ကြ်န္မ ကေလးေမြးထားတာ မၾကာေသးပါဘူး။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ေသြးစစ္ၾကည့္မွ စီပိုး ရွိေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
အကာကြယ္သံုးပစၥည္း မသံုးပဲ ခင္ပြန္းသည္နဲ႔ ဆက္ဆံလွ်င္ ခင္ပြန္းသည္ပါ ကူးစက္ႏိုင္ပါသလား။
April 4, 2011 9:03 PM
မိန္းခေလးတစ္ေယာက္က စီးပိုးျဖစ္ေနရင္ ဘာလုပ္ရမလဲ၊ ဘာေဆးေသာက္ရမလဲ၊ ဘာေတြေရွာင္ရမလဲ၊ ဘယ္လို ကုရမလဲဆရာ အဲဒါကို သိခ်င္ပါတယ္။
အသဲေရာင္ (စီ) ဆိုတာ ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ ၂ မ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၇၅ ကေန ၈၅% နာတာရွည္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
Hepatitis C က ေသြးကတဆင့္ အဓိက ကူးတယ္လို႔ ကေန႔အထိ သိထားတယ္။
1. ေသြးလွဴတာ၊
2. ေဆးထိုးအပ္၊
3. ပိုးရွိေနသူ မိခင္ကေနေမြးတဲ့ကေလး၊
4. ေသြးထြက္ေစမဲ႔ နည္းတမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးတာေတြကေန ကူးစက္တာက အမ်ားဆံုး ကူးစက္နည္းေတြ ျဖစ္တယ္။
(၁) မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဒါး၊ (၂) သြားပြတ္တံ၊ (၃) လိင္ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာက နည္းနည္းပါးပါး ကူးစက္နည္းေတြ ျဖစ္တယ္။
လိင္ဆက္ဆံရာကေန မကူးစက္ပါဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခက မမ်ားပါ။ ပိုတိက်ဘို႔ သုေတသနေတြ လုပ္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
(၁) လိင္ဆက္ဆံဘက္ မ်ားသူေတြ၊
(၂) ဆက္ဆံဘက္မွာ တျခား လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါ တခုခုရွိေနရင္၊
(၃) လိင္ဆက္ဆံတာ ၾကမ္းတမ္းရင္၊ ပိုျပီး ကူးစက္ဘို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုမယ္။
• (တက္တူး) ထိုးတာ၊ အလွအပအတြက္ ကြင္းတပ္ဆင္တာ၊ နားကပ္ဝတ္တာေတြကေန ကူးစက္တယ္ဆိုတာ အမ်ား ေလးစားေလာက္တဲ့ သုေတသနၾကီးေတြကေတာ့ ျဖစ္တယ္လို႔ မေတြ႔ရေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ ပိုးသန္႔စင္မႈ အားနည္းရင္ ဘယ္လုပ္လုပ္ စီ ပိုး အပါအဝင္ ကူးစက္ေရာဂါမွန္သမွ် ကူးစက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
• တအိမ္ထဲ အတူေနသူေတြ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတာ မေတြ႔ရေသးပါ။ ကူးမယ္ ဆိုတာလဲ ေသြးကေန ဝင္လို႔သာ ျဖစ္ပါမယ္။
• ပန္းကန္၊ ဇြန္း၊ ဖန္ခြက္၊ အိုး-ခြက္ အတူသံုးလို႔ မကူးပါ။ ရင္ခ်င္းအပ္-ပါးခ်င္းကပ္-လက္ဆြဲႏုတ္ဆက္တာေတြကေန မကူးပါ။ အသာအယာ ႏုတ္ခပ္ခ်င္းစုပ္တာနဲ႔လဲ မကူးပါ။ ေရအတူေသာက္လဲ မကူးပါ။
• မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲသူေတြ၊ ေသြးနဲ႔ ေသြးထဲက ပစၥည္း သြင္းေနရသူေတြ၊ ကိုယ္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္း လွဴတာ လက္ခံရသူေတြ၊ Hemodialysis ေက်ာက္ကပ ္ေဆးေနရသူေတြ၊ ေဆးရံုး-ေဆးခန္းမွာ အလုပ္လုပ္ေနရသူေတြ၊ HIV ပိုးရွိေနသူေတြ၊ Hepatitis C ေနတဲ့ မိခင္ရဲ႕ကေလးေတြမွာ ကူးႏိုင္တဲ့အခြင့္အလမ္းေတြ ပြင့္ေနတယ္။
• မိခင္ေလာင္းမွာ စီပိုးရွိေနရင္ ကေလး ၁ဝဝ ေမြးရင္ ၄ ေယာက္မွာ ကူးစက္တယ္။ မိခင္မွာ HIV ပါ တြဲရွိေနရင္ ပိုမ်ားတယ္။
• ျခင္နဲ႔ အင္းဆက္ပိုးေတြကေန ကူးစက္တာ မေတြ႔ေသးပါ။
• စီ ပိုးရွိေနသူဟာ Blood ေသြးမလွဴရပါ၊ Organs အဂၤါအစိတ္အပိုင္း မလွဴရပါ၊ Semen သုတ္ပိုး မလွဴရပါ။
• ေသြးစစ္လို႔ စီပိုး ေတြ႔ေပမဲ့ ၇ဝ-၈ဝ% မွာ ဘာမွ မခံစားရသလိုရွိေနမယ္။
• ခံစားရသူေတြမွာလဲ ဆိုးတာမပါဘူး။ ကိုယ္ပူ၊ အားယုတ္၊ အစားပ်က္၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ အန္ခ်င္၊ ဗိုက္နာ၊ ဆီးအေရာင္ရင့္၊ ဝမ္းအေရာင္ေပ်ာ့၊ အဆစ္နာ၊ ဆီး-အသားအေရ-မ်က္လံုး ဝါ၊
• ရက္တို ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ ကူးစက္ပိုး ဝင္လာခဲ့တဲ့ေနာက္ ၆-၇ ပါတ္အၾကာမွာ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ၂ ပါတ္ကေန ၆ လ လဲ ၾကာႏိုင္တယ္။
• သူတို႔အထဲက ၇၅-၈၅% က နာတာရွည္ ျဖစ္လာရင္လဲ ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ ရွိသူေတြမွာသာ ရွိမယ္။ သူ႔အသဲက ပ်က္စီးစျပဳလာမယ္။ ႏွစ္ေတြ ၾကာမွလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• နာတာရွည္ Chronic Hepatitis C ဆိုတာ ဆိုးဝါးတဲ့ေရာဂါတခု ျဖစ္တယ္။
o Liver damage အသဲပ်က္စီးတာ၊
o Cirrhosis liver အသဲေျခာက္တာ၊
o Liver failure အသဲက ႏိုင္ေအာင္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာ၊
o Liver cancer အသဲကင္ဆာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
o ၆ဝ-၇ဝ% ကေန နာတာရွည္ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
o ၅-၂ဝ% ဟာ အႏွစ္ ၂ဝ-၃ဝ အတြင္း Cirrhosis အသဲေျခာက္တာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
o ၁-၅% ဟာ Cirrhosis အသဲေျခာက္တာ ဒါမွမဟုတ္ Liver cancer အသဲကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးႏိုင္တယ္။
• Hepatitis C ပိုးရွိေနသူဟာ Liver enzyme (ALT) အသဲ (အင္ဇိုင္းမ္) စစ္ရင္ နည္းတာ၊ မ်ားတာ၊ ပံုမွန္ ျဖစ္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ၾကတယ္။ နာတာရွည္အဆင့္ ေရာက္ေနတာေတာင္ ပံုမွန္ ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေနသူဟာ ေနာက္ ၆ လ ၁ ႏွစ္အၾကာ တခါထပ္စစ္ရမယ္။
• ေဆးစစ္ဘို႔ လိုသူေတြကေတာ့ -
o မူးယစ္ေဆးထိုးနည္းသံုးေနသူေတြ၊
o အရင္က ေသြးခဲစနစ္ေရာဂါကို ကူသခံဘူးသူေတြ၊
o အရင္က ေသြးသြင္း ကုသဘူးသူေတြ၊
o အရင္က ေက်ာက္ကပ္ ေဆးေနရသူေတြ၊
o အရင္က အသဲေရာဂါ ရွိဘူးသူေတြ၊ အသဲေဆးစစ္တာ ပံုမွန္မဟုတ္သူေတြ၊
o ေဆးခန္း-ေဆးရံု တာဝန္ထမ္းေနသူေတြ၊
o HIV ရွိေနသူေတြ ျဖစ္တယ္။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူတိုင္းေတာ့ မလိုပါ။
• ရက္တိုသမားေတြအတြက္ ေဆးကုဘို႔ မရွိေသးပါ။ ေဆးစစ္တာ၊ အစာေကာင္းေကာင္းစားတာ၊ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္သံုးတာသာ လိုမယ္။
• နာတာရွည္ ျဖစ္လာသူေတြကေတာ့ အသဲကို အျမဲေစာင့္ၾကည့္ေနရမယ္။ ကုသရမယ္။ Interferon နဲ႔ Ribavirin ေဆး ၂ မ်ိဳးသံုးေနတယ္။ လူတိုင္းလိုတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ မ်ားတယ္။
• ကံေကာင္းသူ ၁၅-၂၅% ဟာ ေဆးကုစရာမလိုဘဲ ပိုးကို ကိုယ္ထဲက ရွင္းသြားတာေတြ႔ရတယ္။ နာတာရွည္လဲ ျဖစ္မလာဘူး။
• နာတာရွည္ျဖစ္ေနသူ အထူးကုဆရာဝန္နဲ႔ အျမဲဆက္စပ္ေနရမယ္။ အရက္ လံုးဝျဖတ္ရမယ္။ တျခားေရာဂါျဖစ္ရင္ ထိုးမဲ့ ေသာက္မဲ့ ေဆးေတြ ေရြးရမယ္။
• Hepatitis A and Hepatitis B ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးသင့္တယ္။ စီ အတြက္ ကာကြယ္ေဆး မေပၚေသးပါ။
• ပိုးေတြ႔သူေတြကို ဝိုင္းပယ္ထားဘို႔ ကူးစက္ေရာဂါ ထိန္းသိမ္းေရးဌာနက တားမထားပါ။
• HIV နဲ႔ Hepatitis C virus ေတြ တြဲရွိတတ္တယ္။ မူးယစ္ေဆးထိုးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တာေတြ႔ရတယ္။ HIV ရွိေနသူေတြထဲက ၅ဝ-၉ဝ% မွာ Hepatitis C virus လဲရွိေနၾကတာေတြ႔ရတယ္။
• Hepatitis C virus ဗိုင္းရပ္စ္ ဟာ သာမန္ အပူခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ကိုယ္ခႏၶာအျပင္မယ္ ၁၆ နာရီကေန ၄ ရက္အထိ ရွင္ေနႏိုင္တယ္။
• ပိုးရွိေနသူကေန ထြက္လာတဲ့ ေသြးကို ေရ ၁ဝ ဆ ထဲမွာ Household Bleach (ကလိုရင္း) ခြ်တ္ေဆးမံႈ႔ ၁ ဆ ေရာထားတာနဲ႔ ေဆးေၾကာေပးႏိုင္တယ္။ လက္အိတ္ သံုးရမယ္။
Hepatitis C (စီ) ပိုး နဲ႔ တြဲဖတ္ပါ။ http://health.ngoinmyanmar.org/2009/09/hepatitis-c.html
Dr. တင့္ေဆြ
၄-၄-၂ဝ၁၁
Posts
