Showing posts with label Abortion. Show all posts
Showing posts with label Abortion. Show all posts

Wednesday, February 23, 2011

Living Together And Social Problems

Living Together And Social Problems




ယေန႔ေခတ္ၾကီးမွာ အရာရာဟာ ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္လာတာနဲ႔အမွ် ရုပ္၀ထၳဳပိုင္းဆိုင္ရာေတြဟာလည္း မ်ားစြာ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လွ်က္ရွိပါတယ္ ။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေတြဘယ္ေလာက္ပဲ တိုးတက္တုိးတက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြ ၊ အားနည္းခ်က္ေတြဟာလည္း ေနရာတိုင္းမွာေတြ႔ၿမင္ေနရဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကဲ ဒီေတာ့ ဒီေန႔လူ မႈေရး ကြန္ယက္ ၾကီးအတြင္း အင္တာနက္ေတြဂ်ီေတာ့ခ္ေတြ VZO ေတြ အလြယ္တကူ သံုးေနႏိုင္ၿပီၿဖစ္တဲ့ ေခတ္ၾကီးမွာ ဘာေၾကာင့္အားနည္းခ်က္ေတြရွိေနသလဲ ၊ ဘာေတြလိုအပ္ေနေသးလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အား လံုးေလ့ လာ ၾကည့္ၾကရေအာင္ ။ ယေန႔ေခတ္ၾကီးမွာ ေရပန္းစားေနတဲ့ ေ၀ါဟာရတစ္ခုရွိပါတယ္ ။ " Living Together " တဲ့ .. ၿမန္မာ လိုေၿပာရရင္ လက္မထပ္ပဲ အတူေနထိုင္ၿခင္းေပါ့ ။ ဒီထက္ပိုၿပီး ရွင္းရရင္ လက္မထပ္ပဲ လင္စံုမယား ဖက္ ေပါင္းသင္းေနထိုင္ၿခင္းလို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္ ။




ဟိုးယခင္ကေတာ့ Living Together ဟာ ၿမန္မာလူမ်ိဳးေတြနဲ႔အေတာ္ေလး စိမ္းေနခဲ့ပါတယ္ ။ အခုေတာ့ လည္း ေခတ္လူငယ္ေတြရဲ႕ တီးတိုးပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္းစားလို႔လာခဲ့ပါၿပီ ။ အေနာက္တိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာLiving together အေပၚ ေထာက္ခဲ့တဲ့လူေတြအမ်ားၾကီးရွိခဲ့သလို ရွံု႕ခ်တဲ့သူေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိခဲ့ပါတယ္ ။ ကဲဒါဆို ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေရာ Living together အေပၚ ဘယ္လိုၿမင္ပါသလဲ ???? ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လံုးက လည္း သေဘာ တူတယ္ အေၿခအေနအရပ္ရပ္ကလည္း အိုေကတယ္ဆိုရင္ ဘာမွေ၀ဖန္စရာ ၊ မွတ္ခ်က္ခ်စရာမရွိပါဘူး ။ ဒီေနရာမွာ အပိုင္း ၂ပိုင္းၿဖစ္သြားပါၿပီ ။

၁ ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လံုး သေဘာတူညီၿခင္း

“ အိုဗ်ာ.. အတူေနဖို႔ေတာင္ ညွိၿပီးၿပီပဲ ႏွစ္ေယာက္လံုး သေဘာမတူတာမ်ိဳးရွိပါ့မလားဗ်ာ ” လို႔ ေမးစရာရွိပါတယ္ ။ အဲဒါကေတာ့ အက်ပ္ကိုင္ၿခင္းပဲေပါ့ ။ ေယာကၤ်ားေလးဖက္က“ နင္ငါ့ကို တကယ္ခ်စ္ရင္ တကယ္ယံုတယ္ဆိုရင္ ဒီတစ္ခါေတာ့ လိုက္ေလ်ာေပးပါ ” လို႔ အက်ပ္ကိုင္လာလို႔ရွိရင္ “ နင္ငါ့ကို တကယ္ခ်စ္တာ ဟုတ္ရဲ႕လားဟာ ဒါဆိုငါနဲ႔အတူေနမွ နင့္အခ်စ္ကို ယံုမယ္ ” လို႔ ဆိုလာရင္ သာမန္ အခ်စ္ၾကီးတဲ့ မိန္းကေလး ၊ ခ်စ္သူအတြက္ ဆို ဘာမဆို ေပးလိုက္မယ္လို႔ ခံယူထားတဲ့ မိန္းကေလး ၊ စိတ္ေပ်ာ့လြယ္တဲ့ မိန္းကေလး ကေတာ့ ေခါင္းညွိတ္မိမွာအမွန္ပါပဲ ။ ဒီေနရာမွာ လက္ထပ္ၿပီးမွ အပ်ိဳစင္ဘ၀ကို ေပးမယ္လို႔ ဆံုးၿဖတ္ထားတဲ့ မိန္းကေလး တစ္ေယာက္က ၿင္းလုိက္ၿပီဆိုရင္ ၿပႆနာရွိလာပါၿပီ ။ မိန္းကေလးကလည္း ၿပတ္သားဖို႔ လိုလာ ၿပီေပါ့ ။ ငါ့ကိုတကယ္ခ်စ္တာလား ၊ ကာမ ကိုလိုခ်င္တာလားဆိုတာ ခြဲတတ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ခုမွာခ်င္တာက မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ကို တကယ္ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ခ်စ္မိတဲ့ ေယာကၤ်ားေလး တစ္ေယာက္ အဖို႔ အဲဒီမိန္းကေလးဆီက ဘာမွလိုခ်င္ေတာင့္တမႈ မရွိပါဘူး ။ သူ႔ကို အၿမဲၿဖည့္ဆည္းေပးခ်င္တဲ့စိတ္ သူေပ်ာ္ေန တာကိုပဲ ၿမင္ခ်င္တဲ့ စိတ္ကေလးသာ ရွိပါလိမ့္မယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီလို႔ ၿဖစ္ေၿမာက္ သြားတဲ့Living together ေတြရွိသလို တစ္ဖက္က အတင္းအက်ပ္ကိုင္လို႔ မတတ္သာလို႔ (သူမခ်စ္ဘူးလို႔ ထင္သြားမွာစိုးလို႔ ) အေလ်ာ့ေပးလိုက္ရတဲ့ တစ္ဖက္သတ္ Living together ေတြလည္းရွိပါလိမ့္မယ္ ။

၂ ။ အေၿခအေနအရပ္ရပ္က အဆင္ေၿပၿခင္း

Living together ေနဖို႔ဆိုရင္ အေၿခအေနအရပ္ရပ္က အဆင္ေၿပမွသာလွ်င္ ၿဖစ္ေၿမာက္ႏိုင္မွာပါ ။ ႏိုင္ငံၿခားမွာ မိဘကြယ္ရာမွာ ကိုယ့္ေၿခေထာက္ကိုယ္ရပ္တည္ေနတဲ့သူမ်ိဳးကို မဆိုလိုပါဘူး ။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာဆို မိဘ အလစ္ လည္းၿဖစ္ရဦးမယ္ ။ ဥပမာ မိဘက ခရီးသြားေနတာမ်ိဳး ၊ ဒါမွမဟုတ္ အလုပ္ (သို႔မ ဟုတ္) ေက်ာင္းေၿပးၿပီး ရည္းစားနဲ႔အတူသြားေနၿခင္းစတဲ့အၿပဳအမူမ်ိဳးကို ဆိုလိုတာပါ ။ ဒါမွမဟုတ္ နယ္ကေ န ၿမိဳ႕တက္ ၿပီးတစ္ေယာက္ တည္းရပ္ တည္ေန ရတဲ့သူမ်ိဳး ။ ဇတ္လမ္းေတြကေတာ့ အမ်ိဳးစံုရွိၾကမွာပါ ။ မိုးက ရြာ ေမွာင္က လည္းေမွာင္မိုးခိုရင္း ေဟာ္တယ္မွာ ရင္ခြင္ထဲ ေရာက္သြားတဲ့သူေတြ ၊ သၾကၤန္ မွာ ေလွ်ာက္ လည္ရင္း ခ်မ္းလြန္း လို႔ အခ်မ္းေၿပ ဘီယာေလးေသာက္ ဟိုတယ္ ၊တည္းခိုခန္း ခဏေရာက္ သြားတဲ့အၿဖစ္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိၾကမွာပါ ။

Living Together ၏ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

သိပ္မ်ားမ်ားစားစားေတာ့ရွိမယ္မထင္ပါဘူး ။ အလြန္ဆံုး ၁ နာရီေလာက္ အတူေနၿပီးတဲ့ေနာက္ မွာ ႏွစ္ေယာက္ စလံုးရဲ႕ သံေယာဇဥ္ေတြ ပိုၿပီး ခိုင္မာလာမယ္လို႔ သင္ထင္ပါသလား ။ ႏိုင္ငံၿခားတိုင္းၿပည္အေနနဲ႔ၾကည့္ရင္ေတာ့ လက္မထပ္ေသးပဲ Living together ေနၿခင္းၿဖင့္ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္အခ်ိန္ၾကာၾကာ ေလ့လာႏိုင္မယ္ ။ ဒီအေတာအတြင္း သေဘာထားၿခင္းမတိုက္ဆိုင္ရင္ လမ္းခြဲၾကမယ္ေပါ့ ။ ၿပႆနာမရွိဘူး သူတို႔ဆီမွာက ဒီ sex ကိစၥသည္ ဒီေလာက္ၾကီး အေရးတယူရွိတဲ့ ကိစၥေတာ့မဟုတ္လွဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႔ဆို ကေလးေတြ ဘာေတြရၿပီးမွလက္ထပ္တာမ်ိဳးလည္း ရွိတာေပါ့ ။ သူ႔အယူအဆနဲ႔သူ ၊ သူ႔အိုးနဲ႔သူ႔ဆန္ တန္ေနတာပါပဲ ။

Living together ၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား

မွတ္ရလြယ္ေအာင္ အခ်က္ကေလးေတြစဥ္ၿပီး ၾကည့္ရေအာင္ ။

၁ ။ အပ်ိဳစင္ဘ၀ကို ယူၿပီးသြားေတာ့ ခ်စ္သူကၾကာရင္ ရိုးလာၿပီး စြန္႔ပစ္ခံရတာမ်ိဳး ၾကံဳရႏိုင္ပါတယ္ ။ (ဒါေၾကာင့္ ခက္ ခဲေလ ပိုတန္ဖိုးၿမင့္ေလလို႔ ဆိုခဲ့ၾကတာေပါ့ )

၂ ။ တနည္းနည္းနဲ႔ မိဘေတြသိသြားရင္ အရွက္ ၊ သိကၡာ က်ဆင္းႏိုင္မဲ့အၿဖစ္မ်ိဳးပါ ။ အထူးသၿဖင့္ မိန္း ကေလးေတြမွာေပါ့ ။

၃ ။ ကိုယ္က အပ်ိဳစင္ဘ၀ေပးၿပီးေတာ့ သူ႔ဖက္က ကိုယ့္ကို တာ၀န္ယူပါ့မလားဆိုတဲ့ ပူပန္ေသာကမ်ိဳး (Anxiety) ရႏိုင္ပါတယ္ ။ အၿမဲတမ္းစိတ္ပူေနရတတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုး depressionအထိရႏိုင္ပါတယ္ ။

၄ ။ Living together ေနခဲ့တုန္းက စိတ္ခ်ရတဲ့ သေႏၶတားနည္း (Safety contraceptive method) မသံုးခဲ့ရင္ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ပါတယ္ ။

၅ ။ ကိုယ္၀န္ရလာခဲ့ရင္ အဆင္သင့္မၿဖစ္ၾကေသးေတာ့ အမ်ားစုက ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ၿခင္း (Abortion) ဆိုတဲ့ဖက္ကို ဦးတည္ၾကမွာပါ ။ ဒီအခါ အပစ္မရွိတဲ့ အသက္ေတြေသၾကရဦးမယ္ ။

အထက္ပါ ငါးခ်က္ဟာ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ေယဘူယ် ဆိုးက်ိဳးငါးခ်က္ပဲရွိပါေသးတယ္ ။ အေသးစိတ္ထပ္ခ်ဲ႔ရင္ အမ်ားၾကီး ရွိပါေသးတယ္ ။ (ဥပမာ အကုန္လံုးလူသိရွင္ၾကားသိသြားၿပီမွေယာကၤ်ားေလးဖက္က သေဘာမတူဘူး တာ၀န္မယူႏိုင္ဘူးဆိုခဲ့ရင္.....................)

Living together ၏ေနာက္ဆက္တြဲၾကံဳေတြ႔ရမည့္ လူမႈေရးၿပႆနာမ်ား (Social Problems)

“ ေသေသခ်ာခ်ာ ၿပင္ဆင္ထားၿခင္းမရွိပဲ ဧည့္သည္တစ္ေယာက္ကို ဖိတ္ေခၚၿခင္းဟာ အိမ္ရွင္ တာ၀န္မေက်ပါဘူး ”

လုပ္ၿပီဆိုမွေတာ့ ပီပီၿပင္ၿပင္ေပါ့ ။ ကဲ Living together ဘယ္ေတာ့မွ အတူမေနဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဘာမွေၿပာ စရာမရွိပါဘူး ။ ကဲ ေနမယ္ရွင္ ဆိုတဲ့မိန္းကေလးေတြအဖို႔ ဘာေတြလုပ္ သင့္သလဲဆိုတဲ့ အ ခ်က္ေတြကို ေရးေပး လုိက္ပါတယ္ ။

၁ ။ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ လံုး၀ ကာကြယ္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကိုေမြးပါ ။

၂ ။ မိမိရဲ႕ partner ကို ကြန္ဒံုးသံုးခိုင္းပါ ။ တခ်ိဳ႔လူေတြက မိန္းကေလးဖက္ထည့္မတြက္ပဲ တစ္လႊာၿခားရင္ တစ္ကမၻာၿခားတယ္ လုပ္ၾကေသးတယ္ ။ အဲဒီေနရာမ်ိဳးမွာ မိန္းကေလးဖက္က ၿပတ္ၿပတ္သားသားအမိန္႔ေပးပါ ။

၃ ။ ကဲ ရွံုးနိမ့္သြားၿပီဆိုပါစို႔ ။ အမိန္႔ေပးႏိုင္စြမ္းမရွိလို႔ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမိၿပီဆိုပါစို႔ ။ လိင္ဆက္ဆံမႈရဲ႕ အၿမင့္ဆံုးအခ်ိန္ သုတ္လႊြတ္ၿခင္းမေရာက္ခင္ ၾကိဳေၿပာခိုင္းပါ ။ သုတ္ရည္ကို မိမိ မိန္းမကိုယ္ (vagina) ထဲမွာမလႊတ္ေစပဲ အၿပင္မွာ ထုတ္ခိုင္းပါ ။ဒီနည္းလမ္းကလည္း ေၿပာမယ့္သာေၿပာတာ အဲဒီအခ်ိန္က်မွ အၿပင္ထုတ္ ၊ အၿပင္မွာ လႊတ္ဆုိတာ သိပ္ေတာ့လြယ္မယ္မထင္ပါဘူး ။

၄ ။ ကဲ နံပါတ္ ၃အခ်က္ကိုလည္း ရွံုးနိမ့္ၿပီး သုတ္ရည္ကိုလည္း မိန္းမကိုယ္ထဲ လႊတ္မိသြားၿပီး အရာအားလံုး ၿပီးဆံုးသြားၿပီဆိုပါစို႔ ။ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ၇၂ နာရီအတြင္း ေသာက္ရတဲ့အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြ အလြယ္တကူ ၀ယ္လို႔ရပါၿပီ ။ Levonogestrel 0.75 mg ပါ၀င္ပါတယ္ ။ လိမ္ဆက္ဆံၿပီးၿပီးခ်င္း ၇၂ နာရီအတြင္း ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာ စေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆး ၂ လံုးပါပါတယ္ ။ ပထမေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ ၁၂ နာရီၾကာရင္ေနာက္တစ္လံုးေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆးေသာက္ၿပီး လို႔ ၁ နာရီအတြင္း ပ်ိဳ႕အန္ခဲ့ရင္ ၿပန္ေသာက္ရပါမယ္ ။

၅ ။ ခဏခဏေတာ့ Living together အတူမေနမိပါေစနဲ႔ ။ ဒါဆိုရင္ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးကလည္း ကူညီေပးႏိုင္ မွာမဟုတ္ပါဘူး ။ ခဏခဏ ေနမယ္စိတ္ကူးရွိရင္ ေရရွည္စီမံကိန္း ဆြဲပါ ။ OC Pills လို႔ေခၚတဲ့ ၿမွားကဒ္ေလးေတြေသာက္မလား ၊ ၃ လခံေဆး 3 month depo injection ထိုးမလား ၊ IUD လို႔ေခၚတဲ့ သားအိမ္ တြင္းထည့္ပစၥည္းထည့္မလား သင္ၾကိဳက္ရာေရြးပါ ။

ခ်စ္ၿခင္းေမတၱာဆိုတာ sex နဲ႔တြဲမွ ေလးနက္ခို္င္ၿမဲတဲ့အရာမဟုတ္ပါဘူး ။ သူ႔အလိုလို နားလည္ခႊင့္လႊတ္ ခ်စ္တတ္ၿခင္းဟာလည္း မြန္ၿမတ္တဲ့စိတ္ကေလးတစ္ခုပါပဲ ။

အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေရးသားၿခင္းဟာ လူငယ္လူရြယ္ေလးေတြအဖို႔ သိသင့္သိထိုက္တာေတြကို ရွင္းရွင္း လင္းလင္း သိၿပီး ေရွာင္သင့္တာေရွာင္ေဆာင္သင့္တာေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ Love နဲ႔ Sex ကို ခြဲခြဲၿခားၿခား သိၿမင္ႏိုင္ပါေစဟု ေလးနက္စြာ ဆႏၵၿပဳလွ်က္.............။

(မရွင္းလင္းတာေတြ ထပ္ၿပီးသိခ်င္တာေတြကို ကြန္းမန္႔မွာေမးသြားႏိုင္ပါတယ္ ။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ၿပန္ လည္ေၿဖေပးသြားပါ့မယ္ ။ )

သက္တန္႔ခ်ိဳ
23 Feb 2011

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Read More...

Sunday, December 6, 2009

မယံု ပံုျပင္လို ့မွတ္ေလကြယ္

ၾသကာသ ၾသကာသ ၾသကာသ
ကာယ ၀စီ မေနာခ်ီ၍ ၃ျဖာေသာ ေစတနာ၃ျဖာေသာ ဒြါရျဖင့္ ဘုရား ရတနာ တရားရတနာ သံဃာ ရတနာ ရတနာ ၃ပါးတို ့ကို အရိုအေသ အေလးအျမတ္ လက္စံုမိုး ၍ ရွိခိုးပူေဇာ္ ဖူးေမ်ာ္ မာန္ေလ်ာ့ ကန္ေတာ့ပါ၏ ဘုရား။
ထိုမွ တဖန္ မိဘ ၂ပါးဦးထိပ္ထားျပီး သင္ဆရာ ျမင္ဆရာၾကားဆရာတို ့ကို လက္အုပ္ခ်ီမိုး ကန္ေတာ့ပါ၏ ဘုရား
အကိုတို႔ အမတို႔ ညီတို႔ ညီမတို႔
ထံုးစံရွိတဲ ့အတိုင္း အနေႏၱာ အနႏၱ ၅ပါးေတာ့ ကန္ေတာ့ျပီးပါျပီ
ကန္ေတာ့ျပီးတဲ ့ေနာက္ ေရွ ့ကို ကိုယ္မမွန္တာေတြခ်ည္းေရးပါ့မယ္။
မမွန္တာ ဘာေၾကာင့္ေရးလဲဆိုရင္ မွန္တာကို ေရးရဲတဲ ့ သတၱိမရွိလို ့ပါ ခင္ဗ်ား
လာဖတ္တဲ့ သူေတြလဲ မွန္တာကို ဖတ္ရဲတဲ့ သတၱိမရွိေသးဘူးလို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္ ။
ဒီေတာ့ မွန္သေလာက္ မေရးဘဲ မွန္တာကို မွိန္ျပီး သရုပ္ေပၚရံုေလးသာေရးပရေစ
(ေနာက္ တကယ္မွန္ရာဖတ္္ရဲတဲ့ သူမ်ားလာရင္ေတာ့ တမ်ိဳးေပါ့ေလ )
ကဲ ေျပာေန စကားေၾကာရွည္တယ္ ဗိုက္ ၃ဗိုက္ပုံျပင္ စ

ဗိုက္ ၁


ေရွးသေရာအခါ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀တြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ ့ေခၚ ေႏြခါ ဖံုထူ မိုးခါေရၾကီး ညခါ ေမွာင္မိုက္ သာယာ လွစြာေသာ ျမိဳ ့ေတာ္ၾကီးတြင္ မလွ မည္ေခၚ မိန္းမေဖၚတေယာက္ ရွိသတတ္။
မလွခမ်ာ ဘြဲ ့တခုရလာ ၀မ္းေရးမလြယ္ အလုပ္က ၾကပ္ ေစ်းေတြကၾကီးမို ့ ရရာ အလုပ္ရွာ ရေလသတတ္ စတိုးဆိုင္ စာေရးမ ျဖစ္ေလေတာ့သကိုး။
လူငယ္ဘာ၀ ႏွလံုး လွဳပ္ရွား အသည္းစကားေျပာ ေတြ ့လာရေလ ခ်စ္သူ တေယာက္ ေမာင္ေခၚသတတ္။
ေမာင္နဲ ့ မယ္မွာ ၂ဖက္ေပါင္းမွ တရံျဖစ္ေသာ ခံုဖိနပ္လို ဘ၀ ၂ခု တခု ေပါင္းရန္ ေန ့စဥ္သာၾကံ။ ရွာေဖြ စုေဆာင္း သူေ႒းေလာင္းထံုး ႏွလံုးမူလဲ
မယ္က စုမိ ကုန္ရျပန္ေလ အေဖေနမေကာင္း။
ေမာင္ကရွာထား ထြက္ရျပန္ေလ အိမ္ဖ်က္အမိန္ ့
ထိုသို ့ျဖင့္လာ ၾကာရွည္ ႏွစ္မ်ား မနဲေလသတည္း။
ထို သို ့ေနလာ တူတူၾကာေသာ္ လူသားစစ္စစ္ ထန္းပလပ္မဟုတ္လို ့ မွားမိ တၾကိမ္ ၂ၾကိမ္ တခါတေလ ၂ခါ ၂ေလ ၃ခါ ၃ေလတည္း။
ထိုသို ့ေနလာ တေန ့ခါေသာ္ ေမာင္လ်ွင္ မေပၚလာ စံုစမ္းမရ လူေပ်ာက္တိုင္လည္း ကူညီပရေစ လူေပြေလတို႔ သတင္းအစ မရွိတည္း။
ထိုသို ့ေနစဥ္ တပူေပၚ ၂ပူဆင့္ ေအးခြင့္မသာ။ ေမ့ခမ်ာမွာ အေရ် ့အလည္ပို္င္း ျပသနာတည္း။
ထိုေသာအခါ ဘာလုပ္မလဲ ေတြးေတာမရ အေျဖရွာရမလြယ္ ။ ေမးခ်ည္ျမန္းလွည့္ ေမ့တကိုယ္။
ဆရာ၀န္ေဆးခန္းမ်ားစြာရိွလွ ထိုေဒသ၀ယ္ ေထာင္က ၃ႏွစ္ ျပဳတ္မည္ ဆမ ေၾကာက္လွေလရာ ကယ္သူမရွိျဖစ္သတည္း။
ေတြ ့သည့္ လက္သည္ ရမ္းကု ေသြးေဆာင္ ဖ်က္ေလေဆာင္ေသာ္ မနိုင္ မရ ေဘးဒုကၡေၾကာင့္ ေသြး သြန္ျပင္းစြာ ေ၀ဒနာႏွင့္ ဖ်ားပါလြန္တက္ လြန္ႏွိပ္စက္သည္ ။ ျမန္းရ မရဏာတည္း။

ဗိုက္ ( ၂)


ေနရာ ေတာပုန္းၾကီး ေရာ္ဘင္ဟုတို ့ ဘုန္းမီးေနလ ထြန္းပခဲ ့ရာ Nottingham ျမိဳ ့ ဆင္ေျခဖံုး မွ GP ေဆးခန္းတခန္း
ဂ်ီပီေပါက္စ ေဒါက္တာ ေအ ငုတ္တုတ္ေလးထိုင္ ကြန္ျပဴတာေပၚက လူနာမွတ္တမ္းတလွည့္ စားပြဲေပၚက လက္မွတ္ထိုးစရာ စာရြက္တထပ္တလွည့္ ၾကည့္လ်က္ အလုပ္မ်ားေနေစ။
ပါးစပ္မွ တိုးတိုးေလးရြတ္ေလ
တိုးတိုးသံ တျဖည္းျဖည္းက်ယ္လာေစ
အဖ ဘိုးမင္းေခါင္ ဘိုးဘိုးေအာင္ မွစ၍ ေလးၿကိုးကိုင္ အေဖရွင္ အေဖႏြဲ ့ ဘိုးေတာ္ျပဴး ဘိုးေတာ္သံခဲ ဘိုးေတာ္ ခ ရွိသမ်ွ ဘိုးေတာ္မ်ား မစပါ။ ရစ္မဲ ့လူနာ မလာပါေစနဲ႔။ ၁၃ႏွစ္မွ ၄၀တြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားအားလံုး က်န္းမာၾကပါေစ။
၁၅ႏွစ္ေအာက္ လူနာမ်ား ကိုယ္ကိုကိုယ္သတ္ေသခ်င္စိတ္မ်ား ဒီေန ့ မေပၚပါေစနဲ ့ ။ အရက္မူးသမားမ်ား စိတ္ခ်မ္းသာစြာ လြတ္လြတ္ကၽြတ္ကၽြတ္ မူးပါေစ။
ထိုစဥ္ ကြန္ျပဴတာမွ တြီကနဲတခ်က္ျမည္။
သူျဖတ္ကနဲ လူနာမ်တ္တမ္းဖြင့္
လူနာ Miss C age 15 ဟု ေတြ ့
မ်က္ႏွာတခုလံုး အီရန္က စမ္းလိုက္ေသာ န်ဴကလီးယာ ဗံုးမိသလို ရႈံ႕၀င္သြားေစ။
ထိုင္ရာက ထ တံခါးေလးဖြင့္
လူမိခံရေသာ လင္ငယ္မ်က္ႏွာေလးႏွင့္ ( မရြ ံ ့မရဲေလးေပါ့ခညာ ) ထြက္လာ
patient waiting room မွ Miss C ကို ေခၚ
အခန္းထဲျပန္၀င္လာ ေနရာေပးေစ။
ကၽြန္ေတာ္ဘာလုပ္ေပးရပါမလဲ
Miss C glossy lipstick ဆိုးထားေသာ ႏွဳတ္ခမ္းေတာ္ ထူတူတူကို စူတူတူျပဳျပီး piercing လုပ္ထားေသာ လွ်ာနီနီကို ထုတ္လ်က္
တူညားေလ ဟိုဒင္းရွိေနလို႔။
ဟုတ္ဟုတ္ ဟိုေလ ဘယ္ေလာက္ေလာက္
အာတူညားဘယ္သိမလဲ
ေကာင္းပါဘီ။ ဘာလုပ္ေပးေစခ်င္ပါသလဲ
အာေဒါက္တာကလဲ တုံးလိုက္တာ။ တူညား အဲဒါမလိုခ်င္ဘူး။ ဖ်က္ေပးပါ။
ေကာင္းပါျ႔ပီ အရင္က
အင္း ဒါပါနဲ႔ ဆို ၃ခါ ။
ဟုတ္ ဟုတ္ ဟိုေလ safe sex and contraception
အို အဲဒါေတြေနာက္မွေျပာ။ ဒါေတြ အကုန္သူမ်ားသိျပီးသား။
(သက္ျပင္းေလးတခ်က္ခ်ျပီး ) ေဒါက္တာေအ ဖုန္းေကာက္ကိုင္
ဟုတ္ကဲ့ switch please put me thru to TOP unit please
ဟုတ္ကဲ ့ TOP ကပါလားခင္ဗ်ား G3 P0+2 LMP unknown
ဟုတ္ကဲ့ခမ်ာ
ကဲ မစီ ေရွ ့အဂၤါကို ေဆးရံုၾကြပါ။ ဟိုမွာ ဖ်က္ေပးဘို ့ အသင့္ပါဘဲတဲ့
တူညားမွာကားမရွိဘူးေလ ေဒါက္တာၾကီးရဲ ့
ဟုတ္ ဟုတ္
ကၽြန္ေတာ္နဲ႔လိုက္ခဲ့ပါ ။
သူကေရွ ့ေဆာင္ reception ကိုေခၚသြား
Miss C အတြက္ ေရွ ့ အဂၤါကို အိမ္ကေန ေဆးရံုထိ ကားစီစဥ္ေပးပါေနာ္ ဟု မွာ
အခန္းထဲ ျပန္၀င္လာ
တခါးေလးကို အသာပိတ္
ျပီးမွ
နံရံကို လက္သီးနဲ ့ထိုး
ဘိုးေတာ္ေတြ ဘာဘိုးေတာ္ေတြလဲ တေယာက္မွ အသံုးကိုမက်ဘူး ဟု တိုးတိုးေအာ္ေစ ။
ကားလိပ္က်

ဗိုက္ ၃


ဟုတ္ကဲ့
ခုလို community midwifery team က midwife ( ၀မ္းဆြဲသည္ ) တေယာက္အေနနဲ ့ ခုလို GP Registrar ေတြကို လက္ခ်ားေပရတာ ကၽြန္မအလြန္မွ ၀မ္းေျမာက္ပါတယ္ရွင္
ကၽြန္မအေနနဲ ့ ခု ကၽြန္မတို ့ ေန ့စဥ္ ပံုမွန္ေဆာင္ရြက္ေနရတဲ ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေစာင့္ေရွာက္မွဳ လုပ္ငန္းကို ကၽြန္မရွင္းျပပါ့မယ္။
ပံုမွန္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တေယာက္ဟာ ၆ပါတ္နဲ ့ ၁၀ပါတ္ၾကားမွာ က်မတို ့နဲ ့ ဗိုက္အပ္ပါတယ္။
ပထမအၾကိမ္ မွာ လူနာရဲ ့ ေဆးမွတ္တမ္း၊ obs history , smoking and drinking history and social history ကိုယူရပါတယ္
အဲကေန pregnancy risk ကို တြက္ခ်က္ျပီး High Risk medium and low risk စခြဲပါတယ္
High Risk ဆိုရင္ေတာ့ အိုဂ်ီကိုေစာစြာ အပ္ရပါတယ္
မဟုတ္ိရင္ေတာ့
၁၂ပါတ္မွာ Ultrasound scan ( dating scan )
၁၅ ပါတ္မွာ ေသြးစစ္ရပါတယ္
ေသြးစစ္ရာမွာ
Full blood count
Blood grouping ( Rh as well )
screening of blood borne viruses and toxoplasmosis and syphilis and rubella antibodies
Down's risk assessment လုပ္ပါတယ္။
ေနာက္ ၂၀ပါတ္မွာ Detail scan ရိုက္ပါတယ္။
ကိုယ္၀န္သည္ကို ၂၀ပတ္ကေန ၃၂ပတ္ထိ ၄ပတ္တၾကိမ္
၃၂ကေန ၃၆ပတ္ထိ ၂ပတ္တၾကိမ္နဲ ့ ၃၆ကေနေမြးတဲ ့ထိ တပတ္ တၾကိမ္ ၾကည့္ေပးပါတယ္ရွင္
ေမြးရာမွာေတာ့ high risk and medium risk ေတြကို ေဆးရံုပို ့ျပီး ေမြးေစေပမဲ ့ low risk ကိုေတာ့ သူတို ့လဲ ဆႏၵရွိမယ္ဆို အိမ္မွာဘဲ ေမြးေစပါတယ္ရွင္ ။
ကၽြန္မတို ့ထူးျခားတာကေတာ့ ေဆးလိပ္နဲ ့ အရက္စြဲမိခင္မ်ားကို ေဆးလိပ္ျဖတ္အရက္ျဖတ္ အထူး ျပဳလုပ္ေပးသလို ေဆးစြဲ မိခင္ေလာင္းမ်ားကို လဲ Drug worker နဲ ့ အတူတြဲ ေစာင့္ေရွာက္ပါတယ္ရွင္။
လူမွဳ၀န္ထမ္း႒ာနအေနနဲ ကေတာ့
၁) မိခင္ေလာင္းတိုင္းဟာ စသိသည္မွ ေမြးျပီး ကေလး ၁ႏွစ္ထိ အခမဲ ့ ေဆးထုတ္ခြင့္
၂) ၀င္ေငြနဲ မိခင္ေလာင္းမ်ားကို income support
၃) အိမ္မဲ ့ သို ့မဟုတ္ အိမ္အေနအထာူ မေကာင္းေသာ မိခင္ေလာင္းမ်ားက္ို အစိုးရ အိမ္ရာအျမန္ရေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္ရွင္
ေမးခြန္း ရွင္ရဲ ့ အေမးကို ေျဖရမယ္ဆိုရင္
down risk high ျဖစ္ေနရင္
၂၀ပတ္မွာ detailed scan ရိုက္ပါတယ္
nuchal thickness တိုင္းသလို တခါထဲ amniocentesis offered
တကယ္လို႔ trisomy 21 တခုထဲ စစ္ခ်င္ရင္ေတာ့ အခမဲ့ပါ
၂ပတ္ေလာက္ၾကာတတ္ပါတယ္
full genetic mapping လိုခ်င္ရင္ေတာ့ ေပါင္ ၈၀ က်ျပီး ၁ပတ္အတြင္း အေျဖသိရပါတယ္ရွင္
ဟုတ္ကဲ့
ယူေက တနိုင္ငံလံုးအေနနဲ ့ကေတာ့ Birth rate: 10.65 births/1,000 population (2008 est.)
Infant mortality rate: total: 4.85 deaths/1,000 live births
male: 5.4 deaths/1,000 live births
female: 4.28 deaths/1,000 live births (2009 est.)
thanks you all

Read More...

Friday, April 10, 2009

Prevention of Mortality (Death) due to Induced Abortion

ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းေၾကာင့္ မေသၾကေအာင္
ျမန္မာႏိုင္ငံရိွ မိခင္မ်ား ေသဆံုးႏွဳန္းတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းျဖင့္ မိခင္မ်ား ေသဆံုးရျခင္းသည္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ရာတြင္ ေသြးထြက္လြန္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါပိုး၀င္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ေသၾကရပါသည္။ ကို္ယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းဆိုသည္မွာ မည္သည့္ဘာသာေရးတြင္မဆို တင္းၾကပ္စြာ တားဆီးထားသည့္ မလုပ္ေဆာင္သင့္ေသာ လုပ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ တကယ္ေတာ့ ၎သည္ လူသတ္မႈပင္ ေျမာက္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ ဘာသာတရားကိုင္းရိွဳင္းပါသည္ ဆိုၾကသည့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ထိုသို႕ကိုယ္၀န္ ဖ်က္ခ်ျခင္းကို မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ လုပ္ေဆာင္ၾကပါသနည္း။


အမ်ားစုသည္ ေငြေၾကးအဆင္မေျပေသာေၾကာင့္၊ လူမႈေရးကိစၥမ်ားေၾကာင့္လုပ္ၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တရား၀င္ ကို္ယ္၀န္ဖ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္ မရိွပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ အရပ္လက္သည္မ်ား၊ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေပးသူမ်ား ရွားရွားပါးပါး အက်င္ပ်က္ဆရာ၀န္တခ်ိဳ႕ မွတဆင့္ လုပ္ေဆာင္ေပးၾကေၾကာင္း သိရပါသည္။ ျပင္ပတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်တယ္ဆိုတာသည္ သန္႕ျပန္႕ေသာ ခြဲစိတ္ခန္းထဲတြင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းမဟုတ္ေသာေၾကာင့္ အမ်ားစုသည္ ေရာဂါပိုး၀င္ကာ ဒုကၡေရာက္ႏိုင္ပါသည္။

ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေသာ လူနာမ်ား(သို႕) ကိုယ္၀န္ပ်က္က်ေသာ လူနာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ဆရာ၀န္တို႔၏ တာ၀န္ကား ရွင္းပါသည္။ မိခင္အား ေသြးထြက္လြန္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါပိုးအဆိပ္တက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း မေသေအာင္ ကာကြယ္ ကုသေပးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ လူနာကို အျပစ္တင္ရန္ ဆူရန္ မဟုတ္ပါ။ ရဲစခန္းကိုလည္း ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေသာေၾကာင့္ တုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ သို႕ရာတြင္ ေဆးရံုမ်ားသို႕ေရာက္ေသာအခါ OG မ်ား ဆရာမမ်ားသည္ abortion လူနာမ်ားအား ဆူတတ္ ေငါက္တတ္ေသာေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕သည္ ေၾကာက္လန္႕ျပီး မလာရဲဘဲ အသက္ေသဆံုးခါနီး ျဖဴကာျပာကာ က်ခါမွ ေရာက္လာတတ္ၾကပါသည္။ ထိုအခါမွ လာေသာအခါ ေသဆံုးၾကတာ မ်ားပါတယ္။

ထို႕ေၾကာင့္လည္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနျဖင့္ မလိုခ်င္ေသာ ကိုယ္၀န္ကို မရေအာင္ အစတည္္းက စနစ္တက် ကာကြယ္သင့္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ကိုယ္၀န္ရိွလာရင္လည္း မိမိ၏ partner ႏွင့္ ျငိႏွိဳင္းျပီး ကိုယ္၀န္ကို ေဆာင္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီကိုယ္၀န္ကို ဘယ္လိုမွ မယူႏိုင္လို႕ ဖ်က္ခ်မယ္ဆိုရင္လဲ ေခတ္မွီနည္းပညာမ်ားကို သံုးျပီး ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေသာ လက္သည္မ်ားထံတြင္ ဖ်က္ခ်ေစလိုပါသည္။ ထို႕ေနာက္ ထိုသို႕ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျပီးပါက နီးစပ္ရာေဆးရံုေဆးခန္းမ်ားတြင္ ဆက္လက္သြားေရာက္ ကုသသင့္ပါသည္။

ကၽြန္ေတာ့္၏ ေဆာင္းပါးသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်မႈကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳထားသည္ဟု ထင္စရာရိွပါသည္။ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကို ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လည္း အားမေပးပါ။ သို႕ေသာ္ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ကုိယ္၀န္မဖ်က္ခ်ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မတားဆီးႏိုင္္ပါ။ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်သူမ်ားကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဖမ္းခြင့္မရိွပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕က ရဲမွ မဟုတ္ဘဲ။ အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးပညာနယ္ပယ္ထဲကေန အေကာင္းဆံုးလုပ္ေပးရန္သာ ရိွပါသည္။

ဖံြျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကို ေဆးရံုမ်ားတြင္ တရာ၀င္လုပ္ခြင့္ေပးထားပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း ထုိသို႕သာ ခြင့္ျပဳလိုက္ပါက ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းေၾကာင့္ မိခင္မ်ားေသဆံုးရသည့္ အေရအတြက္သည္ သိသိသာသာ နည္းပါးသြားမည္ျဖစ္သည္။

Read More...

Friday, February 6, 2009

Reproductive Health Terminologies

မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရး ပညာရပ္ဆိုင္ရာ စကားလံုးမ်ား


စာေလးမွာ စိုးရိမ္မိေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း ေရးသားမယ့္ စာေတြ အတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ဖို႔ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးရဲ႕ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ စကားလံုးေတြကို စုေဆာင္း ဘာသာျပန္လိုက္ပါတယ္။ ဘာသာျပန္ရာမွာ စာေထာင့္ေနျခင္း၊ အဓိပၸါယ္ မျပည့္စံု ကြဲလြဲျခင္းမ်ား ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ စာရႈသူ အေနျဖင့္ ပိုမို သင့္ေလ်ာ္မည္ ထင္ေသာ ဘာသာျပန္ခ်က္မ်ား ရွိပါက မွတ္ခ်က္တြင္ ေရးသား ေပးသြားရန္ တိုက္တြန္း လိုက္ပါတယ္။

Birth Spacing

သားဆက္ျခားျခင္း

ကေလး တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦးၾကားတြင္ မိမိ လိုခ်င္ေသာ အခ်ိန္ကာလ တစ္ခု ျခားထားႏိုင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။

Contraception

သေႏၶတားျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ မရေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း

ေခတ္ေပၚနည္း (သို႔) ေရွးရိုးနည္းမ်ား သံုးစြဲ၍ ကိုယ္၀န္ မရေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း။

စကားခ်ပ္ ။ ။ သားဆက္ျခားျခင္းႏွင့္ သေႏၶတားျခင္းမွာ အဓိပၸါယ္ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။

Contraceptives

ပဋိသေႏၶ တားေဆး၊ တားနည္းမ်ား

ကိုယ္၀န္ မရေအာင္ အသံုးျပဳေသာ ေခတ္ေပၚ တားေဆး၊ ထိုးေဆး၊ သားအိမ္တြင္းထည့္ ပစၥည္း၊ ကြန္ဒံုး အစရွိသည္တို႔ကို စုေပါင္း ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။

Family Planning

မိသားစု စီမံကိန္း (တိုက္ရိုက္ ဘာသာျပန္ထားသည္ဟု ထင္ပါသည္ - စာေရးသူ။)

သားဆက္ျခားျခင္း အပါအ၀င္၊ ကာလသား ေရာဂါ ကာကြယ္ျခင္း၊ အိမ္ေထာင္ မျပဳမီ ဇနီးေမာင္ႏွံေလာင္းမ်ား ေဆးစစ္ျခင္း၊ ကေလးမရရွိေသာေၾကာင့္ ကုသမႈေပးျခင္း အစရွိသည့္ ေဆာင္ရြက္ေပးမႈမ်ားကို စုေပါင္း ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သားဆက္ျခားျခင္း (Birth Spacing) ႏွင့္ မိသားစု စီမံကိန္း (Family Planning) ကို အတူတူ သေဘာထား သံုးစြဲတတ္ၾကသည္။ တိတိက်က် ေျပာရလွ်င္ မတူေပ။ သားဆက္ျခားျခင္းမွာ မိသားစု စီမံကိန္း၏ အကိုင္းအခက္ တစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္သည္။

စကားခ်ပ္ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ “မိသားစု စီမံကိန္း” ဟူသည့္ စကားကို အသံုးျပဳ ခဲသည္။ သားဆက္ျခားျခင္း၊ သားဆက္ျခား စီမံခ်က္ စသည္ျဖင့္သာ သတင္းစာ၊ အစီရင္ခံစာမ်ားတြင္ ထည့္သြင္း ေရးေလ့ရွိသည္။ လူႀကီးသူမမ်ား၏ အဆိုအရ မိသားစု စီမံကိန္း၏ အဓိပၸါယ္မွာ “လူဦးေရ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း” ဟု သေဘာေပါက္ ေစေသာေၾကာင့္ လူဦးေရ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းကို မႏွစ္သက္ေသာ လူႀကီးမင္းမ်ား အမ်က္ေတာ္ မရွေအာင္ ေရွာင္ကြင္း ေရးသားၾကေလသည္ဟု ဆိုသတတ္။

Reproductive Health

မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး၊ မ်ိဳးပြား က်န္းမာေရး

ဒီစကားလံုးကေတာ့ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ကိုင္ရိုၿမိဳ႕မွာ က်င္းပတဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူဦးေရႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ညီလာခံ (ICPD – International Conference on Population and Development) ေနာက္ပိုင္းမွာ ေခတ္စားလာခဲ့တဲ့ စကားစုပါ။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔က ေအာက္ပါအတိုင္း တိတိက်က် အဓိပၸါယ္ ေဖာ္ေပးထားပါတယ္။

"A state of physical, mental, and social well-being in all matters relating to the reproductive system at all stages of life. Reproductive health implies that people are able to have a satisfying and safe sex life and that they have the capability to reproduce and the freedom to decide if, when, and how often to do so. Implicit in this are the right of men and women to be informed and to have access to safe, effective, affordable, and acceptable methods of family planning of their choice, and the right to appropriate health-care services that enable women to safely go through pregnancy and childbirth."

မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးဟာ သားဆက္ျခားျခင္း နဲ႔ မိသားစုစီမံကိန္းဆိုတဲ့ စကားစုေတြထက္ ပိုၿပီး က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ အဓိက အခ်က္ေတြကို ဘာသာျပန္ရမယ္ဆိုရင္ ..

မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးတြင္-
  • အသက္အရြယ္ က်ား မ မေရြး မ်ိဳးပြားအဂၤါမ်ား က်န္းမာသန္စြမ္းဖို႔
  • လူသားတို႔ ဘာ၀ျဖစ္ေသာ ဖို-မ ကိစၥကို ေရာဂါကင္းကင္း ေဘးရွင္းရွင္းျဖင့္ စိတ္ေက်နပ္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔
  • ကေလး ယူမည္၊ မယူမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း၊ မည္မွ် ယူမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း၊ မည္သည့္အခ်ိန္ယူမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း မိမိသေဘာဆႏၵ အေလ်ာက္ ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ ရွိေစဖို႔
  • အမ်ိဳးသမီး၊ အမ်ိဳးသားတိုင္း မိသားစု စီမံကိန္းပါ နည္းလမ္းမ်ားကို သိရွိခြင့္၊ ရယူပိုင္ခြင့္ ရွိဖို႔
  • အမ်ိဳးသမီးမ်ား အသက္ အႏၱရာယ္ ကင္းစြာ ကေလး မီးဖြားႏိုင္ဖို႔
ဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။

စကားခ်ပ္ ။ ။ မိသားစု စီမံကိန္းရယ္၊ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ “က်န္းမာေရး” အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ရယ္၊ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းရယ္ကို ေရာသမ ေမႊလိုက္ရင္ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရးကို ရရွိပါတယ္။

Reproductive Rights

မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရး ရပိုင္ခြင့္

ကုလသမဂၢ ပဋိညာဥ္ စာတမ္းမွာ ကတည္းက မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရး ရပိုင္ခြင့္ကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ္လည္း လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းမွာ အတိအလင္း ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပ ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါဘူး။ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္ အီရန္ႏိုင္ငံ တီဟီရန္ၿမိဳ႕မွာ က်င္းပတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း ဆိုင္ရာ ညီလာခံက်မွ တိတိက်က် ေဖာ္ျပလာၿပီး ၁၉၇၄ခုႏွစ္က်မွ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံကေန အတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ စကားလံုး အတိအက် ကိုေတာ့ ကမာၻ႕က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ ၀က္ဆိုဒ္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

"Reproductive rights rest on the recognition of the basic right of all couples and individuals to decide freely and responsibly the number, spacing and timing of their children and to have the information and means to do so, and the right to attain the highest standard of sexual and reproductive health. They also include the right of all to make decisions concerning reproduction free of discrimination, coercion and violence."

မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး ရပိုင္ခြင့္မ်ားသည္ လူတစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ လင္မယားစံုတြဲတို႔၏ အေျခခံ ရပိုင္ခြင့္မ်ား ေပၚတြင္ အေျခခံသည္။ လူတစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ လင္မယားစံုတြဲတို႔သည္ ကေလး ယူမည္၊ မယူမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း၊ မည္မွ် ယူမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း၊ မည္သည့္အခ်ိန္ ယူမည္ ဆိုသည္ကို၄င္း မိမိ သေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ ထိုသို႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ လိုအပ္ေသာ ပညာေပး အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ အကူအညီမ်ားကို ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ လိင္ႏွင့္ မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ ေစရမည္။ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း၊ မေလ်ာ္ၾသဇာ သံုးျခင္းႏွင့္ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္ခံရျခင္းတို႔မွ ကင္းေ၀းစြာျဖင့္ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်ခြင့္ ရွိသည္။

Fertility

Production of a live birth (natality)
ကေလးအရွင္ ေမြးဖြားႏိုင္ျခင္း

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ၿပီး အခ်ိန္တန္ေသာအခါ ကေလးကို အရွင္ ေမြးဖြား ေပးႏိုင္ျခင္းကို ဆိုလိုသည္။

Infertility

Inability to produce a live birth
ကေလး အရွင္ မေမြးဖြား ႏိုင္ျခင္း

Fecundity

Physiological capacity to conceive (reproductive potential)
ပဋိသေႏၶ ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ ရႏိုင္ျခင္း။

ပဋိသေႏၶ ေဆာင္ႏို္င္ျခင္းလို႔ ဆိုထားတဲ့အတြက္ ၄င္းကိုယ္၀န္ အဖတ္တင္သည္ ျဖစ္ေစ၊ အဖတ္မတင္သည္ ျဖစ္ေစ အက်ံဳးမ၀င္ေတာ့ပါ။ ဆိုလိုသည္မွာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးသည္ Fecund ျဖစ္ေသာ္လည္း Fertile ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ေပမည္။ ဤစကားလံုးမွာ လူဦးေရဆုိင္ရာ ကြ်မ္းက်င္သူမ်ား (Demographers) အသံုးမ်ားေသာ စကားျဖစ္သည္။

Infecundity (sterility)

Inability of a woman to conceive a pregnancy
ပဋိသေႏၶ မေဆာင္ႏိုင္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္မရႏိုင္ျခင္း။

စကားခ်ပ္။ ။ ကေလး အရွင္ေမြးဖို႔ ေနေနသာသာ ကိုယ္၀န္ပင္ မရရွိႏိုင္ေသာ အေျခအေနကို ဆိုလိုရင္း ျဖစ္သည္။ Infertility ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ ကြာျခားေၾကာင္း သတိျပဳပါ။ Infertility ဟု ဆိုလွ်င္ ထိုအမ်ိဳးသမီးသည္ ကိုယ္၀န္ေတာ့ ရလိုက္ေသးသည္။ ကေလးသာ အဖတ္မတင္ (သို႔) အရွင္ မေမြးျခင္းသာလွ်င္ ျဖစ္သည္။

Fecundability

Probability that a woman will conceive during a menstrual cycle

အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး၏ ဓမၼတာလာခ်ိန္ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ၾကားကာလ၌ ကိုယ္၀န္ ရႏိုင္ေျခ မည္မွ် ရွိသည္ကို ျပေသာ ကိန္းဂဏန္း။ (ျဖစ္တန္ကိန္း)

Miscarriage

သဘာ၀အေလ်ာက္ ကိုယ္၀န္ ပ်က္က်ျခင္း။

Abortion

သဘာ၀အေလ်ာက္ မဟုတ္ဘဲ လူတစ္ဦးဦးက နည္းလမ္း တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ကိုယ္၀န္ ပ်က္က်ေစေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ ပ်က္က်ျခင္း။ ကိုယ္၀န္ ဖ်က္ခ်ျခင္း။

စကားခ်ပ္။ ။ ေဆးပညာ အသံုးအႏႈန္း (Medical term) ႏွင့္ သာမန္ အဂၤလိပ္ အသံုးအႏႈန္း (Layman English) ကြာျခားမႈ ရွိေၾကာင္း သတိျပဳပါ။ ေဆးပညာ ေလာကတြင္ ကိုယ္၀န္ အရြယ္အစား ေပၚမူတည္၍ ကိုယ္၀န္ ႏုလွ်င္ Miscarriage ကိုယ္၀န္ရင့္လွ်င္ Abortion ဟု ခြဲျခားေျပာဆိုသည္။ သို႔ရာတြင္ သာမန္ အဂၤလိပ္ အသံုးအႏႈန္း အေနျဖင့္ ဆိုလွ်င္ Abortion ဟူသည္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္း ျဖစ္ၿပီး Miscarriage သည္ အလိုအေလ်ာက္ ကိုယ္၀န္ပ်က္က်ျခင္း ျဖစ္သည္။

Illegal Abortion

ဥပေဒအရ ခြင့္ျပဳထားခ်က္ မရွိဘဲ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္း။

Legal Abortion

ဥပေဒ ခြင့္ျပဳထားခ်က္ အရ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္း။

ကမာၻေပၚရွိ ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကို ဥပေဒ အကန္႔အသတ္ျဖင့္ ခြင့္ျပဳတတ္ၾကသည္။ ထိုသို႔ ဥပေဒေၾကာင္းႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေပးျခင္းကို ဆိုလိုသည္။

ဥပမာ -
အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒတြင္ မတရား ျပဳက်င့္ ခံရျခင္းေၾကာင့္ ရရွိလာေသာ ကိုယ္၀န္ကို တရား၀င္ ဖ်က္ခ် ေပးပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။

Unsafe Abortion

မကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက ေဆာင္ရြက္ေသာ ကိုယ္၀န္ ဖ်က္ခ်မႈ။

Safe Abortion

ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက ေဆာင္ရြက္ေသာ ကိုယ္၀န္ ဖ်က္ခ်မႈ။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

Family Planning Policies and Programs lecture notes
http://en.wikipedia.org/wiki/Family_planning
http://www.rho.org/html/definition_.htm
http://who.int/reproductive-health/gender/index.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Reproductive_rights
http://en.wikipedia.org/wiki/Abortion_law

Read More...

Saturday, January 31, 2009

Pro-Choice vs. Pro-Life

မကၠဆီကိုစီးတီး ေပၚလစီပို႔စ္ ကို မေရးခင္ ဒီပို႔စ္ကို ေရးသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ိန္ကာလ အေျခအေန အရ အခုမွ အေၾကြးဆပ္လိုက္ပါတယ္။ ဟိုဟာ မဖတ္ခင္ ဒီဟာကို ဖတ္ပါ ေပါ့ဗ်ာ။ ဘေလာက္က ေျပာင္းျပန္ စီတာနဲ႔ေတာ့ ဟန္က်ေနတာေပါ့။

Pro-Choice



အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးသည္ မိမိ ကိုယ္ခႏၶာကို မိမိပိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိ ကိုယ္ခႏၶာအတြင္း ျဖစ္တည္လာေသာ ကိုယ္၀န္ကို ၄င္း အမ်ိဳးသမီး၏ သေဘာ ဆႏၵအရ (ဖ်က္ခ်လိုက) ဖ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္ရွိသည္ ဟု ယံုၾကည္ယူဆခ်က္။

စကားခ်ပ္။ ။ ယခင္က Anti-life ဟုလည္း ေခၚသည္။ သို႔ရာတြင္ Anti ဆိုသည္မွာ အႏုတ္သေဘာလကၡဏာ ေဆာင္သျဖင့္ ေနာက္ပိုင္း အသံုးနည္းလာသည္။




Pro-Life



သေႏၶသား ဆိုသည္မွာ လူသားတစ္ဦးပင္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူသားတစ္ဦး၏ ရပိုင္ခြင့္ျဖစ္ေသာ အသက္ရွင္သန္ခြင့္ကို သေႏၶသားတိုင္း ရပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ ဟု ယံုၾကည္ယူဆခ်က္။

ဆင့္ပြား ယူဆခ်က္မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသျခင္း၊ ေသဒဏ္ေပးျခင္း၊ ေသလုေမ်ာပါး ေ၀ဒနာ ခံစားေနရသူ လူနာအား အဆံုးစီရင္ေပးျခင္း (Euthanasia)၊ လူကို တုပျပဳလုပ္ျခင္း (cloning)၊ သေႏၶသား ဆဲလ္မ်ားကို အသံုးခ် သုေတသနျပဳျခင္း (Human embryonic stem cell research) စသည္တို႔ကိုလည္း ဆန္႔က်င္သည္။

စကားခ်ပ္။ ။ ဤယံုၾကည္ခ်က္ ရွိသူသည္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကို မည္သည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္ႏွင့္မွ် လက္မခံပါ။

ဒီလိုဆိုရင္ Pro-Choice နဲ႔ Pro-Life တို႔ဟာ ေခါင္းနဲ႔ပန္း၊ မီးနဲ႔ေရ၊ အျဖဴနဲ႔အမည္းလို ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီး ဆန္႔က်င္ေနပါသလား။ Are they dichotomous?




တကယ့္ လက္ေတြ႔ ေလာကတြင္မူ Pro-Choice ႏွင့္ Pro-Life အယူအဆတို႔သည္ သက္တံတစ္ခု၏ အစြန္းႏွစ္ဖက္ကဲ့သို႔ ဆက္စပ္လ်က္ ရွိေနသည္။ လူတို႔သည္ ဤယံုၾကည္ခ်က္ ႏွစ္ခု၏ ၾကား တစ္ေနရာရာတြင္ ရွိေနတတ္သည္။ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦး၏ အယူအဆကို Pro-Choice လား Pro-Life လားဟု အတိအက် သတ္မွတ္ရန္ ခက္ခဲၿပီး ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ မည္သည့္ဘက္ႏွင့္ ပို၍ နီးသည္ဟုသာ ဆိုႏိုင္ေပမည္။ “အေျခအေန” တစ္ခုခုေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး ရပ္တည္ခ်က္ ေျပာင္းလဲႏိုင္သည္ဟု ေျပာလွ်င္ ရႏိုင္မည္ ထင္သည္။


သာဓကမ်ားႏွင့္ ရွင္းျပလွ်င္ ပိုမို သင့္ေလ်ာ္မည္။

ဥပမာ (၁)

အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးသည္ သားဆက္ျခားနည္းမ်ားကို သံုးစြဲရေကာင္းမွန္း သိသည္၊ တတ္လည္း တတ္ႏိုင္သည္၊ ၀ယ္ယူရန္လည္း လြယ္ကူသည့္ အေနအထားမွာ ရွိသည္၊ ေဆးမတည့္ျခင္း စသည့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားလည္း မရွိပါလွ်က္ သားဆက္ျခားျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကို မသံုးစြဲ။ ကိုယ္၀န္ရလာမွသာ သြားေရာက္ ဖ်က္ခ်ေလသည္။

ထိုကိစၥမ်ိဳး တစ္ႀကိမ္မက ျဖစ္လာေသာအခါ … မိမိကိုယ္ကို Pro-Choice ဟု သတ္မွတ္ထားသူကပင္လွ်င္ ထိုသို႔ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္း၊ သားဆက္ျခားနည္း မွန္မွန္သံုးၿပီး ကိုယ္၀န္ဖ်က္ျခင္းကို ေရွာင္သင့္ေၾကာင္း ၀င္ေရာက္ ေျပာဆိုသည္။

ထိုအခါ Pro-Choice ကို ယံုၾကည္သူသည္ အမွန္တကယ္ ယံုၾကည္သူ ျဖစ္ပါေသးသေလာ။

ဥပမာ (၂)

အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးတြင္ ႏွလံုးေရာဂါ ႀကီးႀကီးမားမားရွိသျဖင့္ ဆရာ၀န္မ်ားက ကေလးမယူရန္ တားျမစ္ထားသည္။ ပဋိသေႏၶ တားနည္းလည္း သံုးေနပါလ်က္ မေတာ္တဆ ကိုယ္၀န္ ရရွိသြားေလသည္။ ထိုအမ်ိဳးသမီး၏ ႏွလံုးအေျခအေနသည္ မိခင္ႏွင့္ ၀မ္းတြင္းက သေႏၶသား ႏွစ္ဦးလံုး အတြက္ လံုေလာက္ေအာင္ အလုပ္ မလုပ္ေပးႏိုင္ေခ်။ ထိုအခါ အမ်ိဳးသမီးမွာ အသက္ အႏၶရာယ္ ရွိလာေလသည္။ အမ်ိဳးသမီး အသက္ ေသဆံုးသြားပါက ၀မ္းတြင္းမွ သေႏၶသားမွာလည္း အသက္ ေသဆံုးေပမည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ Pro-Life ဟု မိမိကိုယ္ကို သတ္မွတ္ထား သူကပင္လွ်င္ ထိုကိုယ္၀န္ကို ဖ်က္ခ်ေပးသင့္ပါေၾကာင္း ေျပာလာေလသည္။ မိခင္ေသလွ်င္ သေႏၶသားလည္း ေသမည္။ အသက္ ႏွစ္သက္ႏွင့္ တစ္သက္ လဲရန္ဟု အေၾကာင္းျပေလသည္။

ထိုအခါ Pro-Life ကုိ ယံုၾကည္သူသည္ အမွန္တကယ္ ယံုၾကည္သူ ျဖစ္ပါေသးသေလာ။

တစ္ဦးခ်င္း အယူအဆမွ အဖြဲ႔လိုက္ အယူအဆသို႔

ဤအယူအဆတို႔သည္ လူတစ္ဦးခ်င္းစီတြင္ ရွိေနႏိုင္သလို အသင္းအဖြဲ႔ တစ္ခု ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံတြင္လည္း ရွိေနႏိုင္သည္။ အသင္းအဖြဲ႔ တစ္ခု၏ ဖြဲ႔စည္းပံု၊ ေပၚလစီ၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေျပာဆိုခ်က္မ်ားေပၚ မူတည္၍ ထိုအဖြဲ႔သည္ Pro-Choice ႏွင့္ နီးသလား Pro-Life ႏွင့္ နီးသလား ဆိုသည္ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္သည္။ ထို႔အတူ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ Pro-Choice/Pro-Life အယူအဆကို ထိုႏိုင္ငံတြင္ရွိ အမ်ိဳးသမီး က်န္းမာေရး၊ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ား၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ သိရွိႏိုင္သည္။

စာရႈသူမ်ား ေတြး၍ မွတ္ခ်က္ေရးေပးပါရန္

  • အထက္ပါ ဥပမာ (၁) ႏွင့္ (၂) ကဲ့သို႔ အလားတူ သာဓက တစ္ခုစီေလာက္ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။
  • ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူအမ်ားစုသည္ မည္သည့္ ေနရာတြင္ ရွိေနမည္ ထင္ပါသနည္း။
  • စာရႈသူ ကိုယ္တုိင္ကေရာ မည္သည့္ ေနရာတြင္ ရွိပါသနည္း။ (ေျဖလိုမွ ေျဖပါရန္။)

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး

http://en.wikipedia.org/wiki/Pro-choice
http://en.wikipedia.org/wiki/Pro-life

Read More...