Chikungunya @ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါအတု

အဓိကသိထားရမည့္အခ်က္မ်ား (Key facts)

• Chikungunya သည္ virus ေရာဂါပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ျခင္မွတဆင့္ အဆိုပါ ေရာဂါပိုးကို သယ္ေဆာင္ျပီး လူဆီသို႕ ကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။ ထို ေရာဂါျဖစ္ပါက အဖ်ားတက္ျခင္း ႏွင့္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္အဆစ္အျမစ္ေရာင္ျခင္း တို႕ကို ျဖစ္ေစပါသည္။ တစ္ျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ ၾကြက္သားမ်ားနာက်င္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္းႏွင့္ အေရျပားတြင္ အနီျပင္မ်ားထြက္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ပါသည္။
• Chikunguyna ေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ားသည္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ဆင္တူျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံလို ေနရာမ်ိဳးတြင္ ေရာဂါနာမည္ မွားတတ္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
• အဆိုပါေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ေသာေဆးမရိွေသးပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား သက္သာရံုသာ ကုသေပးႏိုင္ပါသည္။
• မိမိ၏ အနီးအနားပတ္၀န္းက်င္တြင္ ျခင္ေပါက္ပြားရာေနရာမ်ား တည္ရိွပါက ေရာဂါကူးႏိုင္ေျခ မ်ားပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ေတာ့ မည္သူမဆို ကူးစက္ခံရႏိုင္ပါသည္။
• ၎ ေရာဂါသည္ အာဖရိက ႏွင့္ အာရွ တြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရိွျပီး ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေမရိက ႏွင့္ ဥေရာပသို႕လည္း ပ်႕ံႏွ႕ံသြားပါသည္။

Chikungunya ေရာဂါပိုးကို အာဖရိကတိုက္ရိွ တန္ဇီးနီးယား ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းတြင္ ကပ္ေရာဂါအသြင္အျဖစ္ ၁၉၅၂ ခုနွစ္၌ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ သိရိွ သတိထားမိခဲ့ၾကသည္။ ၎သည္ Togaviridae virus မိသားစု၀င္ျဖစ္ျပီး alphavirus အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါသည္။ ၎၏ နာမည္ Chikungunya ကို ေဒသခံ Kimakonde ဘာသာစကားမွ တိုက္ရိုက္ေမြးစားထားျခင္းျဖစ္ျပီး အဓိပၸါယ္အားျဖင့္ "ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ ေကြးေနသည္" ဟု ေခၚရမည္ျဖစ္သည္။ ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေနျဖင့္ အဆစ္အျမစ္မ်ား နာက်င္လြန္းသျဖင့္ ေကြးေနရပံုကို တင္စားထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား (Signs & Symptoms)

အဆိုပါ ေရာဂါျဖစ္ပါက အဖ်ားရုတ္တရက္ ၾကီးတတ္ျပီး အဆစ္အျမစ္မ်ား တျပိဳင္နက္ ေရာင္တတ္သည္။ တစ္ျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ ၾကြက္သားမ်ားနာက်င္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္းႏွင့္ အေရျပားတြင္ အနီျပင္မ်ားထြက္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ပါသည္။ အဆစ္အျမစ္ကိုက္ျခင္းသည္ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးျဖစ္တတ္ေသာ္လည္း ရက္အနည္းငယ္အတြင္းျပန္လည္သက္သာသြားတတ္သည္။ တစ္ခါတစ္ေလတြင္ေတာ့ လအနည္းငယ္တန္ေအာင္အထိ နာေနတတ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ မ်က္စိကိုက္ျခင္း၊ အာရံုေၾကာအားနည္းျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း ႏွင့္ ႏွလံုးခုန္မမွန္ျခင္းတို႕အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဆိုး၀ါးျပင္းထန္သည့္ ေနာက္ဆက္တဲြေရာဂါမ်ား မ၀င္တတ္ေသာ္လည္း အသက္ၾကီးသူမ်ားတြင္ အသက္ေသသည့္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အထက္ပါ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားျဖင့္ ေဆးခန္းသုိ႕ သြားေရာက္ျပသပါက ဆရာ၀န္ ၁၀၀ တြင္ ၁၀၁ ေယာက္က ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ဟု ေရာဂါနာမည္တတ္မည္ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ မိမိဘက္မွလည္း ၾကိဳတင္ သတိထားရမည္ျဖစ္သည္။

ေရာဂါကူးစက္ပ်ံ႕ႏွ႕ံပံု (Transmission)

Chikungunya ေရာဂါသည္ လူအခ်င္းခ်င္း ျခင္ကိုက္ျခင္းမွ တဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါသည္။ ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ေသာ ျခင္မ်ားမွ Aedes aegypti ႏွင့္ Aedes Albopictus တို႕ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ျခင္မ်ိဳးစိတ္မ်ားသည္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါပိုးကိုလည္း သယ္ေဆာင္ႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါျခင္မ်ားသည္ ေန႕အခ်ိန္တြင္ အဓိက ကိုက္ေလ့ရိွျပီး နံနက္ေစာေစာပိုင္းတြင္ အကိုက္ဆံုးျဖစ္ပါသည္။ အိမ္အတြင္းတြင္ ေကာ အိမ္၏ အျပင္ဘက္တြင္ ပါ က်က္စားေနေလ့ရိွျပီး အလင္းေရာင္နည္းသည့္ေနရာမ်ားတြင္ ပုန္းခိုေနေလ့ရိွၾကသည္။ ေရာဂါပိုးကို သယ္ေဆာင္သည့္ ျခင္ အကိုက္ခံရျပီးပါက ေလးရက္မွ ရွစ္ရက္အတြင္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚလာတတ္ပါသည္။

ေရာဂါနာမည္တတ္ျခင္း (Diagnosis)

နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးရိွေသာ္လည္း အေကာင္းဆံုးမွာ ELISA method ျဖင့္ IgM ကို ရွာသည့္နည္းျဖစ္ပါသည္။ IgM ဆိုသည္မွာ ဒီ Chikungunya ေရာဂါပိုး ကို တုိက္ဖ်က္ရန္အတြက္ ခႏၶာကိုယ္မွ ထုတ္လြတ္သည့္ antibody တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ၎ antibody သည္ ေရာဂါပိုး၀င္ျပီး ႏွစ္လအထိ တက္ေနတတ္ေသာေၾကာင့္ အဆိုပါ ႏွစ္လအတြင္း စစ္ေဆးႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အမ်ိဳးသားဓာတ္ခဲြခန္း (National Health Laboratory) ၌ မည္သူမဆို စစ္ေဆးခြင့္ ရိွပါသည္။ ဆရာ၀န္မ်ားမွတဆင့္ ေမးျမန္းစံုစမ္းႏိုင္ပါသည္။

ေရာဂါကုသပံု (Treatment)

Chikungunya ေရာဂါပိုးကို ေသေစႏိုင္သည့္ ေဆး မေပၚေသးပါ။ ကာကြယ္ေဆးလည္း မရိွေသးေသာေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား သက္ေသာေအာင္သာ ေဆးကုသေပးႏိုင္ေသးပါသည္။

ကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (Prevention & control)

ေရာဂါကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ ျခင္မ်ားေပါက္ပြားႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ားကို ရွာေဖြဖ်က္ဆီး ရမည္ျဖစ္သည္။ အိမ္အနီးတ၀ိုက္ရိွ တာယာေဟာင္းမ်ား၊ ခြက္ေဟာင္းမ်ားတြင္ ေရမ်ားတင္က်န္ေနပါက သြန္ပစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးျခင္ႏွင့္ တူေသာေၾကာင့္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးကို ကာကြယ္သကဲ့သို႕သာ လုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ေရေျမာင္းမ်ားပိတ္ဆို႕ေနပါက ေရစီးေရလာေကာင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ အိမ္ရိွ ေရအိုး ေရတိုင္ကီတို႕ကို ဖုံုးအုပ္ထားရမည္။ ဘုရားပန္းအိုးမ်ားကို ပံုမွန္ လဲေပးရမည္ျဖစ္သည္။ အိမ္တြင္ အလင္းေရာင္ ေကာင္းစြာရေအာင္ ျပဳလုပ္ထားရမည္ျဖစ္သည္။
ျခင္ကိုက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္အတြက္ ေဆးမ်ားလိမ္းႏိုင္သလို ေဆးရည္စိမ္ျခင္ေထာင္မ်ားကို အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ၾကီးသူမ်ား ေန႕ခင္းေန႕လည္ အိပ္စက္ပါက ျခင္ေထာင္ျဖင့္ အိပ္သင့္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လက္ရိွအေျခအေန

ရန္ကုန္တြင္ ျပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္လအတြင္း ေရာဂါေတာ္ေတာ္ေလးျဖစ္လိုက္သည္။ NHL သို႕ မေရာက္စဖူး sample ေတြ အေျမာက္အမ်ားေရာက္လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဒါေတာင္ diagnosis မရဘဲ လြတ္သြားသူေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ရိွမလဲမသိရပါ။ ထုိင္း- ျမန္မာနယ္စပ္မွ တဆင့္ ကူးစက္၀င္ေရာက္လာသည္ထင္ပါသည္။ ထိုင္းတြင္လည္း 2009 ခုႏွစ္ ပထမ ေျခာက္လအတြင္း လူ ၂၂,၀၀၀ ေက်ာ္ ကူးစက္ခံရျပီး ေသဆံုးသူအေရအတြက္ကိုေတာ့ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီး႒ာနက မေၾကျငာပါဘူး။ မေလးနဲ႕ ထိုင္းနယ္စပ္မွလည္း အျဖစ္မ်ားေနတယ္။ စင္ကာပူမ်ားလည္း မၾကံဳစဖူး ျဖစ္ပြားေနတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ႏွစ္ကုန္ရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ဘယ္ေလာက္ case အေရအတြက္ရိွလည္း ဆိုတာ သိရမည္ထင္ပါတယ္။

Reference

WHO: Chikungunya

Read More...

Collapse...

Sharing

ျမန္မာႏိုင္ငံဆရာ၀န္အသင္းက March လတုန္းက update on medicine ဆိုျပီး refresher course ေလးတစ္ခု လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက topic ေလး ႏွစ္ခုကို စာရွဳသူပရိသတ္မ်ားအတြက္ download လုပ္ယူႏိုင္ရန္ တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။

Update on malaria treatment

Acute respiratory tract infection

ျမန္မာႏိုင္ငံ Leprosy Campaign က ထုတ္ေ၀တဲ့ လက္စဲြစာအုပ္ကိုလည္း တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။

Leprosy Handbook

စာေခါက္ထားလိုလ်င္ ဤေနရာတြင္ ေခါက္ထားလိုေသာ စာပိုဒ္ကို ေရးပါ။

Read More...

Collapse...

Bacteria Play Role in Preventing Spread of Malaria

Bacteria Play Role in Preventing Spread of Malaria
The following article is copied from John Hopkins Public health news site.


Microbes in Mosquito’s Gut Stimulate Immune Response Against Malaria Parasite

Bacteria in the gut of the Anopheles gambiae mosquito inhibit infection of the insect with Plasmodium falciparum, the parasite that causes malaria in humans, according to researchers at the Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health. Scientists with the Bloomberg School’s Malaria Research Institute found that removing these bacteria, or microbial flora, with antibiotics made the mosquitoes more susceptible to Plasmodium infection because of a lack of immune stimulation. Their study is published in the May 8, 2009, edition of the journal PLoS Pathogens.


As part of the malaria transmission cycle, a mosquito acquires the malaria-causing parasite when it feeds on blood from an infected person. The parasite develops within the mosquito and can then be transmitted to another human when the mosquito feeds again.

“Our study suggests that the microbial flora of mosquitoes is stimulating immune activity that protects the mosquito from Plasmodium infection. The same immune factors that are needed to control the mosquito’s infection from the microbes are also defending against the malaria parasite Plasmodium,” said George Dimopoulos, PhD, senior author of the study and associate professor with Johns Hopkins Malaria Research Institute. “The interplay between bacteria and the mosquito’s immune system may have significant implications for the transmission of malaria in the field where mosquitoes may be exposed to different types of bacteria in different regions. Theoretically, these bacteria could be introduced to the mosquitoes to boost their immunity to the malaria parasite and make them resistant and incapable of spreading the disease. Our current research aims at identifying those bacteria that trigger the strongest mosquito immune defense against the malaria parasite.”

As part of the study, the Johns Hopkins researcher treated mosquitoes with antibiotics to kill the gut bacteria. Treated mosquitoes were more susceptible to infection by Plasmodium when feeding on infected blood compared to mosquitoes that were not treated with antibiotics. To further verify the results, bacteria-free mosquitoes were infected with bacteria to determine if they were less susceptible to Plasmodium infection.

In addition, the researchers determined that mosquitoes infected with bacteria died earlier than mosquitoes without bacteria when infected with Plasmodium; 60 percent of the mosquitoes with gut-bacteria died compared to 40 percent of those free of bacteria—even with Plasmodium levels five times higher than those with bacteria.

“The malaria parasite must live in the mosquito for about two weeks in order to complete its life cycle and be transmitted to a person. The fact that these bacteria shorten the mosquito’s life span is additional good news,” said Dimopoulos.

Malaria kills over one million people worldwide each year; the majority of deaths are among children living in Africa.

The study on the “Implication of the mosquito midgut microbiota in the defense against malaria parasites” was published by Yuemei Dong, Fabio Manfredini and George Dimopoulos. The research was supported by the Johns Hopkins Malaria Research Institute and the National Institute for Allergy and Infectious Diseases (NIAID), National Institutes of Health.

Read More...

Collapse...

Fear for new malaria drug resistance

By Jill McGivering
BBC News, Cambodia

In a small community in Western Cambodia, scientists are puzzling over why malaria parasites seem to be developing a resistance to drugs - and fearing the consequences.
Ten days ago, Chhem Bunchhin, a teacher in Battambang Province, became ill with chills, fever, headache and vomiting.
At a nearby health centre he was treated with drugs considered a "silver bullet" in the battle against falciparum malaria.
This treatment with artesunate drugs was part of a clinical study being carried out by the US Armed Forces Research Institute of Medical Science (AFRIMS).
In the past, artesunates have always cleared malaria parasites from the blood in two or three days. But after four days of monitored treatment, Chhem Bunchhin was still testing positive for parasites.



Dr Delia Bethell, an investigator working on the clinical trials, said he wasn't alone. Out of about 90 patients included in the study so far, roughly a third to half were still positive for malaria parasites after three days, some even after four or five days.
"It appears that the artesunate is working more slowly than previously," she said.
"It appears that the parasite probably is developing some kind of tolerance or is somehow less sensitive to the effects of the drug. But nobody knows why that might be."
These early results need to be more thoroughly investigated, she said.
The concern is that this could be the start of emerging resistance to the artemesinin family of drugs. If full-blown resistance did develop, it would be extremely dire.
"This is by far the most effective drug we have," explained Dr Bethell.
"And there are no new drugs coming through the system in the next few years."
Scientists are particularly concerned because the last two generations of anti-malarial drugs were undermined by resistance.


And in those earlier cases, resistance also started in Western Cambodia, and in a similar way.
No-one is sure why this area seems to have become a nursery for anti-malaria drug resistance.
One factor could be the inappropriate use of drugs, related to a lack of medical supervision.
The public health system is weak. Government clinics often run out of drugs or may be closed when patients want access to them.
Instead, many patients visit private pharmacies to buy anti-malarial drugs there.

Coloured tablets

I visited one small drugs stall in Pailin's general market, sandwiched between a clothes outlet and a general grocery store.
All pharmacies are supposed to be licensed. But the stallholder told me he didn't have a licence. He'd applied for one, he said, but the paperwork had never been processed.
Many others running pharmacies, he said, were in the same position.
I watched him and his wife make up their own packets of drugs on the glass-topped counter, shaking a variety of coloured tablets into unlabelled plastic bags.
In many such private pharmacies, the customers choose what they want, deciding partly by price.
The quality of the advice they get varies enormously. If, as a result, they end up taking the wrong drugs in the wrong combinations, this too can fuel drug resistance.
The availability of many counterfeit drugs on the market only compounds the problem.


Professor Nick Day, director of the Mahidol-Oxford Tropical Medicine Research Unit, is also running clinical trials in the region.
He and his team have also found that artesunate-type drugs are starting to become less effective.
This resistance must be contained urgently, because its spread would be a global health disaster, he said.
Resistance to previous malaria drugs caused major loss of life in Africa, he said.
"If the same thing happens again, the spread of a resistant parasite from Asia to Africa, then that will have devastating consequences for malaria control."
In a clearing in the jungle, about one and a half hours drive from Pailin along rough dirt roads, I watched health workers distribute mosquito nets to about 200 villagers.
It's one of a series of measures being rushed through to stop the spread of resistant parasites.
If they're not contained, history may repeat itself - and the fear is that many millions of people worldwide will lose their protection against this deadly disease.

Read More...

Collapse...

Malaria Vaccine

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး အလားအလာ

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ဆိုတာ ျမန္မာ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျပီးသားပါ။ ျခင္ေၾကာင္႔ ကူးစက္တတ္တဲ႔ ဒီေရာဂါေၾကာင္႔ တစ္ႏွစ္ကို လူတစ္သန္းခန္႔ အသက္ဆံုးရွံဳး ေနရပါတယ္။ ျမန္မာ အပါအ၀င္ အာရွႏိုင္ငံ တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြဟာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ဒဏ္ကို အမ်ားဆံုး ခံစားေနရပါတယ္။

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အတြက္ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြက ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ အသိပညာေပး ေဟာေျပာပြဲေတြ၊ ကာကြယ္ေဆးတိုက္ေကြၽးျခင္းေတြ ကုိ အားၾကိဳးမာန္တက္ လုပ္ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။ Rural health centre လို႔ ေခၚတဲ႔ ေက်းလက္က်န္းမာေရး ဌာနေတြဟာ ဒီေရာဂါ ကာကြယ္ကုသေရး အတြက္ ေရွ႕တန္းကေန တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ ေပးေနပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါနဲ႔ ပက္သက္ျပီး ကမၻာကလည္း အထူး စိတ္၀င္စားပါတယ္။ ဘီလ္ဂိတ္နဲ႔ Bono လို ခ်မ္းသာႀကြယ္၀ သူေတြက ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္ျပီး သုေတသနလုုပ္ငန္းမ်ား၊ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားမွာ အလံုးအရင္းနဲ႔ ကူညီေနတာလဲ ခ်ီးက်ဴးဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ သူတို႔လို ေငြေၾကးစိုက္ထုတ္ ကူညီမႈမ်ားေၾကာင့္ မၾကာေတာ႔တဲ႔ အခ်ိန္ အတြင္းမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ႔ ေဆး၀ါး တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ႏုိင္ေတာ့မွာပါ။



ကင္ညာနဲ႔ တန္ဇန္နီးယား (၂)ႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ အဆိုပါ သုေတသနဟာ RTS ႏွင္႔ AS02 ဆိုတဲ႔ ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးကို အသံုးျပဳထားပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားတဲ႔ ကေလးေတြ မွာ ငွက္ဖ်ားပိုး ကူးစက္ခံရမႈ (၆၅) ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ႔နည္းျပီး၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ျဖစ္ပြားမွဳႏႈန္း (၅၉) ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ႔နည္းတာ ေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မၾကာခင္ အခ်ိန္ အတြင္းမွာ RTS ႏွင္႔ AS02 ကာကြယ္ေဆး ေတြကို အျခား ကာကြယ္ေဆးထိုး အစီအစဥ္မ်ားနဲ႔ အတူ ကေလးငယ္ေတြ မွာ အသံုးျပဳႏိုင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မိုဇမ္ဘစ္ ႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္တဲ႔ အျခား သုေတသန တစ္ခုမွာလဲ ေရာဂါ ကူးစက္မႈႏႈန္း (၅၈)ရာခိုင္ႏႈန္း အထိ ေလ်ာ႔နည္းတာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

ဒီသုေတသနရဲ႕ အျပီးသတ္ လုပ္ငန္းေတြကို ၂၀၀၉ ႏွစ္ဦးပိုင္းမွာ အာဖရိကႏိုင္ငံ (၇)ႏိုင္ငံမွာ လုပ္သြားဖို႔ ရွိပါတယ္။ အျပီးသတ္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ ဒီကာကြယ္ေဆးရဲ႕ ထိေရာက္မႈ၊ ၾကာရွည္ သံုးစြဲႏိုင္မႈ၊ လံုျခံဳ စိတ္ခ်ရမႈ စတာေတြကို ေလ႔လာသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းမ်ား ေအာင္ျမင္စြာ ျပီးဆံုးသြားမယ္ ဆိုလွ်င္ေတာ႔ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ဆိုတာ ပိုလီယိုႏွင့္ ေက်ာက္ေရာဂါ ကဲ႔သို႔ပဲ ေဆးထိုးျပီး ကာကြယ္ႏိုင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

[အယ္ဒီတာ့ မွတ္ခ်က္။ ။ ေက်ာက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးရဲ႕ အစြမ္းေၾကာင့္ ေက်ာက္ေရာဂါ ကမာၻေပၚက ပေပ်ာက္သြား ပါတယ္။ ေဆးစက္ခ် တိုက္ေကြ်းရတဲ့ ပိုလီယို ကာကြယ္ေဆးရဲ႕ ေရာဂါကာကြယ္ႏိုင္မႈႏႈန္း (Vaccine Efficacy) က ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိတဲ့အတြက္ ပိုလီယိုေရာဂါ ကမာၻေပၚက ပေပ်ာက္သြားႏိုင္ေရးဟာ လက္တစ္ကမ္းမွာ ေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္လည္း လက္ရွိ စမ္းသပ္ဆဲ ငွက္ဖ်ား ကာကြယ္ေဆးရဲ႕ ေရာဂါကာကြယ္ႏိုင္မႈႏႈန္း (Vaccine Efficacy) က သိပ္မေကာင္းေသးလို႔ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကမာၻေပၚက ပေပ်ာက္သြားေအာင္ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ကေတာ့ အလွမ္း ေ၀းေနပါေသးတယ္။]

Read More...

Collapse...

Dengue Haemorrhagic Fever (DHF)

ေသြးလြန္ တုပ္ေကြး

(ဗိုင္းရပ္စ္)ကို ဆရာ၀န္ေတြထက္ ကြန္ျပဴတာ သံုးသူေတြက ပိုသိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီနယ္ပယ္ ႏွစ္ခုလံုးမွာ (ဗိုင္းရပ္စ္)က ဗီလိန္ပါ။ အဏုဇီ၀ေဗဒ ဆိုတာ သင္ရတံုးကေတာင္ (ဗိုင္းရပ္စ္)ဟာ ေဆးစာအုပ္ေတြမွာ ေနရာ သိပ္ရေသးတာ မဟုတ္ပါ။ အဲဒီပိုးကို သိပၸံဆရာေတြက သက္ရွိလို႔ေတာင္ သတ္မွတ္ေသးတာ မဟုတ္လို႔ ဇီ၀စာရင္းထဲ မထည့္ခဲ့တာလည္း ျဖစ္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္ရွိတဲ့ လူ - တိရစၧာန္ - အပင္ေတြကို ဒုကၡ မလွမပ ေပးေနတာ ေတာ့ အမွန္ပဲ။

(ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ သက္ရွိ စာရင္းမွာ အတင္း သြင္းလိုက္တယ္။) (ဗိုင္းရပ္စ္) ဆိုတဲ့ သတၲ၀ါေတြ ကေန လူေတြကို ျဖစ္ေစတဲ့ ေရာဂါ နာမည္ေတြ ေျပာရင္ တခ်ိဳ႕ မ်က္လံုး နည္းနည္းျပဴး ၾကမယ္ထင္တယ္။ ေျပာၾကည့္ပါမယ္။ (ပိုလီယို)၊ ဒါေလာက္ေတာ့ ဘယ္ဆန္းလဲ ေျပာမယ္။ (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ)၊ သိသားဘဲ။ ေနာက္ တစ္ခုဗ်ာ၊ အသား၀ါ။ သိလြန္းလို႕။ ဆက္ဖတ္ပါ။ ေခြးရူးျပန္။ နည္းနည္း ဆန္းမယ္ေနာ္။ အေအးမိ၊ ေရယံု၊ တုပ္ေကြး၊ ပသိေရာင္၊ ၀က္သက္၊ ၀မ္းေရွာ၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ အမ်ားၾကီးေနာ္။ ကင္ဆာနဲ႕ ၾကြက္ႏို႔ေတာင္ ပါခ်င္ေသးတာ။ ေရာဂါ အေရအတြက္ကလည္း မနည္းသလို၊ အျဖစ္မ်ားလွတဲ့ ေရာဂါေတြ ေတြ႕တယ္ မဟုတ္လား။

အဲဒီ (ဗိုင္းရပ္စ္) အမ်ိဳးမ်ိဳးကေန ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစၾကေပမဲ့ သူတို႕အားလံုးမွာ တူတာ တစ္ခု ရွိပါတယ္။ ကေန႔ အခ်ိန္ထိ ဒီေကာင္ေတြကို ဘယ္ေဆးနဲ႔မွ သတ္မရေသးတာပါ။ အႏိုင္တိုက္ မရေသးသ၍၊ အေတာ္ အားေကာင္း၊ အေတာ္ ခိုင္မာလွတယ္လို႕ ထင္ရမွာေပါ့။ သမိုင္း ၾကည့္ရင္ အသက္ျပင္းတဲ့ အေကာင္ မွန္သမွ် တစ္ေန႔က် ႏိုင္တာ ေပၚရစျမဲ မဟုတ္ပါလား။ တစ္ခ်ိန္က ဆိုးသြမ္း ေသာင္းက်န္းခဲ့တဲ့ (ဗက္တီးရီးယား)ေတြ (ပနယ္စလင္)ေပၚလာလို႕ အေတာ္ အထိနာ သြားရတယ္။ ေက်ာက္ဆိုရင္ အမ်ိဳး ပါတံုးသြားလို႕ သုေတသန လုပ္ဘို႕ေတာင္ အႏိုင္ႏိုင္ သိမ္းဆည္းထားရတာ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးမ်ား ေသြးလြန္ တုပ္ေကြး ေဘးက ေ၀းေအာင္ လုပ္ေပးမွ ေတာ္မယ္ ထင္ပါတယ္။

တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကို ကေလးေရာဂါလို႔ ထင္တာ မမွန္ဘူး။ ဆင္းရဲတဲ့ လူေတြပဲ ျဖစ္တယ္ ထင္ရင္လဲ မွားပါလိမ့္တယ္။ ေရာဂါကို စသိတာ အႏွစ္ ၂၀၀ ေက်ာ္ပါျပီ။ ဘိုလိုဆိုရင္ (ဒင္ေဂး-ဟမိုေရးဂ်စ္-ဖီဗာ)လို႕ေခၚတယ္။ (ဒင္ေဂး)လို႕ အသံထြက္တာ ပိုမွန္သတဲ့။ ဒါေပမဲ့ ဒီစာလံုး ဘယ္ကေန ေပၚခဲ့တယ္ ဆိုတာ တိတိပပ မသိၾကပါ။ ေရွးကတည္းကမို႕ ဆိုး၀ါးျပီး ေရေရရာရာ မသိတိုင္း မေကာင္းဆိုး၀ါးကို ရမယ္ဖြဲ႕ ၾကတာမို႕ အဲလို စကားလံုးကေန ရတာလို႔ ထင္ၾကပါတယ္။

ဒီကာလအတြင္းမွာ “ေရာဂႏၲရကပ္” အထိ ဆိုးေအာင္လည္း ျဖစ္ခဲ့ဘူးတယ္။ (ပင္းဒမစ္)အဆင့္ေပါ့။ ကြက္ျပီး အမ်ားၾကီးျဖစ္တဲ့(အင္းဒမစ္)ကပ္လိုကေတာ့ အခုထိ ျဖစ္ေနဆဲဘဲ။ ကူးစက္ေရာဂါ ဆိုတာေတြက “ကံဆိုးမသြားရာ-မိုးလိုက္ရြာ”ဆိုသလို ဆင္းရဲေလေလ ႏွိပ္စက္ေလေလပဲ။ အာရွ၊ အာဖရိက၊ ေတာင္အေမရိက။ ဒါေပမဲ့ ခ်မ္းသာတယ္ ေျပာရမယ့္ တိုင္၀မ္၊ စကၤာပူ၊ ေဆာဒီအာေရးဗီးယားတို႕လည္း မလြတ္ပါဘူး။ လြန္ခဲတဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြ အတြင္း တိုးတိုးလာလို႕ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျပန္႕ႏွံ႕ပံုကျဖင့္ ကေန႔ ကမၻာတစ္လႊား ဒုကၡမ်ားမ်ား ေပးေနတဲ့ ငွက္ဖ်ားနဲ႔ နင္လား ငါလားပါဘဲ။

ငွက္ဖ်ားနဲ႔ တူေသးတာက ျခင္ကေန ကူးတာပါ။ ျခင္အမ်ိဳးေတာ့ မတူဘူး။ “ငွက္ဖ်ားျခင္က ေတာသား၊” “ေသြးလြန္ျခင္က ျမိဳ႕သူ။” ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ေသြးလြန္ဟာ ျခင္အမကေနပဲ ကူးတာမို႕။ မ သဘာ၀ တူေသးတာ တစ္ခုက ညမွာ အိမ္တြင္းေအာင္းျပီး၊ ေန႔မွာသာ ထြက္ကိုက္တယ္။ အစာရွာတာေပါ့ဗ်ာ။ အမျဖစ္ေတာ့ အသန္႔ ၾကိဳက္တယ္။ ေရသန္႕မွာ ေနတဲ့ အမ်ိဳး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အဲဒီျခင္မ်ိဳး ႏွိမ္နင္းဖို႔ ေမာ္ေတာ္ကား၊ ဆိုင္ကယ္ တာယာေဟာင္း၊ ေပပါခြံ၊ ပုံးခြံ၊ ေညာင္ေရအိုးေတြမွာ က်န္ေန-ေအာင္းေနတဲ့ေရ၊ ေရအိုး၊ စဥ့္အိုးေတြထဲ ၾကာၾကာေလွာင္ထားတဲ့ေရ မွန္သမွ် သြန္ခိုင္းရတယ္။ ေရေတြထဲ ျခင္ပိုးေလာက္လန္းေတြ မေပါက္ေအာင္ လုပ္ရတာပါ။ ျခင္းစား ငါးေမြးတာတို႕၊ ပိုးေလာက္လန္း သတ္ေဆးတို႕လဲ သံုးႏိုင္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ ေရနံေခ်း ၀ေအာင္ သုတ္ထားတဲ့ အိမ္ထရံေတြ၊ တိုင္ေတြေပၚမွာ ေရးထားတတ္တဲ့ (ဒီတီတီ) ကလည္း ျခင္ကို အေတာ္အသင့္ ႏိုင္ပါတယ္။

ေသြးလြန္တုပ္ေကြးမွာ အထင္နဲ႔ အျမင္ မဆင္တာ တစ္ခု ေျပာရဦးမယ္။ နာမည္က ေသြးလြန္ဆိုတာနဲ႕ ေသြးလြန္ျပီး ေသႏိုင္တယ္လို႔ ထင္တာ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ္ထဲက အရည္ေတြေရာ ေသြးေရာ ယိုလို႕ ေနာက္ဆံုး (ေရွာ့ခ္) ရတာေၾကာင့္သာ ေသတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ “ေသြးယုိတုပ္ေကြး”လို႕နာမည္ေပးရင္ေတာ့ မမိုက္ဘူးဗ်။

စျဖစ္ေတာ့ ရိုးရိုးတုပ္ေကြးလို ဖ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဟိုက ဒီကနာ ျဖစ္မယ္။ အရိုးထဲက နာတာ သိသာတယ္။ တခ်ိဳ႕က “အရိုးကြဲဖ်ား” လို႕ေတာင္ ေခၚေသးတယ္။ ခပ္ရဲရဲ အနီျပင္ေတြ ထြက္မယ္။ ျပီးရင္ ေသြးျပႆနာ တက္လာပါမယ္။ ေသြးျခည္ဥေတြ ထြက္၊ ႏွာေခါင္း ေသြးယို၊ သြားဖုံး ေသြးယို၊ ပါးစပ္ကေန ေသြးအန္၊ ဆီးထဲ ေသြးပါမယ္၊ ၀မ္းထဲ ေသြးပါရင္ ၀မ္းအေရာင္မဲတာနဲ႔ သိမယ္။ အရြယ္ေရာက္ အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ လစဥ္ ဆင္းတာက မ်ားမယ္။ နဲနဲၾကာလာရင္ သတိမေကာင္း ျဖစ္ရာကေန သတိ လံုး၀ လစ္မယ္၊ တက္လည္း တက္ႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႕ ဗိုက္နာ၊ ဆက္တိုက္အန္၊ ဖ်ားေနတံုး ေခြ်းျပန္တယ္ဆိုရင္ မေကာင္းတဲ့ လကၡဏာဘဲ။ တစ္ကိုယ္လံုးေအးစက္၊ ေပ်ာ့ေခြျပီး၊ ဂနာမၿငိမ္ ျဖစ္ရာကေန သတိလက္လြတ္ ျဖစ္လာရင္ေတာ့ အေရးေပၚ အေျခအေန ျဖစ္သြားပါျပီ။ အသက္လုျပီး ကုရပါေတာ့မယ္။

ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလို႕ေသခ်ာေအာင္ ေသြးစစ္ရတယ္။ ေရာဂါကို ဆန္႕က်င္တဲ့ဓါတ္ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြ႔မယ္။ ေသြးထဲက ေသြးမႈန္ (ပလိတ္လက္)ဆိုတာ နည္းေနပါလိမ့္မယ္။ သူက ျပဒါးတိုင္လိုဘဲ။ အဆိုး-အေကာင္းကို ညႊန္းပါတယ္။ ဆိုးလြန္းလို႔ ကုရင္လဲ ေသြးမႈန္ကို သြင္းေပးရတယ္။ ေသြးဆိုတာ အရည္နဲ႔ အခဲ ေရာေနတာပါ။ အခဲပိုင္းမွာ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥ အျပင္ ေသြးမႈန္ဆိုျပီး သံုးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီေကာင္ေတြက အေသးဆံုး၊ ဒါေပမဲ့ သူရွိမွ လူ႔ေသြးဟာ ခဲႏိုင္တယ္။ မခဲရင္ ေသြးယိုမယ္ေလ။ ေသြးဆိုတာ ရဲမွ ခဲမွ ေကာင္းတယ္။

တျခား တျခားေသာ (ဗိုင္းရပ္စ္) ေရာဂါေတြလိုပဲ၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကို တိတိက်က် ကုသနည္း မရွိပါ။ ကံေကာင္းသူမ်ားက ၁ ပါတ္ ၾကာရင္ ေပ်ာက္မွာပါ။ ေရနဲ႔ အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္ခိုင္း။ အနားယူခိုင္း၊ ျခင္ေထာင္နဲ႔ အိပ္ရင္ သူမ်ားကုိ မကူးေစဘူးေပါ့။ အန္ေနရင္ေတာ့ ေသြးေၾကာ ထဲကေန သြင္းေပးရမွာပါ။ အဖ်ား-အကိုက္အခဲ သက္သာေအာင္ (ပါရာစီတေမာ)ကလြဲရင္ မေပးရ။ အခုေနာက္ပိုင္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေဆးသစ္ေတြ စေပၚေနပါျပီ။ ကာကြယ္ေဆးေတာ့ မေပၚေသးပါ။

ေဆးပညာရွင္မ်ားက လူပါးေတြဗ်။ သူတို႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ကုေပးႏိုင္တဲ့ ေရာဂါ မဟုတ္ရင္ ကာကြယ္ပါ၊ မျဖစ္ေအာင္ ဒီလို လုပ္ပါ၊ ဟိုလို လုပ္ပါဆိုျပီး၊ အေတာ္ ေျပာသဗ်။ (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ - ေအအိုင္ဒီအက္စ္)တို႕၊ အသား၀ါေရာဂါတို႕စသျဖင့္။ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးလဲ ပါတယ္။

အားလံုး ေသြးလြန္ တုပ္ေကြး ေရာဂါ မွ ကင္းေ၀းပါ ေစ။

တင့္ေဆြ

Read More...

Collapse...

Tropical Medicine

အပူပိုင္းေဒသ က်န္းမာေရး

အပူပိုင္းေဒသဆိုသည္မွာ အီေကြတာနဲ့ဆိုင္ေသာ ေဒသမ်ားကို ဆိုလိုျပီး အီေကြတာ ေဒသအပါအ၀င္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ေျမာက္လတၱိက်ဳ ၂၃.၅ ဒီဂရီအတြင္းနွင့့္ ေတာင္ဘက္တြင္ ေတာင္လတၱိက်ဳ ၂၃.၅ ဒီကရီအတြင္းရွိ ေဒသမ်ားသည္ အပူပိုင္း ေဒသထဲတြင္ ပါ၀င္ပါသည္။

အပူပိုင္းေဒသတြင္ ပါ၀င္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားကို ေျမပံုမွတဆင့္ ေလ့လာနိုင္ပါသည္။

ထိုေဒသမ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚလွ်က္ရွိသည့္ အပူခ်ိန္၊ ရာသီဥတုအမ်ဳိးအစား၊ ပတ္၀န္းက်င္၊ ေနထိုင္က်က္စားေသာ ပိုးမႊားမ်ား၊ အစားအေသာက္ ၊ လူေနမႈစနစ္ စသည္တို႕အ ေပၚမူတည္ျပီး ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားရွိေလရာ ယင္းတို႕ကိုေလ့လာေသာ ေဆးပညာ ဘာသာရပ္တခု အျဖစ္ေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး ၎ကို အပူပိုင္းေဒသဆိုင္ရာ ေဆးပညာ ဘာသာရပ္ဟု ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါသည္္။

အပူပိုင္းေဒသဆုိင္ရာ ေရာဂါမ်ားတြင္

၁။ အစားအေသာက္ ၊ ေရ၊ ေျမၾကီး တို႕မွတဆင့့္ ကူးစက္တတ္ေသာေရာဂါမ်ား ႏွင့္ တကိုယ္ေရ မသန္႕ရွင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရေသာ ေရာဂါမ်ား

ဥပမာ။ ။ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာ ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ကပ္ပါးေကာင္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အသည္းေယာင္အသား၀ါ ေအ ပိုးေၾကာင့့္ျဖစ္ေသာ အသည္းေရာင္ေရာဂါ ၊ သံေကာင္ တုတ္ေကာင္ နွင့္ ယင္းတို႕ႏွင့္စပ္ဆိုင္ေသာ က်န္းမာေရးျပသနာမ်ား ၊အစားအေသာက္ မဆင္ျခင္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားပါ၀င္ေပသည္။

၂။ ျခင္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး

ျခင္ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားတြင္ လူအမ်ားဆံုးသိထားေသာ ေရာဂါမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါႏွင့္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ျပီး အျခားေသာေရာဂါမ်ားျဖစ္သည့္ ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါ (filariasis and enlephatiasis)၊ ဦးေဏွာက္ အေျမွးေရာင္ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး (Japanese B encephalitis, west nine virus encephalitis) စသည္တို႕ပါ၀င္ပါတယ္။

၃။ ျခင္မဟုတ္ေသာအေကာင္မ်ားေၾကာင္ ့ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး

ျခင္မဟုတ္ေသာ ပိုးမႊားမ်ားျဖစ္သည့္ မႊား (tick)၊ ကမ်ဥ္းေကာင္ (mite) ၊ ယင္ေကာင္အမ်ဳိးမ်ဳိး (fly) ၊ သန္း အပါအ၀ါအ၀င္ အျခားေသာ ေသြးစုပ္တတ္ေသာ အေကာင္ငယ္ကေလးမ်ား(flea)၊ စသည္တို႕သည္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာ ေရာဂါမ်ားကိုျဖစ္ပြားေစျခင္း၊ ယင္းတို့မွ တဆင့္ ပိုးမႊားမ်ားကို သယ္ေဆာင္ကာ လူသားတို႕အား ကူးစက္ေစျခင္းမ်ားရွိသျဖင့္ ၎တို႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကိုလည္းေလ့လာနိုင္ေပသည္ ။ ဥပမာအားျဖင့္ ဆိုေသာ္ rickettissia ဟုေခၚေသာ မႊားေကာင္မ်ားတြင္ သယ္ေဆာင္တတ္ေသာ ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ ေရာဂါ၊ ၾကြက္၏ က်င္ငယ္မွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာ leptospirosis ဟုေခၚေသာေရာဂါ စသည္တို့ျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ ေမးခိုင္ေရာဂါနွင့္ ေခြးရူးေရာဂါမ်ားကိုလည္း ေလ့လာနိုင္ပါသည္။

၄။ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ား

ထိုအခန္းကဏၭတြင္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါ အပါအ၀င္ ခုုခံအားက်ဆင္းမႈနွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ ျပသနာမ်ား ၊အျခားေသာ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားပါ၀င္ေပသည္။

၅။ အပူပိုင္းေဒသတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာျပသနာမ်ားနွင့္ ေရာဂါမ်ား

ထိုျပသနာမ်ားတြင္ေတာ့ အပူပိုင္းေဒသဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ား မဟုတ္သည့္တိုင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ေလရာ တီဘီေရာဂါ၊ အသည္းေရာင္ အသား၀ါေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အဆုတ္ပြေရာဂါနွင့္ အျခားေသာ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္းေၾကာင့္ ဖစ္ေသာေရာဂါမ်ား၊ အပူပိုင္းေဒသတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ေသြးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ား၊ ေျမြကိုက္ခံရျခင္း၊ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ အပူပိုင္းေဒသတြင္ ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ေက်ာက္ကပ္ဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ား ၊ ေသြးဆိပ္တက္ျခင္းႏွင့္ အျခားေသာလကၡဏာမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစျပီး ေရာဂါမျဖစ္ေပၚမွီ ခႏၶာကိုယ္ထဲတြင္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာေနနိုင္သည့္ meloidosis ဟုေခၚေသာ ေရာဂါ စသည္ျဖင့္ပါ၀င္ေပသည္။

၆။ ခရီးသြားေဆးပညာ

ယခုေခတ္တြင္ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားလာျခင္းသည္ ေခတ္စားလာသည္နွင့္အမွ် ေရာဂါပိုးမႊားမ်ားသည္လည္း တေနရာမွတေနရာသို႕ ကူးသန္းေရာက္ရွိေပရာ ခရီးသြားျခင္းမွ တဆင့္ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကို လည္းေလ့လာနိုင္ေပသည္။

အပူပိုင္းဆုိင္ရာ ေရာဂါမ်ားသည္ အပူပိုင္းေဒသ တခုတည္းတြင္သာ ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ေရာဂါမ်ား မဟုတ္ဘဲ အျခားေသာ ကမာၻအရပ္ရပ္ရွိေဒသမ်ားသို႔ပါ ကူးစက္ျပန္႕ ပြားလွ်က္ရွိေသာ ေရာဂါမ်ားျဖစ္သည္။ ယခုအခါ အပူပိုင္းေဒသဆိုင္ရာ ေဆးပညာဟု ကမာၻအရပ္ရပ္ရွိ တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ သင္ၾကားေပး ေနေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာ အပူပိုင္းေဒသရွိ နိုင္ငံမ်ားတြင္ ထိုေရာဂါမ်ားကို သတိထားမႈနည္းျခင္း၊ ေရာဂါ စစ္ေဆးမႈပိုင္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားရွိမႈေၾကာင့္ ေရာဂါမ်ားကို ရင္ဆုိင္ေနရသည္႕ တိုင္ေအာင္ ေရာဂါအမည္ေဖာ္နိုင္မႈ၊ တိက်ေသာ ကုသမႈရနိုင္မႈမ်ား အတြက္ အခက္အခဲမ်ားရွိေနဆဲျဖစ္သည္။

Reference:

1.Wikipedia

2. Mahidol. Courses in tropical clinical medicine. Bangkok school of Tropical medicine. Faculty of tropical Medicine, Mahidol University.

မြန္းသက္ပန္ (ေဆး-၁)

ေလာကအလွ၊ က်န္းမာေရး၊ နို၀င္ဘာ ၁ ရက္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္

Read More...

Collapse...

Scabies

ဝဲေရာဂါ

၀ဲ ဆိုတာ ကေလးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင္႔ သန္႕သန္႕ရွင္းရွင္း မေနတ႔ဲ ကေလးေတြ ၊ သန္႔ရွင္းေရးကို မိဘေတြက ဂရုတစိုက္ ၿပဳလုပ္ ေပးႏိုင္ၿခင္း မရွိတ႔ဲ ကေလး ေတြမွာ ၿဖစ္တက္ ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ လူလတ္ပိုင္း ၊ လူငယ္ပိုင္း ေတြမွာလည္း ၿဖစ္တက္ပါတယ္ ။ စာဖတ္သူေတြ ထဲမွာ ကိုယ္တိုင္ ၿဖစ္ဖူး တာမ်ိဳး ရွိႏိုင္သလို ၊ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၀ဲ ေပါက္တ႔ဲ သူေတြကို ေတြ႕ဖူးေကာင္း ေတြ႕ဖူး ၾကမွာပါ ။

၀ဲ ေရာဂါပိုးေကာင္ Sarcoptes scabiei

၀ဲ က ဘက္တီးရီးယား ေၾကာင္႔ ၿဖစ္တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ ေၾကာင္႔လဲ မဟုတ္ပါဘူး ။ Sarcoptes scabiei လို႕ေခၚတ႔ဲ အေကာင္ေလး ေတြေၾကာင္႔ ၿဖစ္တာပါ ။ အဲဒီအေကာင္ေတြက အေရၿပား ေအာက္ကို ၀င္ၿပီး လိွဳဏ္ေခါင္းေတြ တူးၿပီး တြားသြား ေနၾကတ႔ဲအခါ အေရၿပားက ယားလာပါတယ္ ။ ယားေတာ႔ကုတ္ ၊ ကုတ္ေတာ႔ အေရၿပားက ပြန္းပဲ႔ၿပီး တၿခား ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြ ၀င္လာၿပီး အနာၿဖစ္ ၊ အရည္တရႊဲရႊဲ န႔ဲ အနာကေတာ႔ ၀ဲစိုေပါ႕ ၊ ေၿခာက္ၿပီး ယားေနတ႔ဲ ၀ဲ ကေတာ႔ ၀ဲေၿခာက္ေပါ႕ ။၀ဲက ေနရာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ အၿဖစ္မ်ား တာက ေၿခေခ်ာင္း ၊ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြ ၊ ဦးေခါင္း ၊ လည္ပင္း ၊ ခ်ိဳင္းၾကားေတြ မွာ ၿဖစ္တက္ ပါတယ္ ။

၀ဲ ကို ကုလုိ႕ရပါတယ္ ။ ကုရတာ လြယ္သလား ခက္သလား ဆိုရင္ လူနာရဲ႕ အေနအထား ေပၚမူတည္ပါတယ္ ။ လူနာရဲ႕ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမွဳ ၊ ပတ္၀န္းက်င္သန္႔ရွင္းမွဳ ၊ ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားခ်က္အေပၚလိုက္နာမွဳ စတ႔ဲ အခ်က္ေတြ ေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။

၀ဲ ဟာ ညဘက္မွာ ပိုၿပီး ယားယံ တက္ပါတယ္ ။ ေန႔ဘက္မွာ မကုတ္မိေအာင္ သတိထားႏိုင္ေပမယ္႔ ညဘက္ အိပ္ရင္ အမွတ္မထင္ ကုတ္မိ တာကေန အနာစို ၿဖစ္သြား တက္ပါတယ္ ။ သတိထားဖို႔ လိုပါတယ္ ။ လက္သည္း ကို ေသခ်ာ ညွပ္ထားရပါမယ္ ။ လက္သည္း ရွည္ကေန ကုတ္မိလို႔ အနာစုိၿဖစ္ၿပီး ကုသရ တာရွည္ တက္ပါတယ္ ။

မိမိ၀တ္တ႔ဲ အ၀တ္အစား ေတြ ကို ေသခ်ာေလွ်ာ္ဖြတ္ ၊ ေနလွမ္း ၊ မီးပူတိုက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဒါမွသာ ၀ဲေရာဂါကို ၿဖစ္ေစတ႔ဲ Sarcoptes scabiei ဆိုတ႔ဲ အေကာင္ေတြ ေသသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အ၀တ္အစားယူ၀တ္တာ ၊ ေရာဂါရွိသူ ကုတင္အိပ္ယာမွာ အိပ္တာ ၊ အ၀တ္အထည္ ၊ အသုံးအေဆာင္ေတြကေန ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္ ။

ေဆးကုသမွဴအေနန႔ဲကေတာ႔ ေရာဂါၿဖစ္ေစတ႔ဲ အေကာင္ကို သတ္ရပါမယ္ ။ ဘီပီအိုင္က ထုတ္တ႔ဲ Burscabies က ၿမန္မာၿပည္မွာ ၀ဲ အတြက္အသင္႔ေတာ္ဆုံးေဆး၀ါးပါပဲ ။ ေဆးကို အနာၿဖစ္ေနတ႔ဲ ေနရာတင္မကပဲ ေၿခဆုံးေခါင္းဆုံးလိမ္းသင္႔ပါတယ္ ။ ေသာက္ေဆးအေနန႔ဲကေတာ႔ သာမာန္အေနအထားမွာ မလိုအပ္ပါဘူး ။ ကုတ္မိလို႔ အနာက ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြ၀င္ၿပီ အေရ တရႊဲရြဲန႔ဲ စိုေနရင္ေတာ႔ အနာေၿခာက္ေအာင္ ၊ အနာထပ္မပြားေအာင္ လိုအပ္တ႔ဲ ပဋိဇီ၀ ေဆး၀ါးေတြန႔ဲ ေသခ်ာကုသေပးရပါတယ္ ။

အိမ္မွာ အတူေနတ႔ဲ တၿခားသူေတြလဲ တၿပိဳင္နက္တည္း ကုသမွဳခံယူသင္႔ပါတယ္ ။ ဒါမွသာ ေရာဂါပိုးခုိကပ္က်န္မေနပဲ အၿမစ္ၿပတ္ သုတ္သင္ႏိုင္မွာပါ ။ တစ္ကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းေရးကို ေသခ်ာဂရုၿပဳမယ္ ၊ အ၀တ္အစား ၊ အသုံးအေဆာင္ေတြကိုပါ တခါတည္းေနလွမ္း ၊ ေလ်ွာ္ဖြတ္ ၊ မီးပူတိုက္မယ္ဆိုရင္ ၀ဲေရာဂါက မၾကာခင္ေပ်ာက္သြားႏိုင္ပါတယ္ ။ ၀ဲေရာဂါက ၿပန္ၿဖစ္တက္ပါတယ္ ။ Sarcoptes scabiei အမ ဟာ အေရၿပားေအာက္မွာ ဥဥ ၿပီး ၂၁ ရက္ၾကာရင္အေကာင္ေပါက္ပါတယ္ ။ ကေလးအခ်င္းခ်င္း ၊ မိသားစု ၀င္ေတြ အခ်င္းခ်င္း တစ္ေယာက္ဆီက တစ္ေယာက္ ကူးလိုက္ ေပ်ာက္လိုက္ သံသရာ လည္ေနတက္ပါတယ္ ။ ကုသမွဳမွန္ကန္ဖို႔ လိုအပ္သလို လူနာရွင္ ဘက္ကလည္း ေသခ်ာလိုက္နာေဆာင္ရြက္တက္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္ ။

မိမိပတ္၀န္းက်င္မွာ မိဘေတြမသိနားမလည္လို႔ အေရတရႊဲရႊဲန႔ဲ ၀ဲ စြဲေနတ႔ဲ ကေလးေတြေတြ႕မိရင္ မိဘေတြကို နားလည္ေအာင္ရွင္းၿပၿပီး ကုသမွဴခံယူဖို႔ တိုက္တြန္းေပးေစလိုပါတယ္ ။ မိမိကိုယ္တိုင္တက္ႏိုင္ရင္လည္း ပါ၀င္ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေစလိုပါတယ္ ။ မိဘေတြရဲ႕ ဂရုစိုက္မွဳန႔ဲကင္းကြာၿပီးၿဖစ္သလိုေနတက္တ႔ဲ ကေလးေလးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားတက္တ႔ဲ ေရာဂါၿဖစ္လို႔ပါ ။ မသိနားမလည္တ႔ဲ ကေလးေလး ေတြက သနားဖို႕ အရမ္းေကာင္းပါတယ္ ။ ေသခ်ာကုရင္ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သလို ၊ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းမွဳေပၚမူတည္ၿပီး ၿပန္လည္ ကူးစက္ ႏိုင္တက္ ေရာဂါလည္း ၿဖစ္တာမို႔ က်ေနာ္တို႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၀ဲ ၿဖစ္ေနတ႔ဲသူကို ေတြ႕မိရင္ ကိုယ္ တက္ႏိုင္သေလာက္ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ ေလး ၿဖန္႕ေ၀ဖို႔ တိုက္တြန္း လိုက္ရပါတယ္ .....။။

အေရၿပားမွာ ၀ဲ ကူးစက္ ေနတ႔ဲ ပုံတစ္ခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ၿပ ေပးလိုက္ပါတယ္ ။




Dr Zero

Read More...

Collapse...

Leptospirosis

ေရဆိုးထဲက ေစာင့္ေနတဲ့ ေရာဂါ

သင္ ဟာ ေရဆုိးထဲမွာ အလုပ္လုပ္ ေနရမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ သင္ေနထုိင္ရာ သင္ အလုပ္လုပ္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေရဆုိးေတြ၊ ေရေျမာင္းေတြ၊ ေရအုိင္ေတြကို ျဖတ္သန္း ေနရၿပီ ဆိုရင္ သတိထား ရၿပီေပါ့။

ဖ်ားရင္ ၊ ေျခသလံုး ၾကြက္သားေတြ နာရင္၊ သင့္ကို သင့္ သူငယ္ခ်င္းက မ်က္လံုးေတြ ဝါေနတယ္လို႔ ေျပာလာရင္၊ ဆီးနည္း လာရင္ Leptospirosis ဆိုတဲ့ ေရာဂါ ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္မယ္။

ဒီေရာဂါဟာ Leptospires ေခၚတဲ့ spiralchetes အႏြယ္ဝင္ ေရာဂါပိုး တစ္မ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ ဒီ ေရာဂါပိုးဟာ က်ေနာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္ က တိရိစာၦန္ ေတြ (အ႐ိုင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အယဥ္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္) ရဲ့ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားျခင္း မရွိပဲ ေပါက္ပြားၿပီး ဆီးထဲ ကေန ပါလာ ႏုိင္တယ္။ အဲဒီ တိရိစာၦန္ က်င္ငယ္ေရေတြ ပါတဲ့ ေရေတြ နဲ႔ ထိမိတဲ့ လူေတြကို ေရာဂါ ဝင္ေရာက္ ျဖစ္ပြား ေစႏိုင္တယ္။

အနာတို႔ ေပါက္ၿပဲ ဒဏ္ရာတို႔ ရွိရင္ ပိုၿပီး ကူးစက္ ႏိုင္တယ္။ ဆိုးတဲ့ တစ္ခ်က္ ကေတာ့ အေရျပား ကိုလည္း ေဖာက္ၿပီး ဝင္ႏုိင္တယ္။ ေရာဂါပိုး ပါတဲ့ ေရနဲ႔ ထိေနရတဲ့ အခ်ိန္ၾကာေလ ေရာဂါ ျဖစ္ဖို႔ မ်ားေလပဲ။

ေရာဂါပိုး စဝင္ၿပီး ၁ ပတ္ကေန ၂ ပါတ္ၾကာရင္ ေရာဂါ စျဖစ္တယ္။

ေရာဂါ ျဖစ္ပြားပံု လကၡဏာအရ ေလးမ်ိဳး ေတြ႔ႏုိင္တယ္။

1) Bacteraemic leptospirosis

ဒါက ေသြးထဲမွာ ေရာဂါပိုး ရွိလုိ႔ စျဖစ္တာပါ။ bacteraemia ဆိုတာ ေသြးထဲမွာ ဘက္တီးရီးယား ေရာက္ေနၿပီလို႔ ေျပာတာပါ။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ အဖ်ားႀကီးမယ္။ အားနည္းမယ္။ ၾကြက္သားေတြ နာမယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ အန္မယ္။ ဝမ္းသြားမယ္။ မ်က္လံုးေတြဟာ ေရာင္ၿပီး နီေနမယ္။ တစ္ပါတ္ေလာက္ ၾကာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ေအာက္ပါ ေရာဂါ လကၡဏာ ေနာက္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို ကူးသြားပါတယ္။

2) Aseptic meningitis

အဓိကအားျဖင့္ L. canicola ေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး ဗုိင္းရပ္စ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ အေျမွးပါးေရာင္ ေရာဂါနဲ႔ ခြဲျခားဖို႔ ခက္ခဲ ပါတယ္။ မ်က္လံုး နီေန တတ္တာက လြဲလို႔ တျခား လကၡဏာ ရပ္ေတြမွာ အတူတူ နီးပါးျဖစ္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ေသြးစစ္ ၾကည့္ရင္ ေသြးျဖဴဥ တက္ေနမယ္၊ အသည္း လုပ္ငန္းေတြ ပ်က္ေနမယ္၊ ဆီးထဲမွာ အသားဓါတ္ ပါတာ ေတြ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

3) Icteric leptospirosis (Weil's disease)

ဒါကေတာ့ အသက္ အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ ႏုိင္ၿပီး အဖ်ားႀကီးတာ၊ ေသြးေျခဥတာ၊ ေသြးယိုတာ၊ မ်က္လံုးဝါတာ၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးတာ ေတြ ေတြ႔ရ ပါတယ္။ မ်က္လံုး နီတာလည္း ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာမွာ အနီကြက္ေတြ ထြက္ႏုိင္တယ္။ ေသြး ယိုစီးတာကို ႏွာေခါင္း ေသြးက်တာ၊ ေသြးအန္တာ၊ ကတၱရာ ဝမ္းမည္း သြားတာ တို႔ အေနနဲ႔ ေတြ႕ရသလို ကိုယ္ခႏၶာ အတြင္းပုိင္း ေသြးယိုတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒါဟာ ေသြးခဲေစတဲ့ platelet နည္းျခင္း thrombocytopenia ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

မ်က္လံုး ဝါျခင္းဟာ သိသာႏုိင္ၿပီး အသည္းလည္း ၾကီးႏုိင္ပါတယ္။

ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း ေၾကာင့္ ဆီးနည္း သြားမယ္၊ ဆီးထဲမွာ အသားဓါတ္ ပါလာမယ္၊ ဆီးလံုးဝ မသြားတာ ျဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္။

Weil's disease ဟာ ႏွလံုးၾကြက္သား ေရာင္တာ၊ ဦးေႏွာက္ေရာင္တာ၊ ဦးေႏွာက္ အေျမွးပါးေရာင္တာ ေတြနဲ႔ တဲြၿပီး ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

4) Pulmonary Syndrome

ဒီလကၡဏာစုမွာ ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါတာ၊ ရင္ဘတ္ ဓါတ္မွန္မွာ patchy opacities ေတြ႔တာ၊ အသက္႐ွဴ မေကာင္းတာ ေတြနဲ႔ ေတြ႔ရၿပီး တခါ တေလ အသက္ အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ ႏုိင္ပါတယ္။

ဒီေရာဂါက ေဆး႐ံုတက္ ကုသရမယ့္ ေရာဂါ အမ်ဳိးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလကၡဏာေတြထဲက တစ္ခုခု ေတြ႔ေနရရင္ ေဆး႐ံုကို ျပသၿပီး ကုသမႈ ခံယူရပါမယ္။

က်ေနာ္ ေတြ႔ဖူးသေလာက္ leptospirosis လူနာ ေတြမွာ မ်က္လံုးဝါတာ၊ မ်က္လံုးအိမ္ နာတာ (eyeball tenderness)၊ ေျခသလံုး ၾကြက္သား နာတာ(calf muscle tenderness) အဓိက အေနနဲ႔ ေတြ႔ရပါတယ္။

အဓိက ကေတာ့ မိလႅာ လုပ္သားေတြ၊ လယ္သမားေတြ၊ စစ္သား ေတြမွာ အျဖစ္မ်ား ႏိုင္ပါတယ္။ မုိးရာသီ ေရတက္ ေနရင္ေတာ့ အဲဒီေရေတြထဲက ျဖတ္သန္း သြားရသူ မည္သူမဆို ျဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္။

ပုိးေမြးတာ၊ leptospiral antibody ေခၚတဲ့ ပဋိဇီဝ ပစၥည္းကို စစ္တာ၊ ဒီအင္ေအကို ရွာတာ (Polymerase Chain Reaction- PCR) နည္းေတြနဲ႔ ေရာဂါကို အတည္ျပဳ ႏုိင္ပါတယ္။

ေရာဂါ ျဖစ္ပြားဖုိ႔ အခြင့္အလမ္း ရွိတဲ့ လူေတြအေနနဲ႔ ဆရာဝန္ကို တုိင္ပင္ၿပီး doxycycline 200mg ကို အပတ္စဥ္ ေသာက္ရင္ ေရာဂါကို ကာကြယ္ ႏုိင္ပါတယ္။

Reference : Davidson's Principle of Medicine 19th Edition

Read More...

Collapse...

Malaria

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ

ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားတြင္ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေရာဂါမ်ားထဲမွ တစ္ခုအပါအဝင္
ျဖစ္သည္။ သာမန္ခ်မ္းတုန္ျပီးဖ်ားျခင္းမွသည္ ဦးေႏွာက္ထဲေရာဂါပိုးဝင္၍ သတိေမ့ေမ်ာအသက္ဆံုး
႐ႈံးသည္ထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ ေရာဂါျဖစ္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္ပံု၊ ေရာဂါလကၡဏာႏွင့္
ကာကြယ္ပံုတို႔ကို သိ႐ွိထားမွသာလွ်င္ ေရာဂါကိုအခ်ိန္မီကုသႏိုင္ျပီး ေရာဂါမျဖစ္ပြားေအာင္လည္း
ကာကြယ္ႏိုင္ေပမည္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးအမ်ိဳးအစား(၄)မ်ိဳး႐ွိသည္။
၎တို႔မွာ

1. P.falciparum
2. P.vivax
3. P.ovale &
4. P.malariae တို႔ျဖစ္ပါသည္။

၎ပိုးအမ်ိဳးအစားထဲမွ P.falciparum ပိုးသည္ ဦးေႏွာက္ထဲထိ ပိုးဝင္၍ ျပင္းထန္စြာျဖစ္ေစႏိုင္ျပီး
က်န္အမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ ၎ေလာက္ျပင္းထန္မႈ မ႐ွိေပ။ သို႔ေသာ္ ေသခ်ာေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကု
သပါက ေရာဂါမၾကာမၾကာျပန္ျဖစ္ကာ ေဘလံုးႏွင့္အသည္းၾကီးျပီး အျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ား
လည္း ထိခိုက္ႏိုင္ပါသည္။
ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ေသာ ျခင္ကိုက္ခံရ၍
သာ ကူးစက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

အျခားကူးစက္ႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမွာ ငွက္ဖ်ားပိုးပါေသာေသြးသြင္းမိျခင္း ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္
မိခင္မွ ကေလးသို႔ကူးစက္မႈႏႈန္းမွာ လြန္စြာနည္းပါးပါသည္။

ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္

• စိမ့္စမ္းေရေသာက္ျခင္း၊ ခ်ိဳးျခင္း၊


• ငွက္ေပ်ာသီး၊ သေဘၤာသီး၊ မွ်စ္စသည့္အစားအေသာက္မ်ား စားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ (လံုးဝ) လံုးဝမကူးစက္ႏိုင္ပါ။

ငွက္ဖ်ားေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ

• ခ်မ္းတုန္ျပီးဖ်ားျခင္း၊
• ကိုယ္ပူလာျခင္း
• အမ်ားအားျဖင့္(၂)နာရီမွ (၅)နာရီအတြင္း ေခၽြးမ်ားထြက္ျပီး အဖ်ားက်သြားျခင္း၊

ျပင္းထန္ငွက္ဖ်ားေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ

• ေဆးမေသာက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အန္ျခင္း၊
• အျခားသူ မကူညီဘဲ မထႏိုင္ျခင္း၊ မတ္တပ္မရပ္ႏိုင္ျခင္း၊ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ျခင္း။
• ကေယာင္ကတမ္းေျပာျခင္း၊ ဂဏွာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ မွိန္းလြန္းျခင္း။
• ေျခလက္မ်ား ေအးစက္ေနျခင္း။

ငွက္ဖ်ားေရာဂါကာကြယ္ေရး

ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ျခင္ကိုက္ရာမွ ကူးစက္သည္။ ျခင္မကိုက္ေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုးကာကြယ္ျပီး
ျခင္ႏွိမ္ႏွင္းေရးေဆာင္႐ြက္လွ်င္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။

1. ညအိပ္တိုင္းျခင္ေထာင္ႏွင့္အိပ္ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္ သံုးပါ။


2. အိပ္ယာထဲမဝင္မီ ျခင္မကိုက္ေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ပါ။
3. ယပ္ေတာင္ႏွင့္ ယပ္ခတ္ျခင္း၊ အဝတ္အစား ထူထူ႐ွည္႐ွည္ဝတ္ျခင္း၊ ျခင္မကိုက္ေအာင္ေဆးလိမ္းျခင္းျဖင့္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
   
• မီးခိုးမိႈင္းတိုက္ျခင္း၊ ျခင္ေဆးေခြထြန္းျခင္းျဖင့္ ျခင္ကိုက္မႈေလ်ာ့နည္းေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေသာ္လည္း ေရ႐ွည္တြင္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားႏိုင္သျဖင့္ ဤနည္းတို႔ျဖင့္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းကို အားမေပးေပ။
4. ငွက္ဖ်ားကူးစက္ေဒသသို႔ ေခတၱသြားေရာက္သည့္သူမ်ားအေနျဖင့္ ထိေရာက္ေသာငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆးကို ေသာက္သံုးသင့္သည္။
• ငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆးကို ပံုမွန္ေရ႐ွည္မေသာက္သံုးသင့္ပါ။

ယခုအခါ PSI (Population Services International) NGO အဖြဲ႔မွ ေထာက္ပံ့မႈေၾကာင့့္ ငွက္ဖ်ား
ေရာဂါကုေဆးဝါးမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပင္ပေဆးကုခန္းတိုင္းလိုလိုတြင္ ေစ်းႏႈန္းသက္သာစြာျဖင့္ ရ႐ွိ
ႏိုင္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။

Read More...

Collapse...

3D Fund will use 21 million dollar in 2007-08

၂၁၊ ၈၊ ၂၀၀၇

သရီးဒီဖန္ ၂၀၀၇-၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ၂၁ သန္းသံုးမည္

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ခုခံက်ေရာဂါ၊ တီဘီေရာဂါ ႏွင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တို႔ကို တိုက္ဖ်က္ရန္ ၾသစေတးလ် ႏွင့္ ဥပေရာပသမဂၢ (European Union) အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ အဂၤလန္၊ နယ္သာလန္၊ ေနာ္ေ၀း၊ ဆြီဒင္ တို႔က 3DFund (Three Diseases Fund) ေခၚ ရန္ပံုေငြ တစ္ရပ္ကို ထူေထာင္ခဲ့ေလသည္။ စီမံကိန္း သက္တမ္း ၅ ႏွစ္အတြက္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁၀၀ ခန္႔ကို သံုးစြဲသြားမည္ဟု ဆိုေလသည္။ အဆိုပါ ရန္ပံုေငြသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ လတ္တေလာ ရရွိေနေသာ လူမႈကူညီေရး အေထာက္အပံ့မ်ားအနက္ အမ်ားဆံုးဟု ဆိုႏိုင္ေပမည္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာတြင္စတင္ေသာ ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြက္ ကုလသမဂၢလက္ေအာက္ခံအဖြဲ႔မ်ား၊ အန္ဂ်ီအိုမ်ား စုစုေပါင္း ၂၅ ဖြဲ႔ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၁ သန္းေက်ာ္ ေထာက္ပံ့သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း 3DFund ၀က္ဆိုက္ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

စာကိုး
Funding Round 1, Three Diseases Fund, retrieved from http://www.3dfund.org/funding.html on August 21, 2007.

Read More...

Collapse...