Public Health in Myanmar: Public health

Showing posts with label Public health. Show all posts

Monday, July 25, 2011

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းႏွင့္အမွ်င္ဓါတ္

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းဆိုတဲ့ အရာကို လူတိုင္း ေတြ႔ၾကံဳဖူးပါလိမ့္မယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့အေၾကာင္းအရာ အမ်ားၾကီး ရွိတဲ့အ နက္က ေရဓါတ္နည္းၿခင္းနဲ႔ အမွ်င္ဓါတ္နည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းၿဖစ္တာ အမ်ားဆံုးပါပဲ ။ တခ်ိဳ႔ဆိုရင္ ၀မ္းခ်ဳပ္ တဲ့အတြက္ ကိုယ္လက္မအီမသာၿဖစ္ၿပီး ေခါင္းေတြအံု ေခါင္းေတြကိုက္တဲ့အထိေတာင္ ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ ၀မ္း ခ်ဳပ္ၿခင္း ကို constipation အၿပင္ costiveness , dyschezia , dyssynergic defaecation စသၿဖင့္ လည္း ေခၚၾကပါေသးတယ္ ။ ဆိုလိုတဲ့သေဘာကေတာ့ bowel moments (အူလႈပ္ရွားၿခင္း ၊ က်င္ၾကီးစြန္႔ၿခင္း) ဟာ ခက္ ခဲေန ၿခင္း ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းဆိုတာ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ ၀မ္းသြားေနစဥ္ နာက်င္ၿခင္း ( painful defecation) ပဲၿဖစ္ ပါတယ္ ။ အရမ္းကို ၀မ္းခ်ဳပ္ေနၿပီးဆိုရင္ေတာ့ obstipation (ေလႏွင့္၀မ္းလံုး၀မသြားႏုိင္ၿခင္း ) fecal impaction ( ၀မ္းလံုး၀မသြားပဲ ပိတ္ဆို႔ၿခင္း ) စသည္တို႔ ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။

လူဦးေရရဲ႕ ပ်မ္းမွ် ၂ - ၃၀% ေလာက္ဟာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ၿဖစ္ပြားေစ တဲ့အ ခ်က္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ အဓိကအားၿဖင့္ ပံုစံ ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ လံုး၀ပိတ္ဆိုးၿပီး ၀မ္းမသြားႏုိင္ၿခင္း ( obstructed defecation ) နဲ႔ အူမ်ားလႈပ္လ်ားမႈ ေလ်ာ့နည္းၿခင္း ေႏွးေကြးၿခင္း ( colonic slow transit , hypomobility ) တို႔ပဲၿဖစ္ ပါတယ္ ။ ေဆးရံုေတြကုိေရာက္လာတဲ့ လူနာေတြရဲ႕ ငါးဆယ္ရာခိုင္ႏွုန္းေလာက္ဟာ obsturcted defecation ေၾကာင့္ေရာက္ လာတာမ်ားပါတယ္ ။ အူလႈပ္ရွားမႈနည္းၿခင္း ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ colonic slow transit constipation ကို ၿဖစ္ေစ တဲ့အရာေတြကေတာ့ အစားအေသာက္ ၊ ေဟာ္မုန္း ၊ ေဆး၀ါးေတြရဲ႔ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြနဲ႔ heavy metal toxicity ေတြ ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ သူ႔ကို ကုသတဲ့အခါမွာလည္း အစားအေသာက္ပံုစံေၿပာင္းလဲၿခင္း ၊ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆး ၊ ၀မ္းခ်ဳေဆးေတာင့္ ၊ ခြဲစိတ္ၿခင္း စသည္တို႔ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းဆိုတာ လကၡဏာတစ္ ခုသာၿဖစ္ တယ္ ေရာဂါတစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး ။ သူ႔ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ကုသခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ၿဖစ္ရတာလဲဆိုတဲ့ cause ကို အရင္ ရွာေဖြဖို႔လိုပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ထားတာေတြကေတာ့

- အူလႈပ္ရွားမႈ Bowel moment (က်င္ၾကီးစြန္႔ၿခင္း ) ဟာ တစ္ပတ္ကို သံုးၾကိမ္သို႔မဟုတ္ သံုးၾကိမ္ထက္နည္းေနၿခင္း
- ၀မ္းသြားရတာ ခက္ခဲၿခင္း ( ညွစ္ရၿခင္း ၊ စၿမင္းေခၚ အမာမ်ားသြားၿခင္း )
- ၀မ္းသြားၿပီးေသာ္လည္း မၿပီးမၿပည့္စုံသကဲ့သို႔ ခံစားရၿခင္း ၊ ၀မ္းက်န္ေနသလို ခံစားရၿခင္း စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ကေလးငယ္ေတြမွာ ၀မ္းသြားတာကေတာ့ formula ႏို႔မႈန္႔ေတြနဲ႔ အစာစာေကၽြးတဲ့အခ်ိန္မွာ ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေမြးၿပီး တဲ့အခါမွာ ေမြးကင္းစကေလးငယ္ေတြဟာ ၄ ၾကိမ္ ၅ ၾကိမ္ေလာက္ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ (အရည္သာသာ ) က်င္ၾကီး စြန္႔ေလ့ ရွိပါတယ္ ။ ႏို႔မႈန္႔တိုက္တဲ့ကေလးေတြထက္ မိခင္ႏို႔စို႔တဲ့ကေလးေတြက က်င္ၾကီးစြန္႔ တဲ့အၾကိမ္အေရ အတြက္ ပိုမ်ား ပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကိုၿဖစ္ေစေသာအခ်က္မ်ား

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကိုၿဖစ္ေစတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့

- congenital ( ေမြးရာပါ )
- primary ( ပထမအေၾကာင္းအရင္း )
- secondary ( ဒုတိယအေၾကာင္းအရင္း ) စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ primary ၿဖစ္ၿပီး အသက္အႏၱရာယ္ကို ထိခိုက္ႏုိင္ၿခင္းမရွိပါဘူး ။ အသက္ၾကီးတဲ့လူေတြမွာေတာ့ အမွ်င္ဓါတ္စားသံုးမႈ ေလ်ာ့နည္းၿခင္း ၊ ေရေသာက္ နည္းၿခင္း ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းၿခင္း ၊ ေဆး၀ါးေတြရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြနဲ႔ ၊ hypothyroidism နဲ႔ကင္ဆာေရာဂါတို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

၁ ။ Primary

Primary မွာေတာ့ ေၿခာက္လေက်ာ္ေလာက္ထိ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ခံစားရၿပီး ဒါဟာ ေဆး၀ါးေတြ ရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေၾကာင့္လည္းမဟုတ္သလို ၊ ေရာဂါတစ္ခုခုေၾကာင့္လည္းမဟုတ္ပါဘူး ။ ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္ နာၿခင္းလည္းမ ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ Irritable bowel syndrome နဲ႔ခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းရဲ႕ common cause ၿဖစ္ပါတယ္ ။

၂ ။ အစားအေသာက္

အမွ်င္ဓါတ္စားတာနည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၊ ေရေသာက္တာနည္းတဲ့အတြက္ ၊ အစားအစာ စားတာနည္းတဲ့အတြက္ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းၿဖစ္ရပါတယ္ ။

၃ ။ ေဆး၀ါးမ်ား

ေဆး၀ါးအမ်ားစုမုွာ ၀မ္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးပါရွိၾကပါတယ္ ။ ဘာေဆးေတြလဲဆိုေတာ့ Opioids ( အကိုက္ အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား ) ၊ ဆီးေဆးမ်ား ၊ စိတ္က်ေရာဂါေပ်ာက္ေဆးမ်ား ၊ ယားယံၿခင္းေပ်ာက္ေသာေဆးမ်ား ၊ ဗိုက္ေအာင့္ေပ်ာက္ေဆးမ်ား ၊ အတက္က်ေဆးမ်ား ၊ အလူမီနီယံပါေသာ အစာအိမ္ေဆးမ်ား စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

၄ ။ Metabolic and Muscular

အင္ဒိုခရိုင္း ၿပႆနာေတြၿဖစ္တဲ့ ကယ္ဆီယမ္မ်ားၿခင္း ၊ သိုင္းရိုက္ ေဟာ္မုန္းနည္းၿခင္း ၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ိဳ နဲ႔ cystic fibrosis ၊ celiac disease စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းတဲ့ မလႈပ္ရွားႏုိင္တဲ့လူေတြမွာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္း အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။

၅ ။ စိတ္ေရာဂါဆိုင္ရာ

နာက်င္မႈကို အလြန္အမင္းေၾကာက္ရြ႔႔ံသူမ်ား ၊ လူစုလူေ၀း လူထု နားေနခန္းမ်ားကို ေၾကာက္သူမ်ား ၊ ပ်င္းရိသူမ်ား ဟာလည္း ငယ္စဥ္ကတည္းက ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ခံစားရေလ့ရွိတဲ့ သူေတြၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ဘယ္လိုကာကြယ္ကုသမလဲ

တခါတခါမွာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ုကုသတာထက္ ကာကြယ္တာက ပိုလြယ္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို သက္သာေစဖို႔ ပံုမွန္ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ၿပဳလုပ္ရပါမယ္ ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ဖို႔ လိုၿပီး အမွ်င္ဓါတ္အမ်ားၾကီးပါတဲ့ အစားအ စာေတြစားဖို႔လိုပါတယ္ ။ မနက္ေစာေစာ ၀မ္းသြားတဲ့အက်င့္ အိမ္သာ မွန္မွန္တက္ တဲ့အက်င့္ ကိုလည္းေမြး ၿမဴဖို႔လိုပါတယ္ ။ ပံုမွႏ္ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆးေတြသံုးစြဲၿခင္းက သိပ္ေတာ့မေကာင္းလွပါဘူး ။ ဘာလို႔လည္း ဆိုေတာ့ က်င္ၾကီး စြန္႔တဲ့အေလ့အထဟာ ၾကာလာရင္ အဲဒီ၀မ္းေပ်ာ့ေဆးေတြအေပၚမွာ တည္မွီလာမွာ ၿဖစ္တဲ့အ တြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Mechanical stimulation အေနနဲ႔ ၀မ္းခ်ဴေဆးလံုး Enemas ကိုလည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ပလည္း ၀မ္းခ်ဴေဆး လံုးဟာ အစာေဟာင္းအိမ္ ( rectum ) ထဲက မစင္ေတြကိုသာလွ်င္ စြန္႔ထုတ္ေစႏုိင္ၿပီး အစာအိမ္ နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္း Intestinal tract ထဲကိုေတာ့ မေရာက္ရွိႏုိင္ပါဘူး ။

၀မ္းေပ်ာ့ေဆးမွာလည္းအ သံုးမ်ားတာက MOM လို႔ေခၚတဲ့ Milk of Magensia ၿဖစ္ပါတယ္ယ ။ေစ်းသက္သာၿပီး အႏၱရာယ္မ ရွိတာေၾကာင့္ လူသံုးမ်ားပါတယ္ ။ MOM နဲ႔မသက္သာမွသာလွ်င္ ခုနကေၿပာတဲ့ ၀မ္းခ်ဴေဆးလံုး stimulant ေတြ ကိုသံုးသင့္ပါတယ္ ။

အမွ်င္ေတြက ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ဘယ္လိုသက္သာေစသလဲ

အမွ်င္ဓါတ္ Fiber ေတြဟာ အပင္ေတြရဲ႕ အစိတ္အပိုုင္းၿဖစ္ၿပီး အမွ်င္ဓါတ္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြဟာ အစားအ စာေတြ ကိုစားေသာက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္းမွာ က်န္ရွိေနခဲ့ပါတယ္ ။ အမွ်င္ေတြ ဟာ အရာ၀ထၳဳ တစ္ခုတည္းမဟုတ္ပဲ အစုအေ၀းၾကီးတစ္ခုသာလွ်င္ၿဖစ္ပါတယ္ ။

အမွ်င္မွာ soluble နဲ႔ insoluble ဆိုၿပီး ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ၿဖစ္ေစဖို႔အတြက္ ဖိုက္ဘာ ၂ မ်ိဳးစလံုး က မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ပါတယ္ ။ ေပ်ာ္၀င္ႏုိင္တဲ့ soluble fiber ေတြဟာ သင့္ရဲ႕ မစင္ ထဲမွာ ေရေတြ ကို စိမ့္၀င္ေစၿပီး ေပ်ာ့ေၿပာင္းေစပါတယ္ ။ ဒီေတာ့ အူေတြကေန စြန္႔ထုတ္ရတာ လြယ္ကူသြားပါတယ္ ။ မေပ်ာ္၀င္ႏိုင္တဲ့ fiber ေတြ ကေတာ့ မစင္ေတြရဲ႕ ပံုသ႑ာန္ကိုေၿပာင္းလဲလိုက္ၿပီး အလွ်င္အၿမန္စြန္႔ထုတ္ေစၿခင္းအားၿဖင့္ သင့္ကို ၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့ ခံစားခ်က္ၾကီးကေန လြတ္ကင္းေစမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ Virginia Commonwealth University Health Center in Richmond,Va မွ ဒါရိုက္တာ နဲ႔ ပေရာ္ဖက္ဆာတစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ Stephen Bickston က " အမွ်င္ဓါတ္ ပါတဲ့အစားအစာမ်ားမ်ားစားသံုးတဲ့လူေတြဟာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းနည္းေလ့ရွိတယ္ " လို႔ေၿပာခဲ့ပါတယ္ ။ American Dietetic Association ကေတာ့ အသက္ ၁၉ ႏွစ္မွ ၅၀ အတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေန႔စဥ္အစားအေသာက္ထဲမွာ ဖိုက္ဘာ ၂၅ ဂရမ္စားသံုး ရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ေယာကၤ်ားေတြကေတာ့အဲဒီအသက္အရြယ္အပိုင္းအၿခားမွာ ၃၈ ဂရမ္စားသံုး ရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ငါးဆယ္အထက္ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ၂၁ ဂရမ္စားသံုးသင့္ၿပီး အမ်ိဳးသားေတြကေတာ့ ၃၀ ဂရမ္စား သံုးသင့္ပါတယ္ ။ Dr.Bickston ညႊန္ၿပခဲ့တာကေတာ့ အေမရိကန္ေတြဟာ ပ်မ္းမွ် တစ္ေန႔ကို ဖိုက္ဘာ အမွ်င္ ဓါတ္ ၁၃ ဂရမ္စားသံုးတယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ဒါဟာ သတ္မွတ္ထားတာကိုေရာက္ဖို႔ လိုပါေသးတယ္တဲ့ ။

အမွ်င္ဓါတ္ပါတဲ့ အစားအစာ အမ်ားစုမွာ ဗီတာမင္ သတၱဳဓါတ္ေတြနဲ႔ပါ၀င္ၿပီး အဆီနဲ႔ ကယ္လိုရီေတြေတာ့ နည္းေလ့ ရွိပါတယ္ ။ အမွ်င္ဓါတ္ပါေသာအစားစာေတြကေတာ့

- သစ္သီးမ်ား (သစ္ေတာ္သီး ၊ ပန္းသီး ၊ လိေမၼာ္သီး စသည္ )
- အရြက္မ်ား ( ေဂၚဖီ ၊ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း ၊ မုန္လာဥ ၊ အာလူး ၊ ဖယံု စသည္)
- ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ စားေတာ္ပဲ ၊ ပဲနီကေလး
- ဂ်ံဳေပါင္မုန္႔ ၊ ဆန္ညိဳ ၊ ဖြဲမႈန္႔ ၊ အုတ္ဂ်ံဳမႈန္႔
- ေနၾကာေစ့ ၊ ေၿမပဲ ၊ မက္မြန္ ၊ သစ္ၾကားသီး စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ယခုေနာက္ပိုင္းမွာ အမွ်င္ စားတာနည္း တဲ့သူေတြ အတြက္ Ispaghula husk လို႔ေခၚတဲ့ Psyllium လို႔ေခၚတဲ့အပင္တစ္မ်ိဳးကေနထုတ္လုပ္ထားတဲ့ အမွ်င္ၿဖည့္ စြက္ အမႈန္ ႔ေလးေတြ ေစ်းကြက္ထဲ၀င္ေရာက္ေနၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။ တစ္ခါေသာက္ရင္ရင္ တစ္ထုပ္လံုး ကို ေရဖန္ ထြက္ထဲ ထည့္ ေမႊေႏွာက္ၿပီးေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့လူေတြကိုအၾကံေပးလိုတာကေတာ့

၁ ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ ။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္စတဲ့ အရည္မ်ိဳးစံုေသာက္သံုးဖို႔လိုပါတယ္ ။
၂ ။ အမွ်င္ပါတဲ့ အစားအစာ အမ်ားအၿပား စားသံုးေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။
၃ ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ၿပဳလုပ္ပါ ။
၄ ။ ေန႔စဥ္ပံုမွန္၀မ္းသြားတတ္တဲ့အေလ့အက်င့္ကိုေမြးၿမဴပါ ။
၅ ။ စိတ္ဖိစီးမႈကို တတ္ႏုိင္သေလာက္ေလ်ာ့ခ်ပါ ။
၆ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ ရွည္ၾကာေနၿပီ ၊ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆးေတြေသာက္တာလည္းမသက္သာဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသၿပီး ကုသ မႈ ခံယူပါ ။
၇ ။၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့အစာေတြၿဖစ္တဲ့ ေကာက္ညွင္း စသည္တို႔ကို ေလ်ာ့စားေပးဖို႔လိုအပ္ပါေၾကာင္း တင္ၿပလိုက္ရပါတယ္ ။

Ref : http://en.wikipedia.org/wiki/Constipation
: http://www.everydayhealth.com/digestive-health/fiber-and-constipation.aspx

သက္တန္႔ခ်ိဳ
25 July 2010

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Friday, July 22, 2011

ေဖာလစ္အက္ဆစ္အေၾကာင္း

ေဖာလစ္အက္ဆစ္ကို vitamin B9 (သို႔မဟုတ္) Vitamin Bc , folacin နဲ႔ folate လို႔ လည္းေခၚတြင္ပါတယ္ ။ ေရ မွာ ေပ်ာ္၀င္ႏိုင္တဲ့ ဗီတာမင္ ဘီႏိုင္းၿဖစ္ၿပီး pteroyl-L-glutamic acid , pteroyl-L-glutamate နဲ႔ pteroylmonoglutamic acid ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ဟာ ဇီ၀နည္းအရ သူ႔ဘာသာသူ active မၿဖစ္ပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္လည္း tetrahydrofolate နဲ႔ အသည္းထဲမွာ dihydrofolic acid အၿဖစ္ေၿပာင္း သြားႏုိင္ၿခင္း က အလြန္ကို အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ဟာ လူ႔ခႏၶာကိုယ္က မ်ားၿပား လွတဲ့ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္မႈေတြအတြက္ မရွိမၿဖစ္ အေရးၾကီးတဲ့အရာ တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ ဟာ ဒီအန္ေအ ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔ ၿပဳၿပင္ဖို႔ အတြက္ folate ကိုလိုအပ္ပါတယ္ ။ ဆဲလ္ေတြ ပြားမ်ားဖို႔ ၊ ၾကီးထြားဖို႔ အထူးသၿဖင့္ ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္သည္ေတြမွာလည္း အထူးလိုအပ္ၿပီး အခ်ိဳ႔ေသာ ကင္ဆာေရာ ဂါေတြမွာ အစာစားၿခင္း တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ေပးၿပန္ပါတယ္ ။ သဘာ၀ folate ေတြအမ်ားအၿပားပါ၀င္တဲ့ သာမန္ အစားအစာေတြဟာကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈကို ေလ်ာ့က်ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ေတြ႔ရွိခ်က္ ကြဲၿပား မႈေတြကေတာ့ ေသာက္ေဆးေတြမွာ folate ေတြအမ်ားၾကီးပါ၀င္ေနၿခင္းဟာ အခ်ိဳ႔ေသာ ကင္ဆာေတြၿဖစ္ ပြားမႈ ကို အားေပးေစႏုိင္ပါတယ္လို႔ ဆိုၿပန္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း ကေလးေတြနဲ႔ အရြယ္ေရာက္စ လူငယ္ေတြမွာ က်န္းမာတဲ့ ေသြးနီဥေတြထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ folic acid ကို လိုအပ္ၿပီး ေသြးအားနည္းေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ ပါတယ္ ။

Foate နဲ႔ folic acid ဟာ တကယ္ေတာ့ Latin နာမည္တစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ folium ကေနဆင္းသက္လာတာပါ ။ အဓိပၸါယ္ ကေတာ့ သစ္ရြက္လို႔ ေခၚပါတယ္ ။ သစ္သီးသစ္ရြက္ေတြနဲ႔ၿပဳလုပ္ထားတဲ့ အစားအစာေတြဟာ ၿပီးၿပည့္စံု တဲ့ dietary source တစ္ခုပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ေတြ ေလ်ာ့နည္းေနရင္ folate deifciency ၿဖစ္ႏုိင္ၿပီး သာမန္ western diets ေတြမွာေတာ့ ၿဖစ္ေလ့မရွိပါဘူး ။ ေဖာလစ္ေတြ ခ်ိဳ႔ယြင္းေနေပ မယ့္လည္း ၄ လေလာက္ထိ မသိသာႏုိင္ပါဘူး ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ လူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေဖာလစ္ အက္ဆစ္ 500-20 000 mcg သိုေလွာင္ထားတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ခ်ိဳ႔တဲ့ၿခင္းဟာ မ်ား စြာေသာ က်န္းမာေရးၿပႆနာေတြကို ၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းတဲ့အရာကေတာ့ သေႏၶသားမွာ neural tube defects ေတြၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ခ်ိဳ႔တဲ့ၿခင္းဟာ ၀မ္းသြားၿခင္း ၊ ေသြးအား နည္းေရာ ဂါ ၊ အားနည္းၿခင္း ၊ အသက္ရွဳခက္ခဲၿခင္း ၊ အာရံုေၾကာအားနည္းၿခင္းနဲ႔ ေၿခလက္မ်ားထံုက်င္ၿခင္း (peripheral neuropathy ) တို႔ကိုၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ ဆိုးက်ိဳးႏွင့္ၿပႆနာမ်ား ၊ သတိ လစ္ၿခင္း ၊ အာရံုေထြၿပားၿခင္း ၊ စိတ္က်ေရာဂါ ၊ လွ်ာ ေရာင္ၿခင္း ၊ အစာအိမ္ႏွင့္ ပါးစပ္အနာမ်ားၿဖစ္ၿခင္း ၊ ေခါင္း ကိုက္ၿခင္း ၊ ရင္တုန္ၿခင္း ၊ ဂဏာမၿငိမ္ၿဖစ္ၿခင္းနဲ႔ အမူအယာပိုင္းဆိုင္ရာ ၿပႆနာ မ်ားၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။

Folate ပမာဏ နည္းပါးၿခင္းဟာ homocystenine လို႔ေခၚတဲ့ ၿဒပ္ေပါင္းတစ္မ်ိဳးစံုပံုၿခင္းကိုၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ဒီအန္ေအေတြထုတ္လုပ္ၿခင္းနဲ႔ ၿပဳၿပင္ၿခင္းေတြမွာလည္း ခ်ိဳ႔ယြင္းသြားၿပီး ကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားမႈကို ဦးတည္ေစ ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ (IHD) ရွိသူေတြမွာ ေဖာ လစ္အက္ဆစ္ေတြ အမ်ား အၿပားေသာက္သံုးရင္ေတာ့ ကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ၿမင့္တက္ေစ ပါတယ္ ။ အသက္ ၁၉ ႏွစ္ေက်ာ္ လူငယ္ေတြမွာ ေန႔စဥ္ေဖာလစ္အက္ဆစ္ ၁၀၀၀ မိုက္ခရိုဂရမ္လိုအပ္ၿပီး ေမြးကင္းစကေလးငယ္ ၆ လအထိ ကေတာ့ ေန႔စသ္ ၆၅ မိုက္ခရိုဂရမ္လိုအပ္ပါတယ္ ။ ကိုယ္ေဆာင္သည္ေတြမွာေတာ့၈၀၀ မွ ၁၀၀၀ မိုက္ခရို ဂရမ္အထိလိုအပ္ပါတယ္ ။

ေဖာလစ္အက္ဆစ္ကိုဘယ္ေနရာေတြက ရႏုိင္သလဲ ?

ေဖာလစ္အက္ဆစ္ေတြအမ်ားၾကီးပါ၀င္တဲ့အစားအစာေတြကေတာ့
- ေဒါက္ခြ ( spinach) , ကညႊတ္ ၊ ခါးဥၿဖဴ ၊ တရုတ္မုန္လာစေသာ ဟင္းရြက္မ်ား
- ပဲေၿခာက္ ၊ ပဲစို ၊ ပဲေတာင့္ ၊ ပဲေစ့ ၊ ပဲပင္ႏွင့္ ပဲနီကေလး
- ဥ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွ အႏွစ္မ်ား
- Baker's yeast
- ေခါက္ဆြဲေၿခာက္ ၊ ႏွံစားပင္ ၊ ေကာက္ႏွံပင္ နဲ႔ အသင့္လုပ္ နံနက္စာ cereal ေတြမွာ ေဖာလစ္ အက္ဆစ္ ၂၅ % မွ ၁၀၀% အထိပါ၀င္ပါတယ္ ။
- ေနၾကာေစ့
- အသည္း ( folate ေတြအမ်ားၾကီးပါ၀င္ပါတယ္ )
- ေက်ာက္ကပ္ စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဒါ့အၿပင္ေဖာလစ္အက္ဆစ္ အတန္အတင့္ပါ၀င္တဲ့အစားအစာေတြကေတာ့ လိေမၼာ္ေဖ်ာ္ရည္ ၊ နာနတ္သီး ၊ စပ်စ္သီး ၊ ငွက္ေပ်ာ္သီး ၊ respberry သီး ၊ ေရွာက္ခါးသီး နဲ႔ အသီးအရြက္ေတြၿဖစ္တဲ့ မုန္လာဥနီ ၊ ဂ်ံဳ ၊ ေၿပာင္း ၊ အာလူး ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး ၊ ဆလတ္ရြက္ ၊ ေဂၚဖီထုပ္ နဲ႔ ဘီယာ စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဘယ္အစား အစာေတြက ဘယ္ေလာက္ထိအတိအက်ပါသလဲဆိုတာကိုေတာ့ USDA National Nutrient Database for Standard Reference မွာ ၾကည့္ႏုိင္ပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႔ႏုိင္ငံေတြမွာ ဂ်ံဳ ၊ စပါးစတဲ့ထုတ္ကုန္ေတြမွာ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ကို ထည့္ သြင္းၾကၿပီး ဒီလိုတိုင္းၿပည္ေတြမွာ လူထုရဲ႕ ေဖာလစ္အက္ဆစ္လိုအပ္ခ်က္ကို လံုေလာက္စြာ ရရွိၾကပါတယ္ ။ DEF ဆိုတာဟာ dietary folate equivalent system ကို ရည္ညႊန္းပါတယ္ ။ DEF ရဲ႔သတ္မွတ္ခ်က္အရ စားအေသာက္ေတြရဲ႕ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ဟာ 1 mcg ၿဖစ္ၿပီး ေသာက္ေဆးေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ ေဖာလစ္ အက္ဆစ္ ဟာ 0.6 mcg ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အစာမစားထားတဲ့ အခ်ိန္ဒီ supplement ကိုေသာက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ folic acid ဟာ စုပ္ယူႏုိင္မႈ 0.5mcg ထိေလ်ာ့က်သြားပါတယ္ ။ သဘာ၀အတိုင္း အစားအစာေတြ မွာပါ၀င္တဲ့ ေဖာ လစ္အက္ ဆစ္ဟာ အပူခ်ိန္အၿမင့္နဲ႔ UV light ကို ခံႏိုင္ရည္မရွိပဲ ေရမွာေပ်ာ္၀င္ပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႔ အစားအစာ အစား ထိုး ထုတ္ကုန္ေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ folate ဟာ RDA ( recommended daily allowance ) အရသတ္ မွတ္ထား တဲ့ folate ကို လိုက္မွီႏိုင္ၿခင္းမရွိပါဘူး ။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ လံုေလာက္မွ်တတဲ့ folate ကိုေသာက္သံုးၿခင္းဟာ သေႏၶသားမူမမွန္ဖြံ႕ၿဖိဳးၿခင္းကို ကာ ကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ Neural tube defects ေတြၿဖစ္ ၿပီး ေဖာလစ္ ခ်ိဳ႕တဲံ့ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ားၿဖစ္ပါတယ္ ။ Neural tube defects ဆိုတာ ဟာ ေက်ာရိုး ၊ ဦးေခါင္း ခြံနဲ႔ဦးေႏွာက္တို႔မွာ ပံုသ႑ာန္မမွန္တဲ့ ဖြံၿဖိဳးမႈေတြၿဖစ္ေစၿပီး spina bifida , anencephaly တို႔ကိုၿဖစ္ေစႏုိင္ ပါတယ္ ။

အထူးသၿဖင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ ပထမ လ အတြင္းမွာ ေဖာလစ္ အက္ဆစ္ ခ်ိဳ႔တဲ့ၿခင္း ၊ စားတဲ့စား အေသာက္ေတြ မွာလည္း ေဖာလစ္အက္ဆစ္လံုလံုေလာက္ေလာက္ပါ၀င္ခဲ့ရင္ Neural tube defects ေတြ ၿဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ပါ၀င္တဲ့ကိုယ္၀န္ေဆာင္အားေဆး ၊ ေသာက္ေဆးေတြ ဟာ ေမြး ရာ ပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြၿဖစ္တဲ့ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါ Congenital heart disease နဲ႔ ႏွုတ္ခမ္း ကြဲေရာဂါ cleft lips တို႔ကိုကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ေၿခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္းမူမမွန္တာေတြနဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပံုသ႑န္မ မွန္တာေတြကိုလည္းကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ မွာ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ခ်ိဳ႔တဲ့ ရင္ေတာ့ ေန႔ မေစ့ လမေစ့ပဲ ကေလးေမြးၿခင္း Preterm deliver နဲ႔ ေပါင္မေစ့ပဲေမြးၿခင္း Low birth weight တို႔ကိုၿဖစ္ႏိုင္ၿပီး ကေလးၾကီးထြားမႈႏွုန္းကိုလည္းေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ေဖာလစ္အက္ ဆစ္ေလ်ာ့နည္း ရင္ ေသြးထဲမွာ homocysteine level မ်ားလာၿပီး ဒီလိုမ်ားလာၿခင္းဟာ ကိုယ္၀န္ကို ဆက္တိုက္ပ်က္က်ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ၿပႆနာေတြၿဖစ္တဲ့ အခ်င္းကြာၿခင္း ၊ ကိုယ္၀န္ဆိပ္တက္ၿခင္း ( pre-eclampsia ) တို႔ကိုၿဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေဖာလစ္အက္ဆစ္မွန္မွန္ေသာက္သံုးဖို႔ နဲ႔ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ပါ၀င္တဲ့စအားစာေတြ စားသံုးဖို႔ အတြက္ က်န္းမာေရးအသိပညာေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။ အနည္းဆံုး 400 mcg ေလာက္ပါ၀င္တဲ့ အစားအစာေတြ ေသာက္ေဆးေတြ ေသာက္သံုးဖို႔လိုပါတယ ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ေသာက္သံုးၿခင္းဟာ ကေလးငယ္ကို ေရာဂါေတြကေန ကာ ကြယ္ေပးႏုိင္ ယံုသာမကပဲ ေရာဂါရွိေနတဲ့မိခင္ေတြ ၊ ေဆးေတြေသာက္ေန ရတဲ့မိခင္ေတြနဲ႔ ေဆး လိပ္ေသာက္ မိခင္ေတြကိုပါ ၿပႆနာၿဖစ္ပြားႏုိင္ မႈ ေလ်ာ့ နည္းေစႏုိင္ ပါတယ္ ။ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ဟာ သုတ္ေကာင္ေတြ မွာ ၿဖစ္တတ္တတဲ့ ခရိုမုန္ဆုန္း ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္ေတြကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ေဖာလစ္ အက္ ဆစ္က ကာကြယ္ေပးႏုိင္တဲ့ ေရာဂါေတြကေတာ့

- ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ
- ေလၿဖတ္ၿခင္း
- ကင္ဆာေရာဂါ
- အ၀လြန္ေရာဂါ
- စိတ္က်ေရာဂါ
- ဦးေနွာက္မွတ္ဥာဏ္ပိုင္းဆိုင္ရာခ်ိဳ႔ယြင္းမႈမ်ား
- ထင္ေရာင္ထင္မွားၿဖစ္ၿခင္း
- ဓါတ္မတည္းၿခင္းမ်ား (allergy)
- ေလးဖက္နာ အဆစ္အၿမစ္ေရာင္ေရာဂါ
- မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္း
- ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ
- မီးယပ္ေသြးဆံုးေရာဂါ
- ေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္ၿခင္း ( infectious disease)
- ပါကင္ဆန္ေရာဂါတြင္ အရိုးဆံုးရွံုးၿခင္း
- အေရၿပားေရာဂါမ်ား
- B12 deficiency စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ၿပည္သူလူထုနဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္သည္ေတြအေနနဲ႔ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ အေၾကာင္းကို ဗဟုသုတရ ရွိၾကၿပီး ေဖာ လစ္ အက္ဆစ္ခ်ိဳ႔တဲ့ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ႏုိင္ၾကပါေစ ။

သက္တန္႔ခ်ိဳ
22 July 2010

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Monday, July 18, 2011

Gluten Free diet အေၾကာင္း

Gluten Free diet အေၾကာင္း

ၿမင္းစားဂ်ံဳ

( ဒီအေၾကာင္းေလးကို ေမးထားတဲ့သူကလည္း အစ္မၾကီး အၿဖဴေရာင္နတ္သမီးၿဖစ္ပါတယ္ ။ Facebook မွာေမး ထားၿခင္းပဲၿဖစ္ ပါတယ္ ။ လက္လွမ္းမီသေလာက္ စုစည္းရွာေဖြတင္ဆက္ေပးလိုက္ပါတယ္ ။ )

Gluten free diet ဆိုတာကေတာ့ gluten မပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို ေခၚၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ Gluten ဆိုတာ ကေတာ့ ဂ်ံဳေစ့ ၊ မုေယာစပါး ၊ ဘာလီ ၊ ရိုင္းဂ်ံဳ ၊ မုေယာေၿခာက္ ၊ စသည္တို႔မွာ ေတြ႔ရတဲ့ ပရိုတိန္း တစ္ မ်ိဳးၿဖစ္ ပါတယ္ ။ Gluten ကို အစားအေသာက္ေတြမွာ အနံ႔ေကာင္းေစဖို႔ ၊ ၾကာရွည္ခံဖို႔ နဲ႔ ထူထဲေစဖို႔ တခါတရံ dextrin အေနနဲ႔ သံုးၾကတာရွိပါတယ္ ။ Gluten free အစားအစာေတြဟာ Celiac disease နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေန တဲ့အေၿခအေနေတြၿဖစ္တဲ့ dermatitis herpetiformis (အေရၿပားေရာင္ရမ္းနာတစ္မ်ိဳး ) နဲ႔ ဂ်ံဳအလာဂ်ီ တို႔ကို ကုသဖို႔အတြက္ ေဆးပညာ အရ လက္ခံထားတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ ကုသခ်က္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Celiac disease ဆိုတာ ကေတာ့ gulten intolerance လို႔ အသိမ်ားၿပီး အေမရိကန္ ၁၃၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ၿဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ( genetic) ေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ Celiac disease ရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ ၀မ္းသြားၿခင္း ၊ ကိုယ္ အေလး ခ်ိန္က်ၿခင္း ၊ အာဟာရဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္း စတာေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ European ေတြမွာအၿဖစ္မ်ားၿပီး လတ္ တေလာ ေလ့စာစမ္းသပ္မႈအေၿဖေတြအရေတာ့ လူမည္းေတြနဲ႔ အာရွလူေတြမွာလည္းၿဖစ္တယ္လို႔ သိရပါ တယ္ ။

Gluten free diet သည္ အုတ္ဂ်ံဳ ( ၿမင္းစားဂ်ံဳ) ကိုဖယ္ထုတ္ထားၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဆရာ၀န္ေတြကေတာ့ ၿမင္းစား ဂ်ံဳ ( oats) ဟာ celiac ေရာဂါခံစားရသူေတြအတြက္ allergen တစ္ခုလား သို႔မဟုတ္ သူတို႔ဟာ တၿခား အလာ့ ဂ်င္ေတြေၾကာင့္ ၿဖစ္ရတာလားဆိုတာ ( ဂ်ံဳၾကိတ္ခြဲတဲ့ေနရာမွာ တၿခားအလာ့ဂ်င္ေတြနဲ႔ ေရာစပ္ၿခင္း cross contamination ) ဆိုၿပီး ၂ ပိုင္းခြဲၿခားထားပါတယ္ ။ Gluten free ဆိုတာဟာ ဂလူတန္လံုး၀ မပါတာထက္စာရင္ အႏၲာရယ္မရွိေလာက္တဲ့ပမာဏ ပါ၀င္ေနၿခင္းကို ရည္ညႊန္းၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဘယ္ေလာက္ ပမာဏေလာက္ပါရင္ အႏၱရာယ္မရွိဘူဆိုတာကိုေတာ့ အတိအက်မသိရပါဘူး ။ လတ္တေလာ စနစ္တ က်ၿပဳလုပ္ထားတဲ့ review တစ္ခုအရေတာ့ ေန႔စဥ္ gluten 10mg ေအာက္စားသံုးၿခင္းဟာ ဆိုက်ိဳးေတြ ကို မၿဖစ္ေစပါဘူး လို႔ဆိုပါတယ္ ။ Gluten free လို႔ တံဆိပ္ကပ္ထားတာေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံ တစ္ခုခ်င္းစီ အေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ကြဲၿပားၿခားနားမႈ ရွိေနပါတယ္ ။ United States မွာဆိုရင္၂၀၀၇ စံသတ္မွတ္ခ်က္အရ Gluten free ဆိုတာ ဟာ gluten 20 ppm ထက္နည္းတဲ့အစားအေသာက္ကုန္ပစၥည္းေတြၿဖစ္တယ္လို႔ FDA က သတ္မွတ္ခဲ့ ပါတယ္ ။ လတ္တေလာ အၿပည္ၿပည္ဆိုရင္ရာ စံသတ္မွတ္ခ်က္ကေတာ့ 20ppm gluten ေလာက္ ပါ၀င္တဲ့အစားအစာကို Gluten free foods လို႔ေခၚပါတယ္ ။

အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ဂ်ံဳနဲ႔ကစီဓါတ္ပါတဲ့စားဖြယ္ေတြကို gluten free diet ေတႊမၿဖစ္စဥ္းစားၾကပါတယ္ ။ အသံုးအ မ်ားဆံုးကေတာ့ ေၿပာင္းဖူး ၊ အာလံုး ၊ ဆန္ နဲ႔ ကေလာပီနံတို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ပဲပုပ္ ၊ ေၿမပဲစ သည္တို႔ကိုလည္း တခါတရံမွာ gluten free အစားအေသာက္အၿဖစ္အသံုးၿပဳၾကၿပီး ပရိုတိန္းနဲ႔ dietary fiber အၿဖစ္ထည့္သြင္းအသံုးၿပဳၾကပါတယ္ ။ ပန္းဂ်ံဳ (buckwheat) ဟာ ဂ်ံဳနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈမရွိပါဘူး ။ ပန္းဂ်ံဳကို gluten-free diet အၿဖစ္ လက္ခံအသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ ဂလူတန္ကို အစားအစာေတြမွာ နည္းလံုးေပါင္းစံုနဲ႔ အသံုးၿပဳၾက ပါတယ္ ။ ဥပမာအားၿဖင့္ အစားအေသာက္ေတြ ေရရွည္တည္ၿမဲေစ၇န္သို႔မဟုတ္ ေရခဲမုန္႔လိုမ်ိဳး ၊ စားၿမိန္ေစ ဖို႔အတြက္ thickener အၿဖစ္လည္းအသံုးၿပဳၾကပါတယ္ ။ Gluten free အစားအစာကို ပဲ စားမယ္လို႔ ၾကံရြယ္ ထားတဲ့လူေတြအတြက္ကေတာ့ ေဆးေတြနဲ႔ ဗီတာမင္ေတြကအစ ပါ၀င္တဲ့ ingredient (ပါ၀င္မႈအမ်ိဳး အစား) ေတြကို ေသခ်ာ ၾကည့္ရွုရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ႏွုတ္ခမ္းနီလိုမ်ိဳး ၊ ႏွုတ္ခမ္းမွာသံုးတဲ့အေမႊးဆီ စတာေတြမွာ လည္း gluten ပါ၀င္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မသံုးခင္ေသခ်ာ စစ္ေဆးဖို႔လိုပါတယ္ ။ စာရြက္ေတြမွာ ကပ္တဲ့ ေကာ္ မွာလည္း gluten ပါပါတယ္ ။ အစားအစာအမ်ိဳးစုမွာ gluten ပါ၀င္ေနေပမယ့္လည္း သူတို႔ဟာ ingredient list မွာေတာ့ အၿမဲပါ၀င္ေလ့မရွိပါဘူး ။ ဘာလို႔မပါသလဲဆိုေတာ့ ထုတ္ကုန္တစ္ခု စထုတ္စဥ္မွာ gluten ကို အသံုးမၿပဳ တဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ၿပင္ဆင္တဲ့အခါ (preparation or manufacturing ) မွာေတာ့ ပါ၀င္လာ ပါတယ္ ။ Natural flavoring လို႔ ဆိုေပမယ့္လည္း gluten ပါ၀င္ႏုိင္တဲ့အတြက္ သတိထား ရမွၿဖစ္ပါတယ္ ။

Gluten free လို႔ကပ္ထားတဲ့ label ေတြရဲ႕မွန္ကန္မႈ

Codex Alimentarius မွသတ္မွတ္ထားတဲ့စံအရ gluten free ကိုသတ္မွတ္ထားပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ဒီစံညႊန္း ဟာ gluten မပါတဲ့ သဘာ၀ အစာေတြကိုေတာ့မရည္ညႊန္းပါဘူး ။ လတ္တေလာ စမ္းသပ္ထားတဲ့ အေၿဖေတြ အရ cloeliac disease ရွိတဲ့ လူတစ္ေယာက္အတြက္ အၿမင္ဆံုး လံုၿခံဳစိတ္ခ်မႈ ၊ အႏၱရာယ္မေပးႏုိင္မႈ ရွိတဲ့ အစားအစာ ဟာ 0.02% ( 200 parts per million ) ေလာက္ပဲရွိပါတယ္ ။ မူလ ဂ်ံဳေစ့ မွာ gluten 12 % ပါ၀င္ပါ တယ္ ။ ေသးငယ္တဲ့ပမာဏၿဖစ္ေပမယ့္လည္း cross contaminate ၿဖစ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ ကိုယ္ပိုင္အစားအေသာက္ၿပဳလုပ္တဲ့အခါမွာေရ႔ာ စီးပြားၿဖစ္ထုတ္လုပ္တဲ့အခါမွာေရာ သတိထားဖို႔ေတာ့လို္ပါတယ္ ။ United States မွာေတာ့ gluten ကို တခ်ိဳ႕ေသာအစားအစာေတြမွာ label ကပ္ထားေလ့မရွိပါဘူး ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ US FDA ဟာ gluten ကို GRAS - Generally Recognized As Safe ( ေယဘူယ်အားၿဖင့္ အႏၱရာယ္မရွိပါ ) လို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အခုေနာက္ ဆံုး မွာေတာ့ အစားအေသာက္ေတြမဟုတ္တဲ့ ေဆး၀ါးေတြနဲ႔ ဗီတာမင္ေဆးလံုးေတြမွာ အထူး သၿဖင့္ ေဆးေတာင့္ ပံုစံေတြမွာေတာင္မွ gluten ဟာ binding agent အေနနဲ႔ ပါ၀င္တာကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။

Gluten free ေပါင္မုန္႔

ေပါင္မုန္႔ဟာ အေနာက္တိုင္းသားေတြ အတြက္ မရွိမၿဖစ္အစားအစာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ wheat လိုမ်ိဳးဂ်ံဳေစ့ နဲ႔ၿပဳလုပ္ ထားၿပီး gluten ပါ၀င္ပါတယ္ ။ Wheat gluten ဟာ အထူးသၿဖင့္ ေပါင္မုန္႔ကို ဆြဲဆန္႔လို႔ ရေအာင္ ေပါင္မုန္႔ကို ညက္သြားေအာင္ ေပါင္းစပ္ထည့္၀င္ရတဲ့ အရာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ Gluten free ေပါင္မုန္႔ ကိုေတာ့ ဆန္နဲ႔ၿပဳလုပ္ၿပီး ဆန္ေပါင္မုန္႔ ၊ ေၿပာင္းမ်ိဳးႏွံစားပင္ေပါင္မုန္႔ ၊ ေၿပာင္းႏွင့္ၿပဳပ္လုပ္ထားေသာ ေပါင္ုမန္႔ ပဲေပါင္မုန္႔ စသၿဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ gluten မပါ၀င္တဲ့အတြက္ ေရရွည္မွာ ပံုသ႑ာန္ကို ထိမ္းႏိုင္ ဖို႔ေတာ့ မလြယ္ပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ဂလူတန္အစား xanthum gum , hydroxypropyl methylcellulose (HPMC) , corn starch နဲ႔ ဥေတြကို အသံုးၿပဳၾကပါတယ္ ။

Gluten free beer

Gluten free အစားေသာက္ေတြမွာ Gluten free beer ကိုလည္းေနာက္ ပိုင္းတြင္က်ယ္စြာ ထုတ္လုပ္ လာၾကၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကဲဒါဆိုရင္ Gluten free diet ေတြကိုစားသံုးၿခင္းၿဖင့္ ဘာေတြၿဖစ္ႏုိင္ သလဲဆိုတာ ကို ဆက္လက္ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။

ဂလူတန္မပါ၀င္တဲ့စားေသာက္ကုန္အမ်ားစုမွာ ေဖာလစ္ဓါတ္ ၊ သံဓါတ္နဲ႔ အမွ်င္ဓါတ္ေတြ နညး္ပါးစြာ ပါ၀င္တာ ကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ gluten free diet ကို အၿမဲ မရရွိႏုိင္တဲ့အတြက္ GSE လို႔ေခၚတဲ့ Gluten-Sensitive Enteropathy လူနာေတြဟာ သတ္မွတ္ထားတဲ့တစ္ေန႔တာ ဂ်ံဳစပါး စာသည္တို႔ကို စားေလ့မရွိၾကပါဘူး ။ စံသတ္ မွတ္ထားတဲ့ gluten free diet ဟာလည္း တစ္ေန႔တာလိုအပ္တဲ့ အမွ်င္ဓါတ္ ၊ ဘီ၀မ္း ၊ ဘီတူး ၊ ေဖာလစ္ ၊ သံဓါတ္နဲ႔ ကယ္လ္စီယမ္ေတြ ကိုလိုက္မမွီပဲ ေလ်ာ့နည္းေနပါတယ္ ။ နီရဲေနတဲ့အသားေတြ ၊ ငါးေတြနဲ႔ ဟင္းသီး ဟင္း ရြက္ေတြမွာေတာ့ လိုအပ္တဲ့ အာဟာရေတြအတြက္ ၿပီးၿပည့္စံုတဲ့ အရာေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။

Ref : http://en.wikipedia.org/wiki/Gluten-free_diet
http://www.celiac.com/

သက္တန္႔ခ်ိဳ
18 July 2010

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Tuesday, July 12, 2011

ဖ်ားနာၿခင္း ( Fever ) အေၾကာင္း

ကမၻာေပၚမွာ လူတိုင္းလူတိုင္း ေမြးစကေန ေသဆံုးတဲ့အခ်ိန္အထိ ဖ်ားနာၿခင္းကို လူတိုင္း ၾကံဳေတြ႔ဖူးၾကမွာပါ ။ ခႏၶာကိုယ္ ကေန လုပ္ေဆာင္ခ်က္အားလံုးဟာ ပံုမွန္ကဆင့္ ေသြဖီလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဖ်ားနာၿခင္းဆိုတာ ဟာ လကၡဏာ တစ္ခုအေနနဲ႔ ၀င္ေရာက္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ လူၾကီးေတြမွာ fever ၀င္ၿပီဆိုရင္မ သက္မသာ ခံစားရေလ့ ရွိၿပီး ကိုယ္အပူခ်ိန္ 103' F (39.4 C) ထိ မေရာက္ခင္အထိေတာ့ ဖ်ားၿခင္းဟာ အႏၱရာယ္ သိပ္မရွိ လွပါဘူး ။ လူငယ္ေတြနဲ႔ ေမြးကင္းစကေလးေတြမွာေတာ့ အပူခ်ိန္ေလး နည္းနည္းတက္ၿခင္းမွာေတာင္မွ ၿပင္းထန္ေသာ ပိုး၀င္မႈ (Infection) ၀င္တာေတြ ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။

ဒါေပမယ့္လည္း ကိုယ္အပူခ်ိန္ဘယ္ေလာက္မ်ားရင္ ေရာဂါ ရဲ႔ ၿပင္းထန္မႈ ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ အတတ္ေၿပာ လို႔မရပါဘူး ။ သာမန္ဖ်ားနာမႈေလးမွာလည္း ကိုယ္အပူခ်ိန္အမ်ားၾကီးတက္ႏုိင္သလို ၿပင္းထန္တဲ့ ဖ်ားနာမႈေတြမွာလည္း အပူခ်ိန္နည္းနည္းေလးပဲ ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ ရက္အနည္းငယ္ၾကာရင္ ကိုယ္အ ပူခ်ိန္က်သြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ တခါတရံ ဘာေဆးမွ မေသာက္ပဲ ေနၿခင္းကလည္းပိုၿပီးေကာင္းမြန္ပါတယ္ ။ တကယ္ေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္ၿခင္းဆိုတာ သင့္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ကေန ၿပင္ပမွ၀င္ေရာက္လာတဲ့ပိုးမႊားေတြကို ၿပန္လည္ တိုက္ထုတ္တဲ့ ၿဖစ္စဥ္ Mechanism တစ္ခုပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဖ်ားနာၿခင္း၏ လကၡဏာမ်ား

သင့္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ဟာ ပံုမွန္ထက္အၿမင့္မွာ ရွိေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ သင္ဟာ Fever ရွိေနပါၿပီ ။ ပံုမွန္ကိုယ္ အပူခ်ိန္ဟာ 98.6'F ( 37 C) ရွိရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဖ်ားနာၿခင္းကို ၿဖစ္ေစတဲ့ ဇစ္ၿမစ္အခ်က္ အလက္ေတြအေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ေရာဂါ လကၡဏာေတြဟာလည္း ကြဲၿပားၿခားနားမႈ ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့

- ေခၽြးထြက္မ်ားၿခင္း
- ခ်မ္းတုန္ၿခင္း
- ေခါင္းကိုက္ၿခင္း
- ၾကြက္သားမ်ားနာၿခင္း
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း
- ေရဓါတ္ဆံုးရွံုးၿခင္း
- ေမာပန္းႏြမ္းနည္ၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

အပူခ်ိန္ေတြအရမ္းၿမင့္တဲ့ 103'F (39.4C ) နဲ႔ 106 ' F (41.1'C ) ၾကားမွာဆိုရင္ေတာ့

- ထင္ေယာင္ထင္မွားၿဖစ္ၿခင္း
- သတိလစ္ၿခင္း
- ဂနာမၿငိမ္ၿဖစ္ၿခင္း
- တက္ၿခင္း
- ေရဓါတ္ဆံုးရွံုးၿခင္းစသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေမြးကင္းစကေလးငယ္ေတြမွာ ရွင္းၿပလို႔မရႏုိင္တဲ့ Unexplained fever ဟာ လူၾကီးေတြ ထက္ပိုၿပီး အၿဖစ္မ်ား ပါတယ္ ။ ကေလးငယ္ဟာ အပူခ်ိန္ 101'F (38.3 C) ထက္ပိုမ်ားလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္ကိုေခၚ ဖို႔လိုပါၿပီ ။ အကယ္၍ ေအာက္မွာေဖာ္ၿပထားတဲ့အခ်က္ေတြရွိရင္လည္းဆရာ၀န္ကို ၿပဖို႔လိုပါတယ္ ။

- ၃ လေအာက္ကေလးငယ္တြင္ ဖ်ားနာၿခင္း
- အစာေကၽြးၿခင္း ႏို႔တုိက္ၿခင္းအား ၿငင္းဆန္ေနၿခင္း
- ကိုယ္အပူခ်ိန္ၾကီးၿပီး ဂဏာမၿငိမ္ၿဖစ္ေနၿခင္း (ဥပမာ ေအာက္ခံ diaper လဲေပးသည့္အခ်ိန္တြင္ ၿပင္းထန္စြာ ကန္ေၾကာက္ ၍ ငိုၿခင္း)
- ကုိယ္အပူခ်ိန္ၾကီးၿပီး မွိန္းေနၿခင္း ( ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ၂ ႏွစ္ ေအာက္ကေလးေတြမွာ ဒါဟာ ဦးေႏွာက္ အေၿမွးေယာင္ၿခင္း Meningitis ရဲ႕လကၡဏာ ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ Meningitis ဆိုတာ Spinal cord နဲ႔ ဦးေႏွာက္ကို ကာရံထားတဲ့ အေၿမွးပါး membrane နဲ႔ အရည္ေတြမွာ ပိုး၀င္ၿပီး ေရာင္ရမ္းၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ သင္ရဲ႕ကေလး ငယ္ဟာ meningitis ၿဖစ္ေနတယ္လို႔ သံသယရွိရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္ဆီအၿမန္ၿပသဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ ။
- ေမြးကင္းစကေလးငယ္တြင္ ပံုမွန္အပူခ်ိန္ထက္နည္းေနၿခင္း ( 97'F - 36.1 C ထက္ နည္းေနၿခင္း ကိုဆိုလို ပါတယ္ ။ ကေလးငယ္ေတြဖ်ားနာရင္ ခႏၶာကို္ယ္မွာ အပူခ်ိန္ကို ထိမ္းမထားႏုိင္ပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ပူတာ လည္းၿဖစ္ႏုိင္ သလို ေအးတာလည္းၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ )

အကယ္၍ သင့္ကေလးငယ္ဟာ ခဏခဏ အန္ေနၿပီဆိုရင္ ၊ အပူခ်ိန္ဟာ ရက္ၾကာရွည္ေန ၿပီဆို ရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ၿပသတာအေကာင္းဆံုးပါပဲ ။ ဆက္လက္ၿပီး ေတာ့ ဖ်ားနာၿခင္းနဲ႔အ တူေအာက္ပါ လကၡဏာ မ်ား ပါရွိလာရင္ေတာ့ သတိထားၿပီး ေဆးကုသမႈခံယူရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

- ေခါင္းအလြန္အမင္းကိုက္ၿခင္း
- လည္ပင္းေရာင္ၿခင္း
- အေရၿပားတြင္အကြက္မ်ားေပၚၿခင္း ၊ ပိုမိုဆိုးရြားလာၿခင္း
- ေတာက္ပေသာ အလင္းေရာင္မ်ားအား ဓါတ္မတည့္ၿခင္း
- လည္ပင္းခိုင္ၿခင္း လည္ပင္းအေရွ႕သို႔ေကြးမရၿခင္း
- စိတ္ကစဥ္႔ကလ်ားၿဖစ္ၿခင္း
- အၿမဲတမ္းအန္ေနၿခင္း
- အသက္ရွဴခက္ခဲၿခင္း ၊ ဂနာမၿငိမ္ၿဖစ္ၿခင္း ၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း
- ဗိုက္ေအာင့္ၿခင္း ၊ ဆီးသြားစဥ္နာက်င္ၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဘာလို႔ ဖ်ားနာၾကသလဲ

သင့္ရဲ႕ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ဟာ ေန႔တိုင္းေန႔တိုင္းမွာ ေၿပာင္းလဲႏုိင္ပါတယ္ ။ မနက္ပိုင္းမွာ အပူခ်ိန္ က်ၿပီး ေန႔လည္နဲ႔ညေနေတြမွာ အပူခ်ိန္မ်ားႏုိင္ပါတယ္ ။ တကယ္ေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ပံုမွန္အပူခ်ိန္ဟာ ၉၇ ဖာရင္ဟိုက္ ကေန ၉၉ ဖာရင္ဟိုက္အတြင္းမွာ ရွိေနႏုိင္ပါတယ္ ။ လူအခ်ိဳ႔ကေတာ့ ၉၈.၅ ဖာရင္ဟိုက္ ေက်ာ္ရင္ ဖ်ားနာၿပီလို႔ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ေသြးဆင္း ခ်ိန္ကာလအတြင္း နဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းအၿပင္းအ ထန္လုပ္ေနခ်ိန္ အတြင္းမွာလည္း သင့္ရဲ႕အပူခ်ိန္တက္ႏုိင္တယ္ဆိုတာ မေမ့ပါနဲ႔ ။ ဖ်ားနာၿခင္းကိုၿဖစ္ေစႏုိင္ တဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့

- ဗိုင္းရပ္နဲ႔ ဘတ္တီးရီးယားပိုးမႊားမ်ား၀င္ေရာက္ၿခင္း
- အပူရွပ္ၿခင္း
- ေနပူရွိန္ထဲ အခ်ိန္ၾကာၿမင့္စြာေနၿခင္း
- ေလးဖက္နာ အဆစ္ၿမစ္နာမ်ားရွိၿခင္း
- ကင္ဆာ အဖုအၾကိတ္မ်ားရွိၿခင္း
- အတက္က်ေဆးႏွင့္ေသြးေပါင္က်ေဆး မ်ား ၊ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားေသာက္သံုးေနၿခင္း
- ဆံုဆို႔ၾကက္ညွာ ေမးခိုင္ စသည့္ ကာကြယ္ေဆးမ်ားထိုးၿခင္း

တခါတရံမွာ ဖ်ားနာၿခင္းဘာေၾကာင့္ၿဖစ္တယ္ဆိုတာ ခြဲၿခားေနဖို႔မလိုပါဘူး ။ အပူခ်ိန္ ၁၀၁ ဖာရင္ဟိုက္ေက်ာ္ သြားရင္ ဒါမွမဟုတ္ သံုးပတ္ထက္ပိုၿပီးဖ်ားေနရင္ ဒါဟာ ဆရာ၀န္ကလည္း ဘာမွ ေရာဂါဇစ္ၿမစ္ရွာလို႔မရတဲ့ ( Pyrexia of Unknow origin - PUO ) လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္ ။

ေနာက္ဆက္တြဲၿပႆနာမ်ား

ဖ်ားနာၿခင္းရဲ႕ေနာက္ဆက္တြဲၿပႆနာေတြထဲမွာ ေရဓါတ္အလြန္အမင္းဆံုးရွံုးၿခင္း ၊ ထင္ေယာင္ထင္မ်ားၿဖစ္ၿခင္း ၊ သတိလစ္၍ တက္ၿခင္းစတာေတြၿဖစ္ႏုိင္ပါ့တယ္ ။ အဖ်ားၾကီးၿပီးတက္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ Febrile seizures လို႔ေခၚပါ တယ္ ။ တက္တဲ့အခါမွာ သတိလစ္ၿပီးေတာ့ ေၿခလက္ေတြ တုန္ယင္ၿပီးၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ အခ်ိိန္မၾကာၿမင့္ေစ ဖို႔ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြကိုလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္ ။

- ကေလးကို အစာအိမ္ကို ၾကမ္းၿပင္ဖက္ထားၿပီး လဲေလ်ာင္းထားပါ ။
- ကေလးအနီးအနားမွ ခၽြန္ထက္ေသာ အရာမ်ားကိုဖယ္ရွားေပးပါ ။
- တင္းၾကပ္ေသာအ၀တ္အစားမ်ားကို ဖယ္ပါ ။
- ကေလးငယ္ကို ဒါဏ္ရာရေစၿခင္းမွ ကာကြယ္ပါ ။
- ကေလးငယ္ရဲ႕ပါးစပ္ထဲကို မည္သည့္အရာမွ မ၀င္ပါေစနဲ႔ ။ တက္ၿခင္းကို ရပ္တန္႔ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ ။

Seizures အမ်ားစုဟာ သူ႔ဘာသာသူ ၿပန္ရပ္သြားတာမ်ားပါတယ္ ။ ကေလးကို တက္ၿပီးၿပီးခ်င္း ၿဖစ္ေစတဲ့မူရင္း ဇစ္ၿမစ္ကိုသိေအာင္ ဆရာ၀န္နဲ႔အၿမန္ၿပသဖို႔လိုပါတယ္ ။ တက္တာဟာ ၁၀ မိနစ္ေက်ာ္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ အေရးေပၚ ေခၚ ဖို႔လိုေနပါၿပီ ။

စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား

ဆရာ၀န္က သင့္ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာနဲ႔စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ပိုး၀င္ၿခင္းေၾကာင့္ၿဖစ္တာလား သာမန္ လား ဆိုတာ ခြဲၿခားပါလိမ့္မယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးစစ္တာေလာက္ေတာ့လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ သံုးပတ္ ထက္ေက်ာ္ ၿပီးေငြ႔ေငြ႔ေလးဖ်ားေနတယ္ ၿပီးေတာ့ ဘာလကၡဏာမွလည္းမရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ အနည္းဆံုးလုပ္ ရမွာကေတာ့ ေသြးစစ္တာနဲ႔ ဓါတ္မွန္၇ိုက္ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဘယ္လိုကုသမလဲ

အဖ်ားအနည္းငယ္ပဲရွိတယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္က ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို အလွ်င္စလို ခ်ပစ္ေလ့မရွိပါဘူး ။ လကၡဏာေတြၿပၿပီး အဖ်ားၾကာရွည္မွသာလွ်င္ ေရာဂါရဲ႕ ဇစ္ၿမစ္ကို သိဖို႔ ခက္ခဲေလ့ရွိပါတယ္ ။ ကၽြမ္းက်င္ သူေတြကေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို အလြန္အမင္းခ်ပစ္ၿခင္းဟာ ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားစနစ္ကို ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္ ။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကလည္း ဖ်ားနာၿခင္းကိုၿဖစ္ေစၿပီး တၿခား အသက္ရွုလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာပိုး၀င္တာေတြကိုၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ အဖ်ားအရမ္းၾကီးရင္ေတာ့ ေအာက္ပါေဆးေတြကို သံုးစြဲႏိုင္ပါတယ္ ။

- ပါရာစီတေမာ ၊ ibuprofen ( ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ သံုးစြဲသင့္ပါတယ္ ၊ အမ်ားၾကီးေသာက္ သံုးၿခင္း ကို ေရွာင္ရွားရပါမယ္ ။ ပါရာစီတေမာကို အမ်ားၾကီးေသာက္သံုးၿခင္းနဲ႔ ေရရွည္ေသာက္ၿခင္းဟာလည္း အသည္းႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္ေစပါတယ္ ။ ေဆးေသာက္လြန္သြားရင္ ေသႏုိင္တဲ့အထိၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ အဖ်ား ၁၀၂ ေအာက္ မွာေတာ့ အဖ်ားက်ေဆးေတြကို ဆရာ၀န္ရဲ႕အၾကံဥာဏ္မပါပဲ တိုက္ေကၽြးလို႔ရပါတယ္ ။
- Aspirin ( လူၾကီးပဲတိုက္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကေလးေတြကို တိုက္လို႔မရပါဘူး ။ ရွားပါးတဲ့ ေသႏုိင္တဲ့ Reye's syndrome ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။

ကိုယ့္ရဲ႕ ဖ်ားနာၿခင္းၿဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြကိုမူတည္ၿပီးဆရာ၀န္က ပိုးသတ္ေဆးေတြညႊန္ေပးမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အထူး သၿဖင့္ နမိုးနီယားနဲ႔ အသက္ရွူလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ၿခင္းေတြမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ Antibiotic ေတြဟာ ဗိုင္းရပ္ပိုး၀င္ၿခင္းကို မကုႏိုင္ပါဘူး ။( ဥပမာ Gastroenteritits and mononucleosis ေရာဂါေတြၿဖစ္ပါတယ္ ) Virus ကိုကု ဖို႔ antiviral ေဆးေတြေတာ့ရွိပါတယ္ ။ ဗိုင္းရပ္၀င္တာကိုအေကာင္းဆံုးကုသၿခင္းကေတာ့ တခါတရံ အနား ယူၿပီး အရည္ရႊမ္းတဲ့အသီးေတြစားသံုးၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

အိမ္မွာဘယ္လိုလုပ္သင့္သလဲ

၁ ။ အရည္ရႊမ္းတဲ့သစ္သီးေတြစားပါ ( အရည္ဆံုးရွံုးၿခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ၿပီး တစ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလး ငယ္ေတြမွာ ကေလးဓါတ္ဆားေတြေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒီလို ဓါတ္ဆားေတြမွာ ေရနဲ႔ electrolytes ေတြ အခ်ိဳးက်ပါ၀င္ပါတယ္ ။
၂ ။ အနားယူပါ ။( ေကာင္းေကာင္းအနားယူဖို႔လိုပါတယ္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားၿခင္းဟာလည္း အပူခ်ိန္ကို တက္ေစ ပါတယ္)
၃ ။ ေရပတ္တိုက္ေပးပါ ။ ( ေရေႏြးေႏြးနဲ႔စိမ္ထားတဲ့ ေရပတ္၀တ္နဲ႔ ကိုယ္အပူခ်ိန္က်ေအာင္တိုက္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ အကယ္၍ ေရပတ္တိုက္ရင္းနဲ႔ခ်မ္းတုန္လာရင္ေတာ့ ေရပတ္တိုက္တာကိုရပ္လုိက္ပါ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ခ်မ္းတုန္ တယ္ဆိုတာ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းအပူခ်ိန္ေတြၿမင့္တက္လာတာၿဖစ္ၿပီး ၾကြက္သားေတြကို အပူ ထြက္ေအာင္ လႈပ္ခါေနၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ

အေကာင္းဆံုးနဲ႔ဖ်ားနာၿခင္းကိုကာကြယ္တဲ့နညး္ကေတာ့ ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ထိေတြ႔မႈ နည္းေအာင္ေန ထုိင္ၿခင္းၿဖစ္ ပါတယ္ ။ ရိုးရွင္းဆံုးနည္းလမ္းကေတာ့ လက္ခဏခဏေဆးၿခင္းပါပဲ ။ ကေလးေတြကို ကစားၿပီး တိုင္း အစာ မစားခင္ အိမ္သာမွ ဆင္းလာတုိင္း ၾကမ္းၿပင္ေပၚတြားတြား ေဆာ့ကစားတိုင္း လက္ေဆးေပးဖို႔ လက္ေဆးဖို႔ အၾကံဥာဏ္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ကေလးေတြကို ဖုန္မႈန္႔သဲေတြ နဲ႔ေဆာ့ ကစားၿပီး တိုင္း ႏွာေခါင္း ပါးစပ္နဲ႔မ်က္လံုးေတြကို မထိမိေအာင္ သင္ၾကားေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုး အေနနဲ႔ကေတာ့ ကေလးေတြကို လူအစုအေ၀းထဲသြားတဲ့အခါ ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္း ၊ ႏွာေခ်ၿခင္းနဲ႔ၾကံဳရ တဲ့အခါႏွာေခါင္းကို cover လုပ္ထားဖို႔ သင္ၾကားေပးဖို႔လိုအပ္ပါတယ္ ။

Ref : http://www.mayoclinic.com/health/fever

သက္တန္႔ခ်ိဳ
12 July 2011
thettantchocho@gmail.com

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Monday, July 11, 2011

သားအိမ္ကင္ဆာအေၾကာင္း

အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ထိတ္လန္႔ေၾကာက္ရြံ႕ဖြယ္ရာ ေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္တဲ့ သားအိမ္ကင္ဆာဟာ ယေန႔ကမၻာေပၚ မွာ အေတာ္ေလးကို ေရပန္းစားလို႔လာပါၿပီ ။ သားအိမ္ကင္ဆာကို ေဆးပညာအရဆိုရင္ Endometrial cancer လို႔ေခၚ ပါတယ္ ။ သားအိမ္ေခါင္း cervix မွာ ၿဖစ္တဲ့ ကင္ဆာကိုေတာ့ cervical cancer လို႔ေခၚပါတယ္ ။ Endometrial cancer ဟာ သားအိမ္ ( Endometrium) မွ တဆင့္ၿဖစ္ေပၚတဲ့ Malignancies ကင္ဆာမ်ိဳးႏြယ္ ပြားေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ သားအိမ္ Uterus နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ lining အနားသတ္ေတြမွာၿဖစ္ပြားပါတယ္ ။ United States မွာဆိုရင္ ႏွစ္စဥ္ ၃၅၀၀၀ ေသာ မိန္းမေတြဟာ သားအိမ္ကင္ဆာၿဖစ္ပြားေနၿပီးေတာ့ အၿဖစ္အမ်ားဆံုး အမ်ိဳး သမီးေရာ ဂါတစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖစ္အမ်ားဆံုးပံုစံၿဖစ္တဲ့ Endometrioid adenocarcinoma မွာ ေသြးဆံုးၿပီးသားအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပထမဆံုး သားအိမ္နံရံေတြ ထူလာၿခင္း Endometrial hyperplasia စတင္ၿဖစ္ေပၚလာၿပီး ေသြးဆင္းၿခင္း Vaginal bleeding နဲ႔ present လုပ္ပါတယ္ ။ သားဥအိမ္ကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿပီးရင္ တတိယအၿဖစ္အမ်ားဆံုး အမ်ိဳးသမီး မီးယပ္ေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးမႈ နံပတ္ ၃ အဆင့္မွာ တည္ရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္တစ္ခုလံုးထုတ္ပစ္ၿခင္း (TAH - Total Abdominal Hysterectomy ) နဲ႔ ေဘးႏွစ္ဖက္ သားဥအိမ္ႏွင့္ သားအိမ္ သားဥအိမ္ ဆက္လမ္းေၾကာင္း တို႔အား ရွင္းလင္းဖယ္ထုတ္ၿခင္း ( Bilateral salpingo-oophorectomy ) တို႔ ၿပဳလုပ္ရပါတယ္ ။

Endometrial cancer ကို တခါတရံမွာ Uterine cancer လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း မတူညီတဲ့ ကင္ဆာေတြ ဟာ သားအိမ္အတြင္း endometrium မွသာလွ်င္မကပဲသားအိမ္ရဲ႕ အၿခား တစ္ရွူးေတြ ကေန လည္း ၿဖစ္ေပၚႏုိင္ပါတယ္ ။ ဥပမာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ cervical cancer , သားအိမ္ၾကြက္သား myometrium မွ ၿဖစ္ေသာ Sarcoma of the myometrium နဲ႔ trophoblastic ေရာဂါတို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

သားအိမ္ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားမ်ား

An endometrial adenocarcinoma invading the uterine muscle

Endometrial cancers အမ်ားစုဟာ adnocarcinomas ေတြၿဖစ္ၾကၿပီး ဆိုလိုတဲ့သေဘာကေတာ့ တစ္လႊာ တည္းၿဖစ္ တဲ့ epithelial cells ေတြကေန စတင္ပါတယ္ ။ Epithelial cells ေတြဟာ Endometrium နဲ႔ Endometrial glands ေတြ ကို ပိုင္းၿခားထားပါတယ္ ။ Endometrial carcinoma ကို မိုက္ခရိုစကုပ္နဲ႔ၾကည့္ၿပီး ခြဲၿခားလို႔ရတဲ့ subtypes မ်ားစြာရွိပါတယ္ ။ အၿဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ Edommetrioid type ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီ ပံုစံမွာဆိုရင္ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြဟာ ပိုမိုဆိုးရြားတဲ့ပံုစံၿဖစ္တဲ့ papillary serous carcinoma နဲ႔ clear cell endometrial carcinomas တို႔နဲ႔ကြာၿခားပါတယ္ ။ ကဲဆက္လက္ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။

Endometrial stromal sarcoma

Type I - ဒီအမ်ိဳးအစားဟာည ေသြးဆံုးခါနီးအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ တခါတရံ estrogen (အမ်ိဳးသမီး ေဟာ္မုန္း ) ေတြမ်ားလာၿခင္းနဲ႔အတူ သားအိမ္နံရံထူလာၿခင္းတို႔ကို ၾကံဳေတြ႔ရပါတယ္ ။ သားအိမ္နံရံ ကို အနည္း ငယ္ေဖာက္ ထြင္း၀င္ေရာက္ၿပီး low grade endometrioid type ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Prognosis ဆိုတဲ့ ေရာ ဂါ ေၾကာင္ ဆက္လက္အသက္ရွင္ႏုိင္ခြင့္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေကာင္းပါတယ္ ။

Uterine carcinosarcoma

Type II - ဒီအမ်ိဳးအစားကေတာ့ အသက္ပိုၾကီးတဲ့ ေသြးဆံုးၿပီးသားအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေတြ႔ရပါတယ္ ။ African-Americans ေတြ မွာ ပိုအၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ estrogen မ်ားလာမႈ နဲ႔ဆက္ႏြယ္မႈမရွိပဲ Prognosis မေကာင္းပါဘူး ။ Type II မွာ ပါ၀င္တာေတြကေတာ့

the high-grade endometrioid cancer,
the uterine papillary serous carcinoma,
the uterine clear cell carcinoma စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ ္။

ၿဖစ္ေလ့ၿဖစ္ထမရွိတဲ့ သားအိမ္ကင္ဆာ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ Endometrial stromal sarcomas ၿဖစ္ၿပီး အဲဒီကင္ဆာ ကေတာ့ ကလန္းန္ ေတြမဟုတ္တဲ့ connective တစ္ရွူးေတြကေန စတင္ၿဖစ္ေပၚပါတယ္ ။ Uterine carcinosarcoma ကို Malignant mixed mullerian tumor လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ ရွားပါးတဲ့ သားအိမ္ကင္ ဆာမ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး ကင္ဆာဆဲေတြ လြန္စြာပ်ံ႔ႏွံ႕ၿပီး အဲဒီလို ကင္ဆာမ်ိဳးမွာ ဆဲလ္ရဲ႕မူရင္းဇစ္ၿမစ္ကို မသိရွိရပါဘူး ။ မိုက္ကရိုစကုပ္နဲ႔ၾကည့္ၿပီး ေတာ့ေအာက္ပါအတိုင္းလည္းခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ ္။

Histological types I - အၿဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ Endometrial Adenocarcinoma ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဆင့္ ၃ ဆင့္ရွိပါတယ္ ။ Grade I ကေတာ့ ဆဲလ္ေတြကို ေကာင္းစြာ ခြဲၿခားရႏိုင္တဲ့ highly differentiated ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Grade II ကေတာ့ moderatley differentiated ၿဖစ္ၿပီး Grade III ကေတာ့ Undifferentiated ဆဲလ္ေတြကို ခြဲၿခားမရႏုိင္တဲ့အဆင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။

Histological types II - Adenocanthoma
Histological types III - Adenosquamous carcinoma Malignant glandular element + malignant squamous element high grade malignancy
Histological types IV - Carcinosarcoma Highly malignant စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

- ေသြးဆင္းၿခင္း ၊ ေသြးဆံုးၿပီးအမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ spotting လို႔ေခၚတဲ့ တစ္စက္ ႏွစ္စက္ေလာက္ ပဲဆင္းႏုိင္ပါတယ္ ။
- မူမမွန္ေသြးဆင္းၿခင္း ၊ မူမမွန္ေသြးဆင္းကာလမ်ား
- အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ေသြးဆံုးခါနီးအမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ပံုမွန္ေသြးဆင္းကာလ ၾကား ကာလမ်ား တြင္ ေသြး ဆင္းၿခင္း ။ ေန႔ရက္ၾကာရွည္စြာေသြးဆင္းၿပီး ပမာဏမ်ားၿခင္း ၊ ခဏခဏ ေသြးဆင္းၿခင္းစသည္တို႔ဟာ ကင္ဆာ ၿဖစ္ႏုိင္ တဲ့လကၡဏာေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။
- ေသြးအားနည္းၿခင္း ( ရက္အၾကာၾကီး ေသြးဆံုးရွံုးတဲ့အတြက္ၿဖစ္ရၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္
- ၀မ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာက်င္ၿခင္း ၊ တင္ပဆုံအတြင္းပိုင္းတြင္ ညွစ္ဆြဲထားသလို နာက်င္ၿခင္း
- အၿဖဴေရာင္သို႔မဟုတ္ အရည္ၾကည္မ်ားဆင္းၿခင္း ( ေသြးဆံုးၿပီးအမ်ိဳးသမီးေတြမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ )

ဘယ္လိုအေၿခအေနမ်ိဳးမွာ အၿဖစ္မ်ားသလဲ

ၿဖစ္ပြားေစတဲ့အခ်က္ Risk Factor ေတြကေတာ့အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့

- အီစရိုဂ်င္ပမာဏမ်ားၿခင္း
- သားအိမ္နံရံထူလာၿခင္း
- အ၀လြန္ၿခင္း
- ေသြးတိုးၿခင္း
- သားဥအိမ္တြင္ အရည္အိတ္မ်ားစြာတည္ၿခင္း ( Polycystic ovary syndrome)
- ကေလးတစ္ေယာက္မွမေမြးဖူးေသာ Nulliparity ( ကိုယ္၀န္မေဆာင္ဖူးၿခင္း )
- မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္း (ၿမံဳေနၿခင္း)
- အပ်ိဳေဖာ္၀င္ခ်ိန္ေစာၿခင္း (early menarche)
- ေသြးဆံုးခ်ိန္ေနာက္က်ၿခင္း (Late menopause)
- သားအိမ္အတြင္းနံရံအဖုမ်ားပါၿခင္း Endometrial polyps
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိၿခင္း
- Taxmoifen ေဆးသံုးေနၿခင္း
- တိရိစၦာန္အဆီမ်ားစြာ စားသံုးၿခင္း
- တင္ပဆံုအား ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပးကုသဖူးၿခင္း
- ရင္သားကင္ဆာရွိၿခင္း
- သားဥအိမ္ကင္ဆာ ၿဖစ္ၿခင္း
- မ်ိဳးဥမေၾကြၿခင္း
- အသက္ ၃၅ ႏွစ္အထက္အမ်ိဳးသမီးမ်ား
- ေန႔စဥ္ အရက္မ်ားစြာ ေသာက္သံုးၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေရာဂါသိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ

စစၿဖစ္ခ်င္းမွာ ကုသလို႔ရတဲ့အတြက္ Routine screening လုပ္ဖို႔ေတာ့မလိုပါဘူး ။ အေစာပိုင္းအဆင့္ေတြမွာ စမ္းသပ္မႈရဲ႕ အေၿဖက ပံုမွန္ေတြၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုၿပင္းထန္လာမွသာလွ်င္သားအိမ္ရဲ႕ အရြယ္အစား ၊ ပံုသ႑ာန္ ၊ အေပ်ာ့အမာစတဲ့လကၡဏာေတြေၿပာင္းလဲသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

၁ ။ Pap smear ယူၿခင္း
၂ ။ သားအိမ္ၿခစ္ၿပီး အသာစ စစ္ေဆးၿခင္း ( သားအိမ္အတြင္းပိုးႏွင့္သားအိမ္ေခါင္း အပါအ၀င္ )
၃ ။ သားအိမ္ၿခစ္ၿခင္း Endometrial curettage ဟာ အဆင္မေၿပခဲ့ရပင္ Dilation and Curettage ( D&C) သား အိမ္ေခါင္းခ်ဲ႔ၿပီးအတြင္းပိုင္းအား ၿခစ္ယူၿခင္း ။
၄ ။ သားအိမ္အတြင္းမွန္ေၿပာင္းထည့္စစ္ေဆးၿခင္း ( Hysteroscopy ) ။ တခါတည္းသားအိမ္အတြင္းစယူၿပီး biopsy လုပ္ႏုိင္ ပါတယ္ ။ D and C လုပ္သလို မၿမင္မစမ္းလုပ္ေနစရာမလိုပဲ ေသခ်ာ မသကၤာတဲ့ေနရာေတြကို ယူႏုိင္ပါတယ္ ။
၅ ။ Endometiral biopsy or aspiration
၆ ။ မိန္းမကိုယ္ အတြင္းပိုင္းအာ အာထရာေဆာင္းရိုက္ၿခင္း ( Transvaginal ultrasound)
၇ ။ အခုေနာက္ပိုင္း TruTest လို႔ေခၚတဲ့စမ္းသပ္မႈတစ္ခုေပၚလာပါတယ္ ။ က်ံဳဲ႕လို႔ေကြးလို႔ရတဲ့ Tao Brush နဲ႔ သားအိမ္ ရဲ႕ entire lining ကိုၿခစ္ယူပါတယ္ ။ နာက်င္မႈသက္သာၿပီး စမ္းသပ္ဖို႔လံုေလာက္တဲ့ တစ္ရွူးေတြရ ရွိပါတယ္ ။ ရိုးရွင္းၿပီး သက္သာပါတယ္ ။ TruTest ကိုတခါတရံမွာအသံုးၿပဳၿပီး အမ်ားစုကေတာ့ Pap smear ကိုသာ အသံုးမ်ားပါတယ္။
၈ ။ Serum p53 antibody ကိုတိုင္းတာၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ကုသၿခင္း

ပထမဆံုးကုသၿခင္းကေတာ့ Srugical ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အနည္းဆံုး ၀မ္းဗိုက္အတြင္းအရည္ယူမယ္ (Peritoneal fluid ကို ယူၿပီး cytologic sampling လုပ္ၿခင္း ) ၊ ဗိုက္ဖြင့္ၿခင္း ၊ lymph nodes မ်ားအားစမ္းသပ္ၿပီး biopsy ယူၿခင္း ၊ သား အိမ္ကို ထုတ္ၿခင္း ၊ သားဥအိမ္ ၂ လံုးထုတ္ၿခင္း ၊ Lymph node မ်ားထုတ္ၿခင္း ၊ စသည္တို႔ၿဖစ္ ပါတယ္ ။ တခါတရံ သားအိမ္ေခါင္းအထိပါ ပ်ံ႕ႏွံေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းပါ ထုတ္ပစ္ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္ကို ၀မ္းဗိုက္ဖြင့္ၿပီး ထုတ္ၿခင္း (Abdominal hysterectomy ) နဲ႔ မိန္းမကိုယ္အတြင္းမွ အဆင့္လိုက္ ထုတ္ပယ္ၿခင္း ( vaginal hysterectomy ) ဆိုၿပီး ရွိပါတယ္ ။ အဆင့္ ၁ သည္ ခဏခဏၿပန္ၿဖစ္ဖို႔ မ်ားပါတယ္ ။ အဆင့္ ၂ ကိုေတာ့ ခြဲစိတ္ၿပီး ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပးပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႔ လူနာေတြမွာေတာ့ ကင္ဆာေဆးသြင္းၿခင္း Chemotherapy ကိုေပး ပါတယ္ အထူးသၿဖင့္ အဆင့္ ၃ နဲ႔ ၄ မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ Endometrial stromal sarcomas အ တြက္ Hormonal therapy ၿဖစ္တဲ့ progestins နဲ႔ antiestrogen ေတြေပးပါတယ္ ။

Herceptin လို႔ေခၚတဲ့ Antibody ကိုေတာ့ HER2/neu protein နဲ႔ overexpress လုပ္ဆတဲ့ ရင္သားကင္ ဆာကုသ တဲ့ေနရာမွာသံုးပါတယ္ ။

ကုသၿခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲ complication မ်ား

- D&C လုပ္ရင္းနဲ႔သားအိမ္ေပါက္ထြက္ၿခင္း ( Uterine perforation ) ရႏိုင္ပါတယ္ ။
- Asherman's syndrome (သားအိမ္အတြင္းပိုင္းကပ္ၿငိတြယ္ၿခင္း ) Intrauterine adhesion ရႏိုင္ပါတယ္ ။ D&C လုပ္တဲ့ အခါ complication အေနနဲ႔ေတြ႔ရပါတယ္ ။ အက်ိဳးဆက္ကေတာ့မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္းနဲ႔ ေနာက္ပိုင္း ကေလးေမြးတဲ့ အခါ အခက္အခဲမ်ိဳးစံု Obstetric complications ေတြနဲ႔ ၾကံဳရႏုိင္ပါတယ္ ။

Ref : http://en.wikipedia.org/wiki/Endometrial_cancer

သက္တန္႔ခ်ိဳ
11 July 2011

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Monday, July 4, 2011

ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္သြင္းၿခင္း (Oral Rehydration Therapy)

ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္သြင္းကုသၿခင္းဆိုတဲ့ Oral Rehydration Therapy ဟာ ၀မ္းသြားၿခင္း ၊ ၀မ္းကိုက္ေရာ ဂါနဲ႔ တၿခား ဗိုင္းရပ္ေတြေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ေရဓါတ္ဆံုးရွံုးသြားၿခင္းေတြကို ၿပန္လည္ၿဖည့္တင္းေပးတဲ့ ရိုးရွင္းေသာ ကုသမႈတစ္ ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။

ORT မွာ ဆားနဲ႔ သၾကားၿဒပ္ေပါင္းေတြပါ၀င္ၿပီး ပါးစပ္ကေနပဲ ရိုးရိုးေသာက္ သံုးရ ၿခင္း ၿဖစ္ ပါတယ္ ။ ကမၻာတစ္၀ွမ္းလံုးမွာ အသံုးၿပဳေနၾကၿပီး ဒါဟာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြအတြက္ အလြန္ကို အေရး ၾကီးပါ တယ္ ။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းမွာ ORT ဟာ ကမၻာတစ္၀ွမ္းက ကေလးငယ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာကို ၀မ္း သြားၿခင္း မွ တဆင့္ ေသဆံုးၿခင္းကို ကယ္ဆယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။

ORT ကို အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြင့္ၾကေပမယ့္ ဆိုလိုရင္းကေတာ့ ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္တင္းေပးၿခင္း ( Rehydration ) ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလေတြမွာ ORT ကို WHO နဲ႔ UNICEF မွ တရား၀င္ ေဆးရည္ (official solution ) ညႊန္ၾကားမႈအရသာလွ်င္ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ပါတယ္ ။ ၁၉၈၈ ေနာက္ ပိုင္းမွာေတာ့ အိမ္တြင္းမွာပါအသံုးၿပဳလို႔႔ရတဲ့အရည္ အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲသတ္မွတ္လာၾကပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင့္ လည္းဆိုေတာ့ Official preparation ေတြဟာ လိုအပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အလြယ္တကူ အၿမဲတမ္း မရရွိႏုိင္တဲ့ အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ၁၉၈၈ မွာပဲ သင့္ေလွ်ာ္တဲ့ ၾကီးၾကပ္ကုသမႈနဲ႔ အစာကိုပါ ဆက္လက္တိုက္ေကၽြးရမယ္ဆိုၿပီး ၿပင္ ဆင္ေၾကၿငာခဲ့ပါတယ္ ။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ORT ကို ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္ေပးႏုိင္တဲ့အရည္မွန္သမွ် အက်ံဳး ၀င္တယ္လို႔ ေၿပာင္းလဲခဲ့ၿပန္ပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုး ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ကေန ယေန႔အထိကေတာ့ ORT ဆိုတာ ဟာ ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္ေပးႏိုင္ေသာ အရည္ကိုတိုက္ေကၽြးရမွာၿဖစ္ၿပီး အစာကိုလည္း ဆက္လက္ တိုက္ေကၽြး ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္ ။

လတ္တေလာ WHO/UNICEF guideline ေတြအရ ORT ကို အိမ္မွာပဲ home fluids အေနနဲ႔ စတင္ တိုက္ေကၽြးသင့္ပါတယ္ ။ ၀မ္းသြားၿခင္းေၾကာင့္ ေရနဲ႔ဓါတ္ဆားဆံုးရွုံုးၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အိမ္မွာပဲ ဆားနဲ႔သ ၾကားကို ေဖ်ာၿပီး Sugar and salt solution အၿဖစ္ စတင္တိုက္ေကၽြးသင့္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ အခ်ိန္ တိုင္း မွာ အစာကိုေတာ့ ေကၽြးေနရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ပထမ တိုက္ေကၽြးတဲ့အရည္ဟာ သင့္ေတာ္ တဲ့အေန အထား တစ္ခုအထိ ေရာက္ရွိၿပီးတဲ့အခါမွာေတာ့ တိုက္ေကၽြးတဲ့စနစ္ကို Official preparation ၿဖစ္တဲ့ ORS ( Oral rehydration salt) ဓါတ္ဆားထုပ္ကို သင့္ေတာ္တဲ့ အခ်ိန္အဆနဲ႔ ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္တင္းဖို႔နဲ႔ Electrolyte ေတြ ပံုမွန္ၿဖစ္ေစဖို႔အတြက္တိုက္ေကၽြးေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အိမ္မွာပ ထမဆံုးအ ရည္တိုက္ေကၽြး တဲ့အဆင့္ မွာေတာ့ တိုက္ေကၽြးတဲ့အရည္ကို ေရြးခ်ယ္တဲ့ေနရာမွာ ဂရုစိုက္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ တိုက္ေကၽြး တဲ့အ ရည္ထဲ မွာ သၾကားေရာ ဆားေရာဟာ သင့္ေတာ္တဲ့ ပမာဏပါ၀င္ရပါမယ္ ။ သၾကားနဲ႔ဆား မပါ၀င္တဲ့အ ရည္ေတြ တိုက္ေကၽြးၿခင္းကိုေတာ့ ေရွာင္ရွားရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဆားမပါတဲ့ အရည္ဟာလည္း ခႏၶာကိုယ္မွာ sodium ေတြနည္းပါးေစၿပီး hyponatremia ဆိုတဲ့အေၿခအေနကိုၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ၀မ္းသြား တဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဆား (sodium) ေတြပါ၀င္သြားၿပီး ဆံုးရွံုးသြားတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္သၾကားကိုလည္း တိုက္ေကၽြးတဲ့အရည္ထဲမွာ ထည့္သြင္းေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင့္ လည္း ဆိုေတာ့ အူထဲကေန SGLT 1 transproter မွတဆင့္ ဆားဓါတ္ေတြကို စုပ္ယူတဲ့အခါမွာ သၾကား ဓါတ္နဲ႔ တြဲစပ္ေန တဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။

အိမ္တြင္းအရည္တိုက္ေကၽြးမႈအဆင့္မွာ ORS အၿပင္ ဆားခတ္ထားတဲ့ထမင္းရည္ ဆားပါ၀င္တဲ့ ဒိန္ခ်ဥ္ နဲ႔ အသီးအရြက္မ်ား ဆားခပ္ထားတဲ့ ၾကက္စြပ္ၿပဳတ္ရည္စသည္တို႔ တိုက္ေကၽြးႏုိင္ပါတယ္ ။ ဓါတ္ဆား ရည္ေဖ်ာ္တဲ့ အခါမွာလည္း ေရသန္႔ကိုသံုးဖို႔လို္ပါတယ္ ။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ေတြနဲ႔တၿခားအခ်ိဳရည္ေတြ ၊ ေကာ္ဖီနဲ႔လက္ဖက္ရည္ စတဲ့ ဆီး သြားေစတဲ့ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ကဖင္းဓါတ္အမ်ားၾကီး ၊ သၾကားဓါတ္အမ်ားၾကီးပါတဲ့ အရာေတြ ကိုေတာ့ ေရွာင္ ရွားရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ တိုက္ေကၽြးမယ့္အရည္ထဲမွာ သၾကားဓါတ္ osmoloarity မ်ားတဲ့ (သိပ္သည္း ဆမ်ားေသာ) အရည္ေတြဟာ ၀မ္းသြားၿခင္းကို ပိုဆိုးသြားေစပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ဒီ သိပ္သည္း ဆမ်ားတဲ့သၾကားေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွ ေရေတြကို အၿပင္ကို ဆြဲထုတ္သြားၿပီး အူအတြင္းမွာ ေရေတြကို မ်ားေစပါတယ္ ။

အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္အရ ORT ကို လံုေလာက္ေသာ အာဟာရ ရွိတဲ့ မည္သည့္ေနရာတြင္မဆိုရရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ အသင့္စမ္း သပ္ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ဓါတ္ဆားထုတ္ေတြကိုလည္း ေရ 1 liter နဲ႔ေရာၿပီး ( ေရသန္႔ဗူးတစ္ဗူး ) ေမႊေႏွာက္ေသာက္ သံုးႏုိင္ပါတယ္ ။ တၿခားစက္မႈ လုပ္ငန္းေတြက ထုတ္တဲ ဓါတ္ဆားထုပ္ေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ UNICEF ကေနထုတ္လုပ္တဲ့ ဓါတ္ဆားထုပ္ေတြလည္း အလြယ္တကူရရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ UNICEF ဟာ ဖြဲ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏုိင္ငံ ၆၀ ကို ဓါတ္ဆားထုပ္ ၅၀၀ မီလီယံ ၿဖန္႔ၿဖဴးေပးခဲ့ပါတယ္ ။ တၿခား ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္ငန္းေတြက ထုတ္လုပ္တဲ့ ဓါတ္ဆားထုပ္ေတြမွာေတာ့ ပါ၀င္တဲ့အခ်ိဳးအစား အနည္း ငယ္ေၿပာင္းလဲမႈ ရွိႏုိင္ၿပီး ေစ်းကြက္ထဲမွာ ဘယ္လို အခ်ိဳးအစားပါ၀င္တဲ့ ORS ေတြကိုပဲ ထုတ္လုပ္ တင္သြင္းၿဖန္႔ၿဖဴးရမယ္လို႔ေတာ့ ကန္႔သတ္ထားၿခင္းမရွိပါဘူး ။ တခ်ိဳ႕ဓါတ္ဆား ထုပ္ေတြမွာေတာ့ ေသာက္ ရေကာင္းေအာင္ အရသာေကာင္းေအာင္ သၾကားထပ္ထည့္ၿခင္းအနံံ႕အရသာ ထည့္ၿခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္ၿပီး ဥပမာ အားၿဖင့္ US မွာဆိုရင္ Pedialyte ဟာ ဓါတ္ဆားထုပ္ကိုအေရာင္အနံ႔အရသာေၿပာင္းလဲၿပီး ထုတ္လုပ္ ၿဖန္႔ၿဖဴးပါ တယ္ ။

WHO နဲ႔ UNICEF ကေတာ့ တရား၀င္ official guidline ကိုအသံုးၿပဳၿပီး ဓါတ္ဆားထုပ္ေတြၿဖန္႔ခ်ီပါတယ္ ။ ဓါတ္ဆား ထုပ္ေတြမွာ Osmolarity နည္းေအာင္စြမ္းေဆာင္ထားပါတယ္ ။ ဒီ guidelines ေတြကို ပဲအသံုး ၿပဳၿပီးေတာ့ ထုတ္လုပ္သူေတြက commercial ORS packets ေတြကို ထုတ္လုပ္ၿပီး ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ တြင္က်ယ္လာခဲ့ပါတယ္ ။ Reduced osmolarity ဆိုတာ osmolarity စုစုေပါင္း 245 mmol/L ရွိတာကိုဆို လိုပါတယ္ ။ ၀မ္းသြားတဲ့ေရာဂါအတြက္ ကုသဖို႔အတြက္ zinc ကို ထပ္ထည့္ၿပီးအသံုးၿပဳၾကပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ ကေလးငယ္ေတြအတြက္ပါ ။ ဇင့္ကို ထပ္ထည့္ၿပီးအသံုးၿပဳၿခင္းအားၿဖင့္ ၀မ္းသြားၿခင္းေၾကာင့္ ေရ ဓါတ္နည္းေန တဲ့ကေလးငယ္ေတြမွာ ေရာဂါ ၿပင္းထန္မႈႏွုန္းနဲ႔ ၾကာခ်ိန္ကို ေလ်ာ့နည္းေစ ပါတယ္ ။ လူၾကီးေတြအတြက္ zinc sulfate solution အေနနဲ႔ ရရွိႏုိင္ၿပီး ကေလးငယ္ေတြမွာလည္း ရရွိႏိုင္ပါတယ္ ။ ကေလးေတြအ တြက္ ေဆးၿပားေတြ လည္းရွိပါတယ္ ။

Reduced osmolarity ORS မွာပါ၀င္တဲ့ အခ်ိဳးအစားကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

ပါ၀င္မႈ	g/l	molecule/ion	mmole/L
sodium chloride(NaCl)	2.6	Sodium	75
glucose, anhydrous (C6H12O6)	13.5	glucose	75
potassium chloride (KCl)	1.5	Potassium	20
		Chloride	65
trisodium citrate, dihydrate Na3C6H5O7·2H2O	2.9	citrate	10

ေရဓါတ္ဆံုးရွံုးၿခင္းႏွင့္ ၿပန္လည္ၿဖည့္တင္းေပးၿခင္းအေၾကာင္းကို ဗဟုသုတအၿဖစ္ မွတ္သားႏုိင္ၾကပါေစ ။

Ref : wikipedia

သက္တန္႔ခ်ိဳ
4 July 2011
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Wednesday, June 22, 2011

အေရၿပားက်န္းမာေရးႏွင့္ ဇင့္ဓါတ္

ေခတ္မွီတိုးတက္လာတဲ့ နည္းပညာေခတ္ၾကီးမွာ လူတိုင္းလူတိုင္း ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္း စားေနတဲ့ စကား လံုးကေတာ့ အားေဆးဆိုတဲ့စကားလံုးပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အားေဆးေတြမွာလည္းပါ၀င္တဲ့ composition ကိုဖတ ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဗီတာမင္မ်ိဳးစံုနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ိဳးစံုကို အမ်ိဳးအစားစံုလင္စြာၿဖင့္ ေရးၿပီးေဖာ္ၿပထားတာကို ေတြ႔ဖူးၾကပါလိမ့္မယ္ ။ ဗီတာမင္တစ္မ်ိဳးစီရဲ႕အေၾကာင္း သတၱဳဓါတ္တစ္မ်ိဳးစီရဲ႕အေၾကာင္းကို အေသးစိတ္ ေလ ့လာ သိရွိတဲ့သူကေတာ့ နညး္ပါးပါလိမ့္မယ္ ။ ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ဇင့္ဓါတ္ (Zinc) ရဲ႕အေရၿပားအေပၚမွာ ဘယ္လို ေကာင္းက်ိဳးေတြရွိတယ္ဆိုတာနဲ႔ တၿခားက်န္းမာေရး ေကာင္းက်ိဳးေတြဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာကို ေလ့လာ ၾကည့္ၾကရေအာင္ ။

ဇင့္ရဲ႕က်န္းမာေရး အေထာက္အကူၿပဳမႈေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ စနစ္ (system) ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ပတ္သတ္မႈ ရွိေနပါတယ္ ။ ဇင့္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးေတြအေနနဲ႔

- ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားစနစ္ ( Immune system)
- အစာေၿခၿခင္း ( Digestion)
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳအား ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း ( Control of diabetes)
- စိတ္ဖိစီးမႈ အား ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း ( Improves stress level)
- စြမ္းအင္ဇီ၀ကမၼ ၿဖစ္ပ်က္ၿခင္း ( energy metabolism)
- ၀က္ၿခံႏွင့္ အနာမ်ားသား သက္သာေစၿခင္း ( acne and wounds healing ) စသည္တို႔ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္သည္ ေတြ မွာလည္းလိုအပ္ၿပီး ၊ ဆံသား အလွထိမ္းသိမ္းဖို႔ ၊ ႏွင္းခူ ၊ အ၀လြန္ၿခင္းအား ေလ်ာ့ ခ်ရန္ ၊ ၾကက္မ်က္သင့္ေရာဂါ ( Night blindness ) ၊ မ်က္စိက်န္းမာေရး ၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း နဲ႔ တၿခား အရာ ေတြအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဇင့္ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ က်ယ္ၿပန္႔စြာ ပါ၀င္ပတ္သတ္မႈ ရွိေနပါတယ္ ။

ဇင့္ဟာ ပရိုတိန္းဓါတ္ထုတ္လုပ္မႈၿဖစ္စဥ္ ( protein synthesis) မွာ အေရးၾကီးတဲ့ သတၱဳဓါတ္ အခန္း က႑ မွပါ ၀င္ၿပီး လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲမွ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားစနစ္မွာ ဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္လည္ပတ္ၿဖစ္ေပၚၿခင္းကို ကူညီေပးပါတယ္ ။ ဇင့္ကို ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ၾကြက္သားေတြမွာ မ်ားစြာေတြ႔ရေလ့ရွိၿပီး အထူးသၿဖင့္ ေသြးၿဖဴဥ ၊ ေသြးနီဥ ၊ မ်က္စိ အာရံုခံလႊာ ( retina) ၊ အေရၿပား ၊ အသည္း ၊ ေက်ာက္ကပ္ ၊ အရိုးနဲ႔ ပန္ကရိယ တို႔မွာ သိပ္သည္းေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရ ေလ့ရွိပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ သုတ္ရည္ (semen ) နဲပ ဆီးက်ိတ္ဂလင္း ( prostate gland) တို႔မွာ ဇင့္ကိုေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္ ။ လူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ အင္ဇုိင္း ၃၀၀ သို႔မဟုတ္ ဒီထက္မက ဇင့္ကို ပိုလိုအပ္ပါတယ္ ။ ေလ့လာစမ္းသပ္သူေတြက ပရိုတိန္း ၁၀၀ ၀၀၀ မွာ ၃၀၀၀ ေလာက္က ခႏၶာကို္ယ္ထဲမွာ ဇင့္ပါ၀င္ပတ္သတ္ေနမႈေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ ပံုမွန္လ ူတစ္ ေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ဓါတ္ ၂ ဂရမ္မွ ၃ ဂရမ္အထိ ပါ၀င္ပါတယ္ ။

လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ကို စစ္ထုတ္ေပးတဲ့ တံေတြးဂလင္း (Salivary gland ) ၊ ဆီးၾကိတ္ ဂလင္း ( prostate gland ) နဲ႔ ပန္ကရိယ ( pancreas ) ကဲ့သို႔ ေသာ ကိုယ္အဂါၤအစိတ္အပိုင္းေတြရွိပါတယ္ ။ Immune cells ေတြကလည္း ဇင့္ ကို စစ္ထုတ္ေပးပါတယ္ ။

ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ဘာေတြၿဖစ္ႏုိင္သလဲ ?

ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ေတာ့
- ပံုမွန္ၾကီးထြားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း
- ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ၿခင္း
- အရိုးၾကီးထြားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း
- အနံအရသာအာရံုခံမႈ ဆံုးရွံုးၿခင္း
- စိတ္က်ေရာဂါ
- အသားအရည္ၾကမ္းတမ္းၿခင္း
- ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း
- အေရၿပားေဖ်ာ့ေတာ့ၿခင္း
- ၀မ္းသြားၿခင္း
- ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း
- ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း
- လက္ေခ်ာင္းထိပ္လက္သည္းခြံမ်ားတြင္ အၿဖဴစက္မ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ားကိုေတြ႔ရႏိုင္ပါတယ္ ။

ဇင့္ကို ဘယ္ေတြကေနတဆင့္ရရွိႏိုင္သလဲ ?

ဇင့္ကို ရရွိႏုိင္တဲ့ အဓိက အစားေသာက္ေတြကေတာ့ အသားေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ တၿခားအစား အေသာက္ေတြ ကေတာ့ ကမာ ၊ ကမုတ္ေကာင္ ၊ တရုတ္မုန္လာ ၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ အုတ္ဂ်ံဳ ၊ ေၿမပဲ ၊ မက္မြန္ ၊ ဂ်ံဳေစ့ ၊ ေရႊဖရံုေစ့ ၊ ဂ်င္းပင္ အၿမစ္ နဲ႔ ပီကမ္ pecan အေစ့ စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဇင့္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိုးေတြက ဘာေတြလဲ ?

က်န္းမာေရးအေပၚ အေထာက္အကူၿပဳတဲ့ ဇင့္ရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

အေရၿပား

ဇင့္ဟာ က်န္းမာလွပတဲ့အေရၿပားၿဖစ္ဖို႔အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္တဲ့အရာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အနာေတြကို သက္ သာ ၿပီး healing ေကာင္းေစယံုသာမကပဲ အေရၿပားထိခိုက္ရွနာမ်ားကိုလည္းေသြးတိတ္ေစၿပီး ၀က္ၿခံကို လည္း သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ ေသာက္ေဆးေတြဟာ အိပ္ရာနာ (bed sores) ၊ အေရၿပား အနာ ၊ အေအးနာ ( cold sores ) ၊ အာခံတြင္းအပူနာ ၊ ခြဲစိတ္အရာ ၊ မီးပူေလာင္နာ နဲ႔ တၿခားအ ေရၿပားမွာ ၿဖစ္တာအေတာ္မ်ားမ်ားကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္ ။ အနာသက္သာေစဖို႔အတြက္ အနာက်က္ ေစဖို႔အတြက္ ဇင့္ပါ၀င္တဲ့လိမ္းေဆးေတြကိုလည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ ကိုလာဂ်င္ (collagen) ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ သတၱဳဓါတ္တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး အင္ဇိုင္းေတြ ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္ဖိုပလည္း ကူညီေပး ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ astringent လည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ Astringent ဆိုတာဟာ ဓါတုပစၥည္းတစ္ခုၿဖစ္ၿပီး အေရၿပား နဲ႔တစ္ရွူး ေတြကို က်ံဳ႕ၿခင္း ၊ က်ဥ္းၿခင္းနဲ႔တင္းၾကပ္ေစၿခင္းကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ Zinc oxide ဟာဆိုရင္လည္း အေရၿပား မွာ အေရာင္က်ၿခင္းအစြမ္းသတၱိရွိပါတယ္ ။ အေရၿပားကို ယားယံၿခင္းမွကာကြယ္ေပးၿပီး ေအးၿမေခ်ာ ေမြ႔ေစၿခင္း ၊ အနီကြက္မ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္းမွကာကြယ္ေပးၿပီး အေရၿပားစိုစြတ္ထိုင္းမႈိုင္းၿခင္းကိုလည္း ကာကြယ္ေပး ပါတယ္ ။ Dermatitis herpetiformis ဆိုတာဟာ နာတာရွည္အေရၿပားေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အေရၿပား မွာ အလြန္ယားယံၿပီး ပူေလာင္ၿခင္း နာက်င္ၿခင္းကို ခံစားရေစပါတယ္ ။ အေရၿပားေပၚမွာအထူးသၿဖင့္ တံေတာင္ ဆစ္ ၊ ဒူးေခါင္း ၊ တင္ပါးတို႔မွာ ၿပည္ဖုေလးေတြေပါက္ေစၿပီးနာက်င္ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ ဒီအေရၿပား ေရာဂါမွာလည္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစတယ္လို႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္ ။ ဇင့္ကို ၀က္ၿခံကုသဖို႔နဲ႔ကာကြယ္ဖို႔အတြက္လည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ Zinc gluconate သို႔မဟုတ္ zinc sulfate တို႔ဟာ acne ကို ကုသေပးႏုိင္ၿပီး ၀က္ၿခံေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ အေရၿပားမွာ အန္ဒရိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္း ေတြမ်ားလို႔ ၿဖစ္ေပၚ လာတဲ့ androgenic hormonal effects ေတြကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး အေရၿပား ရဲ႕အဆီဂ လန္းေတြ ရဲ႔လုပ္ေဆာင္မႈကို ပံုမွန္လည္ပတ္ေစပါတယ္ ။

ဇင့္ကို ေဗာက္ေပ်ာက္ကင္းေစဖို႔ Anti-dandruff အေနနဲ႔လည္းသံုးႏုိင္ပါတယ္ ။ Zinc pyrithione ကို တခါတ၇ံ ေဗာက္ေပ်ာက္ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြမွာ ေတြ႔ရေလ့ရွိၿပီး အေရၿပားၿပႆနာေတြကို သက္သာ ေပ်ာက္ကင္း ေစပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ေသာက္ေဆးေတြဟာ ေဗာက္ေရာဂါကိုကာကြယ္ဖို႔ အသံုး၀င္ပါတယ္ ။ ဇင့္ရဲ႕အေရၿပား ေပၚမွာ အၿခားေကာင္းက်ိဳးတစ္ခုကေတာ့ အင္းဆက္ပိုးမႊားေတြကို သဘာ၀အေလွ်ာက္ ကာကြယ္ေပး ႏုိင္ၿပီး ေနေရာင္ၿခည္ဒါဏ္ကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ေအာက္ဆိုက္ဟာ ေနေရာင္ၿခည္ရဲ႕ UV Rays ကို ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္ ။ သြားဖံုးေရာဂါေတြကိုလည္း ကုသေပးႏုိင္ၿပီး ဗီတာမင္ ေအကို အသည္းကေန အေရၿပားကို ပို႔ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာလည္း အဓိက ပါ၀င္လံႈ႔ေဆာ္ေပးပါတယ္ ။ Zinc sulfate ဟာ contact dermatitis ကို ကုသေပးႏုိင္ၿပန္ပါတယ္ ။ Eczema လို႔ေခၚတဲ့ ႏွင္းခူေရာဂါမွာလည္း ဇင့္ကိုအသံုး ၿပဳႏိုင္ၿပီး ႏွင္းခူဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ အဓိကၿဖစ္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဆီးၾကိတ္ေရာဂါ

ဇင့္ဟာ ဆီးၾကိတ္ေရာဂါေတြမွာလည္းအေရးၾကီးတဲ့ အခန္းက႑ကေနပါ၀င္ေနၿပန္ပါတယ္ ။ ဇင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ဆီးၾကိတ္ၾကီးလာေစၿပီး ကင္ဆာကို ၿဖစ္ပြားေစနုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေန႔စဥ္ ဇင့္ ၁၅ ဂရမ္ကို လိုအပ္ၿပီး ဆီး ၾကိတ္ၾကီးၿခင္းကို ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္ ။

အေအးမိဖ်ားနာၿခင္း

ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ေသာက္ေဆးေတြဟာ အေအးမိဖ်ားနာၿခင္းေတြရဲ႕ ၿပင္းထန္မႈနဲ႔ၾကာခ်ိန္ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ proinflammatory cytokinesis ရဲ႕ပမာဏကို ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး ဒါဟာ အထူးသၿဖင့္ အေအးမိပိုး ၀င္ၿခင္း cold infections မွာ ပိုဆိုး၀ါးေစပါတယ္ ။

ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း

ဇင့္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ကို ပိန္ေစၿပီး လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အစာစားခ်ိန္စိတ္ appetite ကို ထိမ္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္းရွိပါတယ္ ။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္

ဇင့္ဟာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ DNA repair and function အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဆဲလ္ေတြ အလွ်င္ အၿမန္ၾကီးထြားေစဖို႔ နဲ႔ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ အဓိက ဆဲလ္ေတြတည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ ဇင့္ကို လိုအပ္ပါတယ္ ။

မ်ိဳးပြားၿခင္း

ေယာကၤ်ားေလးေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ ဇင့္ဟာ သုတ္ေကာင္မ်ားၿဖစ္ထြန္းေစၿခင္း ( spermatogenesis) နဲ႔ မ်ိဳးပြား အဂါၤေတြ ၿဖစ္ထြန္းေစဖို႔အတြက္ အေထာက္ အကူၿပဳပါတယ္ ။ မိန္းကေလးေတြမွာဆို၇င္လည္း မ်ိုးပြား အေၿခ အေန အားလံုး( ႏို႔ခ်ိဳတိုက္ေကၽြးခ်ိန္အပါအ၀င္) ဇင့္က အေထာက္အကူၿပဳေပးပါတယ္ ။

အထက္ေဖာ္ၿပပါေကာင္းက်ိဳးေတါအၿပင္ bilogical function အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္း ၊ ေရာဂါပိုးမႊား infection မ်ား အား တိုက္ထုတ္ေပးၿခင္း ၊ ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္း (antioxidant) အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္း ၊ အင္ဇုိင္း လည္ ပတ္မႈေတြကူညီေပးၿခင္း ၊ ဆီးၾကိတ္ကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈအားေလ်ာ့က်ေစၿခင္း ၊ နာတာရွည္ေမာ ပန္းႏြမ္း နယ္ၿခင္းအား သက္သာေစၿခင္း ၊ ထိပ္ေၿပာင္ၿခင္းႏွင့္ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအားကာကြယ္ေပးၿခင္း ၊ အရိုးဆံုးရွံုးၿခင္းအား ေလ်ာ့နည္းေစၿခင္း ႏွင့္ ညဖက္တြင္အၿမင္အာရံုခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း (night blindness) ကိုကာကြယ္ ေပးႏုိင္ၿခင္း စတဲ့အစြမ္းသတၱိေတြရွိေနပါတယ္ ။

ဇင့္ဓါတ္ကို က်န္မာေရးရွူေထာင့္ကေန ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိတယ္ဆိုတာကိုေကာင္းစြာသိရွိၿပိး ဗဟုသုတမ်ားစြာႏွင့္ ၿပည့္စံု ႏိုင္ၾကပါေစ ။

Ref : Organic Health (Health benefits of zinc )
: http://www.healthy-skincare.com

သက္တန္႔ခ်ိဳ

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္

.......................

Wednesday, June 15, 2011

အၿဖဴဆင္းၿခင္း (White discharge)

လူ႔ေလာက လူ႔သဘာ၀မွာ အမ်ိဳးသမီးေလးေတြကို ပန္းကေလးေတြအၿဖစ္ တင္စားေၿပာဆိုၾကပါတယ္ ။ ပန္း ကေလးေတြ ဆိုတာ ငယ္ရြယ္ႏုပ်ိဳစဥ္မွာ အစြမ္းကုန္ ပြင့္ဖူးလွပေလ့ရွိၿပီး ၾကီးရင့္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ညွိဳးႏြမ္း ေၿခာက္ေသြ႔ သြားေလ့ရွိတယ္ ။ ဒီလိုအခ်ိန္ေလးအတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ မီးယပ္နဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ၿပႆနာ မ်ိဳးစံု ၾကံဳေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ အခုတင္ဆက္ေပးမွာကေတာ့ မီးယပ္ၿပႆနာမ်ိဳးစံုထဲကမွ White discharge လို႔ေခၚတဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ၿပႆနာပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

အၿဖဴဆင္းၿခင္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ?

အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( normal white discharge ) နဲ႔ မူမ မွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( abnormal white discharge) စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ သာမန္အပ်ိဳေဖာ္၀င္ (puberty) တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တစ္လမွာ ပံုမွန္ ႏွစ္ၾကိမ္ခန္႔ အၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒါကို မူမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းလို႔ေခၚပါတယ္ ။ ပထမအၾကိမ္ဟာ ပထမလနဲ႔ ဒုတယလရဲ႕ ထက္၀က္၀က္လိုက္ရင္ အလယ္ ရက္ေတြမွာ အၿဖဴဆင္းပါတယ္ ။ ဒုတိယအၾကိမ္ကေတာ့ ေသြးမေပၚခင္ တစ္ရက္ရက္မွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒီလိုဆင္းတာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ သတိထားမိေလာက္တဲ့ ပမာဏမဟုတ္ပဲ အနည္းငယ္ (သို႔မဟုတ္) ေၿခာက္မေနပဲ စိုစိစိ ၿဖစ္ေနယံုေလာက္ပဲ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္

- ဆီးစပ္ ႏွင့္ေပါင္ရင္း ၊ ေအာက္ခံေဘာင္းဘီ စိုတဲ့အထိေလာက္ေတာ့ပမာဏမမ်ားပါဘူး ။
- ဆိုးရြားတဲ့ အနံ႔အသက္နဲ႔ ယားယံမႈေတြမရွိပါဘူး ။
- အခ်ိန္ကာလအေနၿဖင့္လည္း အထက္ပါေၿပာခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။

အဲဒါကပို မူမွန္ေသာ ဇီ၀ကမၼေၿပာင္းလဲမႈ ( Normal Physiological Change) လို႔ ေခၚတြင္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳး သမီးေလးေတြ အေနနဲ႔ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရး အတြက္လည္း အိမ္မွ ေရသန္႔သန္႔နဲ႔ ဆပ္ၿပာႏုႏုေလးေတြ သံုးလို႔ရပါတယ္ ။ ကာေဘာ္လစ္လို ဆပ္ၿပာမ်ိဳးသံုးဖို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး ။ အေပၚယံပဲ ေဆးေၾကာဖို႔လိုၿပီး အတြင္းအထိေဆးေၾကာဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ အႏၱရာယ္မရွိတဲ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္းၿခင္းၿဖစ္ တဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ Personal hygiene ေကာင္းဖို႔လိုပါတယ္ ။

တစ္ခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးအတြက္ ဒတ္ေတာ ၊ အဆက္ပ္ေတာ စတဲ့ ပိုး သတ္ေဆးေတြနဲ႔ အတြင္း ဖက္ကို ေဆးေၾကာၿခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္တတ္ၾကပါတယ္ ။ ဒါဟာ လံုး၀မေကာင္းပါဘူး ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြဟာ မိန္းမကိုယ္မွာရွိတဲ့ အက်ိဳးၿပဳ ဘတ္တီးရီးယား ( helpful bacteria) ေတြကို သတ္ ပစ္ေလ့ ရွိၿပီး အက္ဆစ္ဓါတ္ကို ေလ်ာ့ေစပါတယ္ ။ Acid ဓါတ္က်သြားရင္ ၿပင္ပ ဘတ္တီးရီးယား ပိုးေတြ၀င္ လာေစၿပီး မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( Abnormal white discharge) ကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဖက္ေတြပါပဲ ။

- အၿဖဴဆင္းေသာ ပမာဏမ်ားၿခင္း
- ဆိုးရြားေသာ အနံ႔အသက္မ်ားရွိၿခင္း
- ယားယံၿခင္းစသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ပြားေစတဲ့ အခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ပိုး၀င္ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္တာ ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ သားအိမ္ေခါင္း (cervix) က အလုပ္လုပ္တာ မ်ားလြန္းတဲ့အ တြက္ေၾကာင့္(လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားၿခင္း) အၿဖဴဆင္းတာလည္းရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္ထဲထည့္တဲ့ သေႏၶတားပစၥည္း (IUCD) ေၾကာင့္ လည္းဆင္း တာရွိၿပီး တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္း မႈ မမွန္လို႔ stress ( စိတ္ဖိစီးေသာက) မ်ားမႈေၾကာင့္ လည္း အၿဖဴဆင္းရ တာေတြရွိပါတယ္ ။

Post menopausal white discharge

အသက္ၾကီးမွ abnormal white discharge ဆင္းတာေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ၾကီးေသြးဆံုးၿပီးမွ အၿဖဴဆင္း မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္လည္တံကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ႏုိင္တာေၾကာင့္ တတ္ကၽြမ္း တဲ့ သားဖြားမီးယပ္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသသင့္ပါတယ္ ။

ပိုး၀င္ၿခင္း (၃)မ်ိဳး

မူမမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ ပိုး၀င္ၿခင္း ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ (Trichomonas vaginitis) လို႔ေခၚတဲ့ မိန္းမကိုယ္ေရာင္ရမ္းယားယံၿခင္း ၊ အၿဖဴဆင္းၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ဒုတိယတစ္မ်ိဳးကေတာ့ မႈိစြဲကပ္ တဲ့ေရာ ဂါတစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ (Fungal vaginitis or monelial vaginitis) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ တတိယ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ၂ မ်ိဳးစလံုးေပါင္းၿပီးၿဖစ္တဲ့ပိုး၀င္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖဴဆင္းမ်ားၿပီး အနံ႔ဆိုးရြားမယ္ ဆင္းေနတဲ့ အၿဖဴရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ ကို ၾကည့္ၿပီး ဘာပိုး၀င္လဲဆိုတာ ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါတယ္ ။ ဥပမာအေနနဲ႔ မိန္းမ ကိုယ္မွာ မႈိစြဲၿပီးေရာင္ ရမ္းၿခင္းၿဖစ္တာဟာ အမ်ားအားၿဖင့္ Pregnancy ေတြနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မၾကာ ခဏ အ ၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ ပမာဏလည္းမ်ားၿပီး ယားယံၿခင္းနဲ႔ အနံအသက္ ကလည္းမေကာင္း ပါဘူး ။ ဒီလိုမ်ိဳးပဲ မိႈစြဲၿပီး အၿဖဴလည္းခဏခဏဆင္းၿပီး ပမာဏမ်ားၿပီးု ယားမယ္ အနံ႕အသက္ လည္းမေကာင္း ဘူးဆိုရင္ အဆိုပါအမ်ိဳးသမီးမွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ မဟုတ္ရင္လည္း အမ်ိဳးထဲမွာ ဆီးခ်ိဳမ်ိဳးရိုး ရွိႏိုင္ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာ ဒီလိုမၾကာခဏၿဖစ္တယ္ဆိုရင္ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ၿဖစ္တာလို႔ ခန္႔မွန္းရင္ ၉၀% မွန္ေလ့ရွိပါတယ္ ။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ သမားေတြမွာ မႈိစြဲၿပီးမႈမမွန္ အၿဖဴဆင္းတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ Monellia ဆိုတဲ့ မႈိက အခ်ိဳ ကို ႏွစ္သက္ၿပီး အက္ဆစ္ကို ၾကိဳက္ပါတယ္ ။ Pregnancy အခ်ိန္မွာ လိုင္နင္ဆဲလ္ေတြက Glycogen အခ်ိဳဓါတ္ပိုမ်ား လာသလို အခ်ဥ္ဓါတ္လည္းပိုမ်ားလာပါတယ္ ။ အဲဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးဟာ Fungus ေတြ အၾကိဳက္ ၿဖစ္တာောကာင့္ အၿဖဴဆင္းတာလည္းမၾကာခဏၿဖစ္လာၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳသမားမွာလည္း ဒီသေဘာ အတိုင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

Trichomonas vaginitis ေၾကာင့္ အၿဖဴဆင္းရတဲံအဓိက အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံ မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တပ္အပ္ၾကီးေတာ့ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ ဥပမာ ဒီပိုးရွိေနတဲ့ မိန္းမတစ္ေယာက္က အိမ္သာ က မုတ္ေပၚသြားတယ္ ေနာက္တစ္ေယာက္အပ်ိဳစင္ေလးကလည္း သြားမိရင္သူ႔မွာကူးစက္သြားၿပီး အဲဒီအပ်ိဳ စင္ေလးကို လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ၿဖစ္တာပါလို႔ေတာ့ စြပ္စြဲလို႔မရဘူးေပါ့ ။ ဒီလိုအေၿခအေန မ်ိဳးေတြလည္းရွိ တတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ၿပီး အေမေတြ အစ္မေတြဆီကလည္း တဆင့္ကူးတတ္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတူေနတဲ့အခန္းေတြ ေဘာ္ဒါေဆာင္ေတြမွာလည္း ထဘီငွား၀တ္တာေတြ အတြင္းခံေတြ ငွား၀တ္ တာေတြက တဆင့္လည္းကူးႏုိင္ပါေသးတယ္ ။

ကုသမႈ အပိုင္း

ကုသမႈအပိုင္းမွာေတာ့ ေခၚမွီတိုးတက္လာတဲ့နည္းပညာအရ ေဆး၀ါးေတြကလည္း အရမ္းကို ေခတ္မွီလာပါတယ္ ။ ေရာဂါရာဇ၀င္ history ကို ေမးၾကည့္လိုက္လုိ႔ Trichomonas vaginitis လို႔ ေသခ်ာရင္ ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေရာ သူ႔ရဲ႔ partner ေယာကၤ်ားပါ တစ္ၿပိဳင္တည္းကုသမႈခံယူရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အမ်ားအားၿဖင့္ ေယာကၤ်ားၿဖစ္သူဟာ ပိုးသယ္ေဆာင္သူ ( carrier) ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေယာကၤ်ားမွာေတာ့ လကၡာၿပေလ့မရွိပဲ မိန္းမၿဖစ္သူမွာသာ လကၡဏာ ၿပေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ၿပန္ၿပန္ၿဖစ္ၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႔ ၿပိဳင္တူကုသဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေဆးကေတာ့ ရိုးရိုးေလးပါပဲ ။ Metronidazole ေဆးကို မနက္ ၊ ေန႔လည္ ၊ ည တစ္ၿပားဆီ ၂ ေယာက္စလံုး တစ္ေန႔ ၃ ၾကိမ္ ၇ ရက္ေသာက္ေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

Trichomonas ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းဟာ အေရာင္က ၿဖဴမေနပဲ စိမ္း၀ါ၀ါအေရာင္ရွိပါတယ္ ။ ပမာဏ မ်ားၿပီး ေအာက္ခံေဘာင္းဘီစိုမယ္ ။ ယားယံမယ္ ေနာက္ၿပီးအန႔ံလည္းရွိပါတယ္ ။ မိန္းမကိုယ္တစ္ခုလံုး ရဲေနၿပီး အဲဒီ အေပၚမွာ အမည္းေၿပာက္အၿဖဴေၿပာက္ေလးေတြ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ မႈမမွန္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းမွာက်ေတာ့ မိန္းမကိုယ္နံရံမွာ အၿဖဴဖတ္ေလးေတြ ကပ္ေနေလ့ရွိတယ္ ။ အဲဒါကို milk cast လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ တစ္ဆို႔ဆို႔နဲ႔ေနရခက္တဲ့ လကၡဏာေတြခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ Trichomonas vaginitis ဆိုတာေသခ်ာရင္အထက္ကေၿပာသလို ေဆးေသာက္လို႔ရသလို မိန္းမကိုယ္ထဲ ထည့္တဲ့ေဆးေတြ လည္းသံုး လို႔ရပါတယ္ ။ မႈိစြဲလို႔ အၿဖဴဆင္းတာကိုလည္း ထည့္ေဆးစားေဆးေတြသံုးလို႔ရပါတယ္ ။ တိုးတက္လာတဲ့ေဆး ပညာအရေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုးစြဲတဲ့ ၃ မ်ိဳးစလံုးအတြက္ အဆင္ေၿပတဲ့ ထည့္ေဆးေတြရွိလာပါတယ္ ။ တစ္ညတစ္ လံုးနဲ႔ ၆ ည ထည့္ေပးရပါတယ္ ။

အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးေတြ ၊ ေက်ာင္းသူေလးေတြအေနနဲ႔ အၿဖဴဆင္းတာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဗဟုသုတေတြၿပည့္ ၀ေနဖို႔လို ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔ဆို စာေမးပြဲေတြလည္းရွိတယ္ ။ အိပ္ေရးေတြပ်က္ၿပီး ေသြးအားနည္း ၿပီးေတာ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္း တာေတြၿဖစ္တာကို စိတ္ပူစိတ္ညစ္စရာမလိုပါဘူး ။ ေသြးအားၿပန္ၿပည့္ေအာင္ အနားယူၿပီး ပံုမွန္စားေသာက္ လိုက္ရင္ၿပန္ေကာင္းသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ IUCD ေၾကာင့္ၿဖစ္တာဆိုရင္လည္း အဲဒါၿပန္ထုတ္ လိုက္ရင္ေကာင္း သြားပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုသတိထားရမွာကေတာ့ ဆီးပူေညာင္းက်ေရာဂါ ပိုး Ganorrhoea ေၾကာင့္ ၿဖစ္တာဆိုရင္ေတာ့ သင့္ေတာ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆး Antibiotic ကိုသံုးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဆရာ၀န္ နဲ႔ၿပဖို႔လိုပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းတာဟာ ေသြးဆံုးခ်ိန္မတိုင္ခင္အထိ ၾကံဳေတြ႔ေနရဦးမွာပါပဲ ။ မဆင္းရင္ လည္းပိုး၀င္မယ္ ။ ေယာကၤ်ားနဲ႔ အတူေနလို႔မရဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ မူမွန္အၿဖဴဆိုတာ စိတ္ပူဖို႔မလို ဘူးဆို တာ သိထားေစခ်င္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔လည္း အမ်ိဳးသမီးစကား၀ိုင္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီး က်န္းမာေရး အေၾကာင္းကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေဆြးေႏြးေၿပာဆိုၾကဖို႔လိုပ့ါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔က ဘယ္သူ႔ကိုမွ လည္း မေၿပာပဲ ငါတစ္ေယာက္ တည္းဒီလိုၿဖစ္ေနတာပါလားဆိုၿပီးေတာ့အေတြးေတြ၀င္သြားတတ္ပါတယ္ ။

အမ်ိဳးသမီးေတြသာမက အမ်ိဳးသားေတြေရာ ဒီသေဘာသဘာ၀ ကိုနားလည္ၿပီး မိမိ partner ကိုတန္ဖိုး ထားႏုိင္ ၾက ပါေစ ။ အမ်ိဳးသမီးက်န္းမာေရ းဗဟုသုတေတြ ၿပည့္၀ႏုိင္ၾကပါေစ ။

Ref : Health Education on Reproductive Health ( Prof . Myint Mg Mg )
: Internet

သက္တန္႔ခ်ိဳ

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Wednesday, June 8, 2011

ပ်ားရည္၏ ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

ပ်ားရည္မွာက်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေကာင္းက်ိဳးအခ်က္အလက္ေတြ ေၿမာက္မ်ားစြာ ရွိေနတယ္ဆိုတာကို ကၽြန္ေတာ္ တို႔ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။ သူ႔ရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးေတြနဲ႔ သင့္ရဲ႕ လူေနမႈ ဘ၀က်န္းမာေရး မွာ လြန္စြာ အသံုး၀င္ ပါတယ္တဲ့ ။ ပ်ားရည္ရဲ႕ ခ်ိဳၿမတဲ့ အရသာဟာ သင့္ရဲ႕ အရသာ အာရံုခံ အဖုေလးေတြကို လႈံ႕ေဆာ္ေပး ယံုသာ မကပဲ အစာစားခ်င္စိတ္ကိုလည္း ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ အစားအစာမ်ား ခ်က္ၿပဳတ္ရာမွာလည္း ေမႊးပ်ံ႕ သင္း ၾကိဳင္ေနေအာင္ အသံုးၿပဳႏုိင္ၿပီး ပ်ားရည္နဲ႔ မုန္႔အမ်ိဳးမ်ိဳး ကို ၿပဳလုပ္စားသံုးႏုိင္ပါေသးတယ္ ။ ကယ္လို ရီ ေၿမာက္မ်ား စြာပါ၀င္ၿပီး လည္ေခ်ာင္းယားယံၿပီး မသက္မသာ ၿဖစ္တာေတြကိုလည္း ဖံုးအုပ္ကာ ကြယ္ေပး ထားႏိုင္ပါတယ္ ။ ယခုဆိုရင္စမ္းသပ္ေလ့လာသူေတြဟာ ပ်ားရည္ရဲ႕ ေဆးပညာဆိုင္ရာ ေကာင္းက်ိဳး (medical benefits ) ေတြကို ရွုေထာင့္ေပါင္းစံုကေန နည္းလမ္းေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ စမ္းသပ္အေၿဖထုတ္ေနၾကၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။

ပ်ားရည္ဟာ သင့္ရဲ႕ အာခံတြင္းထဲမွာ စိတ္ေက်နပ္မႈ ၿဖစ္ေစယံုသာမကပဲ ပိုးသန္႔စင္ေစၿခင္း ( Antiseptic) ၊ ဓါတ္တိုး ဆန္႔က်င္ပစၥည္း (Antioxidant) ၊ ခႏၶာကိုယ္သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေစၿခင္းစတာေတြကို လုပ္ေဆာင္ေပး ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဆိုရင္လည္း အေရၿပားနဲ႔ အသားအရည္ကို ၀င္းပစိုၿပည္ေစၿပီး ၿခံဳငံုၿပီးၾကည့္ မယ္ဆို ရင္ အနာက်က္ၿမန္ၿခင္း ။မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ၿခင္းစတဲ့ ဦးေခါင္း ကေန ေၿခေထာက္ အထိ ေက်ာင္းက်ိဳးမ်ားစြာကို ေပးေစပါတယ္ ။ ပ်ားရည္ရဲ႕ အနာက်က္ၿမန္ တဲ့ ေကာင္းက်ိဳး ကို ေရွးႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာကတည္းက အသံုးၿပဳခဲ့ၾကၿပီး အထူးသၿဖင့္ ၿပတ္ရွနာမ်ားမွာ းပိုအသံုး၀င္ပါတယ္ ။ သာမန္ဖ်ား နာမႈနဲ႔ ေရာဂါေတြမွာလည္း ကုသမႈ အၿဖစ္အသံုးၿပဳႏိုင္ၿပီး မ်ိဳးဆက္တစ္ခုမွေန၍ ေနာက္တစ္ခုကို က်န္း မာေရးေကာင္း က်ိဳးေတြကို ဆင့္ကဲေပးေစပါတယ္ ။ UMF Manuka Honey လို႔ေခၚတဲ့ပ်ားရည္ဟာဆိုရင္ ယေန႔ပ်ား ရည္ရဲ႕က်န္းမာေ၇းဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးမႈေတြမွာ အရသာအရွိဆံုး ပ်ားရည္ေဆးအၿဖစ္ ထည့္သြင္းေၿပာ ဆိုေနၾကၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီပ်ားရည္ဟာ ေရာဂါပိုးမႊားေတြကို တိုက္ထုတ္ယံုတင္မကပဲ တစ္ရွူးမ်ား အနာ က်က္ၿမန္ၿခင္းကို ကာကြယ္ေပးၿခင္း ၊ အမာရြတ္ၿဖစ္ၿခင္းႏွင့္ ေရာင္ရမ္းၿခင္းမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစၿခင္း စတဲ့အခ်က္ေတြ ရရွိပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေတြၿဖစ္တဲ့ ၀မ္းသြားၿခင္း ၊ အစာမေၾကၿခင္း ၊ အစာအိမ္အနာမ်ားနဲ႔ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာၿခင္း ( GE) ကိုပါ ကုသဖို႔အတြက္ အသံုးၿပဳနိုင္ပါတယ္ ။

ပ်ားရည္ကို အစားအစာေတြမွာ အသံုးၿပဳၿခင္းနဲ႔ ေကာင္းက်ိဳးေတြကေတာ့ ပ်ားရည္ကို ရရွိတဲပင္ ရင္း နဲ႔ ေနရာေဒသအေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။ ပ်ားေတြကေနရရွိတဲ့ပ်ားရည္ကို အသံုးၿပဳၿပီးေတာ့ propolis , royal jelly , beewax ( ပ်ားဖေယာင္း ) စတဲ့ ထုတ္ကုန္ေတြ ထုတ္လုပ္ၿပီး အသက္ရွုမ၀ၿခင္း ၊ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း ၊ အိပ္မေပ်ာ္ၿခင္း ၊ အဆင္အၿမစ္နာၿခင္း ၊ ၀က္ၿခံနဲ႔ မႈိုပိုး၀င္ၿခင္းစတာေတြမွာပါ အသံုးၿပဳတာေၾကာင့္ ပ်ားရည္ကို ရုိးရာေဆး ( Traditional medicine) အၿဖစ္ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အသံုးၿပဳေနၾကပါၿပီ ။ ဆက္လက္ၿပီး က်န္း မာေရး ဆိုင္ရာေကာင္းက်ိဳးေတြကို အေသးစိတ္ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။

၁ ။ Natures's Energy Booster

အရသာ ေကာင္းလြန္းတယ္ဆိုတဲ့ အၿပင္ပ်ားရည္ရဲ႔ေကာင္းက်ိဳးေတြအမ်ားၾကီး ရွိပါေသးတယ္ ။ သဘာ၀ ကစီဓါတ္ ပင္ရင္း ( Natural source of carbohydrate) ၿဖစ္ၿပီး လူေတြရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ ကို ခြန္အားနဲ႔ စြမ္း အင္ေတြကို ေပးေစပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ပ်ားရည္ကို စြမ္းေဆာင္ရည္ၿမင့္မားေစဖို႔ အကူပစၥည္း (Booster) အၿဖစ္အၿပင္ ၾကြက္သားမ်ားေညာင္းညာၿခင္း ၊ ေမာပမ္းႏြမ္းနယ္ၿခင္းေတြကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ သဘာ၀ သၾကားအခ်ိဳအရသာဟာ ေလ့က်င့္ခန္းၿပဳလုပ္ၿခင္းောကာင့္ ၿဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေမာပန္းၿခင္းေတြကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ ပါတယ္ ။ ပ်ားရည္ထဲမွာပါတဲ့ ဂလူးကို႔စ္ကို ခႏၶာကိုယ္က လွ်င္ၿမန္စြာ စုပ္ယူၿပီး စြမ္းအင္ကိုတိုး တက္ေစပါတယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ fructose ကိုေတာ့ ေၿဖးညွင္းစြာ စုပ္ယူၿပ့ီး energy ကို ပံုမွန္ပဲေပးေစ ပါတယ္ ။ ေသြးတြင္း သၾကားဓါတ္ကိုလည္း တၿခားသၾကားဓါတ္ မ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ထိမ္း ညွိေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ပ်ားရည္ရဲ႕က်န္းမာေရးေကာင္းက်ိဳးေတြကိုသိေစဖိုပအတြက္

- သင္အလုပ္သြားခါနီးတုိင္းပ်ားရည္တစ္ဇြန္းခန္႔ ေသာက္သံုးသြားႏုိင္ပါတယ္ ။
- မနက္ပိုင္းေတြမွာ မၾကည္မလင္ႏိုးထတတ္ၿပီး စြမ္းအားမၿပည့္သလိုခံစားေနရရင္ ပ်ားရည္ ကို ေသာက္ သံုး ၾကည့္ႏုိင္ပါတယ္ ။
- သင့္ကေလးငယ္ေတြဟာ ပင္ပင္ပန္းပန္းေဆာ့ကစားၿပီး ေက်ာင္းသြားဖို႔ ၿငင္းဆန္ေနပါသလား ။ ပ်ားရည္နဲ႔ sandwiches ကိုၿပင္ဆင္ေပးလိုက္ပါ ။ ဒါဆို တစ္ေန႔လံုး စြမ္းအားၿပည့္ၿပီး လန္းဆန္းတက္ၾကြေနပါလိမ့္မယ္ ။

၂ ။ Immunity System Builder

ပ်ားရည္ရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးအမ်ားၾကီးထဲကမွ အဖိုးတန္တဲ့အရာတစ္ခုကေတာ့ immune system booster အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္းပါပဲ ။ ပ်ားရည္ရဲ႕ ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ဂုဏ္သတၱိနဲ႔ ဘတ္တီးရီးယားပိုးမႊားေတြကို သတ္ႏိုင္ တဲ့ အစြမ္းက အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစၿပီး သင့္ကို က်န္းမာေပ်ာ္ ရြင္ေစႏုိင္ ပါတယ္ ။ ၿပင္ပပိုးမႊားေတြကို တိုက္ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မနက္စာမစားခင္ေလးမွာ ပ်ားရည္ တစ္ဇြန္းနဲ႔ lemon တစ္ဇြန္းေလာက္နဲ႔ ေရာၿပီး ေရေႏြးေႏြးနဲ႔ ေဖ်ာ္စပ္ေသာက္သံုးၿခင္းအားၿဖင့္ ပ်ားရည္ ရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးေတြကို သိႏိုင္ပါတယ္ ။

၃ ။ Honey is Anti-Cancer !!

ပ်ားရည္ဟာ ကင္ဆာကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္သလား ဆိုတာ မေသခ်ာေပမယ့္ လူအမ်ားစုကေတာ့ ပ်ားရည္ရဲ႕ ကင္ဆာ ကာကြယ္ၿခင္း ( Carcinogen preventing) နဲ႔ ကင္ဆာကာကြယ္ၿခင္းဂုဏ္သတၱိ ( Anti-tumour properties) ေတြကို စူးစမ္းေလ့လာေနၾကဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

၄ ။ အိမ္တြင္းအသံုး၀င္မႈမ်ား

- မီးေလာင္နာႏွင့္ ၿပတ္ရွနာမ်ား

ေရွးႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ပ်ားရည္ကို အိမ္တြင္းသံုးေဆး ၀ါးတစ္လက္အၿဖစ္ မ်ားစြာ ေသာ ေရာ ဂါေတြနဲ႔ yeast ပိုး၀င္ၿခင္းေတြမွာ သံုးလာခဲ့ၾကပါတယ္ ။ အဆစ္အၿမစ္နာၿခင္း မွာလည္းအသံုး ၀င္ၿပီး သူ႔ရဲ႕ ပိုးသတ္ႏုိင္တဲ့စြမ္းရည္ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႔ေသာ ဘတ္တီးရီးယားေတြရဲ႕ၾကီးထြားႏိုင္မႈ ကို တားဆီးေပးၿပီး အနာသန္႔ ရွင္းေစၿခင္းနဲ႔ ပိုးမ၀င္ၿခင္းကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ အေရးေပၚ သဘာ၀ ေဆးစြမ္းတစ္လက္အေနနဲ႔လည္း ၿပည္တည္နာမ်ား ၊ အပူေလာင္ၿခင္း ၊ ဓါးရွၿခင္း ကို လည္းသက္သာေစပါတယ္ ။ပ်ားရည္ဟာ ေလထဲက စြတ္စိုထိုင္း မႈိုင္းမႈကို စုပ္ယူႏုိင္စြမ္းရွိၿပီး အနာက်က္ၿခင္းကို အားေပးပါတယ္ ။ ေရာင္ရမ္း နာက်င္မႈမ်ား ကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး အမာရြတ္တည္ၿခင္းကို နည္းေစပါတယ္ ။ Anitbacterial property မ်ားစြာပါ၀င္တဲ့ UMF Manuka ကုိ wound dressing အတြက္ အသံုးမ်ားၾကပါ့တယ္ ။

-အရက္ေသာက္သူမ်ားအတြက္
သင္ဟာ တခါတရံမွာ အမ်ားၾကီး ေသာက္မိတယ္ဆိုရင္ ပ်ား၇ည္ကို သံုးစြဲၾကည့္ပါ ။ ပ်ားရည္ဟာ အစာအိမ္ကို သိမ္ေမြ႔ေစၿပီး fructose ပါ၀င္တဲ့အတြက္ အသည္းကေန အရက္ကို oxidation ၿဖစ္ေစတဲ့အရွိန္ကို ၿမင့္တက္ေစပါတယ္ ။ ဒါကို sobering agent လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ လိေမၼာ္ရည္ 80ml မွာ ပ်ားရည္ 15ml ႏွင့္ ဒိန္ခ်ဥ္ 70ml ေရာစပ္ ေမႊေႏွာက္ကာ အရက္နာက်ၿခင္းကို ေၿဖေပးႏိုင္ပါတယ္ ။

-ေခ်ာင္းဆိုး အာသီးေရာင္ၿခင္း
အာသီးေရာင္ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္းကိုလည္း ပ်ားရည္က ႏိုင္ေစပါတယ္ ။ Professional singer ေတြဟာ sore throats ကိုကာ ကြယ္ေပးႏုိင္ဖို႔အတြက္ သီခ်င္းမဆိုခင္မွာ ပ်ား၇ည္ကို ေသာက္သံုးေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ တ ရုတ္ေတြ ကေတာ့ အပူမ်ားရင္အာသီးေရာင္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကၿပီး ပ်ားရည္ကို ေသာက္သံုးၾကပါတယ္ ။ ပ်ားရည္ႏွစ္ ဇြန္းခန္႔နဲ႔ lemon ေလးဇြန္း ကိုေရာစပ္ ဆားအနည္းငယ္ထည့္ၿပီး အာသီးေရာင္ေန စဥ္အ တြင္း ေသာက္ သံုးၾကည့္ပါ ။

- အိပ္မေပ်ာ္ၿခင္း
သင္အိပ္မေပ်ာ္ဘူးလား ။ ႏို႔နဲ႔ပ်ားရည္ကို ေသာက္သံုးၾကည့္ပါ ။ ႏို႔ပူပူေလး တစ္ခြက္ကို ပ်ားရည္တစ္ ဇြန္းခန္႔ေရာ စပ္ၿပီး အေအးခံေသာက္သံုးပါက ႏွစ္ၿခိဳက္စြာ အိပ္ေပ်ာ္ေစပါတယ္ ။

Ref : Internet ( Benefits of honey )

သက္တန္႔ခ်ိဳ
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Monday, September 13, 2010

Chemicals in our food

ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ဟာ အျမဲတမ္းေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ Globalization ေၾကာင့္လို႕ပဲေျပာေျပာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးေၾကာင့္ လို႕ပဲဆိုဆို ကၽြန္ေတာ့္တို႕ တေတြဟာ ျပည္ပလုပ္ ပစၥည္းေတြ အစားအေသာက္ လူ႕အသံုးအေဆာင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳကို ထိေတြ႕ခံစားလာရပါတယ္။ ေတာေရာ ျမိဳ႕ပါမက်န္ ႏိုင္ငံျခားကေန ၀င္လာတဲ့ အသံုးအဆာင္ေတြ ပစၥည္းေတြ သံုးလာၾကတယ္။ ျပည္တြင္းက လူသံုးကုန္ အစားအေသာက္ ထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြကလည္း ျပည္ပ ကုန္စည္ေတြနဲ႕ အျပိဳင္ လူ႕အသံုးအေဆာင္ေတြ စားေသာက္ကုန္ေတြကို ထုတ္လုပ္လာၾကတယ္။

သိပၸံပညာ တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အတူ အသံုးခ်ဓာတုေဗဒ ပညာသည္လည္း အဆင့္ျမင့္လာပါသည္။ မသိရိွေသးေသာ ဓာတုျဒပ္ေပါင္းအသစ္မ်ားကို သိရိွလာသလို လူလုပ္ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ၿဒပ္ေပါင္းမ်ားလည္း ေပၚထြက္လာပါသည္။ လူတို႕သည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးခ်ၾကသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းမြန္သည့္ လူမ်ားရိွသလို မတရား ေလာဘ ေဇာတိုက္ကာ အမ်ားအက်ိဳးကို မငဲ့ကြက္ေသာလူမ်ားလည္း ရိွၾကသည္။ ဘာလိုခ်င္လဲ။ အပင္အၾကီးျမန္ခ်င္လား၊ အသီးထြားေစခ်င္သလား၊ အေရာင္လွေစခ်င္သလား၊ အရသာ ခ်ိဳခ်င္သလား၊ လိုရင္ေျပာပါ။ အကုန္လံုးျဖစ္ေအာင္ ဓာတုေဗဒ ေဆး၀ါးမ်ား အသံုးျပဳျပီး ျပဳလုပ္လို႕ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ စားေသာက္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ အသားငါးေတြဟာ ဓာတုေဗဒ ၿဒပ္ေပါင္းေတြနဲ႕ ကင္းလြတ္တာ မက်န္သေလာက္ ျဖစ္လာပါတယ္။ စာဖတ္သူအေနနဲ႕ ပိုမိုျမင္လာေအာင္ ဥပမာအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။

ျပည္တြင္းျဖစ္

ရန္ကုန္က ကန္စြန္းခင္း အမ်ားစု ဟာ အရြက္ေတြ အရိုးေတြ ၾကီးထြားေအာင္ ဆိုျပီး ပုလဲ ဓာတ္ေျမၾသဇာျဖန္းၾကပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ေတြကို ဘယ္ေလာက္ ေရစင္ေအာင္ ေဆးတယ္ေျပာေျပာ ဓာတ္ေျမၾသဇာေတြကေတာ့ က်န္မွာပါပဲ။

ရန္ကုန္မွာ နာနတ္သီးေတြဆိုရင္ အ၀ါေရာင္ရိွမွ ေရာင္းတန္းလွတယ္ ဆိုျပီး အစိမ္းေရာင္အသီးကို အ၀ါေရာင္ျဖစ္ေအာင္ ဆိုးေဆးေတြ ဆိုးၾကတယ္။ နာနတ္ျခံေတြထဲမွာကို ဆိုးတာပါ။ သစ္သီးအမ်ားစုက ဒီလိုပါပဲ။

ျမန္မာျပည္က ေန ျပည္ပကို တင္ပို႕တဲ့ အစားအေသာက္ကုန္ၾကမ္းေတြဆိုရင္ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြက သိပ္မလိုခ်င္ၾကပါဘူး။ ဓာတုေဗဒပစၥည္းေတြ ပါ၀င္မွဳ မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟိုတေလာက ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို တင္ပို႕တဲ့ ႏွမ္းေတြ reject ထိတာ အဲဒီအေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပည္တြင္းက ၾကက္ေမြး ႏြားေမြးေသာ ျခံမ်ားတြင္ တိရစာၦန္မ်ား ၾကီးထြားႏွဳန္းတိုးေစရန္ steroid ပါ၀င္ေသာ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား အပါအ၀င္ အျခားေဆးမ်ား ထိုးၾကသည္။ ေကၽြးေသာ အစားအေသာက္မ်ားသည္လည္း ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ား မကင္းေပ။ ထိုျခံမ်ားမွထြက္ေသာ အသားမ်ားကို စားသံုးပါက ထိုၿဒပ္ေပါင္းမ်ားကို စားလိုက္သလိုပင္ ျဖစ္ပါမည္။

ျပည္သူအမ်ား စားသံုးေနၾကေသာ စားသံုးဆီမ်ားသည္လည္း နည္းမ်ိဳးစံုသံုးျပီး ေရာထားၾကပါသည္။ ေရခဲေသတၱာထဲတြင္ ထည့္ထားလ်င္ မခဲေသာ ႏွမ္းဆီ အတုမ်ားပင္ ရိွေသးသည္။ စားအုန္းဆီ ဆိုလ်င္ေတာ့ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။

ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သားေတြ ၾကိဳက္ၾကေသာ အကင္ဆိုင္မ်ားတြင္ ေရာင္းခ်ေသာ အသားကင္အမ်ားစုမွာ ယမ္းစိမ္းမ်ား အလြန္အကၽြံထည့္ထားသည့္ အသားတု ကင္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။

ျပည္ပျဖစ္

ျပည္တြင္းတြင္ ေရာင္းခ်ေနေသာ ထိုင္း ႏွင့္ တရုတ္မွ ၀င္လာသည့္ မုန္႕ပဲသေရစာ အမ်ားစုသည္ ဆား၊ တာရွည္ခံေစသည့္ ၿဒပ္ေပါင္းမ်ား ႏွင့္ ဆိုးေဆးမ်ား ပါ၀င္ၾကသည္။ အဆိုပါမုန္႕မ်ားကို ကေလးမ်ားက အထူးၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကသည္။ အနာဂတ္အေ၇းကေတာ့ ရင္ေလးဖြယ္ပင္။

ျပည္ပမွ အခ်ိဳမွဳန္႕ အစားထိုး ဆိုျပီး ၀င္လာေသာ ဟင္းခတ္အမွဳန္႕ကို အခ်ိဳမွဳန္႕ အစား သံုးၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဘာေတြ ပါ၀င္လဲေတာ့မသိ။ ခတ္လိုက္လွ်င္ အသားအရသာထြက္ျပီး မ်ားသြားလည္း ငန္တတ္သည္။ FDA မွေန၍ အဆိုပါ မီးဖိုေခ်ာင္သံုး အမွဳန္႕မ်ားကို ေသခ်ာစစ္ေဆးသင့္သည္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ အစားအေသာက္တို႕သည္ သဘာ၀အတိုင္းမဟုတ္ဘဲ လူတို႕က ျပဳျပင္ထားၾကေသာ အစားအေသာက္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသုိ႕ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား ထည့္လိုက္ေသာေၾကာင့္ အာဟာရဓာတ္မ်ား တိုးပြားမလာပါ။ ေလ်ာ့သြားဖို႕သာရိွသည္။ ထို႕အျပင္ ၎အစားအေသာက္မ်ားသည္

ျပည္သူလူထုကို ေရာဂါဘယ ေပါမ်ားေစတယ္။
နာတာရွည္ ေရာဂါေတြ ၊ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ပိုမိုျဖစ္ပြားလာေစတယ္။
မွားယြင္းသည့္ အစားအေသာက္ လူေနမွဳပံုစံကို ဖန္တီးေစတယ္။
လူေတြ မက်န္းမာရင္ တိုင္ျပည္ေကာ မိသားစုေတြပါ စီးပြားေရး ထိခိုက္တယ္။

အစရိွသည္ျဖင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုသာ ျဖစ္ေစမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလို ဓာတုေဗဒနည္းေတြသံုးျပီး ျပဳျပင္ေနၾကတာကို ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲလို႕ ေမးစရာရိွတယ္။ ကိုယ္သိေတာ့ ကိုယ္မစားျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္လိုက္ရံုျဖင့္ မျပီးပါ။ သက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရိွသူမ်ားက အစားအေသာက္ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ တင္းၾကပ္ျပီး ထိေရာက္သည့္ ဥပေဒမ်ား ခ်မွတ္ဖို႕လိုပါသည္။ ဥပေဒရိွရံုျဖင့္လည္း မျပီး။ တည္ျမဲေအာင္ enforcement လုပ္ဖို႕လိုသည္။ ဗမာေတြက ခက္ေတာ့ခက္သား။ ေရွ႕တြင္သာ မဆန္႕က်င္ေသာ္လည္း ေနာက္ကြယ္တြင္ ခိုးလုပ္တတ္ၾကသည္။ ကိုယ့္လူမ်ိဳး မေပ်ာက္ခ်င္လွ်င္ ထိုအက်င့္ေတြကို ျပင္ရမည္။ စစ္ေဆးေရးက ဘယ္ေလာက္လုပ္လုပ္ ျပည္သူကိုယ္တိုင္ ေရာင္းခ်သူႏွင့္ စားသံုးသူမ်ားက ပါ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႕လိုသည္။ အဆိုပါ အစားအေသာက္တို႕၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ ခံစားရမည္ မဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕၏ မ်ိဳးဆက္မ်ား ေနာင္လာေနာက္သားမ်ား ခံစားရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဆံုးျဖတ္ရမွာက ကိုယ့္လူမ်ိဳးမတံုးေစေရး မ်ိဳးမညံ့သြားရေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ၾကိဳးပမ္းၾကဖို႕ ျဖစ္ပါသည္။

Wednesday, October 7, 2009

ကာကြယ္ေရး ႏွင့္ ကုသေရး

ေဆးပညာ စသင္ရေလာက္ကတည္းက ၾကားၾကားေနရ၊ အခုထိ ခိုးလိုးခုလု ရွိတံုးမို႔၊ ေရးခ်င္တာေလးတခုက ကုသေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရး။

သူမ်ားေတြေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး၊ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လူမႈေရး ေဆးပညာဆိုတာ သင္ရေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ အဖို႔ေတာ့ အေတာ္ ပ်င္းရိခဲ့တဲ့ ဘာသာရပ္ပါ။ သင္ေပးတဲ့ ဆရာအေပၚလဲ တည္ႏိုင္တယ္။ ဘာသာရပ္ရဲ႕ ဆြဲေဆာင္မႈလဲပါမယ္ ထင္တာဘဲ။ ေသျခာတာကေတာ့ အသင္ခံရတဲ့ ေမာင္ေက်ာင္းသားရဲ႕ အခံကိုက အထံုနည္းတာ ျဖစ္မယ္ထင္ပါရဲ႕။ ေနာက္ၾကမွ “ေအာ္ ႕႕႕ ငါ့ကိုယ္ငါၾက ဗီဇအထံု လြဲခ်ျပီး၊ အာစရိယႏြယ္၀င္ သင္ဆရာကိုေတာ့ အသင္အျပ မေကာင္းဘူး ထင္ခဲ့မိတာ အျပစ္ မလြတ္ပါလား” လို႔ သေဘာေပါက္မိ ပါတယ္။ ကန္ေတာ့ပါ ဆရာ။

ေက်ာင္းျပီးသြားေတာ့ အသီးသီး အသကအသက ေနရာေဒသအမ်ိဳးမ်ိဳး ေရာက္ကုန္ၾကေရာ။ ေဆးကုေပးရတဲ႔ ေဆးရံုဆရာ၀န္တို႔၊ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ေနရတဲ့ စီမံကိန္းဆရာ၀န္တို႔၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္ ေရာက္သြားတဲ့ ဆရာ၀န္တို႔၊ စသျဖင့္ လိုင္းေတြ ကြဲျပားသြားရေတာ့တယ္။

အဲဒီေခတ္က ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္၊ လုပ္ခ်င္တာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရြးဘို႔ဆိုတာ သာမန္ေျပာရရင္ မျဖစ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ အခုေတာ့ မသိပါ။ အနည္းစုဆိုရင္ ဆရာ၀န္ေတာင္ျဖစ္ခ်င္တာ မဟုတ္ဘဲ၊ ေဆးေက်ာင္း ေရာက္လာရတာ ရွိသတဲ့။ ေက်ာင္းျပီး ျပန္ေတာ့လဲ စာဆက္သင္ခ်င္သူေတြ-ဆက္သင္ႏိုင္သူေတြ ရွိသလို၊ မသင္ခ်င္-မသင္ႏိုင္သူေတြလဲ ရွိတာေပါ့။ ဘြဲ႔လြန္ တက္ခ်င္ျပန္အံုးေတာ့ ၀ါသနာ အပထားလို႔၊ ဘာဘြဲ႔လြန္ ရရေတာင္ လုပ္မရတာေတြ အမ်ားၾကီးဘဲ။ တျဗစ္ေတာက္ေတာက္ ဘယ္ေလာက္ ေျပာေျပာ၊ ဗမာပီပီ ေနာက္ဆံုးၾက ကံေပါ့ဗ်ာ။

သားေလး ေလးတန္းေအာင္ကတည္းက ေက်ာင္းထုတ္ အလုပ္လုပ္ခိုင္းရသလိုမ်ိဳး၊ ၇ ႏွစ္ျပီးလို႔ အလုပ္ လုပ္ရသူဆရာ၀န္က ပိုးမ်ားတယ္။ ဒီခါၾကျပန္ေတာ့ တမ်ိဳး။ နယ္စြန္-နယ္ဖ်ားေရာက္ရသူနဲ႔ ေဆးရံုၾကီးငယ္ေတြ ေရာက္သူနဲ႔။ အကပ္-အယပ္ မေတာ္သူမ်ား၊ ကံတရားဘဲ မဟုတ္ျပန္ပါလား။ စြန္႔စြန္႔စားစားလို႔ ဆိုရမလား၊ ကိုယ္ခံ ေကာင္းသူေတြလို႔ ခ်ီးမြမ္းရမလား၊ တိုင္တပါး ေရာက္သြားသူေတြကလည္း မနည္းပါ။ ဆယ္ႏွစ္၊ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ေလာက္မွာ ျပန္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အေရာင္ အေသြးစံုညီ၊ ဘ၀ကိုယ္စီနဲ႔ေပါ့။ နဲနဲ ကဗ်ာဆန္သြားျပီ။

ဘယ္ေနရာေတြ၊ ဘာေတြ၊ ဘယ္လို၊ အမ်ိဳးစံုေနေအာင္ ကြဲျပားေပမဲ့ ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ ႏွစ္မ်ိဳးထဲလို႔ ေျပာၾကည့္မယ္။ လူနာကို ေဆးကုေနရသူေတြနဲ႔ တိုက္ရိုက္ေဆးမကုရသူေတြ။ ဒါကလဲ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ခြဲျခားတာမို႔ ျပႆနာလုပ္စရာ မရွိပါ။ ေရးခ်င္တာက အထင္-အျမင္ မတူၾကတာကိုပါ။ ေဆးကုေနသူေတြကို “ေဆးဘဲကုေနတယ္၊ ကာကြယ္ေရး မလုပ္ဘူး” ဆိုၾကတယ္။ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း ကဲ့ရဲ႕တာလို႔ ေျပာရင္ ေျပာတဲ့လူက ရိုင္းရာၾကဦးမယ္။

က်န္းမာေရးမွာ ကာကြယ္ေရးဆိုတာ အင္မတန္ အေရးၾကီးတာကို လက္ခံပါတယ္ဗ်ာ။ အၾကြင္းမဲ့လို႔ေတာင္ သံုးလိုက္ ခ်င္ေသးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ေျပာခ်င္ေနတာက ကုသေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရး ဘယ္ဟာက ပိုအေရးပါတယ္-မပါဘူး မဟုတ္ပါ။ ကုသေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရး၊ လိုင္းတခုမွာ လုပ္ေနတဲ့ ဆရာ၀န္ တေယာက္ဟာ ေနာက္လိုင္းကို မလုပ္ဘဲ မေနဘူး ဆိုတာကို ေထာက္ျပပါရေစ။ ဒီအခ်က္ကို သေဘာတူရင္ ဘာလို႔မ်ား အျပစ္ဆိုေနရသလဲ။ ကဲရဲ႕ သၿဂဳႋဟ္ ျပဳေနရသလဲ။

တေန႔ကဘဲ ဆရာ၀န္ေတြ စုေရးေနတဲ့ အင္တာနက္အုပ္စုမွ ဖတ္လိုက္ရတာရွိတယ္။ စပါယ္ရွယ္လစ္ေတြ သူ႔ စပါယ္ရွယ္ မဟုတ္တဲ့ ေရာဂါလူနာေတြကို ကုေပးတာကို ေရးတဲ့ဆရာက (အက္သစ္) ရႈေဒါင့္ကေန ေရးတယ္။ “သိုးမဲ” လို႔ေတာင္ ေခၚလိုက္ေသး။ ဒီေတာ့ (ဂ်နရယ္လိုက္စ္) လုပ္လိုက္ရင္ “ဆရာ၀န္မ်ား ေဆးကုၾကသည္။” ဆက္ခ်င္တာက “ေဆးကုယင္းနဲ႔ ပညာေပး-ကာကြယ္ေရးလဲ လုပ္ၾကသည္”လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

တိုင္းျပည္ အျပင္ေရာက္ေနတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ (ေဖၚဂြတ္) ေတာ့ (ေဖၚဂြတ္)ဘဲ။ ကိုယ့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ ကိုယ္ ေရြးခ်ယ္ျပီး၊ ေကာင္းဘို႔ ထြက္လာရင္ (ေဖၚဂြတ္)ေပါ့။ ေကာင္းတာ မေကာင္းတာက က႑တခု။ အဲဒီပုဂၢိဳလ္ေတြ အၾကား ေျပာၾကတာက “ေဆးမကုတဲ့ ဆရာ၀န္”၊ “ေဆးဘဲကုေနတဲ့ ဆရာ၀န္”။

ေဆးမကုတဲ့ ဆရာ၀န္ဆိုတာ က်န္းမာေရးနဲ႔ မဆိုင္တဲ့ တျခားတာ၀န္ကို ေရြးလိုက္ၾကလို႔ပါ။ ေဆးဘဲကုေနတဲ့ ဆရာ၀န္ ဆိုတာက ေဆးဘိုး၀ါးခယူျပီး၊ ေဆးကုေနသူေတြကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ျပန္ပါ။ ထြက္လာစဥ္က ရည္ရြယ္ခ်က္အတိုင္း ဆရာ၀န္အလုပ္ မဟုတ္တာ လုပ္ေနရင္းက ရသမွ် အခ်ိန္ကေလးမွာ ေဆးကုေပးေနရသူေတြကို ဆိုလိုတာပါ။ ဒီဆရာ၀န္မ်ိဳးေတြက ေဆးဘဲ ကုေပးေနတယ္၊ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး မလုပ္ဘူလို႔ လက္ညွိဳးထိုးတာကို ေျပာခ်င္တာပါ။

တတ္လဲ တတ္ေလေတာ့ အကိုးအကား၊ အညႊန္းေတြေတာင္ ထည့္ေျပာေသးတယ္။ (အယ္လ္မာတာ) ေၾကညာခ်က္ ၁၉၈၇ ကေန စေျပာတယ္။ အခု ကဇာကစၥတန္ႏိုင္ငံေပၚလာေတာ့ (အယ္လ္မတီ) ျဖစ္သြားျပီေနာ္။ ပန္းသီးတို႔ တိုင္းျပည္ ဆုိဘဲ။ သိေတာ့ သိတာေပါ့ဗ်ာ။ “အားလံုးက်န္းမာ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ” ဆိုတာကို ေအာ္ခဲ့၊ လုပ္ခဲ့တာဟာ ဆရာ၀န္တိုင္း မဟုတ္ပါလား။

ေဆးပညာကေန က်န္းမာေရးလို႔ ေခၚလိုက္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး ပါလာျပီ။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာက တျခားေတာ့ မထင္ပါနဲ႔၊ ကြန္ျမဴနတီ၊ တိုင္းျပည္၊ ကမာၻ၊ စသျဖင့္ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အတိုင္းအတာကို ထည့္တြက္ရ၊ လုပ္ရတာတို႔၊ ေဆးပညာ သိသူေတြအျပင္ တျခားနယ္ပယ္က ပုဂၢိဳလ္ေတြပါ ပါလာရတာတို႔၊ စီမံခန္႔ခြဲဘို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက ပုဂၢိဳလ္ေတြပါ ပါလာရတာတို႔၊ ဒါေတြ စုေပါင္း-စပ္ေပါင္း၊ ေဆာင္ရြက္ရတာမ်ိဳးကို ေျပာခ်င္တာပါ။ ဒီအခါမွာ “ဆရာ၀န္မ်ားက ေဆးစကားထက္မက ပိုေျပာလာၾကတယ္။” ကြန္ျမဴနတီ ေခါင္းေဆာင္လို၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေခါင္းေဆာင္လို ေျပာလာၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အတူတူခ်င္းကို အတူတူ မဟုတ္ဘူး ထင္ျမင္လာတာ ေနမယ္ထင္ပါတယ္။

သိပ္ ေခတ္ေနာက္က်န္ေနတဲ့ ေနရာေဒသေတြအတြက္ “ဆရာ၀န္မရွိရင္၊ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ”။ “အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဆရာ၀န္ မရွိရင္ ဘာလုပ္မလဲ”၊ စတဲ့ စာအုပ္ေတြဟာ အၾကိမ္ၾကိမ္ထုတ္၊ ဘာသာေပါင္စံုျပန္ဆိုရတဲ့အထိ ေခတ္စားလာတယ္။ ဗမာျပည္အတြက္လည္း တကယ္ အသံုး၀င္လွပါတယ္။ နယ္စပ္ေတြ၊ ဒုကၡသည္ေတြရွိတဲ့ ေနရာေတြမွာဆို က်န္းမာေရး (ဘိုင္ဘယ္) ျဖစ္ေရာ။ အသံုးေတာ့ အေတာ္၀င္ပါရဲ႕၊ ဒါေပမဲ့ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္က သူ႔ေနရာနဲ႔သူ ျဖစ္သင့္တယ္ထင္တယ္။

ဓါတ္ဆားရည္ေဖ်ာ္နည္းဆိုရင္ သိပ္ သင္ဘို႔၊ ေဟာျပာဘို႔ ေကာင္းတဲ့ အေၾကာင္းအရာ တခုပါ။ နဲနဲ အဆီအေငၚ မတည့္တာေလးတခု ေရးရအံုးမယ္။ ႏိုင္ငံၾကီးတခုရဲ႕ ျမိဳ႕ေတာ္မွာ ၀မ္းပ်က္တာကို ဆရာ၀န္ မရွိရင္၊ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ စာအုပ္ထဲက ဓါတ္ဆားရည္ေဖ်ာ္နည္းအတိုင္း ဆရာ၀န္က အလုပ္ခိုင္းပါတယ္။ သူ႔လူနာ ဆရာကေတာ္က ျပန္ေျပာတယ္။ “က်မေတာ့ ရွင့္နည္းအတိုင္း လုပ္မေနႏိုင္ဘူး၊ ဆိုင္က ၃ က်ပ္ေပး ၀ယ္ေသာက္မယ္” တဲ့။

ဒီလိုဆရာသမားမ်ိဳးေတြက ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆူပါ-စပါယ္ရွယ္လစ္ေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးကုတဲ့ ဆရာ၀န္ ဆိုရင္ က်ပ္မျပည္တဲ့ လူေတြလို႔ ထင္ေနသလား မေျပာတတ္ဘူး။ (ပေရာဂ်က္) ဆရာေတြ၊ ဟိုေကာ္မတီ၊ ဒီေကာ္မတီမွာ တာ၀န္ရွိဆရာေတြက တမ်ိဳး။ ေဆးကုေနတဲ့ ဆရာ၀န္မ်ိဳးဆိုရင္ အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရး အျပင္ဘက္က လူေတြလို႔ အစည္းအေ၀းေတြ၊ သင္တန္းေတြမွာ ပို႔ခ်တတ္တယ္။

က်န္းမာေရးပညာေပးတဲ့ အလုပ္ဆိုတာ အေတာ္ မလြယ္တဲ့ အလုပ္ပါ။ ရိုးရိုး ရွင္းရွင္းေလးနဲ႔ မရတဲ့ အလုပ္မ်ိဳးလို႔ ထင္ပါတယ္။ “ကဲ႕႕႕ လာၾကပါ၊ ပညာေပးေဟာေျပာမယ္” ဆိုတာက နည္းတခုတည္းသာ ျဖစ္တယ္။ ပညာေပးပြဲတခု လုပ္ျပီးျပီလို႔ေတာ့ အစီရင္ခံစာထဲ ထည့္ေရးႏိုင္တာေပါ့။ (ပင္ပလက္)တခု ထုတ္မယ္၊ ေလးေရာင္ျခယ္ ပံုေတြနဲ႔။ ေကာင္းပါတယ္။ ပညာေပး စာအုပ္တအုပ္ ဘာသာျပန္မယ္။ ေကာင္းတာဘဲ။ ကက္ဆက္ ေခတ္ကုန္ျပီ စီဒီ နဲ႔ ထုတ္မယ္။ ဗြီစီဒီ ပိုေကာင္းတာဘဲ။ သင္တန္းေပးမယ္။ တဖြဲ႔က ဘယ္ႏွစ္ေယာက္စီ။ ခြဲတမ္းခ်။ ေကာင္းျပန္ေသးတာပဲ။ အဲ႕႕႕ ႏွစ္ အေတာ္ၾကာလို႔ ျပန္ဆန္းစစ္လိုက္ရင္ ဘယ္ေလာက္ အက်ိဳးမ်ားလာသလဲဆိုတာက ပိုအေရးၾကီးပါလိမ့္မယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး အဆင့္ ေျပာရရင္ ရွက္စရာပါဗ်ာ။ ကုိယ့္ေအာက္မွာ ဘယ္ႏွစ္ႏိုင္ငံဘဲ ရွိသလဲ။ အားလံုးမွာ တာ၀န္မရွိဘူးလား။

ေဆးကုေနသူဆရာ၀န္ဟာ တကယ္ မက်န္းမာသူ လူနာေတြနဲ႔ နဖူးေတြ႔-ဒူးေတြ႔ ေတြ႔ေနရတယ္။ ဆိုပါစို႔ အသဲေရာင္ အသား၀ါလူနာ။ ဆရာက လူနာကို ဘယ္လိုက ဘယ္လိုျဖစ္တာ၊ ဘယ္လိုေနပါ၊ စသျဖင့္ ေျပာရတယ္ မဟုတ္လား။ ႏွစ္ကိုယ္ျခား ေျပာရတာ မဟုတ္ဘူးေလ။ လူနာေစာင့္ေတြလဲ ပါတယ္။ ေဘးမွာလဲ တျခားလူနာေတြ ရွိတယ္။ အဲဒါ ပညာေပးေနတာ မဟုတ္ဘူးလား။ ကာကြယ္ေရးလုပ္ေနတာ မဟုတ္လား။ လူ႔စိတ္ဆိုတာ သိတဲ့အတိုင္း အခုျဖစ္ေနတာကို ပိုအာရံုစိုက္တတ္တယ္။ ေဟာေျပာပြဲလာ နားေထာင္ရတာမ်ိဳးနဲ႔ မတူဘူး။ ဒီဘက္မွာ က်န္းမာေရး ေဟာေျပာပြဲလုပ္ရင္ (အင္ဂ်ီအို)က ဆိုက္ကားခေပးမွ၊ ဆရာ၀န္က ေဟာေျပာျပီးရင္ ေဆးကုေပးမွ လူလာတယ္။ ကိုယ့္ေရာဂါအတြက္ ကိုယ့္စရိတ္နဲ႔ကိုယ္ လာတဲ့လူနာကို ဖမ္းျပီး ေျပာျပရတာက ပိုေရာက္တာ ေတြ႔လာရတယ္။

အထူးကုဆရာ၀န္တဦးကို ေဆးကုတဲ့ဆရာလို႔ သတ္မွတ္ၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ အဲဒီဆရာေတြက က်န္းမာေရး ပညာေပး စာေတြ ေရးမယ္။ ေရဒီယိုနဲ႔ တီဗြီကေန သူ႔ဘာသာရပ္အေၾကာင္း ေဟာေျပာၾကတယ္။ က်န္းမာေရး ပညာေပးတာဟာ ကာကြယ္ေရးအတြက္ လုပ္ေနတာ မဟုတ္ပါလား။

ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳေတြထဲမယ္ စာေရး၀ါသနာပါသူ၊ စာေရးေတာ္တဲ့သူေတြ မနည္းပါ။ သူတို႔တေတြက ေရးရင္ ပရိတ္သတ္ အားေကာင္းလို႔ ပညာေပးတာ ထိေရာက္တယ္။ (ဘေလာ့ခ္)ေတြ ေပၚလာေတာ့ နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ေရးၾကတယ္။ အတံုးလိုက္ အတစ္လိုက္ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အသံေတြ၊ ရုပ္ေတြ၊ (မူဗြီ)ေတြပါလို႔ ဆြဲေဆာင္မႈ ပိုရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြဆိုရင္ ေဆးကုေနသူလဲ မဟုတ္၊၊ (ပေရာဂ်က္)ဆရာေတြလဲ မဟုတ္ဘူး။ ဆရာ၀န္ ႏွစ္မ်ိဳး ႏွစ္စားမက ျဖစ္သြားေရာ။ ေရာက္ရာ အရပ္ကေန တတ္သိပညာ-မေနသာ ဆိုသလို ေရးတာ၊ ဘာသာျပန္တာ၊ ေဆြးေႏြးတာေတြ လုပ္ေနၾကတယ္။ ဟို(ဘေလာ့ခ္) ကေန ဒီ(ဘေလာ့ခ္) ထပ္ဆင့္ ျဖန္႔ေပးသူရွိရင္ ပရိသတ္ ပိုမ်ားသြားျပီေပါ့။ ရုပ္ရွင္ ၾကိဳက္သူမ်ား အားလပ္ခ်ိန္မွာ ေအာက္နားက ပညာေပးစာေလး ၀င္ဖတ္သြားတတ္သလို၊ ဘာသာေရး (ဘေလာ့ခ္) ထဲက ေရးထားတာေလး ေတြ႕သြားမ်ိဳးလဲ ရွိတယ္လို႔ (စီ-ေဘာ္က္စ္) ကေနသိရတယ္။

ေဆးခန္းေတြကေန (ကြန္ဒြန္) ေ၀တာတို႔၊ ေရသန္႔ေဆးျပားေပးတာတို႔၊ ဆရာမေတြကေန အမ်ိဳးသမီးခ်င္း လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါအေၾကာင္း ေျပာေပးတာတို႔၊ သားဖြါးေပးရင္း မ်ိဳးပြါးပညာ ေျပာျပတာတို႔၊ ဒါေတြဟာ ထိေရာက္ လက္ေတြ႔က်တဲ့ ကာကြယ္ေရး-ပညာေပးေရးေတြပါဘဲ။ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးလို႔ မသတ္မွတ္ခ်င္ရင္ ဘယ္သူ႔က်န္းမာေရး ပါလဲ။

ခ်ဳပ္လိုက္ခ်င္တာက ဆရာ၀န္မ်ားသည္ ဆရာ၀န္တို႔ လုပ္အပ္သည္မ်ားကို တတ္စြမ္းသေရြ႕လုပ္ၾကသည္။ ေဆးကု-ကာကြယ္-ပညာေပး၊ အေရးသံုးပါး အားလံုးျဖစ္ပါသည္ ခင္ဗ်ား။

Dr. တင့္ေဆြ

Sunday, August 30, 2009

ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး

နိဒါန္း
ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး တိုးတက္လာေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ၂၁ရာစု ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္းမွာ ဘက္ေပါင္းစံု၊ ေထာင့္ေပါင္းစံုကေန က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္။ လူတစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ေယာက္ခ်င္း အလိုက္ ျပဳလုပ္ရတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကေန ႏိုင္ငံေတာ္ အဆင့္၊ ကမၻာ့ အဆင့္မွာ ျပဳလုပ္ရတဲ့ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြ အထိ က်ယ္ျပန္႕နက္နဲ လွပါတယ္။ ေရွးယခင္တုန္းကေတာ့ က်န္းမာေရး ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ ေဆးရံုေတြ၊ က်န္းမာေရးဌာနေတြနဲ႕ပဲ ဆက္စပ္ေပမယ့္ ယေန႕ေခတ္ကာလမွာက်ေတာ့ ဒီစကားလံုးဟာ အိမ္၊ အလုပ္ခြင္၊ ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ လူငယ္စင္တာ၊ လမ္းမေပၚစတဲ့ ေနရာေတြအထိ ေရာက္ေနပါျပီ။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ပညာေပး ပိုစတာတခုကို လမ္းမေပၚမွာ ကပ္ထားတာဟာလဲ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ျမွင့္တင္တဲ့ လုပ္ငန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ျမွင့္တင္ေရးဟာ ဘာေၾကာင့္ အေရးၾကီးရပါသလဲ။

က်န္းမာေရး အခြင့္အလမ္း

ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးျမွင့္တင္ေရးလုပ္ငန္းေတြ အေရးၾကီးရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ က်န္းမာေရးဆိုတာ လူသားတိုင္း ခံစားခြင့္ရွိတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး တစ္ရပ္ ျဖစ္ေနလို႕ပါပဲ။ က်န္းမာေရးဆိုတာ ေရာဂါကင္းေ၀းရံု၊ နာမက်န္းျဖစ္မွု ကင္းေ၀း႐ံုတင္ မဟုတ္ဘဲ ကာယ၊ စိတၱ၊ လူမႈ ေကာင္းမြန္ ျပည့္၀ေနတဲ့ အေျခအေန တစ္ရပ္ကို ေခၚဆိုတာ ျဖစ္တယ္လို႕ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ၾကီးက အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။

က်န္းမာေရး ဆိုတာကို အခြင့္အေရး တစ္ရပ္အေနနဲ႕ ရွဳျမင္သံုးသပ္မႈကို ႏိုင္ငံသား၊ လူမွုေရး တရားမွ်တမွု စတဲ့ သေဘာတရားေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ၾကည့္လို႕ရပါတယ္။ ပညာရွင္ Plant (1998) က ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ အဲဒီႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႕ စီးပြားေရးရာ လံုျခံဳေရးကို ပံ့ပိုးေပးႏိုင္မယ့္ အရင္းအျမစ္ေတြကို ရရွိခံစားခြင့္ ရွိတယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားအရ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအစိုးရေတြဟာ သူ႕ႏိုင္ငံထဲမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ စီးပြားေရးရာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ လံုျခံဳေရးေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႕ တာ၀န္ရွိပါတယ္။ လူမွုေရး တရားမွ်တမႈဆိုတဲ့ သေဘာတရားမွာက်ေတာ့
(၁) လြတ္လပ္တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္ဟာ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားအားလံုးရဲ႕ တန္းတူညီမွ်မႈ ျဖစ္တယ္။
(၂) ႏိုင္ငံသူ၊ ႏုိင္ငံသားတိုင္းဟာ သူတို႕ရဲ႕ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျပည့္မီ ႏိုင္ေစမယ့္ အခြင့္အေရးေတြကို ခံစားခြင့္ ရွိတယ္။
(၃) မိမိကိုယ္ကို ရိုေသ ေလးစားမႈနဲ႕ ကိုယ့္ၾကမၼာ ကိုယ္ ဖန္တီးႏိုင္ခြင့္ အတြက္ က်ယ္ျပန္႕တဲ့ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အလမ္းေတြ ရရွိဖို႕လိုအပ္တယ္။
(၄) တန္းတူညီမွ်မႈ မရွိတာေတြ အားလံုးဟာ တရားမွ်တမႈ မရွိတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ တရားမွ်တမႈ မရွိလို႕ ျဖစ္ရတဲ့ တန္းတူညီမွ်မႈ မရွိတာေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျပီး၊ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ဖယ္ရွား ပစ္ရမယ္ ဆိုတဲ့ အေျခခံ စည္းမ်ဥ္း ေလးခ်က္ ရွိပါတယ္။

က်န္းမာေရး အခြင့္အလမ္းဟာ ဒီသေဘာတရားနဲ႕ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ က်န္းမာေရးဆိုတာ လူမႈေရး တရားမွ်တမႈ အခြင့္အလမ္း တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရင္းအျမစ္ေတြ ရွားပါးေနခ်ိန္မွာ က်ေတာ့ ဒီအခြင့္အလမ္းကို လူသား အားလံုး အျပည့္အ၀ရ႐ွိဖို႕ အလြန္ပဲ ခဲယဥ္းျပန္ပါတယ္။ အရင္းအျမစ္ေတြကို မွ်မွ်တတ ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ခြဲေ၀အသံုးခ်မလဲ ဆိုတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ အေရးၾကီးလာျပန္ပါတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ အခြင့္အလမ္း တစ္ခုထဲေပၚမွာတင္ မမူတည္ဘဲ စာရိတၱေရး၊ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးရာေတြ အားလံုးနဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။

ဒီအခါမွာ တာ၀န္ ဆိုတဲ့ သေဘာတရားက အေရးပါလာ ျပန္ပါတယ္။ လူသားတိုင္း က်န္းမာေရး အခြင့္အလမ္းကို ခံစားခြင့္ရွိဖို႕ ဘယ္သူ႕တာ၀န္လဲ ဆိုတဲ ေမးခြန္းက ထြက္ေပၚလာျပန္ပါတယ္။ လူေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕ က်န္းမာေရးအတြက္ ကိုယ္တိုင္ တာ၀န္ရွိတယ္လို႕ တခ်ဳိ႕က ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ လူတစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ကိုယ္တိုင္တာ၀န္ရွိမွုထက္ ေက်ာ္လြန္တဲ့ ျပင္ပ အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာက လႊမ္းမိုးထားႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေစတဲ့ အစားအစာမ်ားကို စားေသာက္ျခင္း လုပ္တဲ့အခါမွာ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္စားေသာက္မွု၊ ဒီလို စားေသာက္ႏိုင္ေစမယ့္ ၀င္ေငြ၊ အစားအစာ ထုတ္လုပ္သူေတြရဲ႕ အစားအစာ အရည္အေသြး အဆင့္အတန္း ျမင့္မားမွု၊ သယ္ေဆာင္ ျဖန္႕ျဖဴးေရးမွာ အရည္အေသြး အဆင့္အတန္း ထိန္းႏိုင္မႈ၊ အစားအစာေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္း၊ အရည္အေသြး ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အစိုးရရဲ႕ တာ၀န္ စတာေတြအမ်ားၾကီးနဲ႕ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လဲ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးပညာရွင္ Adams, Amos, Munro (2001) တို႕က က်န္းမာေရးဆိုတာ လူတစ္ဦး၊ တစ္ေယာက္ခ်င္းရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္မႈ ေပၚမွာတင္ မူတည္တာမဟုတ္ဘဲ လူမႈ အဖြဲ႕အစည္း တည္ေဆာက္ပံု၊ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မူ၀ါဒနဲ႕ စီးပြားေရး၊ ကုန္သြယ္ေရးေတြ အေပၚမွာပါ မူတည္ေၾကာင္း အဆိုျပဳ ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ တစ္ျပိဳင္နက္တည္းမွာလဲ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈ၊ ပညာေရး အခြင့္အလမ္းေတြနဲ႕ လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈေတြကလဲ လူသားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး အခြင့္အလမ္း ခံစားႏိုင္မႈေပၚမွာ ျပန္ျပီး မူတည္ ေနျပန္ပါတယ္။

က်န္းမာေရးႏွင့္ လူမႈ၊ စီးပြား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး

က်န္းမာေရးကို တခ်ိဳ႕က ဘ၀ ေအာင္ျမင္ေစတဲ့ The means to end အေနနဲ႕ သံုးသပ္ျပီး၊ တခ်ိဳ႕ကက်ေတာ့ အက်ိဳး ခံစားခြင့္ ရွိေစတဲ့ an end itself အေနနဲ႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ The means to end အေနနဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုတာ ဘ၀ရဲ႕ တိုးတက္ေအာင္ျမင္မွုေတြကို ရရွိေစႏိုင္မယ့္ ေမာင္းႏွင္အားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပညာရွင္ Seedhouse (1986) က က်န္းမာေရးဆိုတာ ေအာင္ျမင္မႈရဲ႕ အေျခခံ အုတ္ျမစ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ က်န္းမာေရး မေကာင္းရင္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း၊ ပညာေရး အခြင့္အလမ္း၊ လူမႈနဲ႕ တစ္ဦးခ်င္း ဆက္ဆံေရး အခြင့္အလမ္းေတြ ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ဟာ တန္းတူ ညီမွ်မႈ မရွိတာေတြ အားလံုးကို ဖန္တီးတာ မဟုတ္ေပမယ့္ လူသားေတြရဲ႕ သူတို႕ဘ၀ကို ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေနထိုင္စံစားခြင့္နဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ အျပည့္အ၀ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ ေတြကို ကန္႕သတ္ထားတတ္ပါတယ္။

ဆူဒန္ႏိုင္ငံမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ ဆိုျပီးစဥ္ ကာလတုန္းက ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ၾကီးရဲ႕ ဆူဒန္ႏိုင္ငံ ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ David Nabarr (1995) က ဆူဒန္ ျပည္သူေတြဟာ ေရာဂါဘယဆိုးေတြရဲ႕ တိုက္ခိုက္မွုေတြကို ခံေနရဆဲျဖစ္တဲ့အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အသီးအပြင့္ကို အျပည့္အ၀ မခံစားၾကရေသးေၾကာင့္ စစ္မွန္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သာယာ၀ေျပာေရးကို ေဆာင္က်ဥ္း ေပးႏိုင္ဖို႕ အတြက္ ျပည္သူ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ အမ်ားအျပား ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္ ရွဳျမင္ သံုးသပ္မႈ တစ္ရပ္ကေတာ့ an end in itself အေနနဲ႕ ျမင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီရွဳေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုတာ သူ႕သာသာသူ ခံစားခြင့္ရွိတဲ့ အခြင့္အလမ္း ျဖစ္ျပီး၊ ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးမွု၊ ခြဲျခား ဆက္စပ္မွုနဲ႕ လူဦးေရ မ်ားျပားမွုေတြဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ က်န္းမာေရး ခံစားခြင့္ကို ကန္႕သတ္ထားတဲ့ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေနမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားမႈဟာ က်န္းမာေရး မေကာင္းတဲ့ ျပႆနာကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တယ္လို႕ ပညာရွင္ Crawford (1990) က ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

လက္ေတြ႕မွာက်ေတာ့ က်န္းမာေရးဆိုတာက means လဲ ျဖစ္သလို ends လဲ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ က်န္းမာျပီး စြမ္းရည္ရွိတဲ့ လုပ္သားေတြနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ စီးပြားေရး အေဆာက္အအံုကို တည္ေဆာက္ရမွာ ျဖစ္သလို၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးရွိမွလဲ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး အခြင့္အလမ္းကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္လို႕ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ လူမႈ၊ စီးပြား မူ၀ါဒေတြဟာ ဒီရွဳေထာင့္ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမွာ မွ်မွ်တတ ခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးမူ၀ါဒေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မွာ အေရးၾကီးတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ျဖစ္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြဟာ ၂၁ရာစုကမၻာရဲ႕ အေရးၾကီးလုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး

၁၉ ရာစုနဲ႕ ႏွစ္ဆယ္ရာစု ကနဦးပိုင္းတုန္းက ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး လႈပ္ရွားမႈဟာ အနံ႕အသက္၊ အပုပ္အေဆြး၊ ညစ္ေပမႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ပဲ ရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၁ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းေရာက္ေတာ့ လူမွုေရးေဆးပညာဟာ ေဆးပညာရပ္ တစ္ခုအျဖစ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေပၚလာတာေၾကာင့္ ေရာဂါေတြကို ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳတဲ့ စနစ္သစ္ ေပၚလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ပညာရွင္ေတြက ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးေဟာင္း ('Old' public health) လို႕ အမည္ ေပးခဲ ့ၾကပါတယ္။

၁၉၇၀ ကာလေတြ ေရာက္ေတာ့ ျပည္သူ႕ က်န္းမာေရးသစ္ ('New' public health) လွုပ္ရွားမႈေတြ ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလွုပ္ရွားမႈေတြက ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး တိုးျမွင့္မႈမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္ေတြကို သိျမင္ခဲ့ၾကျပီး၊ က်န္းမာေရးအေပၚ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳး သက္ေရာက္မွုရွိေစတဲ့ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ အခ်က္ေတြကိုပါ ထည့္သြင္း စဥ္းစားလာခဲ့ ၾကပါတယ္။

၂၁ ရာစု ေရာက္ေတာ့ ေခတ္သစ္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး (modern multidisciplinary public health) လွုပ္ရွားမႈေတြ စတင္လာပါတယ္။ ေခတ္သစ္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ဆိုတာက ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ေရး၊ အသက္ရွည္ က်န္းမာေရးနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ စုေပါင္း ၾကိဳးပမ္းမွုနဲ႕ က်န္းမာေရး ျမွင့္တင္ေပးတဲ့ သိပၸံ၊ ၀ိဇၨာ ပညာရပ္ တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေခတ္သစ္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ ေလ့လာသူေတြမွာ ေဆးပညာရွင္ေတြ သာမက ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ေတြ၊ သမိုင္း ပညာရွင္ေတြ၊ လူမႈ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္ေတြ၊ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေရး ပညာရွင္ေတြပါ ပါ၀င္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးကို ေရာဂါဘယမ်ားအား ကုသျခင္း၊ ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ တားဆီးျခင္းနဲ႕ က်န္းမာ ျပီးသား ျပည္သူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းေတြနဲ႕ ျမွင့္တင္ ေပးလို႕ရပါတယ္။ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးကို ျမွင့္တင္ေပးတဲ့ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာ မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ Earl (2007) က ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြကို က်န္းမာေရး ပညာေပးေရး (health education)၊ က်န္းမာေရး ျမွင့္တင္ေရး (Health improvment)၊ က်န္းမာေရး တိုးျမွင့္ေရး (health promotion)၊ က်န္းမာေရး မူ၀ါဒ (health policy) က်န္းမာေရး အႏၱရာယ္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး (health protection)၊ မက်န္းမာမွဳ ကာကြယ္ေရး (Prevention of ill- health) စသျဖင့္ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေတြကို ခြဲျခား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

က်န္းမာေရး ပညာေပးေရး ဆိုတာက သတင္း အခ်က္အလက္နဲ႕ အၾကံဥာဏ္ေပးမွဳ၊ က်န္းမာေရးကို ကိုယ္တိုင္ ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္မယ့္ အသိပညာဗဟုသုတ၊ အျမင္၊ တန္ဖိုးစံနဲ႕ စြမ္းရည္ေတြ ရွိလာေအာင္ လူအမ်ားကို ဗဟုသုတေပးမႈ၊ သင္တန္းေပးမႈ၊ က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေအာင္ အခ်က္အလက္မ်ား ပ့ံပိုးေပးမႈ(ဥပမာ- ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမ်ား စားတာဟာ အသားစားတာထက္ ပိုျပီး ေကာင္းတယ္) စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးျမွင့္တင္ေရး ဆိုတာကေတာ့ ေဒသဆိုင္ရာအဆင့္မွာ က်န္းမာေရး မညီမွ်မႈေတြကို ေလ်ာ့က်ေစဖို႕အတြက္ ေဆာင္ရြက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အစားအစာ သမ၀ါယမ လုပ္ငန္း စတာမ်ိဳးေတြပါ။ က်န္းမာေရး တိုးျမွင့္ေရး ဆိုတာကေတာ့ လူေတြရဲ႕ မိမိ က်န္းမာေရးကို မိမိ ကိုယ္တိုင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္စြမ္း တိုးျမင့္ေစေရး ျဖစ္ပါတယ္။

မက်န္းမာမႈကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးမွာ အဆင့္သံုးဆင့္ရွိပါတယ္။ ကနဦးကာကြယ္ေရးအေနနဲ႕ ေရာဂါဆိုးေတြကို ကာကြယ္ေရး ျပဳလုပ္တာ (ဥပမာ- ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း)၊ ဒုတိယအဆင့္ ကာကြယ္ေရးအေနနဲ႕ ေရာဂါရွာေဖြစစ္ေဆးမွုပံုမွန္လုပ္တာ၊ ကုသမႈခံယူတာ (ဥပမာ- သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ စစ္ေဆးျခင္း) နဲ႕ တတိယအဆင့္ ကာကြယ္ေရး အေနနဲ႕ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေရာဂါ ဆက္လက္တိုးသြားျခင္း မရွိေအာင္ ကာကြယ္ကုသျခင္း (ဥပမာ- hip အစားထိုး ခြဲစိတ္ကုသျခင္း) စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရး အႏၱရာယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဆိုတာကေတာ့ ကူးစက္ ေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြ (တီဘီေရာဂါ)၊ မကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အႏၱရာယ္ေတြ (ဥပမာ- ဓာတုပစၥည္း ေလာင္ကၽြမ္းမႈု) နဲ႕ အေရးေပၚ တုန္႕ျပန္မွဳေပးတာ (ဥပမာ- ဇီ၀အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွု ျဖစ္ပြားျခင္း) စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရး မူ၀ါဒ ဆိုတာကေတာ့ အစိုးရေတြရဲ႕ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ တန္ဖိုးထားမႈဆိုတာ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ တန္ဖိုးဆိုတာ လူေတြရဲ႕ ေတြးေခၚ၊ ျပဳမူပံုေတြကို အဆံုးအျဖတ္ေပးလို႕ပါပဲ။ လူတစ္ဦးနဲ႕ တစ္ဦး၊ ႏိုင္ငံ တစ္ခုနဲ႕ တစ္ခု၊ အစိုးရ တစ္ခုနဲ႕ တစ္ခု အၾကား တန္ဖိုး ထားမႈေတြ မတူညီပါဘူး။ လူတစ္ေယာက္က ေငြေၾကး ခ်မ္းသာမႈကို ပိုတန္ဖိုးထားရင္း က်န္းမာေရးကို ဂရုမစိုက္မိတာေတြ ရွိတတ္သလို လူသားေတြရဲ႕ အသက္ေတြ၊ ဘ၀ေတြ၊ အခြင့္အလမ္းေတြကို တန္ဖိုးထားတဲ့ အစိုးရမ်ားက ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ လူမွုေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖြ႕ံျဖိဳးေရး က႑ေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဘ႑ာေငြအရင္းအျမစ္ကို မ်ားမ်ား သံုးစြဲေလ့ ရွိပါတယ္။

က်န္းမာေရးက႑နဲ႕ ပတ္သက္ရဲ႕ တန္ဖိုးထားမႈေတြဟာ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္လို နားလည္သလဲ၊ က်န္းမာေရး တိုးတက္မွုအတြက္ ဘာေတြ လုပ္ေပးႏိုင္မလဲ၊ က်န္းမာေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ဘယ္လို ခ်မွတ္သလဲ၊ ရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မီေစမယ့္ နည္းလမ္းေတြကို ဘယ္လို အေကာင္အထည္ေဖာ္သလဲ စတာေတြ အေပၚမွာ သက္ေရာက္မွုရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွႈကို တာ၀န္ ယူေနသူေတြ ဘက္မွ ညီမွ်မႈ၊ တန္းတူရည္တူ ရွိမႈ၊ တရားမွ်တမွု၊ ကာကြယ္ေရး၊ အႏၲရာယ္ ကင္းေ၀းေရး၊ ဆံုးျဖတ္ ေရြးခ်ယ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ အားေပး ကူညီေရးစတဲ့ တန္ဖိုးထားမႈေတြ ရွိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ျပည္သူလူထု အေနနဲ႕ကလဲ က်န္းမာေရးဆိုတာ ဖ်ားနာတာ၊ ေရာဂါရွိတာနဲ႕တင္ မဆိုင္ဘဲ ကိုယ္က်န္းမာ၊ စိတ္ေပ်ာ္႐ြင္မႈကို ျပည့္ျပည့္၀၀ ခံစားႏိုင္မႈကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလို ကိုယ္က်န္းမာ၊ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ရဖို႕အတြက္ မက်န္းမာမႈေတြကို ဘယ္လို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သင့္တယ္၊ က်န္းမာေရးအတြက္ အစားအစာ၊ အေနအထိုင္ကို ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္ စားေသာက္၊ ေနထိုင္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး အသိပညာကို တန္ဖိုးထားမႈ လိုအပ္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ ဆိုရရင္ က်န္းမာေရးဆိုတာ လာဘ္ၾကီး တစ္ပါး ျဖစ္တာေၾကာင့္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ တစ္ဦးခ်င္း တာ၀န္၊ အစုအဖြဲ႕ တာ၀န္ေတြမွာ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ရင္း ျပည္သူမွ ျပည္သူသို႕ အသိပညာေပးျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါေၾကာင္းနဲ႕ တစ္ျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ျပည္သူလူထုကေကာ၊ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြကပါ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရးရာ၊ နည္းပညာ ေရးရာ၊လူ႕စြမ္းအား ေရးရာ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပ ေတာင္းဆိုဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေရးသား တင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၅၊ ၈၊ ၂၀၀၉)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Adams, L., Amos, M. and Munro, J. (eds) (2002) Promoting Health: Politics and Practice, London, Sage

Crawford, R. (1980) 'Healthism and the medicalization of everyday life', International Journal of Health Services, 10 (3), pp. 365-88

Earl, S. (2007) ' promoting public health: exploring the issues' in Lloyd, C (eds) Theory and Research in promoting public health, London, Sage

Plant, R. (1988) 'Citizenship, rights, welfare' in Franklin, J. (ed) Social Policy and Social Justice: The IPPR Reader, Cambridge, Polity, pp. 57-72

Seedhouse, D. (1986) Health: The foundations for achievement, Chichester, Wiley

World Health Organization (WHO) (1998) Health 21: Health for All in the 21st century, Copenhagen, WHO

World Health Organization (WHO) (2005) Health is key to Sustained Peace and Prosperity in Sudan, 11 April

Public Health in Myanmar

Monday, July 25, 2011

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းႏွင့္အမွ်င္ဓါတ္

Friday, July 22, 2011

ေဖာလစ္အက္ဆစ္အေၾကာင္း

Monday, July 18, 2011

Gluten Free diet အေၾကာင္း

Tuesday, July 12, 2011

ဖ်ားနာၿခင္း ( Fever ) အေၾကာင္း

Monday, July 11, 2011

သားအိမ္ကင္ဆာအေၾကာင္း

Monday, July 4, 2011

ေရဓါတ္ၿပန္လည္ၿဖည့္သြင္းၿခင္း (Oral Rehydration Therapy)

Wednesday, June 22, 2011

အေရၿပားက်န္းမာေရးႏွင့္ ဇင့္ဓါတ္

Wednesday, June 15, 2011

အၿဖဴဆင္းၿခင္း (White discharge)

Wednesday, June 8, 2011

ပ်ားရည္၏ ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

Monday, September 13, 2010

Chemicals in our food

Wednesday, October 7, 2009

ကာကြယ္ေရး ႏွင့္ ကုသေရး

Sunday, August 30, 2009

ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး

About this blog

Note

မွ်ေ၀လိုသူမ်ားအတြက္

Blog Archive

Followers

Subscribe via email

C-Box ေျပာေရးဆိုခြင့္ ...

Labels က႑အလိုက္ အေၾကာင္းအရာမ်ား

Useful links

Hit counter

Recent Comments

Monday, July 25, 2011

Friday, July 22, 2011

Monday, July 18, 2011

Tuesday, July 12, 2011

Monday, July 11, 2011

Monday, July 4, 2011

Wednesday, June 22, 2011

Wednesday, June 15, 2011

Wednesday, June 8, 2011

Monday, September 13, 2010

Wednesday, October 7, 2009

Sunday, August 30, 2009

About this blog

Note

မွ်ေ၀လိုသူမ်ားအတြက္

Blog Archive

Followers

Subscribe To

Subscribe via email

C-Box ေျပာေရးဆိုခြင့္ ...

Labels က႑အလိုက္ အေၾကာင္းအရာမ်ား

Useful links

Hit counter

Recent Comments