Life Cycle (1)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာကို သံသရာ ဟုေခၚသည္ (၁)
Juan

လူနာ ႏွင့္ ေရာဂါ

ေလာက မွာ လူရယ္ လို႔ျဖစ္ လာၿပီ ဆိုကတည္းက ေရွာင္လႊဲ မရတဲ့ အိုျခင္း၊ နာျခင္း၊ ေသျခင္း ဆိုတဲ့ ဒုကၡ ေတြနဲ႔ လူသား အားလံုး ႀကံဳေတြ႔ၾက ရမွာ ေျမႀကီး လက္ခတ္ မလြဲ။ ဒီဒုကၡ သံုးပါး ထဲမွာ အိုျခင္း နဲ႔ ေသျခင္း ကိုလူေတြ ေၾကာက္ၾက တယ္ ဆိုေပမဲ့ ေျပာစမွတ္ ျပဳေလာက္ေအာင္ ဖိန္႔ဖိန္႔တုန္ ျပားျပား၀ပ္ ေၾကာက္တာ မ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ဖူး။ ရင္ဆို လိုသည္ ျဖစ္ေစ၊ မဆိုင္ လိုသည္ ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေန႔ ေတာ့ အားလံုး ႀကံဳေတြ႔ ၾကရမဲ့ ျဖစ္စဥ္ ေတြမို႔ အတန္ အသင့္ တရား ႏွလံုး သြင္းႏိုင္ ၾကတယ္။ ေတြ႔လည္း မေတြ႔ခ်င္၊ ဘယ္အခ်ိန္ ေတြ႔မယ္ မွန္းလည္း မသိ၊ ႀကံဳရ မွာကို လည္းေၾကာက္၊ ျဖစ္လာ ခဲ့ရင္ လည္း ငါ့မွ ကံကြက္က်ား ၿပီးျဖစ္ ရေလျခင္း၊ ေလာက ႀကီးက ငါ့ကို ရက္စက္တယ္။ မတ ရား လိုက္တာ၊ ငါေလး သနား ပါတယ္------ ဒီလို ဒီလို ယူႀကံဳး မရ၊ အပူလံုး ႂကြ စရာေတြ ျဖစ္ေအာင္ ပိုးစိုး ပက္စက္ လုပ္ႏိုင္ တာက ေတာ့ နာျခင္း တရား သို႔မဟုတ္ ေရာဂါ ဖိစီး ႏွိပ္စက္မႈ ပါပဲ။

ဘာေၾကာင့္မ်ား နာျခင္း ကိုလူေတြ အရမ္း ကာေရာ ေၾကာက္ရ သတုန္း။ နာတာထက္ ကိုေသတာက ပိုမဆိုး ေပဘူးလားကြဲ႔၊ ေသတာကို သိပ္မ ေၾကာက္ပဲ နာတာကို ေၾကာက္ၾက တယ္ဆိုေတာ့ မဟုတ္ေသး ဘူးေနာ္ လို႔ ေစာတက တက္ခ်င္ၾက မယ္ထင္တယ္။ ေစာဒက ဆိုတာလည္း တက္ရတဲ့ အမ်ိဳးကိုး၊ ေစာဒက က်လို႔မွ မရပဲ။

ေသတယ္ ဆိုတာ အားလံုး တစ္တန္း တစ္စား တည္း Universal process ေလ။ သာတူ ညီမွ် အလြန္ ရွိတယ္။ ဘယ္သူ ဘယ္ေလာက္ ႀကီးႀကီး ဘာႀကီး ျဖစ္ေန ေန ေသတာ ကိုေရွာင္လႊဲ လို႔မရ။ လူတိုင္းႀကံဳ ရမွာမို႔ လူတစ္ေယာက္ ေသၿပီ ဆိုရင္ ေသမွာေပါ့၊ အကုသိုလ္ မ်ားတာကိုး၊ ဘာကိုး၊ ညာကိုး စသည္ျဖင့္ ကဲ့ရဲ ႔ ရံႈခ် စရာအေၾကာင္း သိပ္မရွိ လွဘူး၊ သိပ္ကို ဆိုး၀ါး ေသာင္းက်န္း သူမ်ား ကလြဲရင္ ေပါ့ေလ။

“ေၾသာ္- သူေတာင္ ဆံုးသြား ရွာၿပီကိုး၊ အင္းေလ- လူဆိုတာ ေသမ်ိဳး ခ်ည္းပဲကုိး၊ ကိုယ့္ အလွည့္ လဲဘယ္ေတာ့ ေရာက္မယ္ မသိဘူး၊ ေနာက္ဘ၀ အတြက္ အထုပ္ ပါေအာင္ ဒါန နဲ႔ သီလ ပါရမီ ေလးေတြ ျဖည့္ထား ၾကေနာ္၊ အသက္ ကအငယ္ ေလးရွိ ေသးတာ၊ ေနမယ္ ဆို အမ်ားႀကီး ေနလို႔ ရေသးတာေနာ္၊ အရြယ္ ေကာင္းေလး၊ တိုင္းျပည္ အတြက္ အစား ထိုးမရ တဲ့ဆံုးရံႈး မႈေပကပဲ”

သို႔ကလို၊ ဟိုလို၊ ဒီလို ေတြေသသူ ရဲ ႔ ပညာ၊ ဂုဏ္၊ စည္းစိမ္၊ ဥစၥာ အေပၚမူတည္ၿပီး လူေသ အေပၚ ကြ်န္ေတာ္ တို႔ လူရွင္ ေတြက စိတ္မေကာင္း၊ သံေ၀ဂရ၊ ႏွေျမာ တသ ျဖစ္ၾက၊ ျဖစ္ခ်င္ ေယာင္ေဆာင္ ၾကတယ္။

ဘာပဲ ေျပာေျပာ၊ ေသတဲ့ အတြက္ ဂုဏ္မငယ္ လွဘူး၊ အနည္းဆံုး အသုဘ လာေမး တုန္းေတာ့ ေသသူ႔ မေကာင္းေၾကာင္း မေျပာ ၾကဘူး။ ဂႏၶာလရာဇ္ ႏြယ္ဖြား မ်ားေသရင္ လာသမွ် လူအားလံုး ရဲ ႔ကန္ေတာ့ ျခင္း ကိုေတာင္ ခံရေသးတယ္ မဟုတ္လား။

ေရာဂါ ျဖစ္ၿပီ ဆိုရင္ ေတာ့ဇာတ္လမ္း ကတစ္မ်ိဳး တစ္ဘာသာ ျဖစ္လာ ပါၿပီ။ မွတ္ပံုတင္ လုပ္သလိုမ်ိဳး ေရာဂါ တစ္မ်ိဳးတည္း ကို လူေတြ အားလံုး ၿပံဳျဖစ္ ၾကတာမ်ိဳး မဟုတ္ေတာ့ universal process မဟုတ္ေတာ့ပဲ comparative သေဘာ ေဆာင္လာ ပါတယ္။ သူမျဖစ္ ငါျဖစ္၊ သူစံ ငါခံ အေျခ အေန မ်ိဳးဆိုေတာ့ ေရာဂါ ႀကီးႀကီး မားမား ျဖစ္ခံ ရတဲ့ လူအတြက္ ကေတာ့ ေလာက ႀကီးဟာ အလြမ္းဇာတ္ သက္သက္ ပါပဲ။

ေသသူ အေပၚထားတဲ့ သေဘာထား မ်ိဳး ကိုလူေတြ ကေရာဂါ သည္အေပၚ ထားႏိုင္ၾက ပါ့မလား။ အသုဘ ကတစ္ခါ ပဲသြားေမး ရမယ္၊ ကိုယ့္စိတ္ ထဲပါပါ၊ မပါပါ အသုဘရွင္ ေတြစိတ္ခ်မ္း သာေအာင္ အံမေလး၊ အေသေစာ လို႔ ႏွေျမာ ပါဘိ၊ ဂြိ၊ ဂိ၊ ဘာညာ၊ ဇြတ္ႀကိတ္ ပစ္လိုက္ လို႔ရသေပါ့။

လူမမာ ဆိုတာ ကမေသ မေပ်ာက္ အမ်ိဳး။ ေသလည္း မေသ ေသးဘူး၊ ေရာဂါ ႀကီးကလည္း တန္းလန္း တန္းလန္း နဲ႔ ေပ်ာက္လည္း မေပ်ာက္ဘူး။ လူနာ ကိုသြားေလသူ လိုႏွေျမာ ပါဘိ ေတြဘာေတြ သြားခ်ီးမႊမ္း လို႔လည္း မရဘူး၊ ဆိုေတာ့- ေသတာ ထက္စာရင္ နာရတာ ဂုဏ္ငယ္၊ ဂိုက္ပဲ့ လြန္းလွတယ္။

ဒါေတာင္ ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ ေပၚမူတည္ ၿပီးဂုဏ္ေရာင္ ရွိန္၀ါ ေသးသိမ္ ျခင္းဒီကရီ ကကြာျခားေသးတာ။

ႏွလံုး ေရာဂါ၊ ေသြးတိုး ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ စတဲ့ မကူးစက္ ႏိုင္တဲ့ နာတာရွည္ ေရာဂါ မ်ားကို ခံစား ရတယ္ ဆိုၾကပါစို႔။ ႏွလံုး ေရာဂါ ရလို႔တဲ့၊ ျဖစ္မွာေပါ့၊ ကျမင္းေၾကာ ထတာကိုး၊ လို႔ဘယ္သူ ေျပာမလဲ၊ မေျပာ ေရးခ် မေျပာ၊ သနား ၾကင္နာ ၾကတယ္။ ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္း ေတြက ျပဳစု ယုယ ၾကတယ္။ လူနာ ကိုဂရုစိုက္ လိုက္ၾကပါ လို႔ ဆရာ၀န္ ေတြေထြေထြ ထူးထူး မွာေန စရာ ကိုမလိုဘူး။ လူနာရွင္ ရဲ ႔ေငြေၾကး ဥစၥာ ျပည့္စံု မႈနဲ႔ လူနာ့ အေပၚျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ တိုက္ရိုက္ အခ်ိဳးက်တယ္။ သူေဌး မ်ားဒီ လိုေရာဂါ မ်ိဳး ေတြျဖစ္လို႔ ကေတာ့ တစ္အိမ္လံုး ကဖူး- ဖူး နဲ႔ျမည္ေအာင္ ၀ိုင္းမႈတ္ ထားၾက တယ္။ လူနာ ကိုယ္တိုင္ ကငါ့ ကိုအေရး ေပးလွ ပါလား ဆိုတာ သိလာ ခ်ိန္မွာ လိုအပ္ တာထက္ ပိုၿပီး အခြင့္ အေရးယူ ကာ အိမ္သား မ်ား အေပၚ ဗိုလ္က် စိုးမိုး ေရး၀ါဒ ကိုလက္ကိုင္ ျပဳက်င့္သံုး လာသူမ်ား လည္းဒုနဲ႔ေဒး။ ဒါေၾကာင့္ လည္း တစ္ေခတ္ တစ္ခါ ကရုပ္ရွင္၊ ၀တၱဳ ေတြထဲမွာ အေမႀကီး ရဲ ႔ ႏွလံုး ေရာဂါ ဟာသမီး နဲ႔ သူ႔ရည္းစား ကိုခြဲတဲ့ တရားခံ အျဖစ္ မွန္မွန္ႀကီး အသံုးေတာ္ ခံခဲ့ရ တယ္။

“သမီး၊ အေမ့မွာ ႏွလံုး ေရာဂါ ရွိတာ သိတယ္ေနာ္။ အေမ သေဘာ မတူတဲ့ ဒီအေကာင္ နဲ႔ ခုခ်က္ခ်င္း အဆက္ျဖတ္ လိုက္ပါ သမီးရယ္၊ အေမ့ သမီး ကအေမ စိတ္မခ်မ္း သာတာ ဘာ----ဟာ------ဟာ (အေမာ ဆို႔သံ) မွ မလုပ္ဘူး ဆိုတာ အေမ သိပါတယ္”

ဒီလို အေပ်ာ့ ဆြဲခ်င္ ဆြဲ။ ဒါမွ မဟုတ္ ---

“ဟဲ့ေကာင္မေတြ၊ ငါ့မွာ ေရာဂါ ႀကီးနဲ႔ ဆိုတာ နင္တို႔သိတယ္ေနာ္၊ ငါ့ကို စိတ္မခ်မ္း သာေအာင္ လုပ္ေန ၾကတာ၊ ေနာင္မွ ေနာင္တ မရၾကနဲ႔။ အမ္--မာ--ေလး။ ေမာ-----ေဟာ-----ေဟာ----လိုက္တာ၊ ငါ အခု ပ်ံလြန္ ေတာ္မူ လိုက္ရ မလား”

ဒါမ်ိဳး ဓါတ္ၾကမ္း တိုက္ခ်င္ တိုက္ပါတယ္။

တကယ့္ ေရာဂါ သည္စစ္စစ္ ဆိုရင္ ေတာ့ဒီေလာက္ နန္းစေတာ့ ေျပာေနရင္ အသက္ထြက္ တာၾကာေပါ့။ သို႔ေသာ္ ရုပ္ရွင္ ေတြအားက် ၿပီး လိုက္မလုပ္ ဖူးလို႔ ေတာ့ မေျပာႏိုင္ ေပဘူး။ ဒီလို ေရာဂါ မ်ိဳးေတြ ကိုေ၀ဒနာ ရွင္ဘက္ ကအားသာ တဲ့ ေရာဂါ ေတြလို႔ ေခၚပါတယ္။ ပညာရပ္ ဆိုင္ရာ စကားလံုး ကေတာ့ Sickness Role ရရွိ ေသာေရာဂါ မ်ား လို႔ေခၚပါတယ္။

လက္ပရိုစီ ေခၚတဲ့ အနာႀကီး ေရာဂါ တို႔၊ ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါ တီဘီ တို႔၊ ေလးလံုး ေရာဂါ ေခၚ ေအအိုင္ ဒီအက္စ္ ေ၀ဒနာ ရွင္တို႔ က်ေတာ့ ခုနက ႏွလံုး၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ သမား ေတြနဲ႔ တစ္တန္း တစ္စား တည္းထား ၿပီးဖူးဖူး မႈတ္ထား ၾကပါသလား။ ဘယ့္ႏွယ္ မႈတ္လိမ့္ မတုန္း။ ဒီလိုေရာဂါ မ်ိဳး မိသားစု ထဲမွာ ျဖစ္လာၿပီ ဆိုရင္ ရြံလြန္း လို႔၊ စက္ဆုပ္ လြန္းလို႔၊ ေရာဂါသည္ ကိုအိမ္ေပၚက ႏွင္ခ် တာတို႔၊ အေမြ ျပတ္ေၾကာ္ျငာ တာတို႔၊ ရက္ရက္ စက္စက္ လုပ္ၾကေလ့ ရွိတယ္။ လူနာ ကို စာနာပါ၊ သနား ပါ၊ အားေပး ပါ၊ ကူညီပါ၊ ဘယ္ေလာက္ ေျပာေျပာ နားမ၀င္ တတ္ၾကဘူး၊ ေနာက္ဆံုး ႏူရာ ၀ဲစြဲ၊ လဲရာ သူခိုးေထာင္း၊ စားရမဲ့ ေသာက္ရမဲ့၊ ကူကယ္ရာမဲ့ စြာနဲ႔ ေ၀ဒနာရွင္ ခမ်ာ လူ႔ေအာက္ ကသတၱ၀ါ တစ္မ်ိဳး အျဖစ္ ပက္ပက္ စက္စက္ ဘ၀ ဆံုးေလ့ ရွိတယ္။ မိေအး ႏွစ္ခါ နာ ေရာဂါ မ်ားလို႔ ဆိုၾက ပါစို႔ရဲ ႔။ ပညာ စကားနဲ႔ ေျပာရင္ socially stigmatized diseases လို႔လူသိ မ်ားတယ္။

ေရာဂါ သည္ခ်င္း တူတူ ဘာျဖစ္လို႔ အဆင့္ အတန္း နဲ႔ ဆက္ဆံ ေရးဒီေလာက္ထိ ကြာျခားသြားရ တာလဲ။ ကူးစက္ ႏိုင္လို႔ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ တစ္ခုတည္း ေၾကာင့္ေတာ့ မဟုတ္၊ လက္ခ်င္း ထိလိုက္ တာနဲ႔၊ မ်က္လံုးခ်င္း စကား ေျပာမိ တာနဲ႔ ျဗဳန္းကနဲ၊ ဒိုင္းကနဲ ကူးသြားတဲ့ ေရာဂါ မ်ိဳးေတြလည္း မဟုတ္။ socially stigmatized diseases ေတြကို ေေရွး ပေ၀ သဏီ ကတည္းက အကုသိုလ္ မ်ားလို႔၊ ကံနိမ့္လို႔၊ ေအာက္တန္း က်လို႔၊ ယုတ္မာ ညစ္ပါတ္ စုတ္ပဲ့လို႔ ဘုရား ရိုက္တဲ့ ေရာဂါ မ်ား လို႔ ကြ်န္ေတာ္ တို႔ျမန္မာ့ လူ႔ေဘာင္ အဖြဲ႔အစည္း ကအစဥ္ အဆက္ ခံယူ က်င့္သံုး ခဲ့တဲ့ လူမႈစံ (Social Norm) တစ္ခု အျဖစ္ ခိုင္ခိုင္ မာမာ ရွိခဲ့ ၿပီးျဖစ္ ေနလို႔ ပါပဲ။ ခုေနာက္ပိုင္း ဒီလို ေရာဂါ မ်ိဳးေတြ ကိုေဖးမ ကူညီ ၾကည္ျဖဴ စာနာ ဖို႔က်န္းမာေရး ပညာေပး လုပ္ငန္း မ်ားက ထဲထဲ ၀င္၀င္ ေျပာလာၾက ေပမဲ့ လက္ေတြ႔ မွာေတာ့ စာနာ ႏိုင္ဖို႔၊ ၾကည္ျဖဴ ႏိုင္ဖို႔၊ ၾကင္နာ ႏိုင္ဖို႔ က အေတာ္ ခက္ေန ၾကပါ ေသးတယ္။ ေခတ္ အဆက္ဆက္ အရိုးစြဲ ေအာင္ က်င့္သံုး လာခဲ့တဲ့ ဓေလ့ ထံုးစံ ႀကီး ကိုခုခ်က္ခ်င္း ျပင္ ဆိုလို႔ ကေတာ့ ေဟာရင္း နဲ႔ သာပ်ံလြန္ ေတာ္မူမယ္၊ လိုက္နာဖို႔ ကေတာ့ မလြယ္ ေရးခ် မလြယ္။

Related Posts :