Monday, November 29, 2010

AIDS themes (ေအ-အိုင္-ဒီ-အက္စ္) ေဆာင္ပုဒ္မ်ား

(ေအ-အိုင္-ဒီ-အက္စ္) ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး ေဆာင္ပုဒ္ AIDS themes ေတြ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကတည္းက ရွိေနခဲ့တယ္။ World AIDS Day ေန႔အတြက္သာ သံုးရမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ေဆာင္ပုဒ္ေတြကို ၁ ႏွစ္ ၂ ႏွစ္ သံုးႏိုင္ၾကတယ္။ ဥပမာ Campaigning slogans ေတြျဖစ္တဲ့ Stop AIDS - Keep the Promise ဆိုတာကို အစိုးရေတြ သူတို႔ေပးထားတဲ့ ကတိ တည္ေအာင္ တႏွစ္ပတ္လံုး သံုးၾကရတယ္။ G8 အစည္းအေ၀းေတြအထိ ေရာက္တယ္။

စကတည္းကေန ၂၀၀၄ ခုႏွစ္အထိ UNAIDS က သက္ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ျပီး World AIDS Day campaign အတြက္ တႏွစ္တာေဆာင္ပုဒ္ Annual themes တခုစီ ေရြးခ်ယ္ေပးတာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္အထိ ျဖစ္တယ္။ ၂၀၀၈ ၾကေတာ့ World AIDS Campaign's Global Steering Committee ကေန World AIDS Day theme တႏွစ္တြက္ တခု ေရြးေပးလာတယ္။

၂၀၀၅ ကေန ၂၀၁၀ အတြက္ Stop AIDS. Keep the Promise ဆိုတာ ေရြးထားတယ္။ တႏွစ္တာအတြက္ Sub-theme ေဆာင္ပုဒ္ငယ္တခု ရွိေသးျပန္တယ္။

၁၉၈၈ ကတည္းကေန သုံးခဲ့တဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ေတြက -
1988 = Communication
1989 = Youth
1990 = Women and AIDS
1991 = Sharing the Challenge
1992 = Community Commitment
1993 = Act
1994 = AIDS and the Family
1995 = Shared Rights, Shared Responsibilities
1996 = One World. One Hope
1997 = Children Living in a World with AIDS
1998 = Force for Change: World AIDS Campaign with Young People
1999 = Listen, Learn, Live: World AIDS Campaign with Children & Young People
2000 = AIDS: Men Make a Difference
2001 = I care. Do you?
2002 = Stigma and Discrimination
2003 = Stigma and Discrimination
2004 = Women, Girls, HIV and AIDS
2005 = Stop AIDS. Keep the Promise
2006 = Stop AIDS. Keep the Promise – Accountability
2007 = Stop AIDS. Keep the Promise - Leadership
2008 = Stop AIDS. Keep the Promise - Lead - Empower - Deliver
2009 = Universal Access and Human Rights
2010 = Act Aware
2010 = Universal Access and Human Rights ျဖစ္တယ္။

၂၀၁၀ အတြက္ ၂ မ်ိဳး ၃ မ်ိဳး သံုးတာ ေတြ႔ေနရတယ္။ ဘာ့လို႔လဲ မသိဘူး။ “လူ႔အခြင့္အေရး” ဆိုတာ မၾကိဳက္တဲ့ အစိုးရ မ်ိဳးေတြ ရွိလို႔လား မေျပာတတ္ဘူး။ အဲလို အစိုးရမ်ိဳးနဲ႔ ေနရတဲ့ ေ၀ဒနာသည္ေတြ “ႏူရာ-၀ဲစြဲ၊ လဲရာ-သူခိုးေထာင္း” ဆိုသလို၊ “ကုမရေသးတဲ့ ေရာဂါ ၀င္ပါတယ္ဆိုမွ အစိုးရက ေထာင္းတာပါ ခံေနၾကရတယ္။”

"သူခိုးနဲ႔ တူေသာ အစိုးရေဘးက ေ၀းၾကပါေစ။"

Dr. တင့္ေဆြ
၂၉-၁၁-၂၀၁၀

Read More...

Sunday, November 28, 2010

2010 World AIDS Day



Read More...

World AIDS Day ကမာၻ႔ (ေအ-အိုင္-ဒီ-အက္စ္) ေန႔

• ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ကို ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီဇဘၤာ ၁ ရက္ေန႔ကတည္းက AIDS ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္
o ရံပံုေငြရွာဘို႔၊
o တလြဲ အယူအဆေတြကို ပယ္ဖ်က္ဘို႔ နဲ႔
o အသိပညာ တိုးတက္ေစေရးတို႔အတြက္ သတ္မွတ္ က်င္းပေနခဲ့တယ္။

• HIV ဆိုတာ ေပ်ာက္မသြားေသးဘူး။ လုပ္စရာေတြ အမ်ားၾကီး က်န္ေနေသးတယ္ ဆိုတာကို လူအမ်ားကို သိေစေအာင္ လုပ္ရလို႔ ကမာၻ႔ AIDS ေန႔က အေရးၾကီးတယ္။
• UNAIDS ရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ကေလး ၂႕၅ သန္း အပါအ၀င္ လူေပါင္း ၃၃႕၃ သန္းမွာ HIV ပိုး ရွိေနၾကတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တံုးက လူနာသစ္ ၂႕၆ သန္းထပ္ရွိခဲ့ျပီး၊ ၁႕၈ သန္း ဒီေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ၾကရတယ္။
• ဒီေရာဂါ ျဖစ္သူထဲက တကယ့္ အမ်ားစုၾကီးဟာ ၀င္ေငြနည္း၊ ၀င္ေငြ အလယ္အလတ္သာရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြက ျဖစ္ၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ HIV ဟာ ႏိုင္ငံတိုင္းက ေယာက္်ား-မိန္းမ-ကေလး အားလံုးကို ျခိမ္းေျခာက္ ေနတာပါ။
• World AIDS Day theme ကေတာ့ Universal Access and Human Rights “အားလံုး လက္လမ္းမီေရး နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး” ဆိုတာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ရဲ႕ ေဆာင္ပုဒ္ ျဖစ္တယ္။
• ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြက HIV/AIDS ကုသေရး၊ ကာကြယ္ေရး ဆိုတာ “လူ႔အခြင့္အေရး” အျဖစ္ လက္ခံၾကျပီး၊ HIV/AIDS နဲ႔ ဆိုင္တာေတြကို လက္လွမ္းမီဘို႔ တန္ဘိုးရွိတဲ့ တိုးတက္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ၾကေပမဲ့၊ လုပ္စရာေတြ တေလွၾကီး က်န္ေနေသးတယ္။ ၀င္ေငြနည္း နဲ႔ ၀င္ေငြအလတ္စားရွိ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဒီေရာဂါေဆး ARV ကို လူဦးေရ တ၀က္ေတာင္မွ မရႏိုင္ၾကေသးဘူး။ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္း လူသန္းမ်ားစြာ ကူးစက္ခံေနရဆဲ ျဖစ္လို႔ပါ။
• HIV/AIDS ကပ္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ဘို႔ “လူ႔အခြင့္အေရး” ဟာ အေျခခံက်တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ ခံရတာဟာ HIV ျပန္႔ႏွံ႔ေအာင္ အားေပးတာဘဲ။ အပယ္ခံေတြ ဥပမာ မူးယစ္ေဆး ထိုးသူေတြနဲ႔ လိင္နဲ႔ အသက္ ေမြးရသူေတြကို အႏၲရာယ္ပိုျပီး က်ေရာက္ေစတယ္။ လူတဦးခ်င္းရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ေပးရင္ HIV ရွိေပမဲ့ ခြဲျခားခံရမႈ ကင္းကင္းနဲ႔ အသက္ရွင္ ေနႏိုင္ေစမယ္။
• တေယာက္ခ်င္းျဖစ္ျဖစ္၊ ကြန္ျမဴနတီလိုက္ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္ျဖစ္၊ HIV/AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္၊ ေစာင့္ေရွာက္၊ ကုသေရးမွာ တကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မီဘို႔အတြက္ လူ႔အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေပးဘို႔ World AIDS Day ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ဟာ အခြင့္အလမ္းတခု ျဖစ္တယ္။
• သင္ ဘာလုပ္ႏိုင္သလဲ။ အနီေရာင္ ဖဲျပားေလး ၀တ္ထားျပီး အသိပညာျဖန္႔ေပးပါ။
• အနီေရာင္ ဖဲျပားေလးဟာ ႏိုင္ငံတကာ AIDS ေရာဂါ အသိၾကြယ္ေစဘို႔ စာနာစိတ္နဲ႔ လူတိုင္း ၀တ္ဆင္ၾကတဲ့ အထိမ္းအမွတ္ သေကၤတ ျဖစ္တယ္။ သူမ်ားေတြကိုလဲ HIV ကို စိုးရိမ္ေစဘ္ို႔၊ ကူညီၾကဘို႔၊ ပါ၀င္လာၾကဘို႔ တိုက္တြန္းရာ ၾကေစတယ္။
• အနီေရာင္ ဖဲျပားေလးကို ဘယ္သူကမဆို အလြယ္တကူ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ပါ။ တရား၀င္ ျပဳလုပ္သူဆိုတာ မရွိပါ။
• တကယ္လို႔ ဒိထက္ပိုျပီး စိတ္၀င္စားတယ္ဆိုရင္ နီးစပ္ရာ အစီအစဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္ပါ။ တကမာၻလံုးမွာ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ကုိယ္တိုင္လဲ တီထြင္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

HIV/AIDS ဟာ ကပ္ေရာဂါ
HIV ပိုးကို ၁၉၈၁ ခုႏွစ္က စေတြ႔ခဲ့ျပီး၊ HIV/AIDS ဟာ တစ္ကမာၻလံုးကို ျခိမ္းေျခာက္ အႏၲရာယ္ ျပဳေနဆဲ ကပ္ေရာဂါ Pandemic diseases ေတြထဲက တစ္မ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ Retroviridae အုပ္စု၀င္ ျဖစ္ျပီး HIV-1 နဲ႔ HIV-2 ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ဳိး႐ွိတယ္။ HIV-1 ဟာ ပိုမို ျပင္းထန္တယ္၊ ကူးစက္လြယ္တယ္။ ကူးစက္ခံရရင္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္တြင္းက ခုခံမႈစနစ္ Immune System မွာ႐ွိတဲ့ CD4 Cell (Helper T Cells) ကို အဓိက ကူးစက္ ဖ်က္ဆီးတယ္။ ကူးစက္ခံရတဲ့ CD4 Cell ေတြကို CD8 Cell ေတြက ရန္သူပိုးမႊားလို႔ ထင္မွတ္ျပီး မွားယြင္း တိုက္ခိုက္လို႔ CD4 Cell ေတြ ေလ်ာ့နည္းေစတယ္။ က်န္းမာတဲ့လူမွာ CD4 Cell အေရအတြက္ 1200 cells/μl ႐ွိတယ္။

HIV ဆိုတာ ဘာလဲ
HIV (Human Immunodeficiency Virus) ဆိုတာ လူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို က်ဆင္းေစတဲ့ Virus ပိုး ျဖစ္တယ္။

AIDS ဆိုတာ ဘာလဲ
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ခုခံအား က်ဆင္းမႈေရာဂါ ဆိုတာ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရလို႔ ရလာရတဲ့ “ေရာဂါလကၡဏာ အစုအေပါင္း” ျဖစ္တယ္။ လကၡဏာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ မရွိဘူး။ Opportunistic infections အခြင့္သာလို႔ ၀င္လာတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြေၾကာင့္ အသက္ အႏၱရာယ္ကို စိုးရိမ္ရတဲ့အထိ ျဖစ္ေစတယ္။

ဘယ္ေတာ့ AIDS ျဖစ္လာသလဲ
HIV ပိုး၀င္ျပီးေနာက္ ေဆးမကုသူေတြမွာ ၈-၁၀ ႏွစ္ၾကာမွ AIDS ျဖစ္လာတယ္။

HIV ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမ်ား
1. ပိုး႐ွိသူ ႏွင့္ လိင္တူ-လိင္ကဲြ ဆက္ဆံျခင္း၊ လူနာ ၉၀% က လိင္ဆက္ဆံရာက ကူးတယ္။ ၆၀-၇၀% က လိင္တူဆက္ဆံလို႔ ကူးတယ္။
2. ပိုးပါတဲ့ ေသြးသြင္းျခင္း (၉၀% ေက်ာ္ ကူးႏိုင္စြမ္းရွိတယ္)၊ ပိုး႐ွိသူနဲ႔ ေဆးထိုးအပ္ ေဆးထိုးျပြန္ မွ်ေ၀သံုးစြဲျခင္း၊ တကတူး ေဆးမင္ေၾကာင္ ထိုးျခင္း၊ ဓါတ္အပ္ စိုက္ျခင္း၊ ကြင္းေတြတပ္ဆင္ အလွျပင္ျခင္း၊
3. ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္က ကေလးကို ကူးစက္ျခင္း (၁၅-၃၀%) တို႔ ျဖစ္တယ္။

အဆင့္မ်ား
Stage I ဘာ ေရာဂါလကၡဏာမွ မရွိေသးတာ။
Stage II သာမန္အေရျပား၊ အေရျပားႏု၊ အသက္ရွဴလမ္း အေပၚပိုင္းေတြမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိလာတာ။
Stage III ၀မ္းခဏခဏ၊ အၾကာၾကီး (၁ လ) ေလွ်ာတာ၊ ဆိုး၀ါးတဲ့ ဗက္တီးရီးယားပိုး၀င္တာ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ အဆုပ္တီဘီ ျဖစ္လာတာ။
Stage IV ဦးေႏွာက္မွာ Toxoplasmosis ေရာဂါ၊ အစာျမိဳျပြန္-ေလျပြန္-အဆုပ္မွာ Candidiasis မိႈေရာဂါ၊ Kaposi's Sarcoma ေရာဂါ ၀င္လာတာ။ ဒီလိုေရာဂါေတြက လူေကာင္းေတြဆိုရင္ ကုသရတာလြယ္တယ္။ CD4 positive T cell count အေရအတြက္က 200 per mm3 of blood ထက္နည္းမယ္။ WHO ကေန Antiretroviral (ARV) therapy ေဆးကုဘို႔ ညႊန္းတယ္။

ေဆးကုသျခင္း
• HIV ကို လံုး၀ ေပ်ာက္ကင္း ေစႏိုင္တဲ့ ေဆး၀ါး ယခုအခ်ိန္ထိ မေပၚေသးပါ။
• ဗိုင္းရပ္စ္ ေပါက္ပြားတာကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးျပီး၊ CD4 Cell အေရအတြက္ ဆက္မေလ်ာ့ က်ေစလို႔ ေရာဂါ ေ႐ွ႕ဆက္ တိုးမွာကို ဟန္႔တားေပးတဲ့ ေဆးေတြသာ ႐ွိတယ္။
• HIV ပိုးေၾကာင့္ ခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာေတြကို သက္သာေစဘို႔၊
• ေရာဂါပိုး အေရအတြက္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးဘို႔၊
• လူနာရဲ႕ သက္တမ္းကို ဆြဲဆန္႔ေပးဘို႔၊
• လူနာရဲ႕ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေစျပီး အလုပ္ ျပန္လုပ္ႏိုင္ေစဘို႔သာ ျဖစ္တယ္။

HIV ကူးစက္မႈ ႐ွိ-မ႐ွိ၊ အေကာင္း-အဆိုး စစ္ေဆးျခင္း
HIV antibody ကို အလွ်င္အျမန္ စစ္ေဆးေပးတဲ့ ကိရိယာ (Rapid HIV test) ကို အလြယ္တကူ ရႏိုင္တယ္။ အျခား စစ္ေဆးႏိုင္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းေတြကေတာ့ ELISA, Western Blot နည္းေတြ ျဖစ္တယ္။ ပိုး၀င္ ျပီးခ်ိန္က HIV antibody စစ္ေဆး ေတြ႔႐ွိခ်ိန္ထိ ကာလကို Window period လို႔ ေခၚတယ္။ ဒီကာလမွာ HIV ကူးစက္ခံရမွန္း မသိႏိုင္တဲ့အခ်ိန္ ျဖစ္ျပီး အျခားသူေတြကိုေတာ့ ကူးစက္ႏိုင္စြမ္း ႐ွိတယ္။ ၉၉% ေသာ HIV ကူးစက္ ခံရသူမ်ားဟာ ၃ လ အၾကာမွာ HIV antibody စစ္ေဆး ေတြ႔႐ွိႏိုင္တယ္။

ေရာဂါပိုး ၀င္ခါစမွာ ေသြးစစ္ရင္ ခ်က္ခ်င္း မေပၚဘူး။ HIV antibody test ကို စစ္ရင္ လြန္ခဲ႔တဲ့ (၃) လ မတိုင္ခင္က အေျခအေနကိုပဲ ျပတယ္။ အမ်ိဳးသား နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး အိမ္ေထာင္ မျပဳမီမွာလဲပဲ ႏွစ္ေယာက္လံုးက ေသြးစစ္ သင့္ၾကတယ္။

HIV/AIDS ေရာဂါ အေကာင္း-အဆိုး သိခ်င္ရင္ စမ္းသပ္တဲ့ နည္းတခုကို CD4 (Cluster of differentiation 4) လို႔ ေခၚတယ္။ အလြယ္ေခၚ T4 count; T-helper cells; T-suppressor cells; Cytotoxic T-cells နဲ႔ တရား၀င္ အေခၚက CD4 lymphocyte count; CD8 lymphocyte count; CD4/CD8 ratio; CD4 percent ျဖစ္တယ္။

CD4 Count
လူတိုင္းမွာ ခုခံႏိုင္စြမ္း ရွိေအာင္ လုပ္ေပးေနတဲ့ (ဆဲလ္) ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့ထဲမွာ Lymphocyte ေခၚတဲ့ ေသြးျဖဴဥတမ်ိဳး ပါတယ္။ HIV ပိုး၀င္လာရင္ T-cells ကို တိုက္ခိုက္တယ္။ CD4 က T cells ထဲကို HIV-1 ၀င္လာေစဘို႔ “ဧည့္ၾကိဳ” တာ၀န္ ယူသလို ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ (ဆဲလ္) ေတြကို အသံုးခ်ျပီး၊ ပံုတူပြါးတာမို႔ ခုခံအားစနစ္ကို ဖ်က္ဆီးရာ ေရာက္ေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ (ဆဲလ္) ေတြ နည္းေနတာဟာ ခုခံစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းတယ္လို႔ သြယ္၀ိႈက္ျပီး ေျပာတယ္။

ေရာဂါ ျဖစ္စပိုင္းမွာေတာ့ လူဟာ ပ်က္စီး-ေျပာင္းသြားတဲ့ CD4 cells ကို အစားထိုး ေပးႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းၾက ဒီလို မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ CD4 cells ေတြ နည္းလာေလေလ ခုခံအားက်ေလဘဲ။ ေနာက္ဆံုး ဘာဆိုဘာမွ မခုခံႏိုင္ေတာ့ပါ။

CD4 Count ကို တခါထဲ စမ္းရတာ မဟုတ္ပါ။ ေနာက္စမ္းရင္ အေျဖ မတူတာေတြ ထြက္မယ္။ ယွဥ္ၾကည့္ရတယ္။ တေယာက္ထဲမွာေတာင္ မနက္ခင္းမွာ ညေနထက္ နည္းတတ္တယ္။ HIV မဟုတ္ဘဲ ႏူမိုးနီးယား၊ ေရယံု၊ တုပ္ေကြးတို႔လို ေရာဂါ တခုခု ရေနရင္လည္း CD4 count ခဏတျဖဳတ္ နည္းတယ္။ ကင္ဆာေဆး ေသာက္ေနရရင္လည္း နည္းတယ္။

ပံုမွန္ CD4 counts 500-1500/mm3 အတြင္းရွိတယ္။ ဓါတ္ခြဲခမ္း တခုႏွင့္တခု မတူပါ။ 500-1200 x 106/L လို႔ သတ္မွတ္တာလဲ ရွိတယ္။ CD4 Count 200 cells/mm3 ရွိတာေတြ႔ရင္ AIDS ေရာဂါသည္လို႔ ေျပာတယ္။ ARV ေဆးကို တခ်ိဳ႕ ေဆးရံုေတြက 350 cells/mm3 ရွိကတည္းက ေရာဂါလကၡဏာ ရွိရွိ-မရွိရွိ ေဆးေပးတယ္။ CD4 နည္းေပမဲ့ က်န္းမာေနသူလဲ ရွိတယ္။ မနည္းေပမဲ့ ေနမေကာင္း ျဖစ္ေနသူလဲ ရွိျပန္ေသးတယ္။

HIV viral load test ေခၚတဲ့ ေသြးထဲမွာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ သိတဲ့ စမ္းသပ္မႈနဲ႔ပါ တြဲမွ ေရာဂါ ဆိုးလာတာ၊ ေဆးထိေရာက္တာ ဆိုတာ ပိုေသျခာတယ္။ CD4 ဟာ HIV ပိုးက ဘယ္ေလာက္ ဖ်က္ဆီးထားျပီလဲ ဆိုတာကို သိေစႏိုင္ျပီး၊ Viral load ကေတာ့ ေသြးထဲမွာ HIV ပိုး ဘယ္ေလာက္ မ်ားမ်ား ရွိေနသလဲကို သိေစတယ္။ Viral load မ်ားေနတာ မေကာင္းဘူး။ 100,000 ေက်ာ္ရင္ ေဆးကုပါ။

HIV ရွိရင္ CD4 အေရအတြက္ က်ဆင္းတယ္။ ARV ေဆးေပးျပီးေနာက္ နလံထမွာ တခါ ျပန္တက္လာတယ္။ CD4 နဲ႔ Viral load (VL) ဆက္စပ္ေနတာ ရွိသလို တခါတေလ အဲလို မဟုတ္တာလဲ ေတြ႔ေနရတယ္။ ၁၀% ေလာက္မွာ VL က်ေနေပမဲ့ CD4 မတက္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ CD4 တံု႔ျပန္မႈ မရွိတာနဲ႔ ေဆးကုတာ မထိေရာက္ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ Viral load (VL) က CD4 ေလာက္ေတာ့ မတိက်ပါ။

အေျခခံ အက်ဆံုးအခ်က္ကို ေျပာရရင္ “ေဆးစစ္နည္းေတြဆိုတာ လူေတြလိုဘဲ Perfect မျဖစ္ၾကပါ။”

Condom (ကြန္ဒြမ္)
လိင္ဆက္ဆံမႈ ျပဳတိုင္း Latex condom (ကြန္ဒြမ္) ကို စနစ္တက် သံုးျခင္းဟာ HIV ကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ တခုထဲေသာ အေကာင္းဆံုးနည္း ျဖစ္တယ္လို႔ UNAIDS, WHO, UNFPA ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အျမင့္ဆံုး က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ အစည္းေတြက ေထာက္ခံခ်က္ ေပးထားတယ္။ ၉၈% ထိေရာက္တယ္။ (ကြန္ဒြမ္) ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ ၂ ခုအတြက္ သံုးရတယ္။
1. ကိုယ္၀န္ရမွာကို တားဘို႔နဲ႔
2. HIV အပါအ၀င္ STD လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္မဲ့ (ဆစ္ဖလစ္၊ ေရယံု၊ ကလာမိုင္ဒီးယား၊ ဂႏိုရီးယား၊) ေရာဂါ မွန္သမွ်ေတြကို ကူးစက္မလာေအာင္ ကာကြယ္ဘို႔ ျဖစ္တယ္။
ဒါေပမဲ့ Genital warts လိင္လမ္း ၾကြက္ႏို႔ နဲ႔ Genital herpes လိင္လမ္း ေရယံုေတြကိုေတာ့ မကာကြယ္ႏိုင္ဘူး။

(ကြန္ဒြမ္) ကို သံုးတာလဲ စဥ္ဆက္ မျပတ္ေစရဘူး။ အသံုးျပဳနည္းလဲ မွန္ရမယ္။ နည္းအမွန္ဆိုတာ ဘာလဲ။ လိင္တခါ ဆက္ဆံတိုင္း (ကြန္ဒြမ္) အသစ္ျဖစ္ရမယ္။ (ကြန္ဒြမ္) ကို (ဗဂ်ိဳင္းနား-ပါးစပ္-စအို) နဲ႔ ထိစပ္မႈ မရွိေသးခင္ က်ားအဂၤါ သန္မာတာနဲ႔ စြပ္ရမယ္။ စြပ္တဲ့အခါ၊ (ကြန္ဒြမ္) ရဲ႕ အရင္းကို လက္နဲ႔ ကိုင္ျပီး၊ လိင္တံတခုလံုးအေပၚ ဖံုးေပးပါ၊ ေလ မခိုေစေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ၊ အဖ်ားမွာေတာ့ ထြက္လာမဲ့ သုတ္ရည္အတြက္ ေနရာ က်န္ေနပါေစ။ ဒီေနရာက လြဲရင္ လိင္တံ တခုလံုးေပၚမွာ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ ကပ္ေနေအာင္ ရွိပါေစ။

Latex condoms ဆိုရင္ ေခ်ာဆီ မလိုပါ။ မဟုတ္ရင္ Water-based lubricants ေရအေျခခံ-ေခ်ာဆီကိုသာ သံုးပါ။ K-Y Jelly က အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္။ ဆီအေျခခံ Oil-based lubricants, Petroleum jelly, Vaseline (ဗက္ဆလင္း)၊ Hand lotion, Baby oil ကအစ တျခား ဘယ္ဆီ အမ်ိဳးအစားကိုမွ မသံုးရပါ။ Silicone lubricant က အ၀တ္အစားကို စြန္းထင္းေစတယ္။

Ejaculation သုတ္ရည္ ထြက္ျပီးတာနဲ႔ က်ားအဂၤါ နဂိုအေန ျပန္မက်ခင္မွာ (ကြန္ဒြမ္) ကို ခြ်တ္ပါ။ ခြ်တ္တဲ့အခါ အထဲက သုတ္ရည္ေတြ တစက္မွ ဖိတ္မက်ေစပါနဲ႔။ မ-အဂၤါထဲ ကြ်တ္က်န္ မေနေစပါနဲ႔။ တယုတယ ကိုင္ျပီး ခြ်တ္ပါ။

မထိေရာက္မႈ
ကိုယ္၀န္ မတားႏိုင္တာ၊ ေရာဂါ မတားႏိုင္တာ ဘယ္ေလာက္ ရွိတယ္ဆိုတာ သုေတသန ရလဒ္ေတြ မတူၾကပါ။ (ကြန္ဒြမ္) အမ်ိဳးအစား၊ အရည္အေသြး၊ စြပ္နည္း-ခြ်တ္နည္း၊ အခ်ိန္၊ စဥ္ဆက္မျပတ္ သံုးတာ ဟုတ္-မဟုတ္၊ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးခင္ ကတည္းက ေရာဂါ-ကုိယ္၀န္ ရွိေန-မေန၊ စတာေတြပါ ထည့္စဥ္းစားရတယ္။

(ကြန္ဒြမ္) အရည္အေသြး
ခပ္ညံ့ညံ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မေတာ္တဲ့လူေတြ နဲ႔ ခပ္ေပါေပါ ပစၥည္းေတြသာ မ်ားတယ္။ အေမရိကားမွာ Food and Drug Administration (FDA) က အသိအမွတ္ျပဳမွ ေရာင္းခြင့္ရွိတယ္။ ဥေရာပ မွာေတာ့ CE Mark ပါရတယ္။ တကမာၻလံုးမွာ ဆိုရင္ International Organization for Standardization (ISO) အမွတ္ပါမွ စိတ္ခ်ႏိုင္တယ္။ UK မွာ ဒါမ်ိဳးေတြ မပါေပမဲ့ Kitemark, British Standard Kite Mark BS EN 600 ဆိုရင္ ေကာင္းတယ္။ WHO ကလဲ ဘယ္လို စမ္းသပ္မႈေတြကို ခံႏိုင္ရည္ရွိရမယ္ ဆိုတာ သတ္မွတ္ ေပးထားတယ္။

အပိုလုပ္ေပးထားတဲ့ အေရာင္၊ အနံ႔ စတာေတြက က်န္းမာေရးအတြက္ သက္ေရာက္မႈ မရွိပါ။ Latex condom ကို အမ်ားဆံုး သံုးတယ္။ သူနဲ႔ မတည့္သူေတြက Polyurethane Condom သံုးရတယ္။ Female Condom အမ်ိဳးသမီး သံုးလဲ ရွိတယ္။ Polyurethane နဲ႔ လုပ္ထားတာပါ။ ကြင္း ၂ ခုပါတယ္။ Invisible Condom မျမင္ႏိုင္တဲ့ (ကြန္ဒြမ္) ဆိုတာ ကေနဒါမွာ ထုတ္လုပ္ဘို႔ ၾကိဳးစားေနတယ္။ အရည္တမ်ိဳးကေန Barrier gel ျဖစ္လာေစျပီး အကာကြယ္ လုပ္ေပးမွာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါပိုးေတြကိုေရာ သုတ္ပိုးကိုပါ ေသေစမယ္။ Spray on Condom ေဆးပန္း (ကြန္ဒြမ္) ကို ဂ်ာမနီမွာ စမ္းေနတယ္။ တခ်ိဳ႕ (ကြန္ဒြမ္) ေတြမွာ Spermicide သုတ္ပိုးေသေဆး ပါတယ္။ Foam ဒါမွမဟုတ္ Cream အေနနဲ႔ သုတ္ထား ေပးတာမ်ိဳး။ ကိုယ္၀န္ မရမွာကို ပိုေသျခာေအာင္ လုပ္တာပါ။

သံုးေနရင္းနဲ႔ (ကြန္ဒြမ္) ေပါက္သြားရင္
ေရာဂါကာကြယ္ဘို႔ သံုးသူက (ကြန္ဒြမ္) အသစ္လဲရမယ္။ ကိုယ္၀န္တားဘုိ႔ သံုးသူဆိုရင္ အေရးေပၚတားနည္း Emergency contraceptive (EC) လုပ္ရမယ္။ ကိုယ္၀န္တားေဆး တခုခု သံုးေနသူေတြလဲ တကယ္လို႔ ကိုယ့္အေဖၚရဲ႕ အေၾကာင္း မသိရင္ ေရာဂါေတြ ကာကြယ္ဘို႔ (ကြန္ဒြမ္) ကိုပါ သံုးရပါမယ္။ တကယ္လို႔ HIV ပိုးရွိေနသူနဲ႔ ဆက္ဆံေနရင္း (ကြန္ဒြမ္) ေပါက္ျပဲသြားရင္ Antiviral therapy ေဆး ေသာက္ရပါမယ္။

လိင္လမ္းတမ်ိဳး (ဗဂ်ိဳင္းနား) မွာ သံုးျပီးသားကို ေနာက္တလမ္း (စအို) အတြက္ (ကြန္ဒြမ္) အသစ္သံုးဘို႔နဲ႔ Group အုပ္စုလို အဆန္းအျပား ကစားၾကရာမွာလဲ တေယာက္အတြက္ သံုးထားတာကို ေနာက္တေယာက္အတြက္ အသစ္ ျဖစ္ရပါမယ္။ သံုးျပီးသားကို စြန္႔ျပစ္တဲ့အခါ တစ္ရွဴးနဲ႔ပတ္ျပီး၊ အမိႈက္ပံုးထဲ ျပစ္ပါ။ Toilet ထဲ မျပစ္ရပါ။ Biodegradable မဟုတ္ပါ။

HIV ပိုးရွိတဲ့ သူနဲ႔ အတူေနျခင္း
HIV ပိုးရွိတဲ့သူနဲ႔ တအိမ္ထဲ ေနရတာဟာ ပိုးမရွိသူနဲ႔ ေနရတာနဲ႔က ဘာမွ သိပ္မထူးလွပါ။ ပံုမွန္-သာမန္ ထိေတြ႔မႈေတြ ေၾကာင့္ေတာ့ ဒီေရာဂါပိုး ကူးတယ္ဆိုတာ မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ အရမ္းကာေရာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
• အိမ္ေမြး တိရစၧာန္ေတြ၊ ျခင္၊ ယင္၊ ပိုးဟပ္၊ ႀကမ္းပိုးေတြကေနတဆင့္ မကူးစက္ႏုိင္ပါ။
• ပိုးရွိသူရဲ႕ ေသြးနဲ႔ ထိေတြ႔မိတဲ့ အေရျပားမွာ ပြန္းပဲ့တာ မရွိရင္ေတာ့ အေရျပားကို ေဖာက္ျပီး မ၀င္ႏိုင္ဘူး။
• Social kiss သာမန္ နမ္းရံုနဲ႔ေတာ့ မကူးပါ။ Lip kiss ပါးစပ္ျခင္းနမ္းတဲ့အခါ ပါးစပ္မွာ အနာရွိေနရင္၊ သြားဖံုးေသြး ယိုေနရင္၊ ႀကမ္းႀကမ္းတမ္းတမ္း နမ္းလို႔ ပြန္းပဲ့ျပီး ေသြးထြက္လာရင္ ကူးစက္ ႏုိင္တယ္။
• ဒဏ္ရာ အနာတရ၊ ပြန္းပဲ့နာမ်ိဳးရွိေနသူမွာ အဲဒီေနရာကို ေရာဂါပိုးရွိသူရဲ႕ ေသြးနဲ႔ ထိေတြ႕မိရင္ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။
• ေရာဂါရွိတဲ့ လူမမာကို ျပဳစုုတဲ့အခါ လူနာရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္က ထြက္တဲ့ အရည္ေတြ (ဥပမာ အနာက ထြက္တဲ့ အရည္၊ ခၽြဲ၊ သလိပ္) ေတြထဲမွာ ေရာဂါပိုး အနည္းအက်ဥ္း ပါႏိုင္လို႔ ကိုင္တြယ္တဲ့အခါမွာ လက္အိတ္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ပါ။ ျပီးရင္လဲ လက္ကို ခ်က္ခ်င္း ေဆးပါ။
• ဒဏ္ရာေတြ အနာေတြ ရွိရင္ လံုေအာင္ ပတ္တီး စီးထားပါ။
• သြားတိုက္တံ၊ လက္သည္းညွပ္၊ နဲ႔ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ ကိရိယာေတြကို မွွ်ျပီး မသံုးပါနဲ႔။
• ေဆးထိုးအပ္ေတြကို ျဖဳတ္ျခင္း တပ္ျခင္း မျပဳလုပ္နဲ႔။ အပ္ေတြကို ကေလးရွိရာ ေနရာေတြမွာ မထားပါနဲ႔။

HIV positive ကိုယ္၀န္ေဆာင္
HIV ပိုးရွိေနတဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ကေန ေမြးလာမဲ့ ကေလးကို ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ၁၅-၃၀% ရွိတယ္။ ကူးႏိုင္တဲ့ နည္းေတြက -
(၁) ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနတံုး၊
(၂) ေမြးဖြါးျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ေနတံုး (၁၀-၂၀%) နဲ႔
(၃) ႏို႔တိုက္ေနတံုး (၁၀-၁၅% ထပ္ေဆာင္းတယ္) ကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနတံုး အခ်င္းကေန သေႏၶသားဆီ မ်ားေသာအားျဖင့္ မေရာက္ပါ။ မိခင္က က်န္းမာေရး ေကာင္းေနရင္ အခ်င္းက အကာကြယ္ ေပးရာေတာင္ က်ေသးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ (၁) မိခင္ေလာင္းက အစာအာဟာရ ေကာင္းေကာင္း စားဘို႔ လိုတယ္။ (၂) တျခားေရာဂါ (ငွက္ဖ်ား၊ တီဘီ၊ ဆီးေအာင့္၊) မ၀င္ေအာင္ ဂရုစိုက္ရမယ္။ (၃) မိခင္က HIV ေဆးကုေနရင္ ကေလးကို ကူးစရာအခြင့္အလမ္း ၂% သာရွိလို႔ ေဆးကုပါ။

ဒီလိုျဖစ္တဲ့ သား-အမိကို ခ်က္ခ်င္း ေဆးကုရမယ္။ ARV (Nevirapine or Zidovudine) ေဆးေပးရမယ္။ Nevirapine ေဆးကို ေမြးဖြါးေနတဲ့မိခင္ကို တလံုး၊ ကေလးကို ၇၂ နာရီအတြင္း ၁ လံုးေပးရမယ္။ Zidovudine ေဆးကို ကုိယ္၀န္ ေဆာင္ေနတံုး မေမြးခင္ ၆ လမွာ ေပးထားရင္ ကူးစက္တာ နည္းေစတယ္။

အေမရိကားမွာ ဒီေဆးကို စသံုးခဲ့ျပီး၊ အခု တျခားေဆးနဲ႔ တြဲေပးေနတယ္။ ေဆးကို ကိုယ္၀န္ ၃ လေနာက္ပိုင္းမွာ ေပးတယ္။ ဘာအကာအကြယ္မွ လုပ္မထားရင္ ကေလးဖြါးေနတံုးမွာ မိခင္ကေန ကေလးကူးဘို႔ ၁၀-၂၀% ရွိတယ္။ ေသြးနဲ႔ ေရျမႊာရည္နဲ႔ ထိရင္ ကူးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရျမႊာအိတ္ကို ေစာျပီးေဖါက္ ေမြးမေပးရဘူး။ Episiotomy ေမြးလမ္းခ်ဲ႕ ေမြးတာလည္း ေရွာင္ရမယ္။ LSCS ခြဲေမြးနည္းက ကူးစရာလမ္း နည္းေစတယ္။

ပိုးရွိမိခင္က ႏို႔တိုက္လို႔ ကေလးကူးရတာ ၁၅% ရွိတယ္။ ႏို႔ေစာေစာ ျဖတ္သင့္တယ္။ ႏို႔မတိုက္ေလ ကူးဘို႔အခြင့္ နည္းေလ။ မၾကာေသးခင္ကဘဲ HIV ပိုးရွိသူ မိခင္ေတြက ႏို႔တိုက္တာကို WHO က တားျမစ္ လိုက္တယ္။ မေအကို ေဆးကုသမႈ ခံဘို႔နဲ႔ ကေလးမွာ ေရာဂါပိုး ရွိ-မရွိ ေစာႏိုင္သမွ် ေစာျပီး (၆ ပတ္အတြင္း) ေဆးစစ္ဘို႔ပါ အၾကံျပဳတယ္။ ကေလးက ေရာဂါပိုးရွိလို႔ ေစာေစာ ေဆးမကုရင္ ၂ ႏွစ္ထက္ အသက္ မရွည္ဘူး။

ကေလးေတြမွာ အမ်ားအားျဖင့္ အသက္ ၈ လခန္႔မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာ တတ္တယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ေမြးျပီး မၾကာခင္ စေပၚ ႏိုင္တယ္။ လကၡဏာေတြက -
• ကေလးႀကီးထြားမႈ မရွိျခင္း၊ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးမယ္၊
• အသည္း၊ ေဘလံုး၊ အက်ိတ္မ်ား ႀကီးထြားေနမယ္၊
• မႀကာခဏ ဖ်ားျခင္း၊ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ခံစားရျခင္းစတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႔ရတတ္တယ္။

သံမဏိ စည္းမ်ဥ္း ၅ ခ်က္
1. အေျခအေနမွန္ကို ရွင္းရွင္း သိေနၾကေအာင္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာပါ။ စိုးရိမ္တာ ရွိသမွ် ထုတ္ေျပာပါ။ တေယာက္ အေပၚ တေယာက္ ရိုးသားပါ။ ကုိယ္ထင္တာကို တရားသူၾကီးလုပ္ျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မခ်ပါနဲ႔။
2. အေၾကာက္ မလြန္ပါနဲ႔။ မီးဖိုနဲ႔ အိမ္သာ အတူသံုးရတာနဲ႔ ပိုးက ကိုယ့္ဆီ ကူးမလာႏိုင္ပါ။ အတူေနေလ့ရွိၾကတဲ့ ညီအကိုလို၊ ေမာင္ႏွမလို၊ သားအမိ-သားအဖလို၊ အခန္းကို (ရွယ္) လုပ္ေနေလ့ရွိတဲ့ သူငယ္ခ်င္းလို ေနၾကတာက စိုးရိမ္စရာ နတၳိပါ။
3. HIV အေၾကာင္း က်န္းမာေရး-လူမႈေရး သုတေတာ့ ေလ့လာထားၾကပါ။ တိတိပပ ေျပာပါ့မယ္၊ “ေသြး၊ မိခင္ႏို႔၊ က်ား-သုတ္ရည္၊ မ-ဗဂ်ိဳင္းနားက အရည္၊ ” ဤေလးမည္ကေနသာ ကူးပါတယ္။ လက္ျခင္းထိ၊ ပါးျခင္းအပ္၊ ေက်ာျခင္း ကပ္ယံုနဲ႔ လံုး၀မကူးပါ။ သြားထိလို႔ ဓါတ္လိုက္မွာလား ေၾကာက္စရာ မထားပါနဲ႔။ စာအတူ ဖတ္ပါ၊ တီဗြီအတူ ထိုင္ၾကည့္ပါ။ ထမင္း တစားပြဲထဲ ထိုင္စားပါ။ ေညာင္းလို႔ ႏွိပ္နင္းေပးလဲ ေရာဂါ မရပါ၊ ကုသိုလ္သာ ရပါမယ္။
4. သူ႔ အတြင္းေရး-လံုျခံဳမႈကို ေလးစားပါ။ တစိမ္းတရံေတြကို “သူကေရာဂါသည္” လို႔ မလိုအပ္ဘဲနဲ႔၊ ႏွိမ္ခ်င္တဲ့ သေဘာနဲ႔ မေျပာပါနဲ႔။
5. စည္းကမ္း-ကလနား သတ္မွတ္ထားပါ။ ကုိယ့္ပစၥည္း လာသံုးတာကို အျပတ္ျငင္းပါ၊ အားမနာပါနဲ႔။ ေဆာရီး ေလာက္နဲ႔ မရပါ။ ပိုးရွိသူကေန ခ်တဲ့ စည္းကမ္းကိုလည္း တျခားလူေတြက လိုက္နာၾကပါ။

ဒီလိုေရာဂါအတြက္ အင္မတန္ စိတ္ထားျမင့္တဲ့ “ဆိုရွယ္-၀ပ္ကားစ္” ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြမွ မဟုတ္ပါ၊ ႏိုင္ငံလွည့္ျပီး၊ ကမာၻလွည့္ျပီး၊ ေရာဂါကာကြယ္ေရး အသိေပးသူေတြ မနည္းပါ။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၈-၁၁-၂၀၁၀

Read More...

Sunday, November 21, 2010

ကေလးမ်ားတြင္ ျဖစ္ေသာ ရင္က်ပ္ေရာဂါ


ျမန္မာ၀ီကီပီးဒီးယားမွာ ရင္က်ပ္ေရာဂါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေတာ္အတန္ျပည့္စံုတဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးပါမယ္။ Blog Post အေနနဲ႕ေတာ့ မ်ားျပားလွတဲ့အတြက္ ေခါင္းစဥ္ေတြ ခဲြျပီး တင္ဆက္သြားပါမယ္။ တခ်ိဳ႕အေၾကာင္းအရာေတြကိုေတာ့ ေဆးပညာအသံုးအႏွဳန္းေတြနဲ႕ပဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အကယ္၍ သိခ်င္ပါက ကၽြန္ေတာ့္ mail ျဖစ္တဲ့ ziwakka23@gmail.com သို႕ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းႏိုင္ပါတယ္။ CBox မွာ ကေလး ရင္က်ပ္ေရာဂါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေမးထားတာေတြ႕လို႕ အဲဒီကပဲ စလိုက္ပါတယ္။


အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္


ရင္က်ပ္တယ္ဆိုတာဟာ နာတာရွည္ ေလျပြန္ေတြ ေရာက္ရမ္းတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ေရာင္ရမ္းတဲ့ေနရာမွာ ခႏၶာကိုယ္မွာရိွတဲ့ ေရာင္ရမ္းမွဳကိုျဖစ္ေစတဲ့ ဆဲလ္ေတြ က အဓိက ပါ၀င္လွဳပ္ရွားၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။ ကာလၾကာရွည္ ေရာင္ရမ္းျခင္းဟာ ေလျပြန္မ်ားရဲ႕ လိုတာထက္ပိုျပီး တံု႕ျပန္မွဳနဲ႕ တဲြျဖစ္တတ္ျပီး ရင္ၾကပ္ျခင္း၊ အသက္ရွဳမ၀ျခင္း၊ ညဘက္ႏွင့္ နံနက္ေစာေစာတြင္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း တို႕ကို ခဏခဏျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။ ဒီလို လကၡဏာေတြ ျပလာျပီးဆိုရင္ အဆုပ္အတြင္းသို႕ ေလေကာင္းစြာ ၀င္လို႕မရေတာ့ဘဲ တခါတရံတြင္ သူ႕ဘာသာသူ ေပ်ာက္သြားတတ္သလို တခါတခါတြင္လည္း ကုသမွဳေပးမွ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္သည္။

ျဖစ္ပြားရေသာအေၾကာင္းအရင္း

ရင္က်ပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတဲ့ အခ်က္ေတြ မ်ားစြာရိွပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ Theory ေတြလည္း အမ်ားၾကီးရိွပါတယ္။

ရင္က်ပ္ေရာဂါရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

ခဏခဏအသက္ရွဴက်ပ္ျခင္းႏွင့္ အသက္ရွဴလွ်င္ တရႊီရီႊ ျမည္ျခင္း

ရင္က်ပ္လာပါက အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ရိွ ေလျပြန္မ်ားသည္ က်ဥ္းသြားသည္။ ထို႕ေနာက္ အခၽြဲမ်ား သလိပ္မ်ားကို အမ်ားၾကီးထြက္ေစသည္။ ရွဴသြင္းလိုက္ေသာ ေလသည္ ထိုသို႕ က်ဥ္းသြားေသာ ေလျပြန္မ်ားကို ျဖတ္သန္းရေသာေၾကာင့္ ရွဴလိုက္တိုင္း ရႊဲ ကနဲ ျမည္ေလသည္။ က်ဥ္းေနေသာ ေလျပြန္မ်ားေၾကာင့္ အဆုပ္သည္ oxygen ေကာင္းစြာမရေတာ့ေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ လူသည္ ေမာလာသည္။ အသက္ရွဴခက္လာသည္။ ထိုသို႕ ေလျပြန္က်ဥ္းေနသည္ကို သက္သာေအာင္ မလုပ္ေပးႏိုင္ပါက အသက္ဆံုးရံွဳးသည္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ညဘက္ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း

ရင္က်ပ္ေရာဂါသည္ ညဘက္ႏွင့္ ေအးသည့္ ရာသီဥတုမ်ားတြင္ ထေဖါက္တတ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေလျပြန္မ်ားသည္ ေအးေသာေလမ်ား ၀င္လာပါက အလိုလို က်ဥ္းသြားတတ္ေသာေၾကာင့္ နဂိုကတည္းက ရင္က်ပ္အခံရိွသူမ်ားတြင္ ပိုမို ဆိုးသြားျခင္းျဖစ္သည္။

ရင္က်ပ္ေစေသာ လက္သည္ရိွျခင္း၊ ဥပမာ - ဖုန္မွဳန္႕၊ မီးခိုး၊ ျပင္းျပေသာ အနံ႕မ်ား

ရင္က်ပ္တယ္ဆိုတာက ဓာတ္မတည့္မွဳတစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ခံစားရတဲ့သူအမ်ားစုမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုခု ရိွစျမဲျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က စူးရွတဲ့အနံ႕ေတြကို ရွဴမိရင္ က်ပ္တတ္တယ္။ အခ်ိဳ႕က အစားမွားရင္ က်ပ္တတ္တယ္။ အခ်ိဳ႕က ဖုန္ေတြ၊ ေဆးလိပ္ေငြ႕ေတြ ရွဴမိရင္ က်ပ္တတ္တယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ က်ပ္ရတဲ့အေၾကာင္းခ်င္းမတူတတ္ၾကပါဘူး။

အေဖအေမ ႏွင့္ ေမာင္ႏွမသားခ်င္းမ်ားတြင္ ရပ္ၾကပ္ရိွျခင္း

ရင္က်ပ္ျခင္းဟာ မ်ိဳးရိုးလည္း လိုက္တတ္ပါတယ္။ အေမ့ဆီမွာရိွရင္ သားသမီးေတြဆီမွာပါ ရိွတတ္တယ္။ ေရာဂါျပင္းတာ ေပ်ာ့တာေတာ့ ကြာပါတယ္။

ရာသီအလုိက္ျဖစ္ပြားျခင္း

ရာသီဥတုကို လုိက္ျပီး ေလထုထဲတြင္ ပါ၀င္သည့္ ေရေငြ႕ႏွင့္ ဖုန္မွဳန္႕မ်ား၊ ပန္း၀တ္မွဳန္မ်ား ပါ၀င္မွဳ ကြာျခားပါသည္။ ေ၀ဒနာသည္အမ်ားစုသည္ ေဆာင္းတြင္ကာလတြင္ ေရာဂါေဖာက္တတ္ၾကသည္။

ေလျပြန္ကို က်ယ္ေစေသာ ေဆးမ်ားေပးလိုက္ပါက ခ်က္ခ်င္းသက္သာျခင္း

ရင္က်ပ္ျခင္းသည္ ေလျပြန္မ်ား က်ဥ္းသြားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေလျပြန္ကို က်ယ္ေစေသာ ေဆးမ်ား ရွဴလိုက္၊ေသာက္လိုက္၊ ထိုးလိုက္ပါက သက္သာသြားပါသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းသက္သာတတ္သည္။ ဤအခ်က္သည္ အဆုပ္ပြေရာဂါႏွင့္ ကြာေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။ အဆုပ္ပြေရာဂါသည္မ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရင္က်ပ္ေ၀ဒနာသည္မ်ားေလာက္ သက္သာတာ မျမန္လွပါ။ ရင္က်ပ္သမားမ်ားကမူ ေလျပြန္က်ယ္ေဆးမ်ား ရွဴလိုက္ပါက ခ်က္ခ်င္းသက္သာတတ္ၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ေရာဂါအရမ္းရင့္လာေသာအခါတြင္မူ ထိုေရာဂါႏွစ္ခုသည္ လကၡဏာမ်ားဆင္သြားတတ္ၾကသည္။

အျခားေသာ ဓာတ္မတည့္သည့္ ေရာဂါတစ္ခုခုရိွျခင္း၊ ဥပမာ - ႏွင္းခူ၊ ဓာတ္မတည့္ေသာေၾကာင့္ ႏွာေစးျခင္း

ဓာတ္မတည့္ျခင္းဆိုသည္မွာ ခႏၶာကိုယ္တြင္ရိွေသာ ခုခံအားစနစ္၏ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အျခားေသာ ဓာတ္မတည့္သည့္ ေရာဂါမ်ားပါ တဲြျဖစ္တတ္သည္။

ရင္ဘက္သည္ မို႕ေမာက္ျပီး အဆုပ္အတြင္းတြင္ ေလမ်ားျပည့္ေနျခင္း ႏွင့္ အျခားေသာ ရင္ဘက္အရိုးမ်ား မူမမွန္ျဖစ္ျခင္း

ကေလးငယ္မ်ား၏ အရိုးမ်ားသည္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေသးသည္။ ပံုသြင္းယူလို႕ရေသးသည္။ ရင္က်ပ္ေရာဂါျဖစ္ပြားေသာ ကေလးမ်ားတြင္ ေရာဂါကို ေသေသခ်ာခ်ာ control ရေအာင္ မကုသပါက တခ်ိန္လံုးေရာဂါေဖာက္ေနတတ္သည္။ ေလျပြန္မ်ားသည္ အျမဲတမ္းက်ဥ္းေနရေသာေၾကာင့္ အသက္ရွဴသြင္းခ်ိန္တြင္လည္း ေလေကာင္းစြာ မ၀င္သလို အဆုပ္အတြင္းရိွ ေလမ်ားသည္လည္း အျပင္ကို ျပန္မထြက္ႏိုင္ေတာ့ေပ။ အဆုပ္အတြင္း၌ ေလမ်ားခိုေအာင္းေနေသာေၾကာင့္ ရင္ဘတ္သည္ ေဖာင္းေနတတ္သည္။ ကာလၾကာရွည္ျဖစ္လာေသာအခါ ရင္ဘတ္ရိွ အရိုးမ်ားပါ ေဖာင္းလာျပီး ခိုငွက္၏ ရင္ဘတ္ကဲ့သို႕ မို႕ေမာက္လာသည္။

အသက္ရွဴထုတ္လိုက္ေသာအခါ rhonchi ဟုေခၚသည့္ အသံကို ရင္ဘက္အနံ႕တြင္ ၾကားရျခင္း (နားၾကပ္ျဖင့္)


ရင္ၾကပ္ရိွေသာကေလးတစ္ေယာက္ ရုတ္တရက္ရင္ၾကပ္ထေဖာက္လာသည့္ လကၡဏာမ်ား

  • ေမာလြန္းၾကပ္လြန္းေသာေၾကာင့္ စကာမေျပာႏိုင္ျခင္း
  • ေမာလြန္းၾကပ္လြန္းေသာေၾကာင့္ အစာမစားႏိုင္ျခင္း
  • အသက္ရွဴျမန္ျခင္း
  • နွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း
  • pulsus paradoxus
  • အသက္ရွဴလိုက္ေသာအခါ လည္ပင္းရိွ ၾကြက္သားမ်ား (accessory muscles of respiration) တက္လိုက္က်လိုက္ျဖစ္ေနျခင္း

အသက္အႏာၱရာယ္ရိွႏိုင္ေသာ ရင္ၾကပ္ျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား

  • ႏွဳပ္ခမ္းမ်ား၊ လက္သည္းမ်ားျပာလာျခင္း
  • အသက္ရွဴသံမၾကားရေတာ့ျခင္း
  • အသက္ရွဴေသာအခါ ရင္ဘက္သည္ မလွဳပ္သေလာက္ျဖစ္သြားျခင္း
  • ေမာပမ္းႏြမ္းနယ္ျခင္းႏွင့္ အားအင္ကုန္ခမ္းေနျခင္း
  • ကေယာင္ကတမ္းေျပာျခင္း၊ ဂ်ီက်ျခင္းႏွင့္ သတိမေကာင္းျခင္း

ကေလးတစ္ေယာက္ရင္ၾကပ္ရိွမရိွ ေရာဂါအမည္တပ္တဲ့ေနရာမွာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို ၾကည့္၍ တပ္ျခင္းကသာ အဓိကျဖစ္ပါသည္။ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း၊ ေသြးစစ္ျခင္းမ်ားက ေရာဂါဘယ္ေလာက္ဆိုးမဆိုးကို သိလို၍သာျဖစ္သည္။ ေရာဂါအမည္တပ္ဖုိ႕ မဟုတ္ပါ။

ေနာက္ဆက္တဲြ၀င္လာေသာ ေရာဂါအေျခအေနမ်ား

  • အဆုပ္ပြျခင္း(Emphysema) ႏွင့္ ေလျပြန္မ်ားဖံြ႕ျဖိဳးမွဳမမွန္ျခင္း(Airway Remodelling)
  • အဆုပ္ကိုဖံုးအပ္ထားသည့္ အေျမွးပါး ေပါက္သြားျပီး ရင္ဘက္ႏွင့္ အဆုပ္အေျမွးပါးၾကားတြင္ ေလ၀င္ျခင္း(အရပ္အေခၚ - အဆုပ္ထဲေလ၀င္ျခင္း)
  • အသက္ရွဴစနစ္အားနည္းျပီး အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ျခင္း (Respiratory Failure)
  • ကေလး၏ ၾကီးထြားမွဳ ေႏွးေကြးသြားျခင္း(Growth Retardation)

ကေလးတစ္ေယာက္ ခဏခဏရင္ၾကပ္သကဲ့သို႕ အသက္ရွဴၾကပ္ေနပါက ျဖစ္ႏိုင္ေသာ အေျခအေနမ်ား (Differential Diagnosis)
  • Bronchial asthma
  • Gastro-esophageal reflux
  • Pulmonary eosinophilia
  • Tropical eosinophilia
  • Viral induced wheeze
  • Foreign body
  • Tuberculosis

ေရာဂါကို စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္း(Investigation)
  • ရင္ဘက္ကို ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း (ေနာက္ဆက္တဲြ၀င္လာေသာ ေရာဂါအေျခအေနမ်ားကို သိေစရန္ျဖစ္သည္)
  • allergy ရိွမရိွ စစ္ေဆးျခင္း - Eosinophil count, IgE, Skin tests
  • အဆုပ္ေကာင္းမေကာင္း စစ္ေဆးျခင္း (အသက္ ၆ ႏွစ္အထက္ကေလးမ်ားတြင္ ျပဳလုပ္သည္)
  • PEFR- reduced
  • FEV1 - reduced
  • FVC - reduced
  • FEV1/ FVC - reduced
  • Arterial Blood gas
  • Pulse oximetry

ရုတ္တရက္ ရင္ၾကပ္လာပါက ကုသပံု
  • High flow O2(5L/min)
  • Nebulized Salbutamol
  • Prednisolone(short course)
  • if not improved, refer to ICU

အသက္အႏာၱရာယ္ရိွႏိုင္ေသာ လကၡဏာမ်ားေပၚေပါက္လာပါက ကုသပံု
  • Infusion aminophylline
  • IV hydrocortisone
  • Reassess for progress
ေရရွည္အတြက္ သိသင့္ေသာအခ်က္မ်ား (Long Term Management)

ကေလးမ်ားတြင္ ရင္က်ပ္ေရာဂါျဖစ္ပြားပါက အမ်ားစုသည္ လူပ်ိဳအပ်ိဳေဖာ္၀င္စ အရြယ္တြင္ သူ႕အလိုလို ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္သည္။ အခ်ိဳ႕တြင္မူ နာတာရွည္ ရင္က်ပ္ေရာဂါအျဖစ္ လူၾကီးဘ၀အထိ ပါသြားတတ္သည္။ ရင္က်ပ္ေရာဂါသည္ ေဆးေသာက္ရံု ေဆးရွဴရံုျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုသႏိုင္ေသးပါ။ ေဆးေသာက္တယ္ ေဆးရွဴတယ္ဆိုတာက ေရာဂါဆိုးမလာေအာင္ ခဏခဏမေဖာက္ေအာင္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႕မွသာ ကေလးသည္ ပံုမွန္အတိုင္း အျခားကေလးမ်ားနည္းတူ ၾကီးထြားႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ရင္က်ပ္ေရာဂါကို ေသာက္ေဆးျဖင့္ ေရာဂါမထေအာင္ ကာကြယ္သည့္ေနရာ၌ ေဆးမ်ားကို တမ်ိဳးျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ တဲြဖက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ေပးရသည္။ ေနာက္ျပီး ပမာဏအနည္းဆံုးမွ စျပီးေပးရသည္။ ကေလးကို ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား မခံစားရေစရန္ျဖစ္သည္။ လက္ရိွေပးေနသည့္ ေဆးျဖင့္မသက္သာမွသာ ေဆးပမာဏကို တိုးတန္တိုး အျခားေဆးျဖင့္ တဲြဖက္၍ ေပးတန္ေပးရပါသည္။ လူၾကီး ရင္က်ပ္ေရာဂါတြင္လည္း ဤနည္းအတိုင္း ကုရပါသည္။ အလြန္ရွဳပ္ေထြးေသာ ကုသမွဳတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေငြေၾကးတစ္ခုတည္းကိုၾကည့္ျပီး ေဆးဆိုင္မ်ား ကြမ္းယာဆိုင္မ်ားမွ စပ္ေပးေသာ ေဆးမ်ားကို ေသာက္ပါက အနာတျခား ေဆးတျခားျဖစ္ျပီး ကုသမွဳသည္ မထိေရာက္ဘဲ ျဖစ္တတ္ပါသည္။ ျမန္မာမ်ားတြင္ ရင္က်ပ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး မွားယြင္းေနသည့္ ယူဆခ်က္တစ္မ်ိဳးလည္းရိွေသးသည္။ ရင္က်ပ္ေရာဂါကို သက္သာေစရန္ ရူေဆး၊ ေသာက္ေဆးႏွင့္ ထိုးေဆးမ်ားရိွသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ သူမ်ားက ရူေဆးရူပါက စဲြသြားတတ္သည္။ ေဆးကလည္း အရမ္းျပင္းသည္ စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကသည္။ အမွန္ေတာ့ Inhaler လို႕ ေခၚတဲ့ ရူေဆးေတြဟာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးအနည္းဆံုးျဖစ္ျပီး အျမန္ဆံုးသက္သာေစတဲ့ ေဆး၀ါးမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ထို႕ေၾကာင့္ အထက္ပါ ယူဆခ်က္မ်ား မွားယြင္းပါတယ္။

Reference:

Handbook for undergraduate Paediatrics, Dept of Child Health, University of Medicine, Myanmar

Read More...

Wednesday, November 10, 2010

သင့္တင့္ေသာ လူေနမွဳပံုစံျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ပြားႏွဳန္းကို ၂၃ % ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္

က်န္းမာေရးအတြက္ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ ေနထိုင္မွဳပံုစံ(LifeStyle) ေနထိုင္ျခင္းျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ပြားမွဳကို ၂၃% အထိ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႕ ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံ(Denmark) မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ သုေတသန စာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဆိုပါေဆာင္းပါးကို ေအာက္တိုဘာ ၂၆ ရက္ ၂၀၁၀ ရက္စဲြနဲ႕ BMJ(British Medical Journal) မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

"ျပည္သူေတြဟာ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ ေနထိုင္မွဳပံုစံနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ လမ္းညႊန္မွဳေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ လိုက္နာဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း၊ မၾကီးမားလွတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ က်န္းမာေရးရလဒ္ေကာင္းေတြကို ယူေဆာင္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း ကို လက္ရိွ ရလဒ္မ်ားက ညႊန္းဆိုေနပါတယ္" လို႕ သုေတသနမွာ ပါ၀င္တဲ့ သုေတသီတစ္ဦးက ဆိုပါတယ္။

သုေတသနာမွာ ေနထိုင္မွဳပံုစံနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းပံုစံေတြကို အသက္ ၅၀ နဲ႕ ၆၄ ၾကားမွာရိွတဲ့ ျပည္သူ ၅၇,၀၅၃ ကို ျဖည့္စြက္ခိုင္းပါတယ္။ ကင္ဆာမ်ိဳးရိုးရိွသူေတြ၊ ကာလၾကာရွည္ အကို္က္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ ေသာက္သံုးေနသူေတြနဲ႕ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးေဆးေတြ ေသာက္သံုးေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ မပါ၀င္ပါဘူး။ သုေတသနအဖဲြ႕ဟာ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖဲြ႕နဲ႕ ကမာၻ႕ကင္ဆာရန္ပံုေငြအဖဲြ႕မ်ားကေန ထုတ္ျပန္ထားၾကတဲ့ ေနထိုင္မွဳပံုစံ စံညႊန္းကိန္းမ်ားကို Denmark မွာ အသံုးျပဳတဲ့ Nordic Nutrition Recommendation နဲ႕ ေပါင္းစပ္ျပီး စံညႊန္းတစ္ခု ဖန္တီးလိုက္ပါတယ္။ အဆိုပါစံညႊန္းျဖင့္ သုေတသနျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

စံညႊန္းမွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့

  • ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း
  • ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
  • ခါးအတိုင္းအတာ
  • အရက္ေသာက္ျခင္း
  • ေန႕စဥ္ အစားအေသာက္ပံုစံ

တို႕ပါ၀င္ၾကပါတယ္။

follow up ကို ၁၀ ႏွစ္ၾကာမွ ျပန္လုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ ၆၇၈ ေယာက္မွာ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ အဓိကျဖစ္ပြားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားသူမ်ားအားလံုး၏ ၂၃ % တို႕သည္ သတ္မွတ္ထားေသာ စံညႊန္းမ်ားကို မလိုက္နာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ "အူမၾကီး ကင္ဆာျဖစ္ပြားႏွဳန္းသည္ ေနထိုင္မွဳစံညႊန္းမ်ားကို လိုက္နာမွဳႏွင့္ ေျပာင္းျပန္အခ်ိဳးက်သည္။ က်န္းမာေအာင္ ေနထိုင္ေလေလ ကင္ဆာျဖစ္ပြားမွဳ ေလ်ာ့နည္းေလေလျဖစ္သည္" ဟု သုေတသီမ်ားက ဆိုၾကသည္။

Read More...

Saturday, November 6, 2010

မ်က္စိနာျခင္း

အခုတေလ ျမန္မာျပည္မွာ မ်က္စိနာတဲ့သူေတြ အေတြ႕မ်ားေနလို႕ မ်က္စိနာတဲ့အေၾကာင္း တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။ နယ္ျမိဳ႕မ်ားတြင္သာမက ရန္ကုန္မွာပါ မ်က္စိနာၾကသူေတြ မရွားပါဘူး။ ေအာက္ပါ ေဆာင္းပါးဟာ ျမန္မာ၀ီကီပီးဒီးယားအတြက္ ေရးထားတဲ့ စာမူျဖစ္ပါတယ္။ PHIM မွာ ဖတ္လို႕ရေအာင္ Myanmar3 မွ Zawgyi သုိ႕ေျပာင္းျပီး တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။ စြယ္စံုက်မ္းေဆာင္းပါးျဖစ္တဲ့အတြက္ ပံုမွန္ Blog Post တစ္ခုနဲ႕ေတာ့ တူမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အကယ္၍ ေအာက္ပါေဆာင္းပါးမွာ မ်က္စိနာျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ထပ္မံျဖည့္စြက္လိုျခင္း၊ ျပင္လိုျခင္းရိွပါက ေအာက္ပါ Link တြင္ သြားေရာက္ ဖတ္ရွဳျပင္ဆင္ႏိုင္ပါတယ္။

မ်က္စိနာျခင္းဆိုသည္မွာ Conjunctiva ဟုေခၚသည့္ မ်က္စိ၏ အေပၚဆံုးအလႊာ ေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္သည္။ ေဆးပညာအရ Conjunctivitis ဟုေခၚသည္။ မ်က္စိနာျခင္းသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ားေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားျပီး ဓာတ္မတည့္မွဳမ်ားေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ၾကသည္။

အမ်ိဳးအစားမ်ား

ျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းအရာအေပၚမူတည္၍ အမ်ိဳးအစားခဲြျခင္း

  • ဓာတ္မတည့္မွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း (Allergic conjunctivitis)
  • ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိ အေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း(Bacterial conjunctivitis)
  • ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း(Viral conjunctivitis)
  • ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း (Chemical conjunctivitis)
  • အသက္ တစ္လေအာက္ ေမြးကင္းစကေလးမ်ားတြင္ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း(Neonatal conjunctivitis)

ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႕မွဳအေပၚ မူတည္၍ အမ်ိဳးအစားခဲြျခင္း

  • Blepharoconjunctivitis - မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း (Conjuctivitis) ႏွင့္ မ်က္ခံြေရာင္ရမ္းျခင္း (Blepharitis)
  • Keratoconjunctivitis - မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း (Conjuctivitis) ႏွင့္ မ်က္ၾကည္လႊာေရာင္ရမ္းျခင္း (Keratitis)

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

မ်က္စိသည္ နီေနျခင္း (Red eye)
မ်က္စိ ခိုးလိုးခုလုျဖစ္ေနျခင္း (Irritation)
မ်က္စိမွ ျပည္ (သို႕) မ်က္ရည္မ်ားက်ျခင္း (Discharge)

အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားကို မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းသည့္ အေျခအေနအားလံုးတြင္ ေတြ႕ရသည္။ သို႕ေသာ္ မ်က္စိသူငယ္အိမ္သည္ ဓာတ္မီးႏွင့္ ထိုးလိုက္ပါက ေကာင္းစြာ တံု႕ျပန္မွဳရိွရမည္ျဖစ္ျပီး မ်က္စိမွံဳျခင္း ၀ါးျခင္းမ်ားကို မျဖစ္ေစပါ။

ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း(Viral conjunctivitis)

ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ မ်က္စိနာပါက သူတစ္ခုတည္းျဖစ္တတ္သလို အေအးမိျခင္း၊ လည္ေခါင္းနာျခင္း တုိ႕ႏွင့္လည္း တဲြဖက္၍ ျဖစ္တတ္သည္။ ၎၏ လကၡဏာမ်ားမွာ မ်က္ရည္မ်ားက်ျခင္းႏွင့္ မ်က္စိယားယံျခင္း(သို႕) ခိုးလိုးခုလုျဖစ္ျခင္းတို႕ ျဖစ္သည္။ မ်က္စိတစ္ဖက္တြင္ စတင္၍ျဖစ္ပြားတတ္ျပီး အျခားတစ္ဖက္သို႕ လ်င္ျမန္စြာ ကူးစက္သြားတတ္သည္။ အျဖစ္မ်ားေသာ virus မ်ားမွာ adenovirus ႏွင့္ herpes simplex(ေရယုန္) တို႕ျဖစ္ၾကသည္။

ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိ အေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း(Bacterial conjunctivitis)

လူေတြ ၾကားထဲတြင္ အေတြ႕ရမ်ားေသာ ျပည္ကို ျဖစ္ေစသည့္ ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား(common pus-producing bacteria) မ်ားေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားသည္။ Chlamydiae trachomatis ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါဟု ေခၚသည္။ ၎၏ လကၡဏာမ်ားမွာ အလြန္အမင္း မ်က္စိယားယံျခင္းႏွင့္ အစိမ္းေရာင္ (သို႕) အ၀ါေရာင္ရိွေသာ ျပည္မ်ား ထြက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုျပည္မ်ားေၾကာင့္ မ်က္ခံြမ်ားသည္ ေကာင္းစြာ ဖြင့္လို႕မရဘဲ ကပ္ေနတတ္သည္။ သို႕ေသာ္ ျပည္မထြက္ျခင္းေၾကာင့္ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ပံုေသမယူဆႏိုင္ပါ။ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါတြင္ မ်က္လံုးက သိပ္ျပီးမနီဘဲ ျပည္မထြက္သည့္အခါမ်ားလည္း ရိွသည္။ အျခားလကၡဏာတစ္ခုမွာ မ်က္လံုးတစ္၀ိုက္တြင္ အေရျပားမ်ား ေျခာက္ေသြ႕ကာ အဖတ္မ်ားအျဖစ္ ကြာျခင္း (severe crusting) ျဖစ္သည္။ မ်က္လံုးအတြင္း ျပည္မ်ားစုလာပါက ခိုးလိုးခုလုျဖစ္ကာ ျပင္ပမွ အမွဳန္အမႊားတစ္ခုခု မ်က္စိထဲ၀င္ေနသည္ဟုပင္ ထင္ရတတ္သည္။ ေရာဂါျပင္းထန္ပါက မ်က္စိက နာက်င္လာတတ္ပါသည္။ virus ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေရာဂါကဲ့သို႕ပင္ မ်က္လံုးတစ္ဖက္တြင္ အရင္ျဖစ္ျပီး အျခားတစ္ဖက္သို႕ ကူးသြားတတ္သည္။

ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္း (Chemical conjunctivitis)

အားျပင္းသည့္ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား မ်က္လံုးအတြင္းသို႕ ၀င္သြားပါက မ်က္စိအေပၚယံလႊာကို အရင္ဆံုးေရာင္ရမ္းေစမည္ျဖစ္သည္။ မည္သည့္ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမဆို ေရာင္ရမ္းျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အက္ဆစ္ေၾကာင့္ ေရာင္ရမ္းျခင္းႏွင့္ အယ္ကာလီ တို႕ေၾကာင့္ေရာင္ရမ္းျခင္းတို႕က အျဖစ္မ်ားသည္။ ထိုအခါမ်က္စိသည္ အလြန္အမင္းနာက်င္တတ္ျပီး မ်က္ရည္က်ျခင္းႏွင့္ ယားယံျခင္းမ်ား မရိွတတ္ေပ။ မ်က္စိသည္ အရမ္းနီေနတတ္သည္။ အေရာင္ခၽြတ္ေဆးမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ အယ္ကာလီတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည့္ sodium hydroxide ၀င္ပါက မ်က္စိ အေပၚယံလႊာတစ္ခုလံုး ပ်က္စီးသြားတတ္ျပီး မ်က္စိအေပၚယံလႊာသည္ ၾကည္မေနေတာ့ဘဲ ျဖဴသြားတတ္သည္။ ျဖဴသြားျပီးေနာက္တြင္ အေရျပားလန္လာတတ္သည္။

ကူးစက္ပံု (Transmission)

ဘက္တီးရီးယားႏွင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ မ်က္စိအေပၚယံလႊာေရာင္ရမ္းျခင္းသည္ ေလထုထဲမွတဆင့္ မ်က္စိထဲ၀င္ကာ ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ျမန္မာႏို္င္ငံတြင္ ေရရွားပါးျပီး ဖုန္ထူေသာ အရပ္မ်ား၌ ေႏြအခါႏွင့္ ေဆာင္းအခါတို႕တြင္ အျဖစ္မ်ားသည္။ ပူအိုက္ေျခာက္ေသြ႕ေသာ ရာသီဥတုတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ား အပြားလြယ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အတူေန လူပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္မွ တဆင့္ အျခားတစ္ေယာက္ဆီသို႕ လွ်င္ျမန္စြာ ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ေရာဂါရွင္၏ အသံုးအေဆာင္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ျပီး မ်က္စိကို ပြတ္သပ္ျခင္းျဖင့္လည္း ကူးစက္ႏိုင္သည္။

ဓာတ္ခဲြစစ္ေဆးျခင္း (Laboratory Investigation)

မ်ားေသာအားျဖင့္ မလိုတတ္ပါ။ ေနရာေဒသအေပၚမူတည္၍ ရာသီအလိုက္ အျဖစ္မ်ားေသာေၾကာင့္ မ်က္စဥ္းခပ္ေဆးမ်ားႏွင့္ ေသာက္ေဆးမ်ားေပးလိုက္ပါက သက္သာေပ်က္ကင္းသြားတတ္ၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ေဆးေပးေသာ္လည္း မသက္သာပါက အခ်ိန္မေႏွာင္းမီ ကုသရန္အတြက္ ပိုးနမူနာ ရယူရန္လိုအပ္ပါသည္။ မ်က္စိအေပၚယံလႊာမွ ထြက္ေသာ အရည္ကို sample ရယူျပီး ဓာတ္ခဲြခန္းတြင္ ေရာဂါပိုးရွာေဖြရမည္ျဖစ္သည္။

စီမံခန္႕ခဲြျခင္း(Management)

မ်က္စိနာျခင္း၏ ၆၅ % သည္ ကုသမွဳမခံယူဘဲ ၂-၅ ရက္အတြင္း သက္သာသြားတတ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား (Antibiotics) သည္ အျမဲတမ္း မလိုအပ္ေပ။

ဓာတ္မတည့္မွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက ကုသပံု

ေရာင္ရမ္းမွဳကို ေလ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ ေအးေသာေရျဖင့္ ေရာင္တဲ့အျခမ္းကို ေဆးေပးရမည္။ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား မပါ၀င္သည့္ မ်က္စဥ္းေဆးမ်ားကို အသံုးျပဳႏိုင္သည္။ နာက်င္ပါက အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးႏွင့္ allergy သက္သာေစရန္ burmeton သို႕မဟုတ္ cetrizine အစရိွေသာ anti-histimine ေဆးမ်ား ေသာက္သံုးႏိုင္သည္။ ထိုသို႕ျပဳလုပ္၍ မသက္သာမွသာ steroid ပါ၀င္ေသာ မ်က္စဥ္းေဆးမ်ားကို သံုးရမည္ျဖစ္သည္။

ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက ကုသပံု

ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ား ခ်က္ခ်င္းမလိုအပ္ပါ။ အလိုလို ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္သည္။ ၃ရက္ခန္႕ေစာင့္ၾကည့့္ျပီး မသက္သာမွသာ အဆိုပါေဆးမ်ားေပးသင့္သည္။ သို႕ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္မူ လူနာမ်ား၏ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႕ရွင္းေရး အားနည္းမွဳေၾကာင့္ ဆရာ၀န္မ်ားက မ်က္စိနာတယ္ ဆိုသည္ႏွင့္ ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ားေပးတတ္သည္။

ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက ကုသပံု

ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္လွ်င္လည္း ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ားမလိုအပ္ပါ။ မ်က္စဥ္းေဆးျဖင့္ပင္ ေပ်ာက္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ သန္႕ရွင္းေရးအားနည္းမွဳေၾကာင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၀င္ျပီး ဘက္တီးရီးယားပိုးလည္း ထပ္၀င္ေနတတ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဆရာ၀န္မ်ားသည္ ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ား ေပးတတ္ၾကသည္။ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ားက ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ မဟုတ္ပါ။ ၎ေနာက္မွ လိုက္၀င္လာေသာ ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား (secondary bacterial infection) ကို သတ္ဖုိ႕သာ ျဖစ္ပါသည္။

ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက ကုသပံု

ထိခိုက္သြားေသာ မ်က္လံုးကို သန္႕ရွင္းေသာေရျဖင့္ ႏိုင္ႏိုင္ေဆးရမည္။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး သိလွ်င္ သိခ်င္းေဆးရမည္။ ဓာတုေဗဒ ေဆးရည္မ်ား၀င္ျခင္းသည္ အေရးေပၚအေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ အခန္႕မသင့္ပါက မ်က္စိကန္းတတ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေရေဆးျပီးေနာက္ ေဆးရံုသို႕ ခ်က္ခ်င္းသြားကာ ကုသမွဳခံယူရမည္။

Read More...

Tuesday, November 2, 2010

အသည္းသမားတို႕အတြက္ သင့္တင့္ေသာ LifeStyle

အသည္းေရာင္ အသား၀ါေရာဂါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါတစ္ခုပါ။ ဘီပိုး၀င္တိုင္း နာတာရွည္ အသည္းေရာင္တဲ့အဆင့္ကို မေရာက္ေပမယ့္ အသည္းေရာင္ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ျပီး ေသဆံုးသူေတြလည္း မနည္းပါဘူး။ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီ ေရာဂါဟာ သူ႕ေၾကာင့္ မေသေအာင္ ထိန္းသိမ္းကုသႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို ေရာက္လို႕ေနပါျပီ။ သို႕ေသာ္လည္း ေဆးကုသ ကုန္က်စရိတ္ေတြက မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူ အမ်ားစုကေတာ့ လက္လွမ္းမမီွႏိုင္ေသးပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးမကုႏိုင္ရင္လည္း အတတ္ႏိုင္ဆံုး က်န္းမာေအာင္ ေနနည္းေတြနဲ႕ ေဆးေသာက္သူေတြမွာ လိုက္နာသင့္တဲ့အခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၁) အစားအေသာက္။ အသည္းေရာင္ေ၀ဒနာသည္အတြက္ အထူးတလည္ diet မလိုအပ္ပါဘူး။ အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ စားဖို႕ေတာ့ လိုပါတယ္။ အာဟာရျပည့္၀တယ္ဆိုတာက လိုအပ္တဲ့ ကစီဓာတ္၊ အသားဓာတ္၊ အဆီဓာတ္၊ အသီးအရြက္၊ သတၱဳဓာတ္ေတြကို မွ်တေအာင္ စားေသာက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ စားမယ္ဆိုရင္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အသည္းဆဲလ္ေတြကို ျပန္လည္ အစားထိုးႏိုင္မယ္။ လံုေလာက္တဲ့ အားအင္ရမယ္။ လန္းလန္းဆန္းဆန္းရိွမယ္။ ကိုယ္ခံအားေကာင္းလာမယ္။ ျမန္မာေတြခ်က္တဲ့ဟင္းေတြဟာ ဆီမ်ားတတ္တယ္။ ဆားမ်ားတတ္တယ္။ မလိုအပ္တဲ့ အမွဳန္႕ေတြမ်ားတတ္တယ္။ အဲဒါေတြက ၾကည့္လို႕ပဲေကာင္းတာ။ အာဟာရတန္ဖိုးမရိွဘူး။ ဒီေတာ့ ဟင္းခ်က္တဲ့ေနရာမွာ ဆီကို အနည္းဆံုးထည့္ ဆားကို အနညး္ဆံုးသံုးျပီး ခ်က္ဖို႕လိုတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေျပာတယ္။ အဲဒီလို ဆီမပါ ဆားမပါဟင္းခ်က္ရင္ ဘယ္စားလို႕ေကာင္းမွာလဲတဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ စားလို႕မေကာင္းပါဘူး။ လူအမ်ားစုကလည္း မၾကိဳက္ၾကပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း လူေတြေရာဂါထူေျပာေနတာပါ။ မက်န္းမာၾကတာပါ။ အေရးၾကီးတာက လွ်ာကို အလိုမလိုက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ကိုယ္သံုးမွာထက္ပိုစားရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးလာမယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ၀လာမယ္ေပ့ါဗ်ာ။ အဆီမ်ားရင္ အသည္းမ နဂိုကတည္းက မေကာင္းေတာ့ အသည္းအဆီဖံုးတတ္တယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ အသည္းဟာ လ်င္ျမန္စြာ ပ်က္စီးလာႏိုင္ပါတယ္။ ၀ျပီး အသည္းအဆီဖံုးသူေတြဟာ ဘီပိုးအတြက္ ပိုးသတ္ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ မ၀သူေတြထက္ ေဆးကို တုံ႕ျပန္အားနည္းပါတယ္။ တနည္းဆိုေသာ္ ေဆးသိပ္ျပီး မတိုးဘူးေပါ့။ ဒါဆိုရင္ ေသာက္ထားတဲ့ ေဆးေတြ အလဟသတ္ ျဖစ္ကုန္မွာပါ။ ေနာက္ျပီး လိုတာထက္ ပိုစားရင္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္လာပါမယ္။ ဘီပိုးေၾကာင့္ အသည္းမေကာင္းသူေတြဟာ သာမန္လူေတြထက္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမိုမ်ားျပားပါတယ္။ ေအာက္ပါအစားအေသာက္မ်ားကို လံုး၀ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။
  • ဆိုးေဆးပါ အစာမ်ား (ငါးခ်ဥ္၊ ပုစြန္ခ်ဥ္၊ အေရာင္ဆိုး ထားေသာ ငရုတ္ခ်ဥ္၊ အေရာင္ဆုိးထားေသာ သီးႏွံမ်ား)
  • အကင္မ်ား
  • အရက္
  • ၾကာရွည္ခံေအာင္ျပဳလုပ္ထားေသာ ခ်ဥ္ဖတ္အစရိွသည့္အစာမ်ား
  • ဗိုက္တာမင္စီပါ၀င္ေသာ ခ်ဥ္သည့္အစားအစာမ်ားကို အလြန္အၾကဴးစားျခင္း
  • သံဓာတ္မ်ားစြာ ပါ၀င္သည့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္အရြက္မ်ား ကို အလြန္အမင္းစားျခင္း

ဗိုက္တာမင္စီဟာ လူအတြက္လိုအပ္တယ္။ အသည္းအတြက္လည္း လိုအပ္တယ္။ သို႕ေသာ္ တစ္ေန႕တာတြင္ ၂၀၀ မီလီဂရမ္ထက္ ပိုစားျခင္းဟာ အသည္းကို လိုတာထက္ ပိုအလုပ္ေပးမိသလိုျဖစ္ျပီး ဆိုးက်ိဳးကိုျဖစ္ေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ေရာင္းေနၾကတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳေပ်ာက္ေစ ေဆးေတြဟာ ဗိုက္တာမင္စီ ၅၀၀ မီလီဂရမ္ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒ့ါေၾကာင့္ မေသာက္ရပါဘူး။ သံဓာတ္ဟာလည္း ဒီလိုပဲ။ အသည္းကို အနားေပးခ်င္ရင္ သံဓာတ္ကို အမ်ားၾကီး မစားဖို႕လိုတယ္။ ထမင္းစားရင္ အသားနဲ႕ခ်ည္းပဲ မစားသင့္သလို အရြက္နဲ႕ခ်ည္းပဲလည္း မစားသင့္ပါဘူး။ ေရာဂါပ်ံ႕တာ ပိုျမန္လာပါမယ္။

(၂) ေလ့က်င့္ခန္း။ အသည္းေရာင္ေ၀ဒနာရွင္ေတြ အတြက္ ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွား ျပဳလုပ္ျခင္းဟာ အလြန္ပင္ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ ပင္ပင္ပန္းပန္း လုပ္စရာမလိုပါဘူး။ တစ္ေန႕ကို ေသြးလည္ပတ္မွဳ ေကာင္းရံုေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္တာတို႕၊ ေရကူးျခင္းတို႕ဟာ အလြန္ေကာင္းလွပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွား ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္
  • အ၀လြန္ျခင္းကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ပါတယ္။
  • ေခၽြးထြက္ျပီး ေနလို႕ထိုင္လို႕ေကာင္းတယ္။
  • ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ေကာင္းေစတယ္။
  • ေဆးေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေညာင္းျခင္းညာျခင္းကို သက္သာေစသည္။
လမ္းေလွ်ာက္မည္ဆိုပါက တစ္ေန႕လွ်င္ မိနစ္၃၀ ေလာက္အထိ ေလွ်ာက္သင့္သည္။ ေန႕စဥ္ေလွ်ာက္ရမည္ျဖစ္သည္။ ခ်က္ခ်င္း နာရီ၀က္ခန္႕ မေလွ်ာက္ႏိုင္ပါက ၁၀ မိနစ္မွ စတင္ေလွ်ာက္ျပီး တျဖည္းျဖည္း တိုးသြားႏုိင္သည္။ ခ်က္ခ်င္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်သြားမည္ မဟုတ္ပါ။ သို႕ေသာ္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းက်လာျပီး ေနလို႕ေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Read More...