HIV tests (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ) စစ္ေဆးနည္းမ်ား

Mar 29, 2011 at 3:34 PM
Q 1: အရက္မူးၿပီး အႏွိပ္ခန္းသြားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လက္မေဆးမိပဲ နာရီဝက္၊ ၁ နာရီေလာက္မွာ ပါးစပ္ထဲ လက္ႏႈိက္ အန္မိပါတယ္။ သြားတေခ်ာင္း လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ ႏွစ္ခြဲ ေလာက္က ႏႈတ္ဘူးပါတယ္။ HIV ကူးႏိုင္ေျခ ရွိမရွိ နဲ႔။ HIV ကို ဘယ္လို စစ္လို႔ ရပါသလဲ။ ဘယ္ေလာက္ၾကာမွ စစ္လို႔ ရမွာလဲ။ စစ္လို႔ရတဲ့ နည္း ၂ နည္းရွိတယ္လို႔ ၾကားဘူးပါတယ္။ Anti body ဒါမွမဟုတ္ Nucleaus (ပိုး) ကို စစ္တယ္လို႔ ၾကားဘူးပါတယ္။ ဘယ္ဟာက ပိုေကာင္းၿပီး တိက်ပါသလဲ။ ပို အခ်ိန္ေစာေစာ သိရပါသလဲ။

Tue 3/29/2011 7:18 PM
Q 2: Spot test ေသြးစစ္နည္းက ျမန္တယ္ဆိုရင္ သူ႔ထက္ပိုၾကာမွ သိရတဲ့ Elisa နည္းက ပိုတိက်တယ္လို႔ သတ္မွတ္နုိင္မလား။ အထက္ပါ နည္းေတြက 99.6% အထိ မွန္ကန္တယ္လို႔ စာအုပ္မွာ မွတ္သားဖူးတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။ အတူေနဖက္ အမ်ိဳးသမီးကို Elisa နဲ႔ စစ္ေတာ့ Postive လို႔ ေျပာပါတယ္။ အမ်ိဳးသားက မရွိပါတဲ့ ဘယ္ေလာက္ထိ မွန္္ကန္နိုင္လဲ။ ျပီးေတာ့ ေနာက္ထပ္ သံုးလ ခ်ိန္းျပီး ျပန္လာစစ္ခိုင္းပါတယ္။ ေသခ်ာေအာင္ ထပ္စစ္တာပဲဆိုရင္ ေနာက္တေန႔ ျပန္စစ္လို႔ ရတယ္ မဟုတ္လား။ ဘာလို႔ သံုးလ ခ်ိန္းတာပါလဲ။

လူထဲကို ပိုးတမ်ိဳးမ်ိဳး ဝင္လာတာနဲ႔ အဲဒါကို ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပးမဲ့ ဆိုင္ရာ ဆိုင္ရာ Antibody (အင္တီေဘာ္ဒီ) ခုခံအားေတြ ထြက္လာတယ္။ HIV antibody စမ္းတယ္ဆိုတာ အဲဒါေတြ Blood ေသြးထဲ၊ Saliva တံေတြးထဲ နဲ႔ Urine ဆီးထဲမွာ ရွိေန-မေန စစ္ေဆးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

HIV antibody test (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းသပ္နည္းဟာ လူၾကီးေတြမွာ HIV ရွိ-မရွိကို အသင့္ေတာ္ဆံုးနဲ႔ အသံုးအမ်ားဆံုး စစ္ေဆးနည္း ျဖစ္တယ္။ ေစ်းလဲ မၾကီးတဲ့ျပင္ တိက်တယ္။ ဒီနည္းကို ELISA (Enzyme-Linked Immunoabsorbent) နဲ႔ EIA (Enzyme Immunoassay) ေခၚတယ္။ ရွိေနတာ ရွာေတြ႔တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာက အဲဒီလူမွာ HIV ပိုး ဝင္ေနျပီ။

ဒါေပမဲ့ ခြ်င္းခ်က္ ၂ ခုရွိတယ္။
1. ပိုးရွိေနတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ မေအဆီက (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြလဲ ပါလာတာမို႔ ၁၈ လ အထိ ေဆးစစ္ရင္ အေပါင္းလကၡဏာ ျပမယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီကေလးမွာ ပိုးရွိေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒီလို ကေလးမ်ိဳးေတြကို PCR test ဆိုတာ လုပ္ပါတယ္။
2. HIV vaccine trials ကာကြယ္ေဆး စမ္းသပ္တာကို ခံယူေနသူေတြမွာလဲ အဲလိုျပမယ္။

HIV ပိုး ဝင္ထားသူ အမ်ားစုဟာ ကူးစက္တာခံရျပီး ၆-၁၂ ပါတ္အတြင္း စမ္းသပ္လို႔ရတဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြရွိလာမယ္။ ၆ လ ေနမွ ေတြ႔တာ ရွားတယ္။ ဒိထက္ ပိုၾကာမယ္ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ပါ။ ဒီလို ပိုးဝင္ေနေပမဲ့ စမ္းလို႔ မေတြ႔ေသးတဲ့ ကာလကို Window period ျပဴတင္းေပါက္ကာလ၊ ၾကားကာလ ေခၚတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပိုးဝင္မယ္လို႔ သံသယဝင္တဲ့ေနာက္ ၃ လ အၾကာမွာ စမ္းတာ သင့္ေတာ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မေတြ႔သူဟာ ဥပမာ စိတ္မခ်ရတဲ့ လိင္-ဆက္ဆံနည္းကေန ပိုး မဝင္ခဲ့ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ၆ လ ေနလို႔မွ မေတြ႔ရင္ေတာ့ ေသျခာပါတယ္။ ပိုးမကူးခဲ့ပါ။ ေနာက္တခါေတာ့ စိတ္ခ်ရတဲ့ ဆက္ဆံနည္းကိုသာ သံုးပါ။

သတိၾကီးဘို႔ လိုတာက Window period မွာ တကယ္လို႔ ပိုးရွိေနရင္ သူမ်ားကို ကူးႏိုင္တယ္။ Subtype B ပိုးမ်ိဳးအတြက္ HIV-1 antibody tests နည္းရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ၾကားကာလဟာ ၂၅ ရက္ရွိတယ္။ Antigen testing နည္းဆိုရင္ ၁၆ ရက္နဲ႔ NAT (Nucleic Acid Testing) နည္းက ၁၂ ရက္ၾကာတယ္။ Window period မွာ Antiretroviral therapy (ဗိုင္းရပ္စ္) ေဆးေသာက္လိုက္ရင္ Antibodies ျဖစ္လာမွာကိုပါ ေႏွးေစလို႔ ၾကားကာလက ၁၂ လေလာက္အထိ ၾကာႏိုင္တယ္။

ELISA test က တိက်လို႔ မွားျပီး အေပါင္းျပတာ မရွိသေလာက္ ျဖစ္တယ္။ တၾကိမ္စစ္လို႔ အေပါင္းျပသူ အားလံုးကို Western blot (Protein immunoblot) နဲ႔ Indirect immunofluorescence assay စမ္းသပ္နည္းေတြကို ဆက္လုပ္မယ္။ ဥေရာပမွာ Line immunoassay ကိုပါ လုပ္မယ္။ ဆက္စစ္လို႔လဲ အေပါင္းျပေနရင္ ဝ႕၁% ထက္ မလြဲႏိုင္ေတာ့ပါ။ သူ႔မွာ ပိုးရွိေနျပီ။

Antigen test (P24 test) (အင္တီဂ်င္) စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ ေသျခာေစႏိုင္တယ္။ (အင္တီဂ်င္) ဆိုတာ ကိုယ့္ပစၥည္း မဟုတ္တဲ့ ပိုးမႊားလိုဟာ ျဖစ္တယ္။ ဒါမ်ိဳး ဝင္လာရင္ ကိုယ္ခႏၶာကေန (အင္တီေဘာ္ဒီ) ထုတ္ေစမယ္။ HIV ပိုးရဲ႕ အဲလိုဟာကို Protein P24 လို႔ ေခၚတယ္။ HIV ဝင္တာနဲ႔ ၂-၈ ပါတ္အတြင္း P24 ေတြ မ်ားမ်ားလာမယ္။ ေသြးကုိ စစ္ရင္ ေတြ႔မယ္။ ေရာဂါ ရလာခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔ ေပ်ာက္ေပ်ာက္သြားမယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ P24 antigen test ကို အျမဲမလုပ္ဘဲ၊ စတုတၳ-မ်ိဳးဆက္ စမ္းသပ္နည္း အေနနဲ႔သာ သံုးတယ္။ Fourth generation tests ဆိုတာ P24 antigen test နဲ႔ Antibody test တြဲလုပ္တာကို ေခၚတယ္။ ပိုတိက်တယ္။

PCR (Polymerase Chain Reaction) test ဆိုတာ HIV ပိုးရဲ႕ မ်ိဳးဇီဇကို စစ္တာျဖစ္တယ္။ ပိုးဝင္ျပီးေနာက္ ၂-၃ ပါတ္ အၾကာ စမ္းလို႔ ရလာတယ္။ Viral load test နဲ႔ HIV NAAT (Nucleic acid amplification testing) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ပိုးရွိ မိခင္ကေန ေမြးတဲ့ ကေလးကို PCR test လုပ္ရတယ္။ အေမဆီက Antibodies ေတြရေနတယ္။ Antibody test က မတိက်လို႔၊ ေစ်းလဲၾကီးတာမို႔ လူတိုင္းကိုေတာ့ မစစ္ပါ။ ခ်မ္းသာ-တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ေသြးလွဴရာမွာလဲ PCR test ပါ လုပ္တယ္။

• Rapid HIV tests ဆိုတာ နည္းပညာအရ ELISA tests နဲ႔တူေပမဲ့ စစ္ရတာ မိနစ္ ၂ဝ သာၾကာတယ္။ ေသြး ျဖစ္ျဖစ္ သြားရည္ ျဖစ္ျဖစ္ စစ္ႏိုင္တယ္။ Rapid Antibody Test ကို Rapid or point-of-care test ေခၚတယ္။ Qualitative immunoassays အေရအတြက္ကို စစ္တာ ျဖစ္တယ္။
• Home testing နည္းက ကိုယ့္ဖါသာကိုယ္ အိမ္မွာတင္ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ တံေတြးျဖစ္ျဖစ္နဲ႔ စမ္းလို႔ အေျဖကို မိနစ္ပိုင္းအတြင္း သိႏိုင္တယ္။ ပိုေသျခာေအာင္ေတာ့ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ ထပ္စစ္သင့္တယ္။
• Home sampling kit ဝယ္၊ ကိုယ့္ေသြးနဲ႔ စမ္းျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခမ္း ပို႔ႏိုင္တယ္။ ရက္ သိပ္မၾကာခင္ အေျဖကို ဖုန္းဆက္ ေမးႏိုင္တယ္။ သူမ်ား မသိေအာင္ လုပ္နည္းတခုေပါ့။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ HIV ေဆးစစ္တာကို လိႈ႔ဝွက္ဘို႔နဲ႔ ကာယကံရွင္က စမ္းျခင္မွ စမ္းဘို႔ သတ္မွတ္ ထားတယ္။
• Home Access Express HIV-1 Test ကို FDA က အသိအမွတ္ျပဳထားျပီး ျဖစ္တယ္။ OraQuick ဆိုတာ မိနစ္ ၂ဝ သာ ၾကာတဲ့ Antibody test ျဖစ္တယ္။ Blood ေသြး၊ Plasma (ပလာစမာ) ေသြးရည္ၾကည္ နဲ႔ Oral fluid ပါးစပ္က အရည္ တခုခုကို စမ္းႏိုင္တယ္။ HIV 1 နဲ႔ HIV 2 ပိုးေတြကို စမ္းတာျဖစ္တယ္။
• Uni-Gold နည္းက ၁ဝ-၁၂ မိနစ္သာၾကာတဲ့ Rapid HIV antibody test ျဖစ္တယ္။ ေသြးစက္ကို စမ္းတာ။ FDA က အသိအမွတ္ ျပဳထားတဲ့ HIV 1 ကို စစ္ေဆးနည္း ျဖစ္တယ္။
• Clearview Complete HIV 1/2 နဲ႔ Clearview HIV 1/2 Stat-Pak နည္းေတြက ေသြး၊ ေသြးထဲက (ပလာစမာ)၊ (စီရမ္) ကို စမ္းရတဲ့ အျမန္နည္း၊ ၁၅ မိနစ္သာ ၾကာတယ္။
• iDiagnostics Rapid HIV Test နည္းကို အသိအမွတ္ မျပဳရေသးဘူး။

HIV Antibodies တခါ မေတြ႔ယံုနဲ႔ ကူးစက္မႈ ကင္းတယ္လို႔ ခ်င္ခ်င္း ေျပာမရေသးပါ။ ၂-၆ ပါတ္ၾကာမွာ ေတြ႔လာ ႏိုင္တယ္။ ေဆးစစ္လို႔ အေပါင္းျဖစ္ေနသူဟာ တခ်ိန္မွာေတာ့ Antiretroviral treatment ေဆးကုဘို႔ လိုလာမယ္။ ေဆးဆိုတာက ဗိုင္းရပ္စ္ကုိ ေႏွးသြားေအာင္နဲ႔ ခုခံအားကို ထိန္းဘို႔ျဖစ္တယ္။ ပိုးရွိေနေပမဲ့ Safer sex စိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံေရး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္အရင္က လိင္ဆက္ဆံခဲ့ဘူးသူေတြကိုလဲ အသိေပးသင့္တယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳမယ္ဆိုရင္လဲ ေရာဂါ အေၾကာင္း သိေအာင္လုပ္ပါ။ ကာကြယ္နည္း၊ ကုသနည္းေတြ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ပါ။

CD4 T-cell count စစ္ေဆးနည္းဟာ HIV ေရာဂါရွာတာ မဟုတ္ဘူး။ HIV-positive ပိုးရွိေနသူေတြရဲ႕ Immune system ခုခံအား-စနစ္ကို ေစာင္ၾကည့္တာသာ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါအေျခအေန တိုးတက္မႈ-ဆုတ္ယုတ္မႈကို တိုင္းထြာတာ ျဖစ္တယ္။ CD4 T-cell counts နည္းတယ္ဆိုတာ ဒီေရာဂါတခုထဲမွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဗက္တီးရီးယား၊ ပါရာဆိုက္ ဝင္တာ၊ အနာရင္းတာ၊ တီဘီ ရွိတာ၊ မီးေလာင္တာ၊ ခိုက္မိတာ၊ (ပရိုတင္း) ကို အေၾကာေဆးထိုးတာ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တာ၊ အားကစား လုပ္တာ လြန္ကဲတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ၊ စိတ္ပိုင္း ဖိစီးမႈမ်ားတာ နဲ႔ အထီးက်န္ ေနရတာေတြေၾကာင့္လဲ မ်ားႏိုင္တယ္။

CD4 counts ပံုမွန္ဆိုရင္ 500 ကေန 1500 CD4+ T cells/microliter ရွိတယ္။ ေယဘုယ် ေျပာရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုနည္းတယ္။ HIV ပိုးရွိေနသူမွာ CD4 T-cell count က 200 cells/μL ထက္ နည္းတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Opportunistic infections အခြင့္ေကာင္းယူ ကူးစက္တာ တခုခုရွိမွသာ ၁၉၉၂ ကတည္းက AIDS လို႔ တရားဝင္ သတ္မွတ္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၃၁-၃-၂ဝ၁၁

Read More...

Collapse...

HIV Sexual transmission လိင္ကတဆင့္ HIV ကူးစက္ျခင္း

AIDS နဲ႔ ပါတ္သက္လုိ႔ သိခ်င္တာပါ။ ဖုိ-မ ဆက္ဆံရာမွာ သုတ္နဲ႔ ေသြးက ကူးတာေတာ့ သိပါတယ္။ အႀကမ္းဖ်ဥ္းေပါ့။ ဒါေပမဲ့ မရွင္းတာက ဘယ္လုိဘယ္ပုံ ၀င္ေရာက္တယ္ဆုိတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါ မရွင္းဘူး။ (၁) Oral Sex လုပ္ရာက ဘယ္လုိ ကူးတယ္။ (၂) Condom မသုံးရာက ဘယ္လုိကူးတယ္။ (၃) ဖုိ-မ ဆက္ဆံရင္းနဲ႔ မရဲ႕အရည္က Condom သုံးထားေပမယ့္ ကုိယ့္ရဲ႕ ဆီးစပ္ကုိ လာေပတဲ့အခါမ်ဳိးမွာေရာ ကူးတတ္ပါလား။ (၄) Condum သုံးရင္းနဲ႔ လိင္တံက ရွည္ေနလို႔ Condom တ၀က္ဘဲ ကာမိတဲ့အတြက္ safe ျဖစ္ပါ့မလားဆရာ။ (၅) Condum က မေပါက္မျပဲပါဘူး။ သုံးတာလဲ Dulux ပါ။ အဲဒါ ကေရာ စိတ္ခ်ရပါသလား။

လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ထံုးစံ လိင္အဂၤါ-လိင္လမ္းေၾကာင္းေတြကိုသာမက Oral ပါးစပ္ နဲ႔ Anal စအိုေတြကိုပါ အသံုးျပဳလာ ၾကတယ္။ လိင္ဆက္ဆံဖက္ တေယာက္ေယာက္မွာ HIV ပိုးရွိေနရင္ ပိုးေတြဟာ အေဖၚရဲ႕ (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ လိင္တံ၊ စအို၊ ပါးစပ္ နဲ႔ မ်က္စိေတြကို ဖံုးထားတဲ့ Mucous membranes အဖံုးလႊာပါးေတြကေန ၀င္ႏိုင္သလို Skin ရိုးရိုး အေရျပားမွာ အေပါက္-အျပဲရွိရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေဆးထိုးအပ္ စတာနဲ႔ ထိုးေဖါက္ရင္ ကူး၀င္ေစႏိုင္တယ္။ ေနာက္ျပီး ပိုးရွိ မိခင္ကေန သူ႔ကေလးကို ကိုယ္၀န္ေဆာင္တံုး၊ ေမြးဖြါးေနတံုးနဲ႔ ႏို႔တိုက္တံုးမွာလဲ ကူးေစတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာ ရွိရွိ-မရွိရွိ HIV ပိုးရွိေနသူတိုင္းရဲ႕ ေသြးထဲအျပင္ Sexual secretions ေခၚတဲ့ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ က်ား-မ လိင္အဂၤါေတြကေန ထြက္တဲ့အရည္ မွန္သမွ်ထဲမွာလဲ ပိုးပါေနတယ္။ ပိုးေကာင္ေရ အနည္း-အမ်ားေတာ့ ကြဲျပားတယ္။ ခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ လိင္တၾကိမ္ ဆက္ဆံတိုင္း (မ-က်ား) ဆက္ဆံရာကေန ကူးႏိုင္တာ ၀႕၀၄%၊ (က်ား-မ) ဆက္ဆံရာကေန ကူးႏိုင္တာ ၀႕၀၈% ရွိတယ္။ စအိုသံုးနည္းဆိုရင္ ၁႕၇% ရွိတယ္။ မခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဒိထက္ ၅-၁၀ ဆ ပိုပါတယ္။

Anal intercourse without a condom (ကြန္ဒြမ္) မသံုးဘဲ စအိုကို လိင္ဆက္ဆံနည္းဟာ ကူးစက္မႈႏႈန္း အမ်ားဆံုးလို႔ သိထားပါတယ္။ အၾကိမ္တိုင္းမွာ ၃%-၅% အထိ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ေနာက္ သုေတသနတခုက ယူဆတယ္။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) နဲ႔ ပါးစပ္နည္းေတြမွာ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးဘဲ ဆက္ဆံတာထက္ စအိုနည္းက ပိုျဖစ္တယ္။ ဘယ္အၾကိမ္မွာ ကူးမလဲ ေျပာဘို႔ မေသျခာတာမို႔ အျမဲတမ္း အကာအကြယ္ယူတာ အေကာင္းဆံုးပါ။

မကူးျခင္ရင္ အရွင္းဆံုးက လိင္မဆက္ဆံဘဲ ေနျခင္းဘဲ။ ပိုးရွိေန-မေန ၆ လ တခါ ေသြးစစ္ပါ။ ပိုး မရွိရင္ ဆက္ဆံႏိုင္ပါျပီ။ ဘယ္ေတာ့မဆို လိင္ဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ Condom ကို အၾကိမ္တိုင္းမွာ အသစ္တခု သံုးပါ။ လိင္တံ သန္မာစျပဳတာနဲ႔ လိင္လမ္းထဲ မသြင္းမီ၊ “ဘယ္အရည္နဲ႔မွ မထိေသးခင္” လိင္တံကို Condom စြပ္ပါ။ (ကြန္ဒြမ္) ကို လိင္တံတခုလံုး မဖံုးမိရင္ လြတ္ေနတဲ့ေနရာမွာ အနာ-အဆာ မရွိရင္ေတာ့ မကူးပါ။

ဆက္ဆံမိလို႔ ဒါမွမဟုတ္ သံသယရွိရင္ ဆက္ဆံမႈျပဳျပီးရင္ ၆ ပါတ္ အတြင္း HIV antibody test ေသြးစစ္ပါ။ အမွန္ကေတာ့ ၆ လ ၾကာမွ ေသျခာေပါက္ Positive ရွိတာ သိတာပါ။ HIV ပိုး ၀င္-မ၀င္ စမ္းတာကို ELISA နည္းေခၚတယ္။ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ တံေတြးျဖစ္ျဖစ္ စစ္တာဟာ မိနစ္ ၂၀ သာၾကာပါတယ္။ ELISA စမ္းလို႔ HIV antibody ေတြ႔ရင္ Western blot test နဲ႔ ေသျခာေအာင္လုပ္တယ္။ Rapid antibody tests အျမန္ စမ္းနည္းေတြ ေပၚေနပါျပီ။

ဒီၾကားထဲမွာ ပိုးအ၀င္ခံရျပီးသူ ၅၀% က တုပ္ေကြးနဲ႔ တူတာေတြ ခံစားလာရတာ၊ ၁ လ ၂ လ ၾကာႏိုင္တယ္။ Stage of primary HIV infection အစဦးကူးတယ္လို႔ ေခၚတယ္။ ကိုယ္ပူ၊ အဆစ္ေတြနာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ လည္ပင္းအၾကိတ္ေတြ ေရာင္-နာ ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ဘာလို႔ အဲလိုမျဖစ္သလဲဆိုတာ မေျပာႏိုင္ေသးပါ။ အဲလိုလကၡဏာ ခံစားရသူေတြ ေနာင္မွာ ဘာဆက္ျဖစ္မယ္ ဆိုတာကိုလဲ အတတ္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ဒီအဆင့္မွာ Antibody testing လုပ္ေတာ့လဲ ေတြ႔ျခင္မွ ေတြ႔မယ္။ Viral load test ဗိုင္းရပ္စ္ အနည္း-အမ်ားဆိုတာ စစ္ရမယ္။ Billions of HIV particles (copies) သန္းေထာင္နဲ႔ခ်ီလို႔ ပြါးလာေနပါလိမ့္မယ္။ တျပိဳင္နက္ထဲမွာ CD4 cells ေတြ က်လာေနမယ္။

(ဗိုင္းရပ္စ္) ေတြက ေသြးထဲမွာသာမက တကိုယ္လံုးမွာ ရွိေနမယ္။ အထူးသျဖင့္ Lymph nodes တက္ေစ့၊ Brain ဦးေႏွာက္ နဲ႔ Genital secretions လိင္လမ္း-အရည္ေတြထဲမွာပါ။ Vagina အမ်ိဳးသမီး (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ Rectum က်ား-မ စအို၊ Urethra ဆီးသြား-ျပြန္ေတြကို ဖံုးထားတဲ့ အလႊာပါးေတြကေန ၀င္လာေစႏိုင္တယ္။ ဘယ္ေတာ့ AIDS ျဖစ္မလဲ မေျပာႏိုင္ပါ။ တခ်ိဳ႕ ၁ ႏွစ္၊ တခ်ိဳ႕ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတယ္။ ပ်မ္းမွ် ၈-၁၀ ႏွစ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။

Vaginal sex (ဗဂ်ိဳင္းနား) ကို လိင္ဆက္ဆံျခင္း နဲ႔ HIV
လိင္မဆက္ဆံမီနဲ႔ ဆက္ဆံေနတံုး ေယာက်္ားကေန Semen ေခၚတဲ့ လိင္အဂၤါအရည္၊ အမ်ိဳးသမီး ဗဂ်ိဳင္းနား ကလဲ Vaginal fluids အရည္ေတြ ထြက္မယ္။ ပိုးရွိတဲ့ ေယာက္်ားဟာ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးဘဲ လိင္ဆက္ဆံရင္ သူ႔အရည္ထဲက ပိုးဟာ Vagina (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ Cervix သားအိမ္အ၀ နဲ႔ Uterus သားအိမ္ေတြရဲ႕ အဖံုးလႊာေတြ ကေနတဆင့္ ၀င္သြားေစႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ အမ်ိဳးသမီးမွာ အဲဒီ အနားတ၀ိႈက္မယ္ အနာအဆာ-ရွတာ တခုခု ရွိေနရင္ ကူးေစႏိုင္တယ္။ ၀င္လာတာနဲ႔ ေသြးထဲ ေရာက္သြားျပီ။ အနာအဆာ-ရွတာေတြက မ်က္စိနဲ႔ ျမင္ေကာင္းမွ ျမင္ရမယ္။ အမ်ိဳးသမီး ကိုယ္တိုင္ကလဲ သိျခင္မွ သိပါလိမ့္မယ္။

အတူတူဘဲ အမ်ိဳးသမီးမွာ HIV ရွိေနျပီး၊ Condom မပါဘဲ လိင္ဆက္ဆံရင္ HIV ပိုးက ေယာက္်ားရဲ႕ Penis လိင္တံ၊ Foreskin ထိပ္ဖ်ား-အေရျပား၊ Urethra ဆီးျပြန္အ၀ေတြမွာ အနာအဆာ-ရွာတာ ရွိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံေနတံုး ေသြးနဲ႔ ထိမိရင္ ပိုဆိုးလိမ့္မယ္။ ဆိုပါစို႔ ရာသီလာေနတာ။ ဒါ့အျပင္ Sexually transmitted diseases (STDs) ေခၚတဲ့ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ တခုခု ရွိေနရင္ HIV ကူးေစဘို႔ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ က်ား-လိင္တံအဖ်ား အေရျပား ဖံုးမေနတဲ့ ကြမ္းသီးေခါင္းက ပိုျပီး ႏူးညံ့လို႔ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ပြန္းလြယ္ ရွလြယ္တယ္။ (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ စအိုေဘးက အေမႊးနဲ႔ ထိမိ၊ ပြတ္မိရင္းကေန မျမင္ရတဲ့အနာ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။

Anal sex စအိုလမ္းသံုးျပီး လိင္ဆက္ဆံျခင္းနည္း နဲ႔ HIV
လက္ခံတာ တူေပမဲ့ စအိုလမ္းကေန လိင္ဆက္ဆံခံရတာက (ဗဂ်ိဳင္းနား) က လိင္ဆက္ခံရတာထက္ ကူးစက္ခံရႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားတယ္။ စအိုလမ္းသံုးရင္ ႏွစ္ေယာက္သားမွာ လက္ခံသူက ပိုဆိုး၀ါးတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ Lining of the anus စအိုလမ္း အဖံုးလႊာက Vagina (ဗဂ်ိဳင္းနား) အလႊာထက္ ညံ့လို႔ဘဲ။ ေသြးထြက္ လြယ္ေသးတယ္။ ေသြးဆို ပိုဆိုးေရာ။ လက္ခံသူက ေယာက္်ားျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းမျဖစ္ျဖစ္ စအိုလမ္းကေန ဆက္ဆံေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးသူဟာလဲ ကူးခံရႏိုင္တာပါဘဲ။ ေနာက္ျပီး အစာလမ္းက ပိုးေတြနဲ႔ သန္ေကာင္ေတြလဲ စအိုလမ္းကေန လိင္ဆက္ဆံလို႔ ကူးႏိုင္တယ္။ လက္ေခ်ာင္းကို (ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ စအို လမ္းမွာ ထည့္တာဆိုရင္လဲ အနာအဆာ ရွိရင္ ကူးမွာဘဲ။ ပါးစပ္နဲ႔ ကိုက္တာကေန ကူးတယ္ဆိုတာ ၂ ေယာက္၊ ၃ ေယာက္ေလာက္ ေတြ႔ဘူးထားတယ္။

Woman-to-woman Sex မိန္းမျခင္းဆက္ဆံတာ နဲ႔ HIV
Lesbians/Bisexual women “(လက္စ္ဘီယန္) နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး” ျဖစ္ျဖစ္ “ႏွစ္မ်ိဳးလံုးအက်င့္ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ တျခား အမ်ိဳးသမီး” ျဖစ္ျဖစ္ လိင္ဆက္ဆံတာမွာ ကူးႏိုင္တဲ့အခြင့္အလမ္း နည္းပါးတာ ေတြ႔ရတယ္။ (သီအိုရီ) အရသာ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး လက္ေတြ႔ျဖစ္တာ အေတာ္ရွားတယ္။ Theoretical risk ဆိုတာ စာတြက္တြက္ရင္ေတာ့ ကူးႏိုင္တယ္၊ လက္ေတြ႔ အေထာက္အထား ေကာင္းေကာင္း မျပႏိုင္ေသးတာမ်ိဳး ေခၚတယ္။ Likely to happen “ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္” ေလာက္အထိ မဆိုးပါ။

STDs လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြနဲ႔ HIV
HIV နဲ႔ တျခား STDs ေတြက အျပန္အလွန္ သက္ေရာက္ႏိုင္ၾကတယ္။ HIV ရွိေနသူမွာ STDs ရွိေနရင္ HIV ကူးစက္ဘို႔ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ STDs ရွိေနသူကိုလဲ HIV ၀င္လာဘို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုတယ္။ Syphilis ဆစ္ဖလစ္ နဲ႔ Herpes ေရယံု ဆိုတာေတြက အနာေတြျဖစ္ေနလို႔ပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အျဖဴဆင္းေစတဲ့ Chlamydia ပိုး၊ ဆီးပူ-ေညာင္းက် ေခၚတဲ့ Gonorrhea ဂႏိုးရီးယားပိုးေတြက အနာေတာ့ မဟုတ္ေပမဲ့ လိင္လမ္းရဲ႕ Immune response ေရာဂါျပီးႏိုင္စြမ္းကို တမ်ိဳး သက္ေရာက္ေစတာမို႔ ျဖစ္ရတယ္။

Oral sex လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ ပါးစပ္သံုးတာ နဲ႔ HIV
ပိုးရွိေနသူရဲ႕ လိင္တံကို ပါးစပ္မွာ ထည့္သံုးရင္လဲ ကူးေစႏိုင္တယ္။ အလားတူဘဲ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕အရည္လဲ ပါးစပ္ထဲ ၀င္ရင္ ျဖစ္ျခင္တယ္။ အခြင္အလမ္းေတာ့ မမ်ားပါ။ ပါးစပ္မွာ အနာအဆာရွိတာ၊ သြားဖံုး ေသြးယိုတာမ်ိဳးမွာ ကူးမယ္။ Deep or open-mouthed kissing ႏႈတ္ခမ္းျခင္း စုပ္တာနဲ႔လဲ အခြင့္အလမ္း နည္းနည္းေလး ရွိေသးတယ္။ သြားရည္မွာ ပိုးအေရအတြက္ နဲနဲေတာ့ ပါတယ္။ သြားရည္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေသြးထြက္စရာရွိရင္သာ ျဖစ္ပါမယ္။ လိင္မဆက္ဆံမီ ထြက္တဲ့ က်ားအရည္ Precum ထဲမွာ ပိုး ပါေနေပမဲ့ ကူးေလာက္ေအာင္ မ်ား-မမ်ားဆိုတာ မေသျခာပါ။

ပါးစပ္သံုးတာကေန အကူးစက္ႏိုင္ဆံုး STD ဟာ Herpes ေရယံုပါ။ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ HSV type 1 နဲ႔ HSV type 2 ျဖစ္တယ္။ Type 1 က ပါးစပ္တ၀ိႈက္မွာ Cold sores မနာတဲ့အနာ ေပါက္ေစျပီး၊ Type 2 ကေန Genital herpes လိင္လမ္း ေရယံု ျဖစ္ေစတယ္။ Human Papilloma Virus (HPV) ဆိုတာလဲ ပါးစပ္လမ္းကေနကူးျပီး Genital warts လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ ေပါက္ႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္လမ္းသံုးရင္ (ဂႏိုရီးယား) ပိုးက လည္ေခ်ာင္းမွာ ကူးလာေစ ႏိုင္ျပီး၊ လည္ေခ်ာင္းကေန (ပါတနာ) ရဲ႕ တျခားလိင္လမ္းေတြ ကူးမယ္။ လည္ေခ်ာင္းမွာ ျဖစ္တာကို ေဆးမကုဘဲ ၃ လနဲ႔ ေပ်ာက္ေစႏိုင္ေပမဲ့ ဒီပိုးဘဲ လိင္လမ္း ေရာက္ရင္ Antibiotics ေဆးမေပးဘဲ မေပ်ာက္ေတာ့ဘူး။ Chlamydia ပိုးလဲ ပါးစပ္သံုးလို႔ လည္ေခ်ာင္းကို ကူးႏိုင္တယ္။ နည္းေတာ့ နည္းပါတယ္။ Syphilis (ဆစ္ဖလစ္) ကလဲ ပါးစပ္သံုးတာမွာ အနာအဆာရွိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။

Hepatitis A, B, C အသဲေရာင္ပိုးေတြ နဲ႔ HIV
အျဖစ္မ်ားလွတဲ့ Hepatitis A အသဲေရာင္-အသား၀ါ A virus ပိုး ဆိုတာက ေရာဂါရွိသူရဲ႕ မစင္မွာ ပါေနတယ္။ HIV လိုဘဲ လိင္ဆက္ဆံတံုး ပါးစပ္သံုးရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ Hepatitis B ပိုးက Sexual fluids လိင္ဆက္ဆံရင္ ထြက္တဲ့အရည္ေတြနဲ႔ ေသြးမွာပါေနတယ္။ Hepatitis C ပိုးကေတာ့ ေသြးမွာပါတယ္။ ပါးစပ္သံုးရင္ အနာအဆာ ရွိမွသာ ကူးမယ္။ ပါးစပ္ကို သံုးတဲ့အခါ ပိုးရွိသူက လက္ခံသူ၊ ျပဳလုပ္သူက ပိုကင္းသူဆိုရင္ ပိုးပါတဲ့ Sexual fluid က ပိုးမရွိေသးသူရဲ႕ ရာသီေသြး၊ ဒဏ္ရာ၊ ေရာင္ေနတဲ့ အနာထဲ ၀င္လာမွ ကူးမယ္။ ပံုမွန္ ပါးစပ္-လည္ေခ်ာင္းကို ဖံုးေနတဲ့ အလႊာကေတာ့ ခံႏိုင္ရည္ ရွိပါတယ္။

ပါးစပ္ သံုးတဲ့အခါ ပိုးမရွိသူက လက္ခံသူ၊ ျပဳလုပ္သူက ပိုးရွိသူျဖစ္အံုးေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ သြားရည္ထဲမွာ ပိုးပါေနေပမဲ့ အေရအတြက္ နည္းလြန္းလို႔ပါ။ ပိုးရွိတဲ့ ျပဳလုပ္သူရဲ႕ အနာ-ဒဏ္ရာက ထြက္တဲ့ ေသြးက လက္ခံသူရဲ႕ လိင္လမ္း-စအိုမွာလဲ အနာအဆာရွိလို႔ ၀င္မွသာ ကူးေစမယ္။ ပါးစပ္လမ္း သံုးတယ္ဆိုတာ အမ်ားအားျဖင့္ ပံုမွန္လိင္လမ္းကို ဆက္ဆံေနရင္း လုပ္ၾကတာမ်ားလို႔ ဘယ္လမ္းေၾကာင့္ ကူးတာလဲ သိဘို႔ခက္ခဲတယ္။

၂၀၀၁ စပိန္သုေတသနတခုအရ HIV ပိုးမရွိတဲ့ က်ား-မ ဆက္ဆံတာသာ ၀ါသနာပါသူ ေယာက္်ား ၁၃၅ ေယာက္ဟာ ပိုးရွိသူ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္နဲ႔ အၾကိမ္ေပါင္း ၁၉၀၀၀ အကာကြယ္မဲ့ ပါးစပ္သံုးျပီး ဆက္ဆံၾကတယ္။ HIV ကူးလာတာ မေတြ႔ရပါ။ ေတာင္အာဖရိကမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ စတုတၳအၾကိမ္ေျမာက္ International Oral AIDS Conference မယ္ တင္ျပတာက ပါးစပ္သံုး လိင္ဆက္ဆံတာကေန ကူးစက္ႏိုင္စြမ္း တၾကိမ္ျပဳတိုင္း 0.04% per contact ရွိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

HIV Q and A
• လိင္ဆံရာသံုး အ၀တ္အစားေတြကေန ကူးသလား။ HIV ပိုးဟာ ကိုယ္ခႏၶာအျပင္ ေရာက္ရင္ ၾကာၾကာ မရွင္ႏိုင္ဘူး။ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ စမ္းဘို႔ လုပ္ရတာက ပိုးေကာင္ေရ အမ်ားၾကီးနဲ႔ လုပ္ရတယ္။ သူတို႔ၾကိဳက္တာမ်ိဳး စီမံထားရင္ လအထိ ထားႏိုင္ေပမဲ့ ေျခာက္ေသြ႔ သြားရင္ ၉၀-၉၉% က နာရီပိုင္းနဲ႔ ေသသြားၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပိုးပါတဲ့ ေသြးနဲ႔ အရည္ေတြဟာ ေျခာက္ေသြ႔သြားရင္ ကူးစရာလမ္း မရွိသေလာက္ပါ။
• သတိထားဘို႔ လိုေသးတာက ေသြးကိုစစ္ေတာ့ ပိုးနည္းနည္းေတြ႔ေပမဲ့ HIV ေတြက Semen တို႔ Vaginal fluids ေတြမွာ မ်ားေနႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသြးထဲမွာ Viral load မမ်ားေပမဲ့ အကာအကြယ္ယူဘို႔ မေမ့ပါနဲ႔။
• HIV-negative ဆိုတာ ဘာလဲ။ ေသြးစစ္ခ်ိန္မွာ သူ႔ေသြးထဲမယ္ HIV antibodies မေတြ႔သူျဖစ္တယ္။ HIV လံုး၀ ကင္းေနတယ္လို႔ေတာ့ မေျပာႏိုင္ေသးဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃-၆ လအတြင္း HIV ပိုးရွိသူနဲ႔ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံ ခဲ့ဘူးေပမဲ့ သူ႔ကို မကူးခဲ့ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ေသးဘူး။ AIDS ဘယ္ေတာ့မွ ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔လဲ မေျပာႏိုင္ပါ။
• HIV-positive ဆိုတာ ဘာလဲ။ တခ်ိန္ၾကရင္ AIDS ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ေသြးထဲမွာ ရွိေနျပီ။ ဒါေပမဲ့ AIDS ျဖစ္ေနျပီလို႔ ဆိုလိုတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ မၾကာခင္ ေသရေတာ့မယ္လို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ သူကေန အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံသူမ်ားကို ကူးစက္ေစႏိုင္ျပီ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကုိ ဂရုစိုက္၊ အစာအာဟာရလဲ မွ်တေအာင္စား၊ ပံုမွန္ ေဆးစစ္၊ ေသျခာ ေဆးကုေနရင္ အၾကာၾကီး အသက္ရွင္ပါမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

Read More...

Collapse...

2010 World AIDS Day

Read More...

Collapse...

World AIDS Day ကမာၻ႔ (ေအ-အိုင္-ဒီ-အက္စ္) ေန႔

• ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ကို ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီဇဘၤာ ၁ ရက္ေန႔ကတည္းက AIDS ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္
o ရံပံုေငြရွာဘို႔၊
o တလြဲ အယူအဆေတြကို ပယ္ဖ်က္ဘို႔ နဲ႔
o အသိပညာ တိုးတက္ေစေရးတို႔အတြက္ သတ္မွတ္ က်င္းပေနခဲ့တယ္။

• HIV ဆိုတာ ေပ်ာက္မသြားေသးဘူး။ လုပ္စရာေတြ အမ်ားၾကီး က်န္ေနေသးတယ္ ဆိုတာကို လူအမ်ားကို သိေစေအာင္ လုပ္ရလို႔ ကမာၻ႔ AIDS ေန႔က အေရးၾကီးတယ္။
• UNAIDS ရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ကေလး ၂႕၅ သန္း အပါအ၀င္ လူေပါင္း ၃၃႕၃ သန္းမွာ HIV ပိုး ရွိေနၾကတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တံုးက လူနာသစ္ ၂႕၆ သန္းထပ္ရွိခဲ့ျပီး၊ ၁႕၈ သန္း ဒီေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ၾကရတယ္။
• ဒီေရာဂါ ျဖစ္သူထဲက တကယ့္ အမ်ားစုၾကီးဟာ ၀င္ေငြနည္း၊ ၀င္ေငြ အလယ္အလတ္သာရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြက ျဖစ္ၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ HIV ဟာ ႏိုင္ငံတိုင္းက ေယာက္်ား-မိန္းမ-ကေလး အားလံုးကို ျခိမ္းေျခာက္ ေနတာပါ။
• World AIDS Day theme ကေတာ့ Universal Access and Human Rights “အားလံုး လက္လမ္းမီေရး နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး” ဆိုတာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ရဲ႕ ေဆာင္ပုဒ္ ျဖစ္တယ္။
• ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြက HIV/AIDS ကုသေရး၊ ကာကြယ္ေရး ဆိုတာ “လူ႔အခြင့္အေရး” အျဖစ္ လက္ခံၾကျပီး၊ HIV/AIDS နဲ႔ ဆိုင္တာေတြကို လက္လွမ္းမီဘို႔ တန္ဘိုးရွိတဲ့ တိုးတက္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ၾကေပမဲ့၊ လုပ္စရာေတြ တေလွၾကီး က်န္ေနေသးတယ္။ ၀င္ေငြနည္း နဲ႔ ၀င္ေငြအလတ္စားရွိ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဒီေရာဂါေဆး ARV ကို လူဦးေရ တ၀က္ေတာင္မွ မရႏိုင္ၾကေသးဘူး။ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္း လူသန္းမ်ားစြာ ကူးစက္ခံေနရဆဲ ျဖစ္လို႔ပါ။
• HIV/AIDS ကပ္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ဘို႔ “လူ႔အခြင့္အေရး” ဟာ အေျခခံက်တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ ခံရတာဟာ HIV ျပန္႔ႏွံ႔ေအာင္ အားေပးတာဘဲ။ အပယ္ခံေတြ ဥပမာ မူးယစ္ေဆး ထိုးသူေတြနဲ႔ လိင္နဲ႔ အသက္ ေမြးရသူေတြကို အႏၲရာယ္ပိုျပီး က်ေရာက္ေစတယ္။ လူတဦးခ်င္းရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ေပးရင္ HIV ရွိေပမဲ့ ခြဲျခားခံရမႈ ကင္းကင္းနဲ႔ အသက္ရွင္ ေနႏိုင္ေစမယ္။
• တေယာက္ခ်င္းျဖစ္ျဖစ္၊ ကြန္ျမဴနတီလိုက္ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္ျဖစ္၊ HIV/AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္၊ ေစာင့္ေရွာက္၊ ကုသေရးမွာ တကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မီဘို႔အတြက္ လူ႔အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေပးဘို႔ World AIDS Day ကမာၻ႔ AIDS ေန႔ဟာ အခြင့္အလမ္းတခု ျဖစ္တယ္။
• သင္ ဘာလုပ္ႏိုင္သလဲ။ အနီေရာင္ ဖဲျပားေလး ၀တ္ထားျပီး အသိပညာျဖန္႔ေပးပါ။
• အနီေရာင္ ဖဲျပားေလးဟာ ႏိုင္ငံတကာ AIDS ေရာဂါ အသိၾကြယ္ေစဘို႔ စာနာစိတ္နဲ႔ လူတိုင္း ၀တ္ဆင္ၾကတဲ့ အထိမ္းအမွတ္ သေကၤတ ျဖစ္တယ္။ သူမ်ားေတြကိုလဲ HIV ကို စိုးရိမ္ေစဘ္ို႔၊ ကူညီၾကဘို႔၊ ပါ၀င္လာၾကဘို႔ တိုက္တြန္းရာ ၾကေစတယ္။
• အနီေရာင္ ဖဲျပားေလးကို ဘယ္သူကမဆို အလြယ္တကူ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ပါ။ တရား၀င္ ျပဳလုပ္သူဆိုတာ မရွိပါ။
• တကယ္လို႔ ဒိထက္ပိုျပီး စိတ္၀င္စားတယ္ဆိုရင္ နီးစပ္ရာ အစီအစဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္ပါ။ တကမာၻလံုးမွာ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ကုိယ္တိုင္လဲ တီထြင္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

HIV/AIDS ဟာ ကပ္ေရာဂါ
HIV ပိုးကို ၁၉၈၁ ခုႏွစ္က စေတြ႔ခဲ့ျပီး၊ HIV/AIDS ဟာ တစ္ကမာၻလံုးကို ျခိမ္းေျခာက္ အႏၲရာယ္ ျပဳေနဆဲ ကပ္ေရာဂါ Pandemic diseases ေတြထဲက တစ္မ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ Retroviridae အုပ္စု၀င္ ျဖစ္ျပီး HIV-1 နဲ႔ HIV-2 ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ဳိး႐ွိတယ္။ HIV-1 ဟာ ပိုမို ျပင္းထန္တယ္၊ ကူးစက္လြယ္တယ္။ ကူးစက္ခံရရင္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္တြင္းက ခုခံမႈစနစ္ Immune System မွာ႐ွိတဲ့ CD4 Cell (Helper T Cells) ကို အဓိက ကူးစက္ ဖ်က္ဆီးတယ္။ ကူးစက္ခံရတဲ့ CD4 Cell ေတြကို CD8 Cell ေတြက ရန္သူပိုးမႊားလို႔ ထင္မွတ္ျပီး မွားယြင္း တိုက္ခိုက္လို႔ CD4 Cell ေတြ ေလ်ာ့နည္းေစတယ္။ က်န္းမာတဲ့လူမွာ CD4 Cell အေရအတြက္ 1200 cells/μl ႐ွိတယ္။

HIV ဆိုတာ ဘာလဲ
HIV (Human Immunodeficiency Virus) ဆိုတာ လူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို က်ဆင္းေစတဲ့ Virus ပိုး ျဖစ္တယ္။

AIDS ဆိုတာ ဘာလဲ
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ခုခံအား က်ဆင္းမႈေရာဂါ ဆိုတာ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရလို႔ ရလာရတဲ့ “ေရာဂါလကၡဏာ အစုအေပါင္း” ျဖစ္တယ္။ လကၡဏာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ မရွိဘူး။ Opportunistic infections အခြင့္သာလို႔ ၀င္လာတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြေၾကာင့္ အသက္ အႏၱရာယ္ကို စိုးရိမ္ရတဲ့အထိ ျဖစ္ေစတယ္။

ဘယ္ေတာ့ AIDS ျဖစ္လာသလဲ
HIV ပိုး၀င္ျပီးေနာက္ ေဆးမကုသူေတြမွာ ၈-၁၀ ႏွစ္ၾကာမွ AIDS ျဖစ္လာတယ္။

HIV ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမ်ား
1. ပိုး႐ွိသူ ႏွင့္ လိင္တူ-လိင္ကဲြ ဆက္ဆံျခင္း၊ လူနာ ၉၀% က လိင္ဆက္ဆံရာက ကူးတယ္။ ၆၀-၇၀% က လိင္တူဆက္ဆံလို႔ ကူးတယ္။
2. ပိုးပါတဲ့ ေသြးသြင္းျခင္း (၉၀% ေက်ာ္ ကူးႏိုင္စြမ္းရွိတယ္)၊ ပိုး႐ွိသူနဲ႔ ေဆးထိုးအပ္ ေဆးထိုးျပြန္ မွ်ေ၀သံုးစြဲျခင္း၊ တကတူး ေဆးမင္ေၾကာင္ ထိုးျခင္း၊ ဓါတ္အပ္ စိုက္ျခင္း၊ ကြင္းေတြတပ္ဆင္ အလွျပင္ျခင္း၊
3. ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္က ကေလးကို ကူးစက္ျခင္း (၁၅-၃၀%) တို႔ ျဖစ္တယ္။

အဆင့္မ်ား
Stage I ဘာ ေရာဂါလကၡဏာမွ မရွိေသးတာ။
Stage II သာမန္အေရျပား၊ အေရျပားႏု၊ အသက္ရွဴလမ္း အေပၚပိုင္းေတြမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိလာတာ။
Stage III ၀မ္းခဏခဏ၊ အၾကာၾကီး (၁ လ) ေလွ်ာတာ၊ ဆိုး၀ါးတဲ့ ဗက္တီးရီးယားပိုး၀င္တာ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ အဆုပ္တီဘီ ျဖစ္လာတာ။
Stage IV ဦးေႏွာက္မွာ Toxoplasmosis ေရာဂါ၊ အစာျမိဳျပြန္-ေလျပြန္-အဆုပ္မွာ Candidiasis မိႈေရာဂါ၊ Kaposi's Sarcoma ေရာဂါ ၀င္လာတာ။ ဒီလိုေရာဂါေတြက လူေကာင္းေတြဆိုရင္ ကုသရတာလြယ္တယ္။ CD4 positive T cell count အေရအတြက္က 200 per mm3 of blood ထက္နည္းမယ္။ WHO ကေန Antiretroviral (ARV) therapy ေဆးကုဘို႔ ညႊန္းတယ္။

ေဆးကုသျခင္း
• HIV ကို လံုး၀ ေပ်ာက္ကင္း ေစႏိုင္တဲ့ ေဆး၀ါး ယခုအခ်ိန္ထိ မေပၚေသးပါ။
• ဗိုင္းရပ္စ္ ေပါက္ပြားတာကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးျပီး၊ CD4 Cell အေရအတြက္ ဆက္မေလ်ာ့ က်ေစလို႔ ေရာဂါ ေ႐ွ႕ဆက္ တိုးမွာကို ဟန္႔တားေပးတဲ့ ေဆးေတြသာ ႐ွိတယ္။
• HIV ပိုးေၾကာင့္ ခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာေတြကို သက္သာေစဘို႔၊
• ေရာဂါပိုး အေရအတြက္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးဘို႔၊
• လူနာရဲ႕ သက္တမ္းကို ဆြဲဆန္႔ေပးဘို႔၊
• လူနာရဲ႕ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေစျပီး အလုပ္ ျပန္လုပ္ႏိုင္ေစဘို႔သာ ျဖစ္တယ္။

HIV ကူးစက္မႈ ႐ွိ-မ႐ွိ၊ အေကာင္း-အဆိုး စစ္ေဆးျခင္း
HIV antibody ကို အလွ်င္အျမန္ စစ္ေဆးေပးတဲ့ ကိရိယာ (Rapid HIV test) ကို အလြယ္တကူ ရႏိုင္တယ္။ အျခား စစ္ေဆးႏိုင္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းေတြကေတာ့ ELISA, Western Blot နည္းေတြ ျဖစ္တယ္။ ပိုး၀င္ ျပီးခ်ိန္က HIV antibody စစ္ေဆး ေတြ႔႐ွိခ်ိန္ထိ ကာလကို Window period လို႔ ေခၚတယ္။ ဒီကာလမွာ HIV ကူးစက္ခံရမွန္း မသိႏိုင္တဲ့အခ်ိန္ ျဖစ္ျပီး အျခားသူေတြကိုေတာ့ ကူးစက္ႏိုင္စြမ္း ႐ွိတယ္။ ၉၉% ေသာ HIV ကူးစက္ ခံရသူမ်ားဟာ ၃ လ အၾကာမွာ HIV antibody စစ္ေဆး ေတြ႔႐ွိႏိုင္တယ္။

ေရာဂါပိုး ၀င္ခါစမွာ ေသြးစစ္ရင္ ခ်က္ခ်င္း မေပၚဘူး။ HIV antibody test ကို စစ္ရင္ လြန္ခဲ႔တဲ့ (၃) လ မတိုင္ခင္က အေျခအေနကိုပဲ ျပတယ္။ အမ်ိဳးသား နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး အိမ္ေထာင္ မျပဳမီမွာလဲပဲ ႏွစ္ေယာက္လံုးက ေသြးစစ္ သင့္ၾကတယ္။

HIV/AIDS ေရာဂါ အေကာင္း-အဆိုး သိခ်င္ရင္ စမ္းသပ္တဲ့ နည္းတခုကို CD4 (Cluster of differentiation 4) လို႔ ေခၚတယ္။ အလြယ္ေခၚ T4 count; T-helper cells; T-suppressor cells; Cytotoxic T-cells နဲ႔ တရား၀င္ အေခၚက CD4 lymphocyte count; CD8 lymphocyte count; CD4/CD8 ratio; CD4 percent ျဖစ္တယ္။

CD4 Count
လူတိုင္းမွာ ခုခံႏိုင္စြမ္း ရွိေအာင္ လုပ္ေပးေနတဲ့ (ဆဲလ္) ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့ထဲမွာ Lymphocyte ေခၚတဲ့ ေသြးျဖဴဥတမ်ိဳး ပါတယ္။ HIV ပိုး၀င္လာရင္ T-cells ကို တိုက္ခိုက္တယ္။ CD4 က T cells ထဲကို HIV-1 ၀င္လာေစဘို႔ “ဧည့္ၾကိဳ” တာ၀န္ ယူသလို ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ (ဆဲလ္) ေတြကို အသံုးခ်ျပီး၊ ပံုတူပြါးတာမို႔ ခုခံအားစနစ္ကို ဖ်က္ဆီးရာ ေရာက္ေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ (ဆဲလ္) ေတြ နည္းေနတာဟာ ခုခံစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းတယ္လို႔ သြယ္၀ိႈက္ျပီး ေျပာတယ္။

ေရာဂါ ျဖစ္စပိုင္းမွာေတာ့ လူဟာ ပ်က္စီး-ေျပာင္းသြားတဲ့ CD4 cells ကို အစားထိုး ေပးႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းၾက ဒီလို မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ CD4 cells ေတြ နည္းလာေလေလ ခုခံအားက်ေလဘဲ။ ေနာက္ဆံုး ဘာဆိုဘာမွ မခုခံႏိုင္ေတာ့ပါ။

CD4 Count ကို တခါထဲ စမ္းရတာ မဟုတ္ပါ။ ေနာက္စမ္းရင္ အေျဖ မတူတာေတြ ထြက္မယ္။ ယွဥ္ၾကည့္ရတယ္။ တေယာက္ထဲမွာေတာင္ မနက္ခင္းမွာ ညေနထက္ နည္းတတ္တယ္။ HIV မဟုတ္ဘဲ ႏူမိုးနီးယား၊ ေရယံု၊ တုပ္ေကြးတို႔လို ေရာဂါ တခုခု ရေနရင္လည္း CD4 count ခဏတျဖဳတ္ နည္းတယ္။ ကင္ဆာေဆး ေသာက္ေနရရင္လည္း နည္းတယ္။

ပံုမွန္ CD4 counts 500-1500/mm3 အတြင္းရွိတယ္။ ဓါတ္ခြဲခမ္း တခုႏွင့္တခု မတူပါ။ 500-1200 x 106/L လို႔ သတ္မွတ္တာလဲ ရွိတယ္။ CD4 Count 200 cells/mm3 ရွိတာေတြ႔ရင္ AIDS ေရာဂါသည္လို႔ ေျပာတယ္။ ARV ေဆးကို တခ်ိဳ႕ ေဆးရံုေတြက 350 cells/mm3 ရွိကတည္းက ေရာဂါလကၡဏာ ရွိရွိ-မရွိရွိ ေဆးေပးတယ္။ CD4 နည္းေပမဲ့ က်န္းမာေနသူလဲ ရွိတယ္။ မနည္းေပမဲ့ ေနမေကာင္း ျဖစ္ေနသူလဲ ရွိျပန္ေသးတယ္။

HIV viral load test ေခၚတဲ့ ေသြးထဲမွာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ သိတဲ့ စမ္းသပ္မႈနဲ႔ပါ တြဲမွ ေရာဂါ ဆိုးလာတာ၊ ေဆးထိေရာက္တာ ဆိုတာ ပိုေသျခာတယ္။ CD4 ဟာ HIV ပိုးက ဘယ္ေလာက္ ဖ်က္ဆီးထားျပီလဲ ဆိုတာကို သိေစႏိုင္ျပီး၊ Viral load ကေတာ့ ေသြးထဲမွာ HIV ပိုး ဘယ္ေလာက္ မ်ားမ်ား ရွိေနသလဲကို သိေစတယ္။ Viral load မ်ားေနတာ မေကာင္းဘူး။ 100,000 ေက်ာ္ရင္ ေဆးကုပါ။

HIV ရွိရင္ CD4 အေရအတြက္ က်ဆင္းတယ္။ ARV ေဆးေပးျပီးေနာက္ နလံထမွာ တခါ ျပန္တက္လာတယ္။ CD4 နဲ႔ Viral load (VL) ဆက္စပ္ေနတာ ရွိသလို တခါတေလ အဲလို မဟုတ္တာလဲ ေတြ႔ေနရတယ္။ ၁၀% ေလာက္မွာ VL က်ေနေပမဲ့ CD4 မတက္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ CD4 တံု႔ျပန္မႈ မရွိတာနဲ႔ ေဆးကုတာ မထိေရာက္ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ Viral load (VL) က CD4 ေလာက္ေတာ့ မတိက်ပါ။

အေျခခံ အက်ဆံုးအခ်က္ကို ေျပာရရင္ “ေဆးစစ္နည္းေတြဆိုတာ လူေတြလိုဘဲ Perfect မျဖစ္ၾကပါ။”

Condom (ကြန္ဒြမ္)
လိင္ဆက္ဆံမႈ ျပဳတိုင္း Latex condom (ကြန္ဒြမ္) ကို စနစ္တက် သံုးျခင္းဟာ HIV ကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ တခုထဲေသာ အေကာင္းဆံုးနည္း ျဖစ္တယ္လို႔ UNAIDS, WHO, UNFPA ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အျမင့္ဆံုး က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ အစည္းေတြက ေထာက္ခံခ်က္ ေပးထားတယ္။ ၉၈% ထိေရာက္တယ္။ (ကြန္ဒြမ္) ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ ၂ ခုအတြက္ သံုးရတယ္။
1. ကိုယ္၀န္ရမွာကို တားဘို႔နဲ႔
2. HIV အပါအ၀င္ STD လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္မဲ့ (ဆစ္ဖလစ္၊ ေရယံု၊ ကလာမိုင္ဒီးယား၊ ဂႏိုရီးယား၊) ေရာဂါ မွန္သမွ်ေတြကို ကူးစက္မလာေအာင္ ကာကြယ္ဘို႔ ျဖစ္တယ္။
ဒါေပမဲ့ Genital warts လိင္လမ္း ၾကြက္ႏို႔ နဲ႔ Genital herpes လိင္လမ္း ေရယံုေတြကိုေတာ့ မကာကြယ္ႏိုင္ဘူး။

(ကြန္ဒြမ္) ကို သံုးတာလဲ စဥ္ဆက္ မျပတ္ေစရဘူး။ အသံုးျပဳနည္းလဲ မွန္ရမယ္။ နည္းအမွန္ဆိုတာ ဘာလဲ။ လိင္တခါ ဆက္ဆံတိုင္း (ကြန္ဒြမ္) အသစ္ျဖစ္ရမယ္။ (ကြန္ဒြမ္) ကို (ဗဂ်ိဳင္းနား-ပါးစပ္-စအို) နဲ႔ ထိစပ္မႈ မရွိေသးခင္ က်ားအဂၤါ သန္မာတာနဲ႔ စြပ္ရမယ္။ စြပ္တဲ့အခါ၊ (ကြန္ဒြမ္) ရဲ႕ အရင္းကို လက္နဲ႔ ကိုင္ျပီး၊ လိင္တံတခုလံုးအေပၚ ဖံုးေပးပါ၊ ေလ မခိုေစေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ၊ အဖ်ားမွာေတာ့ ထြက္လာမဲ့ သုတ္ရည္အတြက္ ေနရာ က်န္ေနပါေစ။ ဒီေနရာက လြဲရင္ လိင္တံ တခုလံုးေပၚမွာ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ ကပ္ေနေအာင္ ရွိပါေစ။

Latex condoms ဆိုရင္ ေခ်ာဆီ မလိုပါ။ မဟုတ္ရင္ Water-based lubricants ေရအေျခခံ-ေခ်ာဆီကိုသာ သံုးပါ။ K-Y Jelly က အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္။ ဆီအေျခခံ Oil-based lubricants, Petroleum jelly, Vaseline (ဗက္ဆလင္း)၊ Hand lotion, Baby oil ကအစ တျခား ဘယ္ဆီ အမ်ိဳးအစားကိုမွ မသံုးရပါ။ Silicone lubricant က အ၀တ္အစားကို စြန္းထင္းေစတယ္။

Ejaculation သုတ္ရည္ ထြက္ျပီးတာနဲ႔ က်ားအဂၤါ နဂိုအေန ျပန္မက်ခင္မွာ (ကြန္ဒြမ္) ကို ခြ်တ္ပါ။ ခြ်တ္တဲ့အခါ အထဲက သုတ္ရည္ေတြ တစက္မွ ဖိတ္မက်ေစပါနဲ႔။ မ-အဂၤါထဲ ကြ်တ္က်န္ မေနေစပါနဲ႔။ တယုတယ ကိုင္ျပီး ခြ်တ္ပါ။

မထိေရာက္မႈ
ကိုယ္၀န္ မတားႏိုင္တာ၊ ေရာဂါ မတားႏိုင္တာ ဘယ္ေလာက္ ရွိတယ္ဆိုတာ သုေတသန ရလဒ္ေတြ မတူၾကပါ။ (ကြန္ဒြမ္) အမ်ိဳးအစား၊ အရည္အေသြး၊ စြပ္နည္း-ခြ်တ္နည္း၊ အခ်ိန္၊ စဥ္ဆက္မျပတ္ သံုးတာ ဟုတ္-မဟုတ္၊ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးခင္ ကတည္းက ေရာဂါ-ကုိယ္၀န္ ရွိေန-မေန၊ စတာေတြပါ ထည့္စဥ္းစားရတယ္။

(ကြန္ဒြမ္) အရည္အေသြး
ခပ္ညံ့ညံ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မေတာ္တဲ့လူေတြ နဲ႔ ခပ္ေပါေပါ ပစၥည္းေတြသာ မ်ားတယ္။ အေမရိကားမွာ Food and Drug Administration (FDA) က အသိအမွတ္ျပဳမွ ေရာင္းခြင့္ရွိတယ္။ ဥေရာပ မွာေတာ့ CE Mark ပါရတယ္။ တကမာၻလံုးမွာ ဆိုရင္ International Organization for Standardization (ISO) အမွတ္ပါမွ စိတ္ခ်ႏိုင္တယ္။ UK မွာ ဒါမ်ိဳးေတြ မပါေပမဲ့ Kitemark, British Standard Kite Mark BS EN 600 ဆိုရင္ ေကာင္းတယ္။ WHO ကလဲ ဘယ္လို စမ္းသပ္မႈေတြကို ခံႏိုင္ရည္ရွိရမယ္ ဆိုတာ သတ္မွတ္ ေပးထားတယ္။

အပိုလုပ္ေပးထားတဲ့ အေရာင္၊ အနံ႔ စတာေတြက က်န္းမာေရးအတြက္ သက္ေရာက္မႈ မရွိပါ။ Latex condom ကို အမ်ားဆံုး သံုးတယ္။ သူနဲ႔ မတည့္သူေတြက Polyurethane Condom သံုးရတယ္။ Female Condom အမ်ိဳးသမီး သံုးလဲ ရွိတယ္။ Polyurethane နဲ႔ လုပ္ထားတာပါ။ ကြင္း ၂ ခုပါတယ္။ Invisible Condom မျမင္ႏိုင္တဲ့ (ကြန္ဒြမ္) ဆိုတာ ကေနဒါမွာ ထုတ္လုပ္ဘို႔ ၾကိဳးစားေနတယ္။ အရည္တမ်ိဳးကေန Barrier gel ျဖစ္လာေစျပီး အကာကြယ္ လုပ္ေပးမွာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါပိုးေတြကိုေရာ သုတ္ပိုးကိုပါ ေသေစမယ္။ Spray on Condom ေဆးပန္း (ကြန္ဒြမ္) ကို ဂ်ာမနီမွာ စမ္းေနတယ္။ တခ်ိဳ႕ (ကြန္ဒြမ္) ေတြမွာ Spermicide သုတ္ပိုးေသေဆး ပါတယ္။ Foam ဒါမွမဟုတ္ Cream အေနနဲ႔ သုတ္ထား ေပးတာမ်ိဳး။ ကိုယ္၀န္ မရမွာကို ပိုေသျခာေအာင္ လုပ္တာပါ။

သံုးေနရင္းနဲ႔ (ကြန္ဒြမ္) ေပါက္သြားရင္
ေရာဂါကာကြယ္ဘို႔ သံုးသူက (ကြန္ဒြမ္) အသစ္လဲရမယ္။ ကိုယ္၀န္တားဘုိ႔ သံုးသူဆိုရင္ အေရးေပၚတားနည္း Emergency contraceptive (EC) လုပ္ရမယ္။ ကိုယ္၀န္တားေဆး တခုခု သံုးေနသူေတြလဲ တကယ္လို႔ ကိုယ့္အေဖၚရဲ႕ အေၾကာင္း မသိရင္ ေရာဂါေတြ ကာကြယ္ဘို႔ (ကြန္ဒြမ္) ကိုပါ သံုးရပါမယ္။ တကယ္လို႔ HIV ပိုးရွိေနသူနဲ႔ ဆက္ဆံေနရင္း (ကြန္ဒြမ္) ေပါက္ျပဲသြားရင္ Antiviral therapy ေဆး ေသာက္ရပါမယ္။

လိင္လမ္းတမ်ိဳး (ဗဂ်ိဳင္းနား) မွာ သံုးျပီးသားကို ေနာက္တလမ္း (စအို) အတြက္ (ကြန္ဒြမ္) အသစ္သံုးဘို႔နဲ႔ Group အုပ္စုလို အဆန္းအျပား ကစားၾကရာမွာလဲ တေယာက္အတြက္ သံုးထားတာကို ေနာက္တေယာက္အတြက္ အသစ္ ျဖစ္ရပါမယ္။ သံုးျပီးသားကို စြန္႔ျပစ္တဲ့အခါ တစ္ရွဴးနဲ႔ပတ္ျပီး၊ အမိႈက္ပံုးထဲ ျပစ္ပါ။ Toilet ထဲ မျပစ္ရပါ။ Biodegradable မဟုတ္ပါ။

HIV ပိုးရွိတဲ့ သူနဲ႔ အတူေနျခင္း
HIV ပိုးရွိတဲ့သူနဲ႔ တအိမ္ထဲ ေနရတာဟာ ပိုးမရွိသူနဲ႔ ေနရတာနဲ႔က ဘာမွ သိပ္မထူးလွပါ။ ပံုမွန္-သာမန္ ထိေတြ႔မႈေတြ ေၾကာင့္ေတာ့ ဒီေရာဂါပိုး ကူးတယ္ဆိုတာ မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ အရမ္းကာေရာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
• အိမ္ေမြး တိရစၧာန္ေတြ၊ ျခင္၊ ယင္၊ ပိုးဟပ္၊ ႀကမ္းပိုးေတြကေနတဆင့္ မကူးစက္ႏုိင္ပါ။
• ပိုးရွိသူရဲ႕ ေသြးနဲ႔ ထိေတြ႔မိတဲ့ အေရျပားမွာ ပြန္းပဲ့တာ မရွိရင္ေတာ့ အေရျပားကို ေဖာက္ျပီး မ၀င္ႏိုင္ဘူး။
• Social kiss သာမန္ နမ္းရံုနဲ႔ေတာ့ မကူးပါ။ Lip kiss ပါးစပ္ျခင္းနမ္းတဲ့အခါ ပါးစပ္မွာ အနာရွိေနရင္၊ သြားဖံုးေသြး ယိုေနရင္၊ ႀကမ္းႀကမ္းတမ္းတမ္း နမ္းလို႔ ပြန္းပဲ့ျပီး ေသြးထြက္လာရင္ ကူးစက္ ႏုိင္တယ္။
• ဒဏ္ရာ အနာတရ၊ ပြန္းပဲ့နာမ်ိဳးရွိေနသူမွာ အဲဒီေနရာကို ေရာဂါပိုးရွိသူရဲ႕ ေသြးနဲ႔ ထိေတြ႕မိရင္ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။
• ေရာဂါရွိတဲ့ လူမမာကို ျပဳစုုတဲ့အခါ လူနာရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္က ထြက္တဲ့ အရည္ေတြ (ဥပမာ အနာက ထြက္တဲ့ အရည္၊ ခၽြဲ၊ သလိပ္) ေတြထဲမွာ ေရာဂါပိုး အနည္းအက်ဥ္း ပါႏိုင္လို႔ ကိုင္တြယ္တဲ့အခါမွာ လက္အိတ္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ပါ။ ျပီးရင္လဲ လက္ကို ခ်က္ခ်င္း ေဆးပါ။
• ဒဏ္ရာေတြ အနာေတြ ရွိရင္ လံုေအာင္ ပတ္တီး စီးထားပါ။
• သြားတိုက္တံ၊ လက္သည္းညွပ္၊ နဲ႔ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ ကိရိယာေတြကို မွွ်ျပီး မသံုးပါနဲ႔။
• ေဆးထိုးအပ္ေတြကို ျဖဳတ္ျခင္း တပ္ျခင္း မျပဳလုပ္နဲ႔။ အပ္ေတြကို ကေလးရွိရာ ေနရာေတြမွာ မထားပါနဲ႔။

HIV positive ကိုယ္၀န္ေဆာင္
HIV ပိုးရွိေနတဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ကေန ေမြးလာမဲ့ ကေလးကို ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ၁၅-၃၀% ရွိတယ္။ ကူးႏိုင္တဲ့ နည္းေတြက -
(၁) ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနတံုး၊
(၂) ေမြးဖြါးျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ေနတံုး (၁၀-၂၀%) နဲ႔
(၃) ႏို႔တိုက္ေနတံုး (၁၀-၁၅% ထပ္ေဆာင္းတယ္) ကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနတံုး အခ်င္းကေန သေႏၶသားဆီ မ်ားေသာအားျဖင့္ မေရာက္ပါ။ မိခင္က က်န္းမာေရး ေကာင္းေနရင္ အခ်င္းက အကာကြယ္ ေပးရာေတာင္ က်ေသးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ (၁) မိခင္ေလာင္းက အစာအာဟာရ ေကာင္းေကာင္း စားဘို႔ လိုတယ္။ (၂) တျခားေရာဂါ (ငွက္ဖ်ား၊ တီဘီ၊ ဆီးေအာင့္၊) မ၀င္ေအာင္ ဂရုစိုက္ရမယ္။ (၃) မိခင္က HIV ေဆးကုေနရင္ ကေလးကို ကူးစရာအခြင့္အလမ္း ၂% သာရွိလို႔ ေဆးကုပါ။

ဒီလိုျဖစ္တဲ့ သား-အမိကို ခ်က္ခ်င္း ေဆးကုရမယ္။ ARV (Nevirapine or Zidovudine) ေဆးေပးရမယ္။ Nevirapine ေဆးကို ေမြးဖြါးေနတဲ့မိခင္ကို တလံုး၊ ကေလးကို ၇၂ နာရီအတြင္း ၁ လံုးေပးရမယ္။ Zidovudine ေဆးကို ကုိယ္၀န္ ေဆာင္ေနတံုး မေမြးခင္ ၆ လမွာ ေပးထားရင္ ကူးစက္တာ နည္းေစတယ္။

အေမရိကားမွာ ဒီေဆးကို စသံုးခဲ့ျပီး၊ အခု တျခားေဆးနဲ႔ တြဲေပးေနတယ္။ ေဆးကို ကိုယ္၀န္ ၃ လေနာက္ပိုင္းမွာ ေပးတယ္။ ဘာအကာအကြယ္မွ လုပ္မထားရင္ ကေလးဖြါးေနတံုးမွာ မိခင္ကေန ကေလးကူးဘို႔ ၁၀-၂၀% ရွိတယ္။ ေသြးနဲ႔ ေရျမႊာရည္နဲ႔ ထိရင္ ကူးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရျမႊာအိတ္ကို ေစာျပီးေဖါက္ ေမြးမေပးရဘူး။ Episiotomy ေမြးလမ္းခ်ဲ႕ ေမြးတာလည္း ေရွာင္ရမယ္။ LSCS ခြဲေမြးနည္းက ကူးစရာလမ္း နည္းေစတယ္။

ပိုးရွိမိခင္က ႏို႔တိုက္လို႔ ကေလးကူးရတာ ၁၅% ရွိတယ္။ ႏို႔ေစာေစာ ျဖတ္သင့္တယ္။ ႏို႔မတိုက္ေလ ကူးဘို႔အခြင့္ နည္းေလ။ မၾကာေသးခင္ကဘဲ HIV ပိုးရွိသူ မိခင္ေတြက ႏို႔တိုက္တာကို WHO က တားျမစ္ လိုက္တယ္။ မေအကို ေဆးကုသမႈ ခံဘို႔နဲ႔ ကေလးမွာ ေရာဂါပိုး ရွိ-မရွိ ေစာႏိုင္သမွ် ေစာျပီး (၆ ပတ္အတြင္း) ေဆးစစ္ဘို႔ပါ အၾကံျပဳတယ္။ ကေလးက ေရာဂါပိုးရွိလို႔ ေစာေစာ ေဆးမကုရင္ ၂ ႏွစ္ထက္ အသက္ မရွည္ဘူး။

ကေလးေတြမွာ အမ်ားအားျဖင့္ အသက္ ၈ လခန္႔မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာ တတ္တယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ေမြးျပီး မၾကာခင္ စေပၚ ႏိုင္တယ္။ လကၡဏာေတြက -
• ကေလးႀကီးထြားမႈ မရွိျခင္း၊ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးမယ္၊
• အသည္း၊ ေဘလံုး၊ အက်ိတ္မ်ား ႀကီးထြားေနမယ္၊
• မႀကာခဏ ဖ်ားျခင္း၊ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ခံစားရျခင္းစတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႔ရတတ္တယ္။

သံမဏိ စည္းမ်ဥ္း ၅ ခ်က္
1. အေျခအေနမွန္ကို ရွင္းရွင္း သိေနၾကေအာင္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာပါ။ စိုးရိမ္တာ ရွိသမွ် ထုတ္ေျပာပါ။ တေယာက္ အေပၚ တေယာက္ ရိုးသားပါ။ ကုိယ္ထင္တာကို တရားသူၾကီးလုပ္ျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မခ်ပါနဲ႔။
2. အေၾကာက္ မလြန္ပါနဲ႔။ မီးဖိုနဲ႔ အိမ္သာ အတူသံုးရတာနဲ႔ ပိုးက ကိုယ့္ဆီ ကူးမလာႏိုင္ပါ။ အတူေနေလ့ရွိၾကတဲ့ ညီအကိုလို၊ ေမာင္ႏွမလို၊ သားအမိ-သားအဖလို၊ အခန္းကို (ရွယ္) လုပ္ေနေလ့ရွိတဲ့ သူငယ္ခ်င္းလို ေနၾကတာက စိုးရိမ္စရာ နတၳိပါ။
3. HIV အေၾကာင္း က်န္းမာေရး-လူမႈေရး သုတေတာ့ ေလ့လာထားၾကပါ။ တိတိပပ ေျပာပါ့မယ္၊ “ေသြး၊ မိခင္ႏို႔၊ က်ား-သုတ္ရည္၊ မ-ဗဂ်ိဳင္းနားက အရည္၊ ” ဤေလးမည္ကေနသာ ကူးပါတယ္။ လက္ျခင္းထိ၊ ပါးျခင္းအပ္၊ ေက်ာျခင္း ကပ္ယံုနဲ႔ လံုး၀မကူးပါ။ သြားထိလို႔ ဓါတ္လိုက္မွာလား ေၾကာက္စရာ မထားပါနဲ႔။ စာအတူ ဖတ္ပါ၊ တီဗြီအတူ ထိုင္ၾကည့္ပါ။ ထမင္း တစားပြဲထဲ ထိုင္စားပါ။ ေညာင္းလို႔ ႏွိပ္နင္းေပးလဲ ေရာဂါ မရပါ၊ ကုသိုလ္သာ ရပါမယ္။
4. သူ႔ အတြင္းေရး-လံုျခံဳမႈကို ေလးစားပါ။ တစိမ္းတရံေတြကို “သူကေရာဂါသည္” လို႔ မလိုအပ္ဘဲနဲ႔၊ ႏွိမ္ခ်င္တဲ့ သေဘာနဲ႔ မေျပာပါနဲ႔။
5. စည္းကမ္း-ကလနား သတ္မွတ္ထားပါ။ ကုိယ့္ပစၥည္း လာသံုးတာကို အျပတ္ျငင္းပါ၊ အားမနာပါနဲ႔။ ေဆာရီး ေလာက္နဲ႔ မရပါ။ ပိုးရွိသူကေန ခ်တဲ့ စည္းကမ္းကိုလည္း တျခားလူေတြက လိုက္နာၾကပါ။

ဒီလိုေရာဂါအတြက္ အင္မတန္ စိတ္ထားျမင့္တဲ့ “ဆိုရွယ္-၀ပ္ကားစ္” ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြမွ မဟုတ္ပါ၊ ႏိုင္ငံလွည့္ျပီး၊ ကမာၻလွည့္ျပီး၊ ေရာဂါကာကြယ္ေရး အသိေပးသူေတြ မနည္းပါ။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၈-၁၁-၂၀၁၀

Read More...

Collapse...

World AIDS Day 2009

More

Read More...

Collapse...

HIV / AIDS

HIV / AIDS ေရာဂါ ဟာ တစ္ကမာၻ လံုးကို ျခိမ္းေျခာက္ အႏၲရာယ္ ျပဳေနဆဲ ကပ္ေရာဂါ (Pandemic diseases) မ်ားထဲ မွတစ္မ်ဳိး အပါ အ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္.. HIV ပိုးကို စတင္ ေတြ႔႐ွိ ခဲ့တဲ့ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွ သည္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ထိ လူ႔အသက္ ေပါင္း ၂၅ သန္းေက်ာ္ ဆံုး႐ံႈး ေစခဲ့တဲ့ ကူးစက္ ေရာဂါ လည္း ျဖစ္ပါ တယ္.. ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္ထဲ မွာပင္ လူဦးေရ ၂.၄ မွ ၃.၃ သန္း ထိ ေသဆံုး ခဲ့ပါတယ္.. ၎ ထဲတြင္ ကေလး ၅၇၀,၀၀၀ ေက်ာ္ ပါ၀င္ ျပီး ေသဆံုး သူမ်ား ရဲ႕ သံုးပံု တစ္ပံု ဟာ ဆာဟာရ ေတာင္ပိုင္း အာဖ ရိက ႏိုင္ငံ မ်ားမွ ျဖစ္ၾက ပါတယ္.. HIV ကူးစက္ ခံရသူ ေပါင္းသည္ ကမာၻ႔ လူဦးေရ ရဲ႕ ၀.၆% ႐ွိႏိုင္ ေၾကာင္း ခန္႔မွန္း ထုတ္ျပန္ ထားပါတယ္...

HIV ဆိုသည္မွာ Human Immunodeficiency Virus ကို အတို ေကာက္ ေခၚဆိုတာ ျဖစ္ျပီး AIDS ဆိုသည္ မွာ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြား ေသာ ေရာဂါ လကၡဏာ စု (Acquired Immuno-Deficiency Syndrome) ကို ေခၚဆို တာျဖစ္ ပါတယ္.. HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ဟာ Retroviridae အုပ္စု ၀င္ ျဖစ္ျပီး HIV-1 နဲ႔ HIV-2 ဆိုျပီး မ်ဳိးကဲြ ႏွစ္မ်ဳိး ႐ွိပါတယ္.. HIV-1 ဟာ ပိုမို ျပင္းထန္ ကူးစက္ လြယ္ျပီး တစ္ကမာၻ လံုး ပ်ံ႕ႏွံ႔ ကူးစက္ ေနတဲ့ အမ်ဳိး အစား ျဖစ္ပါတယ္.. HIV-2 ကေတာ့ ကူးစက္ မႈႏႈန္း နည္းပါး ျပီး အဓိက အားျဖင့္ အေနာက္ အာဖရိက မွာ အေတြ႔ မ်ားပါတယ္...

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ ခံရ ျပီဆိုလွ်င္ လူ႔ခႏၶာ ကိုယ္တြင္း ခုခံမႈ စနစ္ (Immune System) တြင္႐ွိ CD4 Cell (Helper T Cells) ကို အဓိက ကူးစက္ ဖ်က္ဆီး ပါတယ္.. ပံုမွန္ က်န္းမာေသာ လူတြင္ CD4 Cell အေရ အတြက္ ဟာ ေသြး တစ္ မိုက္ခ႐ို လီတာ မွာ ၁၂၀၀ (1200 cells/μl) ႐ွိပါတယ္.. HIV ဗိုင္းရပ္စ္ က CD4 Cell မ်ားကို နည္းလမ္း (၃) သြယ္ ျဖင့္ တိုက္ခိုက္ ေလ်ာ့နည္း ေစျပီး ခႏၶာကိုယ္ ခုခံမႈ စနစ္ ကို က်ဆင္း ေစပါတယ္..

1. HIV ဗိုင္းရပ္စ္ က CD4 Cell ကို တိုက္႐ိုက္ ကူးစက္ ဖ်က္ဆီး ျခင္း (Direct Viral Killing)
2. HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ ခံရေသာ CD4 Cell မ်ား၏ သက္တမ္း ကုန္ဆံုး မႈျမန္ လာျခင္း (Increased rates of apoptosis in infected cells)
3. HIV ကူးစက္ ခံရေသာ CD4 Cell မ်ားကို CD8 Cell မ်ားက ရန္သူ ပိုးမႊား ထင္မွတ္ ျပီး မွားယြင္း တိုက္ခိုက္ျခင္း (Killing of infected CD4 T Cells by CD8 cytotoxic cells that recognize infected cells)

တုိ႔ေၾကာင့္ CD4 Cell မ်ား ေလ်ာ့နည္း က်ဆင္း လာေစ ပါတယ္...

HIV ကူးစက္ မႈ႐ွိမ႐ွိ စစ္ေဆး ရန္ HIV antibody ကို လွ်င္ျမန္စြာ စစ္ေဆး ေပးေသာ ကိရိယာ (Rapid HIV test) မ်ားဟာ ေနရာ အႏွံ႔ အလြယ္ တကူ ရ႐ွိ ႏိုင္ပါတယ္.. အျခား စစ္ေဆး ႏိုင္ေသာ စမ္းသပ္ နည္းမ်ား ကေတာ့ ELISA , Western Blot နည္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္.. HIV ပိုး၀င္ ေရာက္ျပီး ခ်ိန္မွ HIV antibody စတင္ စစ္ေဆး ေတြ႔႐ွိ ခ်ိန္ထိ ကာလကို Window period ဟု ေခၚပါတယ္.. ဒီကာလ မွာ ဆိုရင္ HIV ကူးစက္ ခံရ မွန္းမသိ ႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္ ျဖစ္ျပီး ထပ္မံ ၍ အျခား သူသို႔ လည္း ကူးစက္ ႏိုင္စြမ္း ႐ွိပါတယ္.. ၉၉% ေသာ HIV ကူးစက္ ခံရသူ မ်ားသည္ ကူးစက္ ခံရျပီး ၃ လ အၾကာတြင္ HIV antibody (HIV test) စစ္ေဆး ေတြ႔႐ွိ ႏိုင္ပါတယ္...

ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ားကို အဓိက (၄) ပိုင္း ခြဲျခား ထားပါတယ္..

1. ေရာဂါပ်ဳိးျခင္း (Incubation Period)
   • ဒီကာလ ဟာ ခႏၶာကိုယ္ တြင္း ေရာဂါ ပိုး၀င္ ေရာက္ျပီး ေနာက္ ၂ ပတ္မွ ၄ ပတ္ အတြင္း ေရာဂါ ပ်ဳိးခ်ိန္ (Incubation Period) ျဖစ္ပါတယ္.. ဒီအခ်ိန္ မွာဆို ရင္ ဘာလကၡ ဏာမွ မျပ တတ္ပါဘူး..
2. လတ္တေလာ HIV ပိုး ၀င္ေရာက္ျပီး လကၡဏာမ်ား (Acute HIV Infection)
   • HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးကူးစက္ ခံရျပီး ၂ ပတ္မွ ၄ ပတ္ အတြင္း ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္.. ကူးစက္ ခံရ သူမ်ား ၏ ၈၀% မွ ၉၀% သည္ ဖ်ားျခင္း၊ အက်ိတ္မ်ား ေပၚလာျခင္း၊ လည္ပင္း နာလာျခင္း၊ ၾကြက္သား နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ႏံုးေခြ တတ္ျခင္း၊ ပါးစပ္ ႏွင့္ လည္ေခ်ာင္း တစ္၀ိုက္ နာက်င္ တတ္ျခင္း စသည့္ တုပ္ေကြး လကၡဏာ ကဲ့သို႔ ျဖစ္ပြား တတ္ျပီး အနည္းဆံုး တစ္ပတ္ မွ ၄ ပတ္ထိ ၾကာတတ္ ပါတယ္.. ဒီလို လကၡဏာ ေတြဟာ တုပ္ေကြးနဲ႔ အျခား ေရာဂါ ပိုး၀င္ လကၡဏာ ေတြနဲ႔ တူတာ ေၾကာင့္ HIV ပိုး ကူးစက္ ခံရ မွန္း ကဲြကဲြ ျပားျပား မသိႏိုင္ ပါဘူး..
3. HIV ပိုး႐ွိျပီး လကၡဏာ မျပသေသာ ကာလ (Latency Stage)
   • ဒီကာလ မွာဆိုရင္ ခႏၶာကိုယ္ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းမြန္ လာလို႔ ဗိုင္းရပ္စ္ အေကာင္ေရ ေလ်ာ့နည္း ေနေသာ အခ်ိန္ ျဖစ္ျပီး ကူးစက္ ခံရသူ ၏ ကိုယ္ခံ အား အေျခ အေန အရပ္ရပ္ ေပၚ မူတည္ျပီး ၂ ပတ္မွ ႏွစ္ ၂၀ ထိ ၾကာျမင့္ ႏိုင္ပါတယ္..
4. ခုခံအား က်ဆင္းျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါ လကၡဏာစု ေပၚလာျခင္း (AIDS)
   • ဒီအခ်ိန္ မွာ ဆိုရင္ CD4 Cell အေရ အတြက္ ဟာ ေသြး တစ္မိုက္ ခ႐ို လီတာ မွာ ၂၀၀ ေအာက္ ေရာက္လာ ျပီး ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအား လည္း က်ဆင္းလာ ပါတယ္.. အခုလို ခုခံအား က်ဆင္း လာခ်ိန္မွာ အျခား ေသာ အခြင့္ အခါသင့္ ေရာဂါ မ်ား (Opportunistic Infections) ေပၚေပါက္ လာျပီး အသက္ အႏၲရာယ္ ကို ျခိမ္းေျခာက္ လာပါတယ္.. တီဘီ (TB)၊ ခုခံအား က်ဆင္းခ်ိန္ ျဖစ္ပြား ေသာ နမိုးနီးယား (PCP)၊ ေရယုန္ (Herpes simplex)၊ မွကၡ႐ု (Oral Candidiasis)၊ အူလမ္း ေၾကာင္း ပိုး၀င္ ျခင္း (Bacterial Enteric Infection)၊ အက်ိတ္ ကင္ဆာ မ်ား (Non-Hodgkin Lymphoma & Kaposi's sarcoma) အစ ႐ိွသျဖင့္ အခြင့္ အခါ သင့္ေရာဂါ မ်ား ျဖစ္ပြား လာပါတယ္.. ခုခံအား က်ဆင္း ခ်ိန္တြင္ အမ်ားစု ခံစားရ ေသာ ေရာဂါ လကၡ ဏာမ်ားမွာ
     • ကိုယ္အ ေလးခ်ိန္ မူလထက္ ၁၀% ေက်ာ္ က်ဆင္းျခင္း၊
     • တစ္လ ထက္ေက်ာ္ ၍၀မ္း ေလွ်ာျခင္း၊
     • တစ္လ ထက္ေက်ာ္ ၍ ဖ်ားျခင္း၊ (တစ္သ မတ္တည္း (သို႔) အတက္ အက် အားျဖင့္ ဖ်ားတတ္ ပါတယ္)
     • မွကၡ႐ု ေပါက္လာျခင္း၊
     • ၾကာ႐ွည္စြာ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ေမာလာျခင္း၊
     • အက်ိတ္မ်ား ထြက္လာျခင္း၊
     အစ ႐ိွသျဖင့္ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္..

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ ႏိုင္ေသာ နည္းလမ္း မ်ားမွာ အမ်ား သိ႐ွိ ျပီးျဖစ္တဲ့ အတိုင္း ေရာဂါ ပိုး႐ွိသူ ႏွင့္ လိင္တူ လိင္ကဲြ ဆက္ဆံ ျခင္း၊ ေရာဂါ ပိုးပါ ေသာ ေသြးသြင္း မိျခင္း၊ ေရာဂါ ပိုး႐ွိ သူႏွင့္ ေဆးထိုး အပ္ ေဆးထိုး ျပြန္ မွ်ေ၀ သံုးစြဲ ျခင္း - ေဆးမင္ ေၾကာင္ ထိုးျခင္း - ဓါတ္အပ္ စိုက္ျခင္း၊ ေရာဂါ ပိုး႐ွိေသာ ေသြး/ ခႏၶာကိုယ္ အရည္ မ်ားမွ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ သို႔ ထိမိ၍ ကူးစက္ျခင္း (ဥပမာ - ေဆးထိုး အပ္စူး မိျခင္း၊ ခႏၶာ ကိုယ္႐ွိ ျပတ္႐ွ ဒဏ္ရာ - အျခား ဒဏ္ရာ မ်ားကို ေသြးထိ မိျခင္း၊ မုတ္ဆိတ္ ရိပ္ဓား မွ တစ္ဆင့္ ထိ႐ွ ကူးစက္ျခင္း)၊ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ မိခင္ မွ ကေလး သို႔ကူး စက္ျခင္း၊ စသည္ တို႔ ျဖစ္ ပါတယ္..

HIV ကူးစက္ ခံရ ျခင္းကို လံုး၀ ေပ်ာက္ကင္း ေစႏိုင္ ေသာ ေဆး၀ါး မ်ား ယခု အခ်ိန္ ထိမ ေပၚေသးပါ.. ဗိုင္းရပ္စ္ ေပါက္ပြား မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ ေပးျပီး CD4 Cell အေရ အတြက္ ဆက္မေလ်ာ့ က်ေစ ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါ ေ႐ွ႕ဆက္ တိုးမႈကို ဟန္႔တားေသာ ေဆးမ်ား သာ႐ွိ ပါတယ္.. ေဆးကုသ ေပးရျခင္း ရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ကေတာ့

• HIV ပိုးေၾကာင့္ ခံစား ရေသာ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ မ်ားကို သက္သာ ေစရန္ ႏွင့္ ေရာဂါ ပိုးအေရ အတြက္ ကိုေလွ်ာ့ ခ်ေပးရန္၊
• လူနာ၏ သက္တမ္း ကို ဆြဲဆန္႔ ေပးရန္၊
• လူနာ၏ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ ေစျပီး အလုပ္ ျပန္လုပ္ ႏိုင္ေစရန္

တို႔ ျဖစ္ပါတယ္..

ခုခံမႈက်ဆင္းေသာ ေရာဂါ အတြက္ သံုးေသာေဆး၀ါးမ်ား

NsRTIs	NtRTI	NNRTIs	PIs
Zidovudine (ZDV) Didanosine (DDI) Lamivudine (3TC) Stavudine (d4T) Abacavir (ABC)	Tenofovir (TDF)	Nevirapine (NVP) Efavirenz (EFV)	Saquinavir (SQV) Ritonavir (RTV) Lopinavir (LPV) Nelfinavir (NFV) Indinavir (IDV)

NsRTI	= Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitor
NtRTI	= Nucleotide Reverse Transcriptase Inhibitor
NNRTI	= Non-nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitor
PI	= Protease Inhibitor

အခု လက္႐ွိ လက္ခံ သံုးစြဲ ေနတဲ့ ကုထံုး ကေတာ့ HAART (Highly Active Anti Retroviral Therapy) ျဖစ္ပါတယ္.. ေဆးအနည္း ဆံုး (၃) မ်ဳိးတြဲ ေပးျပီး လူနာ၏ အေျခ အေန၊ ေဆး ရ႐ွိမႈ နဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိး ထည့္သြင္း စဥ္းစား ရမႈ တို႔ေပၚ မူတည္၍ အျမဲ မျပတ္ ေစာင့္ၾကပ္ စစ္ေဆး ျခင္းျဖင့္ ကုသ ေပးရ ပါတယ္.. လူနာ ၏ CD4 Cell အေရ အတြက္ ၂၀၀ ႏွင့္ ေအာက္ ေရာက္လွ်င္ ေသာ္၎၊ သို႔မဟုတ္ CD4 Cell ၂၀၀ ၀န္းက်င္ ဟု ယူဆ ရတဲ့ ျပင္ပ ေရာဂါ လကၡဏာ အေျခ အေန မ်ားကို ၾကည့္႐ႈ ၍၎ ေဆးေပး ကုသဖို႔ ဆံုးျဖတ္ ရပါတယ္.. ပထမ ဦးစား ေပးေဆး အတြဲ ကေတာ့ 2 NsRTI (Lamivudine + Zidovudine (or) Stavudine) + 1 NNRTI (Nevirapine (or) Efavirenz) ျဖစ္ျပီး ဒုတိယ ဦးစား ေပး အေနနဲ႔ ကေတာ့ 2 NsRTI + 1 PI ျဖစ္ပါတယ္.. ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိး၊ လူနာ၏ က်န္းမာ ေရးတိုးတက္ မႈအေျခ အေန တုိ႔ကို အျမဲ မျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ ရျပီး လူနာ သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္ လံုး ေဆးေပး ေနရ ပါမယ္.. ဓါတ္ခြဲ ခန္း အဆင္ ေျပေသာ ေနရာ ျဖစ္ပါက လူနာ ၏ CD4 Cell အေရ အတြက္၊ ဗိုင္းရပ္စ္ အေကာင္ ေရ စစ္ေဆး ေနရျပီး ကုထံုး၏ ေဆးစြမ္း ျပသ မႈ ႐ွိမ႐ွိ နဲ႔ ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိး ေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနရ ပါမယ္.. ေဆးမ ေပးမီ အခြင့္ အခါ သင့္ ၀င္ေရာက္မႈ ႐ွိေသာ တီဘီ၊ နမိုး နီးယား၊ မွကၡ႐ု စသည့္ ေရာဂါ မ်ား႐ွိ ပါက အရင္ ကုသ ဖို႔လို အပ္ပါတယ္...

HIV ပိုးပါေသာ ေသြး/ အရည္ ႏွင့္ မေတာ္ တဆ ထိခိုက္ မိျခင္း တြင္ ေအာက္ပါ အေျခ အေန (၄)မ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္..

1. HIV လူနာ တြင္ သံုးေသာ ေဆးထိုး အပ္ (သို႔) ခၽြန္ေသာ အရာျဖင့္ ထိခိုက္ စူး၀င္ မိျခင္း၊
2. HIV လူနာ မွ ေသြး (သို႔) အရည္ မ်ား ပါးစပ္၊ မ်က္စိ စသည့္ ႏူးညံ့ အေရျပား (Mucous membrane) သို႔ စင္မိျခင္း၊
3. HIV လူနာ မွ ေသြး (သို႔) အရည္ မ်ား ဒဏ္ရာ မ႐ွိ ေသာ ပံုမွန္ အေရ ျပားသို႔ မ်ားျပား စြာ ထိစင္ မိျခင္း၊
4. HIV လူနာ မွ ေသြး (သို႔) အရည္ ႏွင့္ ဒဏ္ရာ ရထားေသာ အေရျပား သို႔ အနည္းငယ္ သာ ထိမိျခင္း၊

အထက္ပါ အေျခ အေန (၄) မ်ဳိးတြင္ ပထမ (၂) မ်ဳိးသည္ ေဆးေသာက္ ကာကြယ္ ဖို႔ လိုအပ္ျပီး ဒုတိယ (၂) မ်ဳိးမွာ အေျခ အေနေပၚ မူတည္ျပီး စဥ္းစား ဆံုးျဖတ္ ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္... ေဆး (၃) မ်ဳိး ကို ၄ ပတ္ၾကာ ေသာက္ရ မွာ ျဖစ္ျပီး မေတာ္ တဆ ထိေတြ႔ မိျပီး ၂ နာရီ မွ ၂၄ နာရီ အတြင္း စေသာက္ ရပါမယ္.. အကယ္၍ ေဆးရ ႐ွိမႈ အဆင္သင့္ မျဖစ္ ပါက ၄၈ နာရီ မွ ၇၂ နာရီ ထက္ ေနာက္မက် ေစဘဲ ေဆးေသာက္ သင့္ပါတယ္.. ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိး ႐ွိသျဖင့္ ေဆးေသာက္ ရာမွာ လည္း နားလည္ တတ္ကၽြမ္း ေသာ ဆရာ၀န္ ၏ ၾကီးၾကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ မႈေအာက္ တြင္သာ သံုးစြဲ သင့္ပါတယ္.. ေသာက္ရမယ့္ ေဆးအတြဲ ေတြကေတာ့

ပထမဦးစားေပး ေသာက္သံုးရမည့္ ေဆးတြဲ = Zidovudine 300 mg twice daily + Lamivudine 150 mg twice daily + Efavirenz 600 mg once daily (OR) Indinavir 800 mg 3 times a day

ဒုတိယဦးစားေပး ေသာက္သံုးရမည့္ ေဆးတြဲ = Stavudine 40 mg (if B.W > 60 kg) Stavudine 30 mg (if B.W < 60 kg) twice daily + Lamivudine 150 mg twice daily + Efavirenz 600 mg once daily (OR) Indinavir 800 mg 3 times a day

ေရာဂါ ကာကြယ္ ျခင္းအေန နဲ႔ မလို အပ္ပဲ ေသြး သြင္းမႈ မခံယူပဲ မျဖစ္ မေန လိုအပ္ ပါက ေသခ်ာစြာ စစ္ေဆး ရန္၊ ေဆးထိုး ပိုက္ ေဆးထိုး အပ္မ်ား ကို မွ်ေ၀ သံုးစြဲ ျခင္း မျပဳရန္၊ မသန္႔႐ွင္းေသာ ကိရိယာ မ်ားျဖင့္ ေဆးမင္ ေၾကာင္ထိုး ျခင္း ဓါတ္အပ္ စိုက္ျခင္း မျပဳ လုပ္ရန္၊ ေဆး၀န္ ထမ္းမ်ား အေနျဖင့္ မေတာ္ တဆ ထိခိုက္ မႈျဖစ္ေစ မည့္ အျပဳ အမူ မ်ဳိး ေရွာင္ၾကဥ္ ရန္ နဲ႔ ကာကြယ္ ထားရန္၊ လိင္ဆက္ ဆံရာ တြင္ အကာ အကြယ္ ကြန္ဒံုး အသံုး ျပဳရန္၊ သြားတိုက္တံ မုတ္ဆိတ္ ရိပ္ဓါး လက္သည္း ညွပ္ မ်ားကို မွ်ေ၀ သံုးစြဲ ျခင္း မျပဳရန္ တို႔ ျဖစ္ပါတယ္.. သာမန္ လက္ဆြဲ ႏႈတ္ဆက္ ျခင္း၊ အတူ စားသံုး သြားလာ ေနထိုင္ ျခင္းတို႔ ျဖင့္ ေရာဂါ ကူးစက္ ႏိုင္ျခင္း မ႐ွိပါ.. မိခင္တြင္ HIV ကူးစက္ ခံထား ရပါက ရင္ေသြး ငယ္သို႔ ကူးစက္ မႈ နည္းေအာင္ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ ကာလ ႏွင့္ မီးဖြားစဥ္ အတြင္း ေဆးေသာက္ ကာကြယ္ ႏိုင္ပါ တယ္.. ယခု အခါ HIV ကာကြယ္ ေဆး၏ လမ္းစ ကို ေတြ႔႐ွိ ျပီျဖစ္ ေၾကာင္း ျပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာ ေနာက္ဆံုး ပတ္က သတင္း ဌာနမ်ားမွ ေၾကျငာ သြားခဲ့ ပါေၾကာင္း ေရးသား လုိက္ရ ပါတယ္... အားလံုး ေဘးဘယာ အေပါင္းမွ ကင္းေ၀း ၾကပါေစ...။

References;
>>http://en.wikipedia.org/wiki/Hiv
>>http://en.wikipedia.org/wiki/HIV_test
>>http://www.medicinenet.com/human_immunodeficiency_virus_hiv_aids/article.htm
>>Guidelines for the clinical management of HIV/AIDS in adults and adolescents by National AIDS-STD Prevention and Control Programme, DOH, MOH, Myanmar printed in December 2004

Read More...

Collapse...

ပါ၀င္ ကူညီႏိုင္သည့္ HIV ေဆး ရရွိေရး ေဆာင္ရြက္မႈ

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ပြားမႈကို ရပ္တန္႔ေစတဲ့ ေအအာတီ ေဆးကို လိုအပ္သူေတြ ပိုမို လက္လွမ္းမီ ရရွိႏိုင္ေရးအတြက္ နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႕က ေဆာင္ရြက္ေနမႈကို ေမးလ္ကေန တစ္ဆင့္ သတင္းရလို႔ ျပန္မွ် လိုက္ပါတယ္။
ဒီအေၾကာင္းေတြကို အေသးစိတ္ သိခ်င္ရင္ ဒီ စာမ်က္ႏွာမွာ ဖတ္ရႈလို႔ ရပါတယ္။
ပါ၀င္ကူညီခ်င္တယ္ ဆိုရင္ ဒီစာမ်က္ႏွာမွာ ကိုယ့္နာမည္၊ ေမးလ္လိပ္စာနဲ႔ ေအအာတီေဆး ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ ေဆးကုမၸဏီေတြကို ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳးမ်ားေစမယ့္ UNITAID Patent Pool ထဲ ပါ၀င္ဖုိ႔ အတြက္ တြန္းအားေပးႏိုင္ပါတယ္။

သူတို႔ရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်င္ေတြ အေၾကာင္း ဗီဒီယိုနဲ႔ ရွင္းျပထားတာကို ဒီမွာ ျပန္တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။

Read More...

Collapse...

HIV .. AIDS ေၾကာက္သင့္ မေၾကာက္သင့္

HIV/ AIDS နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ခက္ခဲလွတဲ့ ကိစၥေတြထဲက တစ္ခုက တစ္ဖက္က ေနာက္ထပ္ ေရာဂါပိုး ျပန္႔ပြားမႈေတြ မ်ားမလာေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖုိ႔ ကာကြယ္ေရး ဆိုင္ရာ အသိပညာေတြကို ေပးရသလို တစ္ဖက္ကလည္း ေရာဂါပိုးနဲ႔ ေနထိုင္ရသူေတြ ခြဲျခား ဆက္ဆံ မခံရေအာင္ နာမည္ဆိုး သတ္မွတ္ မခံရေအာင္ ႀကိဳးစားေနရျခင္းပါ။
ကုလို႔ မေပ်ာက္တဲ့ ေရာဂါ၊ ေသမွာပဲ လို႔ ေျပာခဲ့၊ ပညာေပးခဲ့မိလို႔ ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို အႏၱရာယ္ ျပဳခံခဲ့ရတဲ့ သာဓကေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
တျခား နာတာရွည္ ေရာဂါလိုပဲ။ ေရာဂါပိုးနဲ႔ ရွင္သန္ အသက္ရွည္ ေနလို႔ ရပါတယ္လို႔ ေျပာျပန္ေတာ့ အစြန္းေရာက္သူေတြက “ ကာကြယ္ဖုိ႔ မလိုေတာ့ဘူးလား ” လို႔ ယူဆၾကျပန္တယ္။
ေရာဂါပိုးနဲ႔ ေနထုိင္ရသူေတြထဲမွာ အျပဳအမူပိုင္းဆိုင္ရာမွာ အျပစ္ေျပာစရာ လံုး၀ မရွိတဲ့ ကေလးငယ္ေတြ၊ အိမ္ရွင္မေတြ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးေတြလဲ ပါေနတာမို႔ အျပဳအမူေတြကို အျပစ္ေျပာဖုိ႔လဲ ခက္ပါတယ္။
တကယ္ကေတာ့ ေရာဂါပိုး ကူးစက္မွာကို ေၾကာက္ရြံ႕ရင္ ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို ေရွာင္ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေရာဂါပိုး ကူးစက္ေစႏိုင္တဲ့ အျပဳအမူေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထိန္းသိမ္းေနထိုင္ရမွာ။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ကူးစက္ပံု ကူးစက္နည္း အဓိက နည္းလမ္း သံုးခုကို အခါခါ ၾကားဖူးၿပီးသား ျဖစ္မွာ ျဖစ္ေပမယ့္ သတိရေအာင္ ထပ္ေျပာပါရေစ။
- အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ (စအုိ၊ ပါးစပ္၊ လိင္အဂၤါ စတဲ့ နည္း အားလံုး)
- ေသြးကေန တစ္ဆင့္ ( ေသြးေပေနတဲ့ ခၽြန္ထက္တဲ့ ပစၥည္းေတြကို မွ်သံုး ေပါင္းသံုး ေရာသံုး ရာကေနလဲ ကူးႏိုင္တယ္ .. ဥပမာ - ေဆးထိုးအပ္ မွ်သံုးတာ)
- ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ ၊ နို႔တိုက္မိခင္ကေန ကေလးကို ကူးစက္တာ

ေဆးရွိေနၿပီပဲ။
ေရာဂါပိုးက အေရးႀကီးသလား ?
တကယ္ ေဆးေသာက္ေနရတဲ့ သူေတြကို ေမးၾကည့္ပါ။
လြယ္သလားလို႔။
ေဆးရဖုိ႔ ခက္သလို၊ ေဆးရၿပီးတဲ့ အခါမွာလဲ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြကို အလူးအလဲ ခံရတာ ဘယ္ေလာက္ခက္တယ္ ဆိုတာ ေျပာရင္ ပိုးရွိၿပီးသား သူေတြကို စိတ္ဓာတ္ခ် သလို ျဖစ္မလား။
မၾကာေသးခင္က UNAIDS က ထြက္လာခဲ့တဲ့ ေၾကျငာခ်က္ကေလးမွာ အခုအခ်ိန္မွာ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးနဲ႔ ေနထုိင္သူ လူေလးသန္းေက်ာ္က အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြပိုး ပြားမႈႏႈန္းကို ရပ္တန္႔ ေစႏိုင္တဲ့ ေအအာတီ ေဆးကို ရရွိၿပီ ျဖစ္ပါသတဲ့။ ဒါက တစ္ကမၻာလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ၾကြယ္၀မႈ အလယ္အလတ္ ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္ၿပီး ေျပာထားတာပါ။ အဲဒါက ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ကထက္ စာရင္ ၃၆% တက္လာတာျဖစ္ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္ကာလနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ဆယ္ဆေတာင္ တက္လာတာ ျဖစ္ပါသတဲ့။
ဒါေပမယ့္ ဒါက ေအအာတီ ေဆးကို လိုအပ္ေနသူေတြရဲ႕ ၄၂% ပတ္၀န္းက်င္ပဲ ရေသးတာ။
အဲဒီေတာ့ ေဆးမရေသးတဲ့သူ ၅၈% ပတ္၀န္းက်င္ က်န္ေနေသးတယ္။
ၿပီးေတာ့ ယခု လက္ရွိ အေျခအေန အရ ေအအာတီေဆး ႏွစ္ေယာက္ ရတိုင္းမွာ အသစ္ ထပ္ၿပီး ပိုးကူးခံလိုက္ရတဲ့ သူက ငါးေယာက္ႏႈန္းေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္လို႔လဲ UNAIDS က ေျပာပါတယ္။
ဒီႏႈန္းအတိုင္း သြားေနရင္ ေဆးက လံုေလာက္မႈ ရွိပါ့မလား။
ပံုမွန္ ေဆးနဲ႔ မႏိုင္တဲ့ ပိုးအမ်ိဳးအစားေတြ ရွိေနေသးတာကို မေျပာဘဲ ထားမယ္ ဆိုရင္ေတာင္ အားတက္စရာ အမ်ားႀကီး မရွိလွေသးဘူး။
ဒီလို ေဆးေတြ ရဖုိ႔၊ ေပၚလစီေတြ ေျပာင္းဖို႔ကို ႀကိဳးစားတဲ့ သူေတြက အေသအေၾက ႀကိဳးစားေနၾကရခ်ိန္မွာ လူတိုင္းလူတိုင္းကလဲ ကိုယ့္တာ၀န္ ကိုယ္ ယူႏုိင္သေလာက္ ယူသင့္တယ္လို႔ ယူဆမိတယ္။
ကၽြန္မ ေျပာေလ့ရွိတာကေတာ့ ပိုးရွိသူ တစ္ဦးက ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ကူးေစခဲ့ရင္ ကိုယ့္အတြက္ ေဆးရႏိုင္ခြင့္ တစ္ေယာက္စာ ပိုနည္းသြားေအာင္ လုပ္တာနဲ႔ မတူဘူးလားလို႔။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပုိး ရွိသူနဲ႔ မရွိသူေတြ အိမ္ေထာင္ျပဳထားၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။
ေတာ္ရံု ေမတၱာေတြနဲ႔ ဟုတ္ၾကမယ္ မထင္ပါဘူး။
ကၽြန္မ သိတဲ့ စံုတြဲကေလးကေတာ့ ကာယကံရွင္ ပိုး ရွိသူ အမ်ိဳးသားေလးက သူ႔အမ်ိဳးသမီးေလးအတြက္ အၿမဲတမ္း စိုးရိမ္ေသာက ေရာက္ေနရတယ္။
ေသြးစစ္တိုင္း သူ႔မွာ ကူးၿပီလားလို႔ ရင္တထိတ္ထိတ္နဲ႔။
ဒါကို အားေပးတိုက္တြန္းမွာ မဟုတ္သလို၊ ကန္႔ကြက္ အျပစ္တင္မွာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
Comment မွာ ေျဖထားသလိုပဲ ႏွစ္ေယာက္ စလံုး ကိုယ့္အႏၱရာယ္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိနားလည္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။
ၿပီးေတာ့ အဲဒါေတြကို ဘယ္လို ကာကြယ္ ရမယ္ ဆိုတာကိုလဲ ေသေသခ်ာခ်ာ သိနားလည္ထားဖုိ႔ လိုပါတယ္။
အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပို႔စ္ေတြ ဒီမွာ ရွိၿပီးသားမို႔ အမ်ားႀကီး မေျပာခ်င္ေတာ့ပါဘူး။
ပိုနားလည္ခ်င္ရင္ အဲဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာေတြကို မ်ားမ်ား ဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။
အသစ္ေတြ႔လာတဲ့ နည္းလမ္းေတြ၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ၊ ပိုးသတ္ေဆးသံုးတာေတြကို သုေတသန ျပဳလုပ္သူေတြက အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ရွိတယ္လို႔ပဲ ေျပာႏုိင္တာပါ။
ကာကြယ္ႏုိင္တဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းေတြက နည္းပါးေနပါေသးတယ္။

ယူဂန္ဒါ သမၼတ ေျပာဖူးတဲ့ စကားေလးကိုပဲ ျပန္ေျပာရမယ္ ထင္တယ္။
“ တကယ္လို႔ သင့္လက္ကို ျခေတာင္ပို႔ထဲ သြားထည္႔လို႔ ေျမြကိုက္ခံရတယ္ဆုိရင္ ဘယ္သူ႔ အျပစ္လဲ” တဲ့။
ေျပာခ်င္တာက ျခေတာင္ပို႔ တိုင္းထဲမွာ ေျမြရွိခ်င္မွ ရွိမွာပါ။
ဒါေပမယ့္ ေျမြရွိႏိုင္တယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ သေဘာေပါက္ နားလည္ထားသင့္ပါတယ္။
ၿပီးမွ ေျမြကိုက္ခံရခ်င္လဲ ခံရပါေစ ဆိုရင္ေတာ့လဲ မတတ္ႏိုင္ဘူးေပါ့ေလ။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ဒီအက္စ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မွန္ကန္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အားလံုး လူတိုင္း လူတိုင္း သိခြင့္ နားလည္ထားခြင့္ ရွိပါတယ္။
ဒါမွ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္မွာ။

Ref: http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/Resources/FeatureStories/archive/2009/20090930_access_treatment_4millions.asp
http://www.unaids.org/en/CountryResponses/UniversalAccess/default.asp
http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/HIVData/GlobalReport/2008/2008_Global_report.asp
Reader's Digest Sept.2004, As Simple As ABC by John Dyson

Read More...

Collapse...

အယူအဆ အလြဲမ်ား

ၿပီးခဲ့တဲ့ ပို႔စ္မွာ လာေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းကေလးေၾကာင့္ ဒီ အျဖစ္အပ်က္ကေလးကို ကၽြန္မ ျပန္သတိရသြားမိတာပါ။
ကၽြန္မတို႔ လူေတြကို အသိပညာေပးဖုိ႔ ဘယ္ေလာက္ လိုအပ္ေနေသးသလဲ၊
သူ႔တို႔ရဲ႕ အစြဲအလမ္းေတြ၊ အယူမွားေတြကို နားလည္ေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ ဘယ္ေလာက္ လိုေသးသလဲ ဆိုတာ သိသာထင္ရွားပါတယ္။
အသိပညာေပးတဲ့ အခါ ကိုယ္ ေျပာခ်င္တာခ်ည္းပဲ ေျပာေနလို႔ မရပါဘူး။
သူတို႔ ဘာေတြ ယံုၾကည္ထားတယ္ဆိုတာကို သိမွ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေျပာျပေပးႏိုင္မွာ။

ဒီအျဖစ္အပ်က္ကေလးကို ဘာသာျပန္ေပးခ်င္ေပမယ့္ အားထုတ္ၿပီး မေရးႏိုင္တဲ့ ကာလမို႔ ဒါေလးကိုပဲ ႀကိဳးစားၿပီး ဖတ္ၾကပါလို႔။
link ကို ၀င္လုိ႔ မရတဲ့ သူေတြပါ ဖတ္လို႔ ရေအာင္ ဒီမွာ ကူးၿပီး တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။

AIDS Myth Fuels South Africa's Child-Rape Scourge
November 6, 2001

South Africa is in shock over a surge in the rape of children and even babies -- fueled, activists say, by the myth that sex with a virgin will protect a man against AIDS. On Monday, 3,000 demonstrators outside the courthouse in Upington demanded the reinstatement of the death penalty for six men accused of raping a 9-month-old girl. "South Africa has reached a new low . . . it's one of many," said Kelly Hatfield, director of People Opposed to Women Abuse.
"A lot of it has to do with the myth that a man will be cured of AIDS by having sex with a virgin, and how much more virginal can you get than a baby?" Hatfield asked. Rather than decreasing with AIDS education, the myth has taken hold in South Africa, which already has the world's highest incidence of rape. Police statistics reveal that 21,000 cases of child rape or assault were reported last year. Most of the crimes were committed by male relatives of the victims.

Three days before the 9-month-old was attacked last week, a 3-year-old was raped, allegedly by her grandfather. In the same week, a 14-month-old was assaulted by two uncles. With one South African in nine living with HIV/AIDS, such attacks are often a death sentence for the victims, said Glenys van Halter of South Africa Stop Child Abuse. She said that while the AIDS myth is driving the rapes, unemployment, poverty and alcoholism are also factors.

Hatfield said that in South Africa, whose constitution is billed as one of the world's most liberal, progressive laws are often at odds with reality. "South Africa has a history of violence, we communicate through violence, and it will be a long time before we move away from that," she said.

Source: http://www.thebody.com/content/art18625.html

Read More...

Collapse...

ပံုျပင္ မဟုတ္ေသာ ...

၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ေရးခဲ့တဲ့ စာမူကေလးကို ဒီမွာ attachment နဲ႔ ျပန္တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။
၅ ႏွစ္ နီးပါး ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေပမယ့္ အခု အခ်ိန္အထိ ဒီ အျပဳအမူေတြက ရွိၿမဲ ရွိဆဲပါ။
စိတ္မေကာင္းစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။
တကယ္ကို ပံုျပင္ မဟုတ္ပါဘူး။
တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္ေတြထဲက လာတာပါ။

(Attachment က ဖြင့္လို႔ မရဘူးလို႔ ေျပာလို႔ စာမူ တစ္ပုဒ္လံုးကို ဒီမွာ ကူးၿပီး ျပန္ထည့္ေပးလိုက္ပါတယ္။)
ပံုျပင္မဟုတ္ေသာ

လာျပန္ၿပီ တစ္ခါလာလဲ ဒီ မ်ိဳးပြားက်န္းမာေရး ပညာေပး .. တစ္ခါလာလဲ ဒီကြန္ဒံုး အေၾကာင္း ... ခင္ဗ်ားတို႕ ဆရာဝန္ေတြေၾကာင္႕ ကေလးေတြက မသိသင္႕တာေတြ သိၿပီး မျဖစ္သင္႕တာေတြ ျဖစ္ကုန္ ၾကတာဗ် ... သိလား ... သူတို႕ဖာသာေနရင္ အေကာင္း ... ခင္ဗ်ားတို႕က သင္ေပးေနၾကတာ ... ခင္ဗ်ားတို႕က ဖ်က္ဆီးေနၾကတာ”
သူ႕သူငယ္ခ်င္း ဆရာဝန္နဲ႕ အတူတူ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မွာ စကားေျပာေနရင္းမွ ေရာက္သြားခဲ႕တဲ႕ စကားလမ္းေၾကာင္း ဦးတည္ခ်က္ေၾကာင္႕ သူ႕သူငယ္ခ်င္းကို သူ ေဒါသတႀကီး ေပါက္ကြဲစြာ ေျပာလိုက္မိသည္။ သူ႕သူငယ္ခ်င္း ျပန္႐ွင္းေနသည္႕ စကားလံုးေတြကိုပင္ သူ နားမေထာင္ေတာ့။ လက္ဖက္ရည္ဖိုးကို စားပြဲေပၚပစ္ တင္ကာ ထိုင္ရာမွ ထထြက္လာခဲ့သည္။ သူငယ္ခ်င္း အခ်င္းခ်င္း ဒီေလာက္ႀကီး စိတ္ဆိုးသြားဖို႔ မသင့္ဘူးလို႔ဘဲဲ ဆိုဆို သူ ဒီကိစၥေတြကို အလြန္မုန္းသည္။
သူတို႔ေၾကာင္႕ အားလံုး သိကုန္သည္။
အဆိုးဆံုးက သူ သြားေနက် ဟိုေကာင္မေလးေတြ။ သူ တစ္သက္လံုး ဒီကိစၥေတြနဲ႕ ကင္းခဲ့တာ မဟုတ္။ သူက ကြန္ဒံုး သံုးရတာကို လံုးဝ မႀကိဳက္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘယ္တုန္းကမွ မသံုး။ သူတို႕က အတူတူပါပဲလို႕ ေျပာေပမယ္႕ သူ႕စိတ္ထဲမွာ လံုးဝဆို လံုးဝကို မတူ။ သူတို႕ ေျခာက္လွန္႕ေနလို႕ ေၾကာက္လန္႕ကာ တေလာက အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုး စစ္လိုက္ရေသးသည္။ အဲဒီတစ္ႀကိမ္မွာ နဂၢတစ္ဆိုေပမယ္႕ စိတ္မခ်ရေသးဘူးဆိုလို႕ ေနာက္ ေျခာက္လအၾကာမွာ သူ ထပ္စစ္ရသည္။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္လည္း နဂၢတစ္။ ပိုက္ဆံအလကား အကုန္ခံမိသည္႕အတြက္ သူ ေနာင္တရသလိုပင္ ျဖစ္သြားမိ သည္။ အဲဒီလို စစ္ေဆးၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ သူက ေဈးျမင္႕ျမင္႕မားမားနဲ႕ သန္႕သန္႕ကေလးေတြကိုသာ ေသေသခ်ာ ခ်ာ ေ႐ြးခ်ယ္ေတာ႕သည္။ ဒါေတြအတြက္ဆိုရင္ေတာ့ သူ မႏွေျမာပါ။ ဒီလို သတိထားလိုက္ရင္ ဒီအိတ္ခ်္ အိုင္ဗီေတြ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေတြအတြက္ ဘာပူေနစရာ လိုေတာ႕မွာလဲ။ သူ ေနာက္ဆံုးေတြ႕ထားသည္ ဖူးညက္ေန ေအာင္ လွပေသာ ေကာင္မေလးက သူ႕ကို ကြန္ဒံုးနဲ႕မွ လက္ခံမည္ဟု ဆိုသည္။ သူ႕ပံုစံ ၾကည္႕ရတာ ဒီေလာကထဲ ကို ေရာက္တာပင္ ၾကာပံုမရေသး။ ဒီ ေကာင္မေလးမ်ိဳးမွ မသန္႕ရင္ ဘယ္လို ေကာင္မေလးေတြ သန္႕မတဲ႕လဲ။ သူမက အားလံုးကို ကြန္ဒံုးနဲ႕မွ လက္ခံတယ္ဆိုေတာ႕ ပိုေတာင္ စိတ္ခ်ရေသး။ သူ သံုးစရာ လံုးဝကို မလိုေတာ႕တာ ေသခ်ာသြားၿပီပဲ။ သူ႕အေတြးနဲ႕သူ ေပ်ာ္ကာ သူတို႕ ခ်ိန္းဆိုထားရာ ေနရာသို႕ ထြက္လာခဲ့သည္။ သူ႕ရဲ႕ ေဒါသေတြ စိတ္ညစ္ညဴးမႈေတြ အားလံုး ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္။ သူ ႀကိဳတင္ေတြးထားသည္႕ အတိုင္း ေကာင္မေလး ေ႐ွ႕မွာ ကြန္ဒံုးကို ဟန္ျပသာ သံုးကာ တားဆီးလို႕ မရႏိုင္ေတာ့တဲ့ကာလမွာ ျပန္ခြ်တ္ပစ္လိုက္ေလေတာ့သည္။

*** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***

ေအာင္ႏိုင္သူ အၿပံဳးနဲ႕ သူမရဲ႕ ေဖာက္သည္သစ္ကို လွမ္းၾကည္႕ကာ သူမ မသိမသာ သက္ျပင္းခ် လိုက္မိသည္။ ေယာက်ာ္းေတြရဲ႕ ႏိုင္႕ထက္စီးနင္း ျပဳမႈေတြက သူမ ဘဝအတြက္ ဘာမွ ထူးဆန္းတဲ႕ အရာေတြ မဟုတ္ေတာ႕။ ဒီ႕အတြက္ေၾကာင္႕သာ သူမ ဒီဘဝကို ေရာက္ခဲ႕ရတာေလ။ ၿပီးေတာ႕ ဒီ႕အတြက္ေၾကာင္႕လည္း သူမ ပိုဆိုးတဲ႕ အေျခအေနတစ္ခုကို ေရာက္႐ွိခဲ႕ရၿပီးၿပီပဲ။ ပထမအႀကိမ္ရဲ႕ စစ္ေဆးေတြ႕႐ွိခ်က္ကို မယံုၾကည္သျဖင္႕ ေသခ်ာေအာင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ထပ္မံစစ္ ေဆးရာမွ ရ႐ွိခဲ႕သည္႕ အေျဖ စာ႐ြက္ကေလးထဲက စာသားေတြပင္ သူမ မ်က္စိထဲက မေပ်ာက္ကြယ္ေသး။ သူမအတြက္ ကာကြယ္ဖို႕ ေျပာစဥ္ကလဲ မရ။ သူတို႕အတြက္ ကာကြယ္ဖို႕ ေျပာစဥ္မွာလဲ မေအာင္ျမင္။ ဒီလူေတြရဲ႕ ဦးေႏွာက္နဲ႕ စဥ္းစားဥာဏ္ကို သူမ တအံ႕တဩ ျဖစ္ေနမိသည္။ ဒီအတိုင္းဆို သူမရဲ႕ အလွအပေတြ မပ်က္စီးေသး တဲ႕ ကာလတစ္ခု အထိေတာ႕ သူမ ဝမ္းစာ ႐ွာလို႔ ရေနဦးမွာပဲေလ။ ဒီဘဝ ဒီအေျခအေနအထိ ႏြံနစ္ခဲ႕ၿပီးသူ တစ္ဦးအေနနဲ႕ အျဖစ္မွန္ကို ဖြင္႕ေျပာျပကာ မိမိ ဘဝကို ဒီ႕ထက္ အနာခံမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ဒီေယာက္်ားေတြ ဘာလို႕မ်ား မရိပ္မိႏိုင္ၾကတာပါလိမ္႕ေနာ္။
ကြ်န္း
(၁၃၊၁၂၊ဝ၄။အမွတ္(၃၃၃)။ အလင္းတန္းဂ်ာနယ္)

Read More...

Collapse...

HIV vaccine

ခုခံက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး

၂၄ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၉

ဒီကေန႔ သတင္းေတြထဲမွာ ထိပ္ဆံုးကပါလာတာကေတာ့ ခုခံက်ေရာဂါကာကြယ္ေဆး သုေတသန ေအာင္ျမင္မႈ သတင္းပါ။ ထိုင္း-အေမရိကန္ ၆ ႏွစ္ၾကာ ပူးတြဲ သုေတသနျပဳခ်က္အရ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားသူေတြဟာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးမထားသူေတြထက္ ခုခံက်ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ၃၁ ရာႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီသတင္းေကာင္းကို ခြဲျခမ္းစိပ္ျဖာ ၾကည့္ရေအာင္။

စမ္းသပ္မႈ

ဒီသုေတသနျပဳခ်က္ဟာ ကာကြယ္ေဆး စမ္းသပ္မႈအဆင့္ (၃) ျဖစ္ၿပီး အရည္အေသြးပိုင္းမွာ စနစ္တက် ေဆာင္ရြက္ထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

(စကားခ်ပ္။
စမ္းသပ္မႈ အဆင့္ (၁) - ကာကြယ္ေဆးက လူကို ဥပါဒ္ မေပးႏိုင္ဘူး ဆိုတာ ေသခ်ာေအာင္ စမ္းသပ္တာပါ။
စမ္းသပ္မႈ အဆင့္ (၂) - ကာကြယ္ေဆးက တကယ့္ အာနိသင္ ရွိမရွိ လူဦးေရ ခပ္နည္းနည္းနဲ႔ စမ္းသပ္တာ ျဖစ္ၿပီး
စမ္းသပ္မႈ အဆင့္ (၃) - ကာကြယ္ေဆးက တကယ့္ အာနိသင္ ရွိမရွိ လူဦးေရ မ်ားမ်ားနဲ႔ စမ္းသပ္တာျဖစ္ပါတယ္။)

ခုခံက်ေရာဂါပိုး မရွိတဲ့ ( HIV ပိုး မရွိတဲ့ ) အသက္ ၁၈ ႏွစ္ကေန ၃၀ အတြင္း ထိုင္းလူမ်ိဳး က်ား-မ စုစုေပါင္း ၁၆၀၀၀ ေက်ာ္ကို စမ္းသပ္ထားပါတယ္။ အစမ္းသပ္ခံတဲ့ လူေတြထဲမွာ တစ္၀က္က ကာကြယ္ေဆးရၿပီး က်န္တစ္၀က္က ကာကြယ္ေဆး မရပါ။ သို႔ေသာ္ အားလံုးကိုေတာ့ အျပင္ပန္းၾကည့္ရင္ အတူတူပဲလို႔ ထင္ရတဲ့ ေဆးေတြ ပံုမွန္ ထိုးေပးပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး အတု နဲ႔ အစစ္လို႔ လြယ္လြယ္ ေျပာၾကပါစို႔ရဲ႕။ ေဆးထိုးေပးရတဲ့ လူကိုယ္တိုင္ေတာင္ ဘယ္ေဆးက အစစ္ ဘယ္ေဆးက အတု ဆိုတာ မသိပါဘူး။ ဒီလိုမ်ိဳး ေဆးထိုးခံရသူေကာ ေဆးထိုးေပးသူပါ အတု အစစ္ မခြဲျခားႏို္င္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားႏိုင္တာဟာ ကာကြယ္ေဆး သုေတသနမွာ အင္မတန္ ေကာင္းမြန္တဲ့ အခ်က္ပါ။ (စကားခ်ပ္။ ။ ဘိုလိုေတာ့ double blind trial လို႔ ေခၚပါတယ္။)

ဘာျဖစ္လို႔ ေကာင္းတာလဲ ဆိုေတာ့ ကာကြယ္ေဆး အစစ္ ရထားလို႔ ဆိုၿပီး အျပင္မွာ သြားကဲခ်င္တိုင္း ကဲေနတာမ်ိဳး၊ ကာကြယ္ေဆး အတု ရထားလို႔ဆိုၿပီး စမ္းသပ္ကာလအတြင္း ဥပုသ္ေစာင့္ေနတာမ်ိဳး လုပ္ေနၾကရင္ စမ္းသပ္မႈ အေျဖထုတ္ရာမွာ ထိခိုက္ႏိုင္လို႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ စမ္းသပ္မႈမွာ ပါ၀င္သူေတြဟာ ေနရိုးေနစဥ္အတိုင္း ဆက္လက္ၿပီး ေနေနၾကဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အခုလို ကာကြယ္ေဆး အတု ရထားလား၊ အစစ္ရထားလား ဘယ္သူ႔ ဘယ္သူမွ မသိၾကေလေတာ့ စမ္းသပ္မႈမွာ ပါ၀င္သူေတြဟာ အရင္လို ေနၿမဲအတိုင္း ဆက္ေနၾကဖို႔ ျဖစ္လာပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က သုေတသန အဖြဲ႔မွာ မပါ၀င္တဲ့ သမာသမတ္ရွိမယ္လို႔ ထင္ရတဲ့ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔က သုေတသန လုပ္သူေတြ စနစ္က်မႈရွိမရွိ ေစာင့္ၾကည့္တာပါ။ ဒါဟာလည္း အရည္အေသြးေကာင္းတဲ့ သုေတသနေတြရဲ႕ လကၡဏာ တစ္ခုပါ။

စမ္းသပ္မႈ အဆင့္ (၃) ကိုေရာက္ဖို႔အတြက္ အဆင့္ (၁) ေတြ (၂) ေတြကို ေက်ာ္ျဖတ္ရပါတယ္။ ဒီသုေတသန ျပဳခ်က္မွာ အဆင့္ (၁) နဲ႔ (၂) ကို ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီးခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ထားတာ ေတြ႔ရလို႔ ေကာင္းမြန္တဲ့ သုေတသနျပဳခ်က္လို႔ ေျပာလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။

စမ္းသပ္မႈ အေျဖ

ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားသူေတြထဲမွာ ၅၁ ဦး ခုခံက် ေရာဂါ ရလာၿပီး ကာကြယ္ေဆး ထိုးမထားသူေတြထဲမွာ ၇၄ ဦး ေရာဂါရပါတယ္။ စမ္းသပ္မႈမွာ ပါ၀င္တဲ့ လူဦးေရ အတိအက်နဲ႔ ပါ၀င္တဲ့ အခ်ိန္ေတြ ထည့္တြက္လိုက္ေတာ့ ၃၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ကာကြယ္မႈ ရွိတယ္လို႔ သိရတယ္။

ေနာက္ဆက္တြဲ ရလဒ္မ်ား

စမ္းသပ္ခဲ့ဖူးသမွ် ခုခံက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးေတြထဲမွာ ဒီကာကြယ္ေဆးက အလားအလာ အေကာင္းဆံုးပါ။ ဒါေပမယ့္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္မႈက ၃၁ ရာႏႈန္းပဲ ရွိေတာ့ ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားဦး ေရာဂါ ကူးစက္ႏိုင္ေခ်က အေတာ္မ်ားေနဆဲပါ။ တစ္ဖက္က ၾကည့္ျပန္ရင္ ဒီကာကြယ္ေဆးရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံု အစြမ္းသတၱိေတြကို ထပ္မံေလ့လာၿပီး မြမ္းမံလိုက္ရင္ ဒီ့ထက္ ပိုေကာင္းတဲ့ ကာကြယ္ေဆး ရေကာင္းရလာႏိုင္ပါတယ္။

သတိထားစရာေလးမ်ား

ဒီစမ္းသပ္မႈမွာ သတိထားစရာ တစ္ခ်က္က ထိုင္းမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ခုခံက်ေရာဂါပိုး မ်ိဳးကြဲ၊ မ်ိဳးစိတ္ေတြကို အဓိကထား စမ္းသပ္ထားတာမို႔ အျခား မ်ိဳးကြဲ၊ မ်ိဳးစိတ္ေတြအတြက္ သံုးလို႔ မရႏိုင္ေသးပါ။ (စကားခ်ပ္။ ။ အာဖရိကႏိုင္ငံေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ခုခံက်ေရာဂါ မ်ိဳးကြဲ၊ မ်ိဳးစိတ္ေတြဟာ ထိုင္းနဲ႔ မတူပါ။)

ကာကြယ္ေဆး ေပၚၿပီေဟ့ ဆိုၿပီး လူေတြ လြတ္ခ်င္တိုင္းလြတ္ၿပီး ကဲေနလို႔ေတာ့ မျဖစ္ပါ။ ကာကြယ္ေဆးက ရာႏႈန္းျပည့္ ကာကြယ္တာ မဟုတ္။ ေနာက္ၿပီး ဒီေန႔ ေပၚတဲ့ ကာကြယ္ေဆးက ေနာက္ေန႔ လူအားလံုး သံုးဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ေနာက္ထပ္ စမ္းသပ္စရာမ်ား ခြင့္ျပဳခ်က္မ်ား ထုတ္လုပ္မႈပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ား ရွိပါေသးတယ္။

ကာကြယ္ေဆး ေပၚၿပီဆိုေတာ့ ခုခံက်ေရာဂါ ဒီကမာၻေပၚကေန အျမစ္ျပတ္ သြားႏိုင္မလား

နမူနာ တစ္ခုနဲ႔ ယွဥ္ၿပီး ေျပာပါမယ္။ ပိုလီယို ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးဟာ ၉၅ ရာႏႈန္း ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ အာနိသင္ရွိပါတယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေက်ာ္က ကာကြယ္ေဆးကို ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိခဲ့ေပမယ့္ ဒီကေန႔ ဒီအခ်ိန္ အထိ ကမာၻေပၚမွာ ပိုလီယိုေရာဂါ အျမစ္ မျပတ္ႏိုင္ေသးပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၃၁ ရာႏႈန္းသာ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ ဒီ ခုခံက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ေတာ့ ခုခံက်ေရာဂါ ကမာၻေပၚမွာ အျမစ္ျပတ္ မသြားႏိုင္ပါ။

ဒါဆို ဘာလုပ္ၾကမလဲ

လက္ရွိ သိၿပီးသား နည္းလမ္းေတြျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရး ပညာေပးျခင္း၊ ကြန္ဒံုးသံုးျခင္း၊ ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အျပဳအမူ ( ဥပမာ - မူးယစ္ေဆး ထိုးျခင္း၊ လိင္ဆက္ဆံဖက္ မ်ားျခင္း ) ေတြကို ေရွာင္ျခင္း၊ အမ်ိဳးသား လိင္အဂၤါ အေရျပားျဖတ္ျခင္း စတာေတြကို ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဒီလို ေဆာင္ရြက္ရင္းနဲ႔မွ လူအမ်ား သံုးလို႔ရတဲ့ ခုခံက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး ရလာၿပီဆိုရင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးတာကိုပါ နည္းလမ္းတစ္ခုအေနနဲ႔ ျဖည့္စြက္ အသံုးျပဳလာႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး

UNAIDS. “Largest ever HIV vaccine trial results very encouraging”
ClinicalTrials. HIV Vaccine Trial in Thai Adults.
The U.S. Military HIV Research Program (MHRP). Fact sheet on RV 144 Phast III Trial – Thailand.

Read More...

Collapse...

Let’s Talk About Sex!

ေလာေလာဆယ္မွာ အခ်ိန္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ အလြန္ကို ညံ႔ဖ်င္းေနတဲ့အတြက္ ဒီေနရာက ခဏ ေရွာင္ေျပးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတာပါ။
ဒါေပမယ့္ ပါးစပ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေလး လာေမးထားတာေတြ႔တာနဲ႔ တတ္တဲ့ ပညာ မေနသာ ဆုိသလို (၀ါသနာကလဲ ပါေလေတာ့) ေရးခ်င္လာမိ ျပန္တယ္။
အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေၾကာင့္ ကၽြန္မတို႔ အရင္က မေျပာဆို မေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတဲ့ အရာေတြကို ေျပာဆို၊ ေဆြးေႏြး လာၾကရပါတယ္။
အဲဒီလို ေျပာဆို ေဆြးေႏြးၿပီး အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တားဆီး ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ ပါ၀င္လာၾကသူေတြထဲ လိင္မႈ လုပ္ငန္းနဲ႔ ေန႔စဥ္ အသက္ေမြးေနရတဲ့ လိင္အလုပ္သမေလးေတြ ပါသလို၊ လိင္မႈ ကိစၥဆို ေ၀းေ၀းက ေရွာင္တယ္၊ လံုး၀ အပူ မရွာဘူးဆိုတဲ့ အပ်ိဳႀကီး စစ္စစ္ေတြလဲ ပါပါတယ္။
ရည္းစားေတာင္ တစ္ခါမွ မထားဘူးေသးတဲ့ ညီမေလးေတြ ဆိုလဲ “သမီးတို႔ေတာ့ ပညာေပးရင္းနဲ႔ က်ိန္းေတြ ေက်ေနပါၿပီ အစ္မရယ္“ လို႔ ညည္းၾက ရွာေပမယ့္ သူမ်ားေတြ အႏၱရာယ္ကင္းဖုိ႔ ရွက္တဲ့ ေၾကာက္တဲ့ စိတ္ေတြကို ေဘးခ်ိတ္ၿပီး ေျပာျပေနၾကရပါတယ္။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တားဆီး ကာကြယ္ေရး အတြက္က လူတိုင္း လူတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိေတာ့ လူတိုင္း လူတိုင္းက ဒီသတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို သိထားသင့္တယ္၊ သိထားခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ကၽြန္မ ယံုၾကည္ပါတယ္။
လိင္မႈ ကိစၥမွာ လံုး၀ ေရွာင္ၾကဥ္မႈကပဲ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္း စိ္တ္ခ်ရတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ ရွိတာပါ။ (မွားတယ္ ထင္ရင္ ျပန္ျငင္းၾကပါ။)
အဲဒီေတာ့ အဲဒီလို မေရွာင္ၾကဥ္ႏိုင္တိုင္းမွာ အႏၱရာယ္ကို အနည္းနဲ႔ အမ်ား ဆိုသလို ယူမိတတ္ၾကပါတယ္။
ဒီေတာ့ ကိုယ္ ယူမယ့္ အႏၱရာယ္က ဘယ္ေလာက္အထိ ျမင့္မားသလဲ ဆိုတာကို လူတိုင္း လူတိုင္း သိခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
အဲဒီ လိင္ဆက္ဆံမႈရဲ႕ အႏၱရာယ္ အနည္းအမ်ား အေနအထားထဲမွာ ပါးစပ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံတာကေတာ့ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ကူးစက္ ခံရႏိုင္မႈမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး နည္းပါးတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အျခား ကာလသားေရာဂါေတြ ကူးစက္ ခံရႏိုင္မႈ မ်ားပါတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကြန္ဒံုးကို သံုးတာ ေကာင္းပါတယ္။
စအိုက လိင္ဆက္ဆံျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဆရာတစ္ေယာက္က ေရးေပးမယ္လို႔ ေျပာထားပါတယ္။ေရးႏိုင္တဲ့ သူေတြ ဆက္ေရးေပးၾကဖုိ႔ ကၽြန္မ ဒီမွာပဲ ရပ္ထားပါေတာ့မယ္။

Read More...

Collapse...

HIV Information for Myanmar (HIM)

ျမန္မာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ သတင္းအခ်က္အလက္

ျမန္မာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ သတင္းအခ်က္အလက္ (HIM) သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ အိတ္စ္ (ခုခံက်ေရာဂါ) ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အီးေမးလ္ျဖင့္ ပံုမွန္ျဖန္႔ေ၀ေပးေသာ သတင္းလႊာျဖစ္ပါသည္။ မူလက အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္သာ ေပးပို႔ႏိုင္ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ပါ ေပးပို႔ပါသည္။ ပါ၀င္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ခုခံက်ေရာဂါ ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားကို စိတ္၀င္စားသူမ်ားအတြက္ အလြန္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစသျဖင့္ ေလ့လာၾကည့္ပါရန္ တိုက္တြန္းလိုက္ပါသည္။

စိတ္ပါ၀င္စားပါက (HIV.Information.for.Myanmar [at] gmail [dot] com) ကို အီးေမးလ္ ေရးသား ဆက္သြယ္ၿပီး သတင္းလႊာကို ေတာင္းခံႏိုင္ပါသည္။

အင္တာနက္ေပၚတြင္လည္း ၄င္းဘေလာက္ http://him.civiblog.org/ ကို သြားေရာက္ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

Read More...

Collapse...

HIV / AIDS (3)

ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ားမွာ -

ဒီအိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုး ကူးစက္ ျခင္းရဲ႕ အေစာပိုင္း ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြက ကူးစက္သူ အမ်ားစုမွာေတာ႔ ခံစားရလိမ္႔ မရွိတတ္ ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕တေလ မွာေတာ႔ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုး ကူးစက္ ခံရျပီး ၃ ပါတ္ကေန ၆ ပါတ္ အတြင္းမွာ တုပ္ေကြး ေရာဂါနဲ႔ ပံုစံတူတဲ႔ ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြ ခံစားရ တတ္ ပါတယ္။ အဲဒါကိုေတာ႔ Acute HIV Syndrome လို႕ေခၚပါတယ္။ သူရဲ႕လကၡဏာ ေတြကေတာ႔

- ကိုယ္ပူျခင္း
- ေခါင္းကိုက္ျခင္း
- လူႏံုးေနတတ္ျခင္း
- ပ်ိဳ႕အန္ ျခင္း
- ၀မ္းေလ်ာျခင္း
- လည္းပင္ ၊ ခ်ိဳင္း ၊ေပါင္ျခံ တို႕တြင္ အက်ိတ္မ်ား ႀကီးျခင္း

စသည္တို႔ ျဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္။

ဒီလကၡဏာေတြ ဟာအျခား Virus ေတြ႔ေႀကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ လကၡဏာ ေတြနဲ႔ ဆင္တူ ပါတယ္။ ဒါေႀကာင္႔ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုးေႀကာင့္ ဟုတ္ မဟုတ္ ဆိုတာကိုေတာ႔ HIV test စစ္မွပဲ သိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ (ပိုးကူးစက္ ခံရသူ အမ်ားစု ကေတာ႔ ေဖၚျပပါ လကၡဏာေတြ ခံစားရျခင္း မရွိပါဘူး) ေဖၚျပပါ လကၡဏာေတြ ဟာ တစ္ပါတ္ ကေန တစ္လ အတြင္းမွာ ေပ်ာက္ ကင္း သြားေလ႔ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုခံ စားေနရတဲ႔ ကာလ အတြင္းမွာ ခႏၶာ ကိုယ္ထဲမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုး အေရအတြက္ ပမာဏ ျမင္႔မား ေနျပီး အျခားသူေတြ ကို ပိုမိုကူး စက္ႏုိင္ပါတယ္။

၎ ေနာက္ ခႏၶာကိုယ္ ရဲ႕ကိုယ္ခံ စြမ္းအားစနစ္ က ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးေတြကို စတင္ တိုက္ခို္က္ တဲ႔အတြက္ ေႀကာင္႔ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးပမာဏ ေလ်ာ႔နည္း လာပါတယ္။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပုိးဟာ ေသြးျဖဴဥ ေတြကို ျဖည္းျဖည္း ျခင္း ဖ်က္ဆီး ျပစ္ပါတယ္။ တျဖည္ျဖည္း နဲ႔ ေသြးျဖဴဥ အေရအတြက္ အလြန္ က်ဆင္း လာတဲ႔ အခါမွာ ကူးဆက္ေရာ ဂါေတြ နဲ႔ အျခားေသာ ေရာဂါေတြ ခံစားရျပီး ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ျဖစ္သြား ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး ပိုမိုဆိုးရြား ျပင္းထန္တဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ကေတာ႔ လူႀကီးေတြမွာ ေရာဂါပိုး ကူးဆက္ခံ ရတဲ႔အခ်ိန္မွ စျပီး ႏွစ္ အေတာ္ ႀကာေအာင္ (တစ္ခ်ိဳ႕တြင္ ၁၀ ႏွစ္ (သို႔) ထိုထက္ပိုႀကာ၍) ေပၚလာျခင္း မရွိ တတ္ ပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ မိမိကိုယ္ထဲ ကိုပိုးေရာက္ ျပီး တဲ႔ အခ်ိန္ ကစလို႔ ကာလ တစ္ေလ်ာက္လံုး ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုး ေတြ ဟာ ပြား ေနျပီး ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံ စြမ္း အား စနစ္ ကို ဖ်က္ဆီး ေနပါ ေတာ႔တယ္။ ပံုမွန္ က်န္းမာတဲ႔ လူ တစ္ေယာက္ပံုု ေပါက္ေန ေပမယ္႕ မိမိဆီ ကေနတဆင္႔ အျခား သူေတြ ဆီကို ကူးစက္ ႏုိင္ပါတယ္။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုး ကူးစက္ခံထားရျပီး သူ ၆၀% ကေန ၈၀% ဟာ ၅ ႏွစ္ ကေန ၁၀ ႏွစ္ အတြင္းမွာ ဆိုးရြား ျပင္းထန္တဲ႔ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါ ျဖစ္ျပီး အသက္ ေသဆံုး ရေလ့ ရွိ ပါတယ္။

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါရဲ႕ အဓိက လကၡဏာ မ်ားမွာ -

- မိမိရွိရင္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၁၀% ထက္ပိုျပီး ေလ်ာ႔က်သြားျခင္း (ဥပမာ။ ။ အစက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေပါင္ ၁၀၀ ရွိတဲ႔သူက အခု ေပါင္ ၉၀ ေအာက္ကို ေလ်ာ႔နည္း သြား ျခင္း)
- တစ္လထက္ ပိုျပီး ဆက္တိုက္ ၀မ္းေလွ်ာျခင္း
- တစ္လထက္ပိုျပီး အဖ်ားဆက္တိုက္တက္ျခင္း (ကိုယ္ပူေနျခင္း)

တို႕ျဖစ္ပါတယ္။

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ရဲ႕ သာမညလကၡဏာေတြ ကေတာ႔ -

- တစ္လထက္ပို ျပီးေခ်ာင္းဆိုးေနျခင္း
- ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔ ေရယုန္မ်ား (ဆင္ေရယံုမ်ား) ေပါက္ေနျခင္း ၊
- အကိ်တ္မ်ား တစ္ကိုယ္လံုး အႏွံ႔မျပား ထြက္ေနျခင္း
- လွ်ာ ၊ ပါးစပ္ လည္ေခ်ာင္း ထဲတြင္ မွကၡရု မ်ား ထြက္ေနျခင္း
- တစ္ကိုယ္လံုး အေရျပား ယားယံ ေယာင္ယား ျခင္း
- အေရျပား ေပၚႏွင္႔ အေရျပား ေအာက္ ၊ပါးစပ္ ႏွာေခါင္း အတြင္း တို႔တြင္ အနီေရာင္ ၊အညိဳေရာင္ ၊ပန္းေရာင္ ၊ ခရမ္းေရာင္ စတဲ႔ အစက္ မ်ား ေပၚေနျခင္း
- မွတ္ဥာဏ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္း လာျခင္း ၊ စိတ္ဓာတ္ က်ဆင္းျခင္း နွင္႔ အျခားေသာ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာရံုေႀကာ ဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ား ခံစားရျခင္း

စသည္တို႔ တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါအျပင္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔ သူေတြမွာ ခုခံစြမ္းအား က် ဆင္း လာတဲ႔ အတြက္ ( HIV / AIDS 1 မွာ ေျပာထားျပီး ျဖစ္တဲ႔) ကုိယ္ခံစြမ္း အားနိမ္႔ က်ေနမွ သာ ကူးႏိုင္တဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါ (Opportunistic Infections) ေတြ ရရွိ ခံစား ရပါ ေတာ႔တယ္။

Opportunistic infections ေတြဟာ ေရာဂါပိုးမႊား မ်ိဳးစံု ( bacteria ,virus ,fungi ,parasites) ေႀကာင္႔ ျဖစ္ေတာ႔ တာပါပဲ။ ဥပမာ အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ဒီ opportunistic infections ေတြ ထဲမွာ bacteria ေႀကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ တီဘီ ေရာဂါဟာ အဓိက က်န္းမာေရး ျပႆနာ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕မွာ ျဖစ္တဲ႔ တီဘီ ေရာဂါ ကလည္း သာမန္ ထက္ ပိုျပီး ျပင္းထန္ ပါတယ္။ virus ေႀကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ ေရယံုေတြ ၊ အသည္း ေရာင္တာေတြ ၊ fungi မႈိ ေႀကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ ဦးေႏွာက္ အေျမွးပါးေရာင္တာ ၊ မွကၡရု စတာေတြ ၊ parasites ကပ္ပါး ပိုးေတြ ေႀကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ နမိုးနီးယား (အဆုပ္ အေျမွးပါး ေရာင္ျခင္း) ေရာဂါ အစရွိတဲ႔ ေရာဂါေတြ ရရွိ ခံစား ရပါတယ္။

Kaposi's sarcoma and lymphoma စတဲ႔ ကင္ဆာ ေရာဂါေတြ ဟာလည္း အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုး ကူးဆက္ခံထားရတဲ႔ သူေတြမွာ ပံုမွန္ ထက္ ပို ျပီး ျဖစ္ဖို႔ အခြင္႔အလမ္း ရွိပါတယ္။ မိခင္ဆီ ကေနတဆင္႕ ေရာဂါပိုး ကူးဆက္ျပီး ေမြးဖြားလာရတဲ႔ ကေလးေတြမွာေတာ႔ ၂ ႏွစ္ အတြင္းမွာ ျပင္းထန္တဲ႔ လကၡဏာ ေတြ ခံစား ရႏိုင္ပါတယ္။

ကေလးမ်ား တြင္ ေတြ႔ရေသာ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား မွာ အမ်ားအား ျဖင္႔ ကေလးအသက္ ၈ လခန္႔မွာ ေရာဂါလကၡဏာ မ်ား စတင္ ေပၚလာ တတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလလဲ ေမြးစ အခ်ိန္က တိုင္ စေပၚ ႏိုင္ပါတယ္။
လကၡဏာ မ်ားမွာ -

- ကေလးႀကီးထြား မႈမရွိျခင္း ၊ ႀကီးထြားမႈေႏွးေကြးျခင္း
- အသည္း ၊ ေဘလံုး ၊အက်ိတ္မ်ား ႀကီးထြားေနတတ္ျခင္း
- မႀကာခဏဖ်ား ျခင္း၊ ကူးစက္ ေရာဂါမ်ား ခံစားရျခင္းစတဲ႔ လကၡဏာ ေတြ

ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။

(ဆက္လက္ ေဖၚျပပါမည္)

ေဒါက္တာ စိုင္းေဝေအာင္

Read More...

Collapse...

HIV / AIDS (2)

ျမင္ရံုနဲ႔ေတာ႔ သန္႔မွန္း မသိႏိုင္ ဘူး ဆိုသလို ပါပဲ … ဒီပိုး ရွိသူ အမ်ားစုဟာ ကိုယ့္ ကိုယ္ကို ပိုးရွိ ေနမွန္း မသိႀကပါဘူး ။ ေသြးစစ္ ရင္ေတာင္ မွ HIV Antibody Test ကို စစ္လို႔ ရွိရင္ ခႏၶာကိုယ္ ထဲကို ပိုးစ ၀င္တဲ႔ (၆) ပါတ္ကေန (၁၂) ပါတ္ထိ မေတြ႔ ႏိုင္ ပါဘူး။ တခ်ိဳ႔မွာ လည္း (၆)လ ထိ တိုင္ေအာင္ မေတြ႔ရ ပါဘူး။ ဒီကာလကို Window period လို႔ေခၚပါတယ္။ ကိုယ္ထဲကို ပိုးက ၀င္ေနေပမယ္႔ ခႏၵာကိုယ္ ကေန ဒီပိုးကို တုန္႔ျပန္တဲ႔ ပဋိပစၥည္း Antibody က မထြက္ ေသးေတာ႔ ေဆးစစ္ တဲ႔အခါမွာ Negative ျပေနပါတယ္။ ( Antigen Test (သို႔) PCR TEST ကို စစ္ရင္ေတာ႔ (၂) ပါတ္ ကေန (၃)ပါတ္ အတြင္းမွာ ဒီပိုး ကူးစက္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုတာကို သိႏိုင္ ပါတယ္။)

ကၽြန္ေတာ္ တို႕တေတြ ေသြးသြင္းဖို႕ လိုတဲ႔အခါမွာလႈမယ္႔သူရဲ႕ ေသြးကို HIV ပိုး ၊ဘီပိုး ၊စီပိုး စသျဖင္႕စစ္ ျပီးမွပဲ ေသြးသြင္း ေလ့ ရွိ ပါတယ္။ အဲဒီအခါ လႉမယ္႔သူရဲ႕ေသြး က Window period မွာရွိေနရင္ (HIV ပိုးရွိေပမယ္႔ ) HIV Antibody Test ကို စစ္လို႔ HIV negative ဆိုျပီး ေသြးသြင္း မိရင္ လည္းကူး စက္ႏိုင္ပါတယ္ ။

မိမိခႏၶာ ကိုယ္မွာ ဒဏ္ရာ အနာတရ ၊ပြန္းပဲ႔နာမ်ိဳူး ရွိေနရင္ အဲဒီေနရာ ကို ေရာဂါပိုး ရွိသူရဲ႕ ေသြးနဲ႔ ထိေတြ႕မိရင္ လဲေရာဂါပိုး ကူးစက္ ႏိုင္ ပါတယ္။ ပိုး ရွိသူရဲ႕ေသြး နဲ႔ ထိေတြ မိတဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ အေရျပား ပြန္းပဲ႔တာ ရွိမေနရင္ ေရာဂါပိုး ဟာ အေရျပား ကို ေဖာက္ျပီးေတာ႔ မ၀င္ႏိုင္ ပါဘူး ။ အေရျပား ပြန္းပဲ႔တာ ရွိေန ရင္ေတာ႔ ေသြးထိမိတဲ႔ ေနရာကို ခ်က္ျခင္း ဆပ္ျပာနဲ႔ စင္ေအာင္ ေဆး လိုက္ရင္ ေရာဂါပိုး ကူးမယ္႔ အႏၱရာယ္ အလြန္ နည္းသြား ပါတယ္။

အေနာက္တိုင္း ရုပ္ရွင္ေတြ ထဲကလို ပါးစပ္ျခင္း နမ္းတဲ႔ အခါမွာလည္း ပါးစပ္မွာ အနာရွိ ေနရင္ျဖစ္ေစ ၊ သြားဖံုးေသြး ယိုေနတာ ျဖစ္ေစ ၊ ႀကမ္းႀကမ္း တမ္းတမ္း နမ္းလို႔ ပြန္းပဲ႔ျပီး ေသြးထြက္ လာရင္ ျဖစ္ေစ အဲဒီေသြး ကေနတဆင္႕ ကူးဆက္ ႏုိင္တဲ႔ အႏၱရာယ္ ရွိပါတယ္ ။ သာမန္ နမ္းရံု (social kiss) နဲ႔ေတာ႕ မကူး စက္ႏုိင္ပါဘူး ။

ေရာဂါရွိတဲ႔ လူမမာက ျပဳစုုတဲ႔ အခါ လူနာရဲ႕ ခႏၶာ ကိုယ္က ထြက္တဲ႔ အရည္ေတြ (ဥပမာ။ ။အနာက ထြက္တဲ႔ သားငံရည္ ၊ခၽြဲ ၊သလိပ္ ) ေတြထဲမွာ ေရာဂါပိုး အနည္း အက်ဥ္း ပါႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႕လူနာကို ကိုယ္တိုင္ ျပဳစုရလို႔ ေရာဂါ ကူးစက္မွာ ကုိေတာ႕ သိပ္ျပီး စိုးရိမ္ စရာ မလိုပါဘူး။ ဒီလို လူနာေတြကို ျပဳစုတဲ႔ အခါ-သူ႔ခႏၶာကိုယ္ ကေန ထြက္တဲ႔ ေသြး ေတြကို ကိုင္တြယ္တဲ႔ အခါ ၊ လူ႔နာရဲ႔ ေသြး ပါတဲ႔ အန္ဖတ္ေတြ၊ ဆီးေတြ ၀မ္းေတြ ကိုကိုင္တြယ္တဲ႔ အခါမွာ လက္အိတ္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ သင္႔ပါတယ္။ ကိုင္တြယ္ျပီး ရင္လဲ လက္ကို တန္းျပီး ေဆးေႀကာ သင္႔ပါတယ္။ လူနာမွာ ျဖစ္ေစ ျပဳစုသူမွာျဖစ္ေစ ဒဏ္ရာေတြ အနာေတြ ရွိရင္လံုေအာင္ ပတ္တီး စီးထားပါ။ သူ႔နဲ႔ သြားတိုက္ တံနဲ႔ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ ကိရိယာ ေတြကို မွွ်ျပီး မသံုး သင္႔ပါ။ လူနာအတြက္ အသံုးျပဳ ထားတဲ႔ ေဆးထိုးပိုက္မွ အပ္ေတြကို ျဖဳတ္ျခင္း တပ္ျခင္း မျပဳလုပ္ သင္႔ပါ။ ၎အပ္ေတြကို ကေလး ရွိရာ ေနရာေတြမွာ မထားသင္႔ပါဘူး။

ေရာဂါပိုး မကူးစက္ႏိုင္တဲ႔နည္းလမ္းေတြ ကေတာ႔

- ေရာဂါပိုး ရွိသူနဲ႔ အတူတူ ပံုမွန္သြားလာေနထိုင္ စားေသာက္ခ်င္း ေတြကေန မကူးစက္ ႏိုင္ပါဘူး ။
- အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ပိုးဟာ လူအခ်င္းခ်င္း ကေနပဲ ေရာဂါ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္။ အိမ္ေမြး တိရစၧာန္ေတြ ၊ ျခင္ ၊ ယင္ ႀကမ္းပိုးေတြ ကေနတဆင္႔ မကူးစက္ႏုိင္ပါဘူး ။ (ဒီပိုး ဟာလူခႏၶာကိုယ္ ထဲမွာပဲရွင္သန္ ျပန္႕ပြားႏိုင္ျပီး တိရစၧာန္ေတြ ရဲ႕ ကိုယ္ထဲမွာ ရွင္သန္ႏုိင္ျဖင္း မရွိပါဘူး။

ေရာဂါပိုး ရွိမရွိ ေသြးစစ္ေဆးျခင္း

ေရာဂါပိုး ရွိမရွိ သိႏိုင္တဲ႔ တစ္ ခုတည္းေသာ နည္းလမ္း မွာ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေဆြးေႏြး ျပီး ေသြး အစစ္ခံ ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျပင္ပန္း ပံုစံကို ႀကည္႔ျခင္း ျဖင္႕ လည္းေကာင္း ၊ အဂၤါဇာတ္ ကို စစ္ေဆး ျခင္း ျဖင္႔လည္းေကာင္း၊ ဆီး စစ္ျခင္း ျဖင္႔ လည္းေကာင္း ၊ ေရာဂါ အသြင္ လကၡဏာ ကိုႀကည္႔ျခင္း ျဖင္႔ လည္းေကာင္း ေရာဂါပိုး ရွိမရွိ ကို မသိရွိႏိုင္ပါဘူး။ ေသြး မစစ္ခင္မွာေတာ႔ ေသြးစစ္တာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ အခ်က္ အလက္ေတြ ကို ႏွစ္သိမ္႕ေဆြးေႏြး ပညာေပး အဖြဲ႔နဲ႔ျဖစ္ေစ ၊ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျဖစ္ေစ ေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ သင္႔ပါတယ္။ လူ တစ္ေယာက္ ကို ေသြး စစ္ႀကည္႔လို႔ မရွိဘူးဆိုတာ နဲ႔ ေရာဂါ ပိုးမရွိဘူး လို႕ လံုး၀ စိတ္ခ်လို႔ မရပါဘူး။ ဒီကေန႔ မရွိေပ႔မယ္ ေနာက္ေန႔ အေပ်ာ္အပါး လိုက္စား လို႔ပဲျဖစ္ေစ ၊ အျခား အျခားေသာ အေႀကာင္း ေႀကာင္း ေႀကာင္႔ ျဖစ္ေစ ေရာဂါပိုး ကူးစက္သြား ႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ တစ္ခ်က္ကေတာ႔ အထက္မွာ ေျပာျပ ထားသလို ကိုယ္ထဲ ကို ေရာဂါပိုး ၀င္ခါစမွ ေသြးစစ္ရင္ ခ်က္ခ်င္း မေပၚပါဘူး။ HIV antibody test ကိုစစ္လို႔ ရွိရင္ လြန္ခဲ႔တဲ႔ (၃) လမတိုင္ ခင္က အေျခအေန ကိုပဲ ျပပါတယ္။ အမ်ိဳးသား နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး အိမ္ေထာင္ မျပဳမီမွာလဲပဲ ႏွစ္ေယာက္လံုး ေသြးစစ္ သင္႔ပါတယ္ ။ ဒီပိုးဟာ အိမ္ေထာင္ျပဳ တဲ႔ ႏွစ္ဦး ကို သာမကပဲ ၎တို႕မွ ေမြးဖြား လာမယ္႔ သားသမီးကိုပါ ကူးစက္ ႏိုင္ပါတယ္။

ေသြးစစ္ႀကည္႔ျပီးေနာက္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ပိုးရွိေနရင္ -

ေသြးစစ္ႀကည္႔ လို႔ မိမိမွာ အိန္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုိးရွိေနျပီဆိုတာ ကို သိလိုက္တာနဲ႔ မႀကာခင္ ေသရေတာ႔ မယ္ဆိုျပီး ထိတ္လန္႕ မသြားေစ လိုပါဘူး။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုးရွိတာ နဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ျဖစ္ မသြားပါဘူး။ မိမိမွာ ဒီေရာဂါ ပိုး ရွိေနတာကို လူတကာကို ေျပာျပ ေနဖို႕လဲမလိုပါဘူး။ လူေတာမတိုး ရဲ ေလာက္ေအာင္ သိမ္ငယ္ ေနဖို႕လဲ မလိုပါဘူး။ မိသားစုထဲ က ျဖစ္ေစ အေပါင္း အသင္းေတြ ထဲက ျဖစ္ေစ စိတ္ခ် ယံုႀကည္ ရတဲ႔ သူနဲ႔ ရင္ဖြင္႔ ေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ပါ။ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျဖစ္ေစ ႏွစ္ သိမ္႕ေဆြးေႏြး ပညာေပး အဖြဲ႔ နဲ႔ ျဖစ္ေစ ေတြ႔ဆံုျပီး အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပို မို နားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုး ရွိေနေပမယ္႔ ေရာဂါ လကၡဏာ မျပေသးတဲ႔ အတြက္ လူေကာင္း တစ္ေယာက္ ကဲ႔သို႔ပဲ ေနထိုင္ သြားလာ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အျခားသူမ်ားကို ကူးစက္ႏိုင္တဲ႔ အမႈ ကိစၥေတြ ကိုေတာ႕ ေရွာင္ႀကဥ္ သင္႔ပါတယ္။ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုး ရွိေနေပမယ္႕ ေရာဂါ လကၡဏာ မျပေသးေတာ႔ သူ႔ကို ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ျဖစ္ေနျပီ လို႔ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ပံုမွန္လူတစ္ ေယာက္ လုပ္ႏိုင္တဲ႔ လုပ္ငန္း ေဆာင္ တာေတြ အားလံုးကို လုပ္ကိုင္ႏိုင္ ပါတယ္။

(ဆက္လက္ ေဖၚျပပါမည္)

ေဒါက္တာ စိုင္းေဝေအာင္

Read More...

Collapse...

HIV / AIDS (1)

HIV ဆိုတာ ဘာလဲ ?
HIV (Human Immunodeficiency Virus) ဆိုတာက လူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ကိုက်ဆင္းေစ တဲ႔ (Virus)ပိုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးကခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္း အားစနစ္မွာ ပါတဲ႔ Cells ဆဲလ္ ေတြကို သူရဲ႕ (ဒီဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးရဲ႕) ပံုစတူ ကိုယ္ပြား ေတြ အျဖစ္လုပ္ ျပစ္ပါတယ္။ ဒီလို နဲ႔ဒီေရာဂါပိုး ဟာ ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံ စြမ္းအား စနစ္ ကိုတျဖည္းျဖည္း နဲ႔ အေသအခ်ာ ကို ဖ်က္ဆီး ျပစ္ေတာ႔ တာပါပဲ။

AIDS ဆိုတာ ဘာလဲ ?
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ခုခံအား က်ဆင္း မႈကူးစက္ေရာဂါ ဆိုတာကေတာ႔ HIV ပိုး ကူးစက္ခံ ရျခင္းေႀကာင္႔ ရရွိခံ စားလာရတဲ႔ ေရာဂါလကၡ နာ အစုအေပါင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ပံုမွန္အားျဖင္႔ က်န္း မာေနတဲ႔ သူေတြမွာ မကူးစက္ ႏိုင္ တဲ႔( ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံ အားစနစ္ နိမ္႔က် မွသာ ကူးစက္ႏိုင္တဲ႔ ) ကူးစက္ ေရာဂါ ေတြ(opportunistic infections ) ၀င္ျပီး အသက္ အႏၱရာယ္ ကို စိုးရိမ္ ရတဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါ ေတြ ရရွိ ပါေတာ႔တယ္။ AIDS ေရာဂါ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဘယ္လို သတ္မွတ္လဲ ဆိုေတာ႔ ကိုယ္ခံ စြမ္းအား စနစ္ မွာ ပါ၀င္တဲ႔ (T cells ) ေတြ က သတ္မွတ္ထားတဲ႔ Level ထက္ နိမ္႔ က် ေနရင္ (သို႔) ေသြးစစ္ တဲ႔အခါမွာ HIV (positive) ျဖစ္ေနျပီး က်န္း မာေနတဲ႔ သူေတြမွာ မကူးစက္ႏိုင္ တဲ႔ ( ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံ အားစနစ္ နိမ္႔က် မွာသာ ကူးစက္ႏိုင္တဲ႔ ) ကူးစက္ေရာဂါ ေတြ (opportunistic infections) ေတြ ၀င္ေနျပီဆိုရင္ သတ္မွတ္ ပါတယ္။ HIV ပိုးရွိတဲ႔သူေတြမွာ ဒီကူးစက္ ေရာဂါေတြ opportunistic infections ေတြေႀကာင္႔(HIV ပိုး ကိုယ္တိုင္ေႀကာင္႔ မဟုတ္ဘဲ ) မႀကာခဏ ဆိုသလို နာမက်န္း ျဖစ္ရ ျဖင္း (သို႔) ေသဆံုးရျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

HIV ပိုးေႀကာင္႔ ခႏၶာ ကိုယ္မွာ ဘယ္လို ထိခိုက္ သလဲ ?
ပံုမွန္အား ျဖင္႔ေတာ႔ ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္းအား စနစ္ (Immune System ) ကBacterias ၊Virus စတဲ႔ေရာဂါ ပိုးမႊားေတြ ကိုခႏၶာ ကိုယ္အတြင္း မ၀င္ေရာက္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ ကို လက္နက္ေတြရဲ႕ ရန္ကေန ကာကြယ္ေပး တဲ႔ သံခ်ပ္ကာ အိကၤ်ီနဲ႔ တူပါတယ္။ HIV ပိုး ကိုယ္ထဲကို ၀င္သြားျပီဆိုတာ နဲ႔ ဒီပိုးက အကာအကြယ္ အီကၤ်ီကို အေပါက္ေတြ ေဖာက္ျပစ္ေတာ႔တာပါပဲ။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ႔ ဒီအကာကြယ္ အီကၤ်ီက ဘာမွမကာကြယ္ႏိုင္ေတာ႔ေလာက္ေအာင္ ဆိုးရြား ခ်ိနဲ႔ သြားေတာ႔တာပါပဲ။ အဲဒီလို မ်ိဳး HIV ပိုးေႀကာင္႕ ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္း အားစနစ္က က်ဆင္း ခ်ိနဲ႔သြား တဲ႔အခါ မွာ အဲဒီ လိုကို AIDS ရွိေနျပီ လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။

ဒါေႀကာင္႔ HIV positive ျဖစ္ေနပါလ်က္ ကုသမႈမခံ ယူဘူးဆိုရင္ (အႀကမ္းျဖင္း အားျဖင္႔) ၈ ႏွစ္ကေန ၁၀ ႏွစ္အတြင္းမွာ HIV ကေန AIDS ေရာဂါသည္ ဘ၀ကိုေရာက္ရွိ သြားပါတယ္။

HIV ေရာဂါပိုး ဘယ္လို ကူးစက္လဲ ?
HIV ေရာဂါပိုးဟာ ခႏၶာကိုယ္ ကေန ထြက္တဲ႔ အရည္ေတြ(ေသြး ၊ အမ်ိဳးသား/ အမ်ိဳးသမီး ရဲ႕အဂၤါ ဇာတ္ကေနထြက္တဲ႔ အရည္ေတြ ၊မိခင္ ႏို႕ရည္ ေတြ) ကေန တဆင္႔ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ လူတစ္ဦးမွ တစ္ဦးကို HIV ပိုး ကူးစက္ ဖို႔ဆိုရင္ HIV ပိုးပါ၀င္ေနတဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ က ေန ထြက္တဲ႔ အရည္ ေတြ ကျခား တစ္ဦးရဲ႕ ေသြးထဲကို ေရာက္ရွိ သြား မွာ သာ ကူးစက္ သြားႏိုင္ပါတယ္။

အမ်ား အားျဖင္႔ HIVပိုး ကူးစက္ပံု နည္းလမ္း ေတြကေတာ႔ -

၁။ အကာအကြယ္ ပစၥည္း ( ကြန္ဒံုး) အသံုးမျပဳဘဲ လိင္တူလိင္ကြဲ ဆက္ဆံ ျခင္း (ပါး စပ္ျဖင္႔ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္းေႀကာင္႔လဲ ကူးစက္ ႏိုင္ပါတယ္)
၂။ ေဆးထိုး အပ္ကိုမွ်၍ အသံုးျပဳျခင္း
၃။ မိခင္မွ ကေလးသို႔ ကူးစက္ျခင္း (ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ေနစဥ္ ၊ ေမြးဖြားစဥ္ မွာ သာ ကူးစက္ႏိုင္ရံု သာမက ႏို႕တိုက္ျခင္း ကေနလဲ ကူးႏိုင္ပါတယ္။ )

(ဆက္လက္ ေဖၚျပပါမည္)

ေဒါက္တာ စိုင္းေဝေအာင္

Read More...

Collapse...

Guiding Light

'Guiding Light' (HIV ကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား ေစာင့္ေ႐ွာက္ေရး အဖြဲ႔) ဆိုတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း ေလးကို 2007 December မွာ ေစတနာ႐ွင္ လူငယ္(၆)ဦး နဲ႔ စတင္ ဖြဲ႔စည္း ခဲ့ပါတယ္..

မိဘ ႏွစ္ပါးစလံုး AIDS ေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးသြားျပီး ခိုကိုးရာမဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ HIV ကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား အတြက္ လူမႈေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး မ်ားကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစရန္ ရည္႐ြယ္ခဲ့ပါတယ္..လူငယ္လူ႐ြယ္မ်ား အား HIV, AIDS ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ က်န္းမာေရး အသိ ပညာမ်ား ေဟာေျပာ လ်က္႐ွိျပီး လူငယ္မ်ားအတြက္ လမ္းျပ အလင္းေရာင္တစ္ခု ျဖစ္ေစရန္ ရည္႐ြယ္ ပါတယ္..

မိဘမဲ့ HIV ကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ားအား က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ မ်ားအျပင္ လစဥ္ေငြ က်ပ္တစ္ေသာင္းႏွင့္ လိုအပ္လွ်င္ လိုအပ္ သလို ေဆး၀ါးမ်ား အာဟာရမ်ား လႉဒါန္းလ်က္ ႐ွိပါတယ္ ... ေက်ာင္းေန HIVကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား အတြက္လည္း ေက်ာင္းဝတ္စံု၊ စာအုပ္ႏွင့္ စာေရး ကိရိယာမ်ား လစဥ္ လႉဒါန္း လ်က္႐ွိပါတယ္...

ယခုအခါ အဖြဲ႔၀င္အလႉ႐ွင္ (၁၁၁)ဦးထိ ႐ွိလာျပီ ျဖစ္ပါတယ္ ... အဖြဲ႔၀င္ အလႉ႐ွင္ မ်ားထံမွ တစ္လလွ်င္ အနည္းဆံုး(၁၀၀၀)က်ပ္ ႏႈန္းျဖင့္ လစဥ္ ေကာက္ခံျပီး HIV ကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား အတြက္သာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစရန္ ရည္႐ြယ္ပါတယ္ ... ရေငြ/သံုးေငြ စာရင္း ႐ွင္းတမ္းကို (၆)လ တစ္ၾကိမ္ ထုတ္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ...

လိုအပ္ခ်က္မ်ား

(၁) ေနာက္ထပ္ HIV ကေလးငယ္ မ်ားအား ႐ွာေဖြ ေထာက္ပံ့ အကူအညီ ေပးႏိုင္ရန္ အတြက္ အဖြဲ႔၀င္ အလႉ႐ွင္မ်ား တိုးပြား လာေစရန္ ...
(၂) အဖြဲ႔အေၾကာင္း သိ႐ွိ နားလည္ျပီး ကေလးငယ္မ်ားအား စာနာေသာစိတ္ျဖင့္ လႉဒါန္းလာေစရန္ ...
* တစ္အိမ္ တက္ဆင္း အတင္းအလႉေငြလိုက္လံေကာက္ခံျခင္း မျပဳလုပ္ပါ ...
(၃) အဖြဲ႔အစည္း တိုးတက္ေစရန္ အတြက္ အၾကံျပဳ လာေသာ ေ၀ဖန္ အၾကံျပဳ ခ်က္မ်ားကို ၀မ္းေျမာက္ ၀မ္းသာလက္ခံရန္ ...
(၄) ေစတနာ႐ွင္ ဆရာ၀န္မ်ား၏ အခမဲ့ အကူအညီ၊ အၾကံဉာဏ္မ်ား ...
(၅) ေစတနာ႐ွင္ မ်ား၏ အကူအညီ၊ အၾကံဉာဏ္မ်ား ...
(၆) အဖြဲ႔၏ Fund ေငြ အေနအထား အရ ေနာက္ထပ္ ကေလးငယ္ တစ္ေယာက္အား ေထာက္ပံ့ ေပးရန္ လိုအပ္ ေနပါတယ္ ...

မိမိ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ႏြမ္းပါး၍ အကူအညီ လိုအပ္ေနေသာ မိဘမဲ့ HIV ကူးစက္ခံ ကေလးငယ္မ်ား ေတြ႔ခဲ့ရင္ Guiding Light အဖြဲ႔ကို လက္တို႔ လိုက္ပါ ...

စည္းကမ္း
ကေလးမ်ားႏွင့္ မိသားစု၀င္မ်ား၏ ဂုဏ္သိကၡာ ကို ထိန္းသိမ္း ေသာအားျဖင့္ အဖြဲ႔၀င္မ်ားသည္ ကေလးမ်ား၏ ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာ အေၾကာင္း၊ ေနရပ္လိပ္စာ အတိအက်ကို မလိုအပ္ဘဲ ေျပာျပခြင့္ မ႐ွိပါ ...

မွတ္ခ်က္
Guiding Light အဖြဲ႔တြင္ ရာထူး၊ အဆင့္အတန္း၊ လူမ်ဳိးဘာသာ ခြဲျခားထားျခင္းမ႐ွိပါ ... အားလံုး တစ္စိတ္တစ္၀မ္းတည္းျဖင့္ တိုင္ပင္ ညွိႏႈိင္း၍ ကေလးငယ္မ်ား အက်ဳိးအတြက္ အတူတကြ ပူးေပါင္း လုပ္ကိုင္ ေဆာင္႐ြက္ သြားမည္ ျဖစ္ပါတယ္ ...

ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ လႉဒါန္းလိုလွ်င္

မိုးကုတ္ျမိဳ႕
ကိုေနလင္းေအာင္ (Norton)	ေစ်းသစ္ထင္း႐ႉးျခံရပ္။
ကိုေဇာ္၀င္းသန္႔	အမွတ္(ဇ/၂၅၈)၊ ေ႐ႊဘံုသာရပ္။
မခင္သီတာ	အမွတ္(၁၆၈)၊ ျမီဳ႕မရပ္။
မျမင့္ျမင့္ေအး	အမွတ္(တ/၄)၊ ကိစၥကုတ္ရပ္။
မသဲသဲ	ကိုးလံရပ္။
မျငိမ္းဆုေ၀(ရတနာလိႈင္း)	အမွတ္(ဆ/၂၄)၊ ထင္း႐ႉးျခံရပ္။
guidinglight.mgk@googlemail.com

Guiding Light (Mogoke)

Read More...

Collapse...

World AIDS Day 2007

Take the Lead.

Stop AIDS. Keep the Promise.

1 December 2007

Reduce stigma and discrimination, all are human beings.

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ဖို႔၊ အားလံုးပါ၀င္ေဆာင္ရြက္စို႔။
ကိုယ္ခ်င္းစာနာ နားလည္ပါ၊ သင္လည္း လူသားပါ။

Read More...

Collapse...

3D Fund will use 21 million dollar in 2007-08

၂၁၊ ၈၊ ၂၀၀၇

သရီးဒီဖန္ ၂၀၀၇-၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ၂၁ သန္းသံုးမည္

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ခုခံက်ေရာဂါ၊ တီဘီေရာဂါ ႏွင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တို႔ကို တိုက္ဖ်က္ရန္ ၾသစေတးလ် ႏွင့္ ဥပေရာပသမဂၢ (European Union) အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ အဂၤလန္၊ နယ္သာလန္၊ ေနာ္ေ၀း၊ ဆြီဒင္ တို႔က 3DFund (Three Diseases Fund) ေခၚ ရန္ပံုေငြ တစ္ရပ္ကို ထူေထာင္ခဲ့ေလသည္။ စီမံကိန္း သက္တမ္း ၅ ႏွစ္အတြက္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁၀၀ ခန္႔ကို သံုးစြဲသြားမည္ဟု ဆိုေလသည္။ အဆိုပါ ရန္ပံုေငြသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ လတ္တေလာ ရရွိေနေသာ လူမႈကူညီေရး အေထာက္အပံ့မ်ားအနက္ အမ်ားဆံုးဟု ဆိုႏိုင္ေပမည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာတြင္စတင္ေသာ ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြက္ ကုလသမဂၢလက္ေအာက္ခံအဖြဲ႔မ်ား၊ အန္ဂ်ီအိုမ်ား စုစုေပါင္း ၂၅ ဖြဲ႔ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၁ သန္းေက်ာ္ ေထာက္ပံ့သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း 3DFund ၀က္ဆိုက္ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

စာကိုး
Funding Round 1, Three Diseases Fund, retrieved from http://www.3dfund.org/funding.html on August 21, 2007.

Read More...

Collapse...