Public Health Dictionary

ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး အဘိဓါန္

Availability = က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးႏိုင္ျခင္း
Accessibility = လူတိုင္းသြားေရာက္ကုသႏိုင္ျခင္း
Affordability = မိမိတတ္ႏိုင္ေသာ ေငြေၾကးပမာဏသာ ကုန္က်ျခင္း

Psychological barrier = စိတ္တြင္းအတားအဆီး
Physical barrier = ေနရာေဒသအတားအဆီး
Administrative barrier = အုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာအတားအဆီး
Financial barrier = ေငြေၾကးအတားအဆီး

NGO (Non-Governmental Organization) = လူမႈေရးအဖြဲ႔အစည္း
National Health Plan = အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး စီမံကိန္း
National Health Policy = အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး မူ၀ါဒ
Primary Health Care = ပဏာမ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ
National Immunization Days = အမ်ိဳးသား ကာကြယ္ေဆးတိုက္ေန႔မ်ား
National Sanitation Week = အမ်ိဳးသား ပတ္၀န္းက်င္ ရက္သတၱပတ္ လႈပ္ရွားမႈ

Read More...

Collapse...

NGOs and their Participation and Involvement in PHC Activities of Myanmar !

ဤစာစုတြင္း၌ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား (အန္ဂ်ီအို) ဆိုရာတြင္ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန ႏွင့္ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လွ်က္ရွိၾကေသာ ႏိုင္ငံတကာ ႏွင့္ ျပည္တြင္း၊ျပည္ပ လူမႈေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အားလံုးကို ဆိုလိုပါသည္။ တတ္ႏိုင္သမွ် စာရင္းအင္းမ်ား မေဖၚျပထားပါ။

မူ၀ါဒအေျခခံ

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး မူ၀ါဒမ်ားမွာ ပဏာမက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑ကို တိုက္ရိုက္ ထည့္သြင္းေဖၚျပထားပါတယ္။

• ႏိုင္ငံသားအားလံုး ကာယသုခ၊ စိတၱသုခ ျပည့္၀ေစမည့္ အားလံုးအတြက္ က်န္းမာေရး ရည္မွန္းခ်က္ကို ရရွိေစရန္ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး စီမံကိန္းမ်ား ေရးဆြဲၿပီး က်န္းမာေရးလုပ္ငန္မ်ားကို ပဏာမ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို အေျခခံ၍ အေကာင္အထည္ေဖၚရန္၊
  
• သမ၀ါယမ၊ ဖက္စပ္၊ ပုဂၢလိကမ်ား ႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ေဆာင္ရြက္လွ်က္ရိွေသာ က်န္းမာေရး က႑မ်ားကို ေျပာင္းလဲေနေသာ စီပြားေရးမူ၀ါဒႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေစေရးအတြက္ တြန္းအားေပးရန္၊
  

အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးစီမံကိန္းႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မႈ

အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးစီမံကိန္း (၂၀၀၆ - ၂၀၁၁)ရဲ႕ က႑စံု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အခန္းမွာ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္ညွိႏႈိင္း ေဆာင္ရြက္ေရးကို ေအာက္ပါ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားနဲ႕ ထည့္သြင္း ေရးဆြဲထားပါတယ္။

(က) အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးစီမံကိန္း အေကာင္အထည္ေဖၚေရးတြင္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ပူးေပါင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈျဖင့္ ႏိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳေစရန္၊

(ခ) အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးစီမံကိန္း၏ စီမံခ်က္မ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ တစ္ဖြဲ႕ျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ စုေပါင္း၍ေသာ္လည္းေကာင္း တက္ႃကြစြာပူးေပါင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္၊

(ဂ) အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးစီမံကိန္းကို အရွိန္မပ်က္ ပူးေပါင္းအေကာင္အထည္ေဖၚရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ မူ၀ါဒ ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား အလိုက္ တစ္သားတည္း ေဆာင္ရြက္ရန္၊

က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈဖြဲ႕စည္းပံု ႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑

အခ်ိဳ႕ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္အသီးသီးဟာ အဆင့္ဆင့္ေသာ (ျပည္နယ္၊တိုင္း၊ ခရိုင္၊ ၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာ) က်န္းမာေရးေကာ္မတီေတြမွာ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။

ဥပမာ -

• ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအသင္း
  
• ျမန္မာႏိုင္ငံမိခင္ႏွင့္ကေလးေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း
  
• ျမန္မာႏိုင္ငံၾကက္ေျခနီအသင္း
  

အစိုးရမဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑ႏွင့္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား

• က်န္းမာေရးစီမံကိန္းေရးဆြဲအေကာင္အထည္ေဖၚမႈ အဆင့္ဆင့္တြင္ ပါ၀င္ျခင္း
  
• အသိေပးေဆြးေႏြးတင္ျပျခင္း
  
• အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အလိုက္စည္းရံုးေဆာင္ရြက္ျခင္း
  
• က်န္းမာေရးပညာေပးျခင္း
  
• ၀န္ေဆာင္မႈေပးျခင္း
  
• ဘ႑ာေငြရွာေဖြျဖည့္ဆည္းျခင္း
  
• သုေတသနျပဳျခင္း
  
• ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးျခင္း
  

ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေအာင္ျမင္မႈမ်ား

• အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေဆးတိုက္ေန႕မ်ား
  
• အမ်ိဳးသားပတ္၀န္းက်င္ရက္သတၱပတ္လႈပ္ရွားမႈ
  
• အမ်ိဳးသားငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေရးသတၱပတ္လႈပ္ရွားမႈ
  
• အနာႀကီးေရာဂါ ကင္းစင္ေရး လႈပ္ရွားမႈ
  
• ေဆးလိပ္ႏွင့္ေဆးရြက္ႀကီး ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈ
  
• တီဘီေရာဂါ ပေပ်ာက္ေရး (တိုက္ရိုက္ၾကည့္ရႈအခ်ိန္တိုႏွင့္ကုသျခင္း)
  

မည္သို႕ပင္ဆိုေစ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး အတြက္ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အားလံုးမွ ပဏာမ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို အေျခခံ၍ ပူးေပါင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လွ်က္ရွိသည့္ အေနအထားကို ေ၀မွ်လိုက္ ျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Different areas of public health

These are the proposed areas of public health to be posted on this joint-blog.

1. behavior change communication
2. biostatistics
3. environmental health
4. epidemiology
5. health policy and management
6. infectious diseases
7. mental health
8. population and reproductive health

Your comments and suggestions are most welcome.

Read More...

Collapse...

What is Public Health?

ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း

လြယ္မေယာင္ႏွင့္ခက္၊ တိမ္မေယာင္ႏွင့္နက္ ဆိုသကဲ့သို႔ အေမးလြယ္၍ အေျဖ ခက္လွသည္။ ပညာရွင္မ်ားက တစ္မ်ိဳးတစ္ဖံုစီ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ပံု အခ်ိဳ႕ကို ၾကည့္ၾကပါကုန္။

• လူမႈကူညီေရးစနစ္
• အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းပညာရပ္
  
• ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုး၏ က်န္းမာေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
• အစိုးရ၏တာ၀န္တစ္ရပ္၊ အထူးသျဖင့္ မတတ္ႏိုင္သူမ်ားကို အခမဲ့ေဆးကုေပးျခင္း
  
• ေရာဂါကာကြယ္ျခင္း၊ လူ႔သက္တမ္းကိုရွည္ေစျခင္း၊ က်န္းမာေရးအဆင့္ျမွင့္တင္ေပးျခင္း စသည္တို႔ကိုေဆာင္ရြက္ေသာ သိပၸံႏွင့္ ၀ိဇၨာ ေပါင္းစပ္ထားသည့္ ပညာရပ္
• ျပည္သူအမ်ား က်န္းမာစြာေနထိုင္ႏိုင္သည့္ ပတ္၀န္းက်င္ေကာင္းတစ္ခု ဖန္တီးေပးျခင္း

လူတစ္ဦး သို႔တည္းမဟုတ္ လူအမ်ား က်န္းမာစြာျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္ႏိုင္ရန္မွာ အခ်က္အလက္ေပါင္း မ်ားစြာအေပၚ မွီတည္ေနေပသည္။ ထိုအခ်က္အလက္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကိစၥမွန္သမွ်သည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု ေယဘူယ် ဆိုႏိုင္ေပသည္။ မည္သို႔ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားနည္း။ အာဟာရျပည့္ေသာ အစားအစာ ႏွင့္ ေရေကာင္းေရသန္႔ ရရွိေရး၊ ေလေကာင္းေလသန္႔ ရႈရႈိက္ႏိုင္ေရး၊ ေရာဂါပိုးမႊားမ်ား ကင္းစင္ေရး၊ ေရာဂါကာကြယ္ေဆးမ်ားထိုးႏွံခြင့္ရေရး၊ ေနထိုင္မေကာင္းပါက ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေဆးကုသခြင့္ရေရး စသည္တို႔ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလထုထဲတြင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓါတ္မ်ား ေနျခင္းသည္၄င္း၊ ေသာက္သံုးေရ လံုေလာက္စြာမရရွိျခင္းသည္၄င္း၊ စက္ရံုအလုပ္ရံုမ်ားတြင္ အလုပ္သမားမ်ား ေဘးကင္းရန္ စီစဥ္ထားမႈမရွိျခင္းသည္၄င္း၊ ခုခံက်ေရာဂါသည္မ်ားကို ၀ိုင္းက်ဥ္ထားျခင္းသည္၄င္း၊ လူနာမ်ားကို ေဆးကုသမႈမေပးႏိုင္ျခင္းသည္၄င္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ား အိမ္တြင္သာ မီးဖြားရျခင္းသည္၄င္း၊ ဆူနာမီ သတိေပးစနစ္မရွိျခင္းသည္၄င္း၊ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္မရျခင္းသည္၄င္း၊ လူတိုင္းလူတိုင္း၏ က်န္းမာေရး ကို အေျခခံ ဥပေဒက ကာကြယ္မႈ ေပးမထားျခင္းသည္၄င္း၊ ျပည္သူမ်ား အေျခခံပညာမတတ္ျခင္းသည္၄င္း၊ ဆည္ေျမာင္းမ်ားေဆာက္လုပ္သျဖင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပိုမိုထူေျပာလာျခင္းသည္၄င္း၊ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားမ်ား ေပါမ်ားလာျခင္းသည္၄င္း၊ ႏ်ဴကလီးယား စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို လူေနသိပ္သည္းသည့္ ေနရာတြင္ထားရွိျခင္းသည္၄င္း အစရွိသည့္ ေန႔စဥ္ ေနမႈထိုင္မႈ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ႏွင့္ ဆက္ဆိုင္သည္ဟု ေျပာဆိုရႏိုင္ေပသည္။

ၿခံဳငံုေျပာရလ်င္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ လူအမ်ားစုေ၀းေနထိုင္ၾကရာတြင္ ကိုယ္က်န္းမာ စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ထားသည့္ စနစ္တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။

စကားခ်ပ္
က်န္းမာေရး ဆိုသည္ကို ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးက ဤသို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုေလသည္။

က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ အနာေရာဂါ ကင္းစင္ရံုမွ်သာမကပဲ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာျခင္း အျပင္ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္ အဆင္ေျပစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ျခင္းတို႔ကို ၿခံဳငံုေခၚဆိုျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

1. Public Health: What is and how it works. 3rd Ed. Bernard J. Turnock.
2. http://www.who.int

Read More...

Collapse...