Life Cycle (7)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာ ကိုသံသရာ ဟုေခၚသည္ (၇)
Juan

ေဆးဖိုး၀ါးခ ႏွင့္ လူနာ

ေခတ္သစ္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ သို႔မဟုတ္ ပုဂၢလိက ကုသေရး လုပ္ငန္း မ်ားမွာ ကုန္က် စရိတ္ အားလံုးကို ေနာက္ဆံုး သံုးစြဲသူ (End User) ျဖစ္တဲ့ လူနာ ကခါးစည္း က်ခံ ရမယ္။ ေငြကုန္ ေၾကးက် မခံ ႏိုင္ရင္ ေကာင္းမြန္ ထိေရာက္တဲ့ ေဆး၀ါး ကုသ မႈကို မ်က္ေမႊး ေထာ္လို႔ ေတာင္ေမာ္ မၾကည့္ ေလနဲ႔ ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာ ယေန႔ ကမၻာရဲ ႔ ရင္နင့္ ဖြယ္ အမွန္ တရား တစ္ခု ပါပဲ။ ေငြမရွိ ရင္ ေရာဂါ ေပ်ာက္ဖို႔ မစဥ္း စားနဲ႔ လို႔ တရား လက္လြတ္ ေျပာရာ ေရာက္ေန ပါၿပီေကာ။

WHO ရဲ ႔ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ မွာထြက္ေပၚ လာတဲ့ technical report အရ- တစ္ကမၻာ လံုးရွိ အိမ္ေထာင္စု ေပါင္း ၄၄ သန္း သို႔မဟုတ္ လူ သန္း ေပါင္း ၁၅၀ ေလာက္ဟာ ေဆးဖိုး ၀ါးခ စရိတ္ေထာင္း တဲ့ဒဏ္ ခံေနၾက ရတယ္တဲ့။ အဲဒီ အထဲက ကံပို ဆိုးသူ အိမ္ေထာင္စု ေပါင္း ၂၅ သန္း သို႔မဟုတ္ လူသား သန္း ၁၀၀ ဟာ ေဆးဖိုး ၀ါးခ ေၾကာင့္ ေႂကြးတင္ ကြ်န္ျဖစ္ ၿပီး ျပာပံု မတိုး ရပဲ ဆင္းရဲ မြဲေတ ကုန္ၾက တယ္။ ဒီလို ျဖစ္ေန တာေတြ ကို အထူးျပဳ ေလ့လာ တဲ့သုေတ သန လုပ္ငန္း မ်ားက ဒီျဖစ္ရပ္ ကို “က်န္းမာေရး စရိတ္ (ေဆးဖိုး ၀ါးခ) ေၾကာင့္ ဒုကၡ ကပ္ဆိုက္ ျခင္း (Catastrophic Health Care Payments)” လို႔ တင္စား ေခၚေ၀ၚ ခဲ့ၾကတယ္။

ေရာဂါ ေၾကာင့္ မြဲျပာ က်ျခင္း ဆိုတဲ့ ငိုခ်င္း ရွည္ႀကီး ဟာ ေရာဂါ ကုသ စရိတ္ ေထာင္းလို႔ ဆင္းရဲ မြဲေတ ရံုမွ် မက ေနာက္ဆက္ တြဲ ျဖစ္ရပ္ ေတြ အမ်ားႀကီး ပါပဲ။ စုေဆာင္း ထားသမွ် ေျပာင္တဲ့ အျပင္၊ စား၀တ္ ေနေရး က်ပ္တည္း၊ သား သမီး ေတြ ေက်ာင္းမထား ႏိုင္၊ ေႂကြးေတြ ပါတ္လည္ ၀ိုင္း ၿပီး ဆင္းရဲ ျခင္းႏြံ ထဲက တစ္သက္ လံုး မရုန္း ထြက္ႏိုင္၊ ေနာက္ဆံုး ေရာဂါ ကုဖို႔ လက္တြန္႔ ေရွာင္က်ဥ္ လာၾက ၿပီး က်န္တဲ့ ပိုက္ဆံ ေလး သပိတ္သြပ္ ဖို႔သာ ထားလိုက္ ပါေတာ့တို႔၊ ငါ့သားေလး ကိုသာ ရွင္ျပဳေပး လိုက္ပါတို႔ ေဆး၀ါး ကုသဖို႔ နဲ႔ က်န္ကိစၥ မ်ားကို လဲလွယ္လိုက္ ရပါ ေတာ့တယ္။ ဒါတင္ မကေသးပါ။ ကူးစက္ ေရာဂါ ေတြကို မကု ေတာ့ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ မိရင္ ေရာဂါ ျဖန္႔ျဖဴးသူ လက္သည္ႀကီး ျဖစ္လာမယ္။ တစ္ေယာက္ ကစလိုက္ တာ ရာ၊ ေထာင္၊ ေသာင္း၊ သိန္း ကူးစက္ ျပန္႔ပြား ၿပီး တိုင္းျပည္ရဲ ႔ လူမႈ၊ စီးပြားေရး အားလံုး ကို ဆုတ္ယုတ္ ေလ်ာ့ပါး သြားေအာင္ ၀ါးမ်ိဳ ပစ္လိုက္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ႀကီးျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ လူနာ အားလံုး ကိုႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ ကတာ၀န္ယူၿပီး ျပည္သူ႔ ေဆးရံု မ်ားမွာ အလကား ကုေပးပါလား လို႔ ေျပာစရာ ရွိပါတယ္။ တေခတ္ တခါ ကအဲသလို လုပ္ခဲ့ ၿပီးပါသေကာ။ Socialized medicine ဆိုၿပီး ရွိသမွ် အလကား free health care ဆိုၿပီး လုပ္လိုက္ တာမြဲျပာ က်လု နီးနီး ျဖစ္ခဲ့ ပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ဘယ္တိုင္းျပည္ မွလူ႔အဖြဲ႔ အစည္း တစ္ရပ္ လံုး စိတ္တိုင္းက် တဲ့ အထိ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကို အလကားေပး ႏိုင္စြမ္း မရွိပါဘူး။ သင့္ဘာသာ သင္ ေဆးလိပ္ ေတြ မိုးမႊန္ေအာင္ ေသာက္လုိ႔ အဆုပ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ လာတာ ကို၊ သင့္ဘာသာ သင္ အရက္ကို မိုးမလင္းတမ္း ေသာက္လို႔ အသည္း ေျခာက္လာ တာကို ႏိုင္ငံေတာ္ က အရင္း အႏွီး မ်ားစြာ ပံုေအာ သံုးၿပီး အလကား ပဲတင္း ကုေပး ရမတဲ့လား။ ျဖစ္ႏိုင္ စရာ မရွိ ပါဘူး လို႔ က်န္းမာေရး ေပၚလစီ မိတ္ကာ မ်ားက အတိ အလင္း ဆိုၾက ပါတယ္။

ဒါျဖင့္ ရင္ ဒီျဖစ္စဥ္ ႀကီးကို သူ႔ အတိုင္းလႊတ္ေပး ထားမွာလား။ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း နည္းေတြ မရွိ ေတာ့ဘူးလား။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် တစ္ခု က ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ မွ တာ၀န္ယူ ေသာ မယူ မေန ရ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး အာမခံ စံနစ္ (Compulsory community health insurance scheme) ကို က်င့္သံုး ႏိုင္ပါသတဲ့။ ယူႏိုက္တက္ ကင္းဒမ္း ရဲ ႔ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ စံနစ္ (NHS: National Health Service) နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ရဲ ႔ တက္ရွင္ လက္ထက္ ကက်င့္သံုး ခဲ့တဲ့ အားလံုး လႊမ္းၿခံဳ က်န္းမာေရး စံနစ္ (UC: Universal Coverage Scheme) ေတြမွာ ဒီသေဘာမ်ိဳး ကိုေတြ႔ ရပါတယ္။ အေမရိကန္ မွာ မႈိလို ေပါက္ေနတဲ့ private health insurance ေတြကေတာ့ ဒီ ျဖစ္စဥ္ ႀကီးကို မေျပလည္ ေစရံုမွ် မက ပိုလို႔ေတာင္ ဆိုးေစ သတဲ့။

သို႔ေသာ္လည္း အဲဒီလို compulsory community health insurance scheme တစ္ခု တည္ေဆာက္ ဖို႔ဆို တာကိုက ျမင္းမိုရ္ ေတာင္ တက္ရ သေလာက္ ကိုခက္ခဲ ပါတယ္။ အတတ္ ပညာ၊ အရင္း အႏွီး၊ အခ်ိန္၊ ေငြ၊ လူအင္အား အမ်ားႀကီး သံုးၿပီး တည္ေဆာက္ ရမဲ့ စံနစ္ မ်ိဳးပါ။ ဒီစံနစ္ ရဲ ႔ အဓိက ေက်ာရိုးဟာ ျပည္သူေတြ ထံက ေကာက္ခံတဲ့ ၀င္ေငြခြန္ (Income tax) ရယ္၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ဘီယာ လိုက်န္းမာေရး ထိခိုက္ ေစႏိုင္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြ အေပၚမွာေကာက္ ခံတဲ့ Sin tax & earmarked tax ေတြရယ္ ကိုက်န္းမာေရး အာမခံ ေငြပင္ ေငြရင္း လုပ္ၿပီး တည္ေဆာက္ရ တာကိုး။

အခြန္ လို႔ဆိုရာမွာ တရားမွ်တ ေသာ အခြန္ စံနစ္ (Progressive tax system) နဲ႔ တရား မွ်တ မႈမရွိေသာ အခြန္ စံနစ္ (Regressive tax system) ဆိုၿပီး ရွိေနျပန္ေတာ့ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ ဟာဘယ္လို အခြန္ စနစ္မ်ိဳးနဲ႔ စခန္းသြား ေနသလဲ ဆိုတာ ကို သုေတသန လုပ္ၾကည့္ ဖို႔ လိုလာျပန္ တယ္။ ၀င္ေငြ မ်ားသေလာက္ အခြန္ မ်ားမ်ား ေပးရ ၿပီး ၀င္ေငြ နည္းရင္ အခြန္ နည္းနည္း ပဲေပး ရတာကို progressive tax၊ ၀င္ေငြ နည္းသူ အခြန္မ်ားမ်ား ေပးရၿပီး ၀င္ေငြ မ်ားတဲ့ သူေတြက နည္းနည္းပဲ ေပးရရင္ regressive tax လို႔ေခၚပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခု က ျဖစ္လာ လတၱံ႕ ေသာအႏၲရာယ္ အေပၚ လူထုရဲ ႔ သေဘာထား ဆန္းစစ္ခ်က္ ဆိုတဲ့ risk analysis ကိုလည္း လုပ္ၾကည့္ ရေသးတယ္။ က်န္းမာေရး အာမခံ စနစ္ ဆိုတာမ်ိဳးက အက်ိဳးသက္ေရာက္ မႈရွိႏိုင္သမွ်ေသာ လူထုရဲ ႔ ထည့္၀င္ ေငြ (premium) အားလံုး ကို ေငြပင္ ေငြရင္း လုပ္ထားၿပီး ဒီအက်ိဳး ကိုေရာဂါ ျဖစ္တဲ့ အခါ ခံစား၊ မျဖစ္ရင္ မခံစားနဲ႔ ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ရွိတာ ကိုးဗ်။ ဆိုေတာ့ လစဥ္ ေၾကး မွန္မွန္ ထည့္ၿပီး ကိုယ္ ကက်န္းမာ ပကတိ၊ ခ်မ္းသာ အတိ ျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္ေငြ ကို သူမ်ားေရာဂါ ကုဖို႔ အလွဴ လုပ္ေန ရသလို ျဖစ္ေနတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္း risk analysis ဆိုတာ ကိုလုပ္ ကို လုပ္ရ ပါတယ္။ ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ အရ ေလာက မွာ လူသံုးမ်ိဳး သံုးစား ရွိသတဲ့ ...

1. ျဖစ္လာ ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ (ေရာဂါ ရႏိုင္ေခ်) ကို ရင္မဆိုင္ လိုပဲ ႀကိဳတင္ ေရွာင္လႊဲ လိုတဲ့ လူမ်ိဳး ကို Risk averters လို႔ ေခၚပါတယ္။
2. ဘာအႏၲရာယ္၊ ဘာေရာဂါ ကိုမွ မေၾကာက္ပဲ လုပ္ခ်င္ တာလုပ္မယ္၊ ေသေျမႀကီး ရွင္ေရႊထီး ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳး ေတြကို Risk takers တဲ့။
3. ေၾကာက္တယ္ လဲမဟုတ္၊ မေၾကာက္ဖူး လည္းမဟုတ္၊ အေျခ အေနေပၚ မူတည္ တာပဲ ဆိုသူမ်ား ကို Risk neutrals ေတြလုိ႔ ေခၚပါတယ္။

Compulsory community health insurance scheme တစ္ခု က်င့္သံုး ေတာ့မယ့္ အခါမွာ ဒီတိုင္းျပည္၊ ဒီ လူမႈ အဖြဲ႔ အစည္း မွာ ဘယ္လို လူမ်ိဳးေတြ မ်ားေန သလဲ ဆိုတာ ကိုဆန္းစစ္ တာကို risk analysis လို႔ေခၚတာပါ။ အကယ္၍ Risk averters က အမ်ားစု ဆိုရင္ ေနာင္တခ်ိန္ မက်န္းမာမဲ့၊ ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ကိုႀကိဳတင္ ေရွာင္လႊဲ လိုစိတ္ မ်ားၾကလို႔ ဒီစနစ္ ကေအာင္ျမင္ ႏိုင္ပါတယ္။ Risk taker ေတြ မ်ားရင္ေတာ့ ကိုယ္ ေရာဂါ ရမွာကို လည္းမပူ၊ သူမ်ား အတြက္ေတာ့ ေ၀လာေ၀း မို႔ က်န္းမာေရး အတြက္ income tax ကသံုးမယ္ ဆိုတာကို၊ လစဥ္ ႏွစ္စဥ္ premium ေၾကး မွန္မွန္ ထည့္ရ မွာကို အလြန္၀န္ေလး ၾကလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစနစ္ ဘယ္ေတာ့ မွမေအာင္ျမင္ ဘူးတဲ့။ Risk neutral သမားမ်ားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေလယူရာတိမ္း၊ ယိမ္းတတ္ သူမ်ားမို႔ အခ်ိန္ေပး၊ နားခ်၊ စည္းရံုး မႈအေပၚ မူတည္ၿပီး ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါသတဲ့။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို စနစ္မ်ိဳး က shock absorber အျဖစ္နဲ႔ ေရာဂါ ေၾကာင့္ မြဲျပာက် တာေတြ၊ ေငြမရွိလို႔ ေဆးမကု ႏိုင္တာ ေတြ၊ အတြင္းလိႈက္ စားေရာဂါ ပ်ံ ႔ႏွံ႔ မႈေတြ ကိုခုသာ ခံသာ လုပ္ေပးႏိုင္ တယ္ပဲ ဆိုဦးေတာ့ ျပႆနာ အေပါင္း လံုး၀ ကင္းစင္ သြားတာ ေတာ့မဟုတ္ ပါ။ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ကြာလတီ ညံ့ဖ်င္းတာ၊ အၾကာႀကီး တေမ့ တေမာ ေစာင့္ရတာ၊ ဟိုစာရြက္ မွာ ဟိုဟာ ျဖည့္ၿပီး ဟိုကိုသြား၊ ဒီစာရြက္ မွာ ဒီဟာ ျဖည့္ၿပီး ဒီကိုလာ စတဲ့ ဗ်ဴဳရို ကေရစီ ႀကိဳးနီ ေတာင္ႀကီး ကို မေက်ာ္ လႊားႏိုင္တာ။ ေဆးရံု နဲ႔ ဆရာ၀န္ မ်ား အတြက္ provider payment system မွာအားနည္း ခ်က္ေတြ ရွိတာ စသည္ျဖင့္ ထိုင္းရဲ ႔ UC ေရာ၊ ၿဗိတိန္ ရဲ ႔ NHS ေရာမွာ အားနည္း ခ်က္ ေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ နဲ႔ ျပႆနာ ေတြ တေလွ ႀကီးပါ။

ဒါေၾကာင့္ ေစာင့္ဆိုင္း စရာမလိုတဲ့။ ေငြ ရွိရင္ အခ်ိန္မေရြး ျပလို႔ ရတဲ့၊ ႀကိဳက္သေလာက္သံုး က်သေလာက္ေပး က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ေတြက ရွိေနဦးမွာ။ လူေတြကလည္း ေရာဂါ ရေနဦးမွာ။ ရွင္သူ ရွင္ၿပီး ေသသူ ေသေနၾကဦးမွာ၊ ျဖစ္လိုက္၊ တည္လိုက္၊ ပ်က္လိုက္၊ဒါကို ပဲ ေလာကရဲ ႔ သံသရာ လို႔ ေခၚၾကၿပီး မွန္မွန္ႀကီး လည္ပါတ္ တတ္တဲ့ သေဘာလည္း ရွိေနတယ္ မဟုတ္လား ။။။။။။။။။။။။။

Related Posts :