အေရးပါတဲ့ cultural relativism
(NGO in Myanmar ရဲ႕ Forum မွာ တင္ၿပီးသား အေၾကာင္းအရာေလးပါ။ ဒီမွာ ျပန္တင္ေပးပါလုိ႔ ဆရာတစ္ေယာက္က ေျပာလို႔ ျပန္တင္ေပးတာပါ။ စာသား အနည္းငယ္ ျပဳျပင္ထားပါတယ္။ Female circumcision က ကၽြန္မတို႔ ႏိုင္ငံနဲ႔ မဆိုင္ေပမယ့္ cultural relativism ကေတာ့ သက္ဆိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။)
လူထုက်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ မႏုႆေဗဒက အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑တစ္ခုမွာ ရွိေနေၾကာင္း ယေန႔ေခတ္မွာ အေတာ္ေလး နားလည္သေဘာေပါက္လာၾကၿပီလို႔ ထင္ပါတယ္။
လူေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ယံုၾကည္သက္၀င္မႈေတြက သူတို႔ရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။
လူေတြက သူတို႔ ေမြးဖြားရာ ပတ္၀န္းက်င္က ယံုၾကည္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို စြဲျမဲသက္၀င္ လိုက္နာေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
ဥပမာ- နတ္ကိုးကြယ္တာမ်ိဳးပါ။
လူေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ယံုၾကည္သက္၀င္မႈေတြက သူတို႔ရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။
လူေတြက သူတို႔ ေမြးဖြားရာ ပတ္၀န္းက်င္က ယံုၾကည္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို စြဲျမဲသက္၀င္ လိုက္နာေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
ဥပမာ- နတ္ကိုးကြယ္တာမ်ိဳးပါ။
ဒါကို မေကာင္းဘူးလို႔ ေဘးကလူက ဘယ္ေလာက္ပဲေျပာေျပာ၊ ကိုးကြယ္ေနသူေတြကေတာ႔ သူတို႔ အဲဒီလို မကိုး ကြယ္ေတာ့ဘူးဆိုရင္ သူတို႔မွာ မေကာင္းတာ တစ္ခုခု ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနမွာပါပဲ။
အဲဒီလို ယံုၾကည္သက္၀င္မႈေတြေၾကာင့္ အဲဒီလူေတြရဲ႕ စိတ္ပို္င္းဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ လူမႈေရးပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်န္းမာေရးေတြကို မထိခိုက္ေအာင္ ဘယ္လို အကူအညီ ေပးရမယ္ဆိုတာက လူထုက်န္းမာေရး လုပ္ငန္းရဲ႕ တာ၀န္ ျဖစ္လာပါတယ္။
အဲဒီမွာ cultural relativism ဆိုတာေလးကို သတိထားမိဖို႔ လိုလာပါတယ္။
Cultural relativism ရဲ႕ အဓိပၸာယ္က လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ သက္၀င္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို သူ ေနထုိင္ႀကီးျပင္းရာ အရပ္ေဒသရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး နားလည္ေပးရပါမယ္တဲ႔။
ကိုယ့္ယံုၾကည္မႈ၊ ကိုယ့္အေနအထားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး "ဒါကေတာ့ မွားေနတယ္၊ ဒါကေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး"လုိ႔ တစ္ဖက္သတ္ မယူဆသင့္ဘူးဆိုတဲ႔ အဓိပၸာယ္ပါ။
အျဖစ္အပ်က္ကေလးတစ္ခုကို ေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ Bettina Shell-Duncan ဆိုတဲ့ မႏုႆေဗဒပညာရွင္ အမ်ိဳးသမီးက ကင္ညာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာ ရွိတဲ့ Rendille ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးစုမွာ ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနေၾကာင္း သိရွိရတဲ႔အတြက္ အဲဒါကို သုေတသန လုပ္ဖုိ႔ အဲဒီေဒသကို သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ သူ အဲဒီကို ေရာက္သြားေတာ့ အဲဒီမွာ အမွန္တကယ္ ႀကီးမားေနတဲ႔ ျပႆနာက သူမ ႀကိဳတင္ ေမွ်ာ္လင့္ မထားခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္း (female circumcision) ျပႆနာ ျဖစ္ေန ပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကို အျပင္ဘက္က လူေတြ အေနနဲ႔ ၾကည္႔ရင္ အမ်ိဳးသမီးေလးေတြကို ႏွိပ္စက္ ညွဥ္းပမ္း ေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆလို႔ ရေပမယ္႔ သူတို႔ကလဲ အျပင္က လူေတြကို ၾကည္႔ၿပီး ဒီလူေတြ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါကို မျဖတ္ေတာက္ဘဲ ဘယ္လို မ်ားေနၾကပါလိမ့္လို႔ ေတြးၿပီး ျပန္လည္ ရြံရွာေနၾကေၾကာင္း သူမ နားလည္ သေဘာေပါက္ခဲ့ရပါတယ္။
ကင္ညာႏိုင္ငံမွာ အဲဒီလို အမ်ိဳသမီး လိင္အဂၤါ ျဖတ္ေတာက္မႈကို တားဆီးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ ယံုၾကည္မႈက စြဲျမဲေနေတာ့ သူတို႔နည္း၊ သူတို႔ဟန္နဲ႔ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ဆက္ၿပီး လုပ္ေနၾကတာပါပဲ။
ဒါကို က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔က လိင္အဂၤါ ျဖတ္ေတာက္ရာမွာ ပိုးမ၀င္ေအာင္ စနစ္က်ဖုိ႔၊ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖုိ႔နဲ႔ အင္တီဘိုင္ေရာတစ္(Antibiotics)တုိ႔၊ ဂြမ္းတို႔လို လိုအပ္တဲ့ ေဆး၀ါး ပစၥည္းေတြကို ေထာက္ပံ့ ကူညီေပးဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကို
http://www.artsci.washington.edu/news/WinterSpring01/ShellDuncan.htm
မွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။
Cultural relativism ရဲ႕ အဓိပၸာယ္က လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ သက္၀င္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို သူ ေနထုိင္ႀကီးျပင္းရာ အရပ္ေဒသရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး နားလည္ေပးရပါမယ္တဲ႔။
ကိုယ့္ယံုၾကည္မႈ၊ ကိုယ့္အေနအထားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး "ဒါကေတာ့ မွားေနတယ္၊ ဒါကေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး"လုိ႔ တစ္ဖက္သတ္ မယူဆသင့္ဘူးဆိုတဲ႔ အဓိပၸာယ္ပါ။
အျဖစ္အပ်က္ကေလးတစ္ခုကို ေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ Bettina Shell-Duncan ဆိုတဲ့ မႏုႆေဗဒပညာရွင္ အမ်ိဳးသမီးက ကင္ညာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာ ရွိတဲ့ Rendille ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးစုမွာ ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနေၾကာင္း သိရွိရတဲ႔အတြက္ အဲဒါကို သုေတသန လုပ္ဖုိ႔ အဲဒီေဒသကို သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ သူ အဲဒီကို ေရာက္သြားေတာ့ အဲဒီမွာ အမွန္တကယ္ ႀကီးမားေနတဲ႔ ျပႆနာက သူမ ႀကိဳတင္ ေမွ်ာ္လင့္ မထားခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္း (female circumcision) ျပႆနာ ျဖစ္ေန ပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကို အျပင္ဘက္က လူေတြ အေနနဲ႔ ၾကည္႔ရင္ အမ်ိဳးသမီးေလးေတြကို ႏွိပ္စက္ ညွဥ္းပမ္း ေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆလို႔ ရေပမယ္႔ သူတို႔ကလဲ အျပင္က လူေတြကို ၾကည္႔ၿပီး ဒီလူေတြ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါကို မျဖတ္ေတာက္ဘဲ ဘယ္လို မ်ားေနၾကပါလိမ့္လို႔ ေတြးၿပီး ျပန္လည္ ရြံရွာေနၾကေၾကာင္း သူမ နားလည္ သေဘာေပါက္ခဲ့ရပါတယ္။
ကင္ညာႏိုင္ငံမွာ အဲဒီလို အမ်ိဳသမီး လိင္အဂၤါ ျဖတ္ေတာက္မႈကို တားဆီးဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ ယံုၾကည္မႈက စြဲျမဲေနေတာ့ သူတို႔နည္း၊ သူတို႔ဟန္နဲ႔ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ဆက္ၿပီး လုပ္ေနၾကတာပါပဲ။
ဒါကို က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔က လိင္အဂၤါ ျဖတ္ေတာက္ရာမွာ ပိုးမ၀င္ေအာင္ စနစ္က်ဖုိ႔၊ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖုိ႔နဲ႔ အင္တီဘိုင္ေရာတစ္(Antibiotics)တုိ႔၊ ဂြမ္းတို႔လို လိုအပ္တဲ့ ေဆး၀ါး ပစၥည္းေတြကို ေထာက္ပံ့ ကူညီေပးဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကို
http://www.artsci.washington.edu/news/WinterSpring01/ShellDuncan.htm
မွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။
အလားတူ ေဆာင္းပါေလးတစ္ပုဒ္ကိုလဲ
http://www.research.utoronto.ca/edge/fall2002/leaders/boddy.html မွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။
http://www.research.utoronto.ca/edge/fall2002/leaders/boddy.html မွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။
Posts
