Tuesday, August 26, 2008

Depressive Disorder

စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါ

Depressive Disorder လို႔ေခၚတဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါဟာ အင္မတန္ အျဖစ္မ်ားၿပီး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုးတို႔လိုပဲ ေဆးကုရမယ္႔၊ ေဆးကုလို႔ရတဲ႔ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ကံနာ၊၀ဋ္နာ ဒါမွမဟုတ္ ေပ်ာ႔ညံ႔မႈ မဟုတ္ပါဘူး။ ရွက္စရာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။

အေနာက္ႏိုင္ငံစာရင္းမ်ားအရဆို လူေလးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ဟာ ဘ၀တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ခံစားရႏိုင္ပါသတဲ႔။ ရုပ္ရွင္ သရုပ္ေဆာင္ Harrison Ford, Marlon Brando, Jim Carrey, Halle Berry နဲ႔ ဂီတပညာရွင္ Elton John, Billy Joel, Janet Jackson တို႔ဟာ သူတို႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္မွန္း လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာထားတဲ႔ နာမည္ေက်ာ္မ်ားထဲက အခ်ိဳ႕ ျဖစ္ပါ တယ္။*

စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔

(၁) စိတ္ႏွလံုး ၫိႈးျခံဳးျခင္း၊ ငိုခ်င္ေနျခင္း
(၂) အေၾကာင္းမဲ႔ ႏုံးခ်ိႏြမ္းနယ္ေနျခင္း
(၃) ခါတိုင္း ေပ်ာ္ရႊင္စိတ္၀င္စားေနက် ကိစၥမ်ားအပါအ၀င္ ဘယ္အရာကိုမွ် မေပ်ာ္ရႊင္၊ စိတ္မ၀င္စားေတာ႔ျခင္း
(၄) ခံတြင္းပ်က္ျခင္း (တစ္လအတြင္း နဂိုမူလ ကိုယ္အေလးခ်ိန္၏ ငါးရာခိုင္ႏႈန္း သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ဆယ္ပံုတစ္ပံု က်သြားျခင္း)
(၅) အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း (ညလယ္ႏိုးၿပီး ျပန္အိပ္မရျခင္း နဲ႔ ပံုမွန္ထက္ ႏွစ္နာရီ ေစာႏိုးျခင္းတို႔လည္း ပါပါတယ္)
(၆) ေမွ်ာ္လင္႔ခ်က္ ကင္းမဲ႔ၿပီး၊ ကိုယ္႔တန္ဖုိး ေပ်ာက္ေနျခင္း
(၇) ထြက္ေပါက္ မျမင္ေတာ႔ပဲ အနာဂတ္အေပၚ လက္ေလွ်ာ႔ျခင္း
(၈) ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ သတ္ေသလိုစိတ္ ေပၚေပါက္ျခင္း
(၉) အာရံု စူးစိုက္ႏိုင္မႈ ေလ်ာ႔ပါးသြားျခင္း
(၁၀) မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ နည္းသြားျခင္း
(၁၁) ဘာကိုမွ လုပ္ကိုင္လိုစိတ္ မရွိေတာ႔ျခင္း
(၁၂) လိင္မႈကိစၥ စိတ္မ၀င္စားေတာ႔ျခင္း
တို႔ ပါ၀င္ပါတယ္။

ဒါေတြကို တစ္ခါတေလ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ မဟုတ္ပဲ မိသားစုက သတိစထားမိတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အရပ္စကားအေခၚ “စိတ္ဓာတ္က်”တာနဲ႔ မတူတာကေတာ႔ တကယ္ေဆးကုရမယ္႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ (Clinical Depression) ဆိုရင္ အထက္ပါလကၡဏာမ်ား (အကုန္လံုးရွိရန္ မလိုပါ) ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ပါတ္ ရွိရပါမယ္။ ေတာ္ေတာ္႔ကို ခံရဆိုးပါတယ္။ စိတ္ေထာင္းေတာ႔ ကိုယ္ေၾကဆိုတာ သိပ္မွန္တဲ႔ စကားပါ။

သိပ္ဆိုးရင္ေတာ႔ အမွန္တကယ္မျဖစ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အမွန္ကဲ႔သို႔ ယံုၾကည္ျခင္းေတြ (delusions) ပါ ရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင္႔ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၿပီး ရဲထံ အဖမ္းခံတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္႔ခႏၶာကိုယ္က ပုပ္ေဟာင္ေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၿပီး လူေတြ႔မခံတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္႔ကို သူမ်ားက လုပ္ၾကံတယ္ဆိုၿပီး အိမ္မွာ အလံုပိတ္ ေၾကာက္ေနတာမ်ိဳးေပါ႔။ တစ္ခါတေလေတာ႔ ဘယ္သူမွ အနားမရွိပဲ စကားေျပာသံေတြ ၾကားတာမ်ိဳး၊ အရိပ္ေတြ ျမင္တာမ်ိဳး လႈံ႕ေဆာ္မႈမဲ႔ အၾကား/ အျမင္အာရံုေတြ (auditory/ visual hallucinations) လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆးကုမွကုိ ျဖစ္ေတာ႔မယ္။

စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါမွာ အႏုအရင္႔ (severity) နဲ႔ လကၡဏာျပပံု မူကြဲ (atypical presentation) ေလးေတြ ရွိေသးတယ္။ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြမွာဆိုရင္ စိတ္ဓာတ္က်၀မ္းနည္းတဲ႔ ပံုစံထက္ ဂနာမၿငိမ္ ျဖစ္တာနဲ႔လာတာ ပိုမ်ားတတ္ပါတယ္။ သူတို႔အသက္ပိုင္းက စိတ္ဓာတ္က်တာကို သိပ္ၿပီး သတိမထား၊ စကားထဲ ထည္႔ေျပာေလ႔ မရွိတတ္လို႔ပါ။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ႔လည္း မစားႏိုင္၊ မအိပ္ႏိုင္တာနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ စား၀င္အိပ္ေပ်ာ္တာနဲ႔ မတူပါဘူး။ စိတ္ညစ္ညစ္နဲ႔ အစားေတြပဲ လွိမ္႔စားေနတာ၊ အိပ္ရာထဲမွာပဲ ေနၿပီး ေလာကႀကီးကို ရင္မဆိုင္ပဲ ေရွာင္ေနတာမ်ိဳးပါ။

ေဆးကုရမယ္ဆိုေတာ႔ ဒါဟာ ေလာကဓံပဲ မဟုတ္ဘူးလား။ သူဟာသူ ေပ်ာက္သြားမွာကို ဘာကိစၥ ပိုက္ဆံကုန္ခံရမွာလဲ လို႔ ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ေလာကဓံ ဆိုတာေရာ၊ သူဟာသူ ေပ်ာက္သြားမွာ ဆိုတာေရာ အမွန္ပါပဲ။ ခ်က္ခ်င္းေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆးမကု၊ ေဆးမကူရင္ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင္႔ ကိုးလေလာက္ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္အတြင္း ေရာဂါကို ပိုဆိုးေစမယ္႔ ေနာက္ထပ္ ေလာကဓံ (contributing life circumstances) ေတြ မျဖစ္ဘူးလို႔ ဘယ္သူက အာမခံႏိုင္မွာလဲ။

ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ စိတ္ဓာတ္က်ေ၀ဒနာရွင္ဟာ သာမန္အခ်ိန္မွာထက္ပိုၿပီး စိတ္ထိခိုက္လြယ္ (psychologically vulnerable) ျဖစ္ေနတတ္တာကို ထည္႔စဥ္းစား ရပါမယ္။ အဆိုးအပ်က္ေတြလည္း ပိုျမင္တတ္ပါတယ္။ ေခါင္းေပၚမွာ တိမ္တိုက္မဲႀကီး (dark cloud) အၿမဲတမ္း အံု႔ဆိုင္းေနသလိုပဲလို႔ လူနာေတြ မၾကာခဏ ေျပာေလ႔ရွိၾကပါတယ္။ ကိုယ္႔အသက္ကိုကိုယ္ တန္ဖိုးမထားေတာ႔ပဲ အဆံုးစီရင္၊ ထြက္ေပါက္ရွာတဲ႔အထိ ဆိုးတတ္လို႔ အင္မတန္ ဂရုစိုက္သင္႔ပါတယ္။

ေလာကဓံနဲ႔ ၾကံဳတဲ႔အခါ လူတစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ တံု႔ျပန္တာခ်င္း မတူပါဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ မ်ိဳးရိုးဗီဇလည္း ပါပါေသးတယ္။ ဒီလို ေျပာလို႔ မ်ိဳးရိုးလိုက္တယ္လို႔လည္း တစ္ထစ္ခ် ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ မ်ိဳးရိုးမရွိသူနဲ႔ စာရင္ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ မ်ိဳးရိုးရွိသူက ေလာကဓံအဆိုးစား ၾကံဳတဲ႔အခါ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမ်ားတယ္လို႔ပဲ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ႏႈိင္းယွဥ္မႈအားျဖင္႔ (relatively) ေပါ႔။

အမွန္တကယ္မျဖစ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အမွန္ကဲ႔သို႔ယံုၾကည္ျခင္း (delusions) နဲ႔ လႈံ႕ေဆာ္မႈမဲ႔ အၾကား/ အျမင္အာရံု (auditory/ visual hallucinations) ေတြပါ ရလို႔ကေတာ႔ အရပ္အျမင္မွာ သြက္သြက္ခါ ရူးေနၿပီဆိုၿပီး ေၾကာက္ၾက၊ က်ဥ္ၾကတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အမွန္တရားနဲ႔ကင္းကြာျခင္း လကၡဏာမ်ား (psychotic symptoms) လို႔ ေခၚပါတယ္။ မသိတဲ႔ လူေတြအတြက္ အရမ္းေျခာက္ျခားစရာ အေတြ႔အၾကံဳပါ။

အမွန္ေတာ႔ ဒီလကၡဏာေတြအားလံုးဟာ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ အာရံုေၾကာဓာတုပစၥည္းမ်ား (neuro-chemicals) မွ်ေျခပ်က္ျခင္း (imbalance) ေၾကာင္႔ ျဖစ္တာပါ။ ဒါကို စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါကို တန္ျပန္တဲ႔ အေနာက္တိုင္း ေဆး၀ါးမ်ား (anti-depressants)၊ အမွန္တရားနဲ႔ကင္းကြာျခင္းကို တန္ျပန္တဲ႔ ေဆး၀ါးမ်ား (anti-psychotics) နဲ႔ ျပဳျပင္ကုသလို႔ ရပါတယ္။ လံုး၀ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။

အထက္ပါ ေဆးေတြဟာ စနစ္တက် သံုးရင္ ထိေရာက္ပါတယ္။ စြဲျခင္း (dependence) လည္း မျဖစ္တတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ ကိုယ္႔သေဘာနဲ႔ ကိုယ္ ၀ယ္ေသာက္၊ ရမ္းကုလို႔ကေတာ႔ ဒုကၡေရာက္ဖို႔ပါပဲ။ ၾကံဳလို႔ သတိေပးပါရေစ။ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါကို တန္ျပန္တဲ႔ ေဆး (anti-depressants) ေတြထဲမွာ ဒိုင္ရာဇီပင္ မိသားစု (Diazepam/ Benzodiazepines family) လံုး၀ လံုး၀ မပါပါဘူး။ သူက အင္မတန္ စြဲေစပါတယ္။ တစ္ဒုကၡကေန ႏွစ္ဒုကၡ ရွာသလို ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ကိုယ္႔ အနာဂတ္ နဲ႔ ဘ၀ကို တန္ဖိုးထားတယ္ဆိုရင္ တတ္ကၽြမ္းနားလည္သူ စိတ္ေရာဂါ ပါရဂူမ်ားထံ ခ်ဥ္းကပ္သင္႔ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခု သတိေပး ခ်င္တာကေတာ႔ ဘယ္ေဆးမဆို (Paracetamol ပါရာစီတေမာက အစ) ေဘးထြက္အာနိသင္ (side effects) ေတြ ရိွပါတယ္။ မသိၾက၊ မေျပာၾကလို႔ပါ။ ေဆးေသာက္တဲ႔လူနာမွာ ဒါကို သိခြင္႔၊ေမးခြင္႔ ရွိပါတယ္။ ဆရာ၀န္ကလည္း ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းျပရမယ္႔ ၀တၱရား ရွိပါတယ္။ ဒီအေလ႔အထကို ေမြးယူရပါမယ္။ ဘယ္ေဆး၊ ဘယ္ေရာဂါအတြက္ မဆိုပါ။

ဆရာ၀န္ေတြဟာ ရွိသမွ် တတ္သိတာ၀န္ယူႏိုင္တဲ႔ နတ္ဘုရားေတြ မဟုတ္သလို၊ လူနာေတြဟာလည္း ဘာမွမသိတဲ႔ ဘာတာ၀န္မွ မယူႏိုင္တဲ႔ နလပိန္းတံုးေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုသခ်က္ (treatment) ဆိုတာ မွ်ေ၀တာ၀န္ယူမႈ (shared responsibility) ပါ။ လူနာကို သိသင္႔တဲ႔ အခ်က္အားလံုး သူနားလည္မယ္႔ အရပ္စကားနဲ႔ ရွင္းျပၿပီး၊ တန္ဖိုးရွိတဲ႔ ခ်င္႔ခ်ိန္္စဥ္းစားထားတဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ (valid informed decision) ခ်ႏိုင္ေအာင္ ကူညီရပါမယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာပိုင္မႈကို ေလးစားရတဲ႔ သမားတို႔ က်င္႔၀တ္ (respect for autonomy) ပါ။

စိတ္ေရာဂါေတြကို ကုတဲ႔ေနရာမွာ ေဆးတစ္ခုတည္း အားကိုးလို႔ေတာ႔ မရပါဘူး။ ရုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပံ႔ပိုးျပဳျပင္စရာေတြ ရွာေဖြျပဳျပင္ရမွာပါ။ မိသားစုရဲ႕ နားလည္မႈနဲ႔ ပံ႔ပိုးမႈ လိုအပ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အျမင္က်ယ္မႈနဲ႔ လက္ခံမႈကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါဟာ ေရာဂါေၾကာင္႔ ျဖစ္တာပဲရယ္လို႔ သေဘာေပါက္ၿပီး ေဖးမရပါမယ္။ အျပစ္တင္ရင္ ဘယ္သူမွ အက်ိဳးမရွိိပါဘူး။ ဘယ္သူက ဒီလိုျဖစ္ခ်င္ပါ႔မလဲ။ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လည္း တစ္ခ်ိန္မဟုတ္တစ္ခ်ိန္ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ မေမ႔ပါနဲ႔။

*Semple, D., Smyth, R., Burns, J., Darjee, R. & McIntosh, A. (2005). Oxford Handbook of Psychiatry, Oxford: University Press.



Related Posts :



11 comments:

Nge Naing said...

Mental Health နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဗဟုသုေတြအတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ Dementia တို႔ Delirium တို႔အေၾကာင္းလည္း အလ်ဥ္းသင့္ရင္ တင္ျပေစခ်င္ပါတယ္။

Nu Thwe said...

ေရးခ်င္တာေလးေတြထဲမွာ အဲဒီ ႏွစ္ခု ထိပ္က ပါပါတယ္။ မၾကာခင္ ေရးႏိုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။

Anonymous said...

ဗုိက္တာမင္နဲ႔ သတၱဳဓာတ္ပါတဲ့ အားေဆးေတြဟာ အခုိက္အတန္႔ စိတ္ဓာတ္က်တာမ်ိဳးကုိ ခုခံႏုိင္တဲ့ အားေဆးျဖစ္ႏုိင္မလား သိလုိပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ခ်ိန္မွာ ျဖစ္္တတ္တဲ့ တစ္ကုိယ္တည္း သီးျခားေနလုိတာ၊ ေၾကကြဲ၀မ္းနည္းတတ္တာကုိ ဘယ္လုိ ကုစားရပါသလဲ။ ဥပမာ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ဆံုးရႈံးသြားခ်ိန္မွာ ဘယ္သူနဲ႔မွ မေရာေႏွာပဲ ကုိယ့္ေသာကနဲ႔ကုိယ္ သီးျခား ေနခ်င္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ အလုပ္ကလဲ ေရရွည္ ခြင့္ယူလုိ႔ မရေတာ့ ပံုမွန္သြားလာေနရရင္ လူၾကားထဲ ဝင္ေနရတာ၊ စိတ္မပါပဲ ျပံဳးရယ္ေနရတာ ၀န္ထုပ္ၾကီး မထမ္းခ်င္ပဲ ထမ္းေနရသလုိပဲ။ ဒီခ်ိန္မွာ စိတ္ညစ္တာကုိေရာ၊ အလုပ္ဆက္လုပ္ေနရမွာကုိေရာ ေရွာင္လုိ႔မရေတာ့ ဘယ္လုိ ေဆးဝါး သုိ႔မဟုတ္ threapy နဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္လုိ႔ ရႏုိင္မလဲ သိပါရေစ။

Nu Thwe said...

စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ခုခံကာကြယ္ေဆးရယ္လို႔ သတ္သတ္ မရွိပါဘူး။ ခႏၶာကိုယ္ က်န္းမာရင္ စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္ ေကာင္းတယ္ ဆိုတဲ႔ ေယဘူယ်သေဘာေတာ႔ ရွိတာေပါ႔။

ဆံုးရႈံးမႈ (loss) ၾကံဳခ်ိန္မွာ bereavement period ဆိုတာ လူတိုင္း ျဖတ္သန္းရပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင္႔ ေျခာက္လေလာက္ ၾကာတတ္ပါတယ္။ ကိုလူလွ ေျပာတဲ႔ လကၡဏာေတြအားလံုး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ လကၡဏာေတြနဲ႔ တူေပမယ္႔ ေရာဂါလို႔ မသတ္မွတ္ပါဘူး။ လူ႕သဘာ၀ပါ။ ေၾကာက္စရာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။

အလုပ္ကေန တစ္ပတ္၊ ႏွစ္ပတ္ ခြင္႔ယူၿပီး စိတ္ထဲက ပူေဆြးေသာကကို ထြက္ခြင္႔ေပး (mourn) ႏိုင္ရင္ေတာ႔ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ လြယ္လြယ္ကူကူ မရရင္ ေဆးခြင္႔ေရာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား စဥ္းစားၾကည္႔ပါဦး။ ကိုယ္႔စိတ္က ပူေဆြးေနဆဲမို႔ အာရံုစူးစိုက္မႈေတြ ေလ်ာ႔ပါးရင္ အလုပ္မွာပါ မလိုလားအပ္ပဲ ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ အလုပ္ရွင္၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တို႔ကို ပြင္႔ပြင္႔လင္းလင္း ေျပာၾကည္႔ရင္ မွ်မွ်တတ စဥ္းစားေပးႏိုင္ေကာင္းပါတယ္။

အၾကာႀကီး လူေတြကို ေရွာင္ေနတာ (social withdrawal) ေတာ႔ မလုပ္သင္႔ပါဘူး။ ေယဘူယ် အၾကံေပးလိုတာကေတာ႔ အေရးႀကီးတဲ႔ ေရရွည္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ိဳးကို ဒီလိုအခ်ိန္မွာ မခ်ပါနဲ႔။ ကားေမာင္းတာလည္း ေခတၱေရွာင္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းပါတယ္။ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ႔၊ ကိုယ္႔ကိုလည္း judgement မလုပ္မယ္႔ မိတ္ေဆြမ်ိဳးနဲ႔ စကားေျပာျခင္းက စိတ္သက္သာမႈ ေပးႏိုင္တတ္ပါတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳရွိတဲ႔ Bereavement counsellor ရွိရင္ေတာ႔ ေျပာၾကည္႔ေပါ႔။ အက်ိဳးရွိတယ္ ထင္ရင္ ပံုမွန္ ေတြ႔ပါ။

ပံုမွန္ အခ်ိန္ဇယားေလး ထားၿပီး လုပ္သင္႔တာေတြ လုပ္ပါ။ အအိပ္အစား ဂရုစိုက္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ ေလ႔က်င္႔ခန္း စသျဖင္႔ လုပ္ႏိုင္ရင္လည္း ေကာင္းပါတယ္။ ဘာသာတရားရဲ႕ အရိပ္ကိုလည္း ခိုလံႈႏိုင္ပါတယ္။

အဓိကကေတာ႔ ကိုယ္႔ကိုယ္ကို တရားလြန္ မၫႇင္းပန္းမိေစဖို႔နဲ႔ တရားလြန္ သနားပို မၫႇာတာမိေစဖု႔ိပါပဲ။ ဟန္ခ်က္ကေလး တစ္ခု လိုပါတယ္။ ေသခ်ာခ်င္ရင္ စိတ္ေရာဂါအထူးကုနဲ႔ ေတြ႕ဆံုတိုင္ပင္ပါ။ ေျခာက္လ ေက်ာ္လို႔မွ မတိုးတက္ရင္ေတာ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ဟုတ္မဟုတ္ ဆန္းစစ္ၿပီး လိုအပ္သလို ကုသသင္႔ပါတယ္။

ေမးခြန္းကို ေျဖတာ ျပည္႔စံုပါရဲ႕လား။

Anonymous said...

ျပည့္စံုပါတယ္ ေဒါက္တာ။ ေက်းဇူးစကား ထပ္ေျပာပါရေစ။ ဒီအခက္အခဲကုိ ေက်ာ္လႊားရတဲ့အခ်ိန္က ပင္ပန္းလြန္းလုိ႔ ေဆးကူလုိ႔ရမလား သက္သာေအာင္ ေတြးမိတာပါ။ ပံုမွန္အခ်ိန္ဇယား ထားပါလုိ႔ ေပးတဲ့အၾကံက ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ဒက္ထိ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီလုိ မိသားစု၀င္ ဆံုး႐ႈံးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေန႔ေတြ ညေတြ အခ်ိန္နာရီေတြကုိ ဘာမွမစဥ္းစားဘဲ ျဖစ္ခ်င္ရာျဖစ္ ေနတတ္တာက ျဖစ္တတ္တဲ့သဘာ၀လား၊ ေဒါက္တာေျပာတဲ့ ၆လေက်ာ္ရင္ ေပ်ာက္သြားႏုိင္ပါသလား။

Nu Thwe said...

ဆံုးရႈံးမႈကို ပူေဆြးျခင္း (Bereavement/ grieving process) တစ္ခုမွာ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ျငင္းဆန္ျခင္း (Denial) ေဒါသထြက္ျခင္း (Anger) သို႔ေလာသို႔ေလာ ျဖစ္ျခင္း (Bargaining) စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း (Depression) နဲ႔ လက္ခံျခင္း(Acceptance) လို႔ အဆင္႔ငါးဆင္႔ ရွိပါတယ္။ တစ္ဆင္႔ၿပီးတစ္ဆင္႔ ျဖစ္သြားတာပါပဲ။

အၾကမ္းအားျဖင္႔ ေျခာက္လေလာက္ ၾကာတယ္ဆိုေပမယ္႔ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ နဂို စိတ္ထားပံု၊ ပတ္၀န္းက်င္ အေထာက္အကူေပၚ မူတည္ၿပီး နည္းနည္းေတာ႔ ကြာႏိုင္တာေပါ႔။ ဒီကာလအတြင္းမွာ တျဖည္းျဖည္း သက္သာသြားတတ္ပါတယ္။ ေျခာက္လေနမွ ေပ်ာက္ရမယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏွစ္လေလာက္ဆိုရင္ကို ေတာ္ေတာ္ေလး သက္သာလာတတ္ပါၿပီ။

ေသဆံုးျခင္းကို လက္ခံလိုက္တဲ႔ ေနာက္ပိုင္း ေ၀ဒနာေတြ ေလ်ာ႔ပါးသြားေပမယ္႔ သြားေလသူကို သတိရတာ၊ လြမ္းဆြတ္တာကေတာ႔ အျမဲ ရွိသြားမွာပါ။ သဘာ၀တရားေပါ႔။ ၾကာလာရင္ နာက်င္မႈ ေ၀ဒနာ ေနရာမွာ ေပ်ာ္စရာ မွတ္ဥာဏ္ေဟာင္းမ်ားလည္း ၀င္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါဆို ေျဖသာလာတာေပါ႔။

စိတ္ေလလြင္႔တာက ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ သတိရွိေနၿပီး အက်ိဳးရွိမယ္႔ အရာေလးေတြ လုပ္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းတာေပါ႔။ တစ္ပတ္စာ ႀကိဳတင္အခ်ိန္ဇယားမွာ ဘယ္လိုပဲ ေသးမႊားတယ္လို႔ ထင္ခဲ႔တဲ႔ ကိစၥမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ ခ်ေရးၿပီး လုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါ။ သေဘာက ကိုယ္႔ေန႔စဥ္ဘ၀ကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းပါပဲ။ ကိုယ္႔ဘ၀ကို အဓိပၸါယ္ရွိရွိ ေရွ႕ဆက္ဖို႔ လိုေသးတာကိုး။

အဆင္ေျပပါေစ။

Anonymous said...

ကၽြန္ေတာ့္အေဖက အသက္ ၅၈ ႏွစ္ပါ။ အားငယ္တတ္တာ၊ စကားအေျခအတင္ မေျပာဘဲ အလြယ္တကူ အေလွ်ာ့ေပးတတ္တာ၊ ဝမ္းနည္းလြယ္တာေတြ ေတြ႔လာရလုိ႔ပါ။
သူ႔ကုိယ္သူ အပယ္ခံ တစ္ေယာက္လုိ ခံစားရတာမ်ိဳး၊ အပယ္ခံ အခ်င္းခ်င္းနဲ႔ ေပါင္းခ်င္တာမ်ိဳး ေတြ႔ရပါတယ္။ သားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ဘယ္လုိ လုပ္ေပးရမလဲ သိပါရေစခင္ဗ်ား။။ ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။

Nu Thwe said...

၀င္းမြန္ရဲ႕ အေဖဟာ အရင္က ဒီလို မဟုတ္ခဲ႔ဘူး၊ ခုလပိုင္းမွာမွ ဒီလို ျဖစ္လာတယ္လို႔ ယူဆၿပီး ဒီေမးခြန္းကို ေျဖပါမယ္။

သားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကူညီခ်င္ေပမယ္႔ အေဖတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ သားဆီက အကူအညီ ယူလို၊ မယူလို ဆိုတာလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ေလာေလာဆယ္ အႏာၱရာယ္ ျဖစ္ေလာက္စရာ မရွိရင္ စိတ္မေလာပါနဲ႔။

အေဖနဲ႔သား ပြင္႔ပြင္႔လင္းလင္း ေျပာဆိုေနက် ဆိုရင္ ဘာေတြ စိတ္ညစ္ေနလဲ ညင္ညင္သာသာ ေမးၾကည္႔ေပါ႔။ တခါတေလက်ေတာ႔ အပူေတြကို ဖြင္႔ေျပာလိုက္ရတာကိုက စိတ္ကို သက္သာေစပါတယ္။ သူနဲ႔အတူ စဥ္းစားေပး၊ နားလည္ေပးရင္ကို ေတာ္ေတာ္ အေထာက္အကူ ရေနပါၿပီ။

အားငယ္ေနခိုက္မွာ သူ ေကာင္းေကာင္း လုပ္တတ္တဲ႔၊ သူ ကၽြမ္းက်င္တဲ႔ ကိစၥမ်ိဳးကို လုပ္ဖို႔ အားလည္းေပး၊ ကူလည္းကူၿပီး စိတ္ေက်နပ္မႈ ျပန္ရေအာင္ လုပ္ေပးလို႔ ရပါတယ္။ အႀကီးအက်ယ္ႀကီးက မစပါနဲ႔။ တပိုင္တႏိုင္ေလး ျဖစ္ပါေစ။ အမ်ားအက်ိဳးရွိေစတဲ႔၊ ေစတနာ႔ ၀န္ထမ္းကိစၥမ်ိဳးဆိုလည္း ေကာင္းပါတယ္။ သူ႕တန္ဖိုးနဲ႔ အသံုး၀င္မႈကို ျပန္လည္ ရွာေဖြ အေျခခ်ေပးတဲ႔ သေဘာပါ။

ေဆးေသာက္ဖို႔ ခ်က္ခ်င္းႀကီး လိုခ်င္မွ လိုလိမ္႔မယ္။ တျခား စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ရွိရင္ေတာ႔ စဥ္းစားသင္႔ပါတယ္။ ေဆးေတြက ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတာ႔ မကင္းလို႔ မလိုရင္ေတာ႔ မေသာက္တာ အေကာင္းဆံုးပဲ။ ေသခ်ာ စိတ္ရွင္းခ်င္ရင္ စိတ္ေရာဂါအထူးကုနဲ႔ ျပၾကည္႔ပါ။

ေမးခြန္းကို ေျဖတာ ေက်နပ္ပါရဲ႕လား။

Anonymous said...

ေက်နပ္ပါတယ္ခင္ဗ်ား။ ေဒါက္တာ အၾကံေပးသလုိ ညင္ညင္သာသာ ေဆြးေႏြးတဲ့နည္း အခြင့္ရရင္ လုပ္ၾကည့္ပါမယ္။ ဒါ ဇရာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ စိတ္အားငယ္မႈ ျဖစ္ႏုိင္ပါသလား။

Nu Thwe said...

၀င္းမြန္ရဲ႕ ေမးခြန္းကို မျပန္မိတာ ေတာင္းပန္လိုက္ပါတယ္။

ဇရာဆိုတာ လူတဦးခ်င္းရဲ႕ အျမင္နဲ႔ လက္ခံမႈေပၚမွာသာမက ေနထိုင္ရာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ အျမင္နဲ႔ လက္ခံမႈေပၚမွာပါ မူတည္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အသက္ငါးဆယ္ေလာက္ ေရာက္တာနဲ႔ အသက္ကို ဖြဲ႔ႏြ႔ဲၿပီး ခြဲျခားခ်င္လာၾကၿပီ။ တကယ္ေတာ႔ ငါးဆယ္ဆိုတာ ငယ္ငယ္ေလး ရွိေသးတယ္။ ကိုယ္႔အတြက္၊ ကိုယ္႔မိသားစုအတြက္၊ ကိုယ္႔အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ လုပ္ႏိုင္တာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေသးတယ္။ ဒါကို ပတ္၀န္းက်င္ကပါ အသိအမွတ္ ျပဳၿပီး အက်ိဳးရွိေအာင္ သံုးသင္႔တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ အသက္ဆိုတာ ကိန္းဂဏန္းသာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။ မိမိရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရည္ကို မိမိကသာလၽွင္ ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။

သို႔ေသာ္ အသက္ရလာတာနဲ႔အမွ် စိတ္သေဘာထားအျမင္ေတြ ေျပာင္းလာတတ္တယ္။ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ အသက္ႀကီးၿပီလို႔ ျမင္ၿပီး မေကာင္းတာေတြပဲ ေတြးမိလို႔ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ႔တာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ခဏ အခိုက္အတန္႔ဆိုရင္ စိတ္ပူစရာ မရွိပါဘူး။ သူ ပူတာကို ေမးၾကည္႔ၿပီး အေျဖကူရွာေပးလိုက္ေပါ႔။ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ရွိလာရင္ေတာ႔ စိတ္ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပၿပီး ေဆးေသာက္သင္႔ရင္ ေသာက္လိုက္ပါ။

Anonymous said...
This comment has been removed by the author.