Public Health in Myanmar: Health system

Showing posts with label Health system. Show all posts

Wednesday, June 15, 2011

အၿဖဴဆင္းၿခင္း (White discharge)

လူ႔ေလာက လူ႔သဘာ၀မွာ အမ်ိဳးသမီးေလးေတြကို ပန္းကေလးေတြအၿဖစ္ တင္စားေၿပာဆိုၾကပါတယ္ ။ ပန္း ကေလးေတြ ဆိုတာ ငယ္ရြယ္ႏုပ်ိဳစဥ္မွာ အစြမ္းကုန္ ပြင့္ဖူးလွပေလ့ရွိၿပီး ၾကီးရင့္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ညွိဳးႏြမ္း ေၿခာက္ေသြ႔ သြားေလ့ရွိတယ္ ။ ဒီလိုအခ်ိန္ေလးအတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ မီးယပ္နဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ၿပႆနာ မ်ိဳးစံု ၾကံဳေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ အခုတင္ဆက္ေပးမွာကေတာ့ မီးယပ္ၿပႆနာမ်ိဳးစံုထဲကမွ White discharge လို႔ေခၚတဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ၿပႆနာပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

အၿဖဴဆင္းၿခင္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ?

အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( normal white discharge ) နဲ႔ မူမ မွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( abnormal white discharge) စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ သာမန္အပ်ိဳေဖာ္၀င္ (puberty) တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တစ္လမွာ ပံုမွန္ ႏွစ္ၾကိမ္ခန္႔ အၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒါကို မူမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းလို႔ေခၚပါတယ္ ။ ပထမအၾကိမ္ဟာ ပထမလနဲ႔ ဒုတယလရဲ႕ ထက္၀က္၀က္လိုက္ရင္ အလယ္ ရက္ေတြမွာ အၿဖဴဆင္းပါတယ္ ။ ဒုတိယအၾကိမ္ကေတာ့ ေသြးမေပၚခင္ တစ္ရက္ရက္မွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒီလိုဆင္းတာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ သတိထားမိေလာက္တဲ့ ပမာဏမဟုတ္ပဲ အနည္းငယ္ (သို႔မဟုတ္) ေၿခာက္မေနပဲ စိုစိစိ ၿဖစ္ေနယံုေလာက္ပဲ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္

- ဆီးစပ္ ႏွင့္ေပါင္ရင္း ၊ ေအာက္ခံေဘာင္းဘီ စိုတဲ့အထိေလာက္ေတာ့ပမာဏမမ်ားပါဘူး ။
- ဆိုးရြားတဲ့ အနံ႔အသက္နဲ႔ ယားယံမႈေတြမရွိပါဘူး ။
- အခ်ိန္ကာလအေနၿဖင့္လည္း အထက္ပါေၿပာခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။

အဲဒါကပို မူမွန္ေသာ ဇီ၀ကမၼေၿပာင္းလဲမႈ ( Normal Physiological Change) လို႔ ေခၚတြင္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳး သမီးေလးေတြ အေနနဲ႔ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရး အတြက္လည္း အိမ္မွ ေရသန္႔သန္႔နဲ႔ ဆပ္ၿပာႏုႏုေလးေတြ သံုးလို႔ရပါတယ္ ။ ကာေဘာ္လစ္လို ဆပ္ၿပာမ်ိဳးသံုးဖို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး ။ အေပၚယံပဲ ေဆးေၾကာဖို႔လိုၿပီး အတြင္းအထိေဆးေၾကာဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ အႏၱရာယ္မရွိတဲ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္းၿခင္းၿဖစ္ တဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ Personal hygiene ေကာင္းဖို႔လိုပါတယ္ ။

တစ္ခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးအတြက္ ဒတ္ေတာ ၊ အဆက္ပ္ေတာ စတဲ့ ပိုး သတ္ေဆးေတြနဲ႔ အတြင္း ဖက္ကို ေဆးေၾကာၿခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္တတ္ၾကပါတယ္ ။ ဒါဟာ လံုး၀မေကာင္းပါဘူး ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြဟာ မိန္းမကိုယ္မွာရွိတဲ့ အက်ိဳးၿပဳ ဘတ္တီးရီးယား ( helpful bacteria) ေတြကို သတ္ ပစ္ေလ့ ရွိၿပီး အက္ဆစ္ဓါတ္ကို ေလ်ာ့ေစပါတယ္ ။ Acid ဓါတ္က်သြားရင္ ၿပင္ပ ဘတ္တီးရီးယား ပိုးေတြ၀င္ လာေစၿပီး မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( Abnormal white discharge) ကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဖက္ေတြပါပဲ ။

- အၿဖဴဆင္းေသာ ပမာဏမ်ားၿခင္း
- ဆိုးရြားေသာ အနံ႔အသက္မ်ားရွိၿခင္း
- ယားယံၿခင္းစသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ပြားေစတဲ့ အခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ပိုး၀င္ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္တာ ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ သားအိမ္ေခါင္း (cervix) က အလုပ္လုပ္တာ မ်ားလြန္းတဲ့အ တြက္ေၾကာင့္(လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားၿခင္း) အၿဖဴဆင္းတာလည္းရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္ထဲထည့္တဲ့ သေႏၶတားပစၥည္း (IUCD) ေၾကာင့္ လည္းဆင္း တာရွိၿပီး တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္း မႈ မမွန္လို႔ stress ( စိတ္ဖိစီးေသာက) မ်ားမႈေၾကာင့္ လည္း အၿဖဴဆင္းရ တာေတြရွိပါတယ္ ။

Post menopausal white discharge

အသက္ၾကီးမွ abnormal white discharge ဆင္းတာေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ၾကီးေသြးဆံုးၿပီးမွ အၿဖဴဆင္း မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္လည္တံကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ႏုိင္တာေၾကာင့္ တတ္ကၽြမ္း တဲ့ သားဖြားမီးယပ္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသသင့္ပါတယ္ ။

ပိုး၀င္ၿခင္း (၃)မ်ိဳး

မူမမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ ပိုး၀င္ၿခင္း ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ (Trichomonas vaginitis) လို႔ေခၚတဲ့ မိန္းမကိုယ္ေရာင္ရမ္းယားယံၿခင္း ၊ အၿဖဴဆင္းၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ဒုတိယတစ္မ်ိဳးကေတာ့ မႈိစြဲကပ္ တဲ့ေရာ ဂါတစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ (Fungal vaginitis or monelial vaginitis) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ တတိယ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ၂ မ်ိဳးစလံုးေပါင္းၿပီးၿဖစ္တဲ့ပိုး၀င္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖဴဆင္းမ်ားၿပီး အနံ႔ဆိုးရြားမယ္ ဆင္းေနတဲ့ အၿဖဴရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ ကို ၾကည့္ၿပီး ဘာပိုး၀င္လဲဆိုတာ ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါတယ္ ။ ဥပမာအေနနဲ႔ မိန္းမ ကိုယ္မွာ မႈိစြဲၿပီးေရာင္ ရမ္းၿခင္းၿဖစ္တာဟာ အမ်ားအားၿဖင့္ Pregnancy ေတြနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မၾကာ ခဏ အ ၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ ပမာဏလည္းမ်ားၿပီး ယားယံၿခင္းနဲ႔ အနံအသက္ ကလည္းမေကာင္း ပါဘူး ။ ဒီလိုမ်ိဳးပဲ မိႈစြဲၿပီး အၿဖဴလည္းခဏခဏဆင္းၿပီး ပမာဏမ်ားၿပီးု ယားမယ္ အနံ႕အသက္ လည္းမေကာင္း ဘူးဆိုရင္ အဆိုပါအမ်ိဳးသမီးမွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ မဟုတ္ရင္လည္း အမ်ိဳးထဲမွာ ဆီးခ်ိဳမ်ိဳးရိုး ရွိႏိုင္ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာ ဒီလိုမၾကာခဏၿဖစ္တယ္ဆိုရင္ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ၿဖစ္တာလို႔ ခန္႔မွန္းရင္ ၉၀% မွန္ေလ့ရွိပါတယ္ ။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ သမားေတြမွာ မႈိစြဲၿပီးမႈမမွန္ အၿဖဴဆင္းတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ Monellia ဆိုတဲ့ မႈိက အခ်ိဳ ကို ႏွစ္သက္ၿပီး အက္ဆစ္ကို ၾကိဳက္ပါတယ္ ။ Pregnancy အခ်ိန္မွာ လိုင္နင္ဆဲလ္ေတြက Glycogen အခ်ိဳဓါတ္ပိုမ်ား လာသလို အခ်ဥ္ဓါတ္လည္းပိုမ်ားလာပါတယ္ ။ အဲဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးဟာ Fungus ေတြ အၾကိဳက္ ၿဖစ္တာောကာင့္ အၿဖဴဆင္းတာလည္းမၾကာခဏၿဖစ္လာၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳသမားမွာလည္း ဒီသေဘာ အတိုင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

Trichomonas vaginitis ေၾကာင့္ အၿဖဴဆင္းရတဲံအဓိက အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံ မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တပ္အပ္ၾကီးေတာ့ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ ဥပမာ ဒီပိုးရွိေနတဲ့ မိန္းမတစ္ေယာက္က အိမ္သာ က မုတ္ေပၚသြားတယ္ ေနာက္တစ္ေယာက္အပ်ိဳစင္ေလးကလည္း သြားမိရင္သူ႔မွာကူးစက္သြားၿပီး အဲဒီအပ်ိဳ စင္ေလးကို လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ၿဖစ္တာပါလို႔ေတာ့ စြပ္စြဲလို႔မရဘူးေပါ့ ။ ဒီလိုအေၿခအေန မ်ိဳးေတြလည္းရွိ တတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ၿပီး အေမေတြ အစ္မေတြဆီကလည္း တဆင့္ကူးတတ္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတူေနတဲ့အခန္းေတြ ေဘာ္ဒါေဆာင္ေတြမွာလည္း ထဘီငွား၀တ္တာေတြ အတြင္းခံေတြ ငွား၀တ္ တာေတြက တဆင့္လည္းကူးႏုိင္ပါေသးတယ္ ။

ကုသမႈ အပိုင္း

ကုသမႈအပိုင္းမွာေတာ့ ေခၚမွီတိုးတက္လာတဲ့နည္းပညာအရ ေဆး၀ါးေတြကလည္း အရမ္းကို ေခတ္မွီလာပါတယ္ ။ ေရာဂါရာဇ၀င္ history ကို ေမးၾကည့္လိုက္လုိ႔ Trichomonas vaginitis လို႔ ေသခ်ာရင္ ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေရာ သူ႔ရဲ႔ partner ေယာကၤ်ားပါ တစ္ၿပိဳင္တည္းကုသမႈခံယူရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အမ်ားအားၿဖင့္ ေယာကၤ်ားၿဖစ္သူဟာ ပိုးသယ္ေဆာင္သူ ( carrier) ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေယာကၤ်ားမွာေတာ့ လကၡာၿပေလ့မရွိပဲ မိန္းမၿဖစ္သူမွာသာ လကၡဏာ ၿပေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ၿပန္ၿပန္ၿဖစ္ၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႔ ၿပိဳင္တူကုသဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေဆးကေတာ့ ရိုးရိုးေလးပါပဲ ။ Metronidazole ေဆးကို မနက္ ၊ ေန႔လည္ ၊ ည တစ္ၿပားဆီ ၂ ေယာက္စလံုး တစ္ေန႔ ၃ ၾကိမ္ ၇ ရက္ေသာက္ေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

Trichomonas ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းဟာ အေရာင္က ၿဖဴမေနပဲ စိမ္း၀ါ၀ါအေရာင္ရွိပါတယ္ ။ ပမာဏ မ်ားၿပီး ေအာက္ခံေဘာင္းဘီစိုမယ္ ။ ယားယံမယ္ ေနာက္ၿပီးအန႔ံလည္းရွိပါတယ္ ။ မိန္းမကိုယ္တစ္ခုလံုး ရဲေနၿပီး အဲဒီ အေပၚမွာ အမည္းေၿပာက္အၿဖဴေၿပာက္ေလးေတြ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ မႈမမွန္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းမွာက်ေတာ့ မိန္းမကိုယ္နံရံမွာ အၿဖဴဖတ္ေလးေတြ ကပ္ေနေလ့ရွိတယ္ ။ အဲဒါကို milk cast လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ တစ္ဆို႔ဆို႔နဲ႔ေနရခက္တဲ့ လကၡဏာေတြခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ Trichomonas vaginitis ဆိုတာေသခ်ာရင္အထက္ကေၿပာသလို ေဆးေသာက္လို႔ရသလို မိန္းမကိုယ္ထဲ ထည့္တဲ့ေဆးေတြ လည္းသံုး လို႔ရပါတယ္ ။ မႈိစြဲလို႔ အၿဖဴဆင္းတာကိုလည္း ထည့္ေဆးစားေဆးေတြသံုးလို႔ရပါတယ္ ။ တိုးတက္လာတဲ့ေဆး ပညာအရေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုးစြဲတဲ့ ၃ မ်ိဳးစလံုးအတြက္ အဆင္ေၿပတဲ့ ထည့္ေဆးေတြရွိလာပါတယ္ ။ တစ္ညတစ္ လံုးနဲ႔ ၆ ည ထည့္ေပးရပါတယ္ ။

အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးေတြ ၊ ေက်ာင္းသူေလးေတြအေနနဲ႔ အၿဖဴဆင္းတာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဗဟုသုတေတြၿပည့္ ၀ေနဖို႔လို ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔ဆို စာေမးပြဲေတြလည္းရွိတယ္ ။ အိပ္ေရးေတြပ်က္ၿပီး ေသြးအားနည္း ၿပီးေတာ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္း တာေတြၿဖစ္တာကို စိတ္ပူစိတ္ညစ္စရာမလိုပါဘူး ။ ေသြးအားၿပန္ၿပည့္ေအာင္ အနားယူၿပီး ပံုမွန္စားေသာက္ လိုက္ရင္ၿပန္ေကာင္းသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ IUCD ေၾကာင့္ၿဖစ္တာဆိုရင္လည္း အဲဒါၿပန္ထုတ္ လိုက္ရင္ေကာင္း သြားပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုသတိထားရမွာကေတာ့ ဆီးပူေညာင္းက်ေရာဂါ ပိုး Ganorrhoea ေၾကာင့္ ၿဖစ္တာဆိုရင္ေတာ့ သင့္ေတာ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆး Antibiotic ကိုသံုးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဆရာ၀န္ နဲ႔ၿပဖို႔လိုပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းတာဟာ ေသြးဆံုးခ်ိန္မတိုင္ခင္အထိ ၾကံဳေတြ႔ေနရဦးမွာပါပဲ ။ မဆင္းရင္ လည္းပိုး၀င္မယ္ ။ ေယာကၤ်ားနဲ႔ အတူေနလို႔မရဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ မူမွန္အၿဖဴဆိုတာ စိတ္ပူဖို႔မလို ဘူးဆို တာ သိထားေစခ်င္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔လည္း အမ်ိဳးသမီးစကား၀ိုင္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီး က်န္းမာေရး အေၾကာင္းကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေဆြးေႏြးေၿပာဆိုၾကဖို႔လိုပ့ါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔က ဘယ္သူ႔ကိုမွ လည္း မေၿပာပဲ ငါတစ္ေယာက္ တည္းဒီလိုၿဖစ္ေနတာပါလားဆိုၿပီးေတာ့အေတြးေတြ၀င္သြားတတ္ပါတယ္ ။

အမ်ိဳးသမီးေတြသာမက အမ်ိဳးသားေတြေရာ ဒီသေဘာသဘာ၀ ကိုနားလည္ၿပီး မိမိ partner ကိုတန္ဖိုး ထားႏုိင္ ၾက ပါေစ ။ အမ်ိဳးသမီးက်န္းမာေရ းဗဟုသုတေတြ ၿပည့္၀ႏုိင္ၾကပါေစ ။

Ref : Health Education on Reproductive Health ( Prof . Myint Mg Mg )
: Internet

သက္တန္႔ခ်ိဳ

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Thursday, December 31, 2009

အသည္းအစားထိုးျခင္း........(၂)

အသည္းအစားထိုးျခင္းအေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာျပီးသြားေတာ့ အဘယ့္ေၾကာင့္ ၀မး္နည္းရတာကို ဆက္လက္ေရးသားလို႕ပါသည္။ အဆိုပါ ခဲြစိတ္မွဳကို ႏိုင္ငံေတာ္က အားလံုးကုန္က်ခံကာ ျပဳလုပ္ေပးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ သိန္း ကို ရာႏွင့္ခ်ီကာ ကုန္က်မည္ ျဖစ္သည္။ အတိအက်ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ မတြက္တတ္ပါ။ ေဆးဖိုး၊ infrastructure ဖိုး၊ ႏိုင္ငံျခားသို႕သြားေရာက္ေလ့လာရသည့္ စရိတ္မ်ားကို ထည့္တြက္ပါက သိန္း ၅၀၀ ေအာက္တြင္ မရိွပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူတစ္ေယာက္အတြက္ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္သည္ ပ်မ္းမွ်အားျဖစ္ က်ပ္ ရာဂဏန္းရိွပါသည္။ အခုေတာ့ လူတစ္ေယာက္တည္းအတြက္ သိန္း ၅၀၀ အကုန္ခံလိုက္တယ္ဆိုေတာ့....... အဆုိပါလူသည္ ထိုမွ် ကုန္က်ခံရေလာက္ေအာင္ တိုင္းျပည္ကို အက်ိဳးျပဳမည့္ သူလား၊ ၅၀၀ ရင္းလ်င္ သိန္းႏွင့္ ခ်ီ ျပီး ျပန္လည္ ေပးဆပ္မည့္သူလား...... ဒါမ မဟုတ္ ငါတို႕ဆီမွာ ခဲြႏိုင္တယ္ကြ ဆိုျပီး လက္မေထာင္ႏိုင္ဖို႕ သက္သက္ပဲလား....... အစရိွသည့္ ေမးခြန္းမ်ားအတြက္ ကၽြန္ေတာ့္ထံတြင္ အေျဖမရိွပါ။

ေသြးလွည့္စက္မရိွလို႕၊ ေသြးလွဴ ဘဏ္မ ရိွလို႕၊ မီးမလာလို႕၊ ေသြးရည္ၾကည္မသြင္းရလို႕၊ အျပစ္မဲ့စြာ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားတဲ့ ကေလးေတြအတြက္........နယ္စပ္ကေန ၀င္ခ်င္တိုင္း၀င္လာတဲ့ ငွက္ဖ်ားေဆးအတုေတြေၾကာင့္ မေသသင့္ဘဲေသေနရတဲ့ ငွက္ဖ်ားလူနာေတြအတြက္........ အရည္အေသြး မျပည့္မီွတဲ့ TB ေဆးေတြေသာက္ျပီး TB ေရာဂါကို အၾကိမ္ၾကိမ္ ကုသခံေနရသူေတြအတြက္........လံုေလာက္တဲ့အသိပညာမရိွလို႕ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ရင္း အသက္ေသဆံုးသြားက်တဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြအတြက္......လံုေလာက္တဲ့ က်န္းမာေရးပညာေပးမွဳေတြ မရိွလို႕ HIV ၊ hepatitis B အစရိွတဲ့ ေရာဂါေတြ ကူးစက္ခံေနရသူေတြအတြက္သာ အဲဒီ သိန္း ၅၀၀ ႏွင့္ အထက္ ကုန္က်ေငြကို အသံုးခ်ခဲ့လို႕ ရိွရင္.... ရလဒ္မ်ားသည္ အမ်ားၾကီး မဟုတ္ေတာင္ အနည္းငယ္ေတာ့ ေျပာင္းလဲလာမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ထိုကဲ့သို႕ေသာ သတင္းမ်ားသည္ သတင္းစာ ေခါင္းစဥ္းမ်ား၊ ဂ်ာနယ္ေခါင္းစဥ္းမ်ားတြင္ ထည့္ရေလာက္ေအာင္ မခမ္းနား၊ မၾကီးက်ယ္၊ ငါလုပ္လုိက္တာကြ ဆိုျပီးေတာ့လည္း လက္မေထာင္လို႕မရ။

ကၽြန္ေတာ္တို႕ဆီမွာ Resource Allocation နဲ႕ပတ္သက္လာရင္ Economic based thinking and priority လုပ္တဲ့အက်င့္ေတြကို ထားရိွဖို႕ လိုလာပါျပီ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ ဒီတိုင္းျပည္မွာ ႏွစ္အၾကာဆံုး ပညာေရးႏွင့္ ထိေတြ႕ခဲ့သူေတြပါ။ ဘယ္သူမွ ဆရာ၀န္ေတြေလာက္ အၾကာၾကီး ေက်ာင္းမတက္ရပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြက သာမန္လူေတြထက္ေတာ့ အေကာင္းအဆိုးကို ပိုျပီး ခဲြျခားပိုင္းျဖတ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႕ ယူဆလို႕ရႏိုင္ပါတယ္။ (လက္ေတြ႕တြင္ ဘယ္လိုအေျခအေနရိွလဲဆိုတာေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး) ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ customer ဟာ ျပည္သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕အတြက္ ျပည္သူအမ်ားစုရဲ႕ က်န္းမာေရးတိုးတက္မွဳကသာ အဓိက ဦးစားေပးျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ စီးပြားေရးကိစၥတစ္ခုတည္း မဟုတ္ပါ။ က်င့္၀တ္ပိုင္း၊ စိတ္ဓာတ္အဆင့္အတန္း ႏွင့္လည္း သက္ဆိုင္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕မွာ ေရြးခ်ယ္စရာလမ္းႏွစ္လမ္းရိွသည္။ လက္ရိွအတိုင္း ငပ်င္းက်ျပီးေနမလား။ လြယ္သည္။ သက္သာသည္။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာလုပ္လို႕ရသည္။ သို႕ေသာ္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ျပန္ေမးၾကည့္ရမွာက ငါေသသြားရင္ ငါ့သမိုင္းကို ဘယ္လိုခ်န္ခဲ့မွာလဲ။ ငါဟာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြရိွပါလ်က္နဲ႕ လူအမ်ားအက်ိဳးယုတ္မည့္ လမ္းစဥ္ေတြကို ခ်မွတ္ခဲ့တာလား အစရိွသျဖင့္ ေမးခြန္းမ်ားကို ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ျပန္ေမးၾကည့္သင့္သည္။ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္တစ္ခုကေတာ့ ခက္သည္။ အမ်ားၾကီး ေျပာင္းလဲရမည္။ ေအာင္ျမင္ဖို႕ေတာ့ မေသခ်ာ။ အမ်ားၾကီး ၾကိဳးစားအားထုတ္ရမည္။ သို႕ေသာ္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း အက်ိဳးရိွလာမည္ျဖစ္သည္။ ကဲ....ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘယ္လမ္းေရြးၾကမလဲ။

စာၾကြင္း။ ။ စာလံုးေပါင္းအမွားမ်ား ပါရိွသည့္အတြက္ ေတာင္းပန္အပ္ပါသည္။

အသည္းအစားထိုးျခင္း........(၁)

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယအၾကိမ္ေျမာက္ အသည္းအစားထိုးကုသမွဳကို ရန္ကုန္အေထြေထြေရာဂါကု ေဆးရံုသစ္ၾကီးမွာ ဒီဇင္ဘာ ၂၄ ရက္ေန႕က ေအာင္ျမင္စြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႕ ၾကားသိရပါတယ္။ အဓိက ခဲြစိတ္ဆရာ၀န္ကေတာ့ ဆရာၾကီးဦးေနာ္မန္လွ ျဖစ္ျပီး လူနာကေတာ့ အသက္ ၄၉ ႏွစ္ရိွ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးလို႕ သိရိွရပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တုန္းကလည္း ယခုကဲ့သို႕ပင္ အသည္းအစားထိုးကုသျခင္းကို ေအာင္ျမင္စြာ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဆရာၾကီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၄ တုန္းက လုပ္တာက လူေသက အသည္းကို လူရွင္မွ အစားထိုးတာ၊ အခုလုပ္တာကေတာ့ လူနာရဲ႕ အသည္းကို ထုတ္ျပီး လူအရွင္ရဲ႕ အသည္းတစ္၀က္ကို အစားထိုးကုသတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသတင္းကို ၾကားေသာအခါ ၀မ္းလည္း သာသလို ၀မ္းလည္းနည္းမိသည္။ ၀မ္းနည္းတာက ပိုပါသည္။

အဘယ့္ေၾကာင့္ ၀မ္းသာရသလဲဆိုတာကေတာ့ မေျပာေတာ့ပါ။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွာ ေဆးပညာ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးလာတာ ၀မ္းသာစရာပင္ျဖစ္သည္။ ၀မ္းနည္းစရာကေတာ့ အဆိုပါ တိုးတက္မွဳေတြက ျပည္သူေတြကို တကယ္ေကာ ေကာင္းက်ိဳးျပဳမွာ မို႕လို႕လား ဆိုသည့္ ေမးခြန္းေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ ဤ သတင္းေဆာင္းပါးကို ဖတ္ျပီး ကိုယ့္ဘာသာကို ေမးခြန္းမ်ား ေမးၾကည့္ေနမိသည္။ ရလာတဲ့အေျဖေတြကေတာ့ အေျခအေနသိပ္မေကာင္းလွပါ။

ေဆာင္းပါးကို ဆက္လက္မေရးသားမီ အသည္းအစားထိုးျခင္း အေၾကာင္း အနည္းငယ္ ေျပာျပလိုပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္သည္ ခဲြစိတ္အထူးကု တစ္ေယာက္မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ ္ေျပာျပသည့္အခ်က္မ်ားသည္ မွားေကာင္း မွားႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို႕ မွားယြင္းခဲ့ပါက တတ္သိနားလည္သူမ်ားက ေထာက္ျပ ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟုလည္း ယံုၾကည္ပါသည္။ အသည္းအစားထိုးသည္ ဆိုသည္ကား လူတစ္ေယာက္၏ အသည္းသည္ အသက္ရွင္ရပ္တည္ရန္အတြက္ လံုေလာက္သည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ေသာေၾကာင့္ အျခားေသာ လူ (သို႕မဟုတ္) animal ဆီမွ အသည္းကို အစားထိုးကာ အလုပ္လုပ္ခိုင္းရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ ကားေတြမွာလို တာယာမေကာင္းလို႕ လဲတဲ့သေဘာပါပဲ။ သို႕ေသာ္ လူ၏ ခႏၶာကိုယ္သည္ သူတစ္ပါး၏ အသည္းကို လြယ္လြယ္ကူကူ လက္မခံပါ။ ကိုယ့္ပစၥည္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူ၏ ခုခံအားစနစ္က အဆိုပါ အသည္းကို ပ်က္စီးသြားသည္အထိ ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အသည္းအစားထိုးမည္ဆိုပါက လက္ခံမည့္လူနာ၏ ကိုယ္ခံအားစနစ္အား သုညအဆင့္သို႕ေရာက္ေအာင္ ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရပါသည္။ သို႕မွသာ အလွဴရွင္၏ အသည္းကို လူနာ၏ ကိုယ္ခံအားစနစ္မွ လက္ခံႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႕ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရန္အတြက္ ေဆးအျပင္းစားမ်ားကို အသံုးျပဳရပါသည္။ ထိုအခါ လူသည္ အလိုလိုေနရင္း ကိုယ္ခံအား မရိွေတာ့ေသာေၾကာင့္ ျပင္ပေရာဂါပိုးမ်ား အလိုလိုေနရင္း ၀င္ေရာက္ကာ ဒုကၡေပးႏိုင္ပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ အဆိုပါ လူနာကဲ့သို႕ ကိုယ္ခံအားကို ခ်ထားသူမ်ားကို ေရာဂါပိုး ကင္းစင္သည့္ အခန္းမ်ားတြင္ သီးသန္႕ထားရပါသည္။ ယခုကဲ့သို႕ ေဆးမ်ားသံုးျခင္းႏွင့္ ေရာဂါပိုးကင္းစင္သည့္ အခန္းမ်ားျပဳလုပ္ရျခင္းႏွင့္ ထိန္းသိမ္းရျခင္းသည္ လြန္စြာမွ ေငြေၾကး အကုန္အက်မ်ားလွပါသည္။ အကုန္အက်သက္သာေအာင္ ေလ်ာ့ေလ်ာ့ေပါ့ေပါ့လုပ္ပါက လူနာ၏ အသက္အႏာၱရယ္ ရိွပါသည္။ ကိုယ္ခံအားစနစ္လံုး၀ ပ်က္စီးသြားပါက အလွဴရွင္၏ အသည္းကို လက္ခံႏိုင္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။ အသည္း၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ဘယ္ဘက္ႏွင့္ ညာဘက္ဆိုျပီး ႏွစ္ျခမ္းရိွသည့္အနက္ တစ္ျခမ္းရိွပါက လူအသက္ရွင္ ရပ္တည္ရန္ လံုေလာက္ပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူသည္ တစ္ျခမ္းမွ ႏွစ္ျခမ္း ျဖစ္ေအာင္ ျပန္လည္ပြားႏိုင္စြမ္း ရိွေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အလွဴရွင္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ အသက္ကို မထိခိုက္ဘဲ မိမိ၏ အသည္းတစ္ျခမ္းအား လွဴႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို႕ အသည္းတစ္ျခမ္းအား မူလပ်က္စီးေနသည့္အသည္းေနရာတြင္ အစားထိုးျပီးပါက ခဲြစိတ္မွဳျပီးဆံုးျပီ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေအာင္ျမင္လား မေအာင္ျမင္လားဆိုတာ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ေဖာ္ျပသေလာက္ ခန္႕မွန္းရ မလြယ္ကူေခ်။ ခဲြစိတ္ျပီးသား လူနာႏွစ္ေယာက္စလံုး( အလွဴရွင္ ႏွင့္ လက္ခံသူ)ကို အထူးၾကပ္မပ္ ကုသေစာင္တြင္ အနည္းဆံုး ၁ ပတ္မွ ၂ ပတ္အထိ ေစာင့္ၾကည့္ရပါမည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျပႆနာေပါင္းစံု၀င္ႏိုင္သည္။ အထူးၾကပ္မပ္ေဆာင္ဆိုသည္ကား ေရာဂါပိုးမ်ား အလံုးစံုကင္းစင္ေသာေနရာမဟုတ္ပါ။ ကုိယ္ခံအား သုညျဖစ္ေနေသာလူနာအတြက္ အႏာၱရာယ္မ်ားလွပါသည္။ ျပႆနာထဲတြင္ အဆိုးဆံုးကား အဆိုပါ အသည္းကို လူနာမွ လက္မခံျခင္း (reject) လုပ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ခံအားကိုခ်ထားသည့္ေဆးမ်ား အာနိသင္ပ်ယ္သည္ႏွင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ထိုအခါ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျပီး အသက္ကို ေသေစႏိုင္သည္အထိဒုကၡေပးႏိုင္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရာခိုင္ႏွဳန္းေတာ့ နည္းပါသည္။ တစ္လအတြင္း reject မျဖစ္ပါက ေတာ္ေတာ္ အေျခအေနေကာင္းလာျပီျဖစ္သည္။ ခဲြစိတ္မွဳျပီးေသာေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားကို ျပန္တင္ရပါမည္။ သို႕ရာတြင္ ကိုယ္ခံအားက်ေဆးေတြကို ရုတ္တရက္ ျဖတ္လိုက္လို႕မျဖစ္၊ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျဖတ္ရမည္။ သို႕မွသာ body က အသည္းကို လက္ခံမည္ျဖစ္သည္။ ဘာနဲ႕တူလဲဆိုေတာ့ အိမ္ကေယာက်ား အတင္းေပးစားေသာေၾကာင့္ မယူခ်င္ယူခ်င္ျဖင့္ ယူလိုက္ရသည္။ ယူျပီးျပီးခ်င္း ထိုေယာက္က်ားကို အရမး္မုန္းမိသည္။ ဒါေပမယ့္ ၾကာလာေတာ့ သံေယာဇဥ္ တြယ္မိျပီး ခ်စ္သြားတာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ တျဖည္းျဖည္းျဖင့္ လက္ခံလာေအာင္ လုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ခဲြျပီးရင္လည္း ေဆးေတြ အၾကာၾကီး ထပ္ေသာက္ရအံုးမည္ျဖစ္သည္။

အဆိုပါလူနာကို မစြပ္စဲြလိုေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္တြင္ အသည္းေျခာက္ရျခင္း၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ကို အရက္အလြန္အကၽြန္ ေသာက္သူေတြမွာ ေတြ႕ရပါသည္။ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဘီ ပိုးရိွသူေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ သူတစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ကားရွား၏။ ျဖစ္ရင္လည္း အသည္းအစားထိုးရေလာက္ေအာင္အထိ ျဖစ္ေလ့မရိွပါ။ ေဆးေသာက္ပါက မခဲြစိတ္ရေအာင္ ေရွာင္လဲြႏိုင္ပါသည္။ အရက္သမားသည္ ဘီပိုးပါ ရိွပါက အသည္းပ်က္စီးႏွဳန္း ၂ ဆ မက ျမင့္တက္သြားႏိုင္ပါသည္။ အသည္းကင္ဆာသို႕လည္း ေျပာင္းသြားႏိုင္သည္။

Friday, December 18, 2009

Terminologies in health insurance (2)

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား (၂)

လက္က်န္ အသံုးအႏႈန္းေလးေတြ ရွင္းထားလိုက္ပါရေစ။

Social safety net/ Social welfare

အဓိပၸါယ္

အစိုးရက ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္သူ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ စီစဥ္ေပးထားေသာ လူမႈဖူလံုေရး ရန္ပံုေငြမ်ား။

Uninsured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ မရွိသူ။

Underinsured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ရွိေသာ္လည္း ၄င္းအာမခံက ျပန္လည္ထုတ္ေပးမည့္ ေငြေၾကးက ေဆးကုသစရိတ္အတြက္ လံုေလာက္မႈ မရွိသူ။

Managed care

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီႏွင့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူတို႔ ပူးေပါင္းထားေသာ အဖြဲ႔အစည္း။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ေငြကုန္က်ရသည္ႏွင့္ ညီမွ်သည့္ အရည္အေသြးမီ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ျပန္လည္ရရွိေစရန္ ရည္ရြယ္သည္။

Gatekeeper

အဓိပၸါယ္

အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္။ မည္သည့္လူနာမဆို အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ႏွင့္ အရင္ျပသၿပီး ၄င္းဆရာ၀န္က လိုအပ္သည္ဟု ယူဆမွ သက္ဆိုင္ရာ အထူးကု သမားေတာ္မ်ားထံ လႊဲပို႔ေပးသည့္စနစ္ ျဖစ္သည္။ (ဥပမာ - အဂၤလန္ႏိုင္ငံရွိ National Health Service, အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အခ်ိဳ႕ေသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံ)

ရည္ရြယ္ခ်က္

သာမာန္အားျဖင့္ အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္က အထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားထက္ အေရအတြက္ ပိုမ်ားသည္။ ထို႔အျပင္ ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ားကို အေထြအေထြ ေရာဂါကု ဆရာ၀န္မ်ားက အခ်ိန္ေပးကာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသႏိုင္သည္။ တဖန္ အထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားျဖင့္ ျပသျခင္းက ကုန္က်စရိတ္ ပိုမ်ားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စရိတ္ထိန္းႏိုင္ရန္ႏွင့္ လူနာမ်ား ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေတြ႔ခ်ိန္ပိုမို ရရွိေစရန္ ဤစနစ္ကို အသံုးျပဳသည္။

သတိျပဳရန္

အဆင့္ဆင့္ သြားေနရသျဖင့္ အထူးကု ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပမွ ျဖစ္မည့္ ေရာဂါသည္မ်ားအတြက္ ေစာင့္ဆိုင္းခ်ိန္ ၾကာသည္။

Pre-existing medical conditions

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ မ၀ယ္မီကပင္ ရွိႏွင့္ၿပီးေသာ (ရွိေနခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ရဖြယ္ ရွိေသာ) ေရာဂါ။ ထိုသုိ႔ ေရာဂါ ရွိၿပီးသား ျဖစ္ပါက အာမခံကုမၸဏီက အာမခံမေရာင္းပဲ ေနႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ အာမခံေၾကး ပိုၿပီး ေတာင္းႏိုင္သည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းရန္ ျဖစ္သည္။

သတိျပဳရန္

မက်န္းမာသူမ်ား အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအာမခံ မရွိေတာ့လွ်င္ က်န္းမာေရးအာမခံ အသစ္၀ယ္ယူရန္ အခက္အခဲရွိသည္။ ျပည္နယ္ ႏွင့္ ဗဟို အစိုးရတို႔က အာမခံ ကုမၸဏီမ်ားကို အာမခံ မေရာင္းမေနရဟု ဥပေဒျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားေသာ္လည္း ျပည့္စံုမႈ မရွိေသးေခ်။ (စကားခ်ပ္။ ။ ဤကိစၥမွာ အေမရိကန္ က်န္းမာေရးစနစ္၏ အဓိက ေထာက္ကြက္ႀကီး တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ယခုအခါ ပါလီမန္တြင္ အက်ိတ္အနယ္ ေဆြးေႏြးေနၾကသည္။)

Waiting period

အဓိပၸါယ္

Pre-existing medical condition ရွိေနပါက က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္လိုက္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ရွိၿပီးသား ေရာဂါအတြက္ ေဆးကုသစရိတ္ကို အာမခံကုမၸဏီထံမွ အခ်ိန္ကာလ တစ္ခု (ဥပမာ - ၆လ၊ ၁၂ လ) အထိ ေတာင္းခံ၍ မရႏိုင္ေပ။ မိမိဖာသာ အိတ္စိုက္ ကုသရမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းရန္ ျဖစ္သည္။

Fee for service

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ (ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးခန္း၊ ေဆးရံု) တို႔ကို ၀န္ေဆာင္ခေပးပံု စနစ္တစ္မ်ိဳး။ မည္သည့္ ကုသမႈမ်ိဳးဆိုလွ်င္ ၀န္ေဆာင္ခ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ လခစားပံုစံႏွင့္ ကြာျခားသည္။ (စကားခ်ပ္။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရေဆးရံုမ်ား၌ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳမ်ားက လူနာ မည္မွ်လာလာ ဒီလစာကိုပဲ ရၾကသည္။ အျပင္ေဆးခန္းမ်ားတြင္မူ လူနာ တစ္ေယာက္ၾကည့္လွ်င္ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။ အေမရိကန္ရွိ Fee for service သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အျပင္ေဆးခန္းမ်ား စရိတ္ေတာင္းခံပံုႏွင့္ ဆင္တူသည္။)

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကုိး။

Lecture notes from the U.S. health care system class

ယခင္ပို႔စ္မ်ား

က်န္းမာေရးအာမခံ-မိတ္ဆက္
က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား

Health insurance in Myanmar

ျမန္မာႏိုင္ငံက က်န္းမာေရးအာမခံ

ျမန္မာ့အာမခံလုပ္ငန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ထားရွိႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေနေၾကာင္း ၁၁-၁၂-၂၀၀၉ ထုတ္ ျမန္မာတိုင္းမ္ သတင္းစာတြင္ ဖတ္ရႈရပါသည္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ခန္႔က က်န္းမာေရးအာမခံကို စမ္းသပ္ခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္မႈ မရရွိခဲ့ပါ။

သတင္းအျပည့္အစံုကို ျမန္မာတိုင္းမ္ ၀က္ဆိုဒ္ တြင္ သြားေရာက္ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

Wednesday, December 16, 2009

The French Health Care System

နိဒန္း

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ကို ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါျပီး ျပည္သူတို႕အတြက္ ၀န္ေဆာင္မႈကို အဆင့္ဆင့္တိုးျမွင့္ကာ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ၎စနစ္၏ အဓိက အားသာခ်က္မွာ တရား၀င္ေနထိုင္သူအားလံုးအတြက္ က်န္းမာေရးအာမခံျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ Universal Health coverage ဟုေခၚေသာ အလံုးစံုုက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ကို အသံုးျပဳပါသည္။ ထိုစနစ္သည္ "က်န္းမာေရးအတြက္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရး" မူကို အေျခခံျပီး လူတိုင္းလူတိုင္းအတြက္ ေရာဂါဘရကင္းေ၀းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ ျပင္သစ္အာမခံစနစ္ကို အဓိကလုပ္ေဆာင္ေပးေနသည္မွာ social security ဟုေခၚေသာ အာမခံအဖဲြ႕အစည္းျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရကလုပ္ကိုင္ေပးျပီး လူဦးေရ၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ၀န္ေဆာင္မႈေပးပါသည္။ က်န္ရိွေနေသးေသာ ၂၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို လူနာတစ္ဦးခ်င္းက်ခံျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ private အာမခံ company မ်ား မွ လည္းေကာင္း က်ခံေပးပါသည္။ အာမခံေၾကးကို ေပးေဆာင္ရာတြင္ ႏွဳန္းထားပံုေသျဖင့္ ေပးေဆာင္ရျပီး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အလုပ္သမားတို႕၏ ထည့္၀င္ေငြမ်ား ႏွင့္ တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြတို႕မွ အဓိက ရရိွပါသည္။ ထို social security စနစ္အတြက္ ျပည္သူတို႕သည္ ၀င္ေငြ၏ ၂၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ထည့္၀င္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထည့္၀င္ရေသာ ပမာဏသည္ တျဖည္းျဖည္းျဖင့္ မ်ားလာပါသည္။

အစိုးရ၏ အခန္းက႑

အစိုးရ၏ တာ၀န္ကား ျပည္သူအားလံုး က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကို ရရိွေရးျဖစ္ပါသည္။ ထည့္၀င္ေသာ အာမခံေၾကးအေပၚမူတည္ျပီး ထိုက္တန္ေသာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကို ရရိွေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ လူနာတို႕၏ အခြင့္အေရး မဆံုးရွဳံးေစေရးႏွင့္ နစ္နာမႈမရိွေစေရးအတြက္လည္း ဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းကာ တည္ျမဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရပါသည္။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ ျပည္သူတို႕၏ လံုျခံဳေရးအတြက္ တာ၀န္ယူရပါသည္။ ဗဟိုအစိုးရမွေန၍ လိုအပ္ေသာ ေဆးရံုႏွင့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းအေရအတြက္ ျပည့္မွီေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးရပါသည္။ လူစြမ္းအား အရင္းအျမစ္မ်ား အျပင္ လိုအပ္သည့္ စက္ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကိုလည္း ေထာက္ပံ့ေပးရပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ားတြင္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားက အာဏာအခ်ိဳ႕ကို ခဲြေ၀ကာ ထမ္းေဆာင္ေပးပါသည္။

ေဆးရံုမ်ား

ေဆးရုံအမ်ိဳးအစား ႏွစ္မ်ိဳးရိွပါသည္။

ျပည္သူပိုင္ေဆးရံုမ်ားသည္ ကုတင္အေရအတြက္ စုစုေပါင္း၏ ၆၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ပိုင္ဆိုင္ျပီး လူနာကုသမႈ၊ သင္ၾကားေရးႏွင့္ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အဓိက လုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ Private ေဆးရံုမ်ားက အက်ိဳးအျမတ္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ၾကျပီး ခဲြစိတ္ကုသမႈမ်ားကို အဓိက လုပ္ေဆာင္ၾကပါသည္။ အစိုးရေဆးရုံမ်ားႏွင့္ Private ေဆးရံုမ်ားအၾကားတြင္ ၀န္ေဆာင္မႈအေရအေသြး ကြာျခားမႈနည္းပါးျပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ လူဦးေရ ၁၀၀၀ ၌ ကုတင္ ၉ လံုးမွ် အခ်ိဳးအစားရိွပါသည္။

က်န္္းမာေရးပညာရွင္မ်ား

က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ဆရာ၀န္မ်ားသည္ private ႏွင့္ public ေဆးရံုႏွစ္ခုလံုးတြင္ လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ ဆရာ၀န္စုစုေပါင္း၏ ၃၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းသည္ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ၾကသည္။ ထိုဆရာ၀န္တို႕သည္ ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းမ်ားျဖစ္ၾကျပီး အစိုးရမွ လစာေပးထားရပါသည္။ သို႕ေသာ္ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ရသည္မွာ ခက္ခဲမွဳမ်ားရိွေသာေၾကာင့္ ၅၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းေသာ ဆရာ၀န္တို႕သည္ private ေဆးရံုမ်ားတြင္သာ အလုပ္လုပ္ၾကသည္။ ဆရာ၀န္မ်ား၏ စမ္းသပ္ခ ႏွင့္ ခဲြစိတ္ခ တို႕ကို ဆရာ၀န္မ်ားသမဂၢ (union) ႏွင့္ အာမခံအဖဲြ႕အစည္းမ်ားျငွိႏွိဳင္းကာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက သတ္မွတ္ေပးပါသည္။ ၉၇ ရာခိုင္ႏွဳန္းေသာ ဆရာ၀န္တို႕သည္ tariff reference ဟုေခၚသည့္ စမ္းသပ္ခသတ္မွတ္သည့္စနစ္ကို လိုက္နာၾကသည္။ ထိုစမ္းသပ္ခမွာ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရိွဆရာ၀န္မ်ား ၏ ညီလာခံမွာ သတ္မွတ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ထိုစနစ္ကို မလိုက္နာပါက ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္သည္ မိမိစမ္းသပ္ခမည္မွ်ယူသည္ကို ၾကိဳတင္၍ လူနာကို အသိေပးရပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ မိမိ၏ ကၽြမ္းက်င္မွဳႏွင့္ ဘဲြ႕အေပၚမူတည္ျပီး စမ္းသပ္ခကို တိုး၍ ယူလို႕ရပါသည္။ ဥပမာ - အထူးကုဆရာ၀န္မ်ား။ လူဦးေရ ၁၀၀၀ တြင္ ဆရာ၀န္ ၃.၃၇ ေယာက္ရိွပါသည္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ စနစ္သစ္တစ္ခုကို ထြင္လိုက္ပါသည္။ စနစ္သစ္အရ လူနာတစ္ေယာက္သည္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပခ်င္ပါက အရင္ဦးစြာ အေထြေထြေရာဂါကုဆရာ၀န္ (GP) ျဖင့္ျပရပါမည္။ အဆိုပါ GP သည္ ေဆးကုသခြင့္လိုင္စင္ ရိွရမည္ျဖစ္ျပီး ျပင္သစ္အာမခံအဖဲြ႕အစည္းတြင္လည္း စာရင္းသြင္းထားသူျဖစ္ရပါမည္။ အကယ္၍ ထိုဆရာ၀န္ မအားပါက သို႕မဟုတ္ မရိွပါက လူနာသည္ အျခားဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ထံတြင္ ေျပာင္းလဲ၍ ျပသပိုင္ခြင့္ရိွသည္။ ထိုသို႕ေျပာင္းလဲသည့္အတြက္ အာမခံေၾကးကို ထိခုိက္မွဳမရိွေခ်။ ေျပာင္းလဲ၍ျပေသာ ဆရာ၀န္သည္လည္း အာမခံစနစ္တြင္ မွတ္ပံုတင္ထားသူျဖစ္ရပါမည္။ GP ဆရာ၀န္မွ လိုအပ္ပါက အထူူးကုထံသို႕ လူနာလဲြေပးရပါမည္။ အထူးကု မွလည္း လိုအပ္ေသာ ကုသမႈျပီးစီးပါက လူနာအား GP ဆရာ၀န္ထံသို႕ ျပန္လည္လႊဲေပးရပါမည္။ အထူးကု မွေန၍ လူနာကို တိုက္ရိုက္ၾကည့္ရွဳခြင့္ မရိွပါေခ်။ သို႕ေသာ္ အခ်ိဳ႕ေသာ အထူးကုမ်ားအား ခၽြင္းခ်က္အေနျဖင့္ လူနာမ်ားအား တုိက္ရိုက္ၾကည့္ရွဳခြင့္ ရိွသည္။ ၎တို႕မွာ OG မ်ား၊ စိတ္ေရာဂါကုဆရာ၀န္မ်ား ႏွင့္ မ်က္စိေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ ထုိအထူးကုဆရာ၀န္တို႕ႏွင့္ ျပသလိုပါက GP ဆရာ၀န္မ်ားထံသြားစရာမလိုေခ်။ တိုက္ရိုက္ျပသခြင့္ ရိွသည္။

လူနာသည္ ေဆးရံု ေဆးခန္းကို သြားေရာက္ျပသပါက အာမခံကဒ္ျပားကို အျမဲတမ္းယူေဆာင္သြားရသည္။ ထိုကဒ္ျပားျဖင့္ ကုသမႈ ကုန္က်စရိတ္မွန္သမွ်ကို မွတ္တမ္းတင္ထားရပါသည္။ အာမခံစနစ္ျဖင့္ ေဆးကုသလိုပါက မိမိမွတ္ပံုတင္ထားရာ ေဒသရိွ အာမခံအဖဲြ႕အစည္းမွ အသိအမွတ္ျပဳေသာ ေဆးရံုေဆးခန္းတြင္သာ ခဲြစိတ္ျခင္း၊ ကုသမႈခံယူျခင္း တို႕ကို ျပဳလုပ္ရပါမည္။ သို႕ေသာ္ ေသာက္ေဆး၀ယ္လိုပါက ျပင္သစ္တစ္ႏိုင္ငံလံုးတြင္ ၀ယ္ခြင့္ ရိွပါသည္။ အာမခံေငြေၾကးျပန္လည္ေပးေခ်မွဳ (reimbursement) သည္ အၾကီးစားခဲြစိတ္မႈမ်ား၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္း၊ အေသးစားခဲြစိတ္မွဳမ်ား၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကေလးေမြးျခင္းအတြက္ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း၊ ႏွင့္ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္းတို႕အတြက္ ၇၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း တို႕အတြက္ ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။ က်န္ရိွေနေသးသည့္ ရာႏွဳန္းအနည္းငယ္ေသာ ကုသမွဳမ်ားအတြက္ လူနာမ်ားမွ အလံုးစံု ကုန္က်ခံရပါသည္။ ေဆး၀ါးမ်ားအတြက္ မူ အမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္ျပီး ၁၆ မွ ၆၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။

တခ်ိဳ႕ေသာ ေ၀ဒနာသည္မ်ားအတြက္ အာမခံစနစ္က ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။ ၎တို႕မွာ အေရးေပၚလူနာမ်ားႏွင့္ ဆီးခ်ိဳ ကင္ဆာ အစရိွသည့္ နာတာရွည္ေ၀ဒနာသည္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ အဆိုပါလူနာမ်ားသည္ ေရရွည္ကုသမႈခံယူရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေဆးရံုတြင္ ရက္ ၃၀ အထက္ေနသည့္တိုင္ အာမခံစနစ္က ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။

ျပင္သစ္ျပည္တြင္ Minimum revenue of introduction ဟုေခၚေသာ ၀င္ေငြနည္းပါးသူမ်ားကို အာမခံကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးသည့္ စနစ္တစ္ခုရိွပါသည္။ ထိုစနစ္တြင္ အက်ံဳး၀င္ေစရန္အတြက္ လိုအပ္သည့္ အခ်က္ အမ်ားအျပားရိွေသာ္လည္း အဓိကအခ်က္မွာ တရား၀င္ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ျဖစ္ျပီး သတ္မွတ္ထားေသာ ၀င္ေငြပမာဏထက္ ေလ်ာ့နည္းသူျဖစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ အာမခံေၾကးကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳထားျပီး ေနမေကာင္းပါက ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း ေထာက္ပံေၾကးရရိွမည္ျဖစ္သည္။

Complementary insurance ( ျဖည့္စြက္အာမခံစနစ္)

ျပင္သစ္ျပည္တြင္ က်န္းမာေရး စရိတ္စက တို႕ၾကီးျမင့္လာမွဳေၾကာင့္ အစိုးရသည္ အာမခံေထာက္ပံ့ေပးေသာ ပမာဏကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕ ၾကိဳးစားလာသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ အစိုးရ၏ က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္အျပင္ ျဖည့္စြက္ အာမခံဟုေခၚေသာ စနစ္တစ္ခုျဖင့္ပါ အာမခံထားလာၾကသည္။ ၎စနစ္သည္ အစိုးရအာမခံစနစ္မွ မေထာက္ပံ့ေပးေသာ ကုသမႈမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးမည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတို႕သည္ မိမိ၏ ၀င္ေငြ၊ ေရာဂါရာဇ၀င္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေနတို႕အေပၚမူတည္ျပီး သင့္ေတာ္ရာ package ကို ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရိွပါသည္။

နိဂံုး

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ ပ်မ္းမွ်သက္တမ္း ၈၀ ႏွစ္ ရိွပါသည္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရးစနစ္သည္ ထိန္းသိမ္းခ ၾကီးမားေသာ္လည္း ကမာၻေပၚတြင္ အေကာင္းဆံုး က်န္းမာေရးစနစ္မ်ားထဲတြင္ တစ္ခုအေနျဖင့္ ပါ၀င္ပါသည္။ လူနာမ်ားအတြက္ ေကာ ဆရာ၀န္မ်ားအတြက္ပါ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားျပားေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။

Ref: www.medicalnewstoday.com/articles/9994.php

Tuesday, December 15, 2009

Terminologies in health insurance

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွင္းလင္းထားမွ က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံကြဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကို ေျပာတဲ့အခါက်ရင္ အဆင္ေျပပါမယ္။ ၀ီကီမွာ ေရးသားထားတဲ့ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကို အဓိကထား ဘာသာျပန္ၿပီး ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ထားရတာလဲ၊ ဘယ္လို သတိထားစရာေတြရွိလဲ ဆိုတာကို စာေရးသူရဲ႕ ေလ့လာမႈနဲ႔ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားအရ ျဖည့္စြက္ ေျပာသြားပါမယ္။ အသံုးအႏႈန္းအမ်ားစုဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ က်င့္သံုးေနတဲ့ က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္နဲ႔ သက္ဆိုင္တာေတြျဖစ္လို႔ အျခားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက က်န္းမာေရးအာမခံ အသံုးအႏႈန္းမ်ားနဲ႔ အဓိပၸါယ္ ကြဲလြဲေကာင္း ကြဲလြဲႏိုင္တာကို သတိခ်ပ္ပါ။

Insured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ။

Insurer

အဓိပၸါယ္

အာမခံသူ။ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ။

Health care provider

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူ။ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း အစရွိသည္။

Health insurance policy

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ စာခ်ဳပ္။ က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ ႏွင့္ အာမခံ ကုမၸဏီအၾကား ထားရွိေသာ ပဋိညာဥ္။ မည္သူက မည္သည့္ တာ၀န္ရွိသည္ မည္သည့္ကိစၥအတြက္ မည္မွ် ေငြအကုန္အက်ခံမည္ စသည္ျဖင့္ အေသးစိတ္ ေရးသားထားေသာ စာခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ေနာင္တြင္ အျငင္းပြားမႈမ်ား ျဖစ္လာပါက ဤစာခ်ဳပ္က သက္ေသ အေထာက္အထား ျဖစ္ေပမည္။

Premium

အဓိပၸါယ္

အာမခံေၾကး။ အာမခံ ထားသူက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ ေပးသြင္းရေငြ။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ဤအာမခံေၾကးမ်ားကို စုေပါင္းၿပီး ေနမေကာင္းသူမ်ားကို ေဆးကုသစရိတ္ ျပန္လည္ထုတ္ေပးသည္။ အာမခံေၾကး ေကာက္ခံျခင္း၊ ေဆးကုသစရိတ္ စိစစ္ ထုတ္ေပးျခင္း၊ ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း တို႔အတြက္ အာမခံကုမၸဏီက ၀န္ေဆာင္ခ ရေလသည္။ အာမခံကုမၸဏီက အစိုးရ သို႔မဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ပါက ရရွိလာေသာ ၀န္ေဆာင္ခမ်ားသည္ လုပ္ငန္း လည္ပတ္ရန္ႏွင့္ တိုးခ်ဲ႕ရန္အတြက္ အသံုးျပဳသြားမည္ ျဖစ္ၿပီး ပုဂၢလိက အာမခံကုမၸဏီ ျဖစ္ပါက ကုမၸဏီ၏ အစုရွယ္ယာ၀င္မ်ားကို အျမတ္ေငြ ခြဲေ၀ေပးသြားမည္ ျဖစ္သည္။

Deductible

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူက ကနဦး စိုက္ထုတ္ရမည့္ ေငြပမာဏ။ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာပါက ေဆးကုသစရိတ္ ရွိလာပါမယ္။ ဒီစရိတ္ေတြကို အာမခံကုမၸဏီက ေငြခ်က္ခ်င္း ထုတ္မေပးေသးပါ။ အာမခံကုမၸဏီနဲ႔ အာမခံထားသူ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ သေဘာတူညီထားတဲ့ ေငြပမာဏ အထိကို အာမခံ ထားသူကေပးရပါမည္။ ဥပမာ - deductible က ေဒၚလာ ၅၀၀ ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသစရိတ္ ကုန္က်ေငြက ေဒၚလာ ၁၅၀၀ ဆိုပါက အာမခံထားသူ က ၅၀၀ ေပးရၿပီး အာမခံကုမၸဏီက ၁၀၀၀ ေပးပါမည္။ Deductible ကို အခ်ိန္ကာလ တစ္ႏွစ္အတြင္း ပမာဏ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုအခ်ိန္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္သြားပါက deductible ပမာဏမွာ တစ္က ျပန္စပါမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ တစ္ဦးအေနျဖင့္ အမွန္တကယ္ လိုအပ္မွသာ ေဆးရံုေဆးခန္းသို႔ သြားေစရန္အတြက္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ မသတ္မွတ္ထားပါက အာမခံကုမၸဏီက ေငြျပန္ေပးမွာပဲ ဆိုၿပီး အနည္းငယ္ ေနထိုင္မေကာင္းဟု ထင္သည္ႏွင့္ ထစ္ခနဲဆို ေဆးရံုေဆးခန္း သြားျပတာမ်ိဳး ျပဳလုပ္လာႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္သူ အေရအတြက္ မ်ားလာလွ်င္ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးကုသစရိတ္ စိုက္ထုတ္ရေငြ ပမာဏ မ်ားလာၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာမခံထားသူမ်ား၏ လစဥ္ေပးသြင္းေနရေသာ အာမခံေၾကး ျမင့္တက္လာမႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္။

သတိျပဳရန္

ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္ပါက က်န္းမာေရးအာမခံ ရွိေနေသာ္ညား deductible ေငြပမာဏကို မေပးႏိုင္သည့္ အတြက္ ေဆးသြားမကုျခင္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း အေရာက္ ေနာက္က်ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္။

Co-payment

အဓိပၸါယ္

စရိတ္မွ်ေပး။ စမ္းသပ္ခ နဲ႔ ေဆးဖိုး ကုန္က်စရိတ္ေတြ အတြက္ အာမခံထားသူက ဘယ္ေလာက္ အာမခံ ကုမၸဏီက ဘယ္ေလာက္ ေပးရမယ္ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ (၁) - စမ္းသပ္ခအတြက္ co-payment က ေဒၚလာ ၄၀ ႏွင့္ ဆရာ၀န္က စမ္းသပ္ခ ေဒၚလာ ၁၂၀ ေတာင္းသည္ ဆိုပါက အာမခံထားသူက ေဒၚလာ ၄၀ ေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး အာမခံ ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၈၀ ေပးမည္။ ဥပမာ (၂) - ေဆးဖိုးအတြက္ co-payment က ၁၀ ေဒၚလာ ျဖစ္ၿပီး ေဆးဖိုးစုစုေပါင္းက ေဒၚလာ ၂၀၀ က်သည္ဆိုပါက အာမခံထားသူက ၁၀ ေဒၚလာ ေပးရၿပီး အာမခံကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၁၉၀ ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

Deductible ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူသည္။

Coinsurance

အဓိပၸါယ္

စရိတ္မွ်ေပး မူကြဲ။ ဒီနည္းမွာေတာ့ အာမခံထားသူနဲ႔ အာမခံကုမၸဏီတို႔ အသီးသီး ေပးရမယ့္ ေငြပမာဏကို ရာခိုင္ႏႈန္း သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဥပမာ - coinsurance ရာခိုင္ႏႈန္းက ၂၀/၈၀ ဆိုလွ်င္ ေဆးကုသစရိတ္ ကုန္က်ေငြ၏ ၂၀% ကို အာမခံထားသူက ေပးရၿပီး ၈၀% ကို အာမခံကုမၸဏီက ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

Deductible ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူသည္။

Exclusions

အဓိပၸါယ္

ခြ်င္းခ်က္မ်ား။ က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုေသာ္လည္း ရွိရွိသမွ် ၉၆ ပါး ေရာဂါ အားလံုး အက်ံဳး၀င္ခ်င္မွ အက်ံဳး၀င္မည္။ မည္သည့္ေရာဂါမ်ား သို႔မဟုတ္ ကုသမႈမ်ား အက်ံဳးမ၀င္ပါ ဆိုသည္ကို အာမခံစာခ်ဳပ္တြင္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ plastic surgery (မ်က္ႏွာ ခြဲစိတ္ အလွျပင္ျခင္း) ကို exclusion ထဲ ထည့္ထားပါက ၄င္းကုသမႈအတြက္ အာမခံထားသူက ၁၀၀% ေပးရေပမည္။ အာမခံကုမၸဏီက လံုး၀ ေပးမည္ မဟုတ္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားေသာ ကုသမႈမ်ားအပ အျခားေသာ ကုသမႈမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ထားျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရးစရိတ္ ႏွင့္ အာမခံေၾကးတို႔ကို ထိန္းထားႏိုင္သည္္။

Coverage limits

အဓိပၸါယ္

အာမခံကုမၸဏီက အမ်ားဆံုး ေငြမည္မွ်အထိ ေပးမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။ ဥပမာ - coverage limit က ေဒၚလာ ၁ သိန္းခြဲ ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသစရိတ္က ေဒၚလာ ၂ သိန္း ကုန္က်ေနပါက အာမခံ ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၁ သိန္းခြဲ ေပးၿပီး က်န္ေငြ ေဒၚလာ ၅ ေသာင္းကို အာမခံထားသူက ေပးရမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ ကုမၸဏီ တစ္ခု သို႔မဟုတ္ အစိုးရ တစ္ရပ္ အေနျဖင့္ လူနာတစ္ဦးအတြက္ “ေငြမည္မွ်ကုန္ကုန္” ဟု မိုးမဆံုး ေျမမဆံုး အတိုင္းအဆမရွိ အကုန္အက်မခံႏိုင္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ေတြ႔က်ေသာ အမ်ားဆံုး ေပးမည့္ ေငြပမာဏကို သတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။

Out-of-pocket maximums

အဓိပၸါယ္

အာမခံထားသူက အမ်ားဆံုး ေငြမည္မွ်အထိ ေပးရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။ (coverage limit ႏွင့္ တူသည္။ သို႔ရာတြင္ out-of-pocket maximum က အာမခံထားသူ အတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။) ဥပမာ - out-of-pocket maximum က ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ျဖစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း ေဆးကုသစရိတ္ စုစုေပါင္းက ေဒၚလာ ၉ ေထာင္ ဆိုပါက အာမခံထားသူက ေဒၚလာ ၂ ေထာင္ အထိ ေပးရၿပီး က်န္စရိတ္ ေဒၚလာ ၇ ေထာင္ကို အာမခံကုမၸဏီက ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ေၾကာင့္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ ဘ၀ပ်က္သြားသည္မ်ိဳး ေဒ၀ါလီ ခံလိုက္ရတာမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ အကာအကြယ္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။

In-network provider

အဓိပၸါယ္

အာမခံကုမၸဏီႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူ (နက္၀ပ္ ဆရာ၀န္)။ အခ်ိဳ႕ က်န္းမာေရးအာမခံမ်ားတြင္ အာမခံကုမၸဏီႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည့္ နက္၀ပ္ဆရာ၀န္ ႏွင့္သာ ျပသခြင့္ရွိသည္။ အျခား ဆရာ၀န္ ႏွင့္ ျပသပါက မိမိဖာသာ အစအဆံုး အကုန္အက်ခံရသည္။ အခ်ိဳ႕အာမခံကမူ နက္၀ပ္ထဲက မဟုတ္ေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပလွ်င္ လူနာက စိုက္ေပးရသည့္ ေငြပမာဏ ပိုမ်ားသည္။ ဤသည္ကို coinsurance ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားတတ္သည္။ ဥပမာ - နက္၀ပ္ဆရာ၀န္ ႏွင့္ ျပလွ်င္ coinsurance က ၂၀/၈၀ ျဖစ္ၿပီး နက္၀ပ္ထဲက မဟုတ္ေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပလွ်င္ coinsurance က ၅၀/၅၀ ျဖစ္မည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

Capitation

အာမခံကုမၸဏီက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ (ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း) ကို လူနာတစ္ေယာက္လွ်င္ ေငြမည္မွ် ေပးမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။

Prior authorization

အဓိပၸါယ္

ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေစ်းႀကီးသည့္ ကုသမႈမ်ား (ဥပမာ - magnetic resonance imaging သံလိုက္ဓာတ္မွန္) မျပဳလုပ္မီ အာမခံကုမၸဏီကို ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔မွသာ အဆိုပါ ကုသမႈအတြက္ အာမခံကုမၸဏီက ေငြေပးေခ်လိမ့္မည္။ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ မေတာင္းပါက သို႔မဟုတ္ အာမခံကုမၸဏီက ခြင့္မျပဳဟုေျပာပါက အဆိုပါ ကုသမႈအတြက္ စရိတ္ကို အာမခံထားသူက အိတ္စိုက္ေပးရေပမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

Risk

အဓိပၸါယ္

Risk ကို Juan က “ေရာဂါရႏိုင္ေခ်” ဟု ဘာသာျပန္သည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး က်ား၊မ၊ အသက္အရြယ္၊ အေနအထိုင္ေပၚမူတည္၍ ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မတူေပ။ အခ်ိဳ႕က ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မ်ားၿပီး အခ်ိဳ႕က နည္းသည္။

Risk distribution

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ၏ အႏွစ္သာရပင္ျဖစ္သည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မတူညီၾကေသာ္လည္း လူအားလံုး စုေပါင္း၍ ေငြေၾကး သာတူညီမွ် ထည့္၀င္ျခင္းျဖင့္ ေနမေကာင္းသူမ်ား ေဆးကုသစရိတ္ မေထာင္းေစရန္ အကာအကြယ္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရလွ်င္ ေရာဂါရႏိုင္ေခ် တန္းညွိေပးလိုက္ျခင္းပင္။

Moral hazard

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရး အာမခံစနစ္ မရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္ လူနာက ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကို ကုန္က်စရိတ္ တိုက္ရိုက္ ေပးေခ်ရေသာ္လည္း က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္တြင္ သာမာန္အားျဖင့္ အာမခံကုမၸဏီက ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကုိ ကုန္က်ေငြ တိုက္ရိုက္ ေပးေခ်ေလသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အာမခံကုမၸဏီက လူနာကို ေက်ာ္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူကို တိုက္ရိုက္ ေငြေပးေခ်ျခင္းကို တတိယလူက ေငြေပးေခ်ျခင္း (Third party payer system) ဟု ေခၚဆိုသည္။ မိမိကိုယ္တိုင္ ေငြမေပးေခ်ရျခင္းေၾကာင့္၄င္း အာမခံေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ မိမိ၏ ရပိုင္ခြင့္ဟု ယူဆေသာေၾကာင့္၄င္း အာမခံထားသူက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မ်ားကို မၾကာခဏ သြားေရာက္ၿပီး ကုသခံျခင္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။ မိမိဖာသာ ေငြေပးေခ်ရမည္ဆိုလွ်င္ ထိုကဲ့သို႔ အႀကိမ္ေရ မ်ားမ်ား သြားေရာက္ အကုသခံခ်င္မွ ခံေပမည္။ ဤကဲ့သို႔ ပံုမွန္အေနအထားထက္ ပို၍ ေဆးကုသခံယူျခင္းကို moral hazard ဟု ေခၚသည္။

သတိျပဳရန္

က်န္းမာေရး အာမခံထားသူ အေတာ္မ်ားမ်ားက Moral hazard ကို က်င့္သံုးေနလွ်င္ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္ တက္လာၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာမခံေၾကး တက္လာႏိုင္သည္။

Adverse selection

အဓိပၸါယ္

လူတစ္ဦးသည္ မိမိ၏ က်န္းမာေရး ဆိုးလာစရာ ရွိသည္ဟု သံသယ ရွိေသာ အခါမွ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္ျခင္းမ်ိဳးကို ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ - ေဆးလိပ္ေသာက္သူသည္ မေသာက္သူထက္ က်န္းမာေရး ပိုၿပီး ဆိုးႏိုင္သည္။ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးလိပ္ေသာက္ေသာက္ မေသာက္ေသာက္ အာမခံေၾကးကို အတူတူ ေတာင္းလွ်င္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားက မေသာက္သူမ်ားထက္ က်န္းမာေရးအာမခံ ပိုၿပီး ၀ယ္လာၾကစရာရွိသည္။ တဖန္ ထိုေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားကပင္ ပိုၿပီး ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္ၾကသျဖင့္ အာမခံကုမၸဏီ အေနျဖင့္ အာမခံေၾကးရသည္ႏွင့္ မကာမိေအာင္ ေဆးကုသစရိတ္ ျပန္ထုတ္ေပးရဖြယ္ရွိသည္။

သတိျပဳရန္

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္ မွာတုန္းက “လူတိုင္း” ဆိုသည့္ စကားလံုးကို စာလံုးနက္ (Bold type) ျဖင့္ ျပထားခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ က်န္းမာေရးအာမခံသည္ လူတိုင္း ၀ယ္မွသာ ေကာင္းမြန္ေသာ စနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေပမည္။ ေနမေကာင္းသူမ်ားကသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္ၿပီး က်န္းမာေရး ေဒါင္ေဒါင္မည္ေနသူမ်ားက မ၀ယ္လွ်င္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေစ်းကြက္ ပ်က္သြားႏိုင္သည္။ Death spiral တြင္ အေသးစိတ္ ဆက္ဖတ္ပါ။

Death spiral

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ၏ ေန၀င္ခ်ိန္။ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္သူ သို႔မဟုတ္ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာစရာရွိသည္ဟု မိမိကိုယ္မိမိ သိေနသူမ်ားကသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္လွ်င္ အာမခံကုမၸဏီ အေနျဖင့္ တြက္ေခ်မကိုက္ေတာ့။ အာမခံေၾကး ပိုေတာင္းေတာ့မည္။ အာမခံေၾကး ေစ်းတက္လာေသာေၾကာင့္ ေရာဂါႀကီးႀကီးမားမား ရွိသူမ်ားေလာက္သာ အာမခံ၀ယ္ေတာ့မည္။ ထိုအခါ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးကုသစရိတ္ ပိုၿပီးမ်ားမ်ား ထုတ္ေပးရဦးမည္။ အာမခံေၾကး ထပ္တက္လာမည္။ ထိုသို႔ သံသရာလည္ၿပီး အာမခံကုမၸဏီ ျပဳတ္သြားေပမည္။

က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံကြဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။

စာရႈသူမ်ားသို႔ ပန္ၾကားခ်က္။ ။ ပိုမိုသင့္ေလ်ာ္ေသာ ဘာသာျပန္ စကားလံုးမ်ား အႀကံေပးလိုပါက မွတ္ခ်က္တြင္ ေရးသားသြားေစလိုပါသည္။

၀န္ခံခ်က္။ ။ စာေရးသူသည္ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ မပိုင္ပါ။ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ အစုရွယ္ယာလည္း ၀ယ္မထားပါ။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

Lecture notes from the U.S. health care system class
http://en.wikipedia.org/wiki/Health_insurance
http://en.wikipedia.org/wiki/Moral_hazard
http://en.wikipedia.org/wiki/Adverse_selection
http://www.hiriautatpa.com/2008/08/12/life-cycle-7/

ယခင္ပို႔စ္

က်န္းမာေရးအာမခံ-မိတ္ဆက္

Sunday, December 6, 2009

Introduction to health insurance

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္

“က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတာဘာလဲ၊ ဘယ္လို ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အလုပ္လုပ္သလဲ စသျဖင့္ သိေကာင္းစရာေလးေတြကို အခန္းဆက္ ေဆာင္းပါးမ်ားနဲ႔ တင္ျပသြားပါမယ္။

လူေတြ မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ တရားထဲမွာ “နာျခင္း” က တစ္ခုအပါ၀င္ျဖစ္လို႔ တစ္ေန႔ နာၾကရမယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာ သိၾကေပမယ့္ …

အဲဒီတစ္ေန႔က ဘယ္ေန႔လဲ ဆိုတာ
ဘယ္ေနရာက နာမယ္ဆိုတာ
ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ နာမယ္ဆိုတာ
ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္ဆိုတာ

အေသအခ်ာ မသိၾကပါ။

အဲဒီလို ဘယ္ေန႔ ဘယ္ေထာင့္ကေန ဘယ္လို ေပၚလာမယ္မွန္းမသိ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္မွန္း မသိတဲ့ “နာျခင္း” ဆိုတာႀကီးကို ကုသဖို႔ရာ ဘယ္ေလာက္ ကုန္က်မယ္ ဆိုတာက ပိုၿပီး မွန္းဆရခက္လာပါတယ္။ အသက္နဲ႔ ယွဥ္လာၿပီ ဆိုေတာ့ တျခားလိုအပ္ခ်က္ေတြ ေဘးခ်ၿပီး က်န္းမာေရးအတြက္ သံုးၾကရပါေတာ့တယ္။ တတ္ႏိုင္ရင္ ေတာ္ေသးရဲ႕ မတတ္ႏိုင္ရင္ ဘယ့္ႏွယ္လုပ္မလဲ။

ဒီလို မသိကိန္းေတြ ရွိေနေပမယ့္ မွန္းဆႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း ရွိေနျပန္ပါတယ္။

ဥပမာ - ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရ သန္း ၃ေထာင္ရွိတဲ့ အနက္ ဒီႏွစ္ေတာ့ လူ ၈ သန္းေလာက္ တီဘီျဖစ္မယ္၊ သန္း ၂၄၀ ေလာက္ ငွက္ဖ်ား ျဖစ္မယ္ စသျဖင့္ ခန္႔မွန္းလို႔ ရပါတယ္။ တီဘီျဖစ္ျဖစ္ ငွက္ဖ်ားျဖစ္ျဖစ္ ကုသစရိတ္ တစ္ေယာက္ကို ေဒၚလာ ၅၀ ကုန္မယ္ ဆိုပါစို႔။ ဒါဆို စုစုေပါင္း ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁၂၄၀၀ ကုန္ပါမယ္။ အဲ တစ္ကမာၻလံုးမွာရွိတဲ့ လူဦးေရ သန္း ၃၀၀၀ နဲ႔ပဲ တြက္ဦး လူတိုင္း ေငြေၾကးထည့္၀င္ရင္ တစ္ဦးကို ၄ ေဒၚလာပဲ ထည့္၀င္ရပါမယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း စဥ္းစားစရာေတြက ရွိေနပါေသးတယ္။ ၄ ေဒၚလာဆိုတာဟာ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မုန္႔ဖိုးေလာက္ ရွိေပမယ့္ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ မိသားတစ္စုရဲ႕ တစ္ရက္စာ ၀င္ေငြ ျဖစ္ရင္ ျဖစ္ေနမွာပါ။ ေနာက္ၿပီး “ကိုယ္က ေရာဂါမျဖစ္ပဲနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ လူေတြအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ကို မွ်ခံရတာဟာ တရားသလား” ဆိုတာမ်ိဳး ေစာဒဂ တက္မယ္ဆိုရင္လည္း တက္စရာပါပဲ။ အဲ … ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က မက်န္းမာတဲ့ လူျဖစ္လာရင္ေတာ့ … “အင္း … က်န္းမာေနတဲ့ လူေတြက ကုသစရိတ္မွ်ခံေပးရင္ေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ သက္သာမွာပဲ” လို႔ ေတြးမိစရာ ရွိပါတယ္။ ကဲပါေလ … ဒီလို စဥ္းစားစရာေတြကို ခဏ ေဘးခ်ထားလိုက္ပါဦးမယ္။

ရပ္ကြက္ထဲက ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အသိမိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ရပ္ကြက္သူ ရပ္ကြက္သားေတြ ၀ိုင္းၿပီး ကူေငြ ထည့္ၾကတာက လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕၊ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ဆိုရင္ လူတိုင္းဆီကေန ေ၀ပံုက် ထည့္၀င္ေငြ ေကာက္ဖို႔ ေနာက္ၿပီး မက်န္းမာသူေတြကို စရိတ္ျပန္ေထာက္ေပးဖို႔ကတင္ အလုပ္တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီအလုပ္ကို ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး(အစိုးရ၊ ပုဂၢလိက၊ သမ၀ါယမ၊ အန္ဂ်ီအို)က တာ၀န္ယူၾကပါတယ္။ တာ၀န္ယူတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ပံုသ႑န္ေပၚမူတည္ၿပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားသြားၾကေပမယ့္ “က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ကို လူအမ်ားရဲ႕ ထည့္၀င္ေငြထဲမွ က်ခံေပးျခင္း အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းမလဲရွိေနဆဲပါ။ ေနာက္ပိုင္းေဆြးေႏြးရလြယ္ေအာင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းကို အာမခံကုမၸဏီ လို႔႔ပဲ ဆိုၾကပါစို႔ရဲ႕။ ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို အာမခံကုမၸဏီ ဆိုတာဟာ အစုိးရလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ပုဂၢလိက ဒါမွမဟုတ္ သမ၀ါယမ ဒါမွမဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို မွတ္ခ်က္အေနနဲ႔ တို႔ထားခဲ့ခ်င္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံ ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရာမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ၊ လူနာ နဲ႔ အာမခံကုမၸဏီ ဆိုၿပီး သံုးဦး သံုးဖလွယ္ ရွိပါမယ္။ လူနာ (သို႔မဟုတ္) တခ်ိန္ခ်ိန္ လူနာ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ သူေတြက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး မိမိေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ေဆးကုသတဲ့အခါမွာေတာ့ အာမခံကုမၸဏီကေန ေဆးကုသစရိတ္ကို ျပန္ထုတ္ေပးပါမယ္။ ဒါက အရိုးရွင္းဆံုး က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္ပါ။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ဒီ့ထက္ နည္းနည္းပိုၿပီး ရႈပ္ေထြးပါတယ္။

ေနာင္အခါ အျငင္းမပြားရေလေအာင္ ကတိက၀တ္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ခ်ည္ေႏွာင္ထားၾကေလေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြက ဥပေဒ အသံုးအႏႈန္း၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္း၊ က်န္းမာေရး အသံုးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနၿပီး သာမာန္အားျဖင့္ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ နားလည္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ တကယ္တန္း က်န္းမာေရးအာမခံကို အသံုးခ်ဖို႔ လိုလာၿပီဆိုေတာ့မွ အဆင္မေျပတာေတြ ျဖစ္ျဖစ္လာတတ္လို႔ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းေတြထဲက မသိမျဖစ္ သိသင့္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြကို ေနာက္ဘေလာက္ပို႔စ္မွာ ဆက္ၿပီး တင္ျပပါမယ္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update.

Friday, October 9, 2009

ေဆးရံုလွလွ ေကာင္းေကာင္းမွာ လာတက္ၾကမလား

အိမ္အ၀င္မွာ “ၾကိဳဆိုပါ၏” စာတမ္းေလးခ်ိတ္ထားတာ မဂၤလာရွိလွပါတယ္။ ေဆးရံုလို၊ လူအိုရံုလို၊ ေနရာမွာ (၀ဲလ္-ကမ္း) ဆိုတာ ေရးထားရင္ေတာ့ တမ်ိဳးၾကီး မဟုတ္ပါလား။

ႏိုင္ငံၾကီးမ်ားက ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားရဲ႕ ပုဂၢလိကေဆးရံုၾကီးေတြမွာ ေရာဂါရွာေဖြတာ နဲ႔ ေဆးကုသတာေတြမွာ ျမန္လဲျမန္၊ စိတ္လဲ ခ်ရတဲ့ ေခတ္ေရွ႕ေျပး ကရိယာတန္းဆာပလာ မွန္သမွ် တပ္ဆင္ထားၾကပါျပီ။ နည္းပညာအရသာမက လူနာေတြ သက္ေတာင့္ သက္သာ ကိုယ့္အိမ္မွာကိုယ္ ရွိေနသလို ခံစားေစရျပီး၊ ေရာဂါေပ်ာက္လည္း ျမန္ဆန္ေအာင္ စီမံလာထား ေနၾကပါျပီ။

ခြဲစိတ္ကုသျပီးတဲ့ လူနာတေယာက္ရဲ႕ အေရးၾကီးလကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ ေသြးဖိအား၊ ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္း၊ အသက္ရွဴႏွဳန္း ေတြကို ဆရာ၀န္က Wireless telemetry ေခၚတဲ့ အေ၀းကေန ထိန္းၾကည္ႏိုင္တဲ့ စနစ္နဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ ႏိုင္ပါတယ္။ အထူးကု ဆရာ၀န္တဦးအဖို႔ အထူးခန္း ICU ထဲကလူနာရဲ႕ အေျခအေနကို ဖုန္းခဏခဏ ဆက္ေမးေနစရာ မလိုပါ။ အဲဒီ Telemetry ဆိုတာဟာ ေခတ္ေရွ႕ေျပးနည္းပညာ တိုးတက္မႈေတြထဲက တခုဘဲ ရွိပါေသးတယ္။

ေဆးရံုေတြက လူနာ သက္ေတာင့္သက္သာရွိျပီး အစစအဆင္ေျပေစေအာင္ အဆက္မျပတ္ ေဆာင္ရြက္ လာၾကပါတယ္။ ေဆးရံုးၾကီးေတြမွာ စာရြက္ မသံုးေတာ့သလို၊ လူနာေတြကလည္း စာရြက္စာတမ္း၊ ဖလင္ျပား၊ ရီပို႔တ္ေတြ သယ္လာဘို႔ မလိုေတာ့ပါ။ သူ႔ (အိုင္ဒီ)နံပါတ္သာ မွတ္ထားရင္ ရျပီ။ ေဆးရံုက အင္တာနက္မွာ အားလံုးကို သိုမွီး သိမ္းဆီးထားပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဆရာ၀န္ကညႊန္းတဲ့ ေဆး၀ါးကိုလဲ (ဖါမဆီ-နက္တ္၀ပ္ခ္)ကို တခါတည္း ပို႔လိုက္တာမို႔ ေဆးဆိုင္ကို သြားေနစရာ မလိုယံုမက ေဆးဆိုင္ကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႔ပါမယ္။

ဓါတ္မွန္ကုိလည္း ကြန္ျပဴတာမ်က္ႏွာျပင္မွာ အခ်ိန္မေရြး ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးရံုထဲ တေနရာက တေနရာ သယ္ရ-သြားရခ်ိန္ နည္းေစေအာင္ ေလစုပ္အား-ေလဟာနယ္စနစ္ Pneumatic chutes ကို အသံုးျပဳထားလို႔ လူနာရဲ႕ ေသြးနမူနာ စတာေတြကို လူနာေစာင့္က ဓါတ္ခြဲခန္းတို႔ ေသြးဘဏ္တို႔ကို သြားပို႔ေပးစရာ မလိုေတာ့ပါ။

ဆရာ၀န္နဲ႔ေတြ႔ဘို႔ ရက္ခ်ိန္းကိုလည္း (အြန္လိုင္း)ကေန လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ ခြင့္ရက္ကအစ ကြန္ျပဴတာ (အြန္လိုင္း)မွာ ရွိေနတယ္။

ေရာဂါရွာတာ၊ ကူသမႈေပးတာေတြမွာလည္း တိုးသည္ထက္ တိုးတက္လာပါတယ္။ Digital x-rays, 64 slice CT-scan, MRI, PET-Scan နဲ႔ ၄၀၀၀ ေသာ ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္နည္းေတြကို ပိုမိုတိက်တဲ့ အေျဖရေစကာမို႔ ထိေရာက္ ျမန္ဆန္ လွပါတယ္။ လူ႔အမွားဆိုတာလဲ နည္းေစပါေတာ့တယ္။ Cutting-edge technologies နည္းပညာေတြ ရယူ သံုးစြဲထား ႏိုင္လို႔ပါ။

ဗိုက္ဖြင့္-ရင္ဖြင့္ ခြဲစိတ္နည္းေနရာမွာ ဒါးရာ အနည္းဆံုးနဲ႔ အတြင္းထဲ ထည့္ကရိယာေတြ သံုးလာပါတယ္။ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္မ်ားဟာလည္း လူနာတင္ထားတဲ့ ကုတင္ေဘးမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ ခိုင္းသလိုလုပ္ေပးမဲ့ (ရိုးေဘာ့) စက္ရုပ္ေတြကို အမိန္႔ေပးတဲ့ ကြန္ျပဴတာအနားမွာ ထိုင္ရပါတယ္။ လူ႔အမွားနည္း၊ လူ႔အသား ထိခိုက္မႈလည္းနည္း၊ ပိုးအ၀င္လည္း နည္းေစပါတယ္။ အေပ်ာက္လည္း ျမန္ဆန္၊ လူနာ႔အဖို႔ အနာလည္းသက္သာ၊ ေသြးထြက္နည္းျပီး၊ အိမ္ျမန္ျမန္ ျပန္ႏိုင္ေစပါတယ္။ ေကာင္းမွေကာင္း ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။

ေလျပြန္ထဲကရိယာထည့္ၾကည့္ စစ္ေဆးတဲ့ Endoscopy and Bronchoscopy အတြက္ လူနာကို ေဆးရံုတင္ဘို႔ မလိုေတာ့ပါ။ အရင္က တပါတ္စာအလုပ္ေတြျဖစ္ၾကတဲ့ သည္းေျခအိပ္ထုတ္တာ၊ အူအတက္ထုတ္တာ၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာ စစ္ေဆးတာ၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာ က်ဥ္းတာကို ကုတာေတြဟာ တေန႔ထည္းျပီး ကိစၥေတြသာ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။

ေဆးရံုအတြင္းဒီဇိုင္းကိုလည္း (ဖိုက္စတား) ေဟာ္တယ္ေတြလို Aesthetic Interiors နည္းေတြနဲ႔ ျပဳျပင္ တည္ေဆာက္ ထားလို႔ လူနာအဖို႔ ကိုယ့္အိမ္မွာ ေနေနရသလို ခံစားေစေအာင္ လုပ္ေပးတားပါတယ္။ အျမင္၊ အထိအေတြ႔၊ အနံ႔၊ နဲ႔ စိတ္ခံစားမႈ ေလးမ်ိဳးကို အဲလိုေနေအာင္ လုပ္ထားတာပါတဲ့။

လီယိုနာဒို-ဒါဗင္ခ်ိ၊ အိုက္ဆက္-ႏူတန္ တို႔ေခတ္က စခဲ့တဲ့ (ကာလာ သီအိုရီ) ေတြ အေျခခံျပီး၊ အေရာင္ေတြရဲ႕ လူ႔စိတ္အေပၚလႊမ္းမိုးမႈ သေဘာတရားကို အသံုးျပဳတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ေဆးရံုဆိုရင္ ထံုးစံရိုးရာ အျဖဴေရာင္အစား အေရာင္ႏုကေလးေတြ သုတ္ျခယ္လာပါတယ္။ ကေလးလူနာေဆာင္၊ သားဖြါးမီးယပ္ေဆာင္ေတြဆိုရင္ အေရာင္ကို ပိုဂရုစိုက္ရပါတယ္။ Loud colors ဆိုတဲ့ အေရာင္စိုစို၊ အရုပ္ထင္းထင္း ပန္းခ်ီရုပ္ေတြ ေရးဆြဲထားပါတယ္။

အျပင္လွမ္းၾကည့္လိုက္ရင္လဲ စိမ္းစိုေနမယ္။ ကေလးေတြ ကစားဘို႔ ေနရာ-ပစၥည္းေတြလဲ ထားတယ္။ ေဆးရံုအဆင္း (ဆူဗီနာ)လက္ေဆာင္၀ယ္သြားဘို႔ ေစ်းဆိုင္ကႏၷားမ်ားလည္း ထားေပးပါတယ္။

ကိုင္း ေရာဂါျဖစ္ခ်င္စရာ ေဆးရံုတက္ခ်င္စရာ ဘယ့္ေလာက္ ေကာင္းပါသလဲ။ မစည္ကားအပ္ေသာ အရပ္ေတြထဲမယ္ ေဆးရံုဆိုတာလဲ ပါမယ္။ အခုလို ေဆးရံုမ်ိဳးေတြမွာ လူသိပ္စည္မယ္ေတာ့ မထင္ပါ။ ေစ်းၾကီးလွလြန္းလို႔။

ဒီလို ေဆးရံုၾကီးမ်ိဳးတခု ကုန္က်စရိတ္ဟာ RHC ေခၚတဲ့ ေက်းလက္က်န္းမာေရးဌာန ၁၀၀ မကကို တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုဌာနမ်ိဳးမွာေတာ့ လူစည္ေစခ်င္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

Friday, August 22, 2008

Life Cycle (7)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာ ကိုသံသရာ ဟုေခၚသည္ (၇)
Juan

ေဆးဖိုး၀ါးခ ႏွင့္ လူနာ

ေခတ္သစ္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ သို႔မဟုတ္ ပုဂၢလိက ကုသေရး လုပ္ငန္း မ်ားမွာ ကုန္က် စရိတ္ အားလံုးကို ေနာက္ဆံုး သံုးစြဲသူ (End User) ျဖစ္တဲ့ လူနာ ကခါးစည္း က်ခံ ရမယ္။ ေငြကုန္ ေၾကးက် မခံ ႏိုင္ရင္ ေကာင္းမြန္ ထိေရာက္တဲ့ ေဆး၀ါး ကုသ မႈကို မ်က္ေမႊး ေထာ္လို႔ ေတာင္ေမာ္ မၾကည့္ ေလနဲ႔ ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာ ယေန႔ ကမၻာရဲ ႔ ရင္နင့္ ဖြယ္ အမွန္ တရား တစ္ခု ပါပဲ။ ေငြမရွိ ရင္ ေရာဂါ ေပ်ာက္ဖို႔ မစဥ္း စားနဲ႔ လို႔ တရား လက္လြတ္ ေျပာရာ ေရာက္ေန ပါၿပီေကာ။

WHO ရဲ ႔ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ မွာထြက္ေပၚ လာတဲ့ technical report အရ- တစ္ကမၻာ လံုးရွိ အိမ္ေထာင္စု ေပါင္း ၄၄ သန္း သို႔မဟုတ္ လူ သန္း ေပါင္း ၁၅၀ ေလာက္ဟာ ေဆးဖိုး ၀ါးခ စရိတ္ေထာင္း တဲ့ဒဏ္ ခံေနၾက ရတယ္တဲ့။ အဲဒီ အထဲက ကံပို ဆိုးသူ အိမ္ေထာင္စု ေပါင္း ၂၅ သန္း သို႔မဟုတ္ လူသား သန္း ၁၀၀ ဟာ ေဆးဖိုး ၀ါးခ ေၾကာင့္ ေႂကြးတင္ ကြ်န္ျဖစ္ ၿပီး ျပာပံု မတိုး ရပဲ ဆင္းရဲ မြဲေတ ကုန္ၾက တယ္။ ဒီလို ျဖစ္ေန တာေတြ ကို အထူးျပဳ ေလ့လာ တဲ့သုေတ သန လုပ္ငန္း မ်ားက ဒီျဖစ္ရပ္ ကို “က်န္းမာေရး စရိတ္ (ေဆးဖိုး ၀ါးခ) ေၾကာင့္ ဒုကၡ ကပ္ဆိုက္ ျခင္း (Catastrophic Health Care Payments)” လို႔ တင္စား ေခၚေ၀ၚ ခဲ့ၾကတယ္။

ေရာဂါ ေၾကာင့္ မြဲျပာ က်ျခင္း ဆိုတဲ့ ငိုခ်င္း ရွည္ႀကီး ဟာ ေရာဂါ ကုသ စရိတ္ ေထာင္းလို႔ ဆင္းရဲ မြဲေတ ရံုမွ် မက ေနာက္ဆက္ တြဲ ျဖစ္ရပ္ ေတြ အမ်ားႀကီး ပါပဲ။ စုေဆာင္း ထားသမွ် ေျပာင္တဲ့ အျပင္၊ စား၀တ္ ေနေရး က်ပ္တည္း၊ သား သမီး ေတြ ေက်ာင္းမထား ႏိုင္၊ ေႂကြးေတြ ပါတ္လည္ ၀ိုင္း ၿပီး ဆင္းရဲ ျခင္းႏြံ ထဲက တစ္သက္ လံုး မရုန္း ထြက္ႏိုင္၊ ေနာက္ဆံုး ေရာဂါ ကုဖို႔ လက္တြန္႔ ေရွာင္က်ဥ္ လာၾက ၿပီး က်န္တဲ့ ပိုက္ဆံ ေလး သပိတ္သြပ္ ဖို႔သာ ထားလိုက္ ပါေတာ့တို႔၊ ငါ့သားေလး ကိုသာ ရွင္ျပဳေပး လိုက္ပါတို႔ ေဆး၀ါး ကုသဖို႔ နဲ႔ က်န္ကိစၥ မ်ားကို လဲလွယ္လိုက္ ရပါ ေတာ့တယ္။ ဒါတင္ မကေသးပါ။ ကူးစက္ ေရာဂါ ေတြကို မကု ေတာ့ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ မိရင္ ေရာဂါ ျဖန္႔ျဖဴးသူ လက္သည္ႀကီး ျဖစ္လာမယ္။ တစ္ေယာက္ ကစလိုက္ တာ ရာ၊ ေထာင္၊ ေသာင္း၊ သိန္း ကူးစက္ ျပန္႔ပြား ၿပီး တိုင္းျပည္ရဲ ႔ လူမႈ၊ စီးပြားေရး အားလံုး ကို ဆုတ္ယုတ္ ေလ်ာ့ပါး သြားေအာင္ ၀ါးမ်ိဳ ပစ္လိုက္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ႀကီးျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ လူနာ အားလံုး ကိုႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ ကတာ၀န္ယူၿပီး ျပည္သူ႔ ေဆးရံု မ်ားမွာ အလကား ကုေပးပါလား လို႔ ေျပာစရာ ရွိပါတယ္။ တေခတ္ တခါ ကအဲသလို လုပ္ခဲ့ ၿပီးပါသေကာ။ Socialized medicine ဆိုၿပီး ရွိသမွ် အလကား free health care ဆိုၿပီး လုပ္လိုက္ တာမြဲျပာ က်လု နီးနီး ျဖစ္ခဲ့ ပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ဘယ္တိုင္းျပည္ မွလူ႔အဖြဲ႔ အစည္း တစ္ရပ္ လံုး စိတ္တိုင္းက် တဲ့ အထိ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကို အလကားေပး ႏိုင္စြမ္း မရွိပါဘူး။ သင့္ဘာသာ သင္ ေဆးလိပ္ ေတြ မိုးမႊန္ေအာင္ ေသာက္လုိ႔ အဆုပ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ လာတာ ကို၊ သင့္ဘာသာ သင္ အရက္ကို မိုးမလင္းတမ္း ေသာက္လို႔ အသည္း ေျခာက္လာ တာကို ႏိုင္ငံေတာ္ က အရင္း အႏွီး မ်ားစြာ ပံုေအာ သံုးၿပီး အလကား ပဲတင္း ကုေပး ရမတဲ့လား။ ျဖစ္ႏိုင္ စရာ မရွိ ပါဘူး လို႔ က်န္းမာေရး ေပၚလစီ မိတ္ကာ မ်ားက အတိ အလင္း ဆိုၾက ပါတယ္။

ဒါျဖင့္ ရင္ ဒီျဖစ္စဥ္ ႀကီးကို သူ႔ အတိုင္းလႊတ္ေပး ထားမွာလား။ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း နည္းေတြ မရွိ ေတာ့ဘူးလား။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် တစ္ခု က ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ မွ တာ၀န္ယူ ေသာ မယူ မေန ရ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး အာမခံ စံနစ္ (Compulsory community health insurance scheme) ကို က်င့္သံုး ႏိုင္ပါသတဲ့။ ယူႏိုက္တက္ ကင္းဒမ္း ရဲ ႔ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ စံနစ္ (NHS: National Health Service) နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ရဲ ႔ တက္ရွင္ လက္ထက္ ကက်င့္သံုး ခဲ့တဲ့ အားလံုး လႊမ္းၿခံဳ က်န္းမာေရး စံနစ္ (UC: Universal Coverage Scheme) ေတြမွာ ဒီသေဘာမ်ိဳး ကိုေတြ႔ ရပါတယ္။ အေမရိကန္ မွာ မႈိလို ေပါက္ေနတဲ့ private health insurance ေတြကေတာ့ ဒီ ျဖစ္စဥ္ ႀကီးကို မေျပလည္ ေစရံုမွ် မက ပိုလို႔ေတာင္ ဆိုးေစ သတဲ့။

သို႔ေသာ္လည္း အဲဒီလို compulsory community health insurance scheme တစ္ခု တည္ေဆာက္ ဖို႔ဆို တာကိုက ျမင္းမိုရ္ ေတာင္ တက္ရ သေလာက္ ကိုခက္ခဲ ပါတယ္။ အတတ္ ပညာ၊ အရင္း အႏွီး၊ အခ်ိန္၊ ေငြ၊ လူအင္အား အမ်ားႀကီး သံုးၿပီး တည္ေဆာက္ ရမဲ့ စံနစ္ မ်ိဳးပါ။ ဒီစံနစ္ ရဲ ႔ အဓိက ေက်ာရိုးဟာ ျပည္သူေတြ ထံက ေကာက္ခံတဲ့ ၀င္ေငြခြန္ (Income tax) ရယ္၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ဘီယာ လိုက်န္းမာေရး ထိခိုက္ ေစႏိုင္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြ အေပၚမွာေကာက္ ခံတဲ့ Sin tax & earmarked tax ေတြရယ္ ကိုက်န္းမာေရး အာမခံ ေငြပင္ ေငြရင္း လုပ္ၿပီး တည္ေဆာက္ရ တာကိုး။

အခြန္ လို႔ဆိုရာမွာ တရားမွ်တ ေသာ အခြန္ စံနစ္ (Progressive tax system) နဲ႔ တရား မွ်တ မႈမရွိေသာ အခြန္ စံနစ္ (Regressive tax system) ဆိုၿပီး ရွိေနျပန္ေတာ့ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ ဟာဘယ္လို အခြန္ စနစ္မ်ိဳးနဲ႔ စခန္းသြား ေနသလဲ ဆိုတာ ကို သုေတသန လုပ္ၾကည့္ ဖို႔ လိုလာျပန္ တယ္။ ၀င္ေငြ မ်ားသေလာက္ အခြန္ မ်ားမ်ား ေပးရ ၿပီး ၀င္ေငြ နည္းရင္ အခြန္ နည္းနည္း ပဲေပး ရတာကို progressive tax၊ ၀င္ေငြ နည္းသူ အခြန္မ်ားမ်ား ေပးရၿပီး ၀င္ေငြ မ်ားတဲ့ သူေတြက နည္းနည္းပဲ ေပးရရင္ regressive tax လို႔ေခၚပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခု က ျဖစ္လာ လတၱံ႕ ေသာအႏၲရာယ္ အေပၚ လူထုရဲ ႔ သေဘာထား ဆန္းစစ္ခ်က္ ဆိုတဲ့ risk analysis ကိုလည္း လုပ္ၾကည့္ ရေသးတယ္။ က်န္းမာေရး အာမခံ စနစ္ ဆိုတာမ်ိဳးက အက်ိဳးသက္ေရာက္ မႈရွိႏိုင္သမွ်ေသာ လူထုရဲ ႔ ထည့္၀င္ ေငြ (premium) အားလံုး ကို ေငြပင္ ေငြရင္း လုပ္ထားၿပီး ဒီအက်ိဳး ကိုေရာဂါ ျဖစ္တဲ့ အခါ ခံစား၊ မျဖစ္ရင္ မခံစားနဲ႔ ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ရွိတာ ကိုးဗ်။ ဆိုေတာ့ လစဥ္ ေၾကး မွန္မွန္ ထည့္ၿပီး ကိုယ္ ကက်န္းမာ ပကတိ၊ ခ်မ္းသာ အတိ ျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္ေငြ ကို သူမ်ားေရာဂါ ကုဖို႔ အလွဴ လုပ္ေန ရသလို ျဖစ္ေနတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္း risk analysis ဆိုတာ ကိုလုပ္ ကို လုပ္ရ ပါတယ္။ ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ အရ ေလာက မွာ လူသံုးမ်ိဳး သံုးစား ရွိသတဲ့ ...

1. ျဖစ္လာ ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ (ေရာဂါ ရႏိုင္ေခ်) ကို ရင္မဆိုင္ လိုပဲ ႀကိဳတင္ ေရွာင္လႊဲ လိုတဲ့ လူမ်ိဳး ကို Risk averters လို႔ ေခၚပါတယ္။
2. ဘာအႏၲရာယ္၊ ဘာေရာဂါ ကိုမွ မေၾကာက္ပဲ လုပ္ခ်င္ တာလုပ္မယ္၊ ေသေျမႀကီး ရွင္ေရႊထီး ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳး ေတြကို Risk takers တဲ့။
3. ေၾကာက္တယ္ လဲမဟုတ္၊ မေၾကာက္ဖူး လည္းမဟုတ္၊ အေျခ အေနေပၚ မူတည္ တာပဲ ဆိုသူမ်ား ကို Risk neutrals ေတြလုိ႔ ေခၚပါတယ္။

Compulsory community health insurance scheme တစ္ခု က်င့္သံုး ေတာ့မယ့္ အခါမွာ ဒီတိုင္းျပည္၊ ဒီ လူမႈ အဖြဲ႔ အစည္း မွာ ဘယ္လို လူမ်ိဳးေတြ မ်ားေန သလဲ ဆိုတာ ကိုဆန္းစစ္ တာကို risk analysis လို႔ေခၚတာပါ။ အကယ္၍ Risk averters က အမ်ားစု ဆိုရင္ ေနာင္တခ်ိန္ မက်န္းမာမဲ့၊ ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ကိုႀကိဳတင္ ေရွာင္လႊဲ လိုစိတ္ မ်ားၾကလို႔ ဒီစနစ္ ကေအာင္ျမင္ ႏိုင္ပါတယ္။ Risk taker ေတြ မ်ားရင္ေတာ့ ကိုယ္ ေရာဂါ ရမွာကို လည္းမပူ၊ သူမ်ား အတြက္ေတာ့ ေ၀လာေ၀း မို႔ က်န္းမာေရး အတြက္ income tax ကသံုးမယ္ ဆိုတာကို၊ လစဥ္ ႏွစ္စဥ္ premium ေၾကး မွန္မွန္ ထည့္ရ မွာကို အလြန္၀န္ေလး ၾကလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစနစ္ ဘယ္ေတာ့ မွမေအာင္ျမင္ ဘူးတဲ့။ Risk neutral သမားမ်ားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေလယူရာတိမ္း၊ ယိမ္းတတ္ သူမ်ားမို႔ အခ်ိန္ေပး၊ နားခ်၊ စည္းရံုး မႈအေပၚ မူတည္ၿပီး ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါသတဲ့။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို စနစ္မ်ိဳး က shock absorber အျဖစ္နဲ႔ ေရာဂါ ေၾကာင့္ မြဲျပာက် တာေတြ၊ ေငြမရွိလို႔ ေဆးမကု ႏိုင္တာ ေတြ၊ အတြင္းလိႈက္ စားေရာဂါ ပ်ံ ႔ႏွံ႔ မႈေတြ ကိုခုသာ ခံသာ လုပ္ေပးႏိုင္ တယ္ပဲ ဆိုဦးေတာ့ ျပႆနာ အေပါင္း လံုး၀ ကင္းစင္ သြားတာ ေတာ့မဟုတ္ ပါ။ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ကြာလတီ ညံ့ဖ်င္းတာ၊ အၾကာႀကီး တေမ့ တေမာ ေစာင့္ရတာ၊ ဟိုစာရြက္ မွာ ဟိုဟာ ျဖည့္ၿပီး ဟိုကိုသြား၊ ဒီစာရြက္ မွာ ဒီဟာ ျဖည့္ၿပီး ဒီကိုလာ စတဲ့ ဗ်ဴဳရို ကေရစီ ႀကိဳးနီ ေတာင္ႀကီး ကို မေက်ာ္ လႊားႏိုင္တာ။ ေဆးရံု နဲ႔ ဆရာ၀န္ မ်ား အတြက္ provider payment system မွာအားနည္း ခ်က္ေတြ ရွိတာ စသည္ျဖင့္ ထိုင္းရဲ ႔ UC ေရာ၊ ၿဗိတိန္ ရဲ ႔ NHS ေရာမွာ အားနည္း ခ်က္ ေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ နဲ႔ ျပႆနာ ေတြ တေလွ ႀကီးပါ။

ဒါေၾကာင့္ ေစာင့္ဆိုင္း စရာမလိုတဲ့။ ေငြ ရွိရင္ အခ်ိန္မေရြး ျပလို႔ ရတဲ့၊ ႀကိဳက္သေလာက္သံုး က်သေလာက္ေပး က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ေတြက ရွိေနဦးမွာ။ လူေတြကလည္း ေရာဂါ ရေနဦးမွာ။ ရွင္သူ ရွင္ၿပီး ေသသူ ေသေနၾကဦးမွာ၊ ျဖစ္လိုက္၊ တည္လိုက္၊ ပ်က္လိုက္၊ဒါကို ပဲ ေလာကရဲ ႔ သံသရာ လို႔ ေခၚၾကၿပီး မွန္မွန္ႀကီး လည္ပါတ္ တတ္တဲ့ သေဘာလည္း ရွိေနတယ္ မဟုတ္လား ။။။။။။။။။။။။။

Thursday, August 21, 2008

Life Cycle (6)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာကို သံသရာ ဟုေခၚသည္ (၆)
Juan

က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ ႏွင့္ ေဆးဖိုး၀ါးခ

ေစ်းကြက္ ထဲမွာ ေအာင္ပန္းပန္ လို႔ ေအာင္လံ တံခြန္ လႊင့္ထူ ထားတဲ့ ပုဂၢလိက ကုသ ေရး ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဟာ အေမ ရိကန္ တစ္ႏိုင္ငံ လံုးကို လြန္ခဲ့ တဲ့ အႏွစ္ ေလးဆယ္ ေလာက္က စလို႔ ၀ါးမ်ိဳ ပစ္လိုက္ တယ္။ ဘာသာေရး အသင္း အဖြဲ႔ အခ်ိဳ ႔ရဲ ႔ ခေနာ္ ခနဲ႔ မျဖစ္ စေလာက္ အခမဲ့ ေဆးရံု ကေလး မ်ားနဲ႔ အစိုးရ ရဲ ႔ Medicare & Medicaid program ေခၚ သက္ၾကား အိုနဲ႔ ဒုကၡိတ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ မျဖစ္စေလာက္ ကလြဲ လို႔ ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္ တို႔ ေရႊျပည္ႀကီး မွာလည္း ယခင္ စာဘူးေတာင္း သာသာ ပုဂၢလိက ေဆးခန္း ေလးမ်ား ရန္ကုန္ ေရႊဘံု သာလမ္း ေလာက္မွာ ပဲ က်ိဳးတို႔ က်ဲတဲ ရွိခဲ့ ရာက ေစ်းကြက္ လိႈင္းလံုး ႀကီးေတြ ရိုက္ခတ္တဲ့ ၁၉၉၀ ျပည္လြန္ ႏွစ္မ်ား ကစလို႔ ပုဂၢလိက ေဆးရံု ေဆးခန္း မ်ားဟာ ကလလ ရည္ၾကည္ သေႏၶ တည္လာ လိုက္တာ အခ်ိန္ တိုတို အတြင္း အေျခ ခိုင္ အသားက် လာၾကတယ္။ ဘယ္စီးပြား ေရးလုပ္ငန္း မွ မယွဥ္ ႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ ဖြံ႔ၿဖိဳး လာတယ္။ ခႏၶာ ရွိသေရြ ႔ ေ၀ဒနာ ရွိမွာ မို႔ ေဖာက္သည္ မရွိမွာ ဘယ္ေတာ့ မွပူ စရာ မလိုတဲ့ လုပ္ငန္းကိုး။

၀န္ေဆာင္မႈ သေဘာလည္းပါ၊ ေစ်းကြက္ စံနစ္ လည္းျဖစ္လို႔ လက္၀ါးႀကီး အုပ္ (Monopolize) လုပ္လို႔ မရပဲ အၿပိဳင္ အဆိုင္ ေတြမ်ား လာတယ္။ ဒီလို ဆိုေတာ့ ကိုယ့္ေဆးခန္း လူမ်ားမ်ား၀င္ဖို႔ ဆြဲေဆာင္ တဲ့ နည္းလမ္း ေတြ သံုးလာ ၾကရ ၿပီေပါ့။ လူနာ ေတြကို ကံစမ္းမဲ နဲ႔၊ ေမာ္ဒယ္ ရွိဳးပြဲ နဲ႔ ဆြဲေဆာင္လို႔ မရဘူး။ လူနာ ႏွစ္ေယာက္ က်ဳပ္တို႔ ေဆးရံု တက္ရင္ ေနာက္ထပ္ တစ္ေယာက္ အလကား တက္ခြင့္ ေပးမယ္ တူးပလပ္စ္၀မ္း ပါလို႔ ပရိုမိုးရွင္း လုပ္လို႔ မရတာ လဲေသခ်ာ တယ္။ ဒီမွာ တင္ပဲ အရည္ အေသြးျမင့္ ကုသေရး လုပ္ငန္း (Quality Health Care) ဆိုတဲ့ စကားလံုး ကိုႏႈတ္တက္ ရြရြ ရြတ္ဆို ၾကေတာ့တယ္။ ကုသမႈ အရည္ အေသြး ျမင့္ေလ၊ ေ၀ဒနာ ေပ်ာက္ကင္း ခ်မ္းသာ ဖို႔အာမခံ ခ်က္ေပးႏိုင္ ေလ၊ လူနာမ်ားမ်ား ရဖို႔ ေသခ်ာေလ၊ ဆိုေတာ့ ဒိတ္ဒိတ္ႀကဲ အေတြ႔အႀကံဳ ရင့္ ဆရာ၀န္ ေဂၚဇီလာ ႀကီးမ်ား၊ ေနာက္ဆံုးေပၚ ေရာဂါ ရွာေဖြေရး စက္ကရိယာ မ်ား၊ ျပည္သူ႔ ေဆးရံုမ်ား မွာ အိပ္မက္ေတာင္ မမက္၀ံ့ တဲ့ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကုသေရး အသံုး အေဆာင္မ်ား၊ လိႈက္လွဲ ပ်ဴဌာ ယဥ္ေက်း ၿပီးျမင္ရံု နဲ႔ ရင္တုန္ သြားရမဲ့ ဧည့္ႀကိဳ မယ္ကေလးမ်ား၊ အပ်ံစား လူနာ နားေန ခန္းမ်ား၊ မ်က္စိပႆာဒ ရွိဖို႔ ဘာညာ၊ အကြန္႔ အညြန္႔ ေတြကို အၿပိဳင္ အဆိုင္ ထင္တိုင္းႀကဲ ၾကေတာ့တယ္။ ဟိုတယ္ ေဆးရံု ၀န္ေဆာင္မႈ (Hotel Hospital Service) ဆိုတဲ့ စကားလံုး ေတာင္သံုးလာ ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာင္ အျမတ္ အစြန္း ကိုေမွ်ာ္ကိုးၿပီး ထည့္လိုက္ ရတဲ့ အရင္း အႏွီး ကေၾကာက္ စရာေကာင္း ေလာက္ေအာင္ ႀကီးလာတယ္။ ေဆးရံု ေၾကာ္ျငာ ေလးတစ္ခု ဖတ္ၾကည့္ ၾကပါစို႔ --- --- --- --- -- --- --- --- ။

“ကြ်ႏ္ုပ္ တို႔၏ ေဆးရံုႀကီး သည္ ႏိုင္ငံ တကာ အဆင့္မွီ ေဆးကုသ မႈကို ေပးစြမ္း ႏိုင္ယံု မွ်မက ေဆးရံုတြင္း ႂကြေရာက္ လာသူ သဗၼဴရိသ အႏြယ္၀င္ သူေတာ္စင္ မိတ္သဟာ အေပါင္းအား ခ်စ္စဖြယ္ ေကာင္းလွၿပီး ခ်ိဴသာ ယဥ္ေက်း လြန္းလွ သည့္ ဧည့္ႀကိဳမယ္ ကေလးမ်ားက အၿပံဳးပန္း မ်ားျဖင့္ ပထမ ဆံုးႀကိဳဆို ပါရေစ။ မိတ္ေဆြ ေဆာင္ရြက္ စရာ ကိစၥရပ္ အားလံုး ကို၀န္ေဆာင္မႈ ၀န္ထမ္းမ်ားက ေသခ်ာ ေစ့စပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ေပးပါမည္။ ေရႁမႇဳပ္ ဆိုဖာ တြင္ထိုင္ရင္း ဧည့္ ခန္း ေဆာင္ အတြင္း မွစိမ္းလန္း စိုေျပေသာ ေရာင္စံု ပန္းမာန္ မ်ား ႏွင့္ ေရပန္း မ်ားကို ၾကည့္ရႈ ခံစားရင္း မိတ္ေဆြ စိတ္ခ်မ္း သာစြာ ေနထိုင္ပါေလ။ မိတ္ေဆြ ခံစားေနရ ေသာေ၀ဒနာ ကိုပိန္းၾကာ ဖက္တြင္ ေရမတင္ သလို ေလွ်ာက် ေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ ကုသ ေပးႏိုင္ စြမ္းရွိ သည့္ ၀ါရင့္၊ သမၻာရင့္ ဒိတ္ဒိတ္ႀကဲ၊ လက္လက္ထ၊ ဆရာ၀န္ ႀကီး ႏွင့္ေဆြးေႏြးပါ။ ေဆးရံု တြင္ တက္ေရာက္ ကုသရန္ လိုအပ္ ပါက ၾကယ္ငါးပြင့္ အဆင့္ ဟိုတယ္ ၀န္ေဆာင္မႈ ထက္ သာလွ်င္သာမည္၊ မညံ့ေသာ ကြ်ႏ္ုပ္ တို႔၏ လူနာခန္း မ်ားကို မိတ္ေဆြ စိတ္တိုင္းက်ရ ပါေစမည့္။ ေကဘယ္ တီဗြီ မွ ၂၄ နာရီ ေဖ်ာ္ေျဖေရး အစီအစဥ္ မ်ားကို ၾကည့္ရင္း အပန္းေျဖပါ။ ေဂါက္ရိုက္ခ်င္ ေသးသည္ ဆိုလွ်င္ အနီးနားမွာ ကိုးက်င္း မီနီေဂါက္ကြင္း ကေလးႏွင့္ --- --- --- --- -- --- --- ---”

ေပ်ာ္စရာႀကီး။ ေရာဂါ သာမရွိခဲ့ ရင္ေပါ့ေလ။ ေဆးရံု လာပါတယ္ ဆိုမွ ေရာဂါ မရွိတဲ့ လူရွိမလား ဗ်၊ ကြာလတီ ၀န္ေဆာင္ မႈ ဆိုတဲ့ သေဘာကို ထင္သာေအာင္ ေျပာျပ တာပါ။ ဒီလို ကြာလတီ့ ကြာလတီ ၀န္ေဆာင္မႈ ေတြ အတြက္ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ ႏွံ လုိက္ရတဲ့ ကုန္က် စရိတ္ ေတြဟာ သူ႔ထက္ငါ အၿပိဳင္ အဆိုင္ ေခတ္ႀကီး မွာ ေက်သြားတယ္ လို႔ မရွိေလာက္ေအာင္ ထပ္ထပ္ ၿပီးတက္တက္ လာလို႔ စက္ေလွကား အရင္း အႏွီး (Cost Escalation) လို႔ အမည္ ကင္ပြန္း ေတာင္ တပ္ေပး ထားရေသး။

ဒီကုန္က် စရိတ္ ေတြကို ဒီ၀န္ေဆာင္မႈ ကိုေနာက္ဆံုး သံုးစြဲ သူ (End User) လည္းျဖစ္၊ ငါ့၀မ္း ပူဆာ မေနသာ သူလည္း ျဖစ္တဲ့ လူနာ မ်ားက က်ခံ ရမွာ ကေတာ့ အေသ အခ်ာ ပဲေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္း ဒီအတြက္ သင္အိတ္ ေဖာင္း ေနဖို႔ ေတာ့ လိုသည္ လို႔ ထည့္ေၾကာ္ျငာ စရာ မလိုေလာက္ေအာင္ သေဘာေပါက္ နားလည္ၿပီးသား။

ႀကိဳက္သေလာက္ သံုး၊ က်သေလာက္ ေပး ဆိုေတာ့ လူနာမ်ားမ်ား ၀င္ဖို႔ ဆြဲေဆာင္ဖို႔ လိုလို မလိုလို လုပ္ထားတဲ့ အပို ၀န္ေဆာင္မႈ စရိတ္ စက ေတြ အားလံုး ကိုအခ်ိဳးက် ေပါင္းထည့္လိုက္ တဲ့အခါ အမွန္ တကယ္ က်သင့္ က်ထိုက္ တဲ့ ေဆးဖိုး ၀ါးခ ဆိုတာ ထက္ အမ်ားႀကီး ပိုက် သြားပါေတာ့တယ္။ ဧည့္ႀကိဳ မယ္ကေလး ေတြရဲ ႔ အၿပံဳး တစ္စ အတြက္၊ ဧည့္ခန္း ထဲက ေရႁမႇဳပ္ ဆိုဖာမွာ ထိုင္ၿပီး ေရပန္း ကိုမ်က္စိ ပႆာဒ ခံစား မိတဲ့ အတြက္၊ အခန္း ထဲကေန ထမင္း ပြဲ ေရွ ႔ေရာက္ မွာစား မိတဲ့ အတြက္၊ ေရခ်ိဳး ဇလံု ႀကီး ထဲ ေရေမႊး ဆပ္ျပာ ေတြ ထည့္ၿပီး ဇိမ္ခံ ေရခ်ိဳးမိတဲ့ အတြက္၊ နာလန္ ထစ မွာၿငိမ္ၿငိမ္ မေနႏိုင္ ပဲ ဒရိုက္ဗာ တုတ္နဲ႔ ဟန္လုပ္ၿပီး ေဂါက္သီး ကိုအုပ္မိ တဲ့ အတြက္၊ ဟိုဟာ အတြက္၊ ဒီဟာ အတြက္၊ အားလံုး အတြက္ ေပးဖို႔ တာ၀န္ မိတ္ေဆြ မွာရွိေန သည္မဟုတ္ ပါလား။

Tuesday, August 19, 2008

Life Cycle (5)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာကို သံသရာ ဟုေခၚသည္ (၅)
Juan

က်န္းမာေရး စံနစ္ ႏွင့္ က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္

WHO ရဲ ႔ Health System Performance Index အရ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အေကာင္းဆံုး ကေန အဆိုးဆံုး တိုင္းျပည္ ထိ အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံေတြ ကိုအမွတ္စဥ္ ခ်လိုက္တဲ့ အခါ ကမၻာ့အေကာင္းဆံုး ဆရာ၀န္၊ သမားေတာ္ ႀကီးမ်ား စုစည္းရာ လို႔လက္မ ေထာင္ေနတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ဟာ နံပါတ္၀မ္း တစ္၊ ဂဏန္း တစ္ပဲ လို႔ ထင္တစ္လံုး နဲ႔ေန ၾကရာ က တကယ္တမ္း မွာေတာ့ အဆင့္ (၃၉) မွာသာ ရပ္တည္ ရရွာ တယ္။ က်န္းမာေရး စံနစ္ ရဲ ႔စြမ္းေဆာင္ရည္ အေကာင္းဆံုး အဆင့္ (၁) ကျပင္သစ္ ႏိုင္ငံ၊ အဆင့္ (၂) ကအီတလီ ႏိုင္ငံ၊ UK က အဆင့္ (၁၈)၊ အာရွစီးပြားေရး ဘုရင္ ဂ်ပန္ ကေတာ့ အဆင့္ (၁၀) ပါ။ ၀မ္းနည္း စရာ ေကာင္း တာက ကြ်န္ေတာ္ တို႔ရဲ ႔ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ဟာ ဒီဇယား မွာ အဆင့္ (၁၉၀) ခ်ိတ္ပါတယ္။ သူ႔ ေနာက္မွာ ဘာကီယာ ဖူဆို တစ္ႏိုင္ငံသာ က်န္ပါေတာ့တယ္။

(အထင္ေသး လြန္ၿပီး ရမ္းထည့္ တဲ့ Data ေတြရယ္၊ တိတိ က်က် ဘယ္လိုမွ မရ ႏိုင္လို႔ မွန္းထည့္ တဲ့ data ေတြေၾကာင့္ ဒီေလာက္ ျဖစ္ရ တာပါ၊ အမွန္ေတာ့ Financial contribution component တစ္ခု ကလြဲ ရင္ ဒီေလာက္ အေျခ အေန မဆိုးပါ။)

ဒီလို လည္းအေျဖ ထြက္ေရာ အရာရာ ငါသာ ပထမ လုပ္ခ်င္ၾက တဲ့ အန္ကယ္ဆမ္ တို႔ မစၥတာ ယန္းကီး တို႔လူစု ေဆြ႔ေဆြ႔ခုန္ ေအာင္ မခံ မရပ္ ႏိုင္ျဖစ္ ၾကပါတယ္။ ျပင္သစ္နဲ႔ အဂၤလန္ မွာ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးရဲ ႔ တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ၀င္ေငြ ဟာ ေဒၚလာ ေျခာက္ေသာင္း သာရွိေန ခ်ိန္မွာ USA ကဆရာ၀န္ တစ္ဦး ဟာ တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ၀င္ေငြ ေဒၚလာ ႏွစ္သိန္း ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ ကိုၾကည့္ဦး မလား။ ျပင္သစ္နဲ႔ အီတလီ ကက်န္းမာေရး အတြက္ ႏိုင္ငံ့ GDP (Gross Domestic Product) ရဲ ႔ (၉) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ UK က (၈) ရာခိုင္ႏႈန္း နီးပါး ေလာက္ပဲ သံုးေနခ်ိန္မွာ USA က က်န္းမာ ေရး အတြက္ GDP ရဲ ႔ ၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္သံုးၿပီး ေဇာတိက ဇီ၀က ဂိုက္ဖမ္း ေနပါ တယ္။ ဒါနဲ႔ ေတာင္ ဒီေလာက္ အဆင့္ ျဖစ္စရာ လားဆိုၿပီး ေဒါမနႆ ပြားၾက တယ္ေလ။ စူပါ မက မက္ဂါ အင္အားႀကီး မ်ားဆိုေတာ့ WHO အညႊန္း ကိန္းဟာ မွန္ပံု မရ ဘူးလို႔ ယူဆၿပီး သူၾသဇာ ေညာင္းတဲ့ OECD ေခၚ စီးပြားေရး အက်ိဴးတူ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေရး အဖြဲ ႔ကို Health system performance index အသစ္ တီထြင္ ခိုင္းၿပီး တစ္စင္ ေထာင္ ပါေလ ေရာ။ OECD index အရ လည္း သူ႔ရဲ ႔ က်န္းမာေရး စံနစ္ အဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္ ဟာဒံုရင္း ဒံုရင္း ပါပဲ။ အလုပ္ပို ၿပီး တစ္ရွက္ ကေန ႏွစ္ရွက္ ျဖစ္ခဲ့ ရတာသာ အဖတ္ တင္ခဲ့တယ္။

ကမၻာ့ ထိပ္သီး ပါ၀ါ ႏိုင္ငံႀကီး။ က်န္းမာေရး စရိတ္ ေတြဒီေလာက္ ေသာက္ေသာက္ လဲသံုးစြဲ ၿပီး က်န္းမာေရး စံနစ္ က ဘာေၾကာင့္ ထိပ္သီး မျဖစ္ ရတာတုန္း ဆိုတာ စိတ္၀င္ စားစရာ ပါပဲ။ US Health System Analysts မ်ားရဲ ႔ သံုးသပ္ ခ်က္ အနႏၲ ထဲက အဓိက အေၾကာင္း ကေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကိုအစိုးရ ကတာ၀န္ လံုး၀ မယူပဲ ပုဂၢလိက လက္ထဲ ၀ကြက္အပ္ ၿပီး privatization လုပ္ထား လို႔ ဒီလို အျဖစ္ဆိုး ရတာပါတဲ့ ခင္ဗ်။

ေခတ္သစ္ ေဘာဂ ေဗဒ ရဲ ႔ ေဂါ့ဖားသား ႀကီး အဒမ္ စမစ္ က “အစိုးရ ကအုပ္ခ်ဳပ္ ေရးပိုင္း ကိုသာ တာ၀န္ယူပါေလ။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း မွန္သမွ် လုပ္ငန္းရွင္ ေတြစိတ္ႀကိဳက္ လုပ္ပါေစ။ ေစ်းကြက္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ကိုမျမင္ရတဲ့လက္ (Invisible Hands) ေတြက သူ႔ အလိုလို ထိန္းညႇိ ေပးသြားလိမ့္ မယ္” ဆိုတဲ့ စကားကို ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး မာစတာ အန္ကယ္ဆမ္ တို႔က အင္မတန္ ႏွစ္သက္ သကိုး။ ဒါနဲ႔ပဲ Health Care ကိုေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ပံုစံ လုပ္လို႔ ျဖစ္ျဖစ္ မျဖစ္ျဖစ္ ေစ်းကြက္ ထဲ ဇြတ္ထည့္ ပစ္လိုက္ ၾကေတာ့ တာေပါ့။ ဒီမွာ ေမးစရာ ရွိလာတာက ---

က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ ေစ်းကြက္၀င္ ကုန္ပစၥည္းလား?

အေျခခံ ေဘာဂေဗဒ သီအိုရီ မွာ လူေတြရဲ ႔ ၀ယ္လိုအား (Demand)၊ ေစ်းႏႈန္း (Price) နဲ႔ ၀င္ေငြ (Income) ေပၚမူတည္ ၿပီး ေစ်းကြက္၀င္ ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳး အစားကို ေလးမ်ိဳး ေလးစား ခြဲၾက ပါတယ္။

၁၊ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း (Price) ႀကီးေနၿပီး စားသံုးသူရဲ ႔ ၀င္ေငြ (Income) က နည္းေန ရင္ အဲဒီ ပစၥည္းကို ၀ယ္လိုအား နည္းမယ္။ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း က်လာၿပီး၊ ၀င္ေငြ ေကာင္းေန ရင္ေတာ့ ပစၥည္း အေပၚ၀ယ္လိုအား ေကာင္းလာ မယ္ ဆုိရင္ အဲသလို ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳး အစားကို ပံုမွန္ကုန္ပစၥည္း (Normal Goods) လို႔ ေခၚပါတဲ့။ လူသံုးကုန္ ပစၥည္း အမ်ားစု ဟာ ဒီ Category ထဲမွာ။

၂၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း တက္သည္ျဖစ္ေစ၊ က်သည္ ျဖစ္ေစ၊ ၀ယ္သူ ရဲ ႔၀င္ေငြ အေျခ အေန ဘယ္လို ရွိရွိ၊ ပစၥည္း တစ္ခု အေပၚ ၀ယ္လိုအား ကမေျပာင္းလဲ ပဲ ဘယ္ေခတ္ ေရာက္ေရာက္ ပန္းပန္ လွ်က္ပါ ဆိုတဲ့ ပစၥည္း မ်ိဳးကို မရွိ မျဖစ္ ကုန္ ပစၥည္း (Essential goods) တဲ့၊ အေျခခံ စားေသာက္ကုန္ ပစၥည္း မ်ားေပါ့။

၃၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း ကအရမ္း ခ်ိဳသာ တယ္၊ သံုးစြဲ သူမ်ား ကလည္း မူးစု ပဲစု ဆိုတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီပစၥည္း မ်ိဳး အလြန္ ေရာင္း ေကာင္းတတ္ တယ္။ လူေတြ ရဲ ႔ ဘ၀ ေတြ အဆင္ေျပ၊ လူေန မႈေတြ အဆင့္ျမင့္ ၊၀င္ေငြ ေတြတိုး လာတာ နဲ႔ အမွ် ၀ယ္ လိုအား ကဖုတ္ကနဲ ျပဳတ္က် တတ္တဲ့ ပစၥည္းမ်ိဳး ကို မရွိသံုး ကုန္ပစၥည္း (Inferior goods) တဲ့ဗ်ား။ အသင့္စား ေခါက္ဆြဲ ထုတ္တို႔၊ 3 in 1 instant coffee mix တို႔ဆိုတာ ဒီလို အမ်ိဳး အစား တဲ့ဗ်ား။ သိန္းငါးရာ ထီေပါက္ ရင္ ေခါက္ဆြဲ ေျခာက္ ကြန္တိန္နာ နဲ႔ တစ္လံုး ၀ယ္စား မယ္လို႔ စိတ္ကူး ယဥ္တဲ့ လူမ်ိဳး ေတြ႔ဖူး လို႔လား။ ဒါေၾကာင့္ ဒီပစၥည္း မ်ိဳး ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ် သူမ်ား ဟာလူေတြ အၿမဲတမ္း ဆင္းရဲ၊ စုတ္ျပတ္ ၿပီး အမြဲ တကာ့ ထြဋ္ေခါင္ ဘ၀ ကမတက္ ပါေစနဲ႔ လို႔ ဆုေတာင္း ရမလို ပါပဲ။

၄၊ ၀ယ္သူ ေတြက ၀င္ေငြ အလြန္ ေကာင္းခ်ိန္ မွာ ၀ယ္လိုအား အတန္ အသင့္ ရွိမယ္၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း ကေတာ့ ထိလု မိုးဆီ တိမ္သို႔မွီ။ ၀င္ေငြ နည္းနည္း ေလွ်ာ့သြား တာနဲ႔ လံုး၀ ကိုမေရာင္း ရေတာ့တဲ့ ပစၥည္း မ်ိဳးေတြ ကိုဇိမ္ခံ ကုန္ပစၥည္း (Luxury goods) ပါတဲ့။ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာ၊ ဇိမ္ခံကား မ်ား စသည္ျဖင့္ေပါ့၊ ဒီပစၥည္း ေရာင္းသူ ေတြကေတာ့ လူေတြ အားလံုး ေဇာတိက ဘ၀ ကတစ္ျပား မွမေလ်ာ့ ပါေစနဲ႔ လို႔ ေန႔စဥ္ ဘုရား မွာ အခါတစ္ရာ ဆုေတာင္းမယ္ ထင္ပါတယ္။ ကုသိုလ္ ရတာ ေပါ့ဗ်။

ေျပာခ်င္ တာက အကယ္၍ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဟာေရာင္းလို႔၊ ၀ယ္လို႔ ရတဲ့ ကုန္ပစၥည္း တစ္ခုဆိုရင္ အထက္ပါ ေလးမ်ိဳး ထဲက ဘယ္အမ်ိဳး အစားထဲ ပါ၀င္ ပါသလဲ? စဥ္းစား ေတာ္မူ ၾကည့္ၾက ပါေလ။ ေသခ်ာ စဥ္းစား ရင္ ဘယ္အမ်ိဳး အစား ထဲမွ အတိ အက် ထည့္လို႔ မရပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈကို ကုန္ပစၥည္း လို႔ သေဘာ ထားခဲ့ရင္ ေတာင္ ဒါဟာ လူထု နဲ႔ဆိုင္ေသာ ကုန္ပစၥည္း (Merit good, public good) သာျဖစ္တယ္ လို႔ ေျပာတဲ့ သူကေျပာ၊ က်န္း မာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ အတြက္ ဆိုရင္ မရွိ မျဖစ္ ကုန္ပစၥည္း ျဖစ္ၿပီး တိုင္းျပည္ တစ္ခု လံုး အတြက္ ဆိုရင္ ေတာ့ဇိမ္ခံ ကုန္ပစၥည္း ပဲလို႔ စြပ္စြဲ တဲ့လူေတြ လည္းဒုနဲ႔ေဒး။

ေငြကုန္ ေၾကးက် ခံႏိုင္ တိုင္းေတာ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ေကာင္းမလာ တာကိုေရႊ အေမရိကန္ ကအေကာင္းဆံုး သင္ခန္း စာျပသြား ခဲ့ပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ လည္းေငြေၾကး ကိုလံုး၀ ထည့္သြင္း မစဥ္းစားပဲ ေစတနာ၊ ၀ါသနာ၊ အနစ္နာ သာ အရင္း တည္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းႀကီး တစ္ခုလံုး ကိုလည္ပါတ္ လို႔ရႏိုင္ ရိုးလား။ ဥဒၵစၥ၊ ကုကၠဳစ၊ ေဒါ မနႆ ေတြတိုး လာပါ လိမ့္မယ္။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဟာ ဥံဳ-ဟတ္ခ်ေလာင္း၊ ေရာဂါ ေပ်ာက္ေစ လို႔ မန္းမႈတ္ ၿပီး ရွိသမွ် ေရာဂါ ေပ်ာက္ေစ မယ္ဆို ရင္ေတာင္ ဂါထာ မန္းမႈတ္သူ စတဲ့ အရင္း အႏွီး လိုေသး တာကိုး။ ေဆးရံု မ်ား၊ က်န္းမာေရး ဌာနမ်ား၊ ေရာဂါ ရွာေဖြေရး ပစၥည္းမ်ား၊ ပညာရွင္ မ်ား၊ လုပ္သား မ်ား စတဲ့ စတဲ့ စြမ္းအားစု မ်ားအတြက္ ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္မႈ အရင္း အႏွီး သိပ္ရွိတာေပါ့။ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု အတြက္ မနဲ လွတဲ့ ေငြေၾကး အရင္း အႏွီး ေတြကို မွ်မွ် တတ ျဖစ္ေအာင္ စီမံ ခန္႔ခြဲ ႏိုင္ဖို႔ အလြန္ လိုအပ္ ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဆိုတာ ေရာဂါသည္ လူနာ နဲ႔ ကုသသူ သမား တို႔ရဲ ႔ေဆးကုသ မႈ လုပ္ငန္း တစ္ခုတည္း ဘယ္ဟုတ္ မလဲ။ ၿပီးျပည့္ စံုေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ (Comprehensive Health Care) မွာ လုပ္ငန္း ေလးရပ္ ပါ၀င္ တယ္ ---

က်န္းမာ ေနေသာ ျပည္သူ မ်ားအား ပို၍ က်န္းမာ ေစရန္ လုပ္ေပး ေသာ promotive health service
ေရာဂါ ျဖစ္လတၱံ႔ေသာ လူထု ကို ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးေသာ preventive health service
ေ၀ဒနာသည္ လူနာ မ်ားကို ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ ကုသ ေပးေသာ curative health service
ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳး မ်ားေၾကာင့္ ကိုယ္က်ိဳးနည္း ရသူ မ်ားကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ ၍ ပံုမွန္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းတြင္း ပို႔ေဆာင္ ေပးေသာ rehabilitative health service

ရယ္လို႔ လုပ္ငန္း ႀကီး ေလးရပ္ လံုး လုပ္ေပး ႏိုင္ပါမွာ ၿပီးျပည့္စံု တဲ့က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လို႔ဆိုသကိုး။

ဒါေပမဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လို႔ေျပာရင္ အရင္ဆံုး မ်က္စိထဲ ေျပးျမင္ တာက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မ်ားပဲ မဟုတ္ လား။ ေဆးပညာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ လံုးလည္း ကုသေရး လုပ္ငန္း ကသာ အဓိက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အျဖစ္ ပါ၀င္ ကျပ အသံုးေတာ္ ခံခဲ့ တာႏွစ္ပရိေစတၱ ၾကာၾကာ လွေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္းတကမၻာလံုး ရဲ ႔က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ ခြဲတမ္း ဟာ အၿမဲတမ္း ၈၀-၂၀ ေပၚလစီ ပဲ။ ဆိုလိုတာ ကေတာ့ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ ရဲ ႔ ၈၀ % ကို ကုသေရး လုပ္ ငန္း မွာသံုးစြဲ ၿပီး က်န္သံုးခု ကေတာ့ ၂၀% ကိုမွ်သံုး ၾကရတယ္။ USA မွာက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း အားလံုး ကို ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳလိုက္တယ္ လို႔ အထက္က တင္ျပခဲ့တယ္။

တကယ္ေတာ့ ကုသေရး လုပ္ငန္း ကိုသာ ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳ လို႔ရပါတယ္။ က်န္ လုပ္ငန္း သံုးခု ကိုဘယ္ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္ ကမွ အစိုးရ ထံမွ လက္လႊဲ မယူ၀ံ့ပါေလ။ ထည့္သြင္း ရင္းႏွီး လိုက္တဲ့ အရင္း မွန္သမွ် ေက်ာက္ခဲ ေရျမဳပ္သလို စြပ္ကနဲ ျမဳပ္ၿပီး ဘာအက်ိဳး အျမတ္ မွမရတဲ့ ဒီလုပ္ငန္း ေတြ အတြက္ ပီတိ စားၿပီး အားရွိ မဲ့ဘိဇနက္ သမား တစ္ေယာက္ မွမရွိ၊ ျမတ္ခ်င္ လို႔ ရင္းႏွီး မႈျပဳတာကိုးဗ်။ ဘိဇနက္ လုပ္ငန္း ရွင္ ေတြရဲ ႔အျမင္မွာ promotive, preventive & rehabilitative ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း သံုးရပ္ ဟာ ေသြးစုပ္ ဖုတ္ေကာင္ ႀကီးသံုးေကာင္ လိုအႏၲရာယ္ ႀကီးလြန္းလွတယ္။

ပါတ္၀န္းက်င္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ က်န္းမာေရး ပညာေပးျခင္း၊ အျဖစ္မ်ား ေရာဂါ မ်ားထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးျခင္း၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးျခင္း၊ ဒီလုပ္ငန္း ေတြေၾကာင့္ လူထုမွာ အက်ိဳးရွိတာ ေသခ်ာ တယ္ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ဦးေကာင္း တစ္ေယာက္ ေကာင္း အက်ိဳးရွိ တာမဟုတ္၊ အားလံုး အေပၚမွာ ျဖန္႔ေ၀ ရရွိေသာ အက်ိဳး တရားကိုး။ ဒါေၾကာင့္ အားလံုး ရထိုက္ တဲ့ပစၥည္း (Public good) လို႔ေျပာတာေပါ့။ အားလံုး ရထိုက္လို႔ အားလံုး တတ္ႏိုင္ တဲ့ေစ်းႏႈန္း သတ္မွတ္ပါ ဆိုေတာ့ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မေရြး လူတန္းစား အားလံုး တတ္ႏိုင္ တဲ့ေစ်းႏႈန္း ကေတာ့ အလကား ေပးျခင္း မွတပါး အျခားမရွိေလ။ ဘယ္ဘိဇနက္ သမားက တာ၀န္ယူရဲမွာလဲ။ ဘယ္ေတာ့ မွ အရင္း ျပန္မေပၚ တဲ့ေငြေၾကး ကိုစိုက္ထုတ္ ၿပီးဒီက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ေတြကို ျပည္သူ လူထု အက်ိဳး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ ရသူ ကအစိုးရ ပဲေပါ့။

ကုသေရး လုပ္ငန္း က်ေတာ့ လူနာ မခ်ိ မဆန္႔ ခံစား ေနရတဲ့ ေ၀ဒနာ ျဗဳန္းကနဲ၊ ဒိုင္းကနဲ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းျခင္း ဆိုတဲ့ အက်ိဳး အျမတ္ ကိုလူတစ္ဦး ခ်င္းစီ အေနတဲ့ ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္း ရရွိ ခံစား ႏိုင္တာ ေၾကာင့္ ဒီအတြက္ က်သင့္ တဲ့ ေငြေၾကး တစ္စံု တစ္ရာ ကိုလည္း ခ်က္ခ်င္း ေပးဖို႔ ၀န္မေလး တတ္ၾကဘူး၊ အသက္ ထက္ တန္ဖိုးရွိ တာမရွိ ဆိုသကိုး။ ေတာင္းသမွ် ေငြေၾကး ကိုသိပ္မ်ား တာပဲ၊ နည္းနည္း ေလွ်ာ့ပါဦး တို႔၊ အဆစ္ ကေလး ေပးပါဦး တို႔ အသက္နဲ႔ ရင္းၿပီး ေစ်းဆစ္ ေလ့မရွိ စေကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ပုဂၢလိက စီးပြားေရး လုပ္ငန္း ရွင္ေတြ အလြန္မ်က္စိက်၊ သြားရည္ ယိုစရာ လုပ္ငန္း ႀကီးေပါ့။ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ကေမြးထုတ္ ေပးလိုက္တဲ့ ေဆးကြက္ စီးပြားေရး ဟာ ကမၻာ့ စီးပြားေရး မ်က္ႏွာ စာမွာ ႀကံတိုင္းေအာင္၊ ေဆာင္တိုင္းေျမာက္ အဆင့္ အတန္း နဲ႔ မ်က္ႏွာပန္း အလြန္ လွသေပါ့ ခင္ဗ်ား။

Life Cycle (4)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာ ကိုသံသရာ ဟုေခၚသည္ (၄)
Juan

က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ႏွင့္ က်န္းမာေရး စံနစ္

က်န္းမာ ဖို႔ ဘာအေရး ႀကီးသလဲ ?

ဒီေမးခြန္း ကိုေျဖဖို႔ လူမ်ိဳး တစ္ရာ့ တစ္ပါး မွာ အေျဖ တစ္ရာ့ တစ္မ်ိဳး၊ ပါပ လူမ်ိဳး ကိုးဆယ့္ကိုး မွာ အေျဖ ကိုးဆယ့္ကိုးမ်ိဳး ရွိေနမွာ အေသ အခ်ာ ပါပဲ။ ပုဂံ ရာဇ၀င္ ကို တုတ္ထမ္း ၿပီးျငင္း ရတယ္ ဆိုသလို ပဲ ဒီေမးခြန္း ရဲ ႔ အေျဖ မွာလည္း လူတစ္ကိုယ္၊ အႀကိဳက္ တစ္မ်ိဳး မို႔ တုတ္ထမ္း ေျဖၾက ရမွာ မ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ အမ်ားညီ ဤကို ကြ်ဲဖတ္ လို႔ရမဲ့ အေျဖမ်ိဳး ေတြက ေတာ့ သင့္တင့္ ေလွ်ာက္ပတ္ တဲ့အာဟာရ ကိုမွီ၀ဲ၊ ဥတု ရာသီ နဲ႔ သဟ ဇာတ ျဖစ္ေအာင္ ေနထိုင္ ၀တ္ဆင္၊ မက္ဒီကယ္ ခ်က္ အပ္ ေခၚ လိုအပ္ တဲ့ေဆးစစ္ မႈေတြ မွန္မွန္လုပ္၊ ေရာဂါ ျဖစ္ရင္ တတ္ကြ်မ္း နားလည္သူ ဆရာ၀န္ ႀကီးမ်ား နဲ႔ ေစာေစာ စီးစီး ျပသ၍ ကုသမႈ ခံယူ ဆိုတာမ်ိဳး ေတြေျဖၾက မွာေပါ့။

သူ႔ အထြာ နဲ႔ သူက်ိဳးေၾကာင္း ဆီေလွ်ာ္ တဲ့ဒီ အေျဖေတြ ကိုမွားတယ္ လို႔ပစ္ပစ္ ခါခါ ျငင္းပါယ္ စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ သို႔ေသာ္ က်န္းမာ ဖို႔ အေရး အႀကီးဆံုး အေၾကာင္း တစ္ခုတည္း ေျပာပါ ဆိုရင္ေတာ့ အေတာ္ ေလးကို အေျဖရ က်ပ္လိမ့္မယ္။

ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ (WHO) ကေတာ့ က်န္းမာေရး အတြက္ အေရး အႀကီး ဆံုး အရာသည္ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ တဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ (Good Health System) ပါပဲ လို႔ ခိုင္ခိုင္ မာမာ ဆိုပါတယ္။ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ကို ေအာင္ေအာင္ ျမင္ျမင္ တည္ေဆာက္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ ျခင္းသည္ သာလွ်င္ အဲဒီ က်န္းမာေရး စံနစ္ လႊမ္းၿခံဳ ၀န္ေဆာင္ မႈေပး ေသာ ေဒသ အတြင္း ေနထိုင္သူ မ်ားရဲ ႔ က်န္းမာေရး အတြက္ အေရး အႀကီးဆံုး၊ အလိုအပ္ ဆံုး ကိစၥ ျဖစ္ပါသတဲ့။

စံနစ္ တစ္ခု ကို ဖန္တီး တည္ေဆာက္ ဖို႔ ဆိုတာ ေယဘုယ် အားျဖင့္ ေပၚလစီ မိတ္ကာ ေတြရဲ ႔ အလုပ္၊ လူတိုင္း လမ္းလွမ္း မွီတဲ့ အရာ မဟုတ္၊ ဒါေၾကာင့္ ငါတို႔နဲ႔ မဆိုင္- လို႔ေတြးမိ သူေတြ ဒုနဲ႔ေဒး။ ေရွးယခင္ ကေတာ့ လက္တစ္ဆုပ္ စာ ေပၚလစီ မိတ္ကာ မ်ားလည္း ဒီလို ပဲေတြးခဲ့၊ လုပ္ခဲ့ ၾကတယ္။

တစ္ခါတုန္းက-
အားလံုး အတြက္ က်န္းမာေရး၊ အားလံုး က်န္းမာ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ (ခု ၂၀၀၀ ကို ၈ ႏွစ္ေတာင္ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီ)၊ လူတိုင္း အတြက္ က်န္းမာေရး ဆိုတဲ့ WHO ရဲ ႔မိုးလံုး ဟိန္းတဲ့ ႀကံဳး၀ါး ေႂကြးေၾကာ္ သံႀကီး ေတြနဲ႔ အတူ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မေရြး၊ နီးနီး ေ၀းေ၀း၊ တတ္ႏိုင္ႏိုင္ မတတ္ႏိုင္ႏိုင္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဆုလာဒ္ ႀကီးကို လူတန္းေစ့ လူမွန္ရင္ အခမဲ့ ရရွိ ႏိုင္ေစ ရမယ္ ဆိုတဲ့ ပဏာမ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ စံနစ္ႀကီး (Primary Health Care) ကို လက္တစ္ဆုပ္စာ က်န္းမာ ေရး ေပၚလစီ မိတ္ကာ အီလစ္ မ်ားက တကယ့္ အေစာင့္ ေရွာက္ခံ လူထု ရဲ ႔ သေဘာ ဆႏၵ ကိုတစိုးတစိ မွမေမးပဲ ကိုယ့္ဇာတ္ ကိုယ္ေထာင္၊ ကိုယ့္ႀကိဳး ကိုယ္ဆြဲ ၿပီး ဖန္တီး အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ခဲ့ ၾကဖူးတယ္။ အက်ိဳး ဆက္ ကေတာ့ ပိုးသာ ကုန္၊ ေမာင္ပံု ေစာင္း မတတ္ ျဖစ္ခဲ့ ရတာ ပါပဲ။

ဆိုေတာ့ ယခင္ ကဖန္တီး ခဲ့ၾက တဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ ေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ မေအာင္ျမင္ ခဲ့ၾက ဘူး၊ ဒီလို မေအာင္ျမင္ တဲ့က်န္းမာေရး စံနစ္ အတြက္ အခ်ိန္၊ ေငြ နဲ႔ လုပ္အား တန္ဖိုး ေတြရင္းႏွီး ရတာ တြက္ေျခ မကိုက္ဖူး၊ အေၾကာင္းရင္း ကိုျပန္လည္ သံုးသပ္ ၾကတဲ့ အခါ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပၚလစီ ေတြဟာ ခ်မွတ္သူ ထားရွိတဲ့ တန္ဖိုးက မ်ားမ်ား၊ အမွန္တကယ္ သံုးစြဲ သူေတြ အတြက္ တန္ဖိုးက နည္းနည္း ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔လာၾက ရတယ္။ ဘယ္လို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ မ်ိဳး လူထု ကို ေပးသင့္ သလဲ၊ ဘာနည္းလမ္း နဲ႔ ေပးမလဲ ဆိုတာ ေပးသူ ဖက္ ကသာ တန္ဖိုးတြက္ ၿပီးတစ္ဖက္သတ္ ဆံုးျဖတ္ ခ်မွတ္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ေလ့ ရွိခဲ့ ၾကတာကိုး။

ဒီလိုနဲ႔ ခံရ ပါမ်ား လာေတာ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ရဲ ႔တန္ဖိုး ဟာ ေပးဆပ္သူ တို႔ရဲ ႔ ႏွလံုးသား အလို ကိုခ်ည္း လိုက္လို႔ မရ ဘူး ဆိုတာ ေပၚလစီ မိတ္ကာမ်ား သေဘာေပါက္ စျပဳလာ ၾကတယ္။ အေရး အႀကီး ဆံုး အက်ိဳးရွင္ (Stakeholder) ျဖစ္တဲ့ လူထု ရဲ ႔သေဘာထား ကိုလည္း ေတာင္းဖို႔ လိုတယ္၊ ဘယ္လို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ နည္းနာ နိသရ ေတြကို ဘာနည္းလမ္း နဲ႔ ဘယ္သူ႔ ကိုေပးမွာ လဲ၊ ဘယ္ပံု ဘယ္နည္း လိုခ်င္ သလဲ ဆိုတာကို ရရွိမဲ့ အေစာင့္ေရွာက္ခံ လူထု အေနနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ တတ္ဖို႔ သိပ္လို သေပါ့။
“ဘယ္လို က်န္းမာ ေရးေစာင့္ေရွာက္ မႈေတြ လိုခ်င္ ပါသလဲ” လို႔ တကယ္ ေမးလာ ခဲ့ရင္- အေစာင့္ေရွာက္ ခံ လူထု ဖက္က “သားသား တိဘူးေလ” လို႔ ၿပီးစလြယ္ ေျဖလို႔ မရပါ။ အရပ္ဖက္ ဆိုင္ရာ လူ႔ အဖြဲ႔ အစည္းမ်ား (Civil Society) မွာ သံုးစြဲ သူတို႔ ရဲ ႔သေဘာထား ကိုဆန္းစစ္ ညိႇႏိႈင္း ခ်မွတ္ တဲ့ Demand Based Health Policy ဟာအလြန္ ေခတ္စား လာပါၿပီ။

က်န္းမာေရး စံနစ္ ေကာင္းဖို႔ ဘာအေရးႀကီး သလဲ?

က်န္းမာေရး အတြက္ အေရးႀကီး တာက က်န္းမာေရး စံနစ္၊ က်န္းမာေရး စံနစ္ ေကာင္းဖို႔ အေရးႀကီး တာက က်န္းမာေရး လို႔ ပါတ္လည္ရိုက္ လို႔ မရဘူးခင္ဗ်၊ ေသခ်ာစဥ္းစားရင္ အေတာ္ရႈပ္တဲ့ အမယ္ဘုတ္ ခ်ည္ခင္ ႀကီးပါ။

WHO ကေတာ့ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ တဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ျဖစ္ဖို႔ အီးေလးလံုး ကိုဂရုစိုက္ ရမယ္ လို႔ ဆုိပါတယ္။
• က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ရဲ ႔စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္း (Effectiveness)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း တြင္ လိုအပ္ေသာ resource မ်ားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ခြဲေ၀ သံုးစြဲ တတ္မႈ (Efficiency)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကို သာတူညီမွ် ေပးစြမ္းႏိုင္မႈ (Equity) နဲ႔
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း မ်ားရဲ ႔ ကုန္က် စရိတ္ (Economy) ဆိုတဲ့ အီးေလးလံုး ပါတဲ့။

က်န္းမာေရး စံနစ္ ဆိုတာႀကီး ကလည္း WHO ကစတဲ့ ဇာတ္လမ္းမို႔ ကိုယ့္ဇာတ္ကိုယ္ ႏိုင္ေအာင္က ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ Health System Performance Indicator ေခၚတဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ ရဲ ႔စြမ္းေဆာင္ရည္ တိုင္း အညႊန္းကိန္းမ်ားကို တီတြင္ ေဖာ္ထုတ္ ရျပန္ ပါတယ္။

က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ေကာင္းမေကာင္း ကို----

• က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ (Health Care Cost)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးစြမ္းႏိုင္ ျခင္းႏွင့္ လက္ခံရ ႏိုင္ေျခ (Assess to Health Care)
• အေစာင့္ေရွာက္ခံ လူထု၏ က်န္းမာေရး အေျခအေန (Health and Well Being status)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကိုလူအမ်ား ေမွ်ာ္လင့္ ထားသည့္အတိုင္း အတာ အထိ ေပးစြမ္း ႏိုင္ျခင္း ရွိ၊ မရွိ (Responsiveness)
• မွ်တေသာ က်န္းမာေရး ကုန္က် စရိတ္ (Fair Financial Contribution)

ဆိုတဲ့ အခ်က္ (၇) ခ်က္ပါ ေပါင္းစပ္ အညႊန္းကိန္း (Composite Index) နဲ႔ တိုင္းတာ ရမယ္ လို႔ဆိုတယ္၊ ေျပာတဲ့ အတိုင္းလည္း WHO အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံ အားလံုး ရဲ ႔ က်န္းမာေရး စံနစ္ ေတြကို ဒီအညႊန္းကိန္း ေပတံႀကီး နဲ႔ တိုင္းတယ္။ အေကာင္း ဆံုးကေန အဆိုးဆံုး အထိ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္ စဥ္ခ် လိုက္တဲ့ အခါမေတာ့ --- --- --- --- ---

Wednesday, January 23, 2008

Poverty Reduction

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး

No society can surely be flourishing and happy, of which by far the greater part of the numbers are poor and miserable.

-Adam Smith

ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဟာ တိုက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္မွဳရွိတဲ့ အေၾကာင္းအရာႏွစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕တဲ့မွဳေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳျဖစ္ေစႏိုင္သလို၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေၾကာင့္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မွဳျဖစ္ရာက လာဘ္ၾကီးတပါးျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးပါ ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳ ဆက္ျဖစ္သြားတဲ့ သာဓကေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေရာဂါတမ်ိဳးအေနနဲ႔ အဆိုရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုရာ၀ယ္္

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အတိမ္အနက္ကို poverty line နဲ႔ တိုင္းတာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလိုင္းက လူသားတေယာက္ သက္ဆိုင္ရာ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေနထိုင္ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တဲ႔ လံုေလာက္မွဳပမာဏကို ေဖာ္ျပေပးပါတယ္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံကေတာ့ လူသားတေယာက္တေန႔တာစားသံုးဖို႔လိုအပ္တဲ့ ကယ္လိုရီပမာဏအတြက္ လိုအပ္မယ့္အသံုးစရိတ္အေပၚမွာ ဒီလိုင္းကို ဆြဲပါတယ္။ ဒီအသံုးစရိတ္ထက္ ၀င္ေငြက နည္းေနမယ္ဆိုရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတယ္လို႔ ေယဘုယ်သတ္မွတ္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းျပည္အလိုက္ ကြဲျပားမွဳရွိပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲကြဲျပားေပမယ့္Below the poverty line မွာ လူဦးေရမ်ားျပားေနျခင္းဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူဦးေရမ်ားျခင္းကို ညႊန္ျပခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းတာရာမွာ head-count ratio, poverty -gap ratio စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ head-count ratio က poverty line ေအာက္က population fraction ကို တိုင္းတာျပီး၊ poverty -gap ratio ကေတာ့ total shortfall of incomes ကို တြက္ခ်က္တိုင္းတာ တာျဖစ္ပါတယ္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳႏွင့္၀င္ေငြ

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ၀င္ေငြနဲ႔ တိုင္းတာမွဳအေပၚမွာ debate ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေပမယ့္ Development Economics သေဘာတရားအရ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႔ nutrition တို႔ရဲ႕ functional impact ဟာ work capacity အေပၚမွာ အမ်ားၾကီး သက္ေရာက္မွဳ ရွိျပီး၊ work capacity နဲ႔ income level ဟာ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္မွဳရွိတာေၾကာင့္၊ ၀င္ေငြဟာ အေရးပါတဲ႔ အခန္းက႑မွာ ရွိပါတယ္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးနည္းလမ္းေလးသြယ္

ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးနည္းလမ္းေတြမွာ government policy intervention ဟာ အေရးၾကီးပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ႔ နည္းလမ္းေလးသြယ္ကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပရရင္

(၁) Relative factor prices အားေျပာင္းလဲေသာေပၚလစီမ်ားေရးဆြဲ၍ Functional Distribution of Income အား ေျပာင္းလဲရန္

ဒီက႑မွာ စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ရွိပါတယ္။ ပထမအပိုင္းက price of labor ပါ။ တနည္းအားျဖင့္ ဆိုရင္ေတာ့ လုပ္ခ (wage rate) ပါ။ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ လုပ္အားခေတြဟာ ၀ယ္လိုအား၊ ေရာင္းလိုအားတို႔ interplay လုပ္တာနဲ႕ determine မလုပ္ပဲ သတ္မွတ္ခ်င္သလို သတ္မွတ္ေနတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလုပ္တခုထဲမွာတင္ လုပ္အားခက အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ လုပ္အားခေတြဟာ demand, supply forces ေတြ free interplay လုပ္ရက ထြက္လာတဲ့ လုပ္အားခေတြထက္မ်ားေနတတ္ပါတယ္။ ဒါကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းအားျဖင့္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြဟာ capital ေနရာမွာ labor ကို ပိုမိုအစားထိုးလာပါလိမ့္မယ္။ ဒီနည္းျဖင့္ employment level တက္လာျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ ၀င္ေငြတက္လာပါမယ္။

ေနာက္တခ်က္က Capital နဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ capital equipment ေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းေတြကို အစိုးရနဲ႔နီးစပ္မွဳရွိတဲ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြအတြက္ ေလွ်ာ့ခ်ထားေလ့ရွိတယ္။ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးသတ္မွတ္တာမ်ိဳး၊ လုပ္ငန္းတခ်ိဳ႕ကို သီးျခား privileges ေပးတာမ်ိဳးေတြပါ။ ဒါေတြကို ဖယ္ရွားလိုက္မယ္ဆိုရင္ price of capital ဟာ market-driven လုပ္တဲ႔ level ကို ေရာက္ရွိသြားျပီး၊ capital ေနရာမွာ factor substitution အေနနဲ႔ labor က အစား၀င္လာပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ employment level တက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါတြင္မက လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ economic returns ကလဲ အရင္ကလို မျမင့္မားေတာ့ပဲ income level က်လာတဲ့အတြက္ ခ်မ္းသာသူမ်ားနဲ႔ ဆင္းရဲသူမ်ားအၾကားက inequality ေလ်ာ့နည္းလာႏိုင္ပါတယ္။

ဒီနည္းဟာ လုပ္သားအရည္အတြက္မ်ားလာျပီး၊ ၀င္ေငြရသူမ်ားလာတဲ့အျပင္ inequality ကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ အက်ိဳးရွိတာမွန္ေပမယ့္ အစိုးရကိုယ္တိုင္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားနဲ႔ ပူးေပါင္းျပီး ကိုယ္က်ိဳးရွာေနတဲ႔ တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ ဒီနည္းလမ္းကိုသံုးဖို႔ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ေႏွာင့္ေႏွးေလ့ရွိၾကပါတယ္။

(၂) Asset ownership ကို တိုးျမွင့္ redistribute လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ size distribution ကုိ modify လုပ္ရန္

ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာက တိုင္းျပည္၀င္ေငြရဲ႕ တ၀က္ေက်ာ္ကို ရရွိသူမ်ားဟာ လူဦးေရ စုစုေပါင္းရဲ႕ ႏွစ္ဆယ္ရာႏွဳန္းခန္႔ပဲျဖစ္ျပီး၊ ထုတ္လုပ္မွဳအရင္းအျမစ္ရဲ႕ ရွစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏွန္းေက်ာ္ကိုလဲ ဒီႏွစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းလူေတြကပဲ ပိုင္ဆိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးကို size distribution မညီမွ်မွဳလို႔ ေခၚပါတယ္။ ပိုင္ဆိုင္မွဳေတြကို က်န္သူေတြဆီမွာ redistribute လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ size distribution ညီမွ်ေအာင္ လုပ္ယူရပါမယ္။ ေပၚလစီေရးရာမွာေတာ့ redistributive polices မ်ားလို႔ သံုးႏွဳန္းပါတယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ လုပ္ေလ့လုပ္ထရွိတာကေတာ့ rural poverty group ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ land reform လုပ္ျခင္းပါပဲ။ အလားသ႑ာန္တူပဲ ျမိဳ႔ျပမွာဆိုရင္လဲ လုပ္ငန္းေသးလုပ္ကိုင္သူမ်ားကို commercial credit (ဥပမာ- microloans) ေပးျခင္းအားျဖင့္ သူတို႔လုပ္ငန္းေတြခ်ဲ႕ထြင္ဖို႔ရယ္၊ local workers ေတြကို ပိုမိုခန္႔ထားႏိုင္ဖို႔ရယ္အတြက္ အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္လုပ္ႏိုင္တာကေတာ့ Annual savings and investment ထဲက တခ်ိဳ႕အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို low-income groups မ်ားအတြက္ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းပါ။ ဒါ့အျပင္ educational opportunities ကိုပဲ wider access ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ယူရပါမယ္။ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစုမွာ Human Capital ဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳရဲ႕ အေရးအၾကီးဆံုး ေသာ့ခ်က္ျဖစ္လာပါျပီ။

(၃) Income and Wealth Taxes မ်ားျဖင့္ ခ်မ္းသာသူမ်ား၏ size distribution ကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္

၀င္ေငြနည္းတဲ႔ ေအာက္ေျခလူတန္းစား ၄၀% ရဲ႕ financial security ရွိဖို႔ အတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အခြန္စနစ္ကို ခ်မွတ္ရပါမယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာက အခြန္စနစ္ဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားမွာ ပိုမိုတင္းၾကပ္ျပီး၊ ခ်မ္းသာသူမ်ားကေတာ့ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူနည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ အခြန္ေရွာင္တတ္ၾကပါတယ္။ Progressive taxes ေတြျဖစ္ရမယ့္အစား regressive taxes ေတြျဖစ္ကုန္ပါေတာ့တယ္။

(၄) Direct Transfer payments မ်ား၊ Public-consumption goods and services မ်ားအား ေထာက္ပံ႔ျခင္းျဖင့္ ဆင္းရဲသူမ်ား၏ size distribution ကို တိုးျမွင့္ရန္

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို public-consumption goods and services မ်ားေထာက္ပံံ့ေပးျခင္းဟာလဲ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းပါတယ္။ ဥပမာ- ေက်းလက္နဲ႔ တိုးတက္မွဳေႏွးတဲ့ ျမိဳ႕ျပေဒသမ်ားမွာ public health projects မ်ားခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသေတြမွာ ေသာက္ေရသန္႕နဲ႔ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ preschool nutrition supplement programs မ်ား ဖန္တီးအေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း စတာမ်ိဳးေတြျဖစ္ပါတယ္။

ေငြေၾကးမ်ားတိုက္ရိုက္လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းနဲ႔ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို အစားအစာမ်ား ေပးေ၀ျခင္းဆိုင္ရာ ေပၚလစီမ်ားကလဲ အသံုး၀င္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ essential foodstuffs ေတြရဲ႕ေစ်းႏွဳန္းကို တတ္ႏိုင္သမွ် အနည္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ လိုအပ္တဲ႔ ေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္းပါပဲ။

အထက္ပါနည္းလမ္းေလးသြယ္ကို ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းေလးသြယ္လံုးမွာ government role ဟာ အေရးၾကီးဆံုးမို႔ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအစိုးရရဲ႕ attitudes နဲ႕ effectiveness ရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳေတြေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ Third sector ရဲ႔ poverty reduction နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳမ်ားအေၾကာင္းကို ေနာက္ပိုင္းေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးသြားပါမယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊၁၊၂၀၀၈)

ရည္ညြန္းကိုးကား

Ray, Debraj (1998) Development Economics, Princeton University Press, Princeton

Todaro, C.M & Stephen C. S (2006) Economic Development, 6th edition, Pearson Education, Harlow

Bardham, P. & Udry, C. (1999) Development Microeconomics, Oxford University Press, Oxford