Living Together And Social Problems

Living Together And Social Problems

ယေန႔ေခတ္ၾကီးမွာ အရာရာဟာ ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္လာတာနဲ႔အမွ် ရုပ္၀ထၳဳပိုင္းဆိုင္ရာေတြဟာလည္း မ်ားစြာ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လွ်က္ရွိပါတယ္ ။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေတြဘယ္ေလာက္ပဲ တိုးတက္တုိးတက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြ ၊ အားနည္းခ်က္ေတြဟာလည္း ေနရာတိုင္းမွာေတြ႔ၿမင္ေနရဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကဲ ဒီေတာ့ ဒီေန႔လူ မႈေရး ကြန္ယက္ ၾကီးအတြင္း အင္တာနက္ေတြဂ်ီေတာ့ခ္ေတြ VZO ေတြ အလြယ္တကူ သံုးေနႏိုင္ၿပီၿဖစ္တဲ့ ေခတ္ၾကီးမွာ ဘာေၾကာင့္အားနည္းခ်က္ေတြရွိေနသလဲ ၊ ဘာေတြလိုအပ္ေနေသးလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အား လံုးေလ့ လာ ၾကည့္ၾကရေအာင္ ။ ယေန႔ေခတ္ၾကီးမွာ ေရပန္းစားေနတဲ့ ေ၀ါဟာရတစ္ခုရွိပါတယ္ ။ " Living Together " တဲ့ .. ၿမန္မာ လိုေၿပာရရင္ လက္မထပ္ပဲ အတူေနထိုင္ၿခင္းေပါ့ ။ ဒီထက္ပိုၿပီး ရွင္းရရင္ လက္မထပ္ပဲ လင္စံုမယား ဖက္ ေပါင္းသင္းေနထိုင္ၿခင္းလို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္ ။




ဟိုးယခင္ကေတာ့ Living Together ဟာ ၿမန္မာလူမ်ိဳးေတြနဲ႔အေတာ္ေလး စိမ္းေနခဲ့ပါတယ္ ။ အခုေတာ့ လည္း ေခတ္လူငယ္ေတြရဲ႕ တီးတိုးပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္းစားလို႔လာခဲ့ပါၿပီ ။ အေနာက္တိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာLiving together အေပၚ ေထာက္ခဲ့တဲ့လူေတြအမ်ားၾကီးရွိခဲ့သလို ရွံု႕ခ်တဲ့သူေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိခဲ့ပါတယ္ ။ ကဲဒါဆို ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေရာ Living together အေပၚ ဘယ္လိုၿမင္ပါသလဲ ???? ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လံုးက လည္း သေဘာ တူတယ္ အေၿခအေနအရပ္ရပ္ကလည္း အိုေကတယ္ဆိုရင္ ဘာမွေ၀ဖန္စရာ ၊ မွတ္ခ်က္ခ်စရာမရွိပါဘူး ။ ဒီေနရာမွာ အပိုင္း ၂ပိုင္းၿဖစ္သြားပါၿပီ ။

၁ ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လံုး သေဘာတူညီၿခင္း

“ အိုဗ်ာ.. အတူေနဖို႔ေတာင္ ညွိၿပီးၿပီပဲ ႏွစ္ေယာက္လံုး သေဘာမတူတာမ်ိဳးရွိပါ့မလားဗ်ာ ” လို႔ ေမးစရာရွိပါတယ္ ။ အဲဒါကေတာ့ အက်ပ္ကိုင္ၿခင္းပဲေပါ့ ။ ေယာကၤ်ားေလးဖက္က“ နင္ငါ့ကို တကယ္ခ်စ္ရင္ တကယ္ယံုတယ္ဆိုရင္ ဒီတစ္ခါေတာ့ လိုက္ေလ်ာေပးပါ ” လို႔ အက်ပ္ကိုင္လာလို႔ရွိရင္ “ နင္ငါ့ကို တကယ္ခ်စ္တာ ဟုတ္ရဲ႕လားဟာ ဒါဆိုငါနဲ႔အတူေနမွ နင့္အခ်စ္ကို ယံုမယ္ ” လို႔ ဆိုလာရင္ သာမန္ အခ်စ္ၾကီးတဲ့ မိန္းကေလး ၊ ခ်စ္သူအတြက္ ဆို ဘာမဆို ေပးလိုက္မယ္လို႔ ခံယူထားတဲ့ မိန္းကေလး ၊ စိတ္ေပ်ာ့လြယ္တဲ့ မိန္းကေလး ကေတာ့ ေခါင္းညွိတ္မိမွာအမွန္ပါပဲ ။ ဒီေနရာမွာ လက္ထပ္ၿပီးမွ အပ်ိဳစင္ဘ၀ကို ေပးမယ္လို႔ ဆံုးၿဖတ္ထားတဲ့ မိန္းကေလး တစ္ေယာက္က ၿင္းလုိက္ၿပီဆိုရင္ ၿပႆနာရွိလာပါၿပီ ။ မိန္းကေလးကလည္း ၿပတ္သားဖို႔ လိုလာ ၿပီေပါ့ ။ ငါ့ကိုတကယ္ခ်စ္တာလား ၊ ကာမ ကိုလိုခ်င္တာလားဆိုတာ ခြဲတတ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ခုမွာခ်င္တာက မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ကို တကယ္ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ခ်စ္မိတဲ့ ေယာကၤ်ားေလး တစ္ေယာက္ အဖို႔ အဲဒီမိန္းကေလးဆီက ဘာမွလိုခ်င္ေတာင့္တမႈ မရွိပါဘူး ။ သူ႔ကို အၿမဲၿဖည့္ဆည္းေပးခ်င္တဲ့စိတ္ သူေပ်ာ္ေန တာကိုပဲ ၿမင္ခ်င္တဲ့ စိတ္ကေလးသာ ရွိပါလိမ့္မယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီလို႔ ၿဖစ္ေၿမာက္ သြားတဲ့Living together ေတြရွိသလို တစ္ဖက္က အတင္းအက်ပ္ကိုင္လို႔ မတတ္သာလို႔ (သူမခ်စ္ဘူးလို႔ ထင္သြားမွာစိုးလို႔ ) အေလ်ာ့ေပးလိုက္ရတဲ့ တစ္ဖက္သတ္ Living together ေတြလည္းရွိပါလိမ့္မယ္ ။

၂ ။ အေၿခအေနအရပ္ရပ္က အဆင္ေၿပၿခင္း

Living together ေနဖို႔ဆိုရင္ အေၿခအေနအရပ္ရပ္က အဆင္ေၿပမွသာလွ်င္ ၿဖစ္ေၿမာက္ႏိုင္မွာပါ ။ ႏိုင္ငံၿခားမွာ မိဘကြယ္ရာမွာ ကိုယ့္ေၿခေထာက္ကိုယ္ရပ္တည္ေနတဲ့သူမ်ိဳးကို မဆိုလိုပါဘူး ။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာဆို မိဘ အလစ္ လည္းၿဖစ္ရဦးမယ္ ။ ဥပမာ မိဘက ခရီးသြားေနတာမ်ိဳး ၊ ဒါမွမဟုတ္ အလုပ္ (သို႔မ ဟုတ္) ေက်ာင္းေၿပးၿပီး ရည္းစားနဲ႔အတူသြားေနၿခင္းစတဲ့အၿပဳအမူမ်ိဳးကို ဆိုလိုတာပါ ။ ဒါမွမဟုတ္ နယ္ကေ န ၿမိဳ႕တက္ ၿပီးတစ္ေယာက္ တည္းရပ္ တည္ေန ရတဲ့သူမ်ိဳး ။ ဇတ္လမ္းေတြကေတာ့ အမ်ိဳးစံုရွိၾကမွာပါ ။ မိုးက ရြာ ေမွာင္က လည္းေမွာင္မိုးခိုရင္း ေဟာ္တယ္မွာ ရင္ခြင္ထဲ ေရာက္သြားတဲ့သူေတြ ၊ သၾကၤန္ မွာ ေလွ်ာက္ လည္ရင္း ခ်မ္းလြန္း လို႔ အခ်မ္းေၿပ ဘီယာေလးေသာက္ ဟိုတယ္ ၊တည္းခိုခန္း ခဏေရာက္ သြားတဲ့အၿဖစ္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိၾကမွာပါ ။

Living Together ၏ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

သိပ္မ်ားမ်ားစားစားေတာ့ရွိမယ္မထင္ပါဘူး ။ အလြန္ဆံုး ၁ နာရီေလာက္ အတူေနၿပီးတဲ့ေနာက္ မွာ ႏွစ္ေယာက္ စလံုးရဲ႕ သံေယာဇဥ္ေတြ ပိုၿပီး ခိုင္မာလာမယ္လို႔ သင္ထင္ပါသလား ။ ႏိုင္ငံၿခားတိုင္းၿပည္အေနနဲ႔ၾကည့္ရင္ေတာ့ လက္မထပ္ေသးပဲ Living together ေနၿခင္းၿဖင့္ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္အခ်ိန္ၾကာၾကာ ေလ့လာႏိုင္မယ္ ။ ဒီအေတာအတြင္း သေဘာထားၿခင္းမတိုက္ဆိုင္ရင္ လမ္းခြဲၾကမယ္ေပါ့ ။ ၿပႆနာမရွိဘူး သူတို႔ဆီမွာက ဒီ sex ကိစၥသည္ ဒီေလာက္ၾကီး အေရးတယူရွိတဲ့ ကိစၥေတာ့မဟုတ္လွဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႔ဆို ကေလးေတြ ဘာေတြရၿပီးမွလက္ထပ္တာမ်ိဳးလည္း ရွိတာေပါ့ ။ သူ႔အယူအဆနဲ႔သူ ၊ သူ႔အိုးနဲ႔သူ႔ဆန္ တန္ေနတာပါပဲ ။

Living together ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား

မွတ္ရလြယ္ေအာင္ အခ်က္ကေလးေတြစဥ္ၿပီး ၾကည့္ရေအာင္ ။

၁ ။ အပ်ိဳစင္ဘ၀ကို ယူၿပီးသြားေတာ့ ခ်စ္သူကၾကာရင္ ရိုးလာၿပီး စြန္႔ပစ္ခံရတာမ်ိဳး ၾကံဳရႏိုင္ပါတယ္ ။ (ဒါေၾကာင့္ ခက္ ခဲေလ ပိုတန္ဖိုးၿမင့္ေလလို႔ ဆိုခဲ့ၾကတာေပါ့ )

၂ ။ တနည္းနည္းနဲ႔ မိဘေတြသိသြားရင္ အရွက္ ၊ သိကၡာ က်ဆင္းႏိုင္မဲ့အၿဖစ္မ်ိဳးပါ ။ အထူးသၿဖင့္ မိန္း ကေလးေတြမွာေပါ့ ။

၃ ။ ကိုယ္က အပ်ိဳစင္ဘ၀ေပးၿပီးေတာ့ သူ႔ဖက္က ကိုယ့္ကို တာ၀န္ယူပါ့မလားဆိုတဲ့ ပူပန္ေသာကမ်ိဳး (Anxiety) ရႏိုင္ပါတယ္ ။ အၿမဲတမ္းစိတ္ပူေနရတတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုး depressionအထိရႏိုင္ပါတယ္ ။

၄ ။ Living together ေနခဲ့တုန္းက စိတ္ခ်ရတဲ့ သေႏၶတားနည္း (Safety contraceptive method) မသံုးခဲ့ရင္ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ပါတယ္ ။

၅ ။ ကိုယ္၀န္ရလာခဲ့ရင္ အဆင္သင့္မၿဖစ္ၾကေသးေတာ့ အမ်ားစုက ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ၿခင္း (Abortion) ဆိုတဲ့ဖက္ကို ဦးတည္ၾကမွာပါ ။ ဒီအခါ အပစ္မရွိတဲ့ အသက္ေတြေသၾကရဦးမယ္ ။

အထက္ပါ ငါးခ်က္ဟာ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ေယဘူယ် ဆိုးက်ိဳးငါးခ်က္ပဲရွိပါေသးတယ္ ။ အေသးစိတ္ထပ္ခ်ဲ႔ရင္ အမ်ားၾကီး ရွိပါေသးတယ္ ။ (ဥပမာ အကုန္လံုးလူသိရွင္ၾကားသိသြားၿပီမွေယာကၤ်ားေလးဖက္က သေဘာမတူဘူး တာ၀န္မယူႏိုင္ဘူးဆိုခဲ့ရင္.....................)

Living together ၏ေနာက္ဆက္တြဲၾကံဳေတြ႔ရမည့္ လူမႈေရးၿပႆနာမ်ား (Social Problems)

“ ေသေသခ်ာခ်ာ ၿပင္ဆင္ထားၿခင္းမရွိပဲ ဧည့္သည္တစ္ေယာက္ကို ဖိတ္ေခၚၿခင္းဟာ အိမ္ရွင္ တာ၀န္မေက်ပါဘူး ”

လုပ္ၿပီဆိုမွေတာ့ ပီပီၿပင္ၿပင္ေပါ့ ။ ကဲ Living together ဘယ္ေတာ့မွ အတူမေနဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဘာမွေၿပာ စရာမရွိပါဘူး ။ ကဲ ေနမယ္ရွင္ ဆိုတဲ့မိန္းကေလးေတြအဖို႔ ဘာေတြလုပ္ သင့္သလဲဆိုတဲ့ အ ခ်က္ေတြကို ေရးေပး လုိက္ပါတယ္ ။

၁ ။ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ လံုး၀ ကာကြယ္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကိုေမြးပါ ။

၂ ။ မိမိရဲ႕ partner ကို ကြန္ဒံုးသံုးခိုင္းပါ ။ တခ်ိဳ႔လူေတြက မိန္းကေလးဖက္ထည့္မတြက္ပဲ တစ္လႊာၿခားရင္ တစ္ကမၻာၿခားတယ္ လုပ္ၾကေသးတယ္ ။ အဲဒီေနရာမ်ိဳးမွာ မိန္းကေလးဖက္က ၿပတ္ၿပတ္သားသားအမိန္႔ေပးပါ ။

၃ ။ ကဲ ရွံုးနိမ့္သြားၿပီဆိုပါစို႔ ။ အမိန္႔ေပးႏိုင္စြမ္းမရွိလို႔ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမိၿပီဆိုပါစို႔ ။ လိင္ဆက္ဆံမႈရဲ႕ အၿမင့္ဆံုးအခ်ိန္ သုတ္လႊြတ္ၿခင္းမေရာက္ခင္ ၾကိဳေၿပာခိုင္းပါ ။ သုတ္ရည္ကို မိမိ မိန္းမကိုယ္ (vagina) ထဲမွာမလႊတ္ေစပဲ အၿပင္မွာ ထုတ္ခိုင္းပါ ။ဒီနည္းလမ္းကလည္း ေၿပာမယ့္သာေၿပာတာ အဲဒီအခ်ိန္က်မွ အၿပင္ထုတ္ ၊ အၿပင္မွာ လႊတ္ဆုိတာ သိပ္ေတာ့လြယ္မယ္မထင္ပါဘူး ။

၄ ။ ကဲ နံပါတ္ ၃အခ်က္ကိုလည္း ရွံုးနိမ့္ၿပီး သုတ္ရည္ကိုလည္း မိန္းမကိုယ္ထဲ လႊတ္မိသြားၿပီး အရာအားလံုး ၿပီးဆံုးသြားၿပီဆိုပါစို႔ ။ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ၇၂ နာရီအတြင္း ေသာက္ရတဲ့အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြ အလြယ္တကူ ၀ယ္လို႔ရပါၿပီ ။ Levonogestrel 0.75 mg ပါ၀င္ပါတယ္ ။ လိမ္ဆက္ဆံၿပီးၿပီးခ်င္း ၇၂ နာရီအတြင္း ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာ စေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆး ၂ လံုးပါပါတယ္ ။ ပထမေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ ၁၂ နာရီၾကာရင္ေနာက္တစ္လံုးေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆးေသာက္ၿပီး လို႔ ၁ နာရီအတြင္း ပ်ိဳ႕အန္ခဲ့ရင္ ၿပန္ေသာက္ရပါမယ္ ။

၅ ။ ခဏခဏေတာ့ Living together အတူမေနမိပါေစနဲ႔ ။ ဒါဆိုရင္ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးကလည္း ကူညီေပးႏိုင္ မွာမဟုတ္ပါဘူး ။ ခဏခဏ ေနမယ္စိတ္ကူးရွိရင္ ေရရွည္စီမံကိန္း ဆြဲပါ ။ OC Pills လို႔ေခၚတဲ့ ၿမွားကဒ္ေလးေတြေသာက္မလား ၊ ၃ လခံေဆး 3 month depo injection ထိုးမလား ၊ IUD လို႔ေခၚတဲ့ သားအိမ္ တြင္းထည့္ပစၥည္းထည့္မလား သင္ၾကိဳက္ရာေရြးပါ ။

ခ်စ္ၿခင္းေမတၱာဆိုတာ sex နဲ႔တြဲမွ ေလးနက္ခို္င္ၿမဲတဲ့အရာမဟုတ္ပါဘူး ။ သူ႔အလိုလို နားလည္ခႊင့္လႊတ္ ခ်စ္တတ္ၿခင္းဟာလည္း မြန္ၿမတ္တဲ့စိတ္ကေလးတစ္ခုပါပဲ ။

အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေရးသားၿခင္းဟာ လူငယ္လူရြယ္ေလးေတြအဖို႔ သိသင့္သိထိုက္တာေတြကို ရွင္းရွင္း လင္းလင္း သိၿပီး ေရွာင္သင့္တာေရွာင္ေဆာင္သင့္တာေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ Love နဲ႔ Sex ကို ခြဲခြဲၿခားၿခား သိၿမင္ႏိုင္ပါေစဟု ေလးနက္စြာ ဆႏၵၿပဳလွ်က္.............။

(မရွင္းလင္းတာေတြ ထပ္ၿပီးသိခ်င္တာေတြကို ကြန္းမန္႔မွာေမးသြားႏိုင္ပါတယ္ ။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ၿပန္ လည္ေၿဖေပးသြားပါ့မယ္ ။ )

သက္တန္႔ခ်ိဳ
23 Feb 2011

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Read More...

Collapse...

Tea ခ်ိဳ-ေပါ့-က် တခြက္

လက္ဖက္ရည္ဟာ ေသာက္စရာ မွန္သမွ်ထဲမွာ ေကာ္ဖီနဲ႔အတူ ေပၚျပဴလာ အျဖစ္ဆံုးပါ။ ေကာ္ဖီ၊ အရက္၊ အေအးေတြ အားလံုး ေပါင္းလိုက္တာထက္ေတာင္မွ လက္ဖက္ရည္က ပိုမ်ားတာ အိႏၵိယမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတာင္ လူတေယာက္ တႏွစ္ေသာက္တာ 750 grams သာရွိပါသတဲ့။ တူရကီမွာက 2.5 kg ရွိလို႔ per capita consumption တဦးခ်င္း ေသာက္သံုးမႈႏံႈး အမ်ားဆံုး။

“အသီးမွာ သရက္၊ အသားမွာဝက္၊ အရြက္မွာ လက္ဖက္” ဆိုတဲ့စကားက Tea leaves လက္ဖက္ရြက္အတြက္ အျမတ္ႏိုး တန္ဘိုးထားမႈ တခုပါ။ ဗမာေတြ မနက္မိုးလင္းကေန မအိပ္မခ်င္း ေသာက္ၾကတဲ့ ေရေႏြးၾကမ္း၊ အဖန္ရည္ကို သူမ်ားေတြ မသိရွာၾကပါ။ သူမ်ားေတြ ၾကိဳက္ၾကတာက ေဖ်ာ္ေသာက္ရတဲ့ Tea လက္ဖက္ရည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လက္ဖက္ရည္-အခ်ိဳကိုဘဲ စာဖြဲ႔ေရးၾက သမိုင္းေတြ လုိက္ရွာၾကတယ္။

လက္ဖက္ပင္ရဲ႕ ရာဇ၀င္က အာရွမွာ စတင္ခဲ့တာပါ။ တရုပ္၊ အိႏၵိယ နဲ႔အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံလဲပါတယ္။ BC 300 – AD 200 Shennong Ben Cao Jing ေခၚတဲ့ တရုပ္ ေဆးဖက္၀င္အပင္ေတြ အေၾကာင္း စာအုပ္မွာ အေစာဆံုး ေတြ႔ရတယ္။ ပါးစပ္ေျပာ တရုပ္သမိုင္းမွာ ဘီစီ ၂၇၃၇ က (ရွန္ႏြမ္) ဧကရာဇ္ဟာ လက္ဖက္ပင္ေအာက္မွာ စံေနယင္း သူေသာက္တဲ့ ေရေႏြးထဲ အမွတ္တမဲ့က်တဲ့ အရြက္ကို ရာဇအိေျႏၵမပ်က္ ဆက္ေသာက္ရာကေန သေဘာက် ႏွစ္ျခိဳက္ေတာ္မူျပီးေနာက္ လူေတြ လိုက္ေသာက္လာ ၾကတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

ဒီစာဖတ္ရေတာ့ ဟိုအရင္က စိတ္ကူးယဥ္ ၀တၳဳတပုဒ္ထဲမွာ “စေထာ္ဘယ္ရီပင္ေအာက္ အတြဲတတြဲ ထိုင္ျပီးေနာက္႕႕႕” ဆိုတာ ေရးမိသူ လူေျပာခံရတာ အမွတ္ရလာတယ္။ အခုျမင္ လက္ဖက္ပင္ေအာက္မွာ လူထိုင္လို႔ မလြတ္တာမို႔ တရုပ္ ဘုရင္ လက္ဖက္ပင္ေအာက္ ေမွာက္ေနမလားေပါ့။ ျပီးမွ ခုေခတ္မွာ အရြက္ခူးရ အဆင္ေျပေအာင္ လက္ဖက္ပင္ေတြကို ရင္ေခါင္းေလာက္သာ ထားၾကတယ္ မဟုတ္ပါလား။

ဗမာျပည္က ထူးစရာရွိရင္ ထူးပါတယ္။ မေကာင္းလို႔ ထူးတာေတြ ႏွစ္သစ္မွာ မေျပာေၾကး။ ထူးတဲ့ အေကာင္းထဲမွာ လက္ဖက္ အေၾကာင္းလဲပါတယ္။ လက္ဖက္ကို အနည္းဆံုး သံုးမ်ိဳးလံုး သံုးတတ္တာ ဗမာဘဲရွိတယ္။ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း၊ လက္ဖက္ရည္ခ်ိဳ၊ လက္ဖက္သုပ္၊ ဒါတင္ ဘယ္ဟုတ္မလဲ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထိုင္တာလဲ ကိုယ့္ဆီမွာဘဲ ရွိတာ။ ကမာၻမွာ (ကေဖး)၊ (ရက္စ္ေတာရင့္)၊ (ေဟာ္တယ္)၊ (ေကာ္ဖီ-ေဟာက္စ္) ေတြမွာသာ လက္ဖက္ရည္ကို ထိုင္ေသာက္လို႔ေတာ့ ရမယ္။ (တစ္ပ္) ေပးရမယ္။ (တက္စ္) ကလဲ မနည္းဘူး။ အိႏၵိယမွာ အပိုအဆာေတာ့ မေပးရပါ။ ခက္တာက အုတ္ခံု၊ ေက်ာက္တံုးမွာသာ ထိုင္တတ္သလို ထိုင္ေသာက္ရတယ္။ ကိုယ့္ဆီက ဆိုင္မွာေတာ့ လက္ဖက္ရည္ မွာတတ္ေအာင္ ေခတ္စကား တတ္မွရတယ္။ (ကင္ညာ) မွာ ေသာက္ၾကတာကလဲ “ေက်ာက္ပန္းေတာင္း” လို အလြန္ခ်ိဳျပီး၊ တကယ္လဲ ပူတဲ့ လက္ဖက္ရည္ဘဲတဲ့။

သူမ်ားဆီမွာ High tea လို႔ေခၚတာ ဖက္ရွင္တခုလိုပါ။ ညေန ၅ နာရီနဲ႔ ၆ နာရီၾကားမွာ ဆိုရွယ္ လူစုလူေ၀း လုပ္ၾကတာပါ။ Meat Tea လို႔လဲ ေခၚေသးတယ္။ အေမရိကန္ေတြ ထြင္တာပါ။ လက္ဖက္ေျခာက္နဲ႔ အေမရိကန္ သမိုင္းမွန္ရွိတယ္။ ၁၇၇၃ ဒီဇဘၤာ ၁၆ ရက္မွာ ျဗိတိသွ်-ကိုလိုနီ၊ ေဘာ္စတြန္ျမိဳ႕မွာ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီပိုင္ သေဘၤာသံုးစီးေပၚက လက္ဖက္ေျခာက္ ေသတၲာ မွန္သမွ် ပင္လယ္ထဲ သြန္ခ်ခဲ့ၾကလို႔ Boston Tea Party လို႔ တြင္ခဲ့တယ္။

အာရွမွာလဲ (ဟိုင္း-တီး) ကို ၂ နာရီကေန ၆ နာရီအတြင္း ေနာက္က်က် ေန႔လယ္စာအေနနဲ႔ ဧည့္ခံတယ္။ High ဆိုတာ လက္သံုးစကားသာျဖစ္ျပီး တိုက္ရိုက္ အဓိပၸါယ္ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါ။ High-end hotel ေတြမွာ High tea ကို (ဆာ့ဖ္) လုပ္ၾကတယ္။ ျပင္သစ္မွာ ညေန ၄ နာရီေလာက္ ေက်ာင္းကေန ဆာဆာနဲ႔ ျပန္လာၾကတဲ့ ကေလးေတြကို တိုက္တယ္။ ဘယ္လို ေခၚေခၚပါ ဒါေတာ့ ေကာင္းတယ္။ ၁၈၄၀ တံုးက သတၲေျမာက္ Duchess of Bedford က ကေလးေတြလိုဘဲ ထင္ပါရဲ႕ ညေန ၄ နာရီေလာက္ဆို ဗိုက္ဆာတတ္သတဲ့။ ဒါနဲ႔ ညေနခင္း လက္ဖက္ရည္ ပြဲေတာ္တည္တာ ျဖစ္လာရတယ္။ Tea အေလ့အထ အဂၤလိပ္ေတြ ရလာၾကတာကလဲ ေပၚတူကီ မင္းသမီး Catherine of Bragança က ဒုတိယေျမာက္ ခ်ားလ္နဲ႔ လက္ထပ္ေတာ့ မဂၤလာလက္ေဆာင္ျပန္ သေဘာဘဲတဲ့။

မင္းသမီးနဲ႔ တဆက္ထဲ အမ်ိဳးသမီးေတြလဲ ေျပာပါအံုးမယ္။ Tea shops လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ ယဥ္ေက်းမႈကို စခဲ့တာ အမ်ိဳးသမီးပါ။ ၁၈၆၄ ဂရိတ္-ျဗိတိန္မွာ ေပါင္မံု႔ဆိုင္ရဲ႕ ေဖါက္သည္ေကာင္းေတြကို စျပီးတည္ခင္းရာကေန ျဖစ္လာတာတဲ့။ လက္ဖက္ေျခာက္မွာ အေရာင္ဆိုးတာပါ-မပါ စမ္းနည္းကို အမ်ိဳးသမီး ေဒါက္တာ Alberta (ရိဒ္) ကေနထြင္ခဲ့လို႔ Read Test ေခၚပါတယ္။

ရုကၡေဗဒလို Camellia sinensis ေခၚတယ္။ အျမဲစိမ္း အပြင့္ပြင့္တဲ့အပင္မ်ိဳး။ မိုးေရ တႏွစ္မွာ အနည္းဆံုး လကၼ ၅၀ ရမွ ေပါက္တယ္။ ေျမကလဲ အခ်ဥ္ဓါတ္ရွိမွ ေကာင္းတယ္။ အျမင့္ေပ ၄၉၀၀ လို႔ ဆိုတယ္။ “လက္ဖက္ေကာင္း စားခ်င္ရင္ ပေလာင္ ေတာင္တက္ေႏွး” ဆိုတာက ပေလာင္ လူမ်ိဳးေတြဟာ လက္ဖက္ ခူးရာမွာ အႏုစိတ္၊ အေသးစိတ္ လုပ္ရလို႔ ေတာင္ေစာင္းတေလွ်ာက္ လက္ဖက္ခူးရာ ေျဖးရ-ေႏွးရတာကို ေျပာတာပါ။

လက္ဖက္ရြက္က အေရာင္ ၆ မ်ိဳးေတာင္ရွိတယ္။ အျဖဴကေန အနက္အထိ။ ေတာင္အာဖရိကမွာ ေပါက္တဲ့ Rooibos plant ကို Red bush ေခၚေတာ့ အာရွမွာေခၚတဲ့ Red tea ကိုဘဲ Black tea လို႔ေခၚတယ္။ သူတို႔ လုပ္ေတာ့ ရႈတ္ကုန္ေရာ။ Black tea ေဖ်ာ္တာမွာ ေရေႏြးကို ၁၀၀ ဒီဂရီအထိ မေရာက္ခင္ လက္ဖက္ေျခာက္ ထည့္ရတယ္။ Green tea ၾကေတာ့ အဲေလာက္ ဆူစရာ မလိုပါတဲ့။ White or Oolong tea ကိုေတာ့ ၉၀-၁၀၀ ပူလဲ ရတယ္ဆိုဘဲ။

လက္ဖက္ရည္ တည္ခင္းတဲ့ခြက္ကလည္း စကားေျပာေသးတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း ဗမာေတြက ေၾကြပန္းကန္၊ စဥ့္ပန္းကန္ သံုးတာ မ်ားတယ္။ အိႏၵိယမွာ ေၾကြအတုသာ သံုးတယ္။ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္းမွာ ေျမခြက္ေလးေတြ သံုးပါတယ္။ သံုးျပီး လြင့္ပစ္ရလို႔ ဒါလဲ တခါသံုးဘဲ။ ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးျပန္ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ဖတ္ရတယ္။ လက္ဖက္ရည္ကို (ဟင္ဒီ) လို Chai (က်ားယ္) (ခ်ားယ္) လို႔ အသံထြက္တယ္။ စကားမတူရင္ ကိုယ္နဲ႔ နီးတာ ယူတတ္ၾကေတာ့ စာေရးဆရာမက ေရးပါတယ္။ “ကာလကတၲား ဘူတာမွာ က်ားေဟ့၊ က်ားေဟ့ဟု ေအာ္၍ ေရာင္းေသာ လက္ဖက္ရည္ကို အိုးပုတ္နဲ႔ ေသာက္ခဲ့ရသည္။” ခုထိ ရီရလို႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

လက္ဖက္ရည္နဲ႔ က်န္းမာေရး ဆက္စပ္မႈမွာ ျငင္းစရာေတြ ရွိတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အက်ိဳးေတြထဲမွာ ကင္ဆာ နဲ႔ ႏွလံုး-ေသြးေၾကာေရာဂါေတြကို ကာကြယ္တာ ပါတယ္။ တိရစၧာန္ေတြမွာ စမ္းလို႔ သိတာပါ။ လူေတြကို အဲလိုထိ ျဖစ္ေစဘို႔ လိုအပ္တဲ့ ပဏာမမွာ ျငင္းစရာ ျဖစ္ေနတယ္။ ၂၀၁၀ သုေတသနတခုအရ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္သူ ၄၈၀၀ ကို စမ္းေတာ့ Cognitive decline စိတ္ကူး စိတ္သန္းေတြ ေလ်ာ့နည္းလာတာမွာ သက္သာတာ ေတြ႔ရတယ္။ အရိုးလဲ ေကာင္းေစသတဲ့။

အေကာင္းဖက္က ဆက္ေျပာရရင္ လက္ဖက္ရြက္ဟာ ေခသူမဟုတ္ပါ။ ဓါတုအမ်ိဳးေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ပါတယ္။ Amino acids, Flavanoides, Vitamins (C, E, K), Caffeine နဲ႔ Polysaccharides ေတြပါတယ္။ (ဆဲလ္) ေတြကေန ေရာဂါ ျပီးတာကို ေဆာင္ရြက္ေပးရာမွာ အကူအညီေပးတယ္။ (ဆဲလ္) နံရံေတြကို Oxidative damage ေၾကာင့္ ပ်က္စီးမွာကို သက္သာေစႏိုင္တယ္။ Fluorine ဆိုတာပါလို႔ သြား-သြားဖံုမွာ ေရစီးကမ္းျပိဳျဖစ္တာ ကာကြယ္ေစတယ္။ ေသြးဖိအား ထိန္းညွိတာ၊ အဆီထိန္းေပးတာ၊ ဆီးထဲက အခ်ိဳဓါတ္ထိန္းတာေတြကိုပါ သက္ေရာက္ေစတယ္။ ဗက္တီးရီးယားေတြကိုလဲ ေသေစ၊ တားေစႏိုင္တယ္။

Tea ထဲမွာ Antioxidant ျဖစ္တဲ့ Catechins ပါတယ္။ လက္ဖက္က လတ္ဆတ္ေနရင္ အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၃ ပံု ၁ ပံုကသူဘဲ။ Antioxidant ဆိုတာ (ဆဲလ္) ေတြ၊ (တစ္ရွဴး) ေတြ ပ်က္စီးမွာကို ကာကြယ္တဲ့ သတၲိကို ေျပာတာပါ။ ပံုမွန္ တခြက္မွာ Flavonoid antioxidants 140-300 mg ပါတယ္။ Stimulant ျဖစ္တဲ့ Caffeine အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၃% ပါတယ္။ Theanine 14-18 mg ပါတယ္။ Theobromine, Theophylline ဆိုတာေတြလဲ နဲနဲစီပါတယ္။ American Dietetic Association အဆိုအရ လက္ဖက္ရည္ တခြက္မွာ (ေကဖင္း) 40 mg ပါတယ္။ ေကာ္ဖီ တခြက္မွာ 85 mg ပါတယ္။ သတိမေမ့ဘို႔က ဘယ္ဟာမဆို တန္ေဆး၊ လြန္ေဘး။ လက္ဖက္ရည္ကို တေန႔ ၈ ခြက္ထက္ မ်ားရင္ မေကာင္းဘူး။

တရုပ္-ဟန္ လူမ်ိဳးေတြက လက္ဖက္ရည္ကို ႏြားႏို႔မပါဘဲ ေသာက္ရာကေန မန္ခ်ဴးေတြ ၀င္လာမွ အက်င့္ရလာသတဲ့။ လက္ဖက္ရည္ထဲ ႏြားႏို႔ထည့္လိုက္ရင္ ေကာင္းက်ိဳး ေလွ်ာ့ေစတယ္လို႔ ၂၀၀၇ European Heart Journal က ဆိုတယ္။ အိႏၵိယမွာ ဘယ္ေနရာျဖစ္ျဖစ္ ႏြားႏို႔နဲ႔သာ ေဖ်ာ္တယ္။ ဗမာျပည္ကလို ခ်က္ႏို႔ဆီဆိုတာ မရွိပါ။ ဗူးႏို႔ဆီလဲ ရွိေတာ့ ရွိတယ္၊ ရွားတယ္ေပါ့။ အပိုအဆာ ထည့္တာလဲ ထြင္ၾကတယ္။ Jasmine tea စပယ္ပြင့္ေျခာက္ ထည့္တာ တရုပ္၊ ဗမာ တူပါတယ္။ Salt tea ဆားထည့္တာ အာရပ္၊ ဗမာ တူတာဘဲ။ Lemon tea သံပုရာ ထည့္တာ ရုရွားနဲ႔ အီတလီမွာ မ်ားတယ္။ အေနာက္ ႏိုင္ငံေတြမွာ Whisky or Brandy ေတြ ထည့္ေသာက္တာလဲ ရွိေသးတယ္။ Indian Masala chai ဆိုတာ အစံုထည့္တယ္။ မနက္ခင္း ခ်င္း (ဂ်င္း) ထည့္တယ္။ တခ်ိဳ႕က (ဖါလာ) လဲ ထည့္တယ္။ အိႏၵိယကို လာရင္ ေရေသာက္တာ စိတ္မခ်ရဘူး။ လက္ဖက္ရည္ကေတာ့ စိတ္ခ်ႏိုင္ပါတယ္တဲ့။

• ေသြတိုးက်ေစသည္ (Archives of Internal Medicine, 2004); (National Cheng Kung University study, Archives of Internal Medicine, 2004)
• (ကိုလက္စေထာ) က်ေစသည္။ (Journal of Nutrition, 2003) (USDA Beltsville Human Nutrition Research Center, 2003)
• ႏွလံုးေရာဂါအတြက္ ေကာင္းႏိုင္သည္။ (The Journal of the American Heart Association, 2001)
• ကင္ဆာ ကုတာ ကူညီရာက်သည္။ Esophageal cancer (Harvard Medical School, 2004); Prostate cancer (Center for Human Nutrition at UCLA's David Geffen School of Medicine, 2004); Cancer caused by smoking (Journal of Nutrition, 2003); Colon cancer (Linus Pauling Institute at Oregon State University study, Carcinogenesis, 2003); Skin cancers risk (University of Arizona study, Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention, 2001); Lower stomach cancer risk (University of California at Los Angeles (UCLA) School of Public Health study, International Journal of Cancer, 2001)
• ေရာဂါျပီးစနစ္ကို အက်ိဳးမ်ားေစသည္။ (Proceedings of the National Academy of Sciences, 2003)
• (လူကီးမီးယား) အတြက္ေကာင္းသည္။ (Mayo Clinic, 2004)
• (အဇာမိုင္ယား) ေရာဂါအတြက္ ေကာင္းသည္။ (Newcastle University's Medicinal Plant Research Centre study, Phytotherapy Research, 2004)
• AIDS ေရာဂါအတြက္ ေကာင္းသည္။ (University of Tokyo, Journal of Allergy and Clinical Immunology, 2003)

J. Jonker, Amsterdam 1670 က ကဗ်ာနဲ႔ စာဖြဲ႔တယ္။
• Tea that helps our head and heart
• Tea medicates most every part
• Tea rejuvenates the very old
• Tea warms the hands of those who're cold

ႏွလံုး နဲ႔ ဦးေႏွာက္ကို ကူညီေပး၊ ေနရာတကာအတြက္ ေဆး၊ အိုနာ-ဇရာေဘး ငယ္ရုပ္ဆင္လို႔ေပး၊ လက္ဖ်ားေအးတာ ေႏြးလာေစမဲ့ (က်ာေယး)။ လာလည္တဲ့ ဧည့္သည္ေတြကို လက္ဖက္ရည္နဲ႔ တည္ခင္းတာ Symbol of hospitality ဧည့္၀တ္ ေက်ပြန္မႈ သေကၤတပါ။ ဒီအေၾကာင္း သူမ်ားေရးတာ ဖတ္ဖူးသူမ်ားအတြက္ေတာ့ Same tea, different names လို႔သာ မွတ္ယူပါခင္ဗ်ား။

Dr. တင့္ေဆြ
၂-၁-၂၀၁၁
http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/01/tea.html

Read More...

Collapse...

Homo- အတူတူကို စိတ္၀င္စားျခင္း

February 10, 2010 9:52 PM
Q: ကၽြန္ေတာ္အသက္ (၂၀) ရွိပါျပီ။ မိန္းမနဲ႕လည္းဆက္ဆံဖူးတယ္။ ေယာက်္ားနဲ႕လည္းဆက္ဆံဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေလာေလာဆယ္အထိေတာ့ မိန္းမထက္ေယာက်္ား ကိုယ္လုံးတီးပုံေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကို ပိုျပီး လိင္စိတ္ထၾကြေစတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဒါဆိုကၽြန္ေတာ္ေဂးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ကၽြန္ေတာ္အဲဒီလိုမျဖစ္ခ်င္ဘူး။ ပုံမွန္လိင္စိတ္ (မိန္းမကိုသာ တပ္မက္ေသာစိတ္) ရွိလာေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ဘယ္လို ျပဳမူကုသရမလဲဆိုတာကို ေက်းဇူးျပဳ ေျဖၾကားေပးေစလိုပါတယ္။
Dec 10, 2010 at 12:29 AM
Q: ကၽြန္ေတာ္အခု အသက္ ၂၇-ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ အခုအခ်ိန္အထိ မိန္းကေလး တစ္ေယာက္ကို ရာဂစိတ္နဲ႔ မျပစ္မွားဖူး ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေယာက်္ား တစ္ေယာက္ေယာက္ကိုေတာ့ ရာဂစိတ္ေတြ ျဖစ္ဖူးပါတယ္။ အဲဒီေယာက်္ားနဲ႔ လိင္တူခ်င္း ဆက္ဆံမႈအေနနဲ႔ ရာဂစိတ္ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခုထူးျခားတာက ကၽြန္ေတာ္ စိတ္၀င္စားမိတဲ့ ေယာက်္ားေတြက အသက္ (၅၀)ေက်ာ္ (၆၀) ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီစိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာေတာ့ ကိုယ္ကိုယ့္ကို အျပစ္ရွိသူ တစ္ေယာက္ မရိုးသားသူ တစ္ေယာက္လို ခံစားေနရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ စကားေတြ ရိုင္းသြားတယ္ ဆိုရင္ ခြင့္လႊတ္ေပးပါ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ေဂးတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနၿပီလား။ အဲဒီစိတ္ေတြ ေပ်ာက္ေအာင္ ဘယ္လို ျပဳျပင္ရမလဲ။ အၾကံဉာဏ္ေလး ေပးပါဦး။

တခါမွ မေရးဘူးေသးတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေရးရပါျပီ။ ေမးလို႔ဘဲေပါ့။ လိင္တူအေၾကာင္း။ ဒီဘာသာရပ္ကို ခေရေစ့တြင္းက် မေရးလိုပါ။ ေမးတဲ့သူမွာ အက်ိဳးရွိႏိုင္တာသာ ေရးပါမယ္။ ဒီေတာ့ ဒီစာတိုမွာ လိုတာေတြ ရွိပါမယ္။

အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘာသာေရးကေရာ၊ ဘာမဆို ပြင့္လင္းရမယ္၊ ခ်ဳပ္တည္းမႈေတြ မလိုဘူး၊ ေနာင္ဘ၀ဆိုတာ မယံုေတာ့ အခု သာယာတာ၊ ခ်မ္းသာတာေတြက အဓိက စတဲ့စတဲ့ အယူအေဆေတြေၾကာင့္ ကမာၻ႔တျခား ေနရာေတြထက္ အေကာင္းလို႔ ေျပာႏိုင္တာေတြေရာ အဆိုးတကယ္ စစ္တာေတြပါ လြန္ကဲေနတယ္။

Gay ဆိုတဲ့စကားလံုးကို အရင္က အပူအပင္ကင္းသူ၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနသူ၊ ထက္ျမက္သူ၊ စတဲ့အဓိပၸါယ္နဲ႔ သံုးခဲ့ရာကေန ဒီလို ေျပာတာကိုေတာင္မွ မသိရေတာ့ေလာက္ေအာင္ “လိင္တူသမား” ေတြလို႔သာ မွတ္လာၾကတာက ၂၀ ရာစု ေရာက္ခါနီးမွပါ။ လိင္တူ ဆိုတာေတာင္ က်ား-က်ား၊ မ-မ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးနဲ႔ ဆိုင္ေပမဲ့ ၂၁ ရာစုထဲမွာ (မ) ေတြအတြက္ Lesbian စကားလံုးကို ေပးျပီး၊ (ေဂး) ကို ေယာက္်ားသားေတြက အပိုင္သိမ္းလာၾကတယ္။

Homosexuality ရဲ႕သေဘာဟာ အလြန္မတန္ ရႈတ္ေထြးတာကို သိလာရတယ္။ မိသားစု၊ ပါတ္၀န္းက်င္၊ မ်ိဳးဗီဇ အကုန္ ဆိုင္ေနတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ မသိစိတ္ကေန ေရြးခ်ယ္ေပးေနတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ကေလးဘ၀ကတည္းက မိဘေတြက လိုအပ္တာမို႔ ျဖစ္ၾကရတယ္။ အေပါင္းအသင္းနဲ႔ ပါတ္၀န္းက်င္လဲ မလြတ္ဘူး။

မ်က္ေမွာက္ကမာၻမွာ လူတိုင္း Brainwashed ဦးေႏွာက္ ေဆးခံေနၾကရတယ္ မဟုတ္ပါလား။ ေရဒီယိုနားေထာင္၊ ရုပ္ရွင္-ျပဇာတ္ ၾကည့္ၾကည့္၊ ေၾကာ္ညာေတြ ျမင္ျမင္၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာေတာ့ မေျပာနဲ႔၊ အစိုးရကသာ ထုတ္ခြင့္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ သတင္းစာကအစ ျဖစ္ေစခ်င္တာ၊ ဖတ္ေစခ်င္တာေတြကိုသာ၊ သည္းေျခၾကိဳက္ေတြကိုသာ 24 x 7 မဖတ္ခ်င္၊ မၾကားခ်င္၊ မျမင္ခ်င္ အဆံုး။ ဒီအထဲမွာ Homosexuality လဲပါတယ္။ ၂၀၀၉ တံုးက “ေမာင္မစၥက ၿပိဳင္ပြဲႀကီး ရန္ကုန္မွာ ခမ္းနားစြာ က်င္းပ” လို႔ ဖတ္ရဘူးတယ္။

ဒီအေၾကာင္းအရာကို ဦးဆံုး စက္တင္ပံုႏွိပ္ခဲ့တာ ၁၈၆၉ မွာ Karl-Maria Kertbeny ရဲ႕၀တၳဳျဖစ္ေပမဲ့ အမည္ မေဖၚလိုသူ တဦး ဆိုျပီး ေရးခဲ့ရတာပါ။ စိတ္ပညာနဲ႔ Homosexuality ကို စေလ့လာတံုးက Mental illness စိတ္ေရာဂါတမ်ိဳးလို႔ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ျပန္ျပင္လာရတယ္။ ၁၉၇၀ ေက်ာ္ေတာ့ Normal variation of human sexual orientation လိင္စိတ္ တိမ္းညႊတ္မႈ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ့ သဘာ၀ျဖစ္စဥ္လို႔ ဆိုလာၾကတယ္။ အေမရိကားနဲ႔ အေနာက္ ႏိုင္ငံေတြမွာပါ။ သူတို႔ဆီမွာ ဒီလိုျဖစ္ေနသူ ၂-၁၃% ရွိတယ္။ တိုးေနအံုးမွာပါ။

မိန္းမကိုယ္ခႏၶာလို ရွိသူဟာ ေယာက္်ားကိုယ္မ်ိဳးကို ႏွစ္သက္တယ္။ အျပန္အလွန္ေပါ့။ အျမဲမွန္တာေတာ့ မဟုတ္ျပန္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ေနတာေတြ ရွိတယ္။ Homosexuality ဆိုတိုင္း လိင္အဂၤါေတြ သံုးျပီး ဆက္ဆံမႈျပဳတာ မဟုတ္ဘူး။ Romantic စိတ္ကစားတာ၊ Behavior အမူအယာျပဳတာ၊ Attraction စြဲလမ္းမႈ ျဖစ္တာေတြလဲ ပါတယ္။ ေစာေစာျပင္ရင္ ဆက္မတိုးေစႏိုင္ပါ။

တခ်ိဳ႕က မျပင္ခ်င္ၾကဘူး။ ျပင္ဘို႔ လိုေကာင္းမွန္းေတာင္ မရွိေစေအာင္၊ နက္သထက္ နက္တဲ့ တြန္းထဲ ပို႔ခ်-ဖိခ်ေနတဲ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ေနၾကရတယ္။ ျပင္ခ်င္တဲ့သူေတြကို အားေပးၾကဘို႔ တိုင္တြန္းခ်င္ပါတယ္။ AIDS ကို ကာကြယ္ေရး၊ တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္တာမ်ိဳးလို လုပ္ႏိုင္ရင္ လူ႔ေလာကၾကီးဟာ လူ႔ေလာကၾကီးနဲ႔ ပိုတူလာလိမ့္မယ္။ HIV ရွိသူ၊ ဒီလို သဘာ၀ မဟုတ္တာ ရွိေနသူေတြကို ႏွိမ္ဘို႔၊ ပယ္ဘို႔ေတာ့ လံုး၀ မလုပ္သင့္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔တေတြကို နားလည္မႈ ေပးျပီး၊ ေဖးမ ျပဳျပင္ရမယ္။ မျဖစ္ေသးသူေတြ နည္းေအာင္ လုပ္ရမယ္။ တိုက္ဆိုင္ေနတာက လိင္တူကေန AIDS ကို စသိခဲ့တာ မဟုတ္ပါလား။ မိဘတိုင္းက ကိုယ့္သမီးကို မိန္းကေလး ပီသေစခ်င္တယ္၊ ေယာက္်ားေလးကိုလဲ အဲလိုဘဲ။

ခရစ္ယမ္ (ရိုမန္ကက္သလစ္) က Pornography ကို Mortal sin အကုသိုလ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ ခရစ္ေတာ္က ဘယ္သူမဆို Lust ရာဂစိတ္နဲ႔ ၾကည့္တာဟာလဲ Adultery ေဖါက္ျပန္မႈတဲ့။ ဗုဒၶဘာသာအဆိုအရ အျပစ္ဆိုတာ စိတ္၊ ႏုတ္နဲ႔ ကိုယ္ ကံသံုးပါလံုးမွာ က်ဴးလြန္ႏိုင္တယ္။ စိတ္က ပင္မက်တယ္။ Psychotherapy စိတ္ကုသနည္းနဲ႔ Sexual orientation ဆိုတာ ေျပာင္းလို႔ ရႏိုင္တယ္၊ နည္းေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ရာႏႈန္းျပည့္ မရေသးပါ။

အရုပ္၊ အသံ၊ ဗီဒီယိုေတြက စိတ္ကို ၾကြေစတာမို႔ ဆင္ျခင္ႏိုင္ေလ မလိုလားအပ္တဲ့ စိတ္ဆႏၵေတြ မေပၚေလဘဲ။ ေပါင္းသင္းတာလဲ ေရြးသင့္တယ္။ ေက်ာင္းေျပာင္း၊ အလုပ္ေျပာင္းဘို႔လိုရင္ သတၲိရွိရွိ ဆံုးျဖတ္သင့္တယ္။ မိဘေတြလဲ ကေလးအတြက္ အခ်ိန္ပိုေပးသင့္ၾကတယ္။

လူတေယာက္မွာ တသက္လံုး Gay ျဖစ္ေနေတာ့မယ္ဆိုတာ မမွန္ဘူး။ ေျပာင္းလဲေစတတ္တယ္။ Fluidity of orientation ေခၚတယ္။ အားတက္ဘို႔ ေကာင္းတာက Gay ေတြေရာ Lesbian ေတြပါ ဘ၀အဆင့္တခုမွာ Coming out အျမင္မွန္ ျပန္ရလာမ်ိဳး ျဖစ္လာႏိုင္တာ ေတြ႔လာရတယ္။ အဆင့္ ၃ ဆင့္ရွိတယ္။ Knowing oneself ကိုယ့္ကိုယ္ကို သိသြားျခင္း။ Realization သေဘာေပါက္လာျခင္း နဲ႔ Decision ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ႏိုင္သြားျခင္းေတြ ျဖစ္တယ္။

“ဆီးခ်ိဳရွိေနလို႔ အခ်ိဳမစားရဘူး” ဆိုျပီး ဆရာ၀န္က မွာထားတယ္။ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းသူေတြက လိုက္နာေတာ့ အသက္ ရွည္တယ္။ “ဆရာ၀န္စကား ေျမ၀ယ္မက် နားေထာင္ထား” လို႔ ေျပာခ်င္ေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ “ဆီးခ်ိဳသမား အခ်ိဳ မစားတာ အခ်ိဳကို မၾကိဳက္ေတာ့တာ မဟုတ္ဘူး” လို႔ ဆိုခ်င္တာပါ။ စိတ္ထဲ က်န္ေနေန၊ ႏုတ္နဲ႔ ရုပ္မပါနဲ႔၊ ကို္ယ္မပါနဲ႔။

အခုေျပာင္းဘို႔ ျဖစ္လာေနတဲ့ အေမရိကန္ စစ္မႈထမ္းဥပေဒက Don't Ask Don't Tell policy (က်ား) လား၊ (မ) လား၊ (ေဂး) လား၊ (လက္စဘီယန္) လား၊ “ေမးလဲ မေမးနဲ႔၊ ေမးလဲ ေျဖစရာမလိုဘူး” တဲ့။

က်န္းမာေရး-ေမးခြန္းမ်ား ေမးရင္ခ်င္ ေမးပါ။ ေျဖႏိုင္သေလာက္ ေျဖပါမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၂-၁၂-၂၀၁၀

Read More...

Collapse...

အသည္းသမားတို႕အတြက္ သင့္တင့္ေသာ LifeStyle

အသည္းေရာင္ အသား၀ါေရာဂါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါတစ္ခုပါ။ ဘီပိုး၀င္တိုင္း နာတာရွည္ အသည္းေရာင္တဲ့အဆင့္ကို မေရာက္ေပမယ့္ အသည္းေရာင္ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ျပီး ေသဆံုးသူေတြလည္း မနည္းပါဘူး။ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီ ေရာဂါဟာ သူ႕ေၾကာင့္ မေသေအာင္ ထိန္းသိမ္းကုသႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို ေရာက္လို႕ေနပါျပီ။ သို႕ေသာ္လည္း ေဆးကုသ ကုန္က်စရိတ္ေတြက မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူ အမ်ားစုကေတာ့ လက္လွမ္းမမီွႏိုင္ေသးပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးမကုႏိုင္ရင္လည္း အတတ္ႏိုင္ဆံုး က်န္းမာေအာင္ ေနနည္းေတြနဲ႕ ေဆးေသာက္သူေတြမွာ လိုက္နာသင့္တဲ့အခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၁) အစားအေသာက္။ အသည္းေရာင္ေ၀ဒနာသည္အတြက္ အထူးတလည္ diet မလိုအပ္ပါဘူး။ အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ စားဖို႕ေတာ့ လိုပါတယ္။ အာဟာရျပည့္၀တယ္ဆိုတာက လိုအပ္တဲ့ ကစီဓာတ္၊ အသားဓာတ္၊ အဆီဓာတ္၊ အသီးအရြက္၊ သတၱဳဓာတ္ေတြကို မွ်တေအာင္ စားေသာက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ စားမယ္ဆိုရင္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အသည္းဆဲလ္ေတြကို ျပန္လည္ အစားထိုးႏိုင္မယ္။ လံုေလာက္တဲ့ အားအင္ရမယ္။ လန္းလန္းဆန္းဆန္းရိွမယ္။ ကိုယ္ခံအားေကာင္းလာမယ္။ ျမန္မာေတြခ်က္တဲ့ဟင္းေတြဟာ ဆီမ်ားတတ္တယ္။ ဆားမ်ားတတ္တယ္။ မလိုအပ္တဲ့ အမွဳန္႕ေတြမ်ားတတ္တယ္။ အဲဒါေတြက ၾကည့္လို႕ပဲေကာင္းတာ။ အာဟာရတန္ဖိုးမရိွဘူး။ ဒီေတာ့ ဟင္းခ်က္တဲ့ေနရာမွာ ဆီကို အနည္းဆံုးထည့္ ဆားကို အနညး္ဆံုးသံုးျပီး ခ်က္ဖို႕လိုတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေျပာတယ္။ အဲဒီလို ဆီမပါ ဆားမပါဟင္းခ်က္ရင္ ဘယ္စားလို႕ေကာင္းမွာလဲတဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ စားလို႕မေကာင္းပါဘူး။ လူအမ်ားစုကလည္း မၾကိဳက္ၾကပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း လူေတြေရာဂါထူေျပာေနတာပါ။ မက်န္းမာၾကတာပါ။ အေရးၾကီးတာက လွ်ာကို အလိုမလိုက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ကိုယ္သံုးမွာထက္ပိုစားရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးလာမယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ၀လာမယ္ေပ့ါဗ်ာ။ အဆီမ်ားရင္ အသည္းမ နဂိုကတည္းက မေကာင္းေတာ့ အသည္းအဆီဖံုးတတ္တယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ အသည္းဟာ လ်င္ျမန္စြာ ပ်က္စီးလာႏိုင္ပါတယ္။ ၀ျပီး အသည္းအဆီဖံုးသူေတြဟာ ဘီပိုးအတြက္ ပိုးသတ္ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ မ၀သူေတြထက္ ေဆးကို တုံ႕ျပန္အားနည္းပါတယ္။ တနည္းဆိုေသာ္ ေဆးသိပ္ျပီး မတိုးဘူးေပါ့။ ဒါဆိုရင္ ေသာက္ထားတဲ့ ေဆးေတြ အလဟသတ္ ျဖစ္ကုန္မွာပါ။ ေနာက္ျပီး လိုတာထက္ ပိုစားရင္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္လာပါမယ္။ ဘီပိုးေၾကာင့္ အသည္းမေကာင္းသူေတြဟာ သာမန္လူေတြထက္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမိုမ်ားျပားပါတယ္။ ေအာက္ပါအစားအေသာက္မ်ားကို လံုး၀ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။

• ဆိုးေဆးပါ အစာမ်ား (ငါးခ်ဥ္၊ ပုစြန္ခ်ဥ္၊ အေရာင္ဆိုး ထားေသာ ငရုတ္ခ်ဥ္၊ အေရာင္ဆုိးထားေသာ သီးႏွံမ်ား)
• အကင္မ်ား
• အရက္
• ၾကာရွည္ခံေအာင္ျပဳလုပ္ထားေသာ ခ်ဥ္ဖတ္အစရိွသည့္အစာမ်ား
• ဗိုက္တာမင္စီပါ၀င္ေသာ ခ်ဥ္သည့္အစားအစာမ်ားကို အလြန္အၾကဴးစားျခင္း
• သံဓာတ္မ်ားစြာ ပါ၀င္သည့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္အရြက္မ်ား ကို အလြန္အမင္းစားျခင္း

ဗိုက္တာမင္စီဟာ လူအတြက္လိုအပ္တယ္။ အသည္းအတြက္လည္း လိုအပ္တယ္။ သို႕ေသာ္ တစ္ေန႕တာတြင္ ၂၀၀ မီလီဂရမ္ထက္ ပိုစားျခင္းဟာ အသည္းကို လိုတာထက္ ပိုအလုပ္ေပးမိသလိုျဖစ္ျပီး ဆိုးက်ိဳးကိုျဖစ္ေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ေရာင္းေနၾကတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳေပ်ာက္ေစ ေဆးေတြဟာ ဗိုက္တာမင္စီ ၅၀၀ မီလီဂရမ္ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒ့ါေၾကာင့္ မေသာက္ရပါဘူး။ သံဓာတ္ဟာလည္း ဒီလိုပဲ။ အသည္းကို အနားေပးခ်င္ရင္ သံဓာတ္ကို အမ်ားၾကီး မစားဖို႕လိုတယ္။ ထမင္းစားရင္ အသားနဲ႕ခ်ည္းပဲ မစားသင့္သလို အရြက္နဲ႕ခ်ည္းပဲလည္း မစားသင့္ပါဘူး။ ေရာဂါပ်ံ႕တာ ပိုျမန္လာပါမယ္။

(၂) ေလ့က်င့္ခန္း။ အသည္းေရာင္ေ၀ဒနာရွင္ေတြ အတြက္ ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွား ျပဳလုပ္ျခင္းဟာ အလြန္ပင္ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ ပင္ပင္ပန္းပန္း လုပ္စရာမလိုပါဘူး။ တစ္ေန႕ကို ေသြးလည္ပတ္မွဳ ေကာင္းရံုေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္တာတို႕၊ ေရကူးျခင္းတို႕ဟာ အလြန္ေကာင္းလွပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွား ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္

• အ၀လြန္ျခင္းကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ပါတယ္။
• ေခၽြးထြက္ျပီး ေနလို႕ထိုင္လို႕ေကာင္းတယ္။
• ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ေကာင္းေစတယ္။
• ေဆးေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေညာင္းျခင္းညာျခင္းကို သက္သာေစသည္။

လမ္းေလွ်ာက္မည္ဆိုပါက တစ္ေန႕လွ်င္ မိနစ္၃၀ ေလာက္အထိ ေလွ်ာက္သင့္သည္။ ေန႕စဥ္ေလွ်ာက္ရမည္ျဖစ္သည္။ ခ်က္ခ်င္း နာရီ၀က္ခန္႕ မေလွ်ာက္ႏိုင္ပါက ၁၀ မိနစ္မွ စတင္ေလွ်ာက္ျပီး တျဖည္းျဖည္း တိုးသြားႏုိင္သည္။ ခ်က္ခ်င္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်သြားမည္ မဟုတ္ပါ။ သို႕ေသာ္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းက်လာျပီး ေနလို႕ေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Coffee and Your Health ေကာ္ဖီ နဲ႔ က်န္းမာေရး

“ေကာ္ဖီ” ဟာ အလြန္မတန္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေသာက္သံုးၾကတဲ့ “ေသာက္စရာ” တခုပါ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၈၀ မွာ စိုက္ၾကတယ္။ ၂၀၀၉ တံုးက မက္ထရစ္တန္ ၈ သန္း ထုတ္လုပ္ခဲ့လို႔ ေရနံျပီးရင္ ကမာၻ႔ ကုန္သြယ္ေရးမွာ ဒုတိယ လိုက္တယ္။ Beverage ေသာက္သံုးစရာထဲမွာ ေပၚျပဴလာ အျဖစ္ဆံုးပါ။

စကၠန္႔တိုင္းမွာ အေမရိကန္ေတြ ေသာက္ေနတဲ့ ေကာ္ဖီ ခြက္ေပါင္း သန္း ၄၀၀ ရွိတယ္။ (ေကာ္ဖီ-ခ်ိန္း) ဆိုတဲ့ တကမာၻလံုး ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ေကာ္ဖီ-သံၾကိဳးဆက္ အၾကီးဆံုးက ၂၀၀၇ မွာေထာင္ခဲ့တဲ့ Starbucks ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ ယဥ္ေက်းမႈအရ “ေခတ္မီသူတိုင္း (စတားဘတ္ခ္) ေသာက္ၾကသည္”။ ဒီ မဟာလုပ္ငန္းၾကီးကို စေထာင္ခဲ့တာက ေက်ာင္းဆရာ ၂ ေယာက္ နဲ႔ စာေရးဆရာ ၁ ေယာက္ ျဖစ္တယ္။ စာဖတ္သူမ်ား အထင္ေတာ္ မမွားၾကပါနဲ႔။ ကိုးကားစရာ ကိန္းဂဏန္းဆိုတာ သူမ်ား တိုင္းျပည္မွာသာ ရတာမို႔ပါ။ ကိုယ့္ဆီမွာ ဆန္ျပဳတ္ေသာက္သူ စာရင္းေတာင္ ေကာက္မျဖစ္ဘူး။ ေက်ာင္းဆရာေတြ နဲ႔ စာေရးဆရာေတြကိုလဲ ခ်ီးေျမွာက္ခ်င္လို႔ပါ။

နာမည္ၾကီး စာေရးဆရာ (အိုလီဗာ-ဟုမ္းစ္) ရဲ႕ Over the Teacups ထဲမွာ “အိပ္ယာထ ေသာက္ရတဲ့ ေကာ္ဖီတခြက္က ရတဲ့ လန္းဆန္း-တက္ၾကြမႈနဲ႔ ခြန္အားမ်ိဳးကို ညေနခင္း လဖက္ရည္ကေန ျပန္ထပ္လုပ္မေပးႏိုင္ဘူး” တဲ့။ အဲဒါဟာ Exhilaration factor ေခၚပါတယ္။ ျဖစ္ေစတာက Caffeine ေခၚတဲ့ 1,3,7-trimethylxanthine ပါ။ Psychotropic alkaloid ျဖစ္ပါတယ္။ လဖက္ရည္ထဲမွာလဲ (ေကဖင္း) ပါတယ္။ (ကိုးကိုး) ထဲမွာလဲ ပါတယ္။ တျခား Soft and energy drinks ေတြမွာလဲ ပါတယ္။

ထိပ္ဆံုး ေရာက္ေနတဲ့ ေကာ္ဖီရဲ႕ မူလအစ သမိုင္းလွန္ရရင္ ေအာက္ဆံုးက (အီသီယိုးပီးယား) ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္မာမာ ေျပာႏိုင္တာကလဲ ပင္လယ္ဓါးျပနဲ႔ နာမယ္ရေနတဲ့ (ယီမင္) ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ေရးတာက ေဆးပညာစာဆို ႕႕႕။ လာပါမယ္။ ေကာ္ဖီ ေသာက္ပါလို႔ Prescription ေဆးညႊန္း စေပးခဲ့တာ ၁၅၈၃ တံုးက ဂ်ာမန္ ဆရာ၀န္ Leonhard Rauwolf ျဖစ္ပါတယ္။

ေသာက္တဲ့ သူေတြက ေကာ္ဖီ ၾကည့္ျပီး အေကာင္း အညံ့၊ ဆရာ၀န္ေတြက Caffeine (ေကဖင္း) ၾကည့္ျပီး၊ က်န္းမာေရး သင့္-မသင့္ ေျပာပါတယ္။ စနစ္တက် ေဖၚစပ္ ျပဳျပင္ထားတဲ့ ေကာ္ဖီက ေကာင္းတယ္ ဆိုေပမဲ့ တခါတေလ Devil’s brew အဆိပ္ရည္သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။

“ဘယ္ေလာက္ဆိုရင္ မ်ားတယ္ ေျပာမလဲ။” American Dietetic Association က တေန႔မွာ (ေကဖင္း) 200-300 mg ထက္ မပိုေစနဲ႔တဲ့။ ခ်ိန္ခြင္ မလိုတာ ေျပာရရင္ အျပင္း-အေပ်ာ့ မတူလို႔ တေန႔မွာ ေကာ္ဖီ ၂ ခြက္ကေန ၅ ခြက္၊ တနည္း ဆိုရင္ အနာ-အကိုက္ေပ်ာက္ေဆး Painkillers ၁၀ ျပား။ လူတေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူတာေတြမွာ “ေကာ္ဖီကို ဘယ္ေလာက္ အထိမခံျဖစ္သလဲ” ပါေသးတာ။

Caffeine က Stimulant စိတ္လန္းဆန္းေစတာ လူတိုင္း လက္ခံပါမယ္။ အိပ္ယာထနဲ႔ စာက်က္ေနတံုး ေသာက္သံုး ၾကတယ္။ (ေကဖင္း) သာမက Cortisone နဲ႔ Adrenaline ဆိုတဲ့ Stimulating hormones ပါေသးတာ သိလာရတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ ေသာက္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ အိုလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ Dementia, Parkinson's disease, Depression ဇရာ-ေရာဂါေတြကို ေႏွးေစသတဲ့။ Blepharospasm ဆိုတဲ့ မ်က္စိ ပုတ္ခတ္ ပုတ္ခတ္ လုပ္ေနတာအတြက္ ေကာင္းတယ္။ Laxative effect ၀မ္းေျပာ့တယ္။ Mild diuretic ဆီးသြား နဲနဲမ်ားေစတယ္။ Skin cancer, breast cancer ကင္ဆာေတြ ျဖစ္တာ နဲေစတယ္။ Gout ေဂါက္ လကၡဏာ သက္သာေစတယ္။ Tap water ထဲမွာပါတဲ့ Lead or Copper ဆိုတဲ့ Heavy metals ဓါတ္အေလးစားေတြကို ၇၈-၉၀% ေပ်ာ္၀င္ႏိုင္ေစတယ္။ လူငယ္ေတြလဲ ပါပါတယ္။ Post-gym muscle pain အားကစား လုပ္ျပီး ၾကြက္သားနာတာ သက္သာေစတယ္။ ၾကြက္အမေလးေတြကို (ေကဖင္း) ေပးေတာ့ ၾကြက္ထီးဆီ လာတာ ပိုမ်ားလို႔ Mood for sex ေကာင္းေစ ပါသတဲ့။

ဘယ္အရာမဆို ေဒါင့္စံုကေနၾကည့္ အေပါင္းေရာ၊ အႏုတ္ေရာ၊ ဟုတ္-မဟုတ္ပါ ေျပာႏိုင္ၾကတာ လြတ္လပ္မႈရဲ႕ သရုပ္ပါ။ အျမင္-အေတြး၊ အသိ-ပညာ မတူၾကဘူးပါ။ ယူေတာ့လဲ ၾကိဳက္တာ ယူၾကတာဘဲ။ “တမ်ိဳးထဲေပးလို႔ ေပးတာသာ ယူခ်င္တဲ့ အက်င့္ဆုိတာ ကေလးေတြပါ”။ “မၾကိဳက္ရင္ေသး မယူဘဲ၊ ၾကိဳက္တာ ရေအာင္လုပ္တဲ့သူ လူေတာ္ ျဖစ္တယ္။” ၂၀၁၀ မွာလဲ မွန္ပါတယ္။

ေကာ္ဖီ အေသာက္ မ်ားရင္ေတာ့ အအိပ္ ပ်က္ေစတယ္။ Coffee jitters ေခၚတာေပါ့။ အရိုးကို ပါးေစတယ္။ ေကာ္ဖီကို မစစ္ဘဲ ေသာက္ရင္ LDL (ကိုလက္စေထာ) မ်ားေစတယ္။ အစာအိမ္-အူလမ္းေၾကာင္း အတြင္းဖံုးလႊာကို ထိခိုက္ေစတယ္။ သြားေတြ ညိဳမယ္။ BP ေသြးဖိအား တက္ေစတယ္။ ေကာ္ဖီ နဲ႔ Paracetamol ေရာ ေသာက္တာ မေကာင္းပါ၊ အသဲကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ ၂၀၀၃ တံုးက ဒိန္းမတ္မွာ ေကာ္ဖီစြဲေနသူ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ၁၈၄၇၈ ေယာက္ကို စမ္းသပ္တံုးက ကေလး အေသေမြးႏွဳန္း မ်ားတာ ေတြ႔ရတယ္။ သံဓါတ္နည္း ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ ႏွလံုး-ေသြးေၾကာေရာဂါ ျဖစ္တာလဲ မ်ားတယ္။

တန္ေဆး-လြန္ေဘး၊ မ်ားရင္ ဥပါဒ္ေပးတယ္။ မ်ားတာနဲ႔အမွ် အိပ္မရ၊ မ်က္ႏွာက နီလာ၊ ဂနာမျငိမ္-စိတ္လႈတ္ရွား၊ ဆီးသြား၊ အသားေတြတံု၊ ေတြးပံု-ေျပာပံု မတည္ေတာ့ပါ။ စိတ္ကတို အလိုမက်၊ ေဒါသထန္၊ ႏွလံုးခုံ မမွန္ ျဖစ္ျပန္အံုးမယ္။

Coffee can kill you! ေကာ္ဖီက ေသေစႏိုင္တယ္။ တျခားေဆးေတြလိုပါဘဲ။ မ်ားရင္ အဆိပ္ျဖစ္တယ္။ လူေတြကို ေကာ္ဖီ ဘယ္ေလာက္ ေပးရင္ ေသေစသလဲ စမ္းသပ္ထားတာ မရွိပါ။ (ဟစ္တလာ) ရဲ႕ ဆရာ၀န္ေတြက စမ္းဘို႔ ေမ့ခဲ့ၾကပံုရတယ္။ ၾကြက္ေတြကိုေတာ့ Caffeine 192 mg/kg ေပးရင္ 50 % ေသေစတယ္။ ဒီႏွဳန္းနဲ႔တြက္ရင္ လူေတြကို 150 to 200 mg/kg ဒါမွမဟုတ္ ေကာ္ဖီ ၈၀-၁၀၀ ခြက္တိုက္ရင္ ျမန္ျမန္ေသႏိုင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အစာအိမ္က ၁ လီတာဘဲ ဆန္႔ပါတယ္။

ဆရာ၀န္က ကိုယ္ခ်င္း မစာဘူး။ ေကာ္ဖီအေသအလဲ ၾကိဳက္တဲ့သူကို အေလွ်ာ့ခိုင္းေနတယ္။ Decaffeinated coffee လို႔ ေခၚတဲ့ Decaf ကို ေျပာင္းေသာက္ေပါ့။ Caffeine-free coffee နဲ႔ေတာ့ မတူဘူးေနာ္။ နာမည္ၾကီး ေကာ္ဖီေတြမွာ (ေကဖင္း) ပါတာ ယွဥ္ၾကည့္ရေအာင္။
• Percolated coffee (7 oz) = 140 mg
• Drip (7 oz) = 115-175 mg
• Espresso (1.5 to 2 oz) = 100 mg
• Brewed (7 oz) = 80-135 mg
• Instant (7 oz) = 65-100 mg
• Decaf coffee, brewed (6 oz) = 5 mg
• Decaf coffee, instant (6 oz) = 3 mg

လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ပိုင္း (ကေဖး) ဆိုတဲ့ နာမယ္နဲ႔ ဆိုင္ေတြ ဖြင့္ခဲ့ဘူးတယ္။ အိႏၵိယကလာတဲ့ စကားလို႔ အထင္မွား ႏိုင္တယ္။ Coffeehouses or Cafés ေတြေပၚခဲ့တာ ႏွစ္ ၅၀၀ ေက်ာ္ေနျပီ။ Cafés နဲ႔ Cafeteria နဲ႔ မတူပါ။ လူငယ္ေတြ ပိုသိတာက ၁၉၉၁ ၾကမွ ဆန္ဖရန္စစၥကိုမွာ စဖြင့္ခဲ့တဲ့ Internet café or Cybercafé မဟုတ္လား။ အစည္းအေ၀း၊ (ကြန္ဖရင့္) တိုင္းမွာ ေျပာေနၾကတဲ့ Coffee break ကို စသံုးခဲ့တာ ၁၉၅၂ ကပါ။ စာဖတ္သူမ်ား “ေကာ္ဖီ-ဘရိတ္” ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ

Read More...

Collapse...

အသက္ရွည္လိုလွ်င္ အသည္းကို ညွာတာပါ

အသည္းဟာ လူ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ အလြန္အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွာ ရိွတဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သူပါ၀င္ပါတယ္။ အညစ္အေၾကးေတြ စြန္႕ပစ္ျခင္းနဲ႕ အဆိပ္အေတာက္ေတြကို ဓာတ္ျပယ္ေအာင္လည္း သူကပဲ လုပ္ေပးပါတယ္။ အစာေျခဖို႕အတြက္ အစာေျခရည္ေတြကိုလည္း သူကပဲ ထုတ္ေပးတယ္။ ကိုယ္စားလိုက္တဲ့ ကစီဓာတ္၊ အသားဓာတ္နဲ႕ အဆီဓာတ္ေတြကို လိုရင္သံုး မလိုရင္ သိုေလွာင္ဖို႕အတြက္လည္း အသည္းကပဲ အဓိက လုပ္ေဆာင္ေပးတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ တသက္လံုး သံုးရမယ့္ အသည္းကို မလို္အပ္ဘဲ အလြန္အကၽြံ မခိုင္းမိေစဖို႕ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေနာက္ျပီး လူေတြက ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါေတြနဲ႕ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေတြ အေၾကာင္းက သိသင့္သေလာက္ သိလာေတာ့ ေရွာင္တာေဆာင္တာေတြ လုပ္လာၾကတယ္။ ေသြးတိုးတို႕ ဆီးခ်ိဳတို႕ ေၾကာက္စရာေကာင္းသလို အသည္းကလည္း မေမ့သင့္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အသည္းက်န္းမာေရးကို ေကာင္းေအာင္ မည္ကဲ့သို႕ ျပဳမူေနထိုင္ရမည္ကို တင္ဆက္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

နံပါတ္(၁)။ ။အစားအေသာက္စားတဲ့အခါမွာ ကိုယ့္ခႏၶာကို ကိုယ္နားေထာင္ပါ။ ဗိုက္မဆာလွ်င္မစားပါႏွင့္။ ဆာတယ္မဆာဘူးဆိုတာက ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္နဲ႕လည္း ဆိုင္ေသးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ တကယ္မလိုအပ္လွ်င္ ငါမစားဘူးဟု စိတ္ကို တင္းထားရမည္။ ဥပမာ။ ေန႕လည္ ၁၂ နာရီေလာက္က ေန႕လည္စာ စားထားလွ်င္ ညေန ၄ နာရီေလာက္အထိေတာ့ ေနႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ အဲဒါကို ၂ နာရီေလာက္မွာ မိတ္ေကာင္းလို႕ အျပင္မွာ တစ္ခုခုစားလိုက္တာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဒါမွ မဟုတ္ အသုတ္သည္ကိုေတြ႕လို႕ ၀ယ္စားတာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ လိုတာထက္ ပိုစားေတာ့ ဘာျဖစ္ပါသလဲ။ အသည္းက ကိုယ္စားလိုက္တဲ့အစာထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ အစာအာဟာရေတြကို စီမံခန္႕ခဲြေနရတယ္။ ကိုယ္က အမ်ားၾကီးစားရင္ အသည္းမွာ တာ၀န္ပိလာတယ္။ ၾကာလာေတာ့ metabolism လို႕ေခၚတဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ေတြ ကေမာက္ကမ ျဖစ္လာတယ္။ စားလိုက္တဲ့ ကစီဓာတ္ ေတြကို ေသြးထဲမွာ မမ်ားလာေအာင္ pancreas အကူအညီနဲ႕ အင္ဆူလင္ ေဟာ္မုန္းေတြကို အမ်ားၾကီးထြက္ေစတယ္။ ၾကလာေတာ့ pancreas က ပင္ပန္းျပီး အင္ဆူလင္မထုတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီမွာ အမ်ိဳးအစား- ၂ ဆီးခ်ိဳက ၀င္လာပါေရာ။ စားလိုက္တဲ့ အဆီေတြကို ေကာင္းေကာင္းမေျခဖ်က္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ အသည္းမွာ အဆီေတြ စုလာမယ္။ တျခားေနရာေတြမွာ အဆီေတြ စုလာမယ္။ အသည္းမွာ အဆီစုတာကို fatty liver လို႕ေခၚပါတယ္။ အသည္းေရာင္ျခင္း မရိွဘဲနဲ႕ အသည္းေျခာက္တဲ့ အဆင့္ကို ကူးသြားႏိုင္တဲ့အတြက္ ေၾကာက္စရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အစားအေသာက္ကို လိုအပ္သေလာက္သာ စားသံုးဖို႕လိုပါတယ္။ စားတဲ့အခါမွာလည္း ေကာင္းမြန္စာ ခ်က္ျပဳပ္ထားတဲ့ ဟင္းလ်ာေတြကို စားသံုးဖို႕ လိုပါတယ္။

နံပါတ္(၂)။ ။ေရကို ေန႕စဥ္ လံုေလာက္စြာ ေသာက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေန႕တာမွာ ေသာက္ရည္ ၂ လီတာ ခဲြစာေလာက္ ေသာက္ရပါမယ္။ အဲဒီေလာက္မွာ မေသာက္ရင္ ေက်ာက္ကပ္ဟာ အညစ္အေၾကးမ်ား စြန္႕ပစ္ဖို႕ အလုပ္ေကာင္းေကာင္းလုပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေက်ာက္ကပ္က မႏိုင္ရင္ အသည္းက ကူေပးရတဲ့အတြက္ မလိုအပ္ဘဲ အလုပ္ရွဳပ္တာေပါ့။ ဒါ့ေၾကာင့္ တေန႕တာကာလမွာ ေရကို နည္းနည္း နဲ႕ ခဏခဏေသာက္ေပးျခင္းအားျဖင့္ အသည္းအတြက္ေကာင္းသလို ေက်ာက္ကပ္ကိုပါ ေဆးျပီးသား ျဖစ္သြားမွာပါ။ ဗမာေတြက ဆီးခဏခဏသြားရင္ မၾကိဳက္ၾကဘူး။ ဆီးသြားတာနဲ႕ ေက်ာက္ကပ္ကစစ္ထုတ္တာနဲ႕ က တုိုက္ရိုက္ေတာ့လည္း မဆိုင္ပါဘူး။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ျပီး ခဏခဏ မသြားခ်င္ရင္ ေအာင့္ထားတတ္ေအာင္ က်င့္ထားျခင္းက အသံုး၀င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

နံပါတ္(၃)။ ။တတိယေျမာက္အခ်က္ကေတာ့ အရမ္းခ်ိဳတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို မစားဖို႕ပါပဲ။ သဘာ၀အတုိင္းခ်ိဳတဲ့ အသီးအႏွံေတြကိုေတာ့ စားလို႕ရပါတယ္။ မစားသင့္တာကေတာ့ junk food လို႕ေခၚတဲ့ အသင့္စားအခ်ိဳစာေတြ၊ သၾကားလံုးေတြ၊ အရမ္းခ်ိဳတဲ့ ေပါင္မုန္႕ ကိတ္မုန္႕ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ဆီမွာ ပါ၀င္တဲ့ သၾကားေတြဟာ ေသြးထဲကို ေရာက္သြားတာနဲ႕ ေသြးထဲက သၾကား level ကို အရမ္းျမွင့္တင္လိုက္တယ္။ ဒီအခါမွာ အသည္းဟာ အင္ဆူလင္ ေဟာ္မုန္းရဲ႕ အကူအညီနဲ႕ ေသြးထဲက ပိုလွ်ံေနတဲ့ သၾကားေတြကုိ ေလ်ာ့နည္းသြားေအာင္ လုပ္ရပါတယ္။ ခဏခဏ လုပ္ေနရရင္ အသည္းဟာ ေကာင္းစြာ အလုပ္ ္္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ဆီခ်ိဳေရာဂါ အ၀လြန္ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ကိုယ္က အခ်ိဳဓာတ္ကို ၾကိဳက္သူဆိုရင္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းက သဘာ၀အသီးအႏွံ၊ ပ်ားရည္ အစရိွတဲ့ green product ေတြကိုသာ စားသံုးသင့္ပါတယ္။

နံပါတ္(၄)။ ။စတုထၱအခ်က္ကေတာ့ အစာလမ္းေၾကာင္းကို က်န္းမာေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ စားလိုက္သမွ်ကို အူေတြထဲမွာ ေျခဖ်က္ျပီးရင္ အသည္းဆီ အရင္ဆံုးေရာက္တာပါ။ ကိုယ္စားတဲ့အစာေတြက မသန္႕ရွင္းတဲ့ အစာေတြ ျဖစ္ေနရင္ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ၊ သန္ေကာင္ဥေတြ ပါလာတတ္ပါတယ္။ အူေတြထဲမွာ ရိွတဲ့ ခုခံတဲ့ စနစ္ေတြက ဒီေကာင္ေတြကို ႏိွမ္နင္းႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ အရည္အတြက္နဲ႕လည္း ဆိုင္ပါေသးတယ္။ ကာလ၀မ္းေရာဂါပိုးဟာ အေကာင္အေရအတြက္ နည္းနည္း စားမိရင္ လူကို ဘာမွ ဒုကၡမေပးႏိုင္ေပမယ့္ လံုေလာက္တဲ့ အေရအတြက္ကို စားမိရင္ ကာလ၀မ္းေရာဂါကိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အသည္းကို အဓိက ဒုကၡေပးႏိုင္တာက သန္ေကာင္ဥေတြပါပဲ။ အခ်ိဳ႕ေသာ သန္ေကာင္ေတြက အူထဲမွာ အေကာင္ေပါက္ျပီးရင္ အသည္းထဲ အထိေရာက္ေအာင္ သြားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ သန္ေကာင္ပိတ္လို႕ သည္းေျချပြန္လမ္းေၾကာင္းေရာင္ရမ္းျပီး ေဆးရံုေရာက္တဲ့ လူနာအေရအတြက္လည္း မနည္းလွပါဘူး။ ေရာဂါျဖစ္တဲ့သူေတြကို ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၾကည့္ရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ အျဖစ္မ်ားျပီး လမ္းေဘးစာေတြ အသုတ္ေတြ ၀က္သားဒုတ္ထိုးေတြ ပံုမွန္စားသူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကိုယ္က လံုေလာက္တဲ့ ၀င္ေငြမရိွလို႕ အဆင္ေျပသလိုစားရတာကို အျပစ္မေျပာလိုေပမယ့္ လမ္းေဘးမွာ ဖုန္ေတာထဲမွာ ေရာင္းတဲ့ အစာေတြ ကိုမွ ၾကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့ သူေတြကိုေတာ့ တားျမစ္ခ်င္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ကို သန္႕ရွင္းလတ္ဆတ္တာကို စားပါ။ မိွဳတက္ေနေသာ အစားအေသာက္မ်ားသည္လည္း လူကို ဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္။ မိွဳရိွမရိွကို အေရာင္ေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ အနံ႕တို႕ အေပၚ မူတည္၍ ခဲြျခားႏိုင္ပါတယ္။ မိွဳသည္ အသည္းေျခာက္ေစႏိုင္သည္။ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ေစနိဳင္သည္။

နံပါတ္(၅)။ ။အသည္းဟာ အစာအိမ္နဲ႕ အူလမ္းေၾကာင္းနဲ႕ တဲြဖက္ျပီး အလုပ္လုပ္ရတဲ့အတြက္ အူလမ္းေၾကာင္းမေကာင္းရင္ သူလည္း ေဖာက္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့ အခါေတြမွာ အူေတြထဲမွာ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ေပါက္ပြားလာတတ္တယ္။ သာမန္လူေတြမွာေတာ့ သိပ္ျပီး မသိသာလွေပမယ့္ အစကတည္းက အသည္းေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္သူေတြ၊ အသည္းေျခာက္ေရာဂါရိွသူေတြအတြက္ အသက္အႏၱာရာယ္ စိုးရိမ္ရသည္အထိ ဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္။ ထို႕ေၾကာင္ မူလက အသည္းမေကာင္းရင္ ၀မ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ သတိထားဖို႕လိုပါတယ္။

နံပါတ္(၆)။ ။သဘာ၀အေရာင္မဟုတ္တဲ့ ဆိုးေဆးပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ၊ ၾကာရွည္ခံေအာင္ ထည့္တဲ့ ယမ္းစိမ္းေတြဟာ အသည္းရဲ႕ ရန္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အလြယ္ဆံုး မွတ္တဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ အဲဒါေတြ ပါတဲ့ အစာမ်ားမ်ားစားေလေလ အသည္းက ျမန္ျမန္ပ်က္စီးေလ ဆိုတာပါပဲ။ အသည္းမေကာင္းရင္ အသက္တိုပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အသက္ကို ဥာဏ္ေစာင့္သည့္ သေဘာရိွေသာေၾကာင့္ ေရွာင္ၾကရွားၾကပါ။

နံပါတ္(၇)။ ။ေနာက္ဆံုးအခ်က္ကေတာ့ လူအမ်ားသိၾကသည့္ အရက္ႏွင့္ ေဆးလိပ္ပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕နဲ႕ ပတ္သက္လို႕ကေတာ့ ထပ္မံမေျပာလိုေတာ့ပါဘူး။ အရက္ထဲမွာေတာင္မွ အရက္အတု၊ အရက္အျပင္းေသာက္သူက ပိုထိတယ္။ အေကာင္းစားအရက္ ေသာက္တဲ့သူက သိပ္ျပီး မထိဘူး။ ေသာက္ပံုေသာက္နည္းမွာလည္း ေခြးေသာက္ေသာက္သူက သူေဌးေသာက္ေသာက္သူထက္ ပိုထိတယ္။ အျမည္းမပါဘဲ ေသာက္သူက အျမည္းစားျပီး ေသာက္သူထက္ ပိုဆိုးပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Stress Part Three

စိတ္ဖိစီးမွဳလို႕ေခၚတဲ့ mental stress ဒါမွ မဟုတ္ psychological stress ကို ေျဖရွင္းနည္းေတြကေတာ့ online မွာေကာ စာအုပ္ေတြထဲမွာပါ အမ်ားၾကီးေတြ႕ရပါတယ္။ လိုက္လုပ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ေကာင္းတာေပါ့။ ခက္တာက သူတို႕ ေျပာသလို မလုပ္ႏိုင္လို႕ စိတ္ဖိစီးမွဳ၀င္တာေပါ့။ မဟုတ္ရင္ ဘယ္သူမွ အလုပ္ရွဳပ္ခံျပီး ဒီစာေတြ ဖတ္ေနမွာ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ စၾကည့္ရေအာင္။

ပထမဆံုးႏွလံုးသြင္းထားဖို႕ လိုတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ stress ဆိုတာ အခက္အခဲၾကံဳလာရင္ အသံုး၀င္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားတာပါ။ လူအတြက္ အက်ိဳးရိွေအာင္ပါ။ အဲဒီေတာ့ သူ႕ကို လံုး၀ေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္လို႕မရပါဘူး။ ဘယ္သူမဆို stress ကိုယ္စီ ရိွၾကတာပဲ။ သူက ပံုစံမ်ိဳးစံနဲ႕ ရိွေနတာ။ ဥပမာ။ ။ စာေမးပဲြေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးတယ္ဆိုပါေတာ့။ စာေမးပဲြလည္းျပီးေရာ စိတ္ထဲမွာ ေပါ့သြားသလို ျဖစ္သြားတယ္။ ဖိစီးမွဳ ေလ်ာ့နည္းသြားတယ္ေပါ့။ ေလ်ာ့ပဲေလ်ာ့သြားတာပါ။ အျပီးေပ်ာက္မသြားဘူး။ စာေမးပဲြျပီးလို႕ ေပ်ာ္ပဲြစားထြက္မယ္လို႕ စိတ္ကူးလိုက္တာနဲ႕ ဖိစီးမွဳအသစ္တစ္ခုက ထပ္ေပၚလာျပန္တယ္။ အဲဒီေတာ့ စိတ္ေနစိတ္ထားနဲ႕လည္း အမ်ားၾကီးဆိုင္တယ္။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ တာ၀န္ယူစိတ္ရိွတဲ့သူေတြက စိတ္ဖိစီးမွဳဒဏ္ကို ပိုခံရေလ့ရိွတယ္။ ေက်ာင္းသားခ်င္းယွဥ္ၾကည့္ေလ။ စာမတတ္မွာ စာေမးပဲြက်မွာ ေၾကာက္တဲ့ ေက်ာင္းသားက စာေမးပဲြနီးလာရင္ အလိုလိုေနရင္း စာေတြနဲ႕ ပိျပီး ဖိစီးလာတယ္။ အေလနတ္ေတာ ေက်ာင္းသားေတြကေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆးပဲ။ မေအာင္လည္း ဘာျဖစ္လဲဲ။ ေနာက္ႏွစ္ထပ္ေနမွာေပါ့ အစရိွ သျဖင့္ ေနေလ့ရိွၾကတယ္။

စိတ္ဖိစီးမွဳကို ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းအရာအေပၚမူတည္ျပီး အရင္ဆံုး ၂ ပိုင္း ပိုင္းၾကည့္ရေအာင္။

(၁) ကိုယ္ျပဳျပင္၍ရေသာ အလုပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည့္ စိတ္ဖိစီးမွဳ
(၂) ကိုယ္ဘာမွ မတတ္ႏိုင္သည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ စိတ္ဖိစီးမွဳ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

(၁) ကိုယ္ျပဳျပင္၍ရေသာ အလုပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည့္ စိတ္ဖိစီးမွဳ

ဒီအထဲမွာ ပါတာေတြကေတာ့ အလုပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ၊ ေက်ာင္းစာေၾကာင့္ ျဖစ္ေစေသာ၊ လူမွဳဆက္ဆံေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ စိတ္ဖိစီးမွဳေတြ ပါ၀င္ပါသည္။ Management ဂုရုေတြေျပာတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳ ပေပ်ာက္နည္းေတြက သူ႕အတြက္ အသံုုး၀င္ပါတယ္။ သူ႕ကို ပေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ဖို႕ ပထမဆံုးအဆင့္ကေတာ့ အလုပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ေက်ာင္းစာေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ကိုယ့္ဆီမွာ စိတ္ဖိစီးမွဳျဖစ္တယ္ဆိုတာ အရင္ဆံုးလက္ခံရပါမယ္။ လက္ခံရသည့္အျပင္ သတိလည္းရိွဖို႕လိုတယ္။ ငါဘယ္လိုအလုပ္ေတြလုပ္ရင္ ငါနဲ႕ သင့္ေတာ္ပါ့မလား။ ငါစာမဖတ္ဘဲေနရင္ ငါစာေမးပဲြနီးတဲ့အခါ စိတ္ပူရမွာလား အစရိွတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို အလုပ္တစ္ခုခုလုပ္မယ္ၾကံတိုင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေမးျပီး သတိနဲ႕ ဆံုးျဖတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ planning မရိွဘဲ လုပ္ခ်င္တာေလ်ာက္လုပ္ရင္ေတာ့ မလိုလားအပ္တဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳေတြ ၀င္လာမယ္ဆိုတာ လက္ခံထားရပါမယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ရိွေနတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳကို မေလ်ာ့ဘဲထားရင္ ကိုယ့္အတြက္မေကာင္းဘူးဆိုတာ လက္ခံရပါမယ္။ တခ်ိဳ႕က အဲဒီလို၀န္ခံတာကို အားနည္းခ်က္လို႕ ယူဆၾကတယ္။ အဲဒါမွားပါတယ္။ အရိွအတိုင္းျမင္ျခင္းသာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆိုးက်ိဳးမရိွႏိုင္ပါဘူး။

အခုျဖစ္ေနတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳေတြဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လာတာလဲ ဆိုတာ ကို ဆင္ျခင္ၾကည့္ပါ။ ကိုယ့္ဘက္က ဘာအခ်က္ေတြ ျပဳျပင္ရမွာလဲ။ ဥပမာ။ ။အလုပ္မွာ ကိုယ္မကၽြမ္းက်င္တဲ့ ေနရာမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနရလို႕လား။ အဲဒါဆိုရင္ အဲဒီ role နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္းေတြ တက္ျပီး ေျဖရွငး္မလား။ ဒါမမဟုတ္ senior ေတြ ကို ေမးျမန္းျပီး ေျဖရွင္းမလား။ အစရိွတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို ျပန္ေမးပါ။ စိတ္ဖိစီးမွဳကို ျဖစ္ေစတဲ့ မူလအေၾကာင္းအရာကို မသိဘဲနဲ႕ ေလ်ာ့ခ်လို႕မရပါဘူး။ အခ်ိန္ကုန္လူပန္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီအဆင့္က အေရးအၾကီးဆံုးပါပဲ။ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ ကိုယ္သတိမထားမိတဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ အဲဒီအခ်က္ေတြကို ေသခ်ာသိခ်င္ရင္ ၀ိပႆနာ ရွဳမွတ္ပါ။ ၀ိပႆနာ အားေကာင္းလာရင္ သတိအားေကာင္းလာမယ္။ သတိအားေကာင္းလာရင္ ကိုယ္အရင္က မျမင္မိ မေတြးမိတာေတြကို သတိထားမိလာမယ္။ အနာသိရင္ ေဆးကရိွမွာပါ။ ေအာက္မွာ နာမည္အၾကီးဆံုးေျဖရွင္းနည္းေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။

အခ်ိန္ကို အေကာင္းဆံုးနဲ႕ အထိေရာက္ဆံုး အသံုးခ်ပါ။ (Proper Time Management)

အခ်ိန္ကို ထိေရာက္ေအာင္ သံုးဆိုလို႕ တစ္ေန႕မွာ ၄ နာရီေလာက္ပဲ အိပ္ျပီး နာရီ ၂၀ ေလာက္အလုပ္လုပ္တာကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္ဆိုတာ resource တစ္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ resource ရဲ႕သေဘာက ဘယ္ေတာ့မွ ေပါတယ္မရိွတယ္။ လူတိုင္းကို ေမးၾကည့္ေလ အခ်ိန္ေတြ ေပါေနတဲ့သူေတြရိွလားလို႕။ အခ်ိန္မလံုေလာက္မွဳက အလုပ္လုပ္ေနတဲ့လူတိုင္းမွာ ျဖစ္ေနတာပါ။ ကန္႕သတ္ခ်က္ရိွေနတဲ့ ေဘာင္အတြင္းမွာ အလုပ္ျပီးေအာင္နဲ႕ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ လုပ္မယ္ဆိုရင္ အရင္ဆံုး စာရင္းတစ္ခုျပဳစုပါ။ အေရးၾကီးတဲ့အေပၚမူတည္ျပီး ၾကီးစဥ္ငယ္လိုက္စီပါ။ အေရးၾကီးတာခ်င္းတူရင္ ကိုယ္မလုပ္ခ်င္တာကို ေရွ႕ကထားပါ။ ေန႕တိုင္းေန႕တိုင္းမွာ လုပ္စရာရိွတဲ့အလုပ္ေတြကို အဲဒီလို စီျပီးလုပ္ၾကည့္လိုက္ရင္ အလုပ္ျပီးႏွဳန္းက အလိုလိုေနရင္းတက္လာပါလိမ့္မယ္။ အလုပ္ျပီးရင္ စား၀င္အိပ္ေပ်ာ္တာေပါ့။ ကိုယ္ေတြ႕စမ္းသပ္ထားျပီးသား ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ အဲဒီနည္းလမ္းကို သံုးေနပါတယ္။

လိုအပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အနားယူပါ။

ေက်ာင္းမွာတုန္းက စာဂ်ပိုးေတြကို ေတြ႕ရင္ ကၽြန္ေတာ္ေျပာေလ့ရိွတဲ့ စကားတစ္ခြန္းရိွတယ္။ အဲဒါကဘာလည္းဆိုေတာ့ "ေက်ာင္းသားဆိုတာ စာရဖို႕လိုတယ္။ စာက်က္ဖို႕မလိုဘူး" လို႕ ေျပာျပီး ေနာက္ေလ့ရိွတယ္။ သူတို႕က အားရင္ စာေတြကို ၾကက္တူေရြးလို အခ်ိန္တုိင္းရြတ္ေနၾကတာ။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ လုပ္စားလို႕ရမွာေပါ့။ အျပင္ထြက္ရင္ ဒုကၡလွလွေတြ႕ေတာ့မွာ။ ဘယ့္နဲ႕ဗ်ာ။ ေဆးေက်ာင္းေ၇ာက္ေနျပီး အထက္တန္းတုန္းက မဟုတ္မဟတ္နည္းေတြကို က်င့္သံုးေနၾကတုန္း။ ေျပာခ်င္တာက ေက်ာင္းသားဆိုတာ စာဖတ္ရမယ္။ သို႕ေသာ္ နားနားျပီးဖတ္၊ ၾကားထဲမွာ သီခ်င္းနားေထာင္ခ်င္ေထာင္၊ အျပင္သြားခ်င္သြား၊ စာကိုေတာ့ပံုမွန္ဖတ္။ စာေသခ်ာ ေၾကညက္ဖို႕ အာမခံတယ္။ ေဆးေက်ာင္းကို အမွတ္လိမ္ျပီး ေရာက္လာရင္ေတာ့ မေျပာတတ္ဘူးေပါ့။ အဲဒီလို အနားယူျပီး စာဖတ္တဲ့သူနဲ႕ စာကိုတစ္ခ်ိန္လံုးဖတ္ေနတဲ့သူနဲ႕ ယွဥ္ျပီး discussion လုပ္ေၾကးဆိုရင္ ပထမလူက အႏိုင္ရမွာ။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ သူ႕ေခါင္းက အနားရတဲ့ အတြက္ ၾကည္လင္တယ္။ မွတ္သားထားတာကို ျပန္လည္အသံုးခ်တဲ့ေနရာမွာ ျမန္ဆန္တယ္။ တစ္ခ်ိန္လံုုးစာ မွ စာလုပ္ေနတဲ့သူက ဟုန္ျပီး ခ်က္ခ်င္းထြက္မလာဘူး။ ထြက္ရင္လည္း စာအေၾကာင္းလိုက္ေတြျဖစ္ေနတတ္တယ္။ ျဖတ္ေတာက္ျပီး ေကာက္ႏုတ္ဖို႕ ေခါင္းထဲမွာ ခ်န္မထားေတာ့ဘူး။ အလုပ္မွာလည္း ဒီလိုပဲ။ အဲဒီလို လိုအပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အနားယူျခင္းက ကိုယ့္ရဲ႕ productivity ကို တက္ေစတဲ့အတြက္ အလုပ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳကိုလည္း ေလ်ာ့ေစမွာ အမွန္ပါပဲ။

လက္ေတြ႕က်ပါ။

ေလာကၾကီးမွာ ကိုယ့္အရည္အခ်င္းနဲ႕ လုပ္လို႕ရတဲ့အရာေတြ ရိွသလို ကိုယ္လက္လွမ္းမမီွတာ ေတြ လည္း ရိွပါတယ္။ ၾကိဳးစားရင္ ဘုရားေတာင္ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့စကားရိွေပမယ့္ ဘယ္လိုၾကိဳးစားရမယ္ ဘယ္ေလာက္ ၾကိဳးစားမွ ဘုရားျဖစ္မယ္ဆိုတာကို ေတာ့ ထည့္မေျပာထားပါဘူး။ အဲဒါကိုေထာက္ျခင္းအားျဖင့္ လက္ေတြ႕ဆန္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ သာထားတာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။

အားမနာပါနဲ႕။

အားနာတယ္ဆိုတာ ေပ်ာ့ညံ့ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာပဲလို႕ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ယူဆပါတယ္။ လုပ္စရာရိွတာလုပ္ပါ။ သူတပါးေက်းဇူးသိတတ္ပါ။ ျငင္းဆိုစရာရိွရင္ ျပတ္ျပတ္သားသား ျငင္းဆိုပါ။ စီးပြားေရးပဲျဖစ္ျဖစ္ ပညာေရးပဲျဖစ္ျဖစ္ လူမွဳေရးပဲျဖစ္ျဖစ္ အားနာလို႕ လိုက္ေလ်ာရတယ္ လုပ္ေပးလိုက္တယ္ဆိုရင္ မေအာင္ျမင္ဖို႕က ေတာ္ေတာ္ေသခ်ာေနျပီ။ ကိုယ္က သူတစ္ပါးဆီက ေတာင္းဆိုစရာရိွရင္ ျပတ္ျပတ္သားသားေတာင္းဆိုဖို႕ လိုသလို ေပးကမ္းစရာရိွရင္လည္း ရက္ရက္ေရာေရာ ေပးကမ္းတတ္ေစလိုတယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြကို အားနာလို႕ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ပါသြားတာ၊ အဲဒီေတာ့ အလုပ္မျပီးတာ စတာေတြဟာ က်ရံွဳးဖို႕ လမ္းစေတြပါ။ အဲဒီေတာ့ စိတ္မဖိစီးခ်င္ရင္ အားမနာနဲ႕။ လုပ္စရာရိွတာသာလုပ္။

အခက္အခဲကို ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။

ကၽြန္ေတာ္တို႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကို ခ်စ္တဲ့ မိသားစု ေတြ မိတ္ေဆြေတြ သူငယ္ခ်င္းေတြရိွတတ္ပါတယ္။ ကိုယ့္အခက္အခဲေတြ ျပႆနာေတြကို သူတို႕ကို ေျပာျပပါ။ သူတို႕ကအၾကံဥာဏ္မေပးႏိုင္ေတာင္ ကိုယ့္ကို ႏွစ္သိမ့္မွဳေတာ့ ေပးႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ့္ေလာက္မွ မတတ္တာ၊ ေျပာေတာ့လည္း ဘာထူးမွာ မို႕လို႕လဲ လို႕ မေတြးပါနဲ႕။ ကိုယ္မေတြးမိတာ ကိုယ္က ပညာရူးရူးျပီး ခပ္ျမင့္ျမင့္ေတြးလို႕ အေျဖမထြက္တာေတြဟာ တခါတရံမွာ သာမန္လူတစ္ေယာက္ဆီက အၾကံဥာဏ္ေၾကာင့္ အေျဖရသြားတာမ်ိဳးေတြ ရိွပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ မိဘေတြ ဆရာေတြနဲ႕လည္း တိုင္ပင္ၾကည့္ပါ။ သူတို႕ရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳေတြ ကိုယ္ရလာမယ္။ သူတို႕ရဲ႕ အဆက္အသြယ္ေတြေၾကာင့္ ကိုယ့္လုပ္ငန္းအဆင္ေျပႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏွဳပ္ဆိတ္မေနဘဲ ဖြင့္ေျပာျခင္းဟာ အနည္းဆံုးေတာ့ စိတ္ထဲမွာ ေပါသြားေစမွာေပါ့။

၀ါသနာအတြက္ မိသားစုအတြက္ အခ်ိန္ေပးပါ။

ဒီေန႕ဒီေခတ္ အိမ္တိုင္းလိုလို မိသားစုအားလံုး အလုပ္လုပ္ၾကရတယ္။ မိသားစု ဆံုညီေတြ႕ဆံုတဲ့အခ်ိန္ဆိုတာ အေတာ္နည္းသြားပါျပီ။ ရလဒ္အျဖစ္ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ အထီးက်န္တဲ့ ခံစားခ်က္ကေလးေတြ ရိွလာမွာပါ။ လူဆိုတာ အထီးက်န္လာရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳဒဏ္ကို ပိုခံစားရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုမျဖစ္ေအာင္ တစ္ေန႕မွာ တစ္နာရီေလာက္ေတာ့ မိသားစု ကို အခ်ိန္ေပးသင့္တယ္။ အခ်ိန္ေပးတယ္ဆိုလို႕ လူၾကီးေတြကိုပဲ ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ လူငယ္ေတြကလည္း မိသားစုနဲ႕ ရိွတဲ့အခ်ိန္ကို သူငယ္ခ်င္းေတြထက္ ပို္ျပီး တန္ဖိုးထားရပါမယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ကိုယ္၀ါသနာပါတာကို လုပ္ဖို႕ ေန႕စဥ္အခ်ိန္ေပးပါ။ အားကစားျဖစ္ေစ ေဘာလံုးပဲြျဖစ္ေစ ေနာက္ဆံုး ဖဲရိုက္တာျဖစ္ေစ အခ်ိန္ေပးျပီး ခဏေလးျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ကို ႏွစ္ထားလိုက္ပါ။ အလုပ္အေၾကာင္း ေက်ာင္းစာအေၾကာင္း လံုး၀မစဥ္းစားနဲ႕။ ဒါဆိုရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳကေန ေတာ္ေတာ္ေလး သက္သာရာ ရပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ျပီး တစ္ႏွစ္မွာ အနည္းဆံုး တစ္ေခါက္ေတာ့ ကိုယ္မေရာက္ဖူးတဲ့ ေဒသကို ခရီးထြက္ပါ။ ရန္ကုန္က သူေတြကို အားရင္ ေခ်ာင္းသာ သြားသလို မဟုတ္ဘူး။ ဒီႏွစ္ ေခ်ာင္းသာ သြားရင္၊ ေနာက္ႏွစ္ အညာ၊ ေနာက္ႏွစ္က်ေတာ့ ျမစ္ဆံု စသည္ျဖင့္ မတူညီတဲ့ေဒသေတြကို သြားလည္ျခင္းကသာ ကိုယ့္စိတ္ကို လန္းဆန္းေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။


(၂) ကိုယ္ဘာမွ မတတ္ႏိုင္သည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ စိတ္ဖိစီးမွဳ

တခ်ိဳ႕အေၾကာင္းအရာေတြက ကိုယ္ဘာမွ ျပဳျပင္လို႕မရေတာ့ဘဲ ကိုယ့္ကို စိတ္အေႏွာက္အယွက္ေပးတာမ်ိဳးေတြ ရိွတတ္ပါတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီလိုျဖစ္ရင္ တ၇ားထိုင္လို႕ ေျပာေလ့ရိွၾကတယ္။ ဟုတ္ပါျပီ။ တရားက ဘယ္လိုထုိင္ရမွာလဲ ေမးရင္ ၀ိပႆနာလား။ အာနာပါန သမၼထလားလို႕ ေမးရင္ ေသခ်ာမေျပာတတ္ၾကဘူး။ စိတ္ပညာအျမင္အရေျပာရရင္ ၀ိပႆနာနည္းက စိတ္ထဲက အပူေတြကို ကင္းစင္ေစတဲ့ေနရာမွာ ပိုေကာင္းပါတယ္။ သို႕ေသာ္သူက အစပိုင္းမွာ ထိုင္ရတာ ပိုခက္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ထိုင္က်င့္ရသြားရင္ ဘယ္ေနရာမွာမဆို အသံုးခ်လို႕ရတယ္။ မ်က္စိကိုစံုမိွဳတ္ျပီး ၀င္သက္ထြက္သက္မွတ္ေနမွ မဟုတ္ဘူး။ အလုပ္မွာလည္း မွတ္လို႕ရတယ္။ ေက်ာင္းမွာလည္း မွတ္လို႕ရတယ္။ ကားေမာင္းရင္းလည္း မွတ္လို႕ရတယ္။ ဘာသာေရးက ကၽြန္ေတာ္ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ နယ္ပယ္မဟုတ္တဲ့အတြက္ အေသးစိတ္မေရးေတာ့ပါ။

ဒါေလးေတြကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ စုတုျပဳထားတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳ ေျပေပ်ာက္နည္းေလးေတြပါ။ စာဖတ္သူတို႕ သိရိွျပီး စာထဲမွာ မပါတဲ့ နည္းလမ္းေတြရိွရင္လည္း comment မွာ တဆင့္ မွ်ေ၀ေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုလိုပါတယ္။

စာေရးသူ - ဇီ၀က (ေဆး-၂)

ဤေဆာင္းပါးျဖင့္ စာေရးသူအား Management ပညာရပ္အေျခခံမ်ားကို သင္ၾကားေပးခဲ့ေသာ MHR မွာ ဆရာဆရာမမ်ားအား ကန္ေတာ့ပါ၏

Read More...

Collapse...

Stress part two

Oxidative stress

oxidation ကို ျမန္မာလို ဓာတ္တိုးျခင္းလို႕ ဓာတုေဗဒက ဆရာေတြက ေခၚေလ့ရိွပါတယ္။ oxygen molecule တစ္လံုးေပါင္းထည့္လိုက္တယ္ေပါ့။ အဲဒီလို ေပါင္းလိုက္ရင္ ျဒပ္ေပါင္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ပံုပ်က္သြားေလ့ရိွတယ္။ ပံုပ်က္သြားတာေၾကာင့္ မူလလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ tissue ေတြ ပ်က္စီးသလို cell ေတြလည္း ေသေက်ၾကပါတယ္။ အေရျပားမွာ ျဖစ္ရင္ tissue ေတြ ပ်က္စီးတာ မ်ားတာေၾကာင့္ အိုမင္းျခင္းကို ျဖစ္ေစတယ္လို႕ ေျပာၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ oxidation က လူ႕ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အသံုး၀င္တဲ့ေနရာေတြ အမ်ားၾကီးရိွပါတယ္။ မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ tissue ေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္တဲ့ေနရာမ်ိဳးေတြ နဲ႕ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြကို သတ္တဲ့အခါမ်ိဳးေတြမွာ oxidation ကိုု ျဖစ္ေစတဲ့ reactive oxygen free radicals (reactive oxygen species) (ROS) လို႕ေခၚတဲ့ ငတိကေလးေတြက ေ၇ွ႕တန္းက ပါ၀င္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ မလိုအပ္ဘဲနဲ႕ အစြမ္းေတြ စြပ္ျပေနရင္ေတာ့ အေကာင္းထက္ အဆိုးက ပိုမ်ားလာမွာပါ။ oxidative stress ကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အရာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အေရျပား ႏွင့္ မ်က္ၾကည္လႊာ - ေနေရာင္ျခည္ (UV ray, gamma ray and so on)၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ျခင္း (ဥပမာ။ ။ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း)၊

အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း - nitrate (ယမ္းစိမ္း) ပါ၀င္ေသာ အကင္မ်ား၊ ၀က္အူေခ်ာင္းမ်ား စားျခင္း၊ အရက္၊ မီးကင္ ၾကက္တိုက္ထားေသာ အစားအစာမ်ား၊

အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း - ေဆးလိပ္ေငြ႕၊ ျပင္ပမွ ေလထုညစ္ညမ္းေစေသာ ဓာတ္ေငြ႕မ်ား၊ ကား အိပ္ေဇာေငြ႕မ်ား၊ စက္ရံုအလုပ္ရံုမ်ားမွ ထြက္ေသာ ရွဴရန္မသင့္သည့္ ဓာတ္ေငြ႕မ်ား (အန႕ံရိွခ်င္မွရိွမည္)၊ မီးရိွဳ႕ျခင္းမွ ထြက္ေသာ မီးခိုးေငြ႕

အထက္ေဖာ္ျပပါ အစားအေသာက္ႏွင့္ ျပင္ပမွ အရာမ်ားသည္ လူ႕က်န္းမာေရးအတြက္ လံုး၀ မသင့္ေတာ္ပါ။ ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္လာပါက ဆဲလ္မ်ားကို ဓာတ္တိုးေစျပီး ေသေစႏိုင္သည္။ မေသပါက ကင္ဆာအဆင့္အထိ ေရာက္ေအာင္ ဒုကၡေပးႏိုင္သည္။ အိုမင္းရင့္ေရာ္ျခင္းကို လ်င္ျမန္ေစသည္။ မလိုအပ္ဘဲ ေနမေကာင္းျဖစ္ေတာ့ ေဆးဖိုး၀ါးခ မကုန္သင့္ဘဲ ကုန္ႏိုင္သည္။ ဘယ္လိုေရွာင္ၾကဥ္ရမလဲဆိုတာကေတာ့ လူအမ်ားစု သိမည္ဟု ယူဆသည့္အတြက္ မေဖာ္ျပေတာ့ပါ။ စက္ရံုအလုပ္ရံုမ်ားတြင္ ႏွာေခါင္းစြပ္တပ္ထားပါဟု ေရးထားလ်င္ ျမန္မာက်င့္ျမန္မာၾကံျဖင့္ ျပီးစလြယ္ မတပ္ဘဲထားဖို႕ မၾကံပါနဲ႕။ လိုအပ္ေသာေၾကာင့္ တပ္ခိုင္းျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာလုပ္သားအမ်ားစုက မ်က္ႏွာဖံုးတို႕ ႏွာေခါင္းစြပ္တို႕ဆို တပ္ရမွာ အလြန္ပ်င္းပံုရတယ္။ ကိုယ့္အသက္ကို ငဲ့ရင္ေတာ့ တပ္ၾကဖို႕ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွာ အလြန္ေပါမ်ားလာတဲ့ အကင္ဆိုင္ေတြ။ ဘာ အာဟာရမွလည္း မရဘဲ ဒုကၡေပးမည့္ အစားအေသာက္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အျမတ္တစ္ခုတည္းကို ၾကည့္ျပီး လူအမ်ား အက်ိဳးမရိွတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို လုပ္ေနတဲ့ စီးပြားေ၇းသမားေတြ ရိွေနသ၍ေတာ့ က်န္းမာေရး က႑ဟာ ေမွးမိွန္ေနအံုးမွာပါ။ Cooporate social responsibility တို႕ business ethics တို႕နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး လူအမ်ားသိေအာင္ လုပ္ဖို႕ လိုေနပါျပီ။


Mental Stress

စိတ္ဖိစီးမွဳကို လူတိုင္းၾကံဳဖူးပါတယ္။ ဟိုးငယ္ငယ္ကေလးကေန လူၾကီး ျဖစ္တဲ့အထိ ၾကံဳရတာပါ။ ကေလးေတြမွာလည္း mental stress ၇ိွတာပါပဲ။ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့အရုပ္ ရပါ့မလား၊ လူၾကီးေတြက ငါ့ကို ခ်စ္ပါ့မလား စသည္ျဖင့္ သူ႕အပူနဲ႕ သူေတာ့ ရိွွၾကတာပါပဲ။ အသက္ၾကီးလာေတာ့ အပူေတြလည္း ၾကီးလာတာေပါ့။ ဒီေန႕ဒီေခတ္လို အျပိဳင္အဆိုင္မ်ားတဲ့ ေလာကၾကီးမွာ စိတ္ဖိစီးမွဳဆိုတာ ေရွာင္လဲႊလို႕ မရေတာ့ပါဘူး။ စိတ္ဖိစီးမွဳျဖစ္လာရင္ အပိုင္း ၁ မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့stress response ၀င္လာတယ္။ ႏွလံုးခုန္တာ နည္းနည္းျမန္လာမယ္။ ေသြးဖိအားတက္လာမယ္။ အစာေခ်တာ မေကာင္းေတာ့ဘူး။ ညဘက္ေကာင္းေကာင္းအိပ္မေပ်ာ္ဘူး။ အဆီဓာတ္ေတြကို ေသခ်ာမေခ်ဖ်က္နို္င္တဲ့အတြက္ body ကေန မစြန္႕ပစ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ကိုယ္မွာ အဆီေတြစုလာတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရင္ ၀လာမယ္ေပါ့။ အအိပ္လည္းနည္းျပီး အစာလည္း အမ်ားၾကီးမစားဘဲ ဘာျဖစ္လို႕ ၀လာလဲဆိုရင္ stress ေၾကာင့္လို႕ ေျပာရမွာပဲ။ အဲဒီလိုဖိစီးေနတာက ရက္ပိုင္း လပိုင္းသာမကဘဲ ႏွစ္ခ်ီျပီး ၾကာလာရင္ေတာ့ ေနာက္ဆက္တဲြေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ေသြးတိုး ႏွလံုး ဆီးခ်ိဳေရာဂါေတြ ၀င္လာႏိုင္ပါတယ္။

စိတ္ဖိစီးမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး လူအမ်ားယံုၾကည္ၾကတာက enervon C လို vitamin C high dose ပါ၀င္တဲ့ ေဆးေတြ ေသာက္ရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳသက္သာတယ္ ဆိုျပီး ျဖစ္တယ္။ ေဆးေၾကာ္ျငာတာကလည္း အဲဒီလိုဆိုေတာ့ ယံုၾကတာမဆန္းပါဘူး။ vitamin C က မည္သည့္ stress ေၾကာင့္မဆို tissue ပ်က္စီးတာကို အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ကာကြယ္ေပးတာ မွန္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ သူ႕ကို ေသာက္လိုက္လို႕ စိတ္ထဲမွာ တင္းၾကပ္ေနတာေတြကေတာ့ ေလ်ာ့သြားမွာ မဟုတ္ဘူး။ သူက ရုပ္ပိုင္းကို ကုတာပါ။ စိတ္ပိုင္းကို ကုတာမဟုတ္ဘူး။ enervon C တစ္ေန႕ ၁၀လံုးေသာက္လည္း အလုပ္ကို ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ရင္ ဖိစီးျမဲ ဖိစီးေနမွာပါပဲ။ ေနာက္ျပီး သူက ၾကာရွည္စဲြေသာက္ရင္ လူအတြက္ ေကာင္းက်ိဳးရိွမရိွဆိုတာ ဘယ္သူမွ မေျပာႏိုင္ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ vitamin C တစ္ေန႕ လိုအပ္ခ်က္က ၂၀၀ ပဲ ရိွတယ္။ သူ႕ေဆးမွာ ၅၀၀ ပါတယ္။ မလိုအပ္ဘဲ ၃၀၀ ကို ေက်ာက္ကပ္ကေန စြန္႕ပစ္ေနရတယ္။ ေရရွည္မွာ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္တည္ႏိုင္တယ္လို႕ ေဆးက်မ္းေတြမွာေတာ့ ေရးတယ္။ ဘယ္ေလာက္ dose ကို ဘယ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ေသာက္ရင္ ျဖစ္မယ္လို႕ေတာ့ မေရးထားဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကာကြယ္ဖို႕နဲ႕ ကုသဖို႕အတြက္ ေရတိုဆိုရင္ ေသာက္ဖို႕အားေပးပါတယ္။ ေရရွည္အတြက္ကေတာ့ ဘာျဖစ္မယ္မွန္းမသိတဲ့ ေဆးတစ္ခုကို မေသာက္တာေကာင္းတယ္။ စိတ္ဖိစီးမွဳကို ုအေကာင္းဆံုးကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းနည္းျဖစ္တဲ့ Time Management အေၾကာင္းကို သတ္သတ္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးေပးပါ့မယ္။

Metabolic stress

လူတစ္ေယာက္စားလိုက္သမွ် အစာေတြကို အူလမ္းေၾကာင္းက စုပ္လိုက္ျပီးရင္ အားလံုးကို အသည္းဆီကို အရင္ပို႕ပါတယ္။ အသည္းမွတဆင့္ လိုရင္လိုသလို မလိုရင္ မလိုသလို အာဟာရဓာတ္ေတြကို စီမံခန္႕ခဲြေပးပါတယ္။ ေသြးထဲမွာ ဓာတ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးက လိုအပ္သည္ထက္ အလြန္အမင္း မ်ားေနလ်င္ျဖစ္ေစ နည္းေနလ်င္ျဖစ္ေစ metabolic stress ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္း ၾကံဳေတြ႕ရျပီး သတိမထားမိတာကေတာ့ အစားစားခ်ိန္မမွန္ျခင္းႏွင့္ အစာမွားစားျခင္းတို႕ ျဖစ္ၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ဖိစီးမွဳ မ်ားေနတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာေပါ့။ အစာစားခ်ိန္မမွန္ျခင္းဆိုတာကေတာ့ နံနက္အိပ္ယာထမွာ နံနက္စာကို လံုေလာက္စြာမစားျခင္း၊ နံနက္စာနဲ႕ ေန႕လည္စာကို ေပါင္းစားျခင္း တို႕ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႕ကိုယ္ခႏၶာသည္ သၾကားဓာတ္ စြမ္းအင္ႏွင့္ အာဟာရဓာတ္မ်ားကို ပံုမွန္လိုအပ္ေနပါသည္။ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားေသာ အခ်ိန္မ်ား၊ နလန္ထစ အခ်ိန္မ်ား၊ ဖ်ားနာေနေသာအခ်ိန္မ်ားတြင္ ပိုမိုလုိအပ္တတ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္လူတစ္ေယာက္က အစားကို ပံုမွန္မစားဘဲ စိတ္ကူးေပါက္တဲ့အခ်ိန္ေရာက္မွ ထစားပါက အသည္းမွေန၍ ကိုယ္တြင္းကလီစာမ်ား ပံုမွန္လည္ပတ္ႏိုင္ရန္ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို ပံုမွန္ထိန္းသိမ္းႏိုင္ရန္ stress hormone ေတြကို ထြက္ေအာင္ လံု႕ေဆာ္ေလသည္။ ရလဒ္အျဖစ္ သၾကားဓာတ္ကို ထိန္းထားႏိုင္ေပမယ့္ stress response ဒဏ္ကို ခံရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ မည္မွ် အလုပ္မ်ားေစကာမူ လံုေလာက္ျပီး အာဟာရရိွသည့္ breakfast ကို စားျခင္းသည္ ေန႕တစ္ေန႕တာအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ညအိပ္လိုက္ကတည္းက လူက ဘာအစာမွ မစားေတာ့ေပ။ ထိုအခါ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ က်ဆင္းေနတတ္သည္။ နံနက္စာစားလိုက္ပါက သၾကားဓာတ္ျပန္တက္လာျပီး stress hormone မ်ားမထြက္ေအာင္ တားဆီးထားႏိုင္ပါသည္။ ညအိပ္ခါနီး ပ်ားရည္ ၂ ဇြန္းခန္႕ေသာက္ျခင္းသည္လည္း stress ေၾကာင့္ ဗိုက္ရႊဲျခင္းကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါသည္။ သူက တစ္ညလံုး သၾကားဓာတ္က်မသြားေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုၾကတယ္။ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားရင္ ပ်ားရည္ကို စမ္းသပ္ၾကည့္ဖို႕ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။

အစာမွားစားျခင္းဆိုတာက ေတာ့ လူက စိတ္ရွဳပ္လာရင္ ကိုယ္စားခ်င္တာ စားေတာ့တာပဲ။ သိပ္ျပီး စည္းမရိွေတာ့ဘူး။ ကို္ယ္စားတဲ့အစာက junk food လို႕ေခၚတဲ့ supermarket ေတြမွာ ေရာင္းတဲ့ မုန္႕ေတြစားျဖစ္ေနရင္ အဆိုးဆံုးပဲ။ မုန္႕ကေတာ့ အေကာင္းစားပဲ။ packing ေလးကလည္းလွတယ္။ အရသာကလည္း ခ်ိဳေနတာပဲ။ ေစ်းကလည္းၾကီးေတာ့ ေကာင္းမယ္ထင္တာေပါ့။ တစ္ခုသတိထားရမွာက အဲဒီလို အစာေတြစားျပီး America ကလူငယ္ေတြ ဖက္တီးေတြ ျဖစ္လာတာဆိုတာကို မေမ့ပါနဲ႕။ ေခတ္ေပၚအစားအေသာက္ေတြျဖစ္တဲ့ biscuit ေတြ cracker ေတြ cookies ေတြ burger ေတြ cake ေတြ donut ေတြ အားလံုးဟာ လူအတြက္ အက်ိဳးရိွတာ တစ္ခုမွ မပါပါဘူး။ တာရွည္ခံေအာင္ အရသာရိွေအာင္ ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းေတြနဲ႕ လုပ္ထားတာပါ။ အဲဒါေတြကို မစားရဘူးလို႕ မေျပာပါဘူး။ စိတ္ဖိစီးတဲ့အခ်ိန္မွာ သြားစားရင္ ပိုဆိုးႏိုင္တယ္။ သူတို႕က အခ်ိဳဓာတ္လြန္ကဲေတာ့ စားျပီးတာနဲ႕ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္က ေထာင္တက္သြားတယ္။ အဲဒီမုန္႕ေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ sugar ရဲ႕ ဓာတုေဗဒ ဖဲြ႕စည္းပံုကလည္း ရိုးရွင္းတာေၾကာင့္ အစာေခ်တာျမန္တယ္။ body က စုပ္ယူတာလည္း ျမန္တယ္။ သၾကားဓာတ္ကို အသံုးခ်ဖို႕ insulin hormone က ထြက္လာတယ္။ သူက သၾကားဓာတ္နည္းနည္းပဲ တက္ရင္ နည္းနည္းပဲ ထြက္တယ္။ မ်ားမ်ားနဲ႕ ျမန္ျမန္တက္ရင္ မ်ားမ်ားနဲ႕ အၾကာၾကီးထြက္တယ္။ ရလဒ္အျဖစ္ သၾကားဓာတ္ကေတာ့ insulin လက္ခ်က္ေၾကာင့္ က်သြားပါရဲ႕။ သၾကားဓာတ္က်ျပီးလည္း insulin က ဆက္လက္ရိွေနေသးတာေၾကာင့္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို ပံုမွန္ရိွရမည့္ ပမာဏ ေအာက္ကို ေ၇ာက္ေအာင္ စဲြခ်ပါေတာ့တယ္။ သၾကားဓာတ္နည္းသြားေတာ့ လူက ေခါင္းက ၇ိပ္တိတ္တိတ္ျဖစ္လာတယ္။ နဳန္းတယ္။ ဗိုက္ျပန္ဆာလာတယ္။ အဲဒီအခါမွာ လြယ္လြယ္ရတဲ့ ေခတ္မွီမုန္႕ေတြ ထက္စားရင္ ခုနတုန္းက ျဖစ္ခဲ့တဲ့ insulin သံသရာ ျပန္လည္ျပန္ေကာ။ ဒါေၾကာင့္ေနာက္ပို္င္းမွာ ဆရာ၀န္ေတြက simple carbohydrate ေတြပါ၀င္တဲ့ မုန္႕ေတြအစား complex carbohydrate ေတြ ပါ၀င္တဲ့ ဆန္၊ ဆန္နဲ႕လုပ္ေသာမုန္႕မ်ား၊ ေကြကာအုပ္ နဲ႕ အရသာမခ်ိဳတဲ့ ေပါင္မုန္႕အၾကမ္းေတြကို ပဲ စားသံုးဖို႕ ေျပာလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ရရင္ ျမိဳ႕ျပမွာ ေနထိုင္ၾကသူေတြဟာ အေနာက္တိုင္း လူေနမွဳပံုစံကို အလိုလိုေနရင္း လိုက္ copy ကူးေနသလို ျဖစ္လာတယ္။ US တို႕ UK တို႕မွာ 1980 ေလာက္တုန္းက ျဖစ္သလိုေပါ့။ အသစ္ေပၚတဲ့ burger စားမွ ေခတ္မွီတယ္ထင္တယ္။ အလုပ္အကိုင္ေတြကလည္း အျပိဳင္အဆိုင္မ်ားလာေတာ့ ကိုယ့္က်န္းမာေရးကို ဂရုမျပဳၾကေတာ့ဘူး။ အဲဒီလိုေနျခင္းရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကိုလည္း မသိေသးတဲ့အခ်ိန္ေပါ့။ အခုေတာ့ သူတို႕က သိသြားျပီ။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္ေနၾကျပီ။ ဒီမွာကေတာ့ လိုက္ကူးလို႕ေကာင္းတုန္း။ လူအခ်ိဳ႕က အ၀မလြန္ဘဲ က်န္းမာခ်င္ရင္ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားလုပ္ဖို႕ အေရးၾကီးတယ္လို႕ ထင္ၾကတယ္။ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားနည္းတိုင္း ၀မွာမဟုတ္ဘူး။ အထက္က ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်က္ေတြကို ဆင္ျခင္ၾကည့္လိုက္ပါ။ မ၀ေအာင္ အာမခံႏိုင္ပါတယ္။ အခုေလာက္ဆိုရင္ stress ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ကို နည္းနည္းေသာက္သိသြားျပီလို႕ ယူဆပါတယ္။ ဖိစီးမွဳကင္းေ၀းျပီး က်န္းမာၾကပါေစလို႕ ႏွစ္သစ္ကူးနဲ႕အတူ ဆုေတာင္းေပးလိုက္ပါတယ္။

ေရးသားသူ - ဇီ၀က (ေဆး-၂)

ဤေဆာင္းပါးျဖင့္ ေဆးေက်ာင္းမွာတုန္းက basic medical science ဘာသာရပ္ေတြ သင္ခဲ့ေပးေသာ သင္ဆရာ၊ ျမင္ဆရာ၊ ၾကားဆရာ အားလံုးကို ကန္ေတာ့ပါ၏။

Read More...

Collapse...

Stress part one

Stress ကိုျမန္မာလို ဘာသာျပန္ရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳလို႕ ျပန္ေလ့ရိွတာေတြ႕ရတယ္။ အဲဒီလို ျပန္လိုက္ရင္ မျပည့္စံုတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ေနရာ မွာလည္း စိတ္တစ္ခုတည္းကိုပဲ အာရံုစိုက္ ေနတတ္ၾကတယ္။ မထိေရာက္ေတာ့ဘူးေပါ့။ တကယ္ေတာ့ စိတ္ဖိစီးမွဳလို႕ ေျပာခ်င္ရင္ mental stress လို႕သံုးပါတယ္။ stress လို႕တိုက္ရိုက္သံုးရင္ မည္သည့္ေနရာမွမဆို ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဖိစီးမွဳကို ေျပာတာပါ။ ကိုယ္ခႏၶာမွာျဖစ္ေပၚရင္ physical stress, စိတ္မွာျဖစ္ရင္ mental stress, ကိုယ္တြင္းအဂါၤ အစိတ္အပိုင္းေတြမွာျဖစ္ရင္ physiological stress, ေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ pathological stress ဆိုျပီး သံုးေလ့ရိွပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ stress ကိုေပ်ာက္ေအာင္ ကုခ်င္ရင္ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းအခ်င္းအရာကုိ ေသခ်ာသိမွ ေပ်ာက္ႏိုင္မွာပါ။

ဘာ့ေၾကာင့္ stress ျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ခႏၶာမွ ၎ကို တံု႕ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ ၂ မ်ိဳး ၂ စားတံုျပန္ပါတယ္။ တစ္ခုက အာရံုေၾကာေတြကေန ခ်က္ခ်င္းတံုျပန္တာျဖစ္လို႕ ျမန္ဆန္ျပီး ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ adrenal gland ကေန hormone ေတြ ထုတ္လႊတ္ျပီး တံု႕ျပန္ျခင္းတို႕ျဖစ္ပါတယ္။ အာရံုေၾကာေတြကေန တံုျပန္ရင္ ျမန္ဆန္ေသာ္လည္း တခဏသာခံသည္။ hormone ေတြကေတာ့ အထြက္ေႏွးေသာ္လည္း ၾကာၾကာခံသည္။ အဲဒီလို တံု႕ျပန္ရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ကို stress ဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္ ထိန္းညိွေပးဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ။ ။ လူတစ္ေယာက္က ေတာထဲမွာ လမ္းေလ်ာက္ေနတုန္း ေျမေခြးတစ္ေကာင္ကို ေတြ႕တယ္ဆိုပါစို႕။ ေျမေခြးကို ေၾကာက္လို႕ ခဏေလာက္ ေၾကာင္သြားႏိုင္ေပမယ့္ ေျမေခြးကသာ ကိုယ့္ဆီကို ေျပးလာရင္ အသက္အႏၱာရယ္က ကင္းလြယ္ဖို႕အတြက္ မည္သူမဆို ထြက္ေျပးမည္သာ ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ stress response ၀င္လာသည္။ အာရံုေၾကာမ်ားမွ noradrenaline နဲ႕ adrenaline လို႕ေခၚတဲ့ stress hormone ေတြထြက္လာပါသည္။ endocrine ဘက္ကေတာ့ stress hormone ေတြ ထုတ္တဲ့ adrenal gland ကလည္း အဲဒီ ၂ မ်ိဳးကိုပဲ ေသြးထဲကုိ ထုတ္လႊတ္ေပးပါတယ္။ ရလဒ္အျဖစ္ ႏွလံုးခုန္ျမန္လာျခင္း၊ ေသြးဖိအားတက္လာျခင္း၊ အသက္ရွဴျမန္လာျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာျပီး ေျပးလႊားရန္အတြက္ ေျခသလံုးၾကြက္သားမ်ားကိုလည္း ေသြးမ်ား ပိုမိုစီးဆင္းေစပါသည္။ ထိုအခါ ေျပးရလႊားရ ပိုမိုလြယ္ကူသြားျပီး အသက္ေဘးမွ လြတ္သြားႏိုင္ပါသည္။ stress response ေၾကာင့္ ျဖစ္သြားေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ား အလြန္မ်ားျပားပါသည္။ လူသတၱ၀ါမ်ား ကမာၻမ်ားေပၚတြင္ အသက္ရွင္ ရပ္တည္လာႏိုင္သည္မွာ stress ၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ stress hormone မ်ားကိုထုတ္လႊတ္သည့္ adrenal gland သာမရိွပါက လူသားမ်ားအသက္ရွင္ရပ္တည္ဖို႕ပင္ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ပညာရွင္တို႕က ဆိုၾကပါသည္။

ထိုသို႕ျပဳလုပ္ႏုိင္ရန္အတြက္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွ အစာေျခေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အစာကို စုပ္ယူျခင္း၊ အသံုးျပဳႏိုင္သည့္ chemical compound ျဖစ္သည္အထိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္း၊ tissue တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ခဏရပ္နားထားရျပီး လတ္တေလာအသက္ေဘးအတြက္ စြမ္းအင္မ်ားကို အသံုးျပဳရသည္။ စြမ္းအင္ဟုဆိုရာ၌ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္ရန္အတြက္ ကုန္ၾကမ္း ၃မ်ိဳးရိွသည္။ ၎တို႕မွာ သၾကားဓာတ္၊ အသားဓာတ္ႏွင့္ အဆီဓာတ္တို႕ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ၃ မ်ိဳးထဲတြင္ အေရးအေၾကာင္းၾကံဳလ်င္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္သံုးလို႕ရသည္မွာ သၾကားဓာတ္ (glucose) တစ္မ်ိဳးသာရိွသည္။ က်န္ေသာ ၂ခုၾကား ျဖိဳခဲြဖို႕ ၾကာေသာေၾကာင့္ glucose ကုန္မွာသာ (သို႕) မသံုးႏိုင္မွသာ သံုးေလ့ရိွပါသည္။ oxygen မရိွေသာအခါ ၾကြက္သားမ်ားအတြင္း အေရးေပၚသံုးသည့္ ketone body ဆိုသည့္ ျဒပ္ေပါင္းတစ္မ်ိဳးလည္းရိွေသးသည္။ သို႕ေသာ္ ယခုေရးသားလုိေသာအေၾကာင္းအရာႏွင့္ မဆက္စပ္ေသာေၾကာင့္ မေဖာ္ျပေတာ့ပါ။

အထက္ပါေဖာ္ျပခဲ့ေသာ stress response သည္ မည္သည့္ stress အမ်ိဳးအစားမဆို တံု႕ျပန္ပံုျခင္းတူပါသည္။ stress ေၾကာင့္ ျဖစ္လာေသာ response သည္ တခဏ ေရတိုအခ်ိန္ကေလးတြင္ အလြန္အသံုးတည့္ေသာ္လည္း အခ်ိန္ၾကာၾကာ response ျဖစ္ေနပါက လူအတြက္ အႏၱာရယ္ရိွလာႏိုင္ပါသည္။ လူ၏ကိုယ္ခႏၶာသည္ အေရးေပၚအေျခအေနအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ရမည္ျဖစ္သလို ေန႕စဥ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားျဖစ္သည့္ အစာေျချခင္း၊ ျပဳျပင္ျခင္း၊ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ အာဟာရဓာတ္မ်ားကို သိမ္းဆည္းျခင္း တို႕ကိုလည္း ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထို႕အတူ ျပင္ပမွ၀င္ေရာက္လာေသာ ေရာဂါပိုးမ်ား၊ ဓာတ္တိုးပစၥည္းမ်ား၏ ရန္မွ ကာကြယ္ရမည္ျဖစ္သလို ၎တို႕ေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားေသာ tissue မ်ားကို ျပင္တန္ျပင္ မျပင္တန္ေတာ့ ဖ်က္ဆီးပစ္ဖို႕ လိုအပ္လွသည္။ ထိုသို႕မျပဳလုပ္အားပါက

• အစာမေၾကျခင္း၊ ရင္ျပည့္ရင္ကယ္ျခင္း၊ အစာအိမ္တြင္ အနာမ်ားျဖစ္ျခင္း၊ အစာအိမ္ေရာင္ျခင္း
• ၾကြက္သားမ်ားနည္းသြားျပီး ၎တို႕ေနရာတြင္ မေျခဖ်က္အားသည့္ အဆီမ်ားစုေ၀းလာျခင္း (စုေ၀းေသာေနရာမ်ားမွာ ဗိုက္ေခါက္၊ လက္ေမာင္း၊ ေပါင္၊ မ်က္ႏွာ၊ အတြင္းကလီစာမ်ား)
• ကိုယ္ခံအားစနစ္ အားနည္းလာျခင္း
• ဓာတ္တိုးပစၥည္းမ်ားကို မစြန္႕ဖယ္အားေသာေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ် မ်ားလာျခင္း
• ေနာက္ဆက္တဲြအေနျဖင့္ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ႏွင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားလာႏိုင္ျခင္း
• ရူးျခင္း
• အရိုးပြေရာဂါမ်ားျဖစ္ျခင္း
• အနာမက်က္ျခင္း

အစရိွတဲ့ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။

ေန႕စဥ္လူမွဳဘ၀မွာ ဘာအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ stress ျဖစ္တယ္ ဆိုတာနဲ႕ အဲဒီ stress ကို ဘယ္လိုတိုက္ ထုတ္ မလဲ ဆိုတာကို အပိုင္း ၂ မွာ ဆက္လက္ေရးသားပါ့မယ္။

ေရးသားသူ - ဇီ၀က (ေဆး-၂)

Read More...

Collapse...

ယင္ေကာင္မ်ားနွင့္ တစ္မိနစ္တာ

ယင္ေကာင္ဆိုတဲ့ အသံၾကားလိုက္တာနဲ႔ ကၽြန္မတို႔ကို အနည္းနဲ႔အမ်ား စိတ္ညစ္ညဴးေစတဲ့ အေကာင္ဆိုတာ ျငင္းဆန္လို႔ရမယ္မထင္ပါဘူး။ ယင္ေကာင္အေၾကာင္းေျပာတဲ့အခါမွာ လူေသြးစုပ္တဲ့ ယင္ေကာင္နဲ႔ လူေသြးမစုပ္တဲ့ယင္ေကာင္ဆိုျပီး ခဲြျခားေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေတာ့ ေသြးစုပ္တတ္တဲ့ ယင္ေကာင္အေၾကာင္းကို အသားေပး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္မပထမဆံုး ေျပာျပခ်င္တဲ့ယင္ေကာင္က ေတာ့ အာဖရိက တိုက္အခ်ဳိ႕ေသာ ေနရာေတြမွာ African Tryptosomiasis ဒါမွမဟုတ္ sleeping sickness လို႔ေခၚတဲ့ ေရာဂါကိုသယ္ေဆာင္နိုင္တဲ့ Tsetse fly လို႔ ေခၚတဲ့ ယင္ေကာင္တစ္မ်ဳိး အေၾကာင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ထားတဲ့ Tsetse fly အကိုက္ခံ ရတဲ့ သူေတြထဲကမွ နွစ္စဥ္ လူေပါင္း ၂၅၀ ၀၀၀မွ ၃၀၀ ၀၀၀ အတြင္းအသက္ဆံုးရႈံးရတာမို႔ ခရီးသြား၀ါသနာထံုသူမ်ား အေနနဲ႔သိထားသင့္တဲ့ ယင္ေကာင္ တစ္မ်ဳိးလည္းျဖစ္ပါတယ္။

ေၾကာက္စရာ ေကာင္းလွတဲ့ေရာဂါကို သယ္ေဆာင္နိုင္တဲ့ ယင္ေကာင္တစ္မ်ဳိးမို႔ tsetse fly ဟာ သုေတသနျပဳတဲ့သူေတြၾကားမွာ ထင္ရွားခဲ့တဲ့ ယင္ေကာင္တမ်ဳိးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ နွစ္စဥ္ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ေလးၾကိမ္ခန္႔မ်ဳိးပြားနိုင္တဲ့ အဲဒီယင္ေကာင္ဟာ သူ႕သက္တမ္းတေလွ်ာက္မွာ ၃၁ ၾကိမ္ခန္႔မ်ဳိးပြားနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ Tsetse fly ဟာ မ်ဳိးစိတ္ေပါင္းမ်ားစြာရွိျပီး ယင္ေကာင္တို႔ရဲ့ထံုးစံအတိုင္း အရည္ဒါမွမဟုတ္ ေသြးစုပ္ယူဖို႔ နႈတ္သီး(propbosis) ကေလးပါမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီႏႈတ္သီးကလည္း ေျဖာင့္တန္းေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ အင္တီနာ မွာ အဆစ္သံုးဆစ္ပါမွာျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆံုး အဆစ္ရဲ့အေပၚမ်က္နွာျပင္မွာေတာ့ အေမြးတစ္ခ်ဳိ႕ကိုေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
သူ႔ရဲ့အေတာင္ပံေတြကေတာ့ အသားခုတ္ဓါးပံုစံျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕နိုင္ပါတယ္။ Tsetses ဟာ အၾကမ္းအားျဖင့္ အိမ္ေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ ယင္ေကာင္မ်ားနဲ႔ ဆင္တူေပမယ့္လည္း သူရဲ့ထူးျခားတဲ့ သြင္ျပင္အမူအရာေတြေၾကာင့္ အျခား ယင္ေကာင္ေတြနဲ႔ခဲြျခား မွတ္သားနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ Tsetse fly ဟာ နားေနတဲ့အခါ မွာ ေတာင္ပံတခုနဲ႔တစ္ခု ကို တစ္ထပ္တည္းက်ေအာင္ ထပ္ျပီးနားတတ္တာမို႔ သူ႔ရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ ေတာင္ပံနွစ္ခုစလံုး တစ္ထပ္တည္း ရွိေနတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ ပံုမွာျပထားတဲ့အတိုင္း Tsetse fly ရဲ့ပုံပန္းသ႑ာန္ကို ေလ့လာျပီး စာဖတ္သူတို႔ ခရီးသြားတဲ့အခါ ေရွာင္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။




အထီးေရာ အမပါ ေသြး စုပ္ တတ္ၾကျပီး ေန႔ပိုင္းမွာ ေသြးစုပ္္တတ္တဲ့အက်င့္ရွိၾကပါတယ္။ Tsetse fly က်က္စားတတ္တဲ့ေနရာ ကေတာ့ အာဖရိက တိုက္အခ်ဳိ႕ေသာ ေနရာေတြျဖစ္ျပီး ပံုမွာျပထားတဲ့အတိုင္း ေတြ႕နိုင္ပါတယ္။

Tsetse fly ဟာ အာဖရိကတိုက္ရဲ့ ေနရာ ေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျပန္႔နွံ႔ေနျပီး အျပီးတိုင္ဖယ္ရွားဖိ႔ုရာခက္ခဲေနေသးတာမို႔ Tsetse fly ရွိတဲ့ေနရာတိုင္းမွာ African Tryptosomiasis မျဖစ္နို္င္ေပမယ့္ အဲဒီေနရာေတြကို သြားတဲ့အခါ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ အ၀တ္ အစား၀တ္ဆင္ျခင္းဟာ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္နိုင္တဲ့ နည္းလမ္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေရာဂါအေၾကာင္း အေသးစိတ္ေရးထားတာကိုေတာ့ ဒီပို႔စ္မွာ ဖတ္ရႈနိုင္ပါတယ္ရွင္...။

မြန္းသက္ပန္ (ေဆး ‐ ၁)
ေလာကအလွအြန္လိုင္း မဂၢဇင္း
၂၀၁၀ ဧျပီလ ၃ ရက္

Read More...

Collapse...

ခံတြင္းအနံ႕နံျခင္း ႏွင့္ ေျဖရွင္းနည္းမ်ား

ခံတြင္း အနံ႕ နံျခင္းကို ေဆးပညာအရ halitosis လို႕ ေခၚပါတယ္။ English လိုေတာ့ လြယ္လြယ္ကူကူ bad breath ေပါ့။ Halitosis ဟာ လူေတြမွာ ေတြ႕ရမ်ားတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ျပီး အဓိက ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ပါးစပ္ထဲမွာ စားၾကြင္းစားက်န္ေတြနဲ႕ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ခိုေအာင္းေနလို႕ ျဖစ္ပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင့္ ပါးစပ္နံတဲ့သူေတြဟာ သူတို႕ ပါးစပ္နံတာကို သတိမထားမိၾကပါဘူး။ အျခားသူေတြက သတိထားမိေပမယ့္ အားနာလို႕ ျဖစ္ေစ ရွက္လို႕ ျဖစ္ေစ ဘာမွ မေျပာဘဲ ေအာင့္အင္း သည္းခံျပီး ေနေလ့ရိွတတ္ၾကတယ္။ အရမ္း ရင္းႏီွးတဲ့ သူငယ္ခ်င္းက ျဖစ္ေစ မိသားစု၀င္တစ္ေယာက္ေယာက္က ျဖစ္ေစ ေျပာေသာေၾကာင့္သာ သူတို႕ သတိထားမိတတ္ၾကပါတယ္။

ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဆိုအရေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ အားလံုးနည္းပါးဟာ ဘ၀ရဲ႕ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာေတာ့ ပါးစပ္နံတာ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါလိမ့္မယ္တဲ့။ တခါတေလက်ေတာ့လည္း ပင္ကိုက ပါးစပ္မနံေပးမယ့္ အနံ႕ျပင္းတဲ့ အစာေတြ ဥပမာ။ ။ ၾကက္သြန္ျဖဴကဲ့သုိ႕ ေသာ အစာေတြကို စားမိျပီး အနံ႕ထြက္တာမ်ိဳးလည္း ရိွတတ္ပါတယ္။ နံတယ္မနံဘူးဆိုတာက ဓေလ့ထံုးစံနဲ႕လည္း ဆိုင္ေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ ေဆးလိပ္ေသာက္လို႕ အနံ႕နံတာမ်ိဳး။ သူတို႕အခ်င္းခ်င္းေတာ့ မနံဘူးေပါ့။ ေဘးက ေဆးလိပ္မေသာက္တဲ့သူကသာ အနံ႕မခံႏိုင္တာ။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းဟာ ခံတြင္းနံ႕ နံျခင္းရဲ႕ တရားခံတစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ေၾကာင့္ ခံတြင္းေျခာက္ျခင္း၊ သြားဖံုးေ၇ာင္ျခင္း တို႕ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ခံတြင္း က်န္းမာေရးနဲ႕ သန္႕ရွင္းေရးကို ဂရုစိုက္ျခငး္က ပါးစပ္နံ႕ျခင္းအတြက္ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္နည္းတစ္လက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ခံတြင္း သန္႕ရွင္းေရးကို ေသခ်ာလုပ္ေဆာင္ရင္ အနံ႕နံသူအမ်ားစုဟာ အဆိုပါ အေျခအေနမွ သက္သာသြားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီလို လုပ္တာေတာင္မွ မသက္သာဘူးဆိုရင္ ခံတြင္း အတြင္းမွ ျဖစ္ေစ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းမွ ျဖစ္ေစ ေရာဂါ တစ္ခုခုရိွေနတတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႕ လုပ္ေဆာင္လို႕မွ အဆင္မေျပပါက တတ္ကၽြမ္းသည့္ ဆရာ၀န္တို႕ႏွင့္ ျပသေစလိုပါတယ္။

ခံတြင္း အနံ႕ဆိုးျခင္းဟာ ဘာ့ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာလဲ။
ခံတြင္းအနံ႕ဆိုးေအာင္ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ခံတြင္း သန္႕ရွင္းမွဳအားနည္းျခင္း

သြားပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္အရ ခံတြင္း အနံ႕ထြက္သူေတြရဲ႕ ၉၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္က ခံတြင္း သန္႕ရွင္းမွဳ အားနည္းျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ စားလိုက္တဲ့အစာေတြကို ပါးစပ္ထဲမွာရိွတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေတြက ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ဘယ္သူမွ အစာတစ္လုပ္ကို ပါးစပ္ထဲမွာ စကၠန္႕ပိုင္းထက္ ပိုျပီး ငံုမထားတဲ့အတြက္ မသိသာပါဘူး။ ပါးစပ္ထဲမွာ စားၾကြင္းစားက်န္ေတြ က်န္ခဲ့ရင္ေတာ့ ဘက္တီးရီးယားေတြအတြက္ ရိကၡာတစ္လက္ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ အစာကို ေခ်လိုက္ရင္ hydrogen sulphide ဆိုတဲ့ ဓာတ္ေငြ႕တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္လႊတ္ပါတယ္။ သူကမွ အနံ႕ နံေစတာပါ။ ၎ဓာတ္ေငြ႕ကို ၾကက္ဥပုပ္ေတြမွာလည္း ေတြ႕ရတတ္ျပီး ပုပ္အက္အက္အနံ႕ကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ဘက္တီးရီးယားေတြဟာ အစာေဟာင္းေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး သြားေတြနဲ႕ သြားဖံုးေပၚမွာ သြားေခ်းလို႕ ေခၚတဲ့ အျဖဴေရာင္ (သို႕) အေရာင္မရိွတဲ့ အဖတ္ကေလးေတြကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ပမဏနည္းပါးရင္ အေရာင္မဲ့တတ္ျပီး မ်ားျပားလာပါက အျဖဴေ၇ာင္ အဖတ္ေတြအျဖစ္ ေတြ႕ျမင္ရတတ္ပါတယ္။ သြားကို ႏံွေအာင္ မတိုက္ပါက ၎အဖတ္မ်ားသြားၾကားႏွင့္ ပါးေစာင္တို႕တြင္ တင္က်န္ေနတတ္ပါတယ္။ အဆိုပါ သြားေခ်းမ်ားသည္ သြားဖံုးေ၇ာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစျပီး အနံ႕ဆိုးမ်ားကို ထုတ္လႊတ္ႏိုင္ပါတယ္။

သြားဖံုးေရာင္ျခင္း (http://news.sky.com/sky-news/content/StaticFile/gif/2008/Apr/Week2/1668667.gif)

သြားတုသန္႕ရွင္းမွဳ အားနည္းျခင္း

သြားအတု အံပံုအတု အသံုးျပဳသူမ်ားသည္ ၎တို႕ကို ပံုမွန္သန္႕ရွင္းေအာင္ ေဆးေၾကာျခင္း မရိွပါက ဘက္တီးရီးယားမ်ား ေပါက္ပြားျပီး အနံ႕ဆိုးမ်ား ထြက္ႏိုင္ပါသည္။

ref: http://www.indecisionforever.com/files/2009/05/dentures_photo3.jpg

ပါးစပ္ေျခာက္ျခင္း
ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို တံေတြးလို႕ေခၚတဲ့ saliva က အျမဲတမ္း စိုစြပ္ျပီး သန္႕ရွင္းေနေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးေနပါတယ္။ အကယ္၍ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ပါးစပ္ေျခာက္ေနပါက အေရျပားမ်က္ႏွာျပင္ရိွ အညစ္အေၾကးမ်ားႏွင့္ dead cell မ်ားကို မဖယ္ရွားႏိုင္ေတာ့ေပ။ ထိုအခါ ပါးစပ္နံတတ္ပါသည္။ ေရေသာက္နည္းျခင္းကလည္း ပါးစပ္ေျခာက္ျခင္းကို အားေပးပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ယခုလို ပူအိုက္သည့္ ရာသီဥတုတြင္ ေရခဏခဏ ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ပါးစပ္အတြင္း စိုစြပ္မွဳကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ပါသည္။

ref: http://www.cartoonstock.com/newscartoons/cartoonists/mbc/lowres/mbcn994l.jpg

အစားအေသာက္ေၾကာင့္ ပါးစပ္နံျခင္း
ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ၾကက္သြန္နီ ႏွင့္ အခ်ိဳ႕ေသာ မဆလာမွဳန္႕မ်ားသည္ စားလိုက္ပါက ပါးစပ္နံ ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ အရက္ႏွင့္ ေကာ္ဖီသည္လည္း အနံ႕ဆိုးေစတတ္ပါသည္။ ပါးစပ္အတြင္းရိွ ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ အသီးအရြက္ထက္ အသားကို ေခ်ဖ်က္ပါက အနံ႕ဆုိးေသာ ဓာတ္ေငြ႕မ်ားကို ပိုထုတ္ေပးေလ့ရိွသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သြားၾကားတြင္ အသားစမ်ား က်န္ခဲ့ျခင္းသည္ အရြက္စမ်ားက်န္ခဲ့ျခင္းထက္ အနံ႕ဆိုးျခင္းကို ပိုမို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါသည္။

ေဆးမ်ား

အခ်ိဳ႕ေသာ ၾကာရွည္စဲြေသာက္ရသည့္ ေဆးမ်ားသည္ ခံတြင္း ေျခာက္ျခင္း ႏွင့္ တံေတြးအထြက္နည္းျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ထိုအခါမ်ိဳးတြင္လည္း ပါးစပ္နံႏိုင္ပါသည္။

ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း

ေဆးလိပ္အေငြ႕သက္သက္ေၾကာင့္ ေတာ့ ပါးစပ္မနံတတ္ပါ။ သို႕ေသာ္ ေဆးလိပ္သည္ ပါးစပ္ေျခာက္ျခင္းကို အားေပးသလို သြားႏွင့္ ခံတြင္း က်န္းမာေရးကိုလည္း အားနည္းေစပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ တိုက္ရိုက္မဟုတ္ေသာ္လည္း သြယ္၀ိုက္ေသာနည္းအားျဖင့္ ပါးစပ္နံျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။



ခံတြင္း အနံ႕နံႏိုင္ေသာေရာဂါႏွင့္ က်န္းမာေရးအေျခအေနမ်ား

• အာသီးေရာင္ျခင္း
• ဆီးခ်ိဳ (uncontrolled)
• အဆုပ္ပြ ေရာဂါ၊ ေလျပြန္ေရာင္ေရာဂါႏွင့္ နာတာရွည္အဆုပ္ေရာဂါမ်ား
• ထိပ္ခပ္နာ
• အစာအိမ္ေရာင္ျခင္း
• အမွ်င္ဓာတ္ႏွင့္ ကဆီဓာတ္အစားနည္းျပီး အသား အစားမ်ားျခင္း
• နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါသည္မ်ား
• နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါသည္မ်ား
• အခ်ိဳ႕ေသာကင္ဆာမ်ား ဥပမာ။ ။ လွ်ာကင္ဆာ၊ လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာ ႏွင့္ အစာေရမ်ိဳကင္ဆာ

ခံတြင္း အနံ႕နံျခင္းကို ဘယ္လိုေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္မလဲ။

ခံတြင္း သန္႕ရွင္းေရးႏွင့္ က်န္းမာေ၇း

ပါးစပ္နံတယ္ဆိုတာ ေဆးခန္းသြားျပီး ကုသလို႕ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ ေဆးဆိုင္မွ ေဆး၀ယ္ေသာက္လို႕လည္း ေပ်ာက္မည္မဟုတ္။ ေဆးဆိုင္မ်ားတြင္လည္း ခံတြင္းအနံ႕ေပ်ာက္ေဆးဆိုျပီး ေၾကာ္ျငာထားေသာ ငံုေဆး ၊ ပလုပ္က်င္းေဆးႏွင့္ ေသာက္ေဆးမ်ားကို ေတြ႕ဖူးပါလိမ့္မယ္။ အဆိုပါေဆးမ်ားသည္ ခံတြင္းအနံ႕ကို ယာယီသာ ေကာင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ သင့္အေနျဖင့္ ပံုမွန္သြားတုိက္မည္ သြားၾကားထုိးမည္ဆိုပါက ခံတြင္းအနံ႕ထြက္ဖို႕ သိပ္မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေပ။
သြားတိုက္ရာတြင္ တစ္ေန႕ကို အနည္းဆံုး ၂ၾကိမ္တိုက္ဖို႕လိုသည္။ သြားတိုက္ေဆးသည္ ျပည္တြင္းျပည္ပမွ ထုတ္လုပ္သည့္ ခ်ိဳရဲရဲ သြားတိုက္ေဆးမ်ား မဟုတ္ဘဲ floride ပါ၀င္သည့္ အရသာမရိွသည့္ သြားတိုက္ေဆးမ်ားသာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါသည္။ သြားတိုက္တံတြင္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းသည့္ အေမႊးေလးမ်ားပါ၀င္ရမည္ျဖစ္ျပီး အတိုအရွည္မတူညီပါက ပိုေကာင္းသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ သြားတိုက္တံတစ္ေခ်ာင္းကို တုိက္လာလိုက္တာ လူမွန္းသိကတည္းကေန ဘဲြ႕ရသည္အထိ ဆိုတာမ်ိဳးလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္။ ၃ လတန္သည္ ၄ လတန္သည္တြင္ တစ္ၾကိမ္မွ် သြားတိုက္တံအသစ္တစ္ေခ်ာင္း ျဖင့္ လဲလွယ္ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ သြားတစ္ခါတိုက္ပါက အနည္းဆံုး ၂ မိနစ္ခန္႕ၾကာရမည္ ျဖစ္သည္။ သြားတိုက္ျပီးပါက သြားပြတ္တံျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ လွ်ာပြတ္တံျဖင့္ ျဖစ္ေစ လွ်ာကို ရြရြကေလး ပြတ္၍ သန္႕ရွင္းေရး လုပ္ေပးရပါမည္။ စနစ္တက်သြားတိုက္နည္း ႏွင့္ သြားၾကားထိုးနည္းကို ေအာက္ပါပံုမ်ားမွတဆင့္ ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါသည္။

ref: http://www.lacamasdental.com/images/brush_teeth.jpg

ref: http://www.lacamasdental.com/images/floss.jpg

အျခားေသာနည္းလမ္းေတြကေတာ့....

အစာစားျပီးတိုင္း ပလုပ္က်င္းပါ။ ထိုအခါ စားၾကြင္းစာက်န္မ်ား သြားမ်ားအတြင္း၌ တင္က်န္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးပါသည္။

အကယ္၍ ပလုပ္က်င္း၍ အဆင္မေျပပါက ပီေက၀ါးပါ။ ပီေကကို ပါးစပ္အတြင္းႏွံ႕ေအာင္ ၀ါးပါက ပါးစပ္အတြင္းမွ တံေတြးမ်ားပါထြက္လာျပီး ခံတြင္း သန္႕ရွင္းျခင္းကို အားေပးပါသည္။

မိမိစားမည့္အစာကို သတိထားပါ။ အေရးၾကီးပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ရမည့္အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ ခံတြင္းနံေစေသာ အစားအစာမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ သို႕ေသာ္ မေရွာင္ႏိုင္ပါက သြားဆရာ၀န္ႏွင့္ ပံုမွန္ျပသကာ သြားႏွင့္ သြားဖံုးက်န္းမာေရးကို ဂရုစိုက္ပါ။

Reference

http://www.medicalnewstoday.com/articles/166636.php

Written by Christian Nordqvist

ဘာသာျပန္သူ - ဇီ၀က (ေဆး-၂)

Read More...

Collapse...

Sleeping with bra

အတူတူ မအိပ္သင့္ဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေရးထားတဲ့ အီးေမးလ္ ဖတ္ဖူးၾကမွာပါ။ မ်က္ကပ္မွန္ ဝတ္ၿပီး မအိပ္သင့္တာေတြ၊ လက္ကိုင္ဖုန္းကို အိပ္ရာအနားမွာ မထားသင့္တာေတြ၊ လက္ပတ္နာရီ၀တ္ၿပီး မအိပ္သင့္ေၾကာင္း၊ သူမ်ား သားမယားနဲ႕ ေဖာက္ျပားဖို႕ မအိပ္သင့္ေၾကာင္းေတြ ပါတဲ့ အီးေမးလ္ေလးေပါ့။ ဘယ္သူေရးမွန္း မသိတဲ့ အဲဒီစာကို ဟိုလူက ပို႕၊ ဒီလူက ပို႕နဲ႕ အြန္လိုင္းကမာၻမွာ ကူးခ်ီသန္းခ်ီ လုပ္ေနတာ ၾကာလွပါၿပီ။ အဲဒီ အီးေမးလ္ထဲမွာပဲ မိန္းခေလးေတြ မိတ္ကပ္လိမ္းၿပီး မအိပ္သင့္ေၾကာင္းနဲ႕ ဘရာစီယာ ဝတ္ၿပီး မအိပ္သင့္ေၾကာင္း ဆိုတာေတြလည္း ပါေသးတယ္။ အေမရိကန္က ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေလ့လာေတြ႕ရိွခ်က္အရ တစ္ရက္မွာ ၁၂ နာရီထက္ ေက်ာ္လြန္ၿပီး ဘရာစီယာ ဝတ္ထားရင္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏုိင္ေခ် ပိုမ်ားတယ္လို႕ အဲဒီအီးေမးလ္ထဲမွာ ေရးထားပါတယ္။

မေန႕ညက တစ္ေယာက္ေသာသူနဲ႕ ဖုန္းေျပာေနရင္း အမွတ္မထင္ အဲဒီကိစၥကို ျငင္းၾကေသးတယ္။ ဘရာ ဝတ္အိပ္ရင္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္မယ္လို႕ ေရးထားတဲ့ အီးေမးလ္ႀကီးကို ဖတ္ထားမိေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း သူ႕အတြက္ စိုးရိမ္မိတာေပါ့။ ကင္ဆာဆိုတာက သိတဲ့အတုိင္း လူနာေရာ လူနာရွင္ေရာ သူငယ္ခ်င္းေတြေရာ စိတ္ညစ္ေစဖို႕ အရမ္းေကာင္းတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ပဲ ဂ်ီစီဘီေအ တြဲေရးခဲြေရး အျမင္မတူသလိုမ်ိဳး မိန္းခေလးေတြ ဘရာစီယာ ဝတ္ၿပီး အိပ္လို႕ ရမရ အျငင္းပြါးစရာ ကိစၥေလးတစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။

အဲဒီေတာ့လည္း အင္တာနက္မွာ ဟိုဟိုဒီဒီ ရွာေဖြ ဖတ္ရွဳရတာေပါ့။ တြဲေရးခြဲေရး လိုမ်ိဳးပါပဲ။ တြဲသင့္တယ္လုိ႕ ေရးတဲ့သူလည္း ေရးပါတယ္။ ခြဲသင့္တယ္လို႕ ႏွိဳးေဆာ္တဲ့သူလည္း ႏွိဳးေဆာ္ပါတယ္။ တြဲခ်င္တြဲ ခြဲခ်င္ခြဲ ဆုိတာေတြလည္း ရိွပါတယ္။ ဖတ္ေနရင္းနဲ႕ လူလည္း ခ်ာခ်ာလည္သြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီကိစၥကို အြန္လိုင္းမွာ အစံုသုပ္ေမာ မအယ္လ္နဲ႕ ေတြ႕လို႕ လွမ္းေမးၾကည္႕ေသးတယ္။ သူလည္း အုိဂ်ီ မဟုတ္ေလေတာ့ တိတိပပ မေျဖတတ္ဘူးတဲ့။

ဖတ္မိသေလာက္ထဲက ေကာင္းႏိုးရာရာေလးေတြကို ပ်ိဳေမတုိ႕အတြက္ မွ်ေဝေပးခ်င္ပါတယ္။ ပ်ိဳေမတို႕အတြက္ ဆုိလို႕ အိုေမေမေတြက စိတ္မေကာက္ၾကပါနဲ႕။ ယူေသာ္ ရ၏... လို႕ သေဘာထားၿပီး ယူလိုသမွ်ကို ယူၾကပါ။ မိန္းခေလးေတြအတြက္ ဦးတည္ေရးထားတဲ့ စာေတြကို ေ၀မွ်တာျဖစ္လို႕ ဦးဦးကိုကိုညီညီ ကာလသားမ်ား မ်က္စိရွက္ရင္ ေက်ာ္ဖတ္သြားၾကပါလုိ႕ ေျပာရင္လည္း မေက်ာ္တဲ့အျပင္ တစ္လံုးခ်င္း တစ္ေၾကာင္းခ်င္းကို အပ္က်မတ္က် ဂရုတစိုက္ ဖတ္ရွဳေနမွာကိုလည္း ျမင္မိပါတယ္။ အလြတ္က်က္မယ့္သူေတာင္ ရိွႏိုင္ပါတယ္ေလ။

မိန္းခေလးေတြ ဘရာဝတ္ခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္က ႏွစ္မ်ိဳးရိွႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးဘဝကေန အပ်ိဳဘဝကို ေရာက္လာတဲ့ ရင္ဖိုမွဳနဲ႕အတူ ဘရာကို စ ဝတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘရာကို စ ဝတ္ႏိုင္ၿပီဆိုတာက လူႀကီးျဖစ္ၿပီ အရြယ္ေရာက္ၿပီေပါ့။ အဲဒီရင့္က်က္မွဳအတြက္ စိတ္ထဲမွာ မသိမသာေလး လက္မေထာင္ ဂုဏ္ယူၾကပါတယ္။ အဲဒီ ဂုဏ္ယူမွဳကို မရပ္လိုက္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵေတြနဲ႕အတူ ဘရာကို အၿမဲတမ္း ဝတ္ခ်င္ေနတတ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ၿမီးေကာင္ေပါက္စ အပ်ဳိျဖန္းေလးေတြဟာ ရွက္တတ္ၾကပါတယ္။ သူတုိ႕ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ ဖြဲ႕စည္းပံု ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အေပၚမွာလည္း ရွက္ေသြးျဖာၾကျပန္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ တခ်ိဳ႕ေသာအပိုင္းေတြမွာ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အရြယ္အစားေတြ ပံုစံေတြကို တျခားလူေတြ သတိထား ျမင္သြားမွာကို စိုးထိတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတုိ႕ဟာ ဘရာကို တစ္ေန႕မွာ ၂၄ နာရီပတ္လံုး တစ္ပတ္မွာ ခုနစ္ရက္လံုး ဝတ္ဆင္ထားေလ့ ရိွပါတယ္။ မီးပဲေလာင္ေန ေလာင္ေန၊ မုန္တိုင္းပဲ ဝင္ေနဝင္ေန... ဘယ္လို အေျခအေနမ်ိဳးကို ႀကံဳေတြ႕ေနပါေစ။ အဲဒီလို ဘရာ ဝတ္ထားရရင္ သူတုိ႕ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ အရွက္တရားအတြက္ လံုၿခံဳမွဳ ရိွေနပါတယ္။

တခ်ိဳ႕မိန္းခေလးေတြအေနနဲ႕ ဘရာ ဝတ္ၿပီး အိပ္ရာဝင္တာဟာ သူတုိ႕အတြက္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ လံုၿခံဳမွဳရၿပီး သက္ေတာင့္သက္သာ ရိွေစပါတယ္။ ဘရာ ဝတ္ၿပီး အိပ္ရာဝင္တာ မွားတဲ့ကိစၥေတာ့ မဟုတ္ပါဘူးတဲ့ဗ်ာ။ ကုိယ့္အတြက္ သက္ေတာင့္သက္သာရိွတဲ့ ဘရာကို ဝတ္ၿပီး အိပ္တာ ဆုိရင္ေပါ့ေလ။ အသက္ရွဳက်ပ္ေလာက္တဲ့ ဘရာေတြေတာ့ ေန႕ဘက္လည္း မဝတ္သင့္သလို ညမွာလည္း မဝတ္သင့္ပါဘူး။ ရင္သား နာက်င္ေနတ့ဲ အမ်ိဳးသမီးလူနာေတြကိုေတာင္ တခ်ိဳ႕ဆရာ၀န္ေတြက ဘရာ ဝတ္ၿပီး အိပ္ဖို႕ေတာင္ အႀကံေပးပါေသးတယ္။ ညအိပ္တဲ့အခါ ဘယ္လို ဘရာ အရြယ္အစားမ်ိဳး ဝတ္ဆင္သင့္သလဲ ဆုိတာကိုေတာ့ ေျပာင္းလဲေနတတ္တဲ့ ကိုယ့္အရြယ္အစားကို တုိင္းတာၿပီး ဆိုင္မွာ ေသခ်ာ ေရြးခ်ယ္ၾကေပ့ါ။

အြန္လိုင္းေလာကမွာေတာ့ ဘရာဝတ္အိပ္တာနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳး အမ်ိဳးစံုကို ေရးထားတဲ့ ယံုတမ္းစကားေတြကို ဖတ္ဖူးၾကမွာပါ။ တကယ့္လက္ေတြ႕မွာေတာ့ အဲဒီယံုတမ္းစကားေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး သိပၸံနည္းက် ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ သက္ေသျပထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ မရိွေသးပါဘူး။ ဘရာ ဝတ္ၿပီး အိပ္လို႕ မိန္းခေလးေတြရဲ႕ ေရႊရင္ႏွစ္မႊာ ပိုၿပီးလွပတင့္တယ္လာမယ္ ဆိုတာလည္း အာလူးေတြပါပဲ။ ကမာၻႀကီးရဲ႕ ဆြဲငင္အားကို ဆန္႕က်င္ၿပီး ပင့္တင့္ေပးထားတဲ့ ဘရာေၾကာင့္ ရင္သားေတြ ေပ်ာ့အိတြဲက်လာတာကို ကာကြယ္တယ္ ဆိုတာေတြလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ရင္သားေတြ ေပ်ာ့အိတြဲက်လာတာ အသက္အရြယ္ေၾကာင့္နဲ႕ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာေတြနဲ႕ပဲ ပတ္သက္ပါတယ္။ အဲဒီလုိပဲ ဘရာဝတ္ၿပီး အိပ္ရင္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမ်ားတယ္ ဆုိတာလည္း သက္ေသျပစရာ မရိွေသးပါဘူး။ ဘရာ ဝတ္အိပ္လို႕လည္း မိန္းခေလးေတြရဲ႕ ရင္သား ဖြံ႕ၿဖိဳးႀကီးထြားမွဳကို ရပ္တန္႕ေစတယ္ဆုိတာလည္း မမွန္ျပန္ပါဘူး။

အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေပါ့ပါးေခ်ာင္ခ်ိတဲ့ ဘရာစီယာမ်ိဳးကို ဝတ္ၿပီး အိပ္ေပါ့။ တခ်ိဳ႕ေသာ ညအိပ္ဝတ္တဲ့ ဝတ္စံုအေပၚပိုင္းမွာလည္း အသင့္ခ်ဳပ္ထားတဲ့ ဘရာေတြ တြဲပါတာမ်ိဳး ရိွပါတယ္။ ဘယ္လိုဟာမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ပါ။ ညအိပ္ဝတ္ဖို႕ ေရြးခ်ယ္တဲ့ ဘရာဟာ က်ပ္ထုပ္ေနတဲ့ ဘရာမ်ိဳး မဟုတ္ရင္ အဆင္ေျပပါၿပီ။ ရင္သားထဲကို ေသြးလည္ပတ္ စီးဆင္းမွဳေနတာ အေႏွာင့္အယွက္ မျဖစ္ရေအာင္ေပါ့။ မိန္းခေလးေတြ ဘရာကို ဝတ္ၿပီး အိပ္ရာဝင္တဲ့ ကိစၥမွာ က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ထိခိုက္ေစႏုိင္တာက တစ္ခုပဲ ရိွပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဝတ္ထားတဲ့ ဘရာက သက္ေတာင့္သက္သာ မရိွလို႕ ညဘက္ အိပ္မရတာမ်ိဳး ျဖစ္ေစတာပါပဲ။

ကဲ... အခုက စၿပီး ကၽြန္ေတာ္ နားလည္လိုက္ပါၿပီ။ ဘရာနဲ႕အတူ အိပ္ခ်င္ အိပ္.. မအိပ္ခ်င္လည္းေန... အရာရာ မင္းပါ ေမ... ပါကြယ္။

အရာရာ မင္းပါ ေမ...

Read More...

Collapse...

Percent Daily Value

ပ်ဳိေမတို႔ အိမ္အတြက္ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ super market ေတြထဲက စားစရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ့ အာဟာရရဲ့ ပမာဏကိုျဖစ္ေစ၊ percent Daily value ကို ျဖစ္ေစ ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ percent Daily value ဆိုတာကေတာ့ လူတေယာက္တေန႔တာမွာ စားသံုးသင့္တဲ့ စံျပပမာဏရဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ဆိုလိုထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အစားအစာ တစ္ခုမွာ ဗိုက္တာမင္စီ percent Daily value (%DV) ၂၀ % ပါ၀င္တယ္လို႔ ေရးထားတဲ့အခါ အဲဒီ အစား အစာကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ပမာဏ စားသံုးတဲ့အခါ တစ္ေန႔တာ လိုအပ္တဲ့ ဗိုက္တာမင္စီပမာဏရဲ့ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ရရွိမွာျဖစ္ျပီး က်န္တဲ့ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို အျခားေသာ အစားအစာမ်ားစားသံုးျခင္းျဖင့္ ျဖည့္ဆည္းယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ percent Daily value ကို အသက္ ၁၈ နွစ္ျပည့္ျပီးတဲ့ သူမ်ားအတြက္ တစ္ေန႔တာ လုိအပ္ခ်က္ ကယ္လိုရီ ၂၀၀၀ အားျဖင့္ တြက္ခ်က္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ေန႔တာမွာ စားသံုးသင့္တဲ့ အာဟာရနဲ့ အဲဒါေတြရဲ့ ပမာဏကို သိခ်င္လွ်င္ေတာ့ ေအာက္ပါ ဇယားမွာ တေစ့တေစာင္း ၾကည့္နိုင္ပါတယ္။

အဆီဓာတ္ နဲ႔အငန္ဓာတ္ဟာ သင့္က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္နိုင္တာမို႔ အဲဒါေတြရဲ့ %DV နည္းတဲ့ အစားအစာကိုေရြးခ်ယ္သင့္သလို ဗိုက္တာမင္ နဲ႔ အမွ်င္ဓာတ္ %DV မ်ားမ်ားပါတဲ့ အစားအစာေတြကိုလည္း ေရြးခ်ယ္သင့္တဲ့အေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ဆိုထားပါတယ္။ အစားအေသာက္အမ်ဳိးမ်ဳိးရဲ့ Percent Daily value နႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ပ်ဳိေမတို႔ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ ကို ဘယ္လိုအစားအစာေတြမွာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အာဟာရ ဓါတ္ ပိုမိုပါ၀င္တယ္ဆိုတာ အလြယ္တကူသိနို္င္မွာျဖစ္လို႔ အထူးအေထြ ေခါင္းေျခာက္ေနစရာမလိုေတာ့ဘူးေပါ့။


Sources: U.S. Food and Drug Administration; Dietary Reference Intakes National Academy of Sciences, 2004

Katherine Zeratsky RD, L.D. What does Percent Daily Value mean on food labels? ;

Available from: http://www.mayoclinic.com/health/food-and-nutrition/AN00284.


မြန္းသက္ပန္ (ေဆး ၁)

Read More...

Collapse...

ေရေသာက္ျခင္း၏ အက်ိဳးမ်ား

ေရသည္ လူတို႕၏ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ေရးအတြက္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္လွပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ေရအသက္ တစ္မနက္လို႕ ေျပာၾကတယ္ထင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ က်န္းမာေရးနဲ႕ ညီညြတ္ဖို႕ ဆိုရင္ေတာ့ ေရကို စနစ္တက် ေသာက္တတ္ဖို႕လိုပါတယ္။ ေသာက္သင့္သည့္ အခ်ိန္တြင္ ေသာက္သင့္သည့္ ပမာဏကို ေသာက္သံုးပါက ခႏၶာကိုယ္ကို အထိေရာက္ဆံုး အက်ိဳးျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရေသာက္သံုးသင့္ေသာ အခ်ိန္မ်ား

• နံနက္အိပ္ယာထထခ်င္းတြင္ ေရ ၂ ဖန္ခြက္ေသာက္ပါ။ ကိုယ္အတြင္းရိွ ကလီစာမ်ားအား ႏိုးရာတြင္ အဆင္ေျပပါသည္။
• အစာမစားမီ မိနစ္ ၃၀ ခန္႕အလိုတြင္ ေရ တစ္ဖန္ခြက္ေသာက္ပါ။ အစာေၾကလြယ္သည္။
• ေရမခ်ိဳးမီ မိနစ္ ၃၀ ခန္႕အလိုတြင္ ေရ တစ္ဖန္ခြက္ ေသာက္ပါ။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ေစပါသည္။
• မအိပ္မီ ေရ တစ္ဖန္ခြက္ေသာက္ပါ။ ေလျဖတ္ျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္းတို႕ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါသည္။

ေရအက်ိဳး ဆယ္ပါး

• ေရသည္ ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ျခင္းအား တားဆီးႏိုင္ပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ ခႏၶာကိုယ္တြင္ ေရဓာတ္နည္းပါးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရေသာက္မ်ားပါက ဆီးတြင္ အနယ္ထိုင္ႏွဳန္း နည္းသြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ေ၀ဒနာသည္မ်ားပါမက ေရာဂါ မျဖစ္ပြားလိုသူမ်ားပါ တစ္ေန႕ကို ေရ ၁၂ ဖန္ခြက္ေလာက္ အနည္းဆံုးေသာက္သင့္ပါသည္။
• ေရသည္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္းကို ကုသေပးႏိုင္ပါသည္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေလေလ ဆီးမ်ားမ်ားသြာေလေလျဖစ္ပါသည္။ ဆီးခဏခဏသြားေနပါက ဆီအိမ္အတြင္းရိွ bacteria ပိုးမ်ား ဆီးႏွင့္အတူပါသြားေသာေၾကာင့္ ျမန္ျမန္သက္သာႏိုင္ပါသည္။
• ေရသည္ ၀မ္းေလ်ာသည့္အခါတြင္ ဆံုးရွဳံးသြားေသာ ေရဓာတ္ကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္းရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ သို႕ေသာ္ ရိုးရိုးေရထက္ ဓာတ္ဆားရည္က ပိုမိုထိေရာက္ပါသည္။
• ေရသည္ အဖ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္လ်င္ ေရဓာတ္ဆံုးရွဳံးမွဳ ပိုမိုမ်ားျပားပါသည္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါက ကိုယ္အပူခ်ိန္က်သည့္အျပင္ ဆီးမ်ားမ်ားသြားေသာေၾကာင့္လည္း ကိုယ္ပူက် ပိုျမန္ပါသည္။
• ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါက တုတ္ေကြးမိေသာအခါ သို႕မဟုတ္ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျဖစ္ေသာအခါ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ ေရဓာတ္မ်ားပါက လည္ေခါင္းအတြင္းရိွ သလိပ္မ်ား ပိုမိုက်ဲသြားျပီး ဟတ္ထုတ္ရာတြင္ လြယ္ကူေစပါသည္။ ထို႕အတူ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္းကိုလည္း သက္သာေစပါသည္။
• ေရသည္ အစာစားေနာက္က်ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရင္ပူျခင္း (acid ေၾကာင့္ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း) ကိုသက္သာေစပါသည္။ ေရ ၂ ခြက္ႏွင့္ ငွက္ေပ်ာသီး တစ္္လံုးသည္ Antacid တစ္လံုးကဲ့သို႕ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါသည္။
• ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါက ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါသည္။ ေရေသာက္နည္းပါက မစင္တံုးမ်ားသည္ ပိုမိုမာေက်ာသြားျပီး ၀မ္းခ်ဳပ္ေစပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္၍ မရသည့္ လိပ္ေခါင္းႏွင့္ စအို၀ကဲြနာ ေ၀ဒနာသည္မ်ားအတြက္ ေရသည္ ေဆးတစ္ခြက္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
• ေရသည္ လူကို လန္းဆန္းတက္ၾကြ ေစပါသည္။ ေရဓာတ္နည္းပါးလာပါက ေသြးသည္ အလိုလို ေစးပ်စ္လာတတ္သည္။ ထိုအခါ ဦးေႏွာက္သို႕ ေသြးစီးႏွဳန္း နည္းသြားျပီး ေခါင္းေနာက္ျခင္းႏွင့္ ပင္ပန္းျခင္းတို႕ကို ခံစားရႏိုင္ပါသည္။
• အစာမစားမီ ေရေသာက္ေလ့ရိွပါက ဗိုက္ပိုတင္းျပီး အစာသိပ္မစားျဖစ္ေတာ့ေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ရာတြင္ ေရသည္ အေရးၾကီးပါသည္။
• ေရသည္ အေရျပားႏွင့္ အသားအေရကို စိုစြတ္ေအးျမေစပါသည္။ အသားအေရကိုလည္း လွပေစပါသည္။

ေရေသာက္ရာတြင္ လိုက္နာသင့္သည္ အခ်က္ ဆယ္ခ်က္

• အိပ္ယာႏိုးႏိုးခ်င္း ေရေသာက္ပါ။
• တစ္ေန႕ကို အနည္းဆံုး ေရဖန္ခြက္ ၈ ခြက္မွ ၁၂ ခြက္ အထိေသာက္ပါ။
• ေရကို နည္းနည္း ျဖင့္ ခဏခဏ ေသာက္ျခင္းက တစ္ခါတည္း အမ်ားၾကီးေသာက္ျခင္းထက္ ပိုမို အက်ိဳးရိွပါသည္။
• ေရငတ္မွ ေရေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အထူးသျဖင့္ အသက္ၾကီးသူမ်ားတြင္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ေရဓာတ္နည္းပါးေနသည္ကို အာရံုခံစြမ္းအား နည္းသြားပါသည္။
• ေရေသာက္ရာတြင္ ရိုးရိုးေရကိုသာေသာက္ပါ။ အေအး၊ ေကာ္ဖီ၊ ဘီယာ ႏွင့္ အရက္ေသာက္ျခင္းမ်ား ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အဆိုပါ အေရမ်ားေသာက္ပါက ေရဓာတ္ဆံုးရွဳံးမွဳ ပိုမို မ်ားျပားသြားပါလိမ့္မည္။
• ကေလးမ်ားကို ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရန္ က်င့္ေပးပါ။ မိမိကိုယ္တိုင္ စံျပအျဖစ္လုပ္ျပပါ။
• ကစားျပီး ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလုပ္ျပီးပါက ေရပိုေသာက္ပါ။
• ဖ်ားနာျပီး ကိုယ္ပူေနပါက ေရပိုေသာက္ပါ။ ေရဓာတ္ဆံုးရွဳံးမွဳ မ်ားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
• ကိုယ္၀န္ေဆာင္သည္မ်ားအေနျဖင့္ ေရပိုေသာက္ပါ။ ပံုမွန္ေသာက္ေနက်ထက္ ၃-၄ ခြက္ခန္႕ ပို္ေသာက္သင့္သည္။

Read More...

Collapse...

Hangover

အရက္နာ

ႏွစ္ေဟာင္းကုန္လို႔ နွစ္သစ္ကိုၾကိဳတ့ဲ အတာသၾကၤန္ပဲြမွာ တစ္ေနကုန္တစ္ေနခမ္း ေရကစားၾကျပီးေနာက္ ခ်မ္းခ်မ္းတုန္ေနတတ္လို႔ ယမကာေလးန႔ဲ ႏႊဲခ်င္တာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဒါမွမဟုတ္ အေပ်ာ္ေလးဖက္ခ်င္တာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ယမကာကို ေသာက္ျဖစ္ၾကတဲ့အခါ ေနာက္ေန႔ေတြမွာ အရက္နာက်တာေၾကာင့္ ေရကစား ပ်က္တာေလးေတြ ၊ အျပည့္အ၀ မေပ်ာ္လိုက္ရတာေလးေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

အရက္နာက်တယ္ဆိုတာ ကေတာ့ ကိုယ္တြင္း ဇီ၀လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ ဓါတုေဗဒ ပစၥည္းတစ္ခ်ိဳ႕တို႔ အျပန္အလွန္ လုပ္ေဆာင္မႈတို႔ ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို နားလည္ထားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အရက္ေသာက္ျပီးေနာက္တစ္ေန႔မွာ ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထရွိတဲ့ အရက္နာက်ျခင္းကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ယမကာ နွင့္ ေရဓါတ္ခန္းေျခာက္ျခင္း

အရက္မွာပါ၀င္တဲ့ Alcohol ဓါတ္မွာ လူေတြကို ဆီးသြားေစတဲ့ ဓါတ္တစ္္မ်ဳိး ပါ၀င္တာေၾကာင့္ အရက္ေသာက္ျပီးတဲ့ သူဟာ မၾကာခဏ ဆီးသြားခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေပၚေနတာကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္ေသာက္ျပီး ေနာက္ေန႔မွာ ဆီးသြားမ်ားတာရဲ့ အက်ဳိးဆက္တခုကုိ အရက္နာက် လကၡဏာေတြထဲက တခုအေနနဲ႔ ခံစားရတာျဖစ္ပါတယ္။ ေရဓါတ္ ခန္းေျခာက္ျခင္းနဲ႔ အတူ ခႏၶာကိုယ္မွာရွိတဲ့ ဗိုက္တာမင္ (အထူးသျဖင့္ ဗိုက္တာမင္ B12) ကိုပါ ဆံုးရံႈးေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္မ်ားမ်ားေသာက္ေလ သင့္ခႏၶာကိုယ္က Alcohol ကို ေခ်ဖ်က္နိုင္စြမ္းနည္းေလ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခါ အရက္နာက်ရင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာမ်ားျဖစ္တဲ့ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ႏံုးနယ္ေနျခင္း၊ ခံတြင္းမေကာင္းျခင္း တို႔ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။

ယမကာနွင့္ Enzymes မ်ား ၏ အက်ဳိးဆက္
Alcohol မွာ ရႈပ္ေထြးလွတဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ကိုပိုင္ဆိုင္ျပီး ခႏၶာကိုယ္မွ ယင္းအားမည္သို႔မည္ပံု ေခ်ဖ်က္သည္တို႔မွာလည္း သင့္အား စိတ္ရႈပ္ေထြးေစနိုင္တဲ့အတြက္ အရက္ရဲ့ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို မေျပာျပဘဲ ခ်န္လွပ္ထားခ်င္ပါတယ္။

ယမကာမ်ား ခႏၶာကိုယ္ထဲကို ေရာက္လာတာနဲ႔တျပိဳင္နက္ ခႏၶာကိုယ္မွ enzymes မ်ားက ယင္းအား ေခ်ဖ်က္ရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကတာေၾကာင့္ သူတို႔ ေန႔စဥ္ ပံုမွန္ လုပ္ေနက်ျဖစ္တဲ့ ဇီ၀ကမၼလုပ္ငန္းမ်ားကို အရင္ကလို မလုပ္နိုင္တာေတာ့တာမို႔ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓါတ္နည္းျခင္း၊ ယင္းမွတဆင့္ ဦးေဏွာက္မွလည္း သူရဲ့လုပ္ငန္းကို အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္နိုင္ဖို႕ စြမ္းအင္မ်ား မရရွိတာေၾကာင့္ မူးေ၀ျခင္း၊ အာရံုမစူးစိုက္နို္္င္ျခင္း၊ စတဲ့ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။

ယမကာနွင့္ Congeners

Alcohol မွာ ခႏၶာကိုယ္ကို တန္ျပန္နိုင္တဲ့ ဓာတု ပစၥညး္တခ်ဳိ႕ပါ၀င္ျပီး ၎တို႕ကို congeners လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီဓာတုပစၥည္းေတြဟာ ယမကာရဲ့ သန္႔စင္မႈတဲ့ ဒါမွမဟုတ္ ယမကာ အမ်ဳိးအစား အေပၚမူတည္ျပီး ပါ၀င္မႈကြာျခားတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ယင္းဓာတုပစၥည္းမ်ား ဟာ ယမကာရဲ့အရသာကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစျပီး ပမာဏနည္းတဲ့အခါ သူ႔ရဲ့ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြကို ခံစားရမွာမဟုတ္ေပမယ့္ congeners ပမာဏမ်ားစြာပါတဲ့ အရက္ကိုမ်ားစြာ ေသာက္သံုးမိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔ရဲ့ အက်ဳိးဆက္ကို ခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ယမကာမ်ားဟာ သန္႔စင္စြာထုတ္လုပ္ထားတာမို႔ congeners ရဲ့။ vodka နဲ႔ gin စတဲ့ ယမကာမ်ားမွာ ethanol ႏွင့္ ေရတို႔ပါ၀င္ေရာစပ္ထားတာေၾကာင့္ အရက္နာက်ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ congeners ကို သန္႔စင္ထားသင့္သေလာက္ သန္႔စင္ျပီးျဖစ္ပါသည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ ယင္းသို႔ေသာ အဆင့္မွီေဖာ္စပ္ထားတဲ့ ယမကာကို ေသာက္သံုးျပီး ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အရက္နာက်ျခင္းဟာ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ထက္ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ျခင္းနွင့္ ဗိုက္တာမင္ ဆံုးရံႈးျခင္းေၾကာင့္သာ အျဖစ္မ်ားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

congeners မ်ား ပမာဏပါ၀င္တဲ့ ယမကာမ်ားကေတာ့ Whiskey, Rum, Brandy, Red Wine, and Beer ျဖစ္ျပီး ၊ congeners ပမာဏအနည္းငယ္သာပါ၀င္တဲ့ ယမကာမ်ား က Vodka, Gin, and White Wine ျဖစ္ပါတယ္။

ယမကာ အမ်ဳိးအစား

တစ္ခ်ဳိ႕ေသာ သူမ်ားက ဘီယာဟာ တျခားေသာ အျခားအျခားေသာ ယမကာမ်ားထက္ အရက္နာက်မႈကို နည္းပါးေစတယ္တို႔ ထင္ျမင္တတ္ၾကပါတယ္။ ဘီယာမွာ ပါ၀င္တဲ့ ေရဓါတ္ ပမာဏဟာ အျခား ေသာ ယမကာမ်ားထက္ မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္မႈကို နည္းေစတာမို႔ အမ်ားအျပားေသာက္ေပမယ့္ အရက္နာက်မႈကို အနည္းငယ္သာ ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတဲ့ ဒီအခ်က္ဟာ အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ မွန္ကန္ ေနတုန္းဘဲျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဘီယာဟာ congeners ကို သန္႔စင္ထားတာ မဟုတ္တာေၾကာင့္ ယင္းတို႔မ်ားျပားစြာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဘီယာကို ေသာက္ျပီးတဲ့အခါ ျဖစ္တတ္တဲ့ အရက္နာဟာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ဖို႔အခြင့္အလမ္း မ်ားလာပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ သင္ဟာ စံခ်ိန္မွီ သန္႔စင္ထားတဲ့ ယမကာတခုခုကို ဗိုက္တာမင္ပါ၀င္တဲ့ ေဖ်ာ္ရည္တစ္ခုခု ဒါမွမဟုတ္တျခား ေသာ အရည္တခုခုနဲ႔ ေရာေသာက္တဲ့အခါ ယင္းတို႔မွာပါ၀င္တဲ့ ဗိုက္တာမင္ဟာ သင့္ဆီးသြားမ်ားတာေၾကာင့္ ဆံုးရံႈးသြားတဲ့ ဗိုက္တာမင္ကို ျပန္လည္ ေနရာယူျဖည့္စြက္ ေပးေနမွာျဖစ္တာေၾကာင့္ အရက္နာက်မႈကို သက္သာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

ယမကာနွင့္ ေစ်းႏႈန္း

ေစ်းခ်ဳိတဲ့ ယမကာမ်ားဟာ အရက္နာက်မႈကိုပိုျပီးျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား သိျပီးျဖစ္တဲ့ မွန္ကန္သင့္သေလာက္ မွန္တဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္အတန္းမွီ ယမကာမ်ားဟာ သန္႔စင္ျခင္းမ်ားကို အၾကိမ္မ်ားစြာ ျပဳလုပ္ထားျပီး ျဖစ္တာမို႔ congeners ပါ၀င္မႈက အလြန္ကိုနညး္ပါးေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ေစ်းခ်ဳိတဲ့ ယမကာမ်ားဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဆင့္တန္းမွီမွီသန္႔စင္ထားေလ့ မရွိတတ္တာေၾကာင့္ အရက္နာက်ဖို႔ ပိုျပီး အခြင့္အလမ္းမ်ားေစပါတယ္။

ယမကာနွင့္ ေရခ်ိန္ကုိက္မႈ

သင္ဟာ ဘယ္လို ယမကာကိုဘဲ ေသာက္သံုးပါေစ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ယမကာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚတဲ့ အရက္နာက်မႈကိုေတာ့ အနည္းနဲ႔အမ်ား ခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေရခ်ိန္ကိုက္မႈဟာ လူတေယာက္ခ်င္း ေပၚမွာမူတည္ျပီး ေျပာင္းလဲေနတာမို႔ လူတိုင္းအတြက္ အတိအက်ု မေျပာနိုင္ေပမယ့္ သင္ရဲ့ေသာက္သံုးမႈ ေပၚမွာ မူတည္တာကိုေတြ႕ရပါမယ္။

တကယ္လို႔ သင္ဟာ တစ္နာရီအတြင္းမွာ အေျမာက္အမ်ား ေသာက္ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အရက္နာက်ဖို႔ အခြင့္အေရးမ်ားမွာ ျဖစ္သလို တစ္ေန႔မွာ မ်ားမ်ား ေသာက္ရင္လည္း အရက္နာက်ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားမွာျဖစ္ပါတယ္။

အရက္နာက်ျခင္းမွ ကာကြယ္ျခင္းမ်ား

အရက္နာ က်ျခင္းကို ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္းထက္ပိုလို႔ ထိေရာက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင္မေသာက္ခင္မွာ ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားျခင္းဟာ သင့္အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

၁။ အရက္နာက်တာကို အေကာင္းဆံုးကာကြယ္တဲ့နည္းက ေတာ့ ယမကာကို ေသာက္သံုးျခင္းမွ ေရွာင္က်ဥ္တာပါပဲ ။

၂။ နွစ္သစ္ကူးမွာဘဲျဖစ္ျဖစ္ အေျခအေနမွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္မေသာက္ဘဲ မေနနိုင္သူေတြကေတာ့ ယမကာ တစ္ခြက္နဲ႔ တစ္ခြက္ၾကားမွာ ေရတခြက္စီေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ယမကာေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ သင့္ကိုယ္မွ ေရဓါတ္ဆံုးရႈံးမႈကို ကာကြယ္သင့္သေလာက္ ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

၃။ ယမကာ မေသာက္ခင္နဲ႔ ေသာက္ျပီးခ်ိန္မွာ ဗိုက္တာမင္ပါတဲ့အစားအေသာက္ ေဆးမ်ား စားေပးျခင္း (အထူးသျဖင့္ ဗိုက္တာမင္ B12 ပါတဲ့ အားေဆးကိုေသာက္ေပးျခင္း) အားျဖင့္ သင့္ခႏၶာမွ ဗိုက္တာမင္ဆံုးရံႈးမႈကို ကာကြယ္ေပးပါလိမ့္မယ္။

၄။ သင္ေသာက္နိုင္ေသာ ပမဏကို ခ်င့္ခ်ိန္ပါ။ ေရခ်ိန္ကိုက္ခ်ိန္မေရာက္ခင္မွာ ယမကာ သံုးေဆာင္တာကို ရပ္ထားသင့္ပါတယ္။ မူးျပီးေမွာက္ သြားတာဟာ သင့္ကို ဘယ္လို ေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုုမွ ေပးနိုင္တာမဟုတ္တဲ့အျပင္ ေနာက္ေန႔မွာလည္း အရက္နာက်တာကို ခံရမွာမို႔ သင့္ေသာက္နိုင္တဲ့ ပမာဏကို သင္သိထားနိုင္မယ္ဆုိရင္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔ သင့္ရဲ့ ယမကာေသာက္သံုးမႈပမာဏ ကို တစ္နာရီမွာ 1 drink သာ ေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ သင့္ခႏၶာကိုယ္က ယင္းတို႔ကို အခ်ိန္မွီေခ်ဖ်က္နိုင္မွာျဖစ္ပါျပီး အရက္နာက်မႈကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

1 drink ဟု ဆိုရာတြင္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါ အတိုင္းအဆမ်ားကို ဆိုလိုပါတယ္။
1 drink = အရက္အျပင္းစား 44.36 ml (လက္ဘက္ရည္ၾကမ္းတခြက္)
1 drink= ၀ိုင္ 147.8676 ml (ဘက္ဘက္ရည္အခ်ိဳပုဂံတလံုး)
1 drink= alcohol ပမာဏ ၆ %မွ ၉ %ထိပါ၀င္သည့္ ဘီယာ 207.015ml (ပံုမွန္ဖန္ခြက္ မျပည့္တျပည္ ့)
1 drink= အိမ္တြင္ လုပ္ေသာ၀ိုင္ 295.735 ml
1 drink= ဘီယာ 354.882 ml စသည္ျဖင့္ အၾကမး္ဖ်င္း တြက္ခ်က္နိုင္ပါတယ္။

အဲဒီအျပင္ကို တစ္ေန႔မွာ သင္ဘယ္ေလာက္ေသာက္မယ္ဆိုတာ ကို အမွတ္အသားတစ္ခု လုပ္ထားျခင္းျဖင့္ သင့္ရဲ့ ေသာက္သံုးမႈကို ထိန္းနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

၅။ သင္အိပ္ေပ်ာ္စဥ္မွာ သင့္ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္မ်ား ေႏွးေကြးသြားတာေၾကာင့္ ယမကာေသာက္ျပီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ ခ်က္ျခင္းမအိပ္ေသးဘဲ ေနျခင္းအားျဖင့္ သင္အိပ္ေပ်ာ္ခ်ိန္မွာ ေသြးထဲမွာအရက္ပမာဏ သိပ္မ်ားမေနနိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သင္အိပ္ရာမ၀င္ခင္ ၁နာရီအလိုမွာ အရက္ေသာက္ျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းျခင္း၊ မူးျပီး အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမရွိေအာင္ ေနျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ေယ်ဘူယ်အားျဖင့္ေတာ့ သင္မူးျပီး အိပ္ေပ်ာ္သြားမယ္ဆိုရင္ ေနာက္ေန႔မနက္မွာ အရက္နာက်တဲ့ဒါဏ္ကို ပိုမိုခံစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

၆။ အိပ္ရာမ၀င္မွာ paracetamol တစ္လံုးကို ေရတစ္ခြက္နွင့္ ေသာက္အိပ္ေပးပါ။ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးကို ေရးမ်ားမ်ားနဲ႔ေသာက္ျခင္းျဖင့္ သင့္ရဲ့ ေရဓါတ္ဆံုးရႈံးမႈကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္တဲ့အျပင္ ေနာက္ေန႔မွာ အရက္နာက်ျခင္းေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တာကို ကာကြယ္ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။

၇။ ယမကာမေသာက္ခင္နဲ႔ ေသာက္ျပီးတဲ့ အခါမွာ အစားအစာ တခုခုစား ျခင္းအားျဖင့္ သင့္အား အက်ဳိးဆက္တစ္ခ်ဳိ႕ကို ရေစမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ ယင္းအစားအစာမ်ားက alcohol ရဲ့ျပင္းအားကို ေလ်ာ့က်ေစျပီး ေသြးထဲသိုိ႔ အရက္ေရာက္နိုင္တဲ့ ပမာဏကို နည္းေစပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ ကေတာ့ အရက္ေၾကာင့္ ဆံုးရံႈးသြားတဲ့ ဗိုက္တာမင္ကို ထိုအစာမ်ားမွ အစားထိုးေပးပါတယ္။ တတိယအခ်က္အေနနဲ႔ကေတာ့ စားထားတဲ့အစားအစာေတြက သင့္ရဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ကို ျမန္ေစတာေၾကာင့္ alcohol ကို ပမာဏကိုလည္း က်ေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစာမ်ားကို အလြန္အကၽြံစားျခင္းဟာလည္း သင့္ကို ပိုလို႔အေနရခက္တဲ့ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ အတန္အသင့္သာ စားသံုးသင့္ျပန္ပါတယ္။

၈။ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ေပးပါ။

၉။ ေနာက္ေန႕မနက္အိပ္ရာထတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ caffeine နဲ႔ သၾကားဓါတ္ မ်ားမ်ားပါတဲ့ အစားအစာေတြဟာ သင့္ရဲ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို တက္ေစတာမို႔ ထိုအစားအစာေတြကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီအစားအစာေတြကို စားမိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ရဲ့ အရက္နာက်ျခင္း ရဲ့ လကၡဏာတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အနည္းငယ္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း ကေန အျပင္းအထန္ ေခါင္းကိုက္ျခင္းကို ေျပာင္းလဲသြားနိုင္ပါတယ္။

၁၀။ ထို႕အျပင္ အရက္နာက်တာကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တဲ့ ေဆးတခ်ဳိ႕ ရွိေပမယ့္ သိပၸံပညာရွင္မ်ားရဲ့ ျငင္းခုန္မႈက ခုထိရွိေနေသးတာမို႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကိုအတိအက် မေျပာနိုင္ေသးေပမယ့္ အမွန္တကယ္သာ အက်ဳိးျပဳနိုင္မယ္ဆို သင့္အတြက္ သတင္းေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

အရက္နာက်ျခင္းဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အရက္ရဲ့ ဆိုးက်ဳိးတခုသာျဖစ္ျပီး သင့္အေနနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံ မွသာခံစားရမယ္ ဆိုရင္ အေရးမၾကီးလွ ေပမယ့္ မၾကာခဏ ခံစားရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္အတြက္ ျပသနာတစ္ခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ လူမ်ားဟာ ယမကာမွာပါတဲ့ ပစၥည္းတစ္ခ်ဳိ႕နဲ႔ ဓါတ္မတည့္တဲ့ ေရာဂါရွိတာမို႔ တကယ္လို႔ သင္ဟာလည္းအဲလို ျပသာမ်ဳိးရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ မေသာက္တာဟာသင့္အတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့နွစ္ကူးျဖစ္တဲ့ အတာသၾကၤန္ပဲြမွာ အေပ်ာ္အပါးျဖစ္ရံု အရက္ေသစာ ေသာက္စား ၾကသူမ်ားအတြက္ ေနာက္ေန႔မနက္မွာ အရက္နာက်တဲ့ ေ၀ဒနာမွ ကင္းေ၀းေစဖို႔ တင္ျပရင္း အားလံုးအတြက္ မဂၤလာနွစ္သစ္အျဖစ္ ဆုေတာင္းေပးပါတယ္ရွင္။

မြန္းသက္ပန္

ေလာကအလွအြန္လိုင္း မဂၢဇင္း

၂၀၀၉ ခုနွစ္ ဧျပီလ ၁၁ ရက္

How To Cure a Hangover.
Available from: http://www.drunkmansguide.com/articles/hangover.php

Read More...

Collapse...