HIV .. AIDS ေၾကာက္သင့္ မေၾကာက္သင့္

HIV/ AIDS နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ခက္ခဲလွတဲ့ ကိစၥေတြထဲက တစ္ခုက တစ္ဖက္က ေနာက္ထပ္ ေရာဂါပိုး ျပန္႔ပြားမႈေတြ မ်ားမလာေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖုိ႔ ကာကြယ္ေရး ဆိုင္ရာ အသိပညာေတြကို ေပးရသလို တစ္ဖက္ကလည္း ေရာဂါပိုးနဲ႔ ေနထိုင္ရသူေတြ ခြဲျခား ဆက္ဆံ မခံရေအာင္ နာမည္ဆိုး သတ္မွတ္ မခံရေအာင္ ႀကိဳးစားေနရျခင္းပါ။
ကုလို႔ မေပ်ာက္တဲ့ ေရာဂါ၊ ေသမွာပဲ လို႔ ေျပာခဲ့၊ ပညာေပးခဲ့မိလို႔ ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို အႏၱရာယ္ ျပဳခံခဲ့ရတဲ့ သာဓကေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
တျခား နာတာရွည္ ေရာဂါလိုပဲ။ ေရာဂါပိုးနဲ႔ ရွင္သန္ အသက္ရွည္ ေနလို႔ ရပါတယ္လို႔ ေျပာျပန္ေတာ့ အစြန္းေရာက္သူေတြက “ ကာကြယ္ဖုိ႔ မလိုေတာ့ဘူးလား ” လို႔ ယူဆၾကျပန္တယ္။
ေရာဂါပိုးနဲ႔ ေနထုိင္ရသူေတြထဲမွာ အျပဳအမူပိုင္းဆိုင္ရာမွာ အျပစ္ေျပာစရာ လံုး၀ မရွိတဲ့ ကေလးငယ္ေတြ၊ အိမ္ရွင္မေတြ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးေတြလဲ ပါေနတာမို႔ အျပဳအမူေတြကို အျပစ္ေျပာဖုိ႔လဲ ခက္ပါတယ္။
တကယ္ကေတာ့ ေရာဂါပိုး ကူးစက္မွာကို ေၾကာက္ရြံ႕ရင္ ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို ေရွာင္ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေရာဂါပိုး ကူးစက္ေစႏိုင္တဲ့ အျပဳအမူေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထိန္းသိမ္းေနထိုင္ရမွာ။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ကူးစက္ပံု ကူးစက္နည္း အဓိက နည္းလမ္း သံုးခုကို အခါခါ ၾကားဖူးၿပီးသား ျဖစ္မွာ ျဖစ္ေပမယ့္ သတိရေအာင္ ထပ္ေျပာပါရေစ။
- အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ (စအုိ၊ ပါးစပ္၊ လိင္အဂၤါ စတဲ့ နည္း အားလံုး)
- ေသြးကေန တစ္ဆင့္ ( ေသြးေပေနတဲ့ ခၽြန္ထက္တဲ့ ပစၥည္းေတြကို မွ်သံုး ေပါင္းသံုး ေရာသံုး ရာကေနလဲ ကူးႏိုင္တယ္ .. ဥပမာ - ေဆးထိုးအပ္ မွ်သံုးတာ)
- ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ ၊ နို႔တိုက္မိခင္ကေန ကေလးကို ကူးစက္တာ

ေဆးရွိေနၿပီပဲ။
ေရာဂါပိုးက အေရးႀကီးသလား ?
တကယ္ ေဆးေသာက္ေနရတဲ့ သူေတြကို ေမးၾကည့္ပါ။
လြယ္သလားလို႔။
ေဆးရဖုိ႔ ခက္သလို၊ ေဆးရၿပီးတဲ့ အခါမွာလဲ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြကို အလူးအလဲ ခံရတာ ဘယ္ေလာက္ခက္တယ္ ဆိုတာ ေျပာရင္ ပိုးရွိၿပီးသား သူေတြကို စိတ္ဓာတ္ခ် သလို ျဖစ္မလား။
မၾကာေသးခင္က UNAIDS က ထြက္လာခဲ့တဲ့ ေၾကျငာခ်က္ကေလးမွာ အခုအခ်ိန္မွာ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးနဲ႔ ေနထုိင္သူ လူေလးသန္းေက်ာ္က အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြပိုး ပြားမႈႏႈန္းကို ရပ္တန္႔ ေစႏိုင္တဲ့ ေအအာတီ ေဆးကို ရရွိၿပီ ျဖစ္ပါသတဲ့။ ဒါက တစ္ကမၻာလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ၾကြယ္၀မႈ အလယ္အလတ္ ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္ၿပီး ေျပာထားတာပါ။ အဲဒါက ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ကထက္ စာရင္ ၃၆% တက္လာတာျဖစ္ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္ကာလနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ဆယ္ဆေတာင္ တက္လာတာ ျဖစ္ပါသတဲ့။
ဒါေပမယ့္ ဒါက ေအအာတီ ေဆးကို လိုအပ္ေနသူေတြရဲ႕ ၄၂% ပတ္၀န္းက်င္ပဲ ရေသးတာ။
အဲဒီေတာ့ ေဆးမရေသးတဲ့သူ ၅၈% ပတ္၀န္းက်င္ က်န္ေနေသးတယ္။
ၿပီးေတာ့ ယခု လက္ရွိ အေျခအေန အရ ေအအာတီေဆး ႏွစ္ေယာက္ ရတိုင္းမွာ အသစ္ ထပ္ၿပီး ပိုးကူးခံလိုက္ရတဲ့ သူက ငါးေယာက္ႏႈန္းေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္လို႔လဲ UNAIDS က ေျပာပါတယ္။
ဒီႏႈန္းအတိုင္း သြားေနရင္ ေဆးက လံုေလာက္မႈ ရွိပါ့မလား။
ပံုမွန္ ေဆးနဲ႔ မႏိုင္တဲ့ ပိုးအမ်ိဳးအစားေတြ ရွိေနေသးတာကို မေျပာဘဲ ထားမယ္ ဆိုရင္ေတာင္ အားတက္စရာ အမ်ားႀကီး မရွိလွေသးဘူး။
ဒီလို ေဆးေတြ ရဖုိ႔၊ ေပၚလစီေတြ ေျပာင္းဖို႔ကို ႀကိဳးစားတဲ့ သူေတြက အေသအေၾက ႀကိဳးစားေနၾကရခ်ိန္မွာ လူတိုင္းလူတိုင္းကလဲ ကိုယ့္တာ၀န္ ကိုယ္ ယူႏုိင္သေလာက္ ယူသင့္တယ္လို႔ ယူဆမိတယ္။
ကၽြန္မ ေျပာေလ့ရွိတာကေတာ့ ပိုးရွိသူ တစ္ဦးက ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ကူးေစခဲ့ရင္ ကိုယ့္အတြက္ ေဆးရႏိုင္ခြင့္ တစ္ေယာက္စာ ပိုနည္းသြားေအာင္ လုပ္တာနဲ႔ မတူဘူးလားလို႔။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပုိး ရွိသူနဲ႔ မရွိသူေတြ အိမ္ေထာင္ျပဳထားၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။
ေတာ္ရံု ေမတၱာေတြနဲ႔ ဟုတ္ၾကမယ္ မထင္ပါဘူး။
ကၽြန္မ သိတဲ့ စံုတြဲကေလးကေတာ့ ကာယကံရွင္ ပိုး ရွိသူ အမ်ိဳးသားေလးက သူ႔အမ်ိဳးသမီးေလးအတြက္ အၿမဲတမ္း စိုးရိမ္ေသာက ေရာက္ေနရတယ္။
ေသြးစစ္တိုင္း သူ႔မွာ ကူးၿပီလားလို႔ ရင္တထိတ္ထိတ္နဲ႔။
ဒါကို အားေပးတိုက္တြန္းမွာ မဟုတ္သလို၊ ကန္႔ကြက္ အျပစ္တင္မွာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
Comment မွာ ေျဖထားသလိုပဲ ႏွစ္ေယာက္ စလံုး ကိုယ့္အႏၱရာယ္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိနားလည္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။
ၿပီးေတာ့ အဲဒါေတြကို ဘယ္လို ကာကြယ္ ရမယ္ ဆိုတာကိုလဲ ေသေသခ်ာခ်ာ သိနားလည္ထားဖုိ႔ လိုပါတယ္။
အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပို႔စ္ေတြ ဒီမွာ ရွိၿပီးသားမို႔ အမ်ားႀကီး မေျပာခ်င္ေတာ့ပါဘူး။
ပိုနားလည္ခ်င္ရင္ အဲဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာေတြကို မ်ားမ်ား ဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။
အသစ္ေတြ႔လာတဲ့ နည္းလမ္းေတြ၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ၊ ပိုးသတ္ေဆးသံုးတာေတြကို သုေတသန ျပဳလုပ္သူေတြက အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ရွိတယ္လို႔ပဲ ေျပာႏုိင္တာပါ။
ကာကြယ္ႏုိင္တဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းေတြက နည္းပါးေနပါေသးတယ္။

ယူဂန္ဒါ သမၼတ ေျပာဖူးတဲ့ စကားေလးကိုပဲ ျပန္ေျပာရမယ္ ထင္တယ္။
“ တကယ္လို႔ သင့္လက္ကို ျခေတာင္ပို႔ထဲ သြားထည္႔လို႔ ေျမြကိုက္ခံရတယ္ဆုိရင္ ဘယ္သူ႔ အျပစ္လဲ” တဲ့။
ေျပာခ်င္တာက ျခေတာင္ပို႔ တိုင္းထဲမွာ ေျမြရွိခ်င္မွ ရွိမွာပါ။
ဒါေပမယ့္ ေျမြရွိႏိုင္တယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ သေဘာေပါက္ နားလည္ထားသင့္ပါတယ္။
ၿပီးမွ ေျမြကိုက္ခံရခ်င္လဲ ခံရပါေစ ဆိုရင္ေတာ့လဲ မတတ္ႏိုင္ဘူးေပါ့ေလ။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ဒီအက္စ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အားလံုး လူတိုင္း လူတိုင္း သိခြင့္ နားလည္ထားခြင့္ ရွိပါတယ္။
ဒါမွ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္မွာ။

Ref: http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/Resources/FeatureStories/archive/2009/20090930_access_treatment_4millions.asp
http://www.unaids.org/en/CountryResponses/UniversalAccess/default.asp
http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/HIVData/GlobalReport/2008/2008_Global_report.asp
Reader's Digest Sept.2004, As Simple As ABC by John Dyson

Read More...

Collapse...

အယူအဆ အလြဲမ်ား

ၿပီးခဲ့တဲ့ ပို႔စ္မွာ လာေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းကေလးေၾကာင့္ ဒီ အျဖစ္အပ်က္ကေလးကို ကၽြန္မ ျပန္သတိရသြားမိတာပါ။
ကၽြန္မတို႔ လူေတြကို အသိပညာေပးဖုိ႔ ဘယ္ေလာက္ လိုအပ္ေနေသးသလဲ၊
သူ႔တို႔ရဲ႕ အစြဲအလမ္းေတြ၊ အယူမွားေတြကို နားလည္ေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ ဘယ္ေလာက္ လိုေသးသလဲ ဆိုတာ သိသာထင္ရွားပါတယ္။
အသိပညာေပးတဲ့ အခါ ကိုယ္ ေျပာခ်င္တာခ်ည္းပဲ ေျပာေနလို႔ မရပါဘူး။
သူတို႔ ဘာေတြ ယံုၾကည္ထားတယ္ဆိုတာကို သိမွ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေျပာျပေပးႏိုင္မွာ။

ဒီအျဖစ္အပ်က္ကေလးကို ဘာသာျပန္ေပးခ်င္ေပမယ့္ အားထုတ္ၿပီး မေရးႏိုင္တဲ့ ကာလမို႔ ဒါေလးကိုပဲ ႀကိဳးစားၿပီး ဖတ္ၾကပါလို႔။
link ကို ၀င္လုိ႔ မရတဲ့ သူေတြပါ ဖတ္လို႔ ရေအာင္ ဒီမွာ ကူးၿပီး တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။

AIDS Myth Fuels South Africa's Child-Rape Scourge
November 6, 2001

South Africa is in shock over a surge in the rape of children and even babies -- fueled, activists say, by the myth that sex with a virgin will protect a man against AIDS. On Monday, 3,000 demonstrators outside the courthouse in Upington demanded the reinstatement of the death penalty for six men accused of raping a 9-month-old girl. "South Africa has reached a new low . . . it's one of many," said Kelly Hatfield, director of People Opposed to Women Abuse.
"A lot of it has to do with the myth that a man will be cured of AIDS by having sex with a virgin, and how much more virginal can you get than a baby?" Hatfield asked. Rather than decreasing with AIDS education, the myth has taken hold in South Africa, which already has the world's highest incidence of rape. Police statistics reveal that 21,000 cases of child rape or assault were reported last year. Most of the crimes were committed by male relatives of the victims.

Three days before the 9-month-old was attacked last week, a 3-year-old was raped, allegedly by her grandfather. In the same week, a 14-month-old was assaulted by two uncles. With one South African in nine living with HIV/AIDS, such attacks are often a death sentence for the victims, said Glenys van Halter of South Africa Stop Child Abuse. She said that while the AIDS myth is driving the rapes, unemployment, poverty and alcoholism are also factors.

Hatfield said that in South Africa, whose constitution is billed as one of the world's most liberal, progressive laws are often at odds with reality. "South Africa has a history of violence, we communicate through violence, and it will be a long time before we move away from that," she said.

Source: http://www.thebody.com/content/art18625.html

Read More...

Collapse...

ပံုျပင္ မဟုတ္ေသာ ...

၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ေရးခဲ့တဲ့ စာမူကေလးကို ဒီမွာ attachment နဲ႔ ျပန္တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။
၅ ႏွစ္ နီးပါး ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေပမယ့္ အခု အခ်ိန္အထိ ဒီ အျပဳအမူေတြက ရွိၿမဲ ရွိဆဲပါ။
စိတ္မေကာင္းစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။
တကယ္ကို ပံုျပင္ မဟုတ္ပါဘူး။
တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္ေတြထဲက လာတာပါ။

(Attachment က ဖြင့္လို႔ မရဘူးလို႔ ေျပာလို႔ စာမူ တစ္ပုဒ္လံုးကို ဒီမွာ ကူးၿပီး ျပန္ထည့္ေပးလိုက္ပါတယ္။)
ပံုျပင္မဟုတ္ေသာ

လာျပန္ၿပီ တစ္ခါလာလဲ ဒီ မ်ိဳးပြားက်န္းမာေရး ပညာေပး .. တစ္ခါလာလဲ ဒီကြန္ဒံုး အေၾကာင္း ... ခင္ဗ်ားတို႕ ဆရာဝန္ေတြေၾကာင္႕ ကေလးေတြက မသိသင္႕တာေတြ သိၿပီး မျဖစ္သင္႕တာေတြ ျဖစ္ကုန္ ၾကတာဗ် ... သိလား ... သူတို႕ဖာသာေနရင္ အေကာင္း ... ခင္ဗ်ားတို႕က သင္ေပးေနၾကတာ ... ခင္ဗ်ားတို႕က ဖ်က္ဆီးေနၾကတာ”
သူ႕သူငယ္ခ်င္း ဆရာဝန္နဲ႕ အတူတူ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မွာ စကားေျပာေနရင္းမွ ေရာက္သြားခဲ႕တဲ႕ စကားလမ္းေၾကာင္း ဦးတည္ခ်က္ေၾကာင္႕ သူ႕သူငယ္ခ်င္းကို သူ ေဒါသတႀကီး ေပါက္ကြဲစြာ ေျပာလိုက္မိသည္။ သူ႕သူငယ္ခ်င္း ျပန္႐ွင္းေနသည္႕ စကားလံုးေတြကိုပင္ သူ နားမေထာင္ေတာ့။ လက္ဖက္ရည္ဖိုးကို စားပြဲေပၚပစ္ တင္ကာ ထိုင္ရာမွ ထထြက္လာခဲ့သည္။ သူငယ္ခ်င္း အခ်င္းခ်င္း ဒီေလာက္ႀကီး စိတ္ဆိုးသြားဖို႔ မသင့္ဘူးလို႔ဘဲဲ ဆိုဆို သူ ဒီကိစၥေတြကို အလြန္မုန္းသည္။
သူတို႔ေၾကာင္႕ အားလံုး သိကုန္သည္။
အဆိုးဆံုးက သူ သြားေနက် ဟိုေကာင္မေလးေတြ။ သူ တစ္သက္လံုး ဒီကိစၥေတြနဲ႕ ကင္းခဲ့တာ မဟုတ္။ သူက ကြန္ဒံုး သံုးရတာကို လံုးဝ မႀကိဳက္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘယ္တုန္းကမွ မသံုး။ သူတို႕က အတူတူပါပဲလို႕ ေျပာေပမယ္႕ သူ႕စိတ္ထဲမွာ လံုးဝဆို လံုးဝကို မတူ။ သူတို႕ ေျခာက္လွန္႕ေနလို႕ ေၾကာက္လန္႕ကာ တေလာက အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုး စစ္လိုက္ရေသးသည္။ အဲဒီတစ္ႀကိမ္မွာ နဂၢတစ္ဆိုေပမယ္႕ စိတ္မခ်ရေသးဘူးဆိုလို႕ ေနာက္ ေျခာက္လအၾကာမွာ သူ ထပ္စစ္ရသည္။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္လည္း နဂၢတစ္။ ပိုက္ဆံအလကား အကုန္ခံမိသည္႕အတြက္ သူ ေနာင္တရသလိုပင္ ျဖစ္သြားမိ သည္။ အဲဒီလို စစ္ေဆးၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ သူက ေဈးျမင္႕ျမင္႕မားမားနဲ႕ သန္႕သန္႕ကေလးေတြကိုသာ ေသေသခ်ာ ခ်ာ ေ႐ြးခ်ယ္ေတာ႕သည္။ ဒါေတြအတြက္ဆိုရင္ေတာ့ သူ မႏွေျမာပါ။ ဒီလို သတိထားလိုက္ရင္ ဒီအိတ္ခ်္ အိုင္ဗီေတြ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေတြအတြက္ ဘာပူေနစရာ လိုေတာ႕မွာလဲ။ သူ ေနာက္ဆံုးေတြ႕ထားသည္ ဖူးညက္ေန ေအာင္ လွပေသာ ေကာင္မေလးက သူ႕ကို ကြန္ဒံုးနဲ႕မွ လက္ခံမည္ဟု ဆိုသည္။ သူ႕ပံုစံ ၾကည္႕ရတာ ဒီေလာကထဲ ကို ေရာက္တာပင္ ၾကာပံုမရေသး။ ဒီ ေကာင္မေလးမ်ိဳးမွ မသန္႕ရင္ ဘယ္လို ေကာင္မေလးေတြ သန္႕မတဲ႕လဲ။ သူမက အားလံုးကို ကြန္ဒံုးနဲ႕မွ လက္ခံတယ္ဆိုေတာ႕ ပိုေတာင္ စိတ္ခ်ရေသး။ သူ သံုးစရာ လံုးဝကို မလိုေတာ႕တာ ေသခ်ာသြားၿပီပဲ။ သူ႕အေတြးနဲ႕သူ ေပ်ာ္ကာ သူတို႕ ခ်ိန္းဆိုထားရာ ေနရာသို႕ ထြက္လာခဲ့သည္။ သူ႕ရဲ႕ ေဒါသေတြ စိတ္ညစ္ညဴးမႈေတြ အားလံုး ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္။ သူ ႀကိဳတင္ေတြးထားသည္႕ အတိုင္း ေကာင္မေလး ေ႐ွ႕မွာ ကြန္ဒံုးကို ဟန္ျပသာ သံုးကာ တားဆီးလို႕ မရႏိုင္ေတာ့တဲ့ကာလမွာ ျပန္ခြ်တ္ပစ္လိုက္ေလေတာ့သည္။

*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***

ေအာင္ႏိုင္သူ အၿပံဳးနဲ႕ သူမရဲ႕ ေဖာက္သည္သစ္ကို လွမ္းၾကည္႕ကာ သူမ မသိမသာ သက္ျပင္းခ် လိုက္မိသည္။ ေယာက်ာ္းေတြရဲ႕ ႏိုင္႕ထက္စီးနင္း ျပဳမႈေတြက သူမ ဘဝအတြက္ ဘာမွ ထူးဆန္းတဲ႕ အရာေတြ မဟုတ္ေတာ႕။ ဒီ႕အတြက္ေၾကာင္႕သာ သူမ ဒီဘဝကို ေရာက္ခဲ႕ရတာေလ။ ၿပီးေတာ႕ ဒီ႕အတြက္ေၾကာင္႕လည္း သူမ ပိုဆိုးတဲ႕ အေျခအေနတစ္ခုကို ေရာက္႐ွိခဲ႕ရၿပီးၿပီပဲ။ ပထမအႀကိမ္ရဲ႕ စစ္ေဆးေတြ႕႐ွိခ်က္ကို မယံုၾကည္သျဖင္႕ ေသခ်ာေအာင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ထပ္မံစစ္ ေဆးရာမွ ရ႐ွိခဲ႕သည္႕ အေျဖ စာ႐ြက္ကေလးထဲက စာသားေတြပင္ သူမ မ်က္စိထဲက မေပ်ာက္ကြယ္ေသး။ သူမအတြက္ ကာကြယ္ဖို႕ ေျပာစဥ္ကလဲ မရ။ သူတို႕အတြက္ ကာကြယ္ဖို႕ ေျပာစဥ္မွာလဲ မေအာင္ျမင္။ ဒီလူေတြရဲ႕ ဦးေႏွာက္နဲ႕ စဥ္းစားဥာဏ္ကို သူမ တအံ႕တဩ ျဖစ္ေနမိသည္။ ဒီအတိုင္းဆို သူမရဲ႕ အလွအပေတြ မပ်က္စီးေသး တဲ႕ ကာလတစ္ခု အထိေတာ႕ သူမ ဝမ္းစာ ႐ွာလို႔ ရေနဦးမွာပဲေလ။ ဒီဘဝ ဒီအေျခအေနအထိ ႏြံနစ္ခဲ႕ၿပီးသူ တစ္ဦးအေနနဲ႕ အျဖစ္မွန္ကို ဖြင္႕ေျပာျပကာ မိမိ ဘဝကို ဒီ႕ထက္ အနာခံမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ဒီေယာက္်ားေတြ ဘာလို႕မ်ား မရိပ္မိႏိုင္ၾကတာပါလိမ္႕ေနာ္။
ကြ်န္း
(၁၃၊၁၂၊ဝ၄။အမွတ္(၃၃၃)။ အလင္းတန္းဂ်ာနယ္)

Read More...

Collapse...

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၁)

ေဆးသမား မရြံရ၊ လူနာျဖစ္ မရွက္ရဘူးတဲ့။ စအိုနဲ႔ေရာ လိင္နဲ႔ပါ ပတ္သက္တာမို႔ ရြံစရာ-ရွက္စရာဆိုတာေလးတခု ေရးပါရေစ။

ၾကားဘူးတယ္ မဟုတ္လား၊ မဏိပူ (ကသည္း) ပုဏၰားေတြဟာ အင္မတန္ အသန္႔ၾကိဳက္တယ္ဆိုတာ။ ထမင္းခ်က္ရင္ စည္း၀ိုင္း၀ိုင္း ခ်က္တယ္။ ၀ိုင္းထဲကို ဘယ္သူမွ မ၀င္ရဘူး။ ေရမိုးခ်ိဳးျပီး၊ ပါးစပ္နဲ႔ ႏွာေခါင္းကို အ၀တ္စီးတယ္။ အက်ႍေတာ့ မ၀တ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ထူးတာက ဘယ္ဘက္လက္ကို စည္း၀ိုင္းအျပင္ ထုတ္ထားရသတဲ့။ ဘယ္လက္က (ရိုင္းတယ္ ေျပာေတာ့ဗ်ာ)၊ ၀မ္းသြားျပီးတိုင္း ဖင္ေဆး-သန္႔ရွင္းေရး လုပ္တဲ့လက္မို႔ ရြံတယ္ေပါ့။ ေမးခ်င္တာက ၀မ္းသြားတဲ့ (ဖင္)ကေတာ့ စည္း၀ိုင္းထဲမွာ မဟုတ္ပါလားလို႔။

စအိုကေန၀င္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါဆိုတာ ေဆးစာထဲမွာ မေရးၾကေသးပါ။ Feco-oral route စအို-ပါးစပ္ လမ္းေၾကာင္းကေန ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြဆိုတာေတာ့ ရွိတယ္။ ၀မ္းေလ်ာ၊ ၀မ္းပ်က္၊ ၀မ္းကိုက္၊ ကာလ၀မ္း၊ အူေရာင္ငန္းဖ်ား၊ အသဲေရာင္ ေအ၊ ပိုလီယို၊ ဆာလ္မိုနယ္လိုဆစ္၊ ရိုတာ-ဗိုင္းရပ္စ္္၊ စတာေတြပါတယ္။ စအိုကေန”ထြက္”ျပီး၊ ပါးစပ္ထဲကို တနည္းနည္းနဲ႔ ၀င္လို႔ ျဖစ္ရတာေတြေပါ့။ အခုေခတ္မွာၾက စအိုကေန”၀င္”တာေတြ ျဖစ္လာေနပါျပီ။ စအိုကို တလြဲသံုးလာၾကလို႔ပါ။

ခႏၶာေဗဒဆိုတာ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳေတြ စစခ်င္းသင္ယူရတဲ့ဘာသာရပ္တခုပါ။ ၁၉၁၈ ကတည္းက ေရးခဲ့ေပမဲ့ ကေန႔အထိ ခႏၶာေဗဒကို အျပည့္စံုဆံုး ေရးထားတဲ့စာအုပ္က Gray's Anatomy ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ေနာက္ ခႏၶာေဗဒ ပညာရွင္ေတြ ေရးသမွ် စာေတြ-က်မ္းေတြမွာလဲ ဖင္(စအို)ရဲ႕တာ၀န္၀တၱရားကို An excretory organ or an eliminative channel အညစ္အေၾကး စြန္႔ထုတ္ေပးရေသာအဂၤါလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ၀မ္းသြား-ေလလည္တာေပါ့။ ခုေတာ့ တာ၀န္ပိုေတြပါ ထမ္းေဆာင္ေနရပါတယ္။

က်ား-က်ား လိင္တူ ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာ AIDS ရဲ႕သမိုင္းေနာက္ခံပါ။ ေနာက္ ဘီပိုးကလဲ တစခန္းထလာေတာ့ ေျပာဘို႔-ေရးဘို႔ လိုလာပါေတာ့တယ္။ (ေဂး)အေၾကာင္း မဟုတ္ပါ။ က်ား-က်ား ျဖစ္ျဖစ္၊ က်ား-မျဖစ္ျဖစ္ စအိုလမ္း အသံုးျပဳျပီး ဆက္ဆံတာ၊ တဲ့တဲ့ေျပာပါရေစ၊ (ေအနယ္လ္-ဆက္စ္)ေပါ့။ Dangers of anal sex စအိုကေန လိင္ဆက္ဆံတာရဲ႕ အႏၱရာယ္ေတြကို ေရးခြင့္ျပဳပါခင္ဗ်ား။

စအိုရဲ႕ေမြးရာပါအလုပ္ကို ပဌမ နားလည္သင့္ပါတယ္။ သူ႔အထက္က Rectum အစာေဟာင္းအိမ္ထဲမွာ မစင္(၀မ္း)ေတြ ျပည့္လာတာနဲ႔ ၀မ္းသြားခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာျပီး၊ စအိုနံရံေတြက က်ယ္လာပါတယ္။ အစာေဟာင္းအိမ္က အေပၚကေန ေအာက္ဆီ ဦးတည္တဲ့လႈပ္ရွားမႈ Peristaltic waves အရ မစင္(၀မ္း)ေတြဟာ စအိုထဲ၀င္လာခ်ိန္ အထိန္းၾကြက္သား အ၀ိုင္းေတြက ေလ်ာ့ဖြင့္လိုက္လို႔ ၀မ္းသြားျခင္း ျဖစ္လာတာပါ။ “စအိုထဲကို အျပင္ကေန ထိုးသြင္းတာကို လက္ခံရမဲ့ အစီအမံဆိုတာ လံုး၀မရွိပါ။”

ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀၀ ေလာက္က ထြန္းကားခဲ့တဲ့ (အိႏၵဳ)ယဥ္ေက်းမႈေခတ္ကတည္းက ရွိခဲ့ဘူးတဲ့ အေထာက္အထားေတြ၊ ေနာက္ျပီး ၂ ရာစုက ရွိခဲ့တဲ့ (အာဂ်န္တာ) လိႈင္ဂူက ရုပ္တုေတြ၊ တခါ ဟိႏၵဴဘုရားတဆူျဖစ္တဲ့ သွ်ီဗား ရဲ႕တံခါးမွဴး ျမင့္ျမတ္ေသာ ႏြားလား နႏၵီကေန သူ႔သခင္(ဘုရား) နဲ႔ ဒုတိယ မယား (ပါရ္ဗသီ)တို႔ရဲ႕ ခ်စ္ၾကြမ္း၀င္ၾကပံု (နည္းအစံုစံု) ေတြကို ၾကားသိျပီးသကာလ ေနာင္လာေနာက္သား လူအမ်ားအက်ိဳးငွာ ေဖါက္သည္ျပန္ခ်ခဲ့လို႔ သကၠတဘာသာနဲ႔ ေရးမွတ္ခဲ့တဲ့ (ကာမသွ်တၲရ)က်မ္း ဆိုတာေတြ ၾကည့္ရင္ လိင္ဆက္ဆံမႈပညာဆိုတာဟာ သမားရိုးက်ထက္ ဆန္းျပားပါလားလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဆန္းတာေတြ ေရွးကတည္းကရွိလို႔ ဆန္းတာ ဘာဆန္းတာမွတ္လို႔၊ လုပ္သာလုပ္၊ စမ္းခ်င္စမ္းလို႔ အားမေပးလိုပါ။ ဆက္ဖတ္ပါခင္ဗ်ား။

Anal sex ဟာ အမ်ားထင္သလို အႏၲရာယ္မရွိ မဟုတ္ပါ။ စအိုထဲမွာ ဖံုးထားတဲ့ အေပၚဖံုးအလႊာဟာ သာမန္ အေရျပားလို မဟုတ္ဘူး လူ႔အေရျပားဆိုတာက Kerotinized လုပ္တားတာ။ (ကရတင္)ဆိုတဲ့ ပိုခိုင္မာတဲ့ (တစ္ရွဴး)နဲ႔ ဖံုးေနတာ၊ စအိုထဲမွာ အဲဒါ မရွိဘူး။ ေနာက္ျပီး စအိုမွာ (စဖင္တာ)ဆိုတဲ့ ၾကြက္သား၀ိုင္းရွိတယ္။ ႏွစ္ထပ္ေတာင္ ရွိတာ၊ အျပင္ေကာင္က စိတ္ကေန ထိန္းႏိုင္ျပီး၊ အထဲ၀ိုင္းကေတာ့ ထိန္းမရဘူး။ သူတို႔က ၀မ္းသြား-ေလလည္ အ၀င္ အထြက္ကို ထိန္းေပးတာ။ တကယ္လို႔ တစံုတခုက စအိုကို လာထိတာနဲ႔ လူ႔ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ သေဘာ၀အရ (စဖင္တာ)က ပိုျပီး တင္းေတာင့္ ပိတ္ဆို႔တဲ့ တံု႔ျပန္မႈ လုပ္ပါမယ္။ Reflex ေခၚတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ မာတာနဲ႔ ထိုးမိရင္ စုတ္ျပဲသြားႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ အလိုမတူသူ ျဖစ္ေနရင္ ပိုဆိုးမွာပါ။ အေရျပားလႊာ ၃ ထပ္ရွိတဲ့ မိန္းမကိုယ္နဲ႔ မတူတာက ၁ ထပ္တဲရွိတဲ့ စအိုဟာ ဆန္႔ႏိုင္ၾကံဳ႕ႏိုင္စြမ္း အေတာ္နည္းပါတယ္။ သဘာ၀အရလည္း မဆက္ဆံမီ မိန္းမကိုယ္က ထြက္လာရတဲ့ အရည္ဟာ အဆင္ေျပအလြန္းလို႔ Honorably discharge လို႔ေတာင္ ေခၚေသးတယ္။

လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ တခါတေလ လိင္တံရဲ႕ အေရျပားကလည္း ပြန္းပဲ့သြားတတ္တယ္။ အဲဒီနည္းနဲ႔လိင္ဆံဘို႔ Lubrication ေခ်ာဆီ သံုးရတယ္။ KY Jelly (KY Sexual Lubricant) က ေပၚျပဴလာ အျဖစ္ဆံုးပါ။ သူက တခါသံုး မလာပါ။ တခါသံုး မဟုတ္တာ မွန္သမွ် စိတ္မခ်ရတာ သိမွာပါ။ Jelly သံုးေပမဲ့ နဲေနရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အလ်င္အျမန္ ထိုးသြင္းရင္ ေသျခာေပါက္ စအို စုတ္ျပဲ ပါလိမ့္မယ္။ စုတ္ျပဲတာက ေသြးထြက္ခ်င္မွ ထြက္ပါမယ္။ ေသးေသးေလး ျဖစ္အံုးေတာ့ အင္မတိ အင္မတန္ ေသးငယ္လြန္းလွတဲ့ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြအတြက္ကေတာ့ (ဆူပါ-ဟိုင္းေ၀း) ျဖစ္ေနမယ္။

အဲဒီကေန ပိုး၀င္လို႔ ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြကေတာ့ အသဲေရာင္ဘီ၊ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ (ရွန္ကာ၊ ၾကြက္ႏို႔၊ ဖတ္းဂတ္စ္၊ ဂႏိုးရီးယား) နဲ႔ HIV တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ စအိုေဘးက အေရျပားမွာ ပိုးရွိရင္ ယားနာဆိုတာလဲ ကူးႏိုင္ျပန္ပါေသးတယ္။ ေနာက္တခ်က္ ေယာက္်ားဆီးျပြန္ကပဲ Urine ဆီးေရာ Semen သုတ္အရင္ထြက္တဲ့ အရည္ခြ်ဲေရာ၊ Sperm သုတ္ရည္ေရာ ထြက္ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဆီးလမ္းေရာဂါပိုးကလဲ စအိုထဲ ၀င္ႏိုင္ျပန္ေရာ။ စအိုကင္ဆာ ကိုေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခစာရင္းေလာက္သာ ထည့္ပါမယ္။

Annal canal အရွည္က 2.5 to 4 cm သာ ရွိတာမို႔ စအိုအထဲကို ဘယ္ေလာက္ပဲ ၀မ္း မရွိေအာင္ လုပ္ထားပါေစ ဘာထည့္ထည့္ ေပက်ံလာမွာပါ။ စအိုနဲ႔ ထိျပီးသားအရာကို အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ဆီးလမ္းအ၀နဲ႔ မထိပါမွ ဆီးလမ္းပိုး ၀င္တာ မျဖစ္မွာပါ။ မိန္းမကိုယ္အ၀ကို တဆက္တည္း ျပန္သံုးရင္ ပိုး၀င္ႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္ဆိုတာေတာ့ ေျပာမေနနဲ႕ေပါ့။ ဆိုေတာ့ မတိုင္ခင္ေရာ၊ ၾကားထဲမွာေရာ၊ ကိစၥျပီးခ်ိန္မွာေရာ ဘယ္ေလာက္ ကရိကထမ်ားလိုက္သလဲ။ သာယာမႈနဲ႔ မွ်ပါသလား။ တပ္မက္မႈေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈက ရလိုတာဟာ သာယာမႈ၊ ေက်နပ္မႈ နဲ႔ ျပည့္၀မႈ မဟုတ္ပါေလာ။

လိင္ဆက္ဆံတာဟာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ကိစၥပါ။ အသက္လည္းျပည့္ပါမွ ႏွစ္ဦးသေဘာတူဆိုပါမွ Rape မျဖစ္မွာ။ ႏွစ္ဦး သေဘာတူ ဆိုရာမွာ (နည္း)ပိုင္း၊ (အေနအထား)ပိုင္း၊ အခ်ိန္ပိုင္းေတြမွာပါ ႏွစ္ဦးသေဘာတူမွ ျပည့္စံုပါလိမ့္မယ္။ တဦးသေဘာမတူတာကို တဦးက နည္းလည္မႈေပးဘို႔ လိုမွာပါ။ မဟုတ္ရင္ တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဥပေဒက ခြင့္မျပဳပါ။ တကယ္လို႔ ေယာက္်ားနဲ႔ မိန္းမ စအိုလိင္ဆက္ဆံနည္း သံုးမယ္ဆိုရင္ ေယာက္်ားျဖစ္သူဟာ Physiological and Psychological nature of the practice ဇီ၀ကမၼေဗဒ အရေရာ စိတ္ပညာအရပါ နားလည္ဘို႔ လိုမွာပါ။

စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလဲ ထည့္ေဆြးေႏြးရေအာင္။ သဘာ၀အားျဖင့္ က်ား-မ လိင္ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာ ဆက္ဆံခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာတာနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးဟာ ေယာက္်ားရဲ႕ ၾကီးစိုးလႊမ္းမိုးမႈကို Submission or Surrender စိတ္လိုလက္ရ နာခံလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မိန္းမရဲ႕စအိုကို ဆက္ဆံခ်င္သူ ေယာက္်ားမ်ိဳးကေတာ့ ဒီလို လႊမ္းမိုးခ်င္စိတ္ Domination ထက္ ကဲပါတယ္။ စိတ္ပညာအလိုအရ အဲလို ေယာက္်ားသားေတြဟာ Male domination complex က်ားလႊမ္းမိုးစိတ္ကဲမႈ၊ Sexual deficiency complex လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းမႈ၊ Low self-esteem မိမိကိုယ္ကိုယ္ အထင္ေရာက္မႈ၊ Demeaning attitude towards women မိန္းမသားနဲ႔ပတ္သက္ရင္ အျမင္ကြဲလြဲမႈ တခုခု ရွိေနတတ္ျပီး၊ ေမတၱာ-ခ်စ္တာ အားနည္းသူ ျဖစ္ေနတတ္ပါသတဲ့။

နည္းအဆန္း စမ္းသူမ်ား (ကြန္ဒြန္)သုတေတာ့ ရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ ရွိအံုးေတာ့ (ေအနယ္)နည္း သံုးရင္ ပိုခိုင္မာတဲ့ (စပယ္ရွယ္-ကြန္ဒြန္) သံုးသင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အေမရိကမွာ အေရးေပၚဌာနတခုကိုလာတဲ့ စအိုထဲ ပစၥည္းတခုခု (Foreign body) ၀င္လို႔ လာသူေတြထဲမယ္ ၇၈%ဟာ စအိုလိင္ကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသတဲ့။

သိတဲ့အတိုင္း လိင္ဆက္ဆံက (အင္နာဂ်ီ) အေတာ္ ကုန္တာပါ။ စအိုထဲ ထိုးသြင္း-ဆြဲထုတ္တာက ပိုျပီး (အင္နာဂ်ီ) သံုးပါတယ္။ ႏွစ္ေယာက္လံုးက က်န္းမာေရး ေဒါင္ေဒါင္မည္ရပါမယ္။

ေနာက္ဆက္တြဲက စအိုလိင္ဆက္ဆံတာ မ်ားလာတာနဲ႔ ေယာက္်ားျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းမျဖစ္ျဖစ္ စအိုထိန္းၾကြက္သားေတြ အားနည္းလာမယ္။ ၀မ္းထိန္းရတာ၊ ေလထိန္းရတာ အားနည္းလာမယ္။ ၀မ္းသြားမမွန္ျဖစ္လာမယ္။ Kegel exercises ေလ့က်င့္ခန္း အလုပ္ခိုင္းယူရပါလိမ့္မယ္။ လူၾကားသူၾကား သြားတိုင္း (ဒိုင္ပါ)တမ်ိဳးကို အျမဲအပို၀တ္ထားရပါေတာ့တယ္။

သိပၸံအရ ေျပာေျပာ၊ သဘာ၀အရ ဆိုဆို၊ ဆင္ျခင္တံုတရားအရ ေတြးေတြး၊ စအိုဟာ စြန္႔ထုတ္စရာသာျဖစ္ျပီး မိန္းမကိုယ္ (ေမြးလမ္းေၾကာင္း)လို ထိုးသြင္းရမဲ့ဒြါရ မဟုတ္တာ ေသျခာပါတယ္။ သဘာ၀တရားနဲ႔ ဆန္႔က်င္တာ ေနာက္တခုကေတာ့ အထက္ကေန ေအာက္ကို ဆင္းသက္တဲ့ လားရာကို ေျပာင္းျပန္ လုပ္မိတာပါ။ ဒီေခတ္ၾကီးမွာ သဘာ၀ဆိုတာကို Environment သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ ေဂဟစနစ္ နဲ႔ Organic မျပဳမျပင္ အစားအေသာက္ကိုသာ က်ယ္က်ယ္ ေလာင္ေလာင္ ေျပာေနၾကျပီး၊ သဘာ၀မက်တဲ့ လူေတြရဲ႕ အက်င့္စရုိက္ေတြကိုၾကေတာ့ ပိုဆိုးဆိုး လာေနတာဟာ အဆီအေငၚ မတည့္ဘူး ထင္ပါတယ္။

စအိုလိင္ဆက္ဆံနည္း ဥေရာပကစတယ္ ဆိုပါတယ္။ ဂရိ၊ ရိုမန္၊ ေဘဘီလံု၊ ပါရွားေခတ္ကတည္းကပါတဲ့။ အာဖရိက မွာေတာ့ ဒါကို Taboo လို႔ ယူဆပါတယ္။ မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ မွတ္ယူတာမ်ိဳးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ကေန႔ေခတ္မွာ အာဖရိက ႏြယ္ဖြါး အေမရိကန္မ်ားမွာ ေခတ္စားလွပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း အေမရိကားမွာ သူတို႔တေတြရဲ႕ အဆင့္အတန္းဟာ ဘာလဲလို႔။ ၾကားခ်င္ ၾကားဘူးမယ္ သီခ်င္းထဲ ထည့္စပ္ၾကတာ။ သူတို႔တေတြပါဘဲ။ "Lick it till your tongue turn doo doo brown" "Da Butt" "Baby Got Back" ေနာက္ မွတ္သားဘို႔ ေကာင္းတာတခုက အက်ဥ္းစခန္းေတြမွာ အသံုးခ်စရာ စအိုသာရွိလို႔ ေထာင္ကလာတဲ့ ဇာတ္လမ္းလို႔လဲ ဆိုႏိုင္ပါေသးတယ္။

ကမာၻေက်ာ္ ေရေမႊးကို ဂ်ာမနီ Cologne ကေန ထုတ္တာ မဟုတ္ပါလား။ Jovan Musk ဆိုတာ ၁၉၇၃ ကစ ထုတ္တယ္။ သမင္ တမ်ိဳးကရတဲ့ ေယာက္်ားသားေတြရဲ႕ အနံ႔ရွိတယ္ဆိုျပီး၊ လိင္ဆြဲေဆာင္မႈအတြက္ ေရေမႊးလုပ္ ထုတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေရာင္းေကာင္းလို႔ က်ားသံုး-မသံုး ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ထုတ္ပါတယ္။ ဆိုခ်င္တာက လိင္ဆက္ဆံေရးမွာ အနံ႔ရဲ႕ အေရးပါတာကိုပါ။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ ေယာနိကေန Pheromones ဆိုတာ အလိုလို ထုတ္ပါတယ္။ ဆန္႔က်င္ဖက္လိင္ကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အနံ႔ပါ။ စအိုမွာ အဲဒီအစြမ္းက ဗလာနတၳိ မရွိပါ။ မစင္နံ႔သာ ရွိပါတယ္။

လူၾကီးေတြက ဆံုးမတယ္ အိမ္ျပင္ကအမွိဳက္ အိမ္ထဲမသြင္းနဲ႔တဲ့။ ဆရာ၀န္က အၾကံေပးခ်င္တယ္ အညစ္အေၾကးကို အသစ္ကေလး မထင္နဲ႔လို႔။

Dr. တင့္ေဆြ

Read More...

Collapse...

Let’s Talk About Sex!

ေလာေလာဆယ္မွာ အခ်ိန္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ အလြန္ကို ညံ႔ဖ်င္းေနတဲ့အတြက္ ဒီေနရာက ခဏ ေရွာင္ေျပးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတာပါ။
ဒါေပမယ့္ ပါးစပ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေလး လာေမးထားတာေတြ႔တာနဲ႔ တတ္တဲ့ ပညာ မေနသာ ဆုိသလို (၀ါသနာကလဲ ပါေလေတာ့) ေရးခ်င္လာမိ ျပန္တယ္။
အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေၾကာင့္ ကၽြန္မတို႔ အရင္က မေျပာဆို မေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတဲ့ အရာေတြကို ေျပာဆို၊ ေဆြးေႏြး လာၾကရပါတယ္။
အဲဒီလို ေျပာဆို ေဆြးေႏြးၿပီး အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တားဆီး ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ ပါ၀င္လာၾကသူေတြထဲ လိင္မႈ လုပ္ငန္းနဲ႔ ေန႔စဥ္ အသက္ေမြးေနရတဲ့ လိင္အလုပ္သမေလးေတြ ပါသလို၊ လိင္မႈ ကိစၥဆို ေ၀းေ၀းက ေရွာင္တယ္၊ လံုး၀ အပူ မရွာဘူးဆိုတဲ့ အပ်ိဳႀကီး စစ္စစ္ေတြလဲ ပါပါတယ္။
ရည္းစားေတာင္ တစ္ခါမွ မထားဘူးေသးတဲ့ ညီမေလးေတြ ဆိုလဲ “သမီးတို႔ေတာ့ ပညာေပးရင္းနဲ႔ က်ိန္းေတြ ေက်ေနပါၿပီ အစ္မရယ္“ လို႔ ညည္းၾက ရွာေပမယ့္ သူမ်ားေတြ အႏၱရာယ္ကင္းဖုိ႔ ရွက္တဲ့ ေၾကာက္တဲ့ စိတ္ေတြကို ေဘးခ်ိတ္ၿပီး ေျပာျပေနၾကရပါတယ္။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တားဆီး ကာကြယ္ေရး အတြက္က လူတိုင္း လူတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိေတာ့ လူတိုင္း လူတိုင္းက ဒီသတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို သိထားသင့္တယ္၊ သိထားခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ကၽြန္မ ယံုၾကည္ပါတယ္။
လိင္မႈ ကိစၥမွာ လံုး၀ ေရွာင္ၾကဥ္မႈကပဲ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္း စိ္တ္ခ်ရတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ ရွိတာပါ။ (မွားတယ္ ထင္ရင္ ျပန္ျငင္းၾကပါ။)
အဲဒီေတာ့ အဲဒီလို မေရွာင္ၾကဥ္ႏိုင္တိုင္းမွာ အႏၱရာယ္ကို အနည္းနဲ႔ အမ်ား ဆိုသလို ယူမိတတ္ၾကပါတယ္။
ဒီေတာ့ ကိုယ္ ယူမယ့္ အႏၱရာယ္က ဘယ္ေလာက္အထိ ျမင့္မားသလဲ ဆိုတာကို လူတိုင္း လူတိုင္း သိခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
အဲဒီ လိင္ဆက္ဆံမႈရဲ႕ အႏၱရာယ္ အနည္းအမ်ား အေနအထားထဲမွာ ပါးစပ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံတာကေတာ့ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ကူးစက္ ခံရႏိုင္မႈမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး နည္းပါးတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အျခား ကာလသားေရာဂါေတြ ကူးစက္ ခံရႏိုင္မႈ မ်ားပါတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကြန္ဒံုးကို သံုးတာ ေကာင္းပါတယ္။
စအိုက လိင္ဆက္ဆံျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဆရာတစ္ေယာက္က ေရးေပးမယ္လို႔ ေျပာထားပါတယ္။ေရးႏိုင္တဲ့ သူေတြ ဆက္ေရးေပးၾကဖုိ႔ ကၽြန္မ ဒီမွာပဲ ရပ္ထားပါေတာ့မယ္။

Read More...

Collapse...

၀ယ္လိုအား

ဒီစာမူေလးကုိ ေရးထားခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ အခုမွ စာမူ အေဟာင္းေတြကို ျပန္ရွာရင္း ျပန္ေတြ႔တာပါ။
အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တားဆီးကာကြယ္ေရး ရႈေထာင့္ ဘက္က ၾကည့္မယ္ဆုိရင္လဲ သက္ဆိုင္မယ္လို႔ ယူဆမိလို႔ ဒီမွာ တင္လိုက္တာပါ။
မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္ တစ္ခုခုမွာ ပံုႏွိပ္ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးသလား၊ မေဖာ္ျပခဲ့ဖူးဘူးလား ဆိုတာကိုေတာ့ မမွတ္မိေတာ့ပါဘူး။

" ႐ွားပါး တိရိစၦာန္ေတြကို ကာကြယ္ ေစာင္႕ေ႐ွာက္ေပးၾကဖို႕အတြက္ ကမၻာေက်ာ္မင္းသား မင္းသမီးေတြက သူတို႕ရဲ႕ ပရိတ္သတ္ေတြကို ႐ွားပါး တိရိစၦာန္ေတြကေန ရ႐ွိတဲ႕ ပစၥည္း အသံုးအေဆာင္ေတြကို မဝယ္ၾကဖို႕ တားျမစ္တဲ႕ ေၾကာ္ျငာကို ၾကည္႕ဖူးပါတယ္။ သူတို႕က ေျပာတယ္။
'ဝယ္ယူမႈေတြ ရပ္ဆိုင္း သြားမယ္ဆိုရင္ သတ္ျဖတ္တာလည္း ရပ္ဆိုင္းသြားႏိုင္ပါတယ္'တဲ႕။

*** **** *** *** *** *** *** *** *** **** *** *** *** *** *** ***

သူက ကာရာအိုေက စားေသာက္ဆိုင္ေတြ၊ ကာရာအိုေက သီခ်င္းဆိုခန္းေတြနဲ႕ အႏွိပ္ခန္းေတြကို အျမဲတမ္း သြားေနတတ္သူ တစ္ဦးပါ။ အဲဒီမွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ႕ ေကာင္မေလးေတြက အဲဒီဘဝကေန မတက္ေတာ႕တဲ႕သူေတြ၊ အဲဒီကေန ပ်က္စီးသြားတဲ႕သူေတြကို ေတြ႕ေတာ့ သူ စိတ္မေကာင္း။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီလို သြားရင္းနဲ႕ အဲဒီမွာ လုပ္စားေနၾကတဲ့ ေကာင္မေလးေတြနဲ႕ ခင္မင္လာတဲ႕အခါ သူတို႕ကို ဘဝအတြက္ တိုးတက္ရာ တိုးတက္ေၾကာင္းေတြ ၾကိဳးစားဖို႔ တိုက္တြန္းမိပါတယ္။ ဒါေပမယ္႕ ေကာင္မေလးအမ်ားစုက သူ႔ကို မုန္႔ဖိုးသာ ပိုေတာင္းၾကပါတယ္။ တျခားအလုပ္လုပ္စားဖို႕ အရင္းအႏွီးတို႔၊ ပညာထပ္သင္ဖို႔ စရိတ္တို႔ကို မလိုခ်င္ၾကပါဘူးတဲ့။ အလြန္နည္းတဲ႕ အေရအတြက္ကေလးကေတာ့ ပညာထပ္သင္ဖို႕ လိုလားၾကပါတယ္။ အဲဒီလူေတြကို လိုအပ္တဲ႕ ပညာေတြ ထပ္သင္ဖို႕ သူ ေထာက္ပံ့ ကူညီခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထဲက လက္ခ်ိဳးေရတြက္လို႕ လက္တစ္ဖက္ေတာင္ မျပည္႕တဲ႕သူေတြကဘဲ ကိုယ္႕ကိုကိုယ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျပီး ပိုေကာင္းရာ ဘဝကို ေရာက္ ႐ွိသြားၾကပါတယ္။ က်န္တဲ့သူေတြကေတာ႕ သင္တန္းေတြ တက္အျပီးမွာ ဒီေနရာေတြမွာပဲ ျပန္ေတြ႔ေနရပါတယ္။ သူ ဒိီလို လူေတြကို ေတြ႕ရေတာ့ အလြန္စိတ္ပ်က္လွပါတယ္။ ဘာလို႔မ်ား ကူညီ ဆယ္တင္လို႔ မရႏိုင္ ရတာပါလိမ့္။ ဒီမိန္းကေလးေတြကို သူ နားမလည္ႏိုင္ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ သူကေတာ့ အဲဒီေနရာေတြကို အျမဲ မျပတ္သြားျမဲ။ အႏွိပ္ခံျမဲ။ မုန္႕ဖိုးေပးျမဲ။ ပန္းကံုးစြပ္ျမဲေလ။"

Read More...

Collapse...

8th ICAAP Song

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ သီခ်င္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးတဲ့သူ ရွိလာလို႔ တင္လိုက္တာပါ။

၈ႀကိမ္ေျမာက္ အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္ေဒသတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါအတြက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အစည္းအေ၀း (8th international congress on AIDS in Asia and Pacific ) မွာ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ သီခ်င္းေလးပါ။

အမည္က waves of change; waves of hope ျဖစ္ၿပီး သီဆိုသူ နာမည္ကို ျပန္ရွာလို႔ မေတြ႔ေတာ့ပါဘူး။

အျပင္မွာ ရွိၿပီးသား သီခ်င္းကို ယူသံုးထားတာလို႔ မွတ္ထားမိခဲ့ေပမယ့္ အခု ျပန္ရွာေတာ့ သူတို႔ အစည္း
အေ၀းမွာ သံုးခဲ့တဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ တူေနတာေၾကာင့္ ဒီ အစည္းအေ၀းအတြက္ သီးျခားေရးခဲ့တဲ့ သီခ်င္းလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

သီခ်င္းစာသားေတြက အားလံုးကို ခြန္အား ျဖစ္ေစမယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Introduction to IEC

IEC မိတ္ဆက္

IEC အေၾကာင္း ေျပာေပးပါလို႔ ေတာင္းဆိုထားတဲ့ သူငယ္ခ်င္းကို သတိရလို႔ ဒီ powerpoint ေလး တင္လိုက္တာပါ။
ပံုကေလးေတြကို ၾကည့္လိုက္ရင္ သူ ဘာကို ေျပာခ်င္တယ္ဆိုတာ ရွင္းျပေနစရာ လိုမယ္ မထင္ပါဘူး။

အလြန္ကို ထိေရာက္တဲ့ IEC နည္းလမ္းကေလးကို သံုးထားတာပါ။

IEC ဆိုတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ စိမ္းေနသူေတြ ရွိပါလိမ့္မယ္။

IEC ဆိုတာ information, education and communication ကို အတို္ေကာက္ ေခၚတာပါ။
အဲဒါအတြက္ အသံုးျပဳတဲ့ အေထာက္အကူျပဳ ပစၥည္းေတြက IEC material ေတြေပါ့။
ဒီ powerpoint က ပံုေလး ႏွစ္ပံုကို ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကုိ တားဆီး ကာကြယ္ေရးအတြက္ IEC material ေတြလို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။

IEC material ေတြ၊ IEC နည္းလမ္းေတြက ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြအတြက္ အလြန္ကို အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္တာမို႔ ယေန႔ေခတ္မွာ IEC က ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခု အေနနဲ႔ တည္ရွိေနပါတယ္။

စကားလံုးက စိမ္းခ်င္ စိမ္းမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ပစၥည္းေတြ၊ နည္းလမ္းေတြကေတာ့ အားလံုးနဲ႔ ရင္းႏွီးေနၿပီးသား ျဖစ္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

လက္ကမ္းစာေစာင္၊ ပိုစတာ၊ ေၾကာ္ျငာ စတဲ့ လူေတြကို က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အသိပညာ သတင္း အခ်က္အလက္ ေပးတဲ့ နည္းလမ္းေတြ၊ ပညာေပးပြဲ၊ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲလို က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲလာေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ အားလံုးက IEC ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ ေအာက္ကို ၀င္ ပါတယ္။

ကၽြန္မတို႔ ဒီလို ဘေလာ့ဂ္ေတြ ေရးၿပီး အသိပညာေတြ မွ်ေ၀ေနတာ၊ ေဆြးေႏြးေန၊ ျငင္းခံုေနၾကတာကလဲ IEC နည္းလမ္းေတြထဲက တစ္ခုပါပဲ။

အခုက မိတ္ဆက္ရံုေလးမို႔ ဒီေလာက္နဲ႔ပဲ ရပ္ထားပါရေစ။

(မွတ္ခ်က္ - ဒီ powerpoint က prize-winning ad ဆုိတဲ့ forwarded mail ထဲက ျဖတ္ယူထားတာပါ။ မူရင္း ဖန္တီးသူကို မသိပါဘူး။)

Read More...

Collapse...

Reaching People

လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိမႈအေၾကာင္း တစ္ေစ့တစ္ေစာင္း

အိ္တ္ခ်္အိုင္ဗီြ ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိဖို႔ ခက္ခဲေနတဲ့ အေၾကာင္း လာေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းကေလးေၾကာင့္ ဒီပို႔စ္ကို ေရးျဖစ္တာပါ။
ဖတ္ထားတာေတြ၊ ရထားတာေတြထဲက ျပန္ဆြဲထုတ္ၿပီး ကိုယ္နားလည္သလို ျပန္ေျပာမွာမို႔ စာကိုးေတြကို အတိအက် ေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီအတြက္ ႀကိဳတင္ ေတာင္းပန္ခ်င္ပါတယ္။ စာကိုးေတြ ရွာေတြ႔မွ ေရးမယ္ဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ေရးျဖစ္မွာ မဟုတ္လို႔ ဒီအတိုင္းပဲ ေရးလိုက္တာပါ။
Empathy ဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးကို အရင္ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။
Sympathy နဲ႔ ကြာျခားၿပီး ကိုယ္ လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိခ်င္သူေတြ အေပၚမွာ လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိခ်င္သူက အမွန္တကယ္ ရွိသင့္တဲ့ သေဘာထားေလးပါ။
ျမန္မာလို ျပန္ရင္၊ စကားလံုး ႏွစ္ခု စလံုးကို ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္၊ စာနာစိတ္လို႔ ျပန္ယူရမယ္ ထင္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ကြာျခားခ်က္က sympathy က သူမ်ား ငိုရင္ လုိက္ငိုခ်င္တဲ့ စိတ္မ်ိဳး၊ သူမ်ားေနရာမွာ ၀င္ၿပီး ခံစားေပးခ်င္တဲ့ စိတ္မ်ိဳးလို႔ ေျပာရမယ္ ထင္ပါတယ္။ Sympathy က ကူညီသူကိုေရာ၊ ကူညီခံရသူကိုပါ ေပ်ာ့ညံ႔သြားေစပါတယ္။
Empathy က ေဘးကေန အားေပးတာ။ သူ ငို သလို လိုက္မငိုပါဘူး။ သူ႔ေနရာမွာ ၀င္ၿပီး မခံစားပါဘူး။ သူ႔အေနအထားကို နားလည္ၿပီး သူနဲ႔ အတူတူ ေဘးက လိုက္ေလွ်ာက္ေပးတာလို႔ ေျပာျပရင္ အနည္းငယ္ သေဘာေပါက္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ Empathy က ကူညီခံရသူကို အားတက္လာေစသလို၊ ကူညီတဲ့ သူကိုလဲ ထိခိုက္ေစမႈ နည္းပါးပါတယ္။
ကၽြန္မတို႔ တစ္ေတြ ကိုယ့္မွာ ရွိလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ယူရမွာက empathy ပါ။ sympathy မဟုတ္ပါဘူး။
လူေတြကို လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိခ်င္ရင္ အဲဒီ empathy နဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အေနအထားကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။
လူနာကို ဆရာ၀န္ တစ္ေယာက္က ေဆးကုတဲ့အခါ ေရာဂါ ရွာေဖြမႈ (diagnosis) ကို အရင္ လုပ္ရသလို လူထုကို လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိခ်င္တဲ့ က်န္းမာေရး လုပ္သားေတြကလဲ ကိုယ္ ကူညီဖို႔ ဦးတည္ထားတဲ့ လူထုရဲ႕ အေနအထားကို ေရာဂါရွာေဖြသလို အေျခအေန အရပ္ရပ္ကို သိေအာင္၊ သေဘာေပါက္ေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖို႔ လုိပါတယ္။
ေရာဂါကို သိမွ အမွန္တကယ္ လိုအပ္တဲ့ ေဆးကို ေပးႏိုင္သလို ကိုယ္ ဦးတည္ အုပ္စု ၀င္ေတြရဲ႕ အေနအထားနဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိမွ အမွန္တကယ္ ထိေရာက္တဲ့ ကူညီေဆာင္ရြက္မႈေတြ၊ ပညာေပးမႈေတြကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွာပါ။
အဲဒါေၾကာင့္ စီမံခ်က္ တစ္စံုတစ္ခု မစတင္ခင္မွာ ေမးခြန္းလႊာေတြ ေမးရတာ၊ စစ္တမ္းေကာက္ရတာ စတာေတြနဲ႔ အဲဒီလူထုရဲ႕ အေနအထားကို ေရာဂါရွာေဖြသလို ရွာေဖြရတာပါ။
အဲဒါက စီမံခ်က္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္မွာနဲ႔ စီမံခ်က္ ၿပီးဆံုးတဲ့ကာလေတြမွာ ျပန္လည္ သံုးသပ္ဖုိ႔ကိုလဲ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါတယ္။
အကယ္၍ ကိုယ္တုိင္ မလုပ္ႏိုင္ဖူးဆိုရင္ ကိုယ္ဦးတည္ထားတဲ့ အုပ္စု၀င္ေတြနဲ႔ အလားသ႑ာန္တူတဲ့ ဦးတည္အုပ္စုနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သူမ်ားေတြ လုပ္ထားတဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြကို ရွာေဖြၿပီး အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ေနရာေဒသ၊ လူမ်ိဳး၊ လူေနမႈ အဆင့္အတန္း စတာေတြ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကြဲျပားသြားႏိုင္တာမို႔ တစ္ေနရာမွာ ေတြ႕ထားတာကို တစ္ေနရာမွာ အတိအက် ပံုတူ ကူးၿပီး ျပန္သံုးဖုိ႔ ျဖစ္ႏိုင္ခ်င္မွ ျဖစ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
ဘာမွ မရွိတာထက္ စာရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီး ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။
ဥပမာ - အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးနဲ႔ ေနရသူ အမ်ားစုက နာမည္ဆိုး သတ္မွတ္ခံရမႈ၊ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈ (stigma and discrimination) ကို ခံစားေနၾကရေၾကာင္း ေတြ႔ရွိထားၿပီးသားပါ။
ဒါကို အကူအညီ ေပးခ်င္သူေတြက သိထားၿပီး အဲဒီအတြက္ ဘယ္လို ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ၾကမလဲဆိုတာကို ႀကိဳတင္ စဥ္းစားၾကရမွာပါ။
ကိုယ့္ေၾကာင့္ သူတို႔မွာ ပိုၿပီး နစ္နာမသြားဖုိ႔ သတိျပဳရပါမယ္။
ကိုယ့္ေၾကာင့္ ပိုၿပီး နစ္နာမယ္ ဆုိရင္ သူတုိ႔ကို လက္လွမ္းမီ ေရာက္ရွိရမယ့္ အစား သူတို႔နဲ႔ ပုိၿပီးေတာ့ ေ၀းကြာသြားပါလိမ့္မယ္။
ေနာက္တစ္ခုက ကိုယ္ ေျပာတာကို နားေထာင္ ေစခ်င္ရင္၊ ကိုယ္ ေျပာတာေတြကို ယံုၾကည္သက္ေရာက္ေစခ်င္ရင္ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ရပါတယ္။
ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္တဲ့ ေနရာမွာ အသံုး၀င္တဲ့ နည္းလမ္းေလးတစ္ခုက empathic listening ပါ။
လူအမ်ားစုက သူမ်ားေျပာတာကို နားေထာင္တဲ့အခါ ကိုယ္ ဘာျပန္ေျပာရမလဲဆိုတာကို ေတြးၿပီး နားေထာင္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
နားေထာင္ၾကတဲ့ အခါမွာ အမ်ားစုက ေအာက္ပါ အဆင့္ေလးဆင့္နဲ႔ နားေထာင္ၾကတယ္လို႔ Stephen R. Convey ရဲ႕ seven habits of highly effective people မွာ ဆိုထားပါတယ္။
- လ်စ္လ်ဴရႈတာ
- နားေထာင္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္တာ
- တစ္ခ်ိဳ႕တစ္၀က္ကိုပဲ ေရြးၿပီး နားေထာင္တာ
- အမွန္တကယ္ အာရံုစိုက္ၿပီး နားေထာင္တာ
အဲဒီေလးခုထက္ ပိုျမင့္တာက စာနာစိတ္နဲ႔ နားေထာင္တာလို႔ ဘာသာျပန္လို႔ ရမယ့္ empathic listening ပါ။
ကၽြန္မတို႔ ေျပာတဲ့ စကားေတြရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကပဲ ကၽြန္မတို႔ ဘာေျပာေနတယ္ဆုိတာကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ အသံုးျပဳတဲ့ အသံအေနအထားရဲ႕ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက ေျပာေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာကို ကုိယ္စားျပဳၿပီး ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ အမူအရာ က်န္တဲ့ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ အမွန္တကယ္ နားေထာင္သလား နားမေထာင္ဘူးလားဆိုတာ ကိုယ့္ရဲ႕ အမူအရာေတြမွာ ေဖာ္ျပ ေနေလ ့ရွိပါတယ္။ စကားလံုးေတြနဲ႔ ဆံုးျဖတ္လို႔ မရပါဘူး။
အမွန္တကယ္ နားေထာင္ျခင္းက သူတို႔ ဘာလိုအပ္သလဲဆုိတဲ့ ေရာဂါရွာေဖြမႈကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္လဲ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။
စစ္တမ္းေတြ၊ အေထာက္အထားေတြ မရွိဘဲနဲ႔ အဲဒီလူထုထဲက အမွန္တကယ္ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို သိႏိုင္တဲ့ အျခား နည္းလမ္္းတစ္ခုလို႔ ေျပာလို႔ရမယ္ ထင္ပါတယ္။
အဲဒီ ဦးတည္အုပ္စု၀င္ လူထုကို ၾသဇာသက္ေရာက္ႏိုင္တဲ့သူ၊ ေျပာရင္ သူတို႔ နားေထာင္မယ့္သူကို ရွာေဖြေလ့လာၿပီး အဲဒီသူေတြကေန တစ္ဆင့္ ခ်ည္းကပ္ဖုိ႔ကိုလဲ shoutbox က အေျဖမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
အဲဒါက တစ္ခါတစ္ေလမွာ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္၊ တစ္ခါတစ္ေလမွာ ရပ္ရြာလူႀကီး ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ တစ္ခါတစ္ေလမွာ နတ္ဆရာလို၊ ရမ္းကုဆရာလို မ်ိဳးေတြလဲ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။
အဲဒီအခါမွာ သူတို႔ကို ကိုယ့္ဘက္ပါေအာင္၊ သူတို႔ ၾသဇာ သက္ေရာက္တဲ့ လူထုထံကို မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးျဖစ္လာေအာင္ ဘယ္လို စည္းရံုးမလဲဆိုတာ စည္းရံုးတဲ့သူရဲ႕ အစြမ္းအစ၊ ထိုးထြင္းဥာဏ္၊ တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းေတြနဲ႔ အမ်ားႀကီး သက္ဆိုင္သြားပါတယ္။
အဲဒါက အႏုပညာ တစ္ရပ္လို႔ေတာင္ တင္စားယူလုိ႔ ရမယ့္ ပညာရပ္ပါ။
ေနာက္တစ္ခု သတိထားဖုိ႔ ေျပာခ်င္တာက ကိုယ္ ေတြ႔လာတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ထည့္တြက္ၿပီး ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးဖုိ႔ပါ။
ဥပမာ - လူေတြရဲ႕ လက္ေဆးမႈ အျပဳအမူကို ေျပာင္းလဲေအာင္ ပညာေပးမယ္ဆုိရင္ ႏွစ္ဆယ့္ေလးနာရီ ဘံုဘိုင္က ေရရေနတဲ့ သူေတြအေပၚ သက္ေရာက္မႈနဲ႔ အလြန္ ေရရွားတဲ့ အရပ္ေဒသက လူေတြအေပၚမွာ သက္ေရာက္မႈက အလြန္အမင္း ကြာျခားပါလိမ့္မယ္။
အဲဒီေတာ့ အဲဒီလို ေရရွားတဲ့ ေဒသက လူေတြကို လက္ေဆးတဲ့ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲေစခ်င္ရင္ ေရ ဘယ္လို ရႏိုင္မလဲဆိုတာကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီး လမ္းညႊန္ေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။
တကယ့္ လိုအပ္ခ်က္ကို မျဖည့္ေပးႏိုင္ဘဲ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ဆိုတာ အလြန္ကို ခဲယဥ္းတဲ့ ကိစၥပါ။
ဒါက လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ေတြးမိသေလာက္ အစကေလးေတြကိုပဲ ဆြဲထုတ္ၿပီး ျပန္ေျပာျပတာပါ။
စာကိုးေတြကို ရွာေတြ႔တဲ့အခါ ထပ္ၿပီး ျဖည့္စြက္ေျပာေပး၊ ညႊန္းေပးပါမယ္။
ဒီဘက္ပိုင္းမွာ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမေတြလဲ ၀င္ေရာက္ ျဖည့္စြက္ ေဆြးေႏြး ေပးေစလိုပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Some Health Behavior Theories - II

Social Cognitive Theory

လူေတြရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို သူတို႕နဲ႕ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ယွဥ္တြဲ နားလည္ထားတဲ့ Interpersonal Theoryေတြထဲက Social Cognitive Theory အေၾကာင္းကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။ သူ႔ကို အရင္ကေတာ့ Social Learning Theory လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီသီအိုရီက လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျပဳအမူဟာ သူ႔ကိုယ္သူ ယံုၾကည္လက္ခံ သိျမင္ထားတဲ့ ပံုစံအေနအထား၊ သူ႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈ အေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္စြမ္းေတြ အေပၚမွာ မူတည္ေနတဲ့အျပင္ သူနဲ႕ ဆက္စပ္ေနတဲ့ လူမႈေရးရာနဲ႔ ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ သက္ေရာက္မႈ အေပၚမွာလဲ အမ်ားႀကီး မူတည္ေနပါတယ္တဲ့။

ဥပမာ ေျပာရရင္ ကေလးေတြကို စက္ဘီးစီး စသင္တဲ့အခါ သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ ခ်က္ျခင္း ယံုၾကည္မႈ ရွိမလာၾကပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ self-efficacy ( ကိုယ့္ကိုယ္ကို သင္ယူ တတ္ေျမာက္ႏိုင္စြမ္း ရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္မႈ ) ျမင့္မားတဲ့ ကေလးက သူမ်ားေတြ စက္ဘီးစီး သင္တဲ့အခါ ပထမပိုင္းမွာ လဲက်ၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ စီးတတ္သြားတယ္ ဆိုတာကို သူ ျမင္ထားေတာ့ သူလည္း ဒီလိုပဲ ျဖစ္မွာပဲလို႕ ယံုၾကည္ထားတဲ့အတြက္ စက္ဘီး စီးတတ္တာက ျမန္ပါတယ္။

self-efficacy နိမ့္တဲ့ ကေလးကေတာ့ ႀကိဳးစားဖို႔ ပိုၿပီး ေနာက္တြန္႔ေနပါလိမ့္မယ္။ စက္ဘီးစီးရာမွာက ေနာက္တြန္႔ေလ ပိုလဲက် လြယ္ေလ ျဖစ္တတ္တာက သဘာ၀မို႔ သူက သင္ရတာ ပို ခက္ခဲ ေနမွာပါ။ ဒီလို ကေလးမ်ိဳးက စက္ဘီး စီးတတ္ဖို႔ အတြက္ ပိုၿပီး ၾကာၾကာ ႀကိဳးစားဖို႕လိုသလို၊ ေဘးက ေထာက္ပံ့ ကူညီ ေပးမႈေတြလဲ ပိုလိုအပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူလဲ မက်ေအာင္ စက္ဘီးကို ျမန္ျမန္ နင္းႏိုင္ သြားတဲ့အခါ သူ႔ရဲ႕ self-efficacy ေတြ တက္လာပါတယ္။ အဲဒီ self-efficacy က ေနာက္ပိုင္း သူ အျခားကိစၥရပ္ေတြကို ေဆာင္ရြက္ရာမွာလဲ အကူအညီ ေပးႏိုင္စြမ္း ရွိပါတယ္။ စိတ္ပညာရွင္ႀကီး Albert Bandura ကေတာ့ ဒီ self-efficacy ကို ဘယ္ အျပဳအမူမ်ိဳးကို ေျပာင္းလဲရာမွာ မဆို အဓိက လိုအပ္ခ်က္ေတြထဲက တစ္ခ်က္ အေနနဲ႕ အသံုးျပဳ ပါတယ္။

အျပဳအမူေေျပာင္းလဲမႈ ေပၚမွာ သက္ေရာက္ေနတဲ႕ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ ၀ိေသသ လကၡဏာေတြက
- တစ္စံုတစ္ခုကို လုပ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လုိ႕ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္တဲ့ self-efficacy
- အဲဒီအျပဳအမူကို နားလည္မႈနဲ႕ ကၽြမ္းက်င္မႈ
- အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲမႈက မိမိအေပၚ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈမ်ိဳး ရွိမယ္ဆိုတဲ႕ ယံုၾကည္မႈ
- ရလာမယ့္ ရလဒ္ေတြကို ေကာင္းမယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္မႈ
- မိမိကုိယ္ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္စြမ္း
- အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲဖုိ႕ ႀကိဳးစားရာမွာ ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့ စိတ္ခံစားမႈေတြကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္စြမ္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲမႈ ေပၚမွာ သက္ေရာက္ေနတဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြက
- အျခားသူေတြရဲ႕ ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ပံုေတြနဲ႕ အဲဒီျပဳမူ လုပ္ေဆာင္မႈေတြက ရလာတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြကို ၾကည္႕ရႈေလ့လာျခင္း
- မိမိရဲ႕ အျပဳအမူေတြ ေဆာင္ရြက္မယ့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုရာ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ အဲဒီ ပတ္၀န္းက်င္ အေပၚမွာ မိမိရဲ႕ အျမင္
- ပတ္၀န္းက်င္ကေန မိမိရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို အျပဳသေဘာ သက္ေရာက္မႈ ဒါမွမဟုတ္ အဖ်က္သေဘာ သက္ေရာက္မႈ
- မိမိရဲ႕ ၀ိေသသ လကၡဏာ အေနအထားေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ေဆာင္ရာမွာ ရလာတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ တုံ႔ျပန္မႈေတြ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး မိမိရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ခ်ိန္ဆ ေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီသီအိုရီနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေထာက္ျပေ၀ဘန္ခ်က္ထဲက တစ္ခုကေတာ့ ရႈပ္ေထြးလြန္းတယ္တဲ့။ “အကယ္၍ ................. အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ပါက ဤကဲ့သို႕ေသာ အျပဳအမူမ်ိဳးကို ျပဳမူေကာင္း ျပဳမူႏိုင္လိမ့္မည္” ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာကိုမွ တိတိက်က် ေျပာႏိုင္စြမ္း မရွိပါဘူးတဲ့။ ေနာက္တစ္ခုက self-efficacyကို တည္ေဆာက္ ၿပီးတဲ့အခါ ဒီသီအိုရီရဲ႕ အျခား အစိတ္အပိုင္းေတြက ဒီလိုပဲ ဆက္ရွိေနဦးမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြက ဘီရိုထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အ၀တ္ေဟာင္းေတြလိုပဲ။ ကိုယ့္အေပၚကို ဘာမွ မသက္ေရာက္ ေစႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒါဆို ဒီသီအိုရီက မွန္ပါ့ဦးမလားလို႔ ေ၀ဘန္ထားပါတယ္။

အခ်ိန္မ်ားမ်ားေလး ရတဲ့ အခါက်မွ က်န္တဲ့ သီအိုေလးေတြကို ဆက္ေရးပါရေစ။
အခုေတာ့ ဒီေလာက္ကိုပဲ မိတ္ဆက္အေနနဲ႔ တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။
ဒီပို႔စ္ေတြကို ေရးရတာ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ေလး ေပးရတာမို႔ပါ။

Read More...

Collapse...

Some Health Behavior Theories - I

က်န္းမာေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲျခင္း ဆိုင္ရာ သီအုိရီအခ်ိဳ႕


(ဒီအေၾကာင္းအရာကလဲ NGO in Myanmar ရဲ႕ Forum မွာ တင္ၿပီးသားပါ။ အနည္းငယ္ ျပဳျပင္ျဖည္႔စြက္ၿပီး ႏွစ္ပုဒ္ခြဲ တင္လိုက္တာပါ။)

က်န္းမာေရးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲျခင္း ဆိုင္ရာ သီအုိရီေတြကို

Intrapersonal အဆင့္
Interpersonal အဆင့္
Community အဆင့္ ဆိုၿပီး အဓိက အဆင့္ သံုးမ်ဳိးခြဲ ထားပါတယ္။

အခု ေျပာမွာက Essentials of Health Behavior ဆိုတဲ့ စာအုပ္ထဲမွာ ပါတဲ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲျခင္း ဆိုင္ရာ သီအုိရီေတြအထဲက လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ေျပာင္းလဲဖုိ႔ စဥ္းစားတဲ့ Intrapersonal အဆင့္ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲျခင္းဆိုင္ရာ သီအိုရီေတြရဲ႕ အေၾကာင္းကို အနည္းအက်ဥ္း ျပန္ေျပာျပေပးမွာပါ။ ဒုတိယ ဘေလာ့ဂ္မွာ Interpersonal အဆင့္ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲျခင္း ဆိုင္ရာ သီအိုရီ ေခါင္းစဥ္ေတြထဲက Social Cognitive သီအိုရီ အေၾကာင္းကို ဆက္ေရးပါမယ္။

ပထမဆံုးအေနနဲ႔ စာအုပ္ထဲမွာ ပါတဲ့ မွတ္သားစရာ ေကာင္းတဲ့ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ကေလးေတြကို ျပန္မွ်ခ်င္ပါတယ္။

No theory is good except on a condition that one uses it to go beyond.
~ Andre Gide
သီအိုရီ တစ္ခုကို သံုးတဲ့အခါ သူ႕ကို အေျခခံပဲ ယူလို႔ ရတာပါ။ ကိုယ္က အေျခအေနေတြ ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး လိုအပ္သလို ေျပာင္းလဲ ျပဳျပင္ၿပီး အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႔ လိုေၾကာင္းကို ဒီေကာက္ႏုတ္ခ်က္ကေလးက သတိရေစမယ္ လို႔ ထင္ပါတယ္။

It is dificult, if not impossible, for most people to think otherwise than in the fashion of their own period.
~ George Bernard Shaw

ႀကိဳျမင္ႏိုင္ဖို႔ ခက္ခဲေပမယ့္ ျမင္သင့္ျမင္ထိုက္တာေတြကို ႀကဳိျမင္၊ ႀကိဳတြက္ဆ ႏိုင္သင့္ေၾကာင္း သတိေပး ထားတဲ႔ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ေလးလို႔ ယူဆမိပါတယ္။

ျပႆနာေတြက အခ်ိန္နဲ႕ အမွ် ေျပာင္းလဲၿပီး လုိအပ္ခ်က္ေတြကလဲ အခ်ိန္နဲ႕ အမွ် ေျပာင္းလဲေနတာမို႕ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ဖုိ႕နဲ႕ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းဖို႔ နည္းလမ္းေတြ ခ်မွတ္ရာမွာ လက္ရွိ အေနအထားထက္ ေက်ာ္ၿပီး စဥ္းစား ျပင္ဆင္ႏိုင္ဖို႔ လုိပါတယ္။

Health Belief Model

ပထမဆံုး Health Belief Model အေၾကာင္းကို အတုိခ်ဳပ္ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီ သီအိုရီမွာ ေျပာထားတာက လူတစ္ေယာက္က သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ သူ႔ရဲ႕ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲမႈေတြက အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိတယ္ လို႔ ယံုၾကည္ရင္ သူ႔ရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ေျပာင္းလဲပါလိမ့္မယ္တဲ့။ အဲဒီေတာ့ ဒီသီအိုရီအရဆိုရင္ လူေတြကို က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ အေၾကာင္း သတိျပဳမိလာေအာင္ လုပ္ရပါမယ္။ ၿပီးေတာ့ အျပဳအမူေတြကို ဘယ္လို ေျပာင္းလဲလိုက္ရင္ အဲဒီ ျပႆနာေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ္၊ တကယ္လို႔ မေျပာင္းလဲခဲ့ရင္ ဘယ္လို အႏၱရာယ္ ေတြ ႀကဳံလာႏိုင္တယ္ စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို နားလည္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရပါမယ္။ က်န္းမာေရး ျပႆနာ တစ္ခုခု အေၾကာင္းကို သတင္းအခ်က္ အလက္ေပးၿပီး ကာကြယ္ဖုိ႕ နည္းလမ္းေတြ ေပးတာ ဥပမာ - လက္ကမ္းစာေစာင္ ေ၀တာ၊ ပိုစတာ ကပ္တာ စတာေတြက ဒီသီိအိုရီအရ လူေတြကို ေျပာင္းလဲလာေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ နည္းလမ္းေတြထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

ဒီသီအိုရီကို ေထာက္ျပၾကတာကေတာ့ လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီကို အာရံုစိုက္ၿပီး သူ႔ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေန၊ လူမႈေရး အေျခအေနေတြကို ထည္႔သြင္း မစဥ္းစားတဲ့ အတြက္ မျပည္႕စံုႏိုင္ပါဘူးတဲ့။ ၿပီးေတာ့ ဒီသီအိုရီက လူတိုင္းလူတိုင္းကို က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ တေျပးညီ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးတာနဲ႔ အဲဒီလူေတြ အားလံုးက ကိုယ့္အတြက္ကိုယ္ တေျပးညီ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္း ရွိလိမ့္မယ္လို႔ ယူဆထားပါတယ္။ တကယ္တမ္းမွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာေတြ၊ အေနအထားေတြက မတူညီၾကတဲ့အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြက မတူညီၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တေျပးညီ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြက လံုေလာက္မႈ မရွိပါဘူး။ လူေတြရဲ႕ သီးျခား လုိအပ္ခ်က္ေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ျဖည္႔ဆည္း အသိေပးမႈေတြ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။

Theory of Planned Behavior

ေနာက္ သီအုိရီတစ္ခုက Theory of Planned Behaviorပါ (အရင္က Theory of Reasoned Action လို႔ ေခၚပါတယ္)။ ဒီသီအိုရီမွာေတာ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျပဳအမူဟာ သူ ေနထိုင္ရာ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ စံႏႈန္းကို ယံုၾကည္ နားလည္မႈ အေပၚမွာ မူတည္ေနတယ္လို႕ ဆုိထားပါတယ္။ သူ အျပဳအမူ တစ္ခု လုပ္လိုက္ရင္ သူ႔ အသိုင္းအ၀ိုင္း ပတ္၀န္းက်င္က သူ႔ကို ဘယ္လို သေဘာထားမယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး သ႔ူကို အသိုင္းအ၀ိုင္း ပတ္၀န္းက်င္က အေကာင္း ထင္ေစမယ့္ အျပဳအမူမ်ိဳးကို လုပ္လိမ့္မယ္လို႕ ယူဆထားပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လူအုပ္စု တစ္စုရဲ႕ စံႏႈန္းေတြကို ေျပာင္းလဲေစျခင္းအားျဖင့္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲလာမယ္လို႔ ဒီသီအိုရီက ဆိုပါတယ္။

ဒီသီအိုရီကို ဘယ္လို ေထာက္ျပၾကသလဲဆိုေတာ့ သူကလဲ ပထမ သီအိုရီလိုပဲ၊ လူတစ္ေယာက္က သူ႔ အျပဳ အမူေတြကို သူ ဘာလုပ္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ရင္ အဲဒီလို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်တဲ့အတိုင္း ေျပာင္းလဲႏိုင္စြမ္း ရွိတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိတယ္လို႔ ယူဆထားပါတယ္။ အဲဒီလူရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနေတြကို ထည္႔မတြက္ ထားပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခုက ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ စံႏႈန္းပံုစံကို လက္ခံနားလည္ထားရာမွာ လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ အေနအထားအရ ကြာျခားမႈ ရွိႏိုင္တာကို ထည္႔မတြက္ထားပါဘူး။ ဥပမာ - အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို ေယာက္်ားေလးေတြ လက္ခံနားလည္ပံုနဲ႔၊ မိန္းကေလးေတြ လက္ခံနားလည္ပံုခ်င္း မတူညီႏိုင္ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ အသက္အရြယ္ အေနအထားခ်င္း မတူတဲ့ သူေတြရဲ႕ ခံယူပံုခ်င္းေတြကလဲ မတူညီၾကပါဘူး။ အဆင့္အတန္း၊ ေနရာေဒသ၊ လူမ်ိဳး စတာေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့လဲ ကြဲျပား ျခားနားႏိုင္ပါေသးတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက သူ ယံုၾကည္လက္ခံထားတဲ့ အျပဳအမူကို လုပ္ေဆာင္ရာမွာ အခ်ိန္ကာလ အေနအထားေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့လဲ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေျပာင္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ - က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ တစ္ခုကို ျပဳလုပ္မယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး ေရာက္လာသူကို ေနာက္တစ္ပတ္ ထပ္ခ်ိန္းလိုက္တဲ့အခါ အဲဒီလူက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေျပာင္းသြားၿပီး ျပန္မလာေတာ့တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

Transtheoretical Model

ေနာက္သီအိုရီတစ္ခုက အျပဳအမူေတြက အဆင့္ေတြနဲ႔ ေျပာင္းလဲတယ္လို႔ ေျပာထားတဲ့ သီအိုရီ ႏွစ္ခုထဲက တစ္ခုပါ။ အဲဒါကို Transtheoretical Model လို႕ ေခၚပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေျပာထားတာက လူတစ္ေယာက္က သူ႔ရဲ႕ အျပဳအမူတစ္ခုကို ေျပာင္းလဲဖုိ႔အတြက္ အဆင့္ေတြကို ျဖတ္သန္းရပါတယ္။

ပထမဆံုး အဆင့္က မစဥ္းစားမီ အဆင့္ပါ။ အဲဒီအဆင့္မွာ လူတစ္ေယာက္က သူ႔ အျပဳအမူေတြကို ေျပာင္းဖို႕ မစဥ္းစားေသးပါဘူး။

ဒုတိယအဆင့္က စဥ္းစားတဲ့ အဆင့္။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီအျပဳအမူကို ငါေျပာင္းမယ္လို႔ သူ စစဥ္းစားေနၿပီ။ အခု ထလုပ္ဖို႔ေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ ေျပာင္းရင္ ဘာျဖစ္မလဲ၊ မေျပာင္းရင္ ဘာျဖစ္မလဲ ဆိုတာမ်ိဳးေတြကို စဥ္းစား ခ်င့္ခ်ိန္ေနတာမ်ိဳးေတြလဲ ဒီအဆင့္မွာ စေနပါၿပီ။ သူက ေျပာင္းလဲတဲ့ အဆင့္ ေနာက္တစ္ဆင့္ကို ဆက္သြားမွာလား၊ မသြားဘူးလားဆိုတာ အဲဒီက ရလာတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။

ေနာက္တစ္ဆင့္ကို ဆက္သြားမယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ၿပီ ဆုိရင္ ေရာက္သြားတဲ့ အဆင့္က ျပင္ဆင္မႈ အဆင့္ပါ။ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ အဆင္သင့္ ျဖစ္ၿပီေပါ့။ ကိုယ္ ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ ေျပာင္းမယ္၊ ဘာေတြ လုပ္မယ္ ဆိုတဲ့ စိတ္ကူးေတြလဲ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ရွိေနပါၿပီ။

ေနာက္တစ္ဆင့္ကို ဆက္တက္မယ္ဆိုရင္ တကယ္လုပ္တဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္ပါၿပီ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ခ်မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္တယ္ ဆိုရင္၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ေတြကို စလုပ္ၿပီဆုိတဲ့ အေနအထားနဲ႔ ဥပမာေပးရင္ ျမင္သာမယ္လုိ႕ ထင္ပါတယ္။

ေနာက္အဆင့္က အဲဒီ စ လုပ္တာေလးကို ဆက္ၿပီး စြဲစြဲျမဲျမဲလုပ္ေနတဲ့ အဆင့္ပါ။ စၾကည့္ၿပီး ေနာက္ျပန္ဆုတ္ သြားႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီလို ေနာက္ျပန္မဆုတ္ဘူးဆိုမွသာ ဒီအဆင့္ကို တက္လာတာပါ။

ေနာက္ဆံုးတစ္ဆင့္က လိုခ်င္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈကို ရသြားတဲ့ အဆင့္ပါ။ ဥပမာ ေဆးလိပ္ျဖတ္မယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ရင္ လံုး၀ ျပတ္သြားၿပီဆုိတဲ့ အဆင့္မ်ိဳးပါ။ ဒီအဆင့္ ေတြကို သိနားလည္ ထားျခင္းအားျဖင့္ လူေတြ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲေအာင္ ေဆာင္ရြက္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ ခ်မွတ္ရာမွာ ဒါေတြကို လမ္းညႊန္ အျဖစ္ အသံုးခ်လို႔ ရပါတယ္တဲ့။

Precaution Adoption Process Model
ေနာက္ထပ္ ေျပာင္းလဲမႈ အဆင့္ဆင့္ကို ေျပာတဲ႔ အလားတူ သီအိုရီတစ္ခုက Precaution Adoption Process Model ျဖစ္ပါတယ္။ သူ ေျပာတာကေတာ့ -ပထမအဆင့္က အေျခအေနေတြကို သတိမထားမိေသးတဲ့ အဆင့္ပါ။ ဥပမာ ေျပာရရင္ လူထုထဲမွာ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြပိုး ျပန္႕ႏွံ႕ကူးစက္ေနတယ္ ဆိုတာသိေပမယ့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတာကို မသိတာမ်ိဳး။ဒုတိယအဆင့္က အေျခအေနကို သိသြားၿပီ၊ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအေျခအေနနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ဘာမွ စမလုပ္ ေသးဘူး။ေနာက္တစ္ဆင့္က ေျပာင္းလဲမႈေတြ စလုပ္ဖုိ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်တာ။ေနာက္ထပ္ႀကံဳရမွာက မလုပ္ဖုိ႕ ဆံုးျဖတ္တာနဲ႔၊ လုပ္ဖုိ႕ ဆံုးျဖတ္တာဆိုတဲ႕ အဆင့္ႏွစ္ဆင့္။ေနာက္အဆင့္ျဖစ္တဲ့ အဆင့္ (၆) က ေျပာင္းလဲဖုိ႕ စတင္ေဆာင္ရြက္တာ။ေနာက္ဆံုးအဆင့္က အဲဒီ ေျပာင္းလဲတဲ႔ အျပဳအမူကို စြဲစြဲျမဲျမဲ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္တာ။

ေျပာတဲ့ပံုစံခ်င္း ကြာေပမယ့္ ေစာေစာက သီအိုရီနဲ႔ ေျပာသြားတဲ့ အေျခခံ သေဘာတရားခ်င္း တူေနတာကို ေတြ႔ ရပါလိမ့္မယ္။

ဒီသီအိုရီနွစ္ခုနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ေထာက္ျပၾကတာကေတာ့ တကယ္တမ္း လူေတြ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲၾကတဲ့ အခါမွာ အဲဒီလုိ တစ္ဆင့္ၿပီး တစ္ဆင့္ အစဥ္အတိုင္း မ်ဥ္းေျဖာင့္လို မသြားပါဘူးတဲ့။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဆင့္ေတြၾကားထဲမွာ ပတ္ျခာလည္ေနတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ အဆင့္ေတြက ေနာက္ဘက္ ျပန္ဆုတ္ သြားၿပီး အစကေန ျပန္စရတာမ်ိဳးေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္တဲ့။ ဥပမာ ေျပာရရင္ ေကာင္ေလးတစ္ေယာက္ သူ႔ရည္းစားနဲ႔ ျပတ္သြားလုိ႕ ေဆးလိပ္ စေသာက္ျဖစ္သြားတယ္ ဆိုပါစို႔။ ေနာက္ေတာ့ သူက ေဆးလိပ္နဲ႔ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ အေၾကာင္း ပညာေပးေတြကို ၾကားသိလာရင္း ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ စ စဥ္းစားမိလာပါတယ္။ အဲဒီကေန အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲတဲ့ အဆင့္ တစ္ဆင့္ခ်င္းကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ျဖတ္တဲ့ အဆင့္ကေန ျပတ္တဲ့ အဆင့္အထိ ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ေန႕မွာ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ လမ္းမွာ သူ႕ ရည္းစားေဟာင္းကို တျခားတစ္ေယာက္နဲ႔ တြဲလာတာ ေတြ႕လိုက္ရေတာ့ သူ ေဆးလိပ္တစ္ဗူး ၀ယ္ၿပီး ျပန္ေသာက္ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရက္နည္းနည္း ၾကာလာတဲ့အခါ အသိစိတ္ျပန္၀င္လာၿပီး ႏွစ္ပတ္ အၾကာမွာ ေဆးလိပ္ကို ျပန္ျဖတ္လိုက္ပါတယ္တဲ့။ အဲဒီမွာ သူက ေနာက္ဆံုးနားက အဆင့္ကို ေရာက္ၿပီးမွ အေရွ႕ဖက္က အဆင့္ေတြဆီကို ျပန္ဆုတ္သြားတာပါ။ ၿပီးမွ ေနာက္ဆံုး အဆင့္ကို ျပန္ေရာက္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေျပာင္းလဲမႈ အဆင့္ေတြက မ်ဥ္းေျဖာင့္လို မဟုတ္ဘဲ စက္၀ိုင္းလို လည္ေနတယ္ဆိုတာ ျမင္သာမယ္ ထင္ပါတယ္။

ေနာက္ေ၀ဘန္ ေထာက္ျပမႈ တစ္ခုက အဲဒီေျပာင္းလဲတဲ့ အဆင့္ေတြကို ဘယ္လို တိုင္းတာမွာလဲတဲ့။ ပထမဆံုး အဆင့္ျဖစ္တဲ့ သတိမျပဳမိတာက သတိျပဳမိလာတာမ်ိဳးက က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အသိပညာကို ၾကားဖူးလား၊ မၾကားဖူးဘူးလား စတာေတြနဲ႔ တိုင္းႏိုင္ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းအဆင့္ေတြ ျဖစ္တဲ့ ေျပာင္းဖုိ႔ စဥ္းစားတဲ့အဆင့္နဲ႔ ေျပာင္းလဲဖုိ႕ စတင္ ျပင္ဆင္တဲ့ အဆင့္ကို ဘယ္လို ခြဲမွာလဲ၊ စြဲစြဲျမဲျမဲလုပ္ေနတာနဲ႔ လံုး၀ အမူအက်င့္ေျပာင္းတဲ့ အဆင့္ကို ဘယ္လိုခြဲမွာလဲလို႔ ေမးစရာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္က ဘယ္အဆင့္ကို ေရာက္ေနတယ္လို႕ တိတိက်က် ေျပာလုိ႕မရတဲ့အခါမွာ အဆင့္လိုက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြအရ ၾကား၀င္ ကူညီေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေပးဖို႔ကလဲ ခက္ပါလိမ့္မယ္လုိ႔ ဆိုထားပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Risk Communication

က်န္းမာေရး အသိပညာ ေပးရာတြင္ သတိျပဳသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွာ စက္တင္ဘာ (၁၁)၊ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္က ျဖစ္သြားခဲ့တဲ့ ေလယာဥ္ အႏုၾကမ္းစီးၿပီး အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ အဲဒီအခ်ိန္တစ္၀ိုက္မွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံက လူအမ်ားစုဟာ ေလယာဥ္ စီးရမွာကို ေၾကာက္ရြံ႕ သြားခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္ၿပီး သိပ္မၾကာခင္ေလးမွာေလယာဥ္စီးၿပီး ခရီးသြားေနက် အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးက ေလယာဥ္ မစီးေတာ့ဘဲ သူ သြားရမယ့္ ခရီးကို ကားနဲ႔ သြားဖို႔ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ခရီးလမ္းမွာပဲ ကားတိုက္မႈ ျဖစ္ၿပီး သူမ ေသဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္။

ေကာက္ယူထားတဲ့ ကိန္းဂဏန္း စာရင္း ဇယားေတြ အရ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွာ ေလယာဥ္ ေၾကာင့္ ေသဆံုးရမႈက ကားေၾကာင့္ ေသဆံုးရမႈထက္ ပိုၿပီး အႏၱရာယ္ နည္းပါးတယ္လို႔ ေတြ႕ရပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္အသက္အႏၱရာယ္ကို စိုးရိမ္တယ္ဆိုရင္ အဲဒီအမ်ိဳးသမီး ဘယ္နည္းလမ္းကို ေရြးခ်ယ္ သင့္ပါသလဲ။
ဒါေပမယ့္ လတ္တေလာ ျဖစ္ထားတဲ့ ေၾကာက္စရာ ျဖစ္ရပ္ႀကီးကို စိတ္ထဲမွာ မထားဘဲ နည္းလမ္းတက် ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ ေျပာလို႔ လြယ္သေလာက္ လုပ္ရတာ ဘယ္ေလာက္ ခက္မယ္ဆိုတာ သိသာပါတယ္။
အဲဒီ ေၾကာက္စိတ္ရဲ႕ အေျခအျမစ္ေတြကို က်န္းမာေရး သတင္းအခ်က္အလက္ မွ်ေ၀တဲ့သူေတြ နားလည္ထားမွ အမ်ား ျပည္သူကို က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးတဲ့အခါ အေၾကာက္လြန္ၿပီး အႏၱရာယ္ ပိုမ်ားတဲ့ နည္းလမ္းေတြကုိ မေရြးခ်ယ္မိၾကေအာင္ ကူညီႏိုင္ၾကမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

က်န္းမာေရး အသိပညာေပးရာမွာ စကားလံုး အသံုးအႏႈန္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ခဲ့ဖူးတာေလးေတြ ရွိပါတယ္။
“ေအအိုင္ဒီအက္စ္သည္ ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိ”၊ “ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ျဖစ္လွ်င္ သင္ မုခ် ေသမည္” စတဲ့ စကားလံုးေတြ သံုးခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ေၾကာက္သင့္တာကို မေၾကာက္ဘဲ၊ မေၾကာက္သင့္တာေတြကို အေၾကာက္လြန္ ခဲ့တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။
ေၾကာက္သင့္တာက ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါပိုး ကိုယ့္ထံကုိ ၀င္ေရာက္လာႏိုင္မယ့္ အျပဳအမူေတြ။
မေၾကာက္သင့္တာက အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးနဲ႔ ေနထိုင္ၾကတဲ့သူေတြ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေ၀ဒနာရွင္ေတြ။
သူတို႔က ကိုယ့္ကို အႏၱရာယ္ ေပးႏိုင္တာမွ မဟုတ္တာ။
ကိုယ့္ အျပဳအမူေတြကသာ ကိုယ့္ကို အႏၱရာယ္ ေပးႏိုင္တာ။
ဒါေပမယ့္ “ေသကို ေသမွာ၊ ကုလို႔ မရဘူး”ဆိုတဲ့ စကားက လူေတြရဲ႕ ေတြးေခၚ စဥ္းစားႏိုင္စြမ္းကို ေၾကာက္စိတ္နဲ႔ ဖုံးပစ္လိုက္တဲ့ အတြက္ ေရာဂါ ရွိသူေတြ၊ ေရာဂါပိုးနဲ႔ ေနထိုင္ေနရသူေတြကို အသက္အႏၱရာယ္ ျပဳတဲ့အထိ အျဖစ္ဆိုးေတြ ႀကံဳခဲ့ရဖူးပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ၃၂ ေယာက္ေျမာက္ သမၼတျဖစ္တဲ့ ဖရန္ကလင္ရုစဗဲ့က “ကၽြနု္ပ္တို႔ရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာ ေၾကာက္စရာက ေၾကာက္စိတ္ပါပဲ “လို႔ ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။

လူေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၾကားသိရခ်က္ေတြ အေပၚမွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တုံ႔ျပန္မႈေတြကို သုေတသန လုပ္ရာက ရလာတဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္ အခ်ိဳ႕ကို ေျပာျပခ်င္ပါတယ္္။

(၁) ဘာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆုိတာကို ပို သိရင္ ပို ေၾကာက္တယ္။
(၂) အႏၱရာယ္က ဘာေတြ ျဖစ္မယ္ဆိုတာကို မေသခ်ာရင္ ပိုေၾကာက္တယ္။
(၃) အဲဒီ အႏၱရာယ္က ကိုယ့္ဆီမွာ ျဖစ္ႏိုင္္တယ္လို႔ ခံစားရရင္ ပိုေၾကာက္တယ္။
(၄) အမ်ားစုက အႏၱရာယ္ တစ္ခု အေၾကာင္း ၾကားရင္ အဲဒါက တျခားသူေတြမွာပဲ ျဖစ္မွာပါ၊ ငါ့မွာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူးလို႔ ေတြးေလ့ရွိၾကတယ္။
(၅) အႏၱရာယ္က အရင္က မျဖစ္ဖူး၊ မၾကားဖူတဲ့ အႏၱရာယ္ အသစ္ ဆိုရင္ ပိုေၾကာက္တယ္။
(၆) တစ္ေနရာတည္းမွာ အႀကီးအက်ယ္ ျဖစ္တာမ်ိဳးဆိုရင္ ပိုေၾကာက္တယ္။ ဥပမာ - တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးသူ အေရအတြက္က တစ္ေန႔ အေယာက္(၂၀၀၀) ရွိတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဗံုးေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ အေရအတြက္က အေယာက္(၅၀) ျဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ လူေတြက ဗံုးေပါက္ကြဲမႈကို ပိုေၾကာက္ၾကပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးတာက တစ္ေနရာတည္းမွာ စုၿပံဳၿပီး ျဖစ္ၾကတာ မဟုတ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ပါ။
(၇) အႏၱရာယ္က ကိုယ္က လုပ္ယူတာမ်ိဳး ဆိုရင္ သိပ္မေၾကာက္ၾကဘူး။ ဥပမာ - လိင္မႈကိစၥ အေပ်ာ္အပါးလိုက္စားရာမွာ ကြန္ဒံုး မသံုးတာမ်ိဳးလုိ႔ ေျပာရမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
(၈) အႏၱရာယ္ကို ကိုယ္က ခ်ဳပ္ထိန္းႏိုင္စြမ္း ရွိတယ္လို႔ ယူဆရင္ သိပ္မေၾကာက္ၾကဘူး။ ဥပမာ - ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ကို ေခါင္းေဆာင္း မပါဘဲ စီးတာမ်ိဳးေပါ့။
(၉) ကိုယ့္ကို အႏၱရာယ္ကေန ကာကြယ္ ေပးႏိုင္မယ္၊ လိုအပ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးႏိုင္မယ္လို႔ ယူဆထားတဲ့ သူေတြကို ယံုၾကည္ရင္ သိပ္မေၾကာက္ၾကဘူး။ မယံုၾကည္ရင္ ပိုေၾကာက္ၾကတယ္။ ဥပမာ- အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရကို ယံုၾကည္ရင္ ျပည္သူေတြရဲ႕ ေၾကာက္ရြံ႕ ထိတ္လန္႔မႈက အလြန္အကၽြံ မျဖစ္ဘူး။ ၂၀၀၀ခုႏွစ္မွာ ႏြား႐ူးေရာဂါ ျဖစ္ခဲ့တုန္းက ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံက ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းခဲ့ပံုက မွန္ခဲ့တဲ့ အတြက္ လအနည္းငယ္ အတြင္းမွာပဲ ျပည္သူေတြ ေၾကာက္စိတ္ ေလ်ာ့ပါးသြားၿပီး အမဲသား ေစ်းကြက္က ပံုမွန္ ျပန္ျဖစ္ သြားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အလားတူ ျဖစ္ရပ္ကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ကိုယ္တြယ္ ေျဖရွင္းပံု မွားခဲ့တဲ့အတြက္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အမဲသား ေစ်းကြက္က ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ပံုမွန္ ျပန္ျဖစ္ မလာခဲ့ဘူး။

က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အႏၱရာယ္ေတြ အေၾကာင္း ပညာေပး မွ်ေ၀တဲ့ အခါမွာ တစ္စံုတစ္ခုကို အလြန္အမင္း ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ သြားေအာင္ ေျပာမယ့္အစား သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေပးၿပီး လူေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေအာင္ အကူအညီ ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုဟာ
- ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ဘယ္ေလာက္မ်ားသလဲ
- ဘယ္လို ကာကြယ္နည္းေတြ ရွိသလဲ
- ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္စရာေတြ ရွိသလဲ
- အႏၱရာယ္ဘယ္ေလာက္ အထိ ႀကီးႏိုင္သလဲ
စတာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ေအာင္ အကူအညီ ေပးႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ အမ်ားျပည္သူမွာ မိမိဘ၀အတြက္ မိမိကိုယ္တုိင္ မွန္ကန္စြာ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္စြမ္းေတြ ပိုမို တိုးျမင့္လာၿပီး က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ အျပဳအမူေတြကို ပိုမို ေဆာင္ရြက္ျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေတြ ပိုမ်ားလာႏိုင္ပါတယ္္။
 

(စာကိုး - Dealing with the dangers of fear: The role of risk communication by George M. Gray and David P. Ropeik. Health Affairs. Volume 21, No.6)

Read More...

Collapse...

Cultural Relativism

အေရးပါတဲ့ cultural relativism

(NGO in Myanmar ရဲ႕ Forum မွာ တင္ၿပီးသား အေၾကာင္းအရာေလးပါ။ ဒီမွာ ျပန္တင္ေပးပါလုိ႔ ဆရာတစ္ေယာက္က ေျပာလို႔ ျပန္တင္ေပးတာပါ။ စာသား အနည္းငယ္ ျပဳျပင္ထားပါတယ္။ Female circumcision က ကၽြန္မတို႔ ႏိုင္ငံနဲ႔ မဆိုင္ေပမယ့္ cultural relativism ကေတာ့ သက္ဆိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။)

လူထုက်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ မႏုႆေဗဒက အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑တစ္ခုမွာ ရွိေနေၾကာင္း ယေန႔ေခတ္မွာ အေတာ္ေလး နားလည္သေဘာေပါက္လာၾကၿပီလို႔ ထင္ပါတယ္။
လူေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ယံုၾကည္သက္၀င္မႈေတြက သူတို႔ရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။
လူေတြက သူတို႔ ေမြးဖြားရာ ပတ္၀န္းက်င္က ယံုၾကည္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို စြဲျမဲသက္၀င္ လိုက္နာေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
ဥပမာ- နတ္ကိုးကြယ္တာမ်ိဳးပါ။

ဒါကို မေကာင္းဘူးလို႔ ေဘးကလူက ဘယ္ေလာက္ပဲေျပာေျပာ၊ ကိုးကြယ္ေနသူေတြကေတာ႔ သူတို႔ အဲဒီလို မကိုး ကြယ္ေတာ့ဘူးဆိုရင္ သူတို႔မွာ မေကာင္းတာ တစ္ခုခု ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနမွာပါပဲ။
အဲဒီလို ယံုၾကည္သက္၀င္မႈေတြေၾကာင့္ အဲဒီလူေတြရဲ႕ စိတ္ပို္င္းဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ လူမႈေရးပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်န္းမာေရးေတြကို မထိခိုက္ေအာင္ ဘယ္လို အကူအညီ ေပးရမယ္ဆိုတာက လူထုက်န္းမာေရး လုပ္ငန္းရဲ႕ တာ၀န္ ျဖစ္လာပါတယ္။

အဲဒီမွာ cultural relativism ဆိုတာေလးကို သတိထားမိဖို႔ လိုလာပါတယ္။
Cultural relativism ရဲ႕ အဓိပၸာယ္က လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ သက္၀င္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို သူ ေနထုိင္ႀကီးျပင္းရာ အရပ္ေဒသရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး နားလည္ေပးရပါမယ္တဲ႔။
ကိုယ့္ယံုၾကည္မႈ၊ ကိုယ့္အေနအထားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး "ဒါကေတာ့ မွားေနတယ္၊ ဒါကေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး"လုိ႔ တစ္ဖက္သတ္ မယူဆသင့္ဘူးဆိုတဲ႔ အဓိပၸာယ္ပါ။
အျဖစ္အပ်က္ကေလးတစ္ခုကို ေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ Bettina Shell-Duncan ဆိုတဲ့ မႏုႆေဗဒပညာရွင္ အမ်ိဳးသမီးက ကင္ညာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာ ရွိတဲ့ Rendille ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးစုမွာ ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနေၾကာင္း သိရွိရတဲ႔အတြက္ အဲဒါကို သုေတသန လုပ္ဖုိ႔ အဲဒီေဒသကို သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ သူ အဲဒီကို ေရာက္သြားေတာ့ အဲဒီမွာ အမွန္တကယ္ ႀကီးမားေနတဲ႔ ျပႆနာက သူမ ႀကိဳတင္ ေမွ်ာ္လင့္ မထားခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္း (female circumcision) ျပႆနာ ျဖစ္ေန ပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကို အျပင္ဘက္က လူေတြ အေနနဲ႔ ၾကည္႔ရင္ အမ်ိဳးသမီးေလးေတြကို ႏွိပ္စက္ ညွဥ္းပမ္း ေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆလို႔ ရေပမယ္႔ သူတို႔ကလဲ အျပင္က လူေတြကို ၾကည္႔ၿပီး ဒီလူေတြ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါကို မျဖတ္ေတာက္ဘဲ ဘယ္လို မ်ားေနၾကပါလိမ့္လို႔ ေတြးၿပီး ျပန္လည္ ရြံရွာေနၾကေၾကာင္း သူမ နားလည္ သေဘာေပါက္ခဲ့ရပါတယ္။
ကင္ညာႏိုင္ငံမွာ အဲဒီလို အမ်ိဳသမီး လိင္အဂၤါ ျဖတ္ေတာက္မႈကို တားဆီးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ ယံုၾကည္မႈက စြဲျမဲေနေတာ့ သူတို႔နည္း၊ သူတို႔ဟန္နဲ႔ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ဆက္ၿပီး လုပ္ေနၾကတာပါပဲ။
ဒါကို က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔က လိင္အဂၤါ ျဖတ္ေတာက္ရာမွာ ပိုးမ၀င္ေအာင္ စနစ္က်ဖုိ႔၊ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖုိ႔နဲ႔ အင္တီဘိုင္ေရာတစ္(Antibiotics)တုိ႔၊ ဂြမ္းတို႔လို လိုအပ္တဲ့ ေဆး၀ါး ပစၥည္းေတြကို ေထာက္ပံ့ ကူညီေပးဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကို
http://www.artsci.washington.edu/news/WinterSpring01/ShellDuncan.htm
မွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။

အလားတူ ေဆာင္းပါေလးတစ္ပုဒ္ကိုလဲ
http://www.research.utoronto.ca/edge/fall2002/leaders/boddy.html မွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Habit vs Health

ေကာင္းေသာ အေလ႔အက်င္႔ အေလ႔အထသည္ က်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစေပမယ္႔ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ႔ အေလ႔အထေတြ က်န္းမာေရးနဲ႔ မေလ်ာ္ညီစြာ ေနထိုင္ျခင္းေတြဟာ ေရာဂါျဖစ္ေစပါတယ္။

New England Journal of Medicine မွာ ဒီအပတ္အတြက္ တင္လာတဲ႔ Picture Story တစ္ခု အေၾကာင္း ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ ၁၈ ႏွစ္တဲ႔။ ဗိုက္ေအာင္႔လို႔တဲ႔ ။ ဗိုက္အေပၚဘက္ ဗယ္ဘက္အျခမ္းမွာ ေအာင္႔ေနတာ ၅လၾကာေလာက္ရွိပါျပီ ဆိုျပီး ေရာက္လာတယ္။ အစာစားျပီး အန္ခ်င္တယ္။ ဗိုက္ေအာင္႔ရံုမကဘူး။ ဗိုက္ကတင္းေနတယ္။ ၅လအတြင္း ေပါင္၄၀ေလာက္ေလ်ာ႔သြားတယ္ ဆိုတာ နည္းနည္းေနာေနာမွ မဟုတ္တာ။ စမ္းၾကည္႔ေတာ႔ ဗိုက္ဟာ တကယ္တင္းေနတာပါပဲတဲ႔။ ရင္ညြန္႔မွာ မာမာအလံုးေတြ႔ရတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာ ဓာတ္မွန္နဲ႔ ပိုေသခ်ာသြားတယ္။ အစာအိမ္မွာ အလံုးတစ္လံုးျဖစ္ေနတာပဲ။ ေတာ္ေသးတာက အစာအိမ္ထဲမွာ ေနရာယူထားေပမယ္႔ အစာအိမ္တစ္ခုလံုးကို အျပည္႔ေနရာယူထားတာ မဟုတ္ေသးဘူး။ အစာအိမ္ကေန အူကို သြားမယ္႔ အစာေတြကို ထြက္ေပါက္မပိတ္ေသးဘူး။ အစာေရမ်ိဳျပြန္ကေန အစာအိမ္ကို မွန္ေျပာင္းၾကည္႔ေတာ႔ .... အစာအိမ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ႔ အလံုးက ဆံပင္ထံုးအလံုးၾကီးပဲ။ ျပဳစားခံထားရသလားပဲ။ :)

တကယ္ေသခ်ာေမးေတာ႔မွ ေကာင္မေလးက ဆံပင္ၾကိဳက္တာကိုး။ စား စားပစ္တာ။ အခုလို ေရာဂါမျဖစ္လာဘူး။ ဘာလကၡဏာမွ မျပလာဘူးဆိုရင္ ဆံပင္ထံုးအလံုးၾကီးက ပိုၾကီးလာမယ္႔ အလားအလာရွိတယ္။ အခု ခြဲထုတ္ပစ္လိုက္တာ 37.5 X 17.5 X 17.5 စင္တီမီတာ ၾကီးတယ္။
အခုေတာ႔ ေကာင္မေလးမွာ ဘာေ၀ဒနာမွ မရွိေတာ႔ပါဘူး။ ခြဲျပီးစိတ္ျပီး တစ္ႏွစ္ေတာင္ၾကာခဲ႔ျပီပဲ။ ဆံပင္ စားတဲ႔ အေလ႔အက်င္႔ကိုလည္း ေဖ်ာက္လိုက္ပါျပီဆိုပါတယ္။
Source : http://content.nejm.org/cgi/content/full/357/21/e23#F1

Read More...

Collapse...

Health and Misbeliefs ...

က်န္းမာေရးႏွင္႔သက္ဆိုင္ေသာအယူလြဲမ်ား

ကၽြန္မတို႔ ၿမန္မာ လူမ်ိဳးမ်ားတြင္ ေရွးယခင္ အဆက္ဆက္ ကပင္ လိုက္နာ က်င္႔သံုးခဲ႔ႀကေသာ မိရိုးဖလာ အယူအဆေပါင္း မ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။ အၿခားေသာ အယူအဆမ်ားကို မေဆြးေႏြး လိုေသာ္လည္း က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ အယူအဆ အလြဲမ်ားကိုေတာ႔ အနည္းငယ္ တင္ၿပ ေဆြးေႏြး လိုပါသည္။ ..................................

ဖြ႔ံၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ ၿဖစ္ေသာ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေနရာေဒသမေရြး က်န္းမာေရး ေစာင္႔ေရွာက္မႈမ်ား ရရွိေစရန္ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွ ႀကိဳးပမ္း ေနသကဲ႔သို႔ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွလည္း ၿမန္မာႏိုင္ငံ အစြန္အဖ်ား ေဒသမ်ားထိတိုင္ က်န္းမာေရး ေစာင္႔ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းမ်ားကို အရွိန္အဟုန္ၿမွင္႔ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိေနပါသည္။ ..............................................................

ထိုသို႔ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ၿပည္သူလူထု တစ္ရပ္လံုးကပါ ပါ၀င္ေပးပါမွ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား ပိုမို လ်င္ၿမန္ အထေၿမာက္ႏိုင္မည္ ၿဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ၀ိုင္း၀န္း ႀကိဳးပမ္း ေပးႀကရာတြင္ မိမိတို႔၏ ယံုႀကည္ ယူဆခ်က္မ်ားကို က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ အသိႏွင္႔ ယွဥ္ၿပီး လက္ခံသင္႔သည္ကို လက္ခံၿခင္း၊ အယူအဆ အလြဲမ်ားအား နားလည္ တတ္ကၽြမ္းေသာ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ၀န္ထမ္းမ်ားမွ ေၿပာၿပ ေဆြးေႏြး ပါက နားလည္ သေဘာေပါက္ကာ လြဲမွားေနေသာ အယူအဆမ်ားကို ၿပဳၿပင္သင္႔သည္ကို ၿပဳၿပင္ၿခင္း၊ စြန္႔လႊတ္သင္႔သည္ကို စြန္႔လႊတ္ၿခင္းၿဖင္႔ ၀ိုင္း၀န္း ကူညီႀကႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး ဒီပို႔စ္ေလးကို ေရးသား လိုက္ပါတယ္။

ကၽြန္မတို႔ ေဆးရံုမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ႀကံဳေတြ႕ေနရေသာ အယူအဆလြဲမ်ားထဲမွ အခ်ိဳ႕ကို တင္ၿပလိုက္ပါတယ္။

1. ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္မ်ား၏ ခ်က္အတြင္းသို႔ ေဆးတို႔ဖတ္ဟု ေခၚေ၀ၚႀကေသာ နႏြင္းမ်ား ထဲ႔သိပ္ၿခင္းမွာ လံုး၀ မွားယြင္းေနေသာ အယူအဆ တမ်ိဳးပင္ ၿဖစ္သည္။ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္မ်ားသည္ အလြန္ ႏူးညံ႔ႀကၿပီး ေရာဂါပိုးမ်ား အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ႀကေသာ အခ်ိန္ၿဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ခ်က္အတြင္းသို႔ သန္႔ရွင္းေသာ ဂြမ္းစၿဖင္႔ အရက္ၿပန္ ဆြတ္ေပးၿခင္းမွာ အမွန္အကန္ဆံုးေသာ နည္းလမ္းပင္ ၿဖစ္သည္။ နႏြင္းထဲ႔သိပ္ ေပးၿခင္းေႀကာင္႔ မည္သည္႔အက်ိဳးမွ မရရွိႏိုင္ေသာ္လည္း ေမြးကင္းစကေလးငယ္၏ ကိုယ္တြင္းသို႔ ခ်က္မွတဆင္႔ မသန္႔ရွင္းေသာ နႏြင္းမ်ား ၀င္သြားၿခင္းေႀကာင္႔ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္သည္ ေမးခုိင္ေရာဂါပိုး ၀င္ေရာက္ၿခင္း ေသြးဆိပ္ပ်ံ႕ႏွ႔ံၿခင္းၿဖင္႔ ေသဆံုးႏိုင္ပါသည္။
2. ကေလးငယ္မ်ားကို ေမြးဖြားခ်ိန္မွ စၿပီး အသက္ အပိုင္းအၿခားအလုိက္ ကာကြယ္ေဆးမ်ားကို သတ္မွတ္ထားေသာ အခ်ိန္အတိအက်အတိုင္း ထိုးေပးရန္ အလြန္ အေရးႀကီးလွပါသည္။ သို႔ေပမယ္႔လည္း အခ်ိဳ႔အရပ္ေဒသ မ်ားတြင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿခင္းေႀကာင္႔ အေႀကာေသသည္ဟု ယူဆကာ ကာကြယ္ေဆးထိုးရန္ ၿငင္းဆိုႀကပါသည္။ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿခင္းႏွင္႔ အေႀကာေသၿခင္းသည္ မသက္ဆုိင္ပါ။ အၿခား အေႀကာင္းအရာ တခုခုေႀကာင္႔ အေႀကာေသၿခင္းသာ ၿဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿခင္း ဆုိသည္မွာ ေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္မလာႏိုင္ေစရန္ ကာကြယ္ေပးၿခင္း ၿဖစ္ေသာေႀကာင္႔ အေႀကာ ေသၿခင္းႏွင္႔ မသက္ဆိုင္ပါ။
3. ကေလးမီးဖြားထားေသာ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ားသည္ ကေလးႏွင္႔ မတည္႔မည္ကို စိုးရိမ္လြန္ကဲကာ အစား ေရွာင္ေသာ အေလ႔အထကိုလည္း ၿပဳလုပ္ႀကပါသည္။ အပူအစပ္မ်ား ေရွာင္ၿခင္းမွာ သင္႔ေသာ္လည္း အာဟာရ ဓါတ္ ၿပည္႔၀ေစေသာ အစားအေသာက္မ်ားကို ေရွာင္ၿခင္းမွာ လြဲမွားေနပါသည္။ ဗီတာမင္ဘီ အုပ္စု ႀကြယ္၀စြာ ပါ၀င္ေသာ အစားအစာမ်ားကို ပိုမိုစားသံုးေပးရန္ လုိအပ္လွသည္။ ၄င္းတို႔မွာ ပဲ၊ ၀က္သား၊ အမဲသား၊ ႏြားႏို႔၊ ဆန္လံုုးညိဳႏွင္႔ အသည္း တို႔ၿဖစ္သည္။ မိခင္ႏို႔တြင္ အာဟာရဓါတ္ လံုေလာက္စြာ ပါ၀င္မွ ကေလးငယ္ သည္ အာဟာရဓါတ္ လံုေလာက္စြာ ရရွိႏိုင္မည္ ၿဖစ္သည္။ ဗီတာမင္ဘီ ခ်ိဳ႔တဲ႔ၿခင္းသည္ ႏို႔စို႔ကေလးငယ္မ်ားတြင္ အသက္အႏၱရာယ္ ေပးႏိုင္သည္ထိ အေရးႀကီးလွပါသည္။
4. ေက်းလက္ေန ၿပည္သူမ်ားသည္ ေဆးေပးခန္းမ်ားႏွင္႔ေ၀းကြာၿခင္း၊ အသိပညာ လံုေလာက္စြာ မရွိၿခင္းတို႔ေႀကာင္႔ ပြန္းပဲ႔ဒဏ္ရာမ်ား ရရွိပါက အနာအတြင္းသို႔ ဖုန္မႈန္႔မ်ား ထဲ႔သိပ္ၿခင္းကို ေက်းလက္ ကြင္းဆင္းခ်ိန္တြင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ႀကံဳခဲ႔ဖူးပါသည္။ ဖုန္မႈန္႔မ်ား ထဲ႔သိပ္ၿခင္းေႀကာင္႔ ေမးခိုင္ေရာဂါပိုး ၀င္ေရာက္ကာ အသက္ ဆံုးရႈံးႏိုင္ပါသည္။ အနာကို သန္႔ရွင္းေသာေရၿဖင္႔ ေဆးေႀကာၿပီး အရက္ၿပန္ ထဲ႔ေပးၿခင္းမွာ မွန္ကန္ေသာ နည္းလမ္းၿဖစ္သည္။
   

အထက္ေဖာ္ၿပပါ အယူအဆအလြဲမ်ား သည္အမ်ားဆံုး ႀကံဳေတြ႔ရေသာ အလြဲမ်ား ၿဖစ္သည္။ ကၽြန္မတို႔ လက္လွမ္းမမီႏိုင္ ေသာ ၿပည္သူလူထု အတြင္းတြင္ အၿခားေသာ အယူလြဲမ်ားလည္း ရွိေနဦးမည္ ၿဖစ္သည္။ ....................................

ယခု ေရးသားလိုက္ေသာ ပို႔စ္ေလးကို ဖတ္မိေသာ စာဖတ္သူအေပါင္းမွလည္း မိမိတို႔ လက္လွမ္းမီေသာ သူမ်ားသို႔ က်န္းမာေရးအသိမ်ား ဆက္လက္ ၿဖန္႔ေ၀ေပးႀကပါရန္ ေမတၱာ ရပ္ခံအပ္ပါသည္။

Read More...

Collapse...