Leukemia (1)

ေသြးကင္ဆာ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ (၁)

Leukemia ဆိုတဲ႔ ေသြးကင္ဆာအေၾကာင္း ကို မေရးခင္ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ကင္ဆာ ေရာဂါ အထူးကု မဟုတ္သလို ေသြးေရာဂါ ဆိုင္ရာ ပါရဂူလည္း မဟုတ္ပါဘူး ဆိုတာ ၾကိဳတင္ ေျပာၾကား လိုပါတယ္။ အရမ္းက်ယ္ျပန္တဲ႔ ေခါင္းစဥ္ထဲကေန သိသင္႔ သိထိုက္ တာေလးေတြ ထုတ္ႏႈတ္ျပီး တင္ျပ လိုပါတယ္။

ေသြးကင္ဆာ အေၾကာင္း မေျပာခင္ ပံုမွန္ ေသြးဆဲလ္ေတြ အေၾကာင္း ေျပာျပ လိုပါတယ္။ bone marrow လို႔ ေခၚတဲ႔ ရိုးတြင္း ခ်ဥ္ဆီ ကေန ျပီးေတာ႔ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥ၊ နဲ႔ platelet ဆိုတဲ႔ ေသြးမႊားဆဲလ္ (၃) မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ ေပးပါတယ္။ သူတို႔ (၃) မ်ိဳး မွာ ကိုယ္စီ တာ၀န္ေတြ ရွိပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္ကို သယ္ေဆာင္ ေပးျပီး ေသြးနီဥ နည္းရင္ေတာ႔ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ (anemia) ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥရဲ႔ တာ၀န္ ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္း ၀င္ေရာက္ လာတဲ႔ ေရာဂါ ပိုးမႊား ေတြကို တိုက္ခိုက္ ေပးပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥေတြ ပံုမွန္ မဟုတ္ရင္ေတာ႔ ေရာဂါ ပိုးမႊားေတြကို တိုက္ဖ်က္ ႏိုင္စြမ္း၊ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း က်ဆင္းျပီး ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ထူေျပာ တတ္ပါတယ္။ platelet (ေသြးမႊား) ကေတာ႔ ေသြးခဲရာမွာ တာ၀န္ယူျပီး ေသြးအလြန္အကြၽံ မထြက္ေအာင္ ကာကြယ္ ေပးပါတယ္။

leukemia ေရာဂါမွာေတာ႕ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီ ကေန ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ႔ ေသြးျဖဴဥ ေတြ ထုတ္ေပး ပါတယ္။ အစ ပထမေတာ႔ အဲဒီ ေသြးျဖဴဥ ေတြဟာ ပံုမွန္ ေသြးျဖဴဥ ေတြနဲ႔ မျခား အလုပ္ ေကာင္းေကာင္း လုပ္ၾက ပါေသး တယ္။ အခ်ိန္ၾကာလာ တာနဲ႔ အမွ် ေဖာက္ျပန္ လာသလို ေသြးနီဥနဲ႔ platelet တို႔ရဲ႔ မူလ တာ၀န္ ေတြကိုပါ ထိခိုက္ လာတဲ႔ အတြက္ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျပလာ ပါေတာ႔ တယ္။

leukemia ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါသလဲ ?
အဓိက အားျဖင္႔ ေရာဂါလကၡဏာ ျမန္ျမန္ ျပသလား။ေႏွးေႏွး ျပသလား ဆိုတာကို အေျခခံျပီး -

(၁) chronic leukemia
(၂) acute leukemia

ဆိုျပီး (၂)မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ ပါတယ္။

Chronic leukemia မွာဆိုလွ်င္ မူမမွန္တဲ႔ ေသြးျဖဴဥ ေတြက ပံုမွန္ အလုပ္ေတြ လုပ္ေနၾကလို႔ အစပိုင္းမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ မျပတတ္ပါဘူး။ အခိ်န္ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် မူမမွန္ ဆဲလ္ အေရအတြက္ မ်ားလာျပီ ဆိုမွသာ ေရာဂါ လကၡဏာ ျပတတ္ ပါတယ္။

Acute leukemia မွာေတာ႔ မူမမွန္ ဆဲလ္ေတြဟာ အလွ်င္အျမန္ တိုးပြား လာရံုမက ပံုမွန္ အလုပ္ ေတြကို လံုး၀ မလုပ္ႏိုင္ တဲ႔အတြက္ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ခ်က္ခ်င္း ျပတတ္ပါတယ္။

ေသြးျဖဴဥ အမိ်ဳးအစား ေပၚ မူတည္ျပီးလည္း အမိ်ဳးအစား ထပ္ခြဲ ႏိုင္ပါေသးတယ္။
lymphoid cell မွာ ျဖစ္ရင္ lymphocytic leukemia ၊ myeloid cell မွာ ျဖစ္ရင္ေတာ႔ myeloid leukemia လို႔ ထပ္ခြဲ ႏိုင္ပါတယ္။

Chronic Lymphocytic leukemia ။ အသက္ (၅၅) ႏွစ္ အထက္မွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ မျဖစ္သေလာက္ ပါပဲ။
Chronic Myeloid Leukemia။ အရြယ္ေရာက္ျပီး သူေတြမွာ အဓိက ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။
Acute Lymphocytic Leukemia ကေလးငယ္ ေတြမွာ အဓိက ျဖစ္ပြား တတ္ျပီး လူရြယ္ ေတြမွာ လည္း ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။
Acute myeloid leukemia ဒီအမ်ိဳးအစား ကေတာ႔ လူၾကီး လူငယ္ မေရြး ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။

ဘယ္လို လူမ်ိဳးေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္သလဲ ?
ဘာေၾကာင့္ leukemia ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတိအက် မသိၾကပါဘူး။ သုေတသန စာတမ္းေတြ အရေတာ႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ risks မ်ားတဲ႔ အေနအထား ေတြကို သတ္မွတ္ ႏိုင္ခဲ႔ ပါတယ္။

ဓါတ္ေရာင္ျခည္ သင္႔မႈ ။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ အတြင္းက ဂ်ပန္ကို က်ဲခ်ခဲ႔တဲဲ႔ အႏုျမဴဗံုး ဒဏ္မွ အသင္ရွင္ က်န္ရစ္ သူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႔ ေဆြစဥ္ မ်ိဳးဆက္ ေတြမွာ leukemia ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ပိုမို ျဖစ္ပြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေဆး ပညာ မွာလည္း ဓါတ္ေရာင္ျခည္ကို သံုးျပီး ကုသ ရတာ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာလည္း သာမန္ လူေတြထက္ စာလွ်င္ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ဖို႔ အလား အလာ ပိုမ်ားပါတယ္။

ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ား ။ အလုပ္ခြင္မွာ ဘင္ဇင္း(Benzene) ၊ ေဖာ္မယ္ဒီဟိုက္ (Formaldehyde) စတဲ႔ ဓာတုေဗဒ ပစၥည္း ေတြကို ကိုင္တြယ္ ထိေတြ႔ ေနရ သူေတြဟာ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားပါတယ္။

ေဆး၀ါးမ်ား ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ကင္ဆာ ေရာဂါ ကုသ ေဆး၀ါးမ်ားကို ၾကာရွည္ သံုးစြဲလွ်င္ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ဖို႔ အလားအလာ မ်ားပါတယ္။

Down syndrome ။ ေမြးရာပါ ေရာဂါ တစ္ခုျဖစ္ျပီး အဆိုပါ ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္ မ်ားဟာ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ား ပါတယ္။

Human T-cell leukemia virus-I ။ အဆိုပါ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးေၾကာင့္ human T-cell leukemia ဆိုတဲ႔ ရွားပါး ေသြးကင္ဆာ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။ Myelodysplastic syndrome acute myeloid leukemia ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ား ပါတယ္။

မ်ိဳးရိုးဗီဇ ။ အျခား ကင္ဆာ ေရာဂါမ်ား ကဲ႔သို႔ ေသြးကင္ဆာ ဟာလည္း မ်ိဳးရိုး လိုက္တတ္ပါတယ္။

ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
မူမမွန္ ေသြးဆဲလ္ အေရအတြက္ အနည္း အမ်ား ေပၚ မူတည္ျပီး ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျပပံုလည္း မတူတတ္ ပါဘူး။ အဓိက ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔ ...

(၁) နာတာရွည္ အဖ်ားတက္ျခင္း၊ ညဘက္ ေခြၽးထြက္ျခင္း
(၂) ကူးစက္ေရာဂါ မၾကာခဏ ၀င္တတ္ျခင္း
(၃) ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ျခင္း
(၄) ေခါင္းခဏခဏ ကိုက္ျခင္း
(၅) ေသြး မတိတ္ျခင္း
(၆) အရိုးနဲ႔ အဆစ္မ်ား နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း
(၇) အက်ိတ္ မ်ားထြက္ျခင္း
(၈) ေဘလံုး ၾကီးျခင္း

အထက္ ေဖာ္ျပပါ လကၡဏာ ေတြဟာ အျခားေရာဂါ ေျမာက္ျမားစြာ မွာလည္း ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ မိမိမွာ အဆိုပါ လကၡဏာ ေတြ ခံစား ေနရျပီ ဆိုရင္ေတာ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေတြ႔ျပီး ေရာဂါ ျပသ သင္႔ပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Benefits of Green Tea

(ဒီ topic ကေတာ့ Green Tea ရဲ.လူသားေတြကိုအက်ိဳးၿပဳပံုကို www.myhome16.com (သို.) www.myhome16.blogspot.com မွာ ကၽြန္ေတာ္ ေရးသား ခဲ့တဲ့ topic ကို ၿပန္လည္ ကူးယူ ေဖာ္ၿပ ထားၿခင္း ၿဖစ္ပါတယ္။)

ကၽြန္ေတာ္ အခုေရးမွာ ကေတာ့ tea (လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း) ရဲ. အေၾကာင္းကို ပထမဦးဆံုး ေရးမွာ ၿဖစ္ ပါတယ္။ Tea ရဲ. လူသားေတြကို ဘယ္လို အက်ိဳးၿပဳ သလဲ ဆိုတာ ကိုေပါ့။ Tea ကိုေတာ့ လူတိုင္း ၾကိဳက္ခ်င္မွ ၾကိဳက္လိမ့္မယ္၊ ဒါေပမယ့္ လူတိုင္း ေတာ့ ေသာက္ဖူးမွာပါ။ တီး အပါအ၀င္ myhome16 က သူငယ္ခ်င္း ေတြေရာ Tea ကို ၾကိဳက္ၾကရဲ.လား? တစ္ခ်ိဳ.က Tea ရဲ႕ ဖန္ခါးခါး အရသာကို မၾကိဳက္ ၾက ဘူးဗ်။ အရသာ ကို အဓိက မထားဘဲ က်န္းမာေရး ရႈေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ Tea ဟာ အရမ္း အသံုး၀င္တယ္ ဆိုတာ ေတြ.ရ ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေတြကို ေဆြးေႏြးၾကစို.။

ကမၻာေပၚမွာ Tea အမ်ိဳးအစား ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ- Green Tea, Black Tea, Oolong Tea…စသည္ၿဖင့္ေပါ့။ ဒီ Tea ေတြ ထဲကမွ အခု တစ္ကမၻာလံုးမွာ ေခတ္စားေနတဲ့ Green Tea အေၾကာင္းကို အေလးေပးၿပီး ေၿပာသြားပါမယ္။ Tea ေတြ အကုန္လံုးမွာ Carbohydrate, Protein, Fat တစ္ေစ့မွ မပါဘူး။ ဒီေတာ့ weight ေလ်ာ့ခ်င္တဲ့သူေတြ အတြက္ အရမ္း ေကာင္းတာေပါ့။ ဒီစာဖတ္သူ ေတြထဲမွာ fatty ပုတ္ေတြ မရွိဘူးလို. မေၿပာႏိုင္ ဘူးေလ။ Tea က ကိုယ္ခႏၶာရဲ. ဇီ၀ ၿဖစ္စဥ္ (metabolic rate) ကို ၿမန္ေစၿပီး ပိုလွ်ံတဲ့ calorie ေတြကို ေလာင္ကၽြမ္း ေစတဲ့ အတြက္ အဆီေတြ စုၿပီး ၀ မလာေတာ့ ဘူး ေပါ့ဗ်ာ။ ကၽြန္ေတာ္ ဖတ္ဖူးတဲ့ ေဆာင္းပါး တစ္ခုမွာ ဆိုရင္ weight ေလွ်ာ့ခ်င္ရင္ မနက္ မိုးလင္း အိပ္ယာထရင္ Green Tea ၁ ခြက္ ပံုမွန္ေသာက္ပါ ဆိုပဲ။ ေသာက္ၾကည့္ ၾကေပါ့။

ေနာက္ၿပီးTea (အထူး သၿဖင့္Green Tea) က ဒီေန. ေခတ္အခါမွာ ကင္ဆာ ေရာဂါ ကုတဲ့ ေနရာမွာ ေတာင္ အသံုး၀င္ေနၿပီဆိုပဲ။ တခ်ိဳ. ေဆးသိပၸံ ပညာရွင္ ေတြရဲ. အဆိုအရ Tea ဟာ cancer cell ေတြ ပြားတားကို ေလ်ာ့က် ေစတဲ့ အၿပင္ ရွိၿပီးသား cancer အက်ိတ္ (tumour) ေတြရဲ. size ကိုလည္း ေသးသြား ေစပါတယ္တဲ့။ ဒါဟာ တစ္ကယ္ပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္တ့ဲ သူေတြရဲ. အဆုတ္ cancer ၿဖစ္တဲ့ ႏႈန္းက U.S. က ေဆးလိပ္ ေသာက္သူေတြ အဆုတ္ ကင္ဆာၿဖစ္တာရဲ. တစ္၀က္ပဲ ရွိတယ္ ဆိုတာ ပါပဲ။ အေၿဖကေတာ့ ဂ်ပန္က လူေတြက ေန.တိုင္း လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း ပံုမွန္ ေသာက္ၾက လို.ပဲ။

သူငယ္ခ်င္း တို.လည္း Tea ပံုမွန္ ေသာက္ၾက ေပေတာ့။ အစာအိမ္ cancer ကိုလည္း Green Tea က အမွန္တကယ္ ေလ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ရွိေသးတယ္။ Green Tea ရဲ. အႏွစ္(extract) ကိုလိမ္းရင္ ေနေရာင္ၿခည္ရဲ. UV ray ေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ အေရၿပား ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလွကုန္ ပစၥည္း ေတြမွာ Green Tea ကိုထည့္ၾက တာေလ။ Tea (Green Tea) ရဲ.မူလ origin က အေရွ.တိုင္း က တရုတ္ ၊ ဂ်ပန္ ကစတာ။ အခု Western မွာ Green Tea က ေတာ္ေတာ္ နာမည္ၾကီးေနၿပီ။

Green Tea က ကိုယ္ခံအား (immunity) ကို တက္ေစတယ္ ဆိုရင္ ယံုဖို. ခက္သလို၊ ၿပန္ေၿပာဖို. ေတာ္ေတာ္ ခက္လိမ့္မယ္။ ဒါက ေလာေလာဆယ္ စမ္းသပ္ဆဲပါ။ ဒါေပမယ့္ HIV ပိုးရွိတဲ့ လူနာေတြကို Green Tea တိုက္ၿပီး စမ္းၾကည့္ေတာ့ HIV ပိုးေတြ ပြားတာကို ေလ်ာ့နည္း ေစလို. အခုဆို တစ္ခ်ိဳ. ေဆးကု ဌာနေတြမွာ Green Tea ကို HIV အကူး စက္ခံ လူနာေတြမွာ combination therapy တစ္ခု အေနနဲ. ထည့္သံုး ေနၾကၿပီ။ လက္ဖက္ရြက္မွာ Fluoride ဓာတ္ ေတာ္ ေတာ္ ပါပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သြားပိုး စားတာကို ကာကြယ္တယ္။ ပါးစပ္ထဲက bacteria ေတြကို ေသေစေတာ့ အနံ.ဆိုးေတြကို မၿဖစ္ေစပါဘူး။ Listerine ေတာင္ မလိုေတာ့ဘူး။ အဟီး။

အၾကမ္း အားၿဖင့္ ေၿပာမယ္ဆိုရင္ Green Tea က ႏွလုံးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ အသည္းေရာဂါ၊ အာရံုေၾကာ ပ်က္စီးတဲ့ ေရာဂါေတြကို အတတ္ ႏိုင္ဆံုး ကာကြယ္ ေပးပါလိမ့္မယ္။ မတတ္ႏိုင္ ရင္ေတာ့ ေရာဂါၿဖစ္မွာေပါ့ဗ်ာ။ Tea မွာ ထူးၿခား တာက အခု ေခတ္စားေနတဲ့ Antioxidant ဆိုတဲ့ ဓာတ္တိုး ဆန္.က်င္ ပစၥည္း ပါလို.ပဲ။ ဒီပစၥည္းက ကိုယ္ခႏၶာက cell ေတြ ပံုမွန္ ပ်က္စီးတာကို ဟန္.တား ေပးတဲ့ ပစည္း။ ဒီ cell ေတြ မပ်က္စီးေတာ့၊ အရြယ္ မတိုင္ခင္ အိုမင္း တာေတြမၿဖစ္ေတာ့ ၊ မေကာင္း ေပဘူးလား ဗ်ာ။ ဒါေၾကာင့္ ႏုပ်ိဳခ်င္ရင္ Green Tea ေသာက္ၾကပါဗ်ိဳ. ... ။

ဒုကၡပဲ၊ ဒီ topic ကိုဖတ္ၿပီး Green Tea ေၾကာ္ၿငာ ထင္သြားဦးမယ္။ ေကာင္းတာ ေတြခ်ည္းပဲ ေရးေနရေတာ့၊ တန္ေဆး လြန္ေဘး ဆိုသလို --- မေကာင္းတာေလး နည္းနည္းေလာက္ ေရးလိုက္ ဦးမယ္။ Tea ကို အမ်ားၾကီး (ဥပမာ- Mug ခြက္ နဲ. တစ္ေန.ကို အၾကိမ္ အမ်ားၾကီး ႏွစ္နဲ.ခ်ီ) ေသာက္ရင္ ဆီး လမ္းေၾကာင္းမွာ ေက်ာက္တည္ တတ္ပါတယ္၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးတတ္ပါတယ္။ အမ်ာၾကီး ပါ၀င္ေနတဲ့ fluoride ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္နဲ. အရိုးပြ ေရာဂါေတြ ၿဖစ္ႏိုင္တယ္။ Tea မွာ caffine ဓာတ္ပါတဲ့ အတြက္ ည အိပ္မေပ်ာ္ တတ္တဲ့ သူေတြ ေရွာင္ပါ။ ေက်ာင္းသား ေတြကေတာ့ စာေမးပြဲနီးလို. ညလံုးေပါက္ စာက်က္ခ်င္ရင္ Tea ေသာက္ေပါ့။ (ဒါေပမယ့္၊ တခ်ိဳ. လည္း Tea ေသာက္ေပမယ့္ အိပ္တာပါပဲ။) ဟုတ္တယ္ မဟုတ္လား?။ Tea ရဲ. စိမ္း၀ါ၀ါ stain ေတြက ေရရွည္ ေသာက္ရင္ သြားမွာ စြဲသြားတတ္ၿပီး သြားအလွ ပ်က္တတ္ပါတယ္။ အမ်ားၾကီး ေသာက္ရင္ ေလထိုး၊ ေလနာၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏို္င္ငံသားေတြ အတြက္ ကေတာ့ Tea နဲ. ရင္းႏွီး ၿပီးသားပါ။ မေသာက္ဖူးတဲ့ သူလည္း ရွိမယ္ မထင္ပါဘူး။ ဓေလ့ ထံုးတမ္း အစဥ္အလာအရ လက္ဖက္ သုတ္ စားရင္ ေရေႏြးၾကမ္း ေသာက္ ေနၾကပဲ မဟုတ္လား။

U.S. မွာဆိုရင္လည္း Green Tea က အရမ္း ေခတ္စားလာၿပီ။ အသင့္ ေသာက္ ႏိုင္တဲ့ ပလပ္စတစ္ဗူးနဲ. ထည့္ထားတဲ့ Green Tea ေတြ၊ can နဲ.ထည့္ထားတဲ့ Green Tea ေတြကို ဆိုင္ေတြတိုင္းမွာ ေတြ.ေန ရၿပီ။ Starbucks coffee ေတာင္မွ Green Tea Latte, Green Tea Frappachino… ဆိုၿပီး Green Tea ေပါင္ဒါ နည္းနည္း ထည့္ၿပီး ထုတ္ထား ေသးတယ္။ အဲဒါသာ ၾကည့္ေပေတာ့ Green Tea ရဲ. Popular ၿဖစ္ပံုကို။ စံပယ္ ပန္းေၿခာက္ ေလးေတြ ထည့္ထားတဲ့ jasmine tea ကေတာ့ ေမႊးတဲ့ ေနရာမွာ နာမည္ ၾကီးပါတယ္။ Green Tea ကေတာ့ jasmine tea ေလာက္ မေမႊးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရရွိမယ့္ အက်ိဳး ေက်းဇူးက jasmine tea ထက္ေတာ့ မေလ်ာ့ပါဘူး။ ရွမ္းၿပည္နယ္မွာ အဓိက စိုက္တဲ့ ရွမ္း လက္ဖက္ေၿခာက္ ကလည္း ဖန္ ခါးခါးေလး နဲ. ေသာက္လို. ေကာင္းလွ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Tea ရဲ. ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳး ေတြ ကို ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး ေသာက္ၾက မယ္ ဆိုရင္Tea ဟာ လူသားေတြကို အလြန္ အကိ်ဳးၿပဳ ႏိုင္တဲ့ ေဆးဘက္၀င္ စားေသာက္ကုန္ တစ္ခု ၿဖစ္ပါ ေၾကာင္း ... ... ။

ေဒါက္တာရမ္းကု

Read More...

Collapse...

Diet for Pregnancy

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ အစားအစာ

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံ႐ွိ လူမ်ဳိးမ်ား ဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ႏွင့္ ကေလးမီးဖြား ျပီး ႏို႔တိုက္ ေနစဥ္ ကာလ အတြင္း အစား အေသာက္ မ်ား ကို အလြန္ အမင္း ေ႐ွာင္တတ္ ၾကပါတယ္ ... ဗမာ၊ တ႐ုတ္၊ ကုလား၊ ႐ွမ္း စတဲ့ လူမ်ဳိး မ်ား ေ႐ွာင္ၾကတဲ့ အစား အေသာက္ မ်ား ေပါင္းလိုက္ ပါက စားစရာေတာင္ က်န္မွာ မဟုတ္ေတာ့ပါ ... မိ႐ိုးဖလာ အစဥ္ အဆက္ က စြဲလာခဲ့ေသာ အယူအဆ မွားမ်ားကို ခ်က္ခ်င္း ျပင္ဖို႔ရာမွာ အေတာ္ ခက္ခဲ ပါတယ္ ... ဒါ့ေၾကာင့္ စားသင့္ေသာ အစား အစာ မ်ား၏ ေကာင္းက်ဳိး စားသင့္လ်က္ မစားပါက ျဖစ္ေပၚ လာမယ့္ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို တျဖည္းျဖည္း လက္ခံလာေအာင္ အေထာက္ အထား နဲ႔တကြ ေျပာဆို ပညာေပး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ... က်န္းမာေရး ပညာေပး media အားျဖင့္၎၊ ေဒသအလိုက္ က်န္းမာေရး ေဟာေျပာ ပြဲမ်ားတြင္ ထည့္သြင္း ေျပာၾကား၍ ၎၊ သားဖြား ဆရာမမ်ားမွ မိခင္မ်ားအား တိုက္႐ိုက္ ပညာေပးျခင္း ျဖင့္၎ အဓိက အားျဖင့္ အလႊာ တူ အခ်င္းခ်င္း (peer to peer) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ဖူးေသာ မိခင္မွ အျခား ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္သို႔ ပညာေပး ေျပာၾကားျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ...

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္ ျဖစ္လာျပီ ဆိုလွ်င္ ယခင္ ထက္ အာဟာရဓါတ္ ပိုမို လိုအပ္ လာပါတယ္ ... သေႏၶသား ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ အတြက္ လံုေလာက္ ေသာ အာဟာရ ဓါတ္ကို ရ႐ွိဖို႔ စားသံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ... အၾကမ္းဖ်င္း စားသံုးရမယ့္ အစားအစာ မ်ားမွာ ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္ ...

• သစ္သီးမ်ားနဲ႔ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္မ်ား၊ ဂ်ဳံ၊ ေျပာင္းအစ႐ွိတဲ့အႏွံမ်ားကိုမ်ားစြာစားသံုးပါ..


• အဆီနည္းေသာႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ အဆီနည္းေသာအသားမ်ားကို သင့္တင့္စြာစားသံုးပါ..


• အဆီမ်ားေသာအစားအစာ၊ သၾကားမ်ားေသာအစားအစာ၊ ငန္ေသာအစားအစာမ်ားကိုအနည္းငယ္မွ်သာစားသံုးပါ..


• အဆီမပါေသာအသားမ်ား၊ ၾကက္သား၊ ငါးမ်ားကိုစားသံုးပါ..


• ပဲမ်ဳိးစံု၊ ေျမပဲႏွင့္အျခားသီးႏွံအေစ့မ်ားကိုစားသံုးပါ..


• အစိမ္းေရာင္႐ွိေသာအ႐ြက္မ်ားကိုစားသံုးပါ..

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ကာလတြင္ အဓိက လိုအပ္ေသာ အာဟာရဓါတ္မွာ ေဖာလစ္အက္စစ္နဲ႔ သံဓါတ္ တို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ... ေဖာလစ္အက္စစ္ ဟာ သေႏၶသားရဲ႕ အာ႐ံုေၾကာစနစ္ ဖြဲ႔စည္းမႈမွာ မ႐ွိမျဖစ္ အေရးၾကီး လိုအပ္ပါတယ္ ... ဒါ့ေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ ပထမ သံုးလမွာ အဓိကထား ျပီး ကိုယ္ဝန္ တစ္ေလွ်ာက္လံုးနဲ႔ ႏို႔တိုက္ ေနခ်ိန္ ကာလအတြင္း ေဖာလစ္ အက္စစ္ဓါတ္ ႂကြယ္ဝတဲ့ အစာမ်ားကို စားသံုး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ... အစားအစာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား မွာလည္း ေဖာလစ္ အက္စစ္ ဓါတ္ ပါဝင္ ပါတယ္ ...

ေဖာလစ္အက္စစ္ဓါတ္ႂကြယ္ဝေသာအစားအစာမ်ား အႂကြယ္ဝဆံုးအစားအစာမ်ား ဒုတိယအႂကြယ္ဝဆံုးအစားအစာမ်ား တတိယအႂကြယ္ဝဆံုးအစားအစာမ်ား ကညြတ္ပင္ ေဂၚဖီထုပ္ မုန္လာဥဝါ အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီ္ ပန္းေဂၚဖီ အာလူး ပဲနီေလး တ႐ုတ္နံနံ ခရမ္းခ်ဥ္သီး ပဲသီးေျခာက္မ်ား လိေမၼာ္သီး၊ လိေမၼာ္ရည္ စေတာ္ဘယ္ရီ ဟင္းႏုႏြယ္ ၾကက္သြန္နီတစ္မ်ဳိး(leeks) ေဆာ္လမြန္ငါး ပဲဝါကေလး ေ႐ႊပဲ သစ္ၾကားသီး ဂ်ဴံေစ့ ဆားမပါေသာေျမပဲ

ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္စဥ္အတြင္း အျခား လိုအပ္တဲ့ဓါတ္မွာ သံဓါတ္ ျဖစ္ျပီး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ကာလမွာ ရာသီေသြး မဆင္းတဲ့ အတြက္ သံဓါတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈ ေလ်ာ့နည္း ပါတယ္ ... သေႏၶသား ၾကီးထြား ဖြံ႔ျဖိဳး က်န္းမာမႈ အတြက္ သံဓါတ္ဟာ အေရးၾကီး ပါတယ္ ... ဒါ့ေၾကာင့္ စားသံုးေသာ အစာမွာ သံဓါတ္ အပါအဝင္ အာဟာရ ျပည့္ဝဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ... ေအာက္တြင္ အာဟာရ ဓါတ္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔ကို အႂကြယ္ဝဆံုး ရ႐ွိႏုိင္တဲ့ အစားအစာမ်ားကို ယွဥ္တြဲ ေဖာ္ျပ ေပးလိုက္ ပါတယ္ ...

အာဟာရဓါတ္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔ိုကိုရ႐ွိႏိုင္ေသာအစားအစာမ်ား အာဟာရဓါတ္မ်ား ခႏၶာကိုယ္အတြက္အသံုးဝင္ပံု အႂကြယ္ဝဆံုးရႏိုင္ေသာအစားအစာမ်ား ပ႐ိုတိန္း(အသားဓါတ္) ဆဲလ္တည္ေဆာက္ၾကီးထြားမႈႏွင့္ ေသြးတည္ေဆာက္မႈ အဆီမဲ့အသားမ်ား၊ ၾကက္ဘဲငွက္အသားမ်ား၊ ငါး၊ ၾကက္ဥအကာ၊ ပဲမ်ဳိးစံု၊ တိုဖူး ကစီဓါတ္ ေန႔စဥ္သြားလာလႈပ္႐ွားမႈအတြက္ အင္အားဓါတ္ ႏွံစားပင္သီးႏွံမ်ား၊ အာလူး ပိန္းဥ ကန္စြန္းဥ အစ႐ွိသည့္ဥမ်ား၊ အသီးအႏွံဟင္းသီးဟင္း႐ြက္မ်ား အဆီဓါတ္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္စြမ္းအင္သိုေလွာင္မႈ အဆီပါအသားမ်ား၊ မလိုင္ပါႏို႔ႏွင့္ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ ေျမပဲ သီဟိုေစ့ကဲ့သို႔အေစ့မ်ား၊ မာဂ်ရင္း၊ ပဲဆီ ႏွမ္းဆီ ေနၾကာဆီကဲ့သို႔ သီးႏွံဆီမ်ား၊ ကယ္လ္စီယမ္ အ႐ိုးႏွင့္သြားမ်ားတည္ေဆာက္မႈ၊ ႂကြက္သားလႈပ္႐ွားမႈ၊ အာ႐ံုေၾကာလုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္မႈ၊ ႏို႔၊ ဒိန္ခဲ၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ဆာဒင္း ဆယ္လ္မြန္ကဲ့သို႔ အ႐ိုးပါစားႏိုင္ေသာငါးမ်ား၊ ဟင္းႏုႏြယ္ သံဓါတ္ ေသြးနီဥတည္ေဆာက္မႈ အဆီမပါနီေသာအသားမ်ား၊ ဟင္းႏုႏြယ္၊ အစိမ္းရင့္ေရာင္အ႐ြက္မ်ား၊ ဗိုက္တာမင္ A အေရျပားက်န္းမာမႈ၊ မ်က္စိအျမင္ေကာင္းမႈ၊ အ႐ိုးၾကီးထြားမႈ မုန္လာဥနီ၊ အစိမ္းပုပ္ေရာင္အ႐ြက္မ်ား၊ အဝါေရာင္အသီးမ်ား၊ ဗိုက္တာမင္ C သြား သြားဖံုး အ႐ိုးက်န္းမာမႈ၊ သံဓါတ္စုပ္ယူမႈ သံပုရာ လိေမၼာ္ ေ႐ွာက္ ဂရိတ္ဖ႐ုအစ႐ွိသည့္အသီးမ်ား၊ ပန္းေဂၚဖီ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္မ်ား၊ ဗိုက္တာမင္ B6 ေသြးနီဥတည္ေဆာက္မႈ၊ ကစီဓါတ္ အသားဓါတ္ အဆီဓါတ္လုပ္ငန္းမ်ား အားေပးမႈ ဝက္သား၊ ႏွံစားပင္သီးႏွံမ်ား၊ ငွက္ေပ်ာသီး၊ ဗိုက္တာမင္ B12 ေသြးနီဥတည္ေဆာက္မႈ၊ အာ႐ံုေၾကာလုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္မႈ၊ အသား၊ ငါး၊ ၾကက္ဘဲငွက္သားမ်ား၊ ႏို႔ႏွင့္ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊(ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ားပါေ႐ွာင္ေသာ သတ္သတ္လြတ္စားသူမ်ားဟာ ဗိုက္တာမင္ B12ခ်ဳိ႕တဲ့ႏိုင္ပါတယ္..) ဗိုက္တာမင္ D အ႐ိုးႏွင့္သြားမ်ားခိုင္မာမႈ၊ ကယ္လ္စီယမ္စုပ္ယူျခင္းက္ိုအားေပးမႈ ႏို႔ႏွင့္ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ ႏွံစားပင္သီးႏွံမ်ား၊ ေပါင္မုန္႔၊ ႏွံစားပင္သီးႏွံ(Cereals)=ဆန္၊ ဂ်ဳံ၊ ေျပာင္း ကဲ့သို႔ႏွံစားပင္မ်ား

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္မွာ ခံစားရတဲ့ အဓိက ေဝဒနာေတြ ကေတာ့ ပထမသံုးလမွာ ပ်ဳိ႕အန္ျခင္းနဲ႔ လရင့္တဲ့ အခါ ျဖစ္ေလ့႐ွိတဲ့ ရင္ပူရင္ကယ္ျခင္း တို႔ျဖစ္ပါတယ္ ... ပ်ဳိ႕အန္တဲ့အခါ လိုက္နာ ရမွာက ေတာ့ အိပ္ရာ မထခင္ အစာေၾက လြယ္တဲ့ ေပါင္မုန္႔၊ ဘီစကစ္၊ သီးႏွံ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး စားပါ ... ျပီးလွ်င္ အိပ္ရာမွ ျဖည္းျဖည္း ထပါ ... ႐ုတ္တရက္ ျပင္းထန္ေသာ လႈပ္႐ွားမႈကို ေ႐ွာင္ပါ ... အစာစားေနစဥ္ အစာအိမ္ မတင္းေစရန္ အရည္ ၾကားျဖတ္ ေသာက္ေပးပါ ... စပ္တဲ့ အစားအစာ၊ ခၽြဲျပစ္တဲ့ အစား အစာ မ်ား ေ႐ွာင္ပါ ... ဗိုက္တင္းေအာင္ မစားဘဲ နည္းနည္းႏွင့္ မၾကာမၾကာ စားေပးပါ ... ပ်ဳိ႕ခ်င္လာ ပါက အျမႈပ္ထ အရည္တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး(Fizzy drink) ေသာက္ေပးပါ ... ဂ်င္းပါေသာ အရည္/အစားအစာ ဟာ ပ်ဳိ႕ျခင္းကို သက္သာေစပါတယ္ ... ေလဝင္ ေလထြက္ ေကာင္းေသာ ေနရာမွာ အနားယူပါ..

လရင့္တဲ့အခါ ျဖစ္ေလ့ ႐ွိတာကေတာ့ ရင္ပူရင္ကယ္ျခင္းပါဘဲ..သေႏၶသားၾကီးထြားလာျပီး မိခင္ ဝမ္းဗိုက္အတြင္း ေနရာ ပိုယူလာတာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ ... အစာကို မ်ားမ်ား မစားဘဲ နည္းနည္းႏွင့္ အၾကိမ္ မ်ားမ်ား စားပါ ... အိပ္ရာဝင္ ခါနီး အစာစားျခင္း ကို ေ႐ွာင္ပါ ... အစာစားျပီး ခႏၶာကိုယ္ ေကြးျခင္း၊ အေလးအပင္ မျခင္း၊ အိပ္ျခင္း ေ႐ွာင္ပါ ... လက္ဖက္ရည္ ေကာ္ဖီ မ်ားမ်ား ေသာက္ျခင္း ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ ...

ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္စဥ္နဲ႔ ကေလး မီးဖြားျပီး ႏို႔တိုက္စဥ္ ကာလအတြင္း အစားအေသာက္ မ်ားကို အလြန္ အမင္း ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါက မိခင္ အေနနဲ႔ လည္း ဗိုက္တာမင္ဓါတ္ လိုအပ္ျပီး က်န္းမာေရး ထိခိုက္ႏိုင္သလို ကေလးမွာလည္း ဗိုက္တာမင္ခ်ဳိ႕တဲ့ျပီး (အရပ္အေခၚ) သူငယ္နာ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာ တတ္ပါတယ္ ... (ဗိုက္တာမင္ ခ်ဳိ႕တဲ့ သူငယ္နာ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ကို သီျခား ေရးသား ပါမယ္)

ဒါ့ေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္စဥ္ ကာလနဲ႔ မီးဖြားျပီး ႏို႔တိုက္စဥ္ ကာလမွာ အာဟာရ ျဖစ္ေစေသာ အစာမ်ားကို ေ႐ြးခ်ယ္ စားသံုးျပီး ေ႐ွာင္ၾကဥ္ စရာမ်ားကို လိုက္နာျခင္း ျဖင့္ က်န္းမာ ဖြံ႔ျဖိဳးေသာ ရင္ေသြးငယ္ မ်ားကို အႏၲရာယ္ကင္းစြာ ေမြးဖြား ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသား လိုက္ရပါတယ္..

Read More...

Collapse...

Bipolar Affective Disorder

စိတ္ႂကြစိတ္က်ေရာဂါ

စိတ္ႂကြ စိတ္က်ေရာဂါ (Bipolar Affective Disorder also known as Manic Depression) ဟာ နာမည္အတိုင္းပဲ စိတ္ႂကြေရာဂါ (Mania/Hypomania)နဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ (Depression) ႏွစ္မ်ိဳး ေပါင္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေ၀ဒနာရွင္ဟာ စိတ္ႂကြေရာဂါ နဲ႔ စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါ အနည္းဆံုး တစ္ႀကိမ္စီ သို႔မဟုတ္ စိတ္ႂကြေရာဂါ အနည္းဆံုး ႏွစ္ႀကိမ္ ခံစားရဖူးတယ္ဆိုရင္ စိတ္ႂကြ စိတ္က်ေရာဂါ ခံစားေနရၿပီလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။

စာေရးဆရာမ Virginia Woolf, ရုပ္ရွင္သရုပ္ေဆာင္ Vivien Leigh, Carrie Fisher, Jean Claude Van Damme, Ben Stiller, ေတးသံရွင္ Connie Francis, Sting, ရုပ္ရွင္ဒါရိုက္တာ Francis Coppola တို႔ဟာ စိတ္ႂကြစိတ္က်ေရာဂါရွင္ ကမာၻေက်ာ္တစ္ခ်ိဳ႕ ့ျဖစ္ပါတယ္။*

စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါအေၾကာင္း ေရးၿပီးၿပီမို႕ စိတ္ႂကြေရာဂါအေၾကာင္း ဆက္ပါရေစ။ စိတ္ႂကြေရာဂါ ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အရင္႔စား (Mania) နဲ႔ အႏုစား (Hypomania) ပါ။ အရင္႔စား (Mania) က ေန႔စဥ္ လူမႈဆက္ဆံေရး နဲ႔ အလုပ္အကိုင္ေတြကိုပါ ထိခိုက္ ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အႏုစား (Hypomania) ကေတာ႔ သူ႕ေလာက္လည္း မၾကာ၊ သူ႕ေလာက္လည္း မဆိုးပါဘူး။ စကားေတြ မတရားမ်ားလာတာ၊ အလုပ္ေတြ မတရား လုပ္လာတာ၊ ခါတိုင္းထက္ ပိုၿပီး အေၾကာင္းမဲ႔ အရမ္းေပ်ာ္ေနတာ၊ စိတ္အေတြးေတြက လိုက္မမွီေအာင္ ျမန္ေနတာေလာက္ေပါ႔။ ေဆးမကုဘဲထားရင္ေတာ႔ အႏုစားကေန အရင္႔စား ေျပာင္းသြားဖို႔ အေသအခ်ာပါပဲ။

စိတ္ႂကြေရာဂါ အရင္႔စား (Mania) ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာ ေတြကေတာ႔

- စိတ္ေပ်ာ္၊ေျမာက္ေနျခင္း သို႔တည္းမဟုတ္ စိတ္ဆတ္၊ အထိမခံ ျဖစ္ေနျခင္း (Elevated mood or irritability)

- အအိပ္အေန သိသိသာသာ နည္းသြားေသာ္ျငား အားအင္မ်ား အလိုလို ျပည့္သကဲ႔သို႔ ခံစားရျခင္း (Raised energy despite minimal or lack of sleep)

- ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားေသာ အၾကံအစည္မ်ား ေပၚကာ၊ မိမိကိုယ္မိမိ အထူး စြမ္းရည္မ်ား ပိုင္ဆိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ ေနျခင္း (Grandiosity)

- အာရံု စူးစိုက္မရပဲ စိတ္ ေတာင္ေရာက္ ေျမာက္ေရာက္ ျဖစ္ျခင္း (Distractibility)

- ပံုမွန္ လူမႈေရးအရ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ား ကင္းလြတ္ကာ၊ အေရာ၀င္လြန္းျခင္း (Social dis-inhibition & over-familiarity)

- အေတြး၊ အေျပာ၊ အလုပ္ အားလံုး ပံုမွန္ထက္ျမန္ကာ အလ်င္စလို ျဖစ္ေနျခင္း (Racing thoughts, pressured speech & over - activity)

- အရဲစြန္႔ လုပ္ကိုင္ျခင္း အျပဳအမူ (Risk-taking behavior) မ်ား ရွိလာျခင္း - ဥပမာ ကား အလြန္အမင္း အျမန္ ေမာင္းျခင္း၊ ေငြ အသံုးအျဖံဳး မ်ားလာျခင္း၊ ကာမစိတ္မ်ားလာၿပီး အႏ ၱရာယ္ မေၾကာက္ပဲ ေတြ႔ကရာလူႏွင္႔ ဆက္ဆံျခင္း

ဒီေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ ခုနစ္ရက္ေလာက္ ဆက္တိုက္ ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ မိသားစုကလည္း မခံႏိုင္ေတာ႔ပါဘူး။ ေ၀ဒနာရွင္ အတြက္လည္း အ ႏ ၱရာယ္ မ်ားပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ ေနာက္ဆံုး လကၡဏာဟာ စိုးရိမ္စရာပါ။ လူနာရဲ႕ ေရာဂါကို အျမတ္ထုတ္ (exploit) တဲ႔ သူမ်ားလည္း ရွိႏိုင္လို႔ပါပဲ။ ဒီလကၡဏာေတြ ရွိလို႔ကေတာ႔ ေဆးရံုတင္ကုတာ စိတ္ခ်ရပါတယ္။ စိတ္ခ်ရတဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္ (safe environment) လိုအပ္လို႔ပါပဲ။ ေဆးရံုမွာလည္း မ်က္ေျခမျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ (close monitoring) ရမွာပါ။

စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါမွာလိုပဲ စိတ္ႂကြေရာဂါအရင္႔စားမွာလည္း အမွန္တကယ္ မျဖစ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အမွန္ကဲ႔သို႔ ယံုၾကည္ျခင္း (delusions) ေတြ၊ လႈံ႕ေဆာ္မႈမဲ႔ အၾကား/အျမင္အာရံု (auditory/ visual hallucinations) ေတြ ရတတ္ပါတယ္။ သေဘာ သဘာ၀ေလးေတာ႔ ကြာတတ္ ပါတယ္။ စိတ္ႂကြေရာဂါမွာေတာ႔ ေပ်ာ္တဲ႔၊ေျမာက္တဲ႔ သေဘာတရားကို အေျခခံတဲ႔ အမွန္တရားနဲ႔ ကင္းကြာျခင္း လကၡဏာမ်ား (psychotic symptoms) ေပါ႔။ အရမ္းခ်မ္းသာပါတယ္လ႔ို ယံုၾကည္ၿပီး ေငြ အလြန္အမင္း သံုးတာ၊ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ အလြန္အေရးပါသူလို႔ ယံုၾကည္ၿပီး အေရးႀကီးေဆြးေႏြးပြဲမ်ိဳးကို မဆိုင္ဘဲ အတင္း၀င္ေရာက္မိန္႔ခြန္းေခၽြတာ၊ ကိုယ္က ေက်ာ္ၾကားလို႔ သူမ်ားက လုပ္ၾကံဖို႔ ေနာက္ေယာင္ခံလိုက္ေနတယ္ ဆိုၿပီး သူမ်ားေတြကို သံသယပြားတာ စသျဖင္႔ေပါ႔။

စိတ္ႂကြစိတ္က်ေရာဂါရွင္ေတြဟာ သူတို႔စိတ္က တက္လိုက္က်လိုက္ ျဖစ္တတ္တာကို ေနေကာင္းသြားတဲ႔အခ်ိန္နဲ႔ စိတ္ဓာတ္က် ခ်ိန္မွာ သိေပမယ္႔ စိတ္္ႂကြေနခ်ိန္မွာေတာ႔ သတိထားမိဖို႔ ခဲယဥ္း တတ္ပါတယ္။ သူကိုယ္တိုင္က ေနလို႔ေကာင္းေနတာမို႔ပါ။ စဥ္းစားၾကည္႔ရင္ ကိုယ္ခ်င္းစာႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ အစြမ္းအစေတြ၊ အထူးသတၱိေတြနဲ႔ ျပည္႔စံုေနတယ္လို႔ ထင္ေနရတဲ႔ အရသာက မက္ေလာက္စရာကိုး။ ဒါကို ပံုမွန္မဟုတ္ဘူး သြားေျပာေတာ႔ စိတ္ဆိုးတာေပါ႔။ လူနာ ၿငိဳျငင္မွာ ေၾကာက္လို႔ ေဆးမကုပဲ ထားရင္ ပိုၿပီး နစ္နာစရာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တာ သတိခ်ပ္ရပါမယ္။

သူ႕အျပဳအမူနဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာဟာ သူ႕ဘ၀နဲ႔ပတ္၀န္းက်င္ကို ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္ေနတယ္၊ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာ မိသားစုနဲ႔ ဆရာ၀န္က သတိျပဳမိၿပီး စိတ္ပံုမွန္ ျမန္ျမန္ျပန္ျဖစ္ေအာင္ ကူညီကုသရပါမယ္။ စိတ္ပံုမွန္ ျပန္မေရာက္ေသးခင္ ေ၀ဒနာရွင္ ျပဳမူေျပာဆိုတာေတြကို ေဗြမယူမိဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ သူ႕စိတ္ကမွ ပံုမွန္ မဟုတ္ေသးတာ။ ေဘးကေန ေဖးမ ထိန္းသိမ္းေပးရပါမယ္။ ဒီလို လူနာေတြဟာ ျပန္ေကာင္းသြားတဲ႔အခါ သူတို႔ ေျပာခဲ႔လုပ္ခဲ႔တာေတြကို ရွက္တတ္၊ အားနာ ေတာင္းပန္တတ္ပါတယ္။ မေတာင္းပန္ရင္ေတာင္မွ နားလည္ခြင္႔လႊတ္ေပးရမွာပါ။ စိတ္ေရာဂါဆိုတာ ေျခလက္က်ိဳးတာလို ျမင္သာတဲ႔ ကိစၥမဟုတ္လို႔ ေရာဂါရယ္လို႔ လက္ခံဖို႔ တခ်ိဳ႕က ျပႆနာ ရွိတတ္ပါတယ္။ အျမင္က်ယ္၊ ဗဟုသုတ ရွိဖို႔ လိုပါတယ္။ ကုလို႔ ရတဲ႔ ေရာဂါေတြပါ။ ကံနာ၊၀ဋ္နာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ ထပ္ေျပာပါရေစ။

စိတ္ႂကြစိတ္က်ေရာဂါဟာ ေရာဂါျပန္ထျခင္း (acute episode) ေပ်ာက္ကင္းသြားၿပီးတဲ႔အခါ လံုး၀အေကာင္းပါပဲ။ ဒါကို Complete remission ရတယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေဆးေတာ႔ ေသာက္ေနရမွာေပါ႔။ မေသာက္ရင္ ေရာဂါ ျပန္ထဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် (risk of relapse) ပိုမ်ားလို႔ပါ။ ေရာဂါရဲ႕ မူလသေဘာကိုက ျပန္ျဖစ္ တတ္တဲ႔ သဘာ၀ ရွိပါတယ္။ ေဆးေသာက္သည္႔တိုင္ေအာင္ ေလာကဓံေတြ ထုေထာင္း ဖိစီးတဲ႔အခါ ျပန္ျဖစ္ တတ္ပါတယ္။ ေဆးမေသာက္ရင္ ပိုဆိုးတာေပါ႔။ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ေဆးေသာက္ ေနရမယ္ ဆိုတာက ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ ျဖစ္ဖူး သလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ ဆိုးသလဲဆိုတာေပၚ မူတည္ပါတယ္။

စိတ္ႂကြစိတ္က်ေရာဂါရွင္ေတြဟာ စိတ္ၫွိေဆး (Mood stabilizer) တစ္ခုခု ေရရွည္ ေသာက္ရတတ္ပါတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးက အစြမ္းထက္ေပမယ္႔၊ အရမ္းၾကာၾကာ ေသာက္ရရင္ တာရွည္သံုးျခင္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ေဘးထြက္အာနိသင္မ်ား (Long-term side effects) ရတတ္လို႔ ေဆးစစ္စရာ၊ ေစာင္႔ၾကည္႔စရာေတြကို လူနာ၊ သူ႔မိသားစု နဲ႔ ဆရာ၀န္ ၾကားမွာ ပြင္႔ပြင္႔လင္းလင္း ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ သေဘာတူ ရပါမယ္။ စိတ္ေရာဂါကု ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပင္ပလူနာအျဖစ္ ပံုမွန္ စစ္ေဆးသင္႔ပါတယ္။ ဒါကို ဆြဲကုတယ္၊ ေဘာ္ခ်က္တယ္လို႔ ျမင္ရင္ေတာ႔ စိတ္ မေကာင္း စရာ ပါပဲ။

စိတ္ေရာဂါ ကုသတဲ႔ေနရာမွာ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ဆရာ၀န္-လူနာ ဆက္ဆံေရး (Trust & therapeutic relationship) က အရမ္း အေရးႀကီးပါတယ္။ တျခားေရာဂါေတြမွာထက္ ပိုအေရးပါပါတယ္။ ေနမေကာင္းတဲ႔အခ်ိန္မွာ လူနာရဲ႕စိတ္က ေျပာင္းသြားတတ္ၿပီး စဥ္းစားဆင္ျခင္တံုတရား ေပ်ာက္သြားတတ္လို႔ပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္ရဲ႕ သမားက်င္႔၀တ္နဲ႔အညီ ကုသေပးမႈ၊ လူနာရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အခြင္႔အေရးကို ေလးစားၿပီး သူ႕အတြက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်တဲ႔အခါ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားမႈတို႔ဟာ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။ အဆင္႔ျမင္႔ စက္ကရိယာေတြ၊ ေဆးေတြ အားလံုးထက္ အေရးႀကီးတဲ႔ အရာပါ။ ဘယ္အရပ္ ေဒသမွာမဆို ေပးေ၀ႏိုင္တဲ႔ ၀ိေသသ တစ္ရပ္ပါ။

ေနအိမ္ထိ လာၾကည္႔တဲ႔ သူနာျပဳ (Community Psychiatric Nurse) မ်ား မရွိေပမယ္႔ ကိစၥမရွိပါဘူး။ မိသားစုကို ပညာ ေပးထားလို႔ ရပါတယ္။ ေရာဂါ စေဖာက္ျခင္း လကၡဏာမ်ား (early warning signs) ကို လူနာ အနီးက လူမ်ား သိထားရင္ ေပါက္ဆိန္နဲ႔ ေပါက္စရာ မလိုခင္ ေဆးကုႏိုင္တာေပါ႔။ အပ္ကေလးနဲ႔ပဲ ထြင္းရေတာ႔ ပို မေကာင္းဘူးလား။

ျမန္မာလူမ်ိဳးအေပါင္း စိတၱဘယမွ ကင္းေ၀း၊ ခ်မ္းသာၾကပါေစ။

*Semple, D., Smyth, R., Burns, J., Darjee, R. & McIntosh, A. (2005). Oxford Handbook of Psychiatry, Oxford: University Press.

Read More...

Collapse...

Dependence Syndrome: Diazepam

ဒိုင္ရာဇီပင္ စြဲျခင္း

စိတ္ၿငိမ္ေဆး ျဖစ္တဲ႔ ဒိုင္ရာဇီပင္ သို႔မဟုတ္ ေဗလီယမ္ (Diazepam a.k.a. Valium) အပါအ၀င္ ဘင္ဇိုဒိုင္ရာဇီပင္း မိသားစု (Benzodiazepine family) ဟာ ေဆးစြဲျခင္းနဲ႔ နာမည္ေက်ာ္ပါတယ္။ “သံုးတတ္ရင္ ေဆး၊ မသံုးတတ္ရင္ ေဘး” ဆိုတဲ႔ အတိုင္းပါပဲ။ ျမန္မာျပည္မွာလို ေဆးေတြကို ႀကိဳက္သလို ၀ယ္လို႔ရတဲ႔ ေနရာမ်ိဳးမွာ ပိုၿပီး သတိနဲ႔ အသိရွိသင္႔တယ္ ထင္လို႔ ဒီစာကို ေရးတာပါ။

၁၉၆၀ ႏွစ္မ်ားက စတင္ေပၚေပါက္လာတဲ႔ ဒိုင္ရာဇီပင္ သို႔မဟုတ္ ေဗလီယမ္ဟာ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ အဂၤလန္မွာ သံုးစြဲမႈ အထြတ္အထိပ္ကို ေရာက္ပါတယ္။ ဒီေဆးအတြက္ေရးတဲ႔ ေဆးစာေပါင္း ၃၁ သန္း ရွိခဲ႔ပါသတဲ႔။ အမ်ားစုက အသက္ႀကီးတဲ႔သူေတြပါ။ ရင္တုန္လို႔၊ အိပ္မေပ်ာ္လို႔၊ ေရာဂါေပါင္းစံုနဲ႔ နာက်င္ကိုက္ခဲေနလို႔ စသျဖင္႔ အေၾကာင္းေတြနဲ႔ စတာေပါ႔။ သံုးေကာင္းေကာင္းနဲ႔ သံုးလာလိုက္တာ ႏွစ္ႏွစ္ အၾကာ ၁၉၈၁ က်မွ ဒီေဆးဟာ အရမ္း စြဲေစမွန္း သိလာ ၾကပါတယ္။

သူက လံုးလံုးလ်ားလ်ား မေကာင္းတဲ႔ေဆးေတာ႔လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တက္တဲ႔အခါ (seizures) နဲ႔ ေမ႔ေဆး မေပးမီ (pre-medication) အတြက္ အသံုး၀င္ပါတယ္။ စိတ္ၿငိမ္ေဆးအျဖစ္လည္း ခဏ၊ စည္းကမ္းရွိရွိ သံုးမယ္ဆို သံုးလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ မသံုးသင္႔ပါဘူး။ အိပ္ေဆးအေနနဲ႔ သံုးမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ သိပ္သတိထားရပါလိမ္႔မယ္။ လနဲ႔ ခ်ီသြားရင္ စြဲသြားၿပီမို႔ ျဖတ္ရခက္တတ္ပါတယ္။ ဘာအတြက္ပဲသံုးသံုး ေလးပတ္ထက္ မပိုသင္႔ပါဘူး။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ရက္ျခားပဲ သံုးသင္႔ပါတယ္။

ေဆးစြဲျခင္း (Dependence syndrome) ရဲ႕ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔ (ေယဘူယ် အားျဖင္႔ စြဲျခင္း အားလံုး တူပါတယ္)

- ေဆးကို မေသာက္ပဲ မေနႏိုင္ျခင္း၊ ေဆးကို မရမက ရွာေဖြ သံုးစြဲျခင္း (Craving or compulsion)
- လိုအပ္ေသာအာနိသင္ရရန္ ေဆးပမာဏတိုးေသာက္ရျခင္း၊ တစ္နည္းအားျဖင္႔ ေဆးမတိုးေတာ႔ျခင္း (Tolerance)
- ေဆးမေသာက္ရလွ်င္ ကတုန္ကရင္ႏွင္႔ ေဆးေသာက္မွ စိတ္ၿငိမ္ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္း (Physiological withdrawal)
- ေဆးသည္သာ ဘ၀ကို စိုးမိုးထားၿပီး အျခားကိစၥမ်ားကို ပို၍ပို၍ စိတ္မ၀င္စား ေတာ႔ျခင္း
- ေဆးသံုးစြဲျခင္းသည္ မေကာင္းမွန္းသိလ်က္ မရပ္ႏိုင္ပဲ ဆက္လက္ သံုးၿမဲသံုးေနျခင္း

စြဲသြားၿပီးမွ ျဖတ္ရတာ အင္မတန္ ခက္ခဲပါတယ္။ မျဖတ္ပဲထားေတာ႔လည္း ေဆးအာနိသင္က ေလ်ာ႔ေလ်ာ႔လာေတာ႔ တိုးတိုး ေသာက္ရင္းနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ေဆးလံုး၀မတိုးတဲ႔အဆင္႔ ေရာက္ေတာ႔ ျပန္ကန္တဲ႔ဒါဏ္ (rebound) ခံရတာပါပဲ။ ေဆးရဲ႕အာနိသင္ တစ္ခုက အိပ္မက္မက္ေစတဲ႔ အိပ္စက္ျခင္းရဲ႕အစိတ္အပိုင္းကို ဖိႏွိပ္ထားတာမို႔ ေဆးအာနိသင္ မျပႏိုင္ေတာ႔တဲ႔အခါ အိပ္မက္မ်ား တစ္ခါတရံ အိပ္မက္ဆိုးမ်ား မက္တတ္ပါတယ္။ ေဆးျဖတ္တဲ႔အခ်ိန္မွာလည္း ဒီျပႆနာ ရွိပါတယ္။ ေန႔ညအခ်ိန္ေနရာေတြမွား (Disorientation) ကေယာင္ကတန္းေတြျမင္ (Visual Hallucination) နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ေစာေစာ ျဖတ္ရင္ ျပႆနာေၾကာ တိုတာေပါ႔။

ေဆးျဖတ္တဲ႔အခ်ိန္မွာ ေဆးရံု တက္ေကာင္းတက္ရပါမယ္။ ေဆးကိုလည္း မွ်င္းျဖတ္ရပါတယ္။ ဒီလိုမွမဟုတ္ရင္ လူနာက မခံႏိုင္တာနဲ႔ ျပန္ခိုးသံုးတာတို႔၊ ေဆးရံုက ဆင္းေျပးတာတို႔ ျဖစ္တတ္လို႔ပါ။ လူနာရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ခံစားရမႈေ၀ဒနာပါ။ သူ မလိုက္ႏိုင္တာကို စာအုပ္ႀကီးအတိုင္း ဇြတ္လုပ္လို႔လည္း မရပါဘူး။ ဇြတ္လုပ္ရင္ ေအာင္ျမင္ဖို႔ နည္းပါတယ္။ ဒီကာလ တစ္ေတာက္ေလွ်ာက္လံုး မိသားစုရဲ႕ နားလည္မႈနဲ႔ ေဖးမမႈ အေရးႀကီး ပါတယ္။

ဒီလို ျပႆနာေပးႏိုင္တဲ႔ေဆးကို ျဖစ္ႏိုင္ရင္ မသံုးတာ အေကာင္းဆံုးပါ။ ကိုယ္႔သေဘာနဲ႔ကိုယ္ေတာ႔ သာလို႔ေတာင္ မစသင္႔ေသးတယ္။ ပံုမွန္ခဏသံုးစဥ္မွာလည္း မတည္႔တဲ႔လူေတြမွာ Paradoxical effect လို႔ေခၚတဲ႔ ေျပာင္းျပန္အာနိသင္ ရတတ္ပါတယ္။ စိတ္ၿငိမ္ရမယ္႔ အစား ပိုၿပီးဂနာမၿငိမ္ ျဖစ္တာေပါ႔။ ေခါင္းမူးထိုင္းမိႈင္းတာလည္း ျဖစ္တတ္လို႔ ကားတို႔၊ စက္ပစၥည္းတို႔ မေမာင္း၊ မသံုးသင္႔ပါဘူး။

မရွင္းတာ၊ သိခ်င္တာ ရွိရင္ မွတ္ခ်က္ ထားခဲ႔ပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

Reference:
Anderson, I. M., Reid, I. C. (ed.) (2006) Fundamentals of Clinical Psychopharmacology, Oxon: Informa Healthcare
World Health Organisation (1992) The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders, Geneva: WHO

Read More...

Collapse...

Depressive Disorder

စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါ

Depressive Disorder လို႔ေခၚတဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါဟာ အင္မတန္ အျဖစ္မ်ားၿပီး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုးတို႔လိုပဲ ေဆးကုရမယ္႔၊ ေဆးကုလို႔ရတဲ႔ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ကံနာ၊၀ဋ္နာ ဒါမွမဟုတ္ ေပ်ာ႔ညံ႔မႈ မဟုတ္ပါဘူး။ ရွက္စရာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။

အေနာက္ႏိုင္ငံစာရင္းမ်ားအရဆို လူေလးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ဟာ ဘ၀တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ခံစားရႏိုင္ပါသတဲ႔။ ရုပ္ရွင္ သရုပ္ေဆာင္ Harrison Ford, Marlon Brando, Jim Carrey, Halle Berry နဲ႔ ဂီတပညာရွင္ Elton John, Billy Joel, Janet Jackson တို႔ဟာ သူတို႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္မွန္း လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာထားတဲ႔ နာမည္ေက်ာ္မ်ားထဲက အခ်ိဳ႕ ျဖစ္ပါ တယ္။*

စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔

(၁) စိတ္ႏွလံုး ၫိႈးျခံဳးျခင္း၊ ငိုခ်င္ေနျခင္း
(၂) အေၾကာင္းမဲ႔ ႏုံးခ်ိႏြမ္းနယ္ေနျခင္း
(၃) ခါတိုင္း ေပ်ာ္ရႊင္စိတ္၀င္စားေနက် ကိစၥမ်ားအပါအ၀င္ ဘယ္အရာကိုမွ် မေပ်ာ္ရႊင္၊ စိတ္မ၀င္စားေတာ႔ျခင္း
(၄) ခံတြင္းပ်က္ျခင္း (တစ္လအတြင္း နဂိုမူလ ကိုယ္အေလးခ်ိန္၏ ငါးရာခိုင္ႏႈန္း သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ဆယ္ပံုတစ္ပံု က်သြားျခင္း)
(၅) အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း (ညလယ္ႏိုးၿပီး ျပန္အိပ္မရျခင္း နဲ႔ ပံုမွန္ထက္ ႏွစ္နာရီ ေစာႏိုးျခင္းတို႔လည္း ပါပါတယ္)
(၆) ေမွ်ာ္လင္႔ခ်က္ ကင္းမဲ႔ၿပီး၊ ကိုယ္႔တန္ဖုိး ေပ်ာက္ေနျခင္း
(၇) ထြက္ေပါက္ မျမင္ေတာ႔ပဲ အနာဂတ္အေပၚ လက္ေလွ်ာ႔ျခင္း
(၈) ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ သတ္ေသလိုစိတ္ ေပၚေပါက္ျခင္း
(၉) အာရံု စူးစိုက္ႏိုင္မႈ ေလ်ာ႔ပါးသြားျခင္း
(၁၀) မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ နည္းသြားျခင္း
(၁၁) ဘာကိုမွ လုပ္ကိုင္လိုစိတ္ မရွိေတာ႔ျခင္း
(၁၂) လိင္မႈကိစၥ စိတ္မ၀င္စားေတာ႔ျခင္း

တို႔ ပါ၀င္ပါတယ္။

ဒါေတြကို တစ္ခါတေလ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ မဟုတ္ပဲ မိသားစုက သတိစထားမိတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အရပ္စကားအေခၚ “စိတ္ဓာတ္က်”တာနဲ႔ မတူတာကေတာ႔ တကယ္ေဆးကုရမယ္႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ (Clinical Depression) ဆိုရင္ အထက္ပါလကၡဏာမ်ား (အကုန္လံုးရွိရန္ မလိုပါ) ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ပါတ္ ရွိရပါမယ္။ ေတာ္ေတာ္႔ကို ခံရဆိုးပါတယ္။ စိတ္ေထာင္းေတာ႔ ကိုယ္ေၾကဆိုတာ သိပ္မွန္တဲ႔ စကားပါ။

သိပ္ဆိုးရင္ေတာ႔ အမွန္တကယ္မျဖစ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အမွန္ကဲ႔သို႔ ယံုၾကည္ျခင္းေတြ (delusions) ပါ ရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင္႔ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၿပီး ရဲထံ အဖမ္းခံတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္႔ခႏၶာကိုယ္က ပုပ္ေဟာင္ေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၿပီး လူေတြ႔မခံတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္႔ကို သူမ်ားက လုပ္ၾကံတယ္ဆိုၿပီး အိမ္မွာ အလံုပိတ္ ေၾကာက္ေနတာမ်ိဳးေပါ႔။ တစ္ခါတေလေတာ႔ ဘယ္သူမွ အနားမရွိပဲ စကားေျပာသံေတြ ၾကားတာမ်ိဳး၊ အရိပ္ေတြ ျမင္တာမ်ိဳး လႈံ႕ေဆာ္မႈမဲ႔ အၾကား/ အျမင္အာရံုေတြ (auditory/ visual hallucinations) လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆးကုမွကုိ ျဖစ္ေတာ႔မယ္။

စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါမွာ အႏုအရင္႔ (severity) နဲ႔ လကၡဏာျပပံု မူကြဲ (atypical presentation) ေလးေတြ ရွိေသးတယ္။ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြမွာဆိုရင္ စိတ္ဓာတ္က်၀မ္းနည္းတဲ႔ ပံုစံထက္ ဂနာမၿငိမ္ ျဖစ္တာနဲ႔လာတာ ပိုမ်ားတတ္ပါတယ္။ သူတို႔အသက္ပိုင္းက စိတ္ဓာတ္က်တာကို သိပ္ၿပီး သတိမထား၊ စကားထဲ ထည္႔ေျပာေလ႔ မရွိတတ္လို႔ပါ။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ႔လည္း မစားႏိုင္၊ မအိပ္ႏိုင္တာနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ စား၀င္အိပ္ေပ်ာ္တာနဲ႔ မတူပါဘူး။ စိတ္ညစ္ညစ္နဲ႔ အစားေတြပဲ လွိမ္႔စားေနတာ၊ အိပ္ရာထဲမွာပဲ ေနၿပီး ေလာကႀကီးကို ရင္မဆိုင္ပဲ ေရွာင္ေနတာမ်ိဳးပါ။

ေဆးကုရမယ္ဆိုေတာ႔ ဒါဟာ ေလာကဓံပဲ မဟုတ္ဘူးလား။ သူဟာသူ ေပ်ာက္သြားမွာကို ဘာကိစၥ ပိုက္ဆံကုန္ခံရမွာလဲ လို႔ ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ေလာကဓံ ဆိုတာေရာ၊ သူဟာသူ ေပ်ာက္သြားမွာ ဆိုတာေရာ အမွန္ပါပဲ။ ခ်က္ခ်င္းေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆးမကု၊ ေဆးမကူရင္ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင္႔ ကိုးလေလာက္ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္အတြင္း ေရာဂါကို ပိုဆိုးေစမယ္႔ ေနာက္ထပ္ ေလာကဓံ (contributing life circumstances) ေတြ မျဖစ္ဘူးလို႔ ဘယ္သူက အာမခံႏိုင္မွာလဲ။

ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ စိတ္ဓာတ္က်ေ၀ဒနာရွင္ဟာ သာမန္အခ်ိန္မွာထက္ပိုၿပီး စိတ္ထိခိုက္လြယ္ (psychologically vulnerable) ျဖစ္ေနတတ္တာကို ထည္႔စဥ္းစား ရပါမယ္။ အဆိုးအပ်က္ေတြလည္း ပိုျမင္တတ္ပါတယ္။ ေခါင္းေပၚမွာ တိမ္တိုက္မဲႀကီး (dark cloud) အၿမဲတမ္း အံု႔ဆိုင္းေနသလိုပဲလို႔ လူနာေတြ မၾကာခဏ ေျပာေလ႔ရွိၾကပါတယ္။ ကိုယ္႔အသက္ကိုကိုယ္ တန္ဖိုးမထားေတာ႔ပဲ အဆံုးစီရင္၊ ထြက္ေပါက္ရွာတဲ႔အထိ ဆိုးတတ္လို႔ အင္မတန္ ဂရုစိုက္သင္႔ပါတယ္။

ေလာကဓံနဲ႔ ၾကံဳတဲ႔အခါ လူတစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ တံု႔ျပန္တာခ်င္း မတူပါဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ မ်ိဳးရိုးဗီဇလည္း ပါပါေသးတယ္။ ဒီလို ေျပာလို႔ မ်ိဳးရိုးလိုက္တယ္လို႔လည္း တစ္ထစ္ခ် ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ မ်ိဳးရိုးမရွိသူနဲ႔ စာရင္ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ မ်ိဳးရိုးရွိသူက ေလာကဓံအဆိုးစား ၾကံဳတဲ႔အခါ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမ်ားတယ္လို႔ပဲ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ႏႈိင္းယွဥ္မႈအားျဖင္႔ (relatively) ေပါ႔။

အမွန္တကယ္မျဖစ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို အမွန္ကဲ႔သို႔ယံုၾကည္ျခင္း (delusions) နဲ႔ လႈံ႕ေဆာ္မႈမဲ႔ အၾကား/ အျမင္အာရံု (auditory/ visual hallucinations) ေတြပါ ရလို႔ကေတာ႔ အရပ္အျမင္မွာ သြက္သြက္ခါ ရူးေနၿပီဆိုၿပီး ေၾကာက္ၾက၊ က်ဥ္ၾကတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အမွန္တရားနဲ႔ကင္းကြာျခင္း လကၡဏာမ်ား (psychotic symptoms) လို႔ ေခၚပါတယ္။ မသိတဲ႔ လူေတြအတြက္ အရမ္းေျခာက္ျခားစရာ အေတြ႔အၾကံဳပါ။

အမွန္ေတာ႔ ဒီလကၡဏာေတြအားလံုးဟာ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ အာရံုေၾကာဓာတုပစၥည္းမ်ား (neuro-chemicals) မွ်ေျခပ်က္ျခင္း (imbalance) ေၾကာင္႔ ျဖစ္တာပါ။ ဒါကို စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါကို တန္ျပန္တဲ႔ အေနာက္တိုင္း ေဆး၀ါးမ်ား (anti-depressants)၊ အမွန္တရားနဲ႔ကင္းကြာျခင္းကို တန္ျပန္တဲ႔ ေဆး၀ါးမ်ား (anti-psychotics) နဲ႔ ျပဳျပင္ကုသလို႔ ရပါတယ္။ လံုး၀ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။

အထက္ပါ ေဆးေတြဟာ စနစ္တက် သံုးရင္ ထိေရာက္ပါတယ္။ စြဲျခင္း (dependence) လည္း မျဖစ္တတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ ကိုယ္႔သေဘာနဲ႔ ကိုယ္ ၀ယ္ေသာက္၊ ရမ္းကုလို႔ကေတာ႔ ဒုကၡေရာက္ဖို႔ပါပဲ။ ၾကံဳလို႔ သတိေပးပါရေစ။ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါကို တန္ျပန္တဲ႔ ေဆး (anti-depressants) ေတြထဲမွာ ဒိုင္ရာဇီပင္ မိသားစု (Diazepam/ Benzodiazepines family) လံုး၀ လံုး၀ မပါပါဘူး။ သူက အင္မတန္ စြဲေစပါတယ္။ တစ္ဒုကၡကေန ႏွစ္ဒုကၡ ရွာသလို ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ကိုယ္႔ အနာဂတ္ နဲ႔ ဘ၀ကို တန္ဖိုးထားတယ္ဆိုရင္ တတ္ကၽြမ္းနားလည္သူ စိတ္ေရာဂါ ပါရဂူမ်ားထံ ခ်ဥ္းကပ္သင္႔ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခု သတိေပး ခ်င္တာကေတာ႔ ဘယ္ေဆးမဆို (Paracetamol ပါရာစီတေမာက အစ) ေဘးထြက္အာနိသင္ (side effects) ေတြ ရိွပါတယ္။ မသိၾက၊ မေျပာၾကလို႔ပါ။ ေဆးေသာက္တဲ႔လူနာမွာ ဒါကို သိခြင္႔၊ေမးခြင္႔ ရွိပါတယ္။ ဆရာ၀န္ကလည္း ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းျပရမယ္႔ ၀တၱရား ရွိပါတယ္။ ဒီအေလ႔အထကို ေမြးယူရပါမယ္။ ဘယ္ေဆး၊ ဘယ္ေရာဂါအတြက္ မဆိုပါ။

ဆရာ၀န္ေတြဟာ ရွိသမွ် တတ္သိတာ၀န္ယူႏိုင္တဲ႔ နတ္ဘုရားေတြ မဟုတ္သလို၊ လူနာေတြဟာလည္း ဘာမွမသိတဲ႔ ဘာတာ၀န္မွ မယူႏိုင္တဲ႔ နလပိန္းတံုးေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုသခ်က္ (treatment) ဆိုတာ မွ်ေ၀တာ၀န္ယူမႈ (shared responsibility) ပါ။ လူနာကို သိသင္႔တဲ႔ အခ်က္အားလံုး သူနားလည္မယ္႔ အရပ္စကားနဲ႔ ရွင္းျပၿပီး၊ တန္ဖိုးရွိတဲ႔ ခ်င္႔ခ်ိန္္စဥ္းစားထားတဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ (valid informed decision) ခ်ႏိုင္ေအာင္ ကူညီရပါမယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာပိုင္မႈကို ေလးစားရတဲ႔ သမားတို႔ က်င္႔၀တ္ (respect for autonomy) ပါ။

စိတ္ေရာဂါေတြကို ကုတဲ႔ေနရာမွာ ေဆးတစ္ခုတည္း အားကိုးလို႔ေတာ႔ မရပါဘူး။ ရုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပံ႔ပိုးျပဳျပင္စရာေတြ ရွာေဖြျပဳျပင္ရမွာပါ။ မိသားစုရဲ႕ နားလည္မႈနဲ႔ ပံ႔ပိုးမႈ လိုအပ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အျမင္က်ယ္မႈနဲ႔ လက္ခံမႈကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါဟာ ေရာဂါေၾကာင္႔ ျဖစ္တာပဲရယ္လို႔ သေဘာေပါက္ၿပီး ေဖးမရပါမယ္။ အျပစ္တင္ရင္ ဘယ္သူမွ အက်ိဳးမရွိိပါဘူး။ ဘယ္သူက ဒီလိုျဖစ္ခ်င္ပါ႔မလဲ။ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လည္း တစ္ခ်ိန္မဟုတ္တစ္ခ်ိန္ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ မေမ႔ပါနဲ႔။

*Semple, D., Smyth, R., Burns, J., Darjee, R. & McIntosh, A. (2005). Oxford Handbook of Psychiatry, Oxford: University Press.

Read More...

Collapse...

Osteoporosis

အရိုးပြ ေရာဂါ

ဒီေန႔ေတာ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ႔ အရိုးပြ ေရာဂါ အေၾကာင္း သိသင္႔ သိထိုက္ တာ ေလးေတြ ေျပာျပ လိုပါတယ္။

(၁) အရိုးပြ ေရာဂါ ဆိုတာ ဘာလဲ။
သင္ရဲ႔ အရိုးေတြ ပြ၊ ေပ်ာ႔ေပ်ာင္းျပီး က်ိဳးပဲ့ ဖို႔ အလားအလာ မ်ားလာတဲ႔ အေျခအေန တစ္ရပ္ကို အရိုးပြ ေရာဂါ လို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင္႔လို႔ ရ ပါတယ္။ ေရာဂါ လကၡဏာ မျပပဲ ေနတတ္လို႔ အရိုးက်ိဳး သြားတဲ႔အခ်ိန္ အထိ ကိုယ္မွာ ေရာဂါ ရွိမွန္း မသိဘဲ ေနတတ္ ပါတယ္။ အရိုး က်ိဳး သြားရင္ေတာ႔ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ရဲ႕ ေန႔စဥ္ လူေနမႈ ဘ၀ကို ထိခိုက္ ႏိုင္ ပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္၊ ေရခ်ိဳး စတာေတြ က အစ သူမ်ား ေပၚ မွီခို ေနရတတ္ ပါတယ္။


(၂) ဘယ္အရိုး ေတြ ထိခိုက္ တတ္ ပါ သလဲ။
အဓိက ထိခိုက္တဲ႔ အရိုးေတြ ကေတာ႔ ခါးဆစ္ရိုး၊ လက္ေကာက္၀တ္ နဲ႔ ေက်ာရိုးမၾကီး တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာရိုးမၾကီး ဆိုတာ ခႏၵာကိုယ္ ကို မတ္မတ္္ ထိုင္ႏိုင္ေအာင္၊ ရပ္ ႏိုင္ေအာင္ ေထာက္ပံ႔ ေပးထားလို႔ အလြန္ အေရးၾကီး ပါတယ္။ အရိုးပြ ေရာဂါေၾကာင္႔ ထိခိုက္ က်ိဳးပဲ႔ သြားတဲ႔ ေက်ာရိုးမၾကီး ရဲ႕ ပံုကို ျမင္သာေအာင္ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။


ပထမပံုက မတ္မတ္ရပ္ေနတဲ႔ လူေကာင္း တစ္ေယာက္ရဲ႕ ပံုျဖစ္ျပီး ေနာက္ပံု ကေတာ႔ အရိုးပြေရာဂါ နဲ႔ ေက်ာရိုးမၾကီး ထိခိုက္ ထားတဲ႔ ပံု ျဖစ္ပါတယ္။ အရပ္ပု၊ ခါးကိုင္း၊ ဗိုက္သားထြက္ လာကာ ခႏၶာကိုယ္ ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ပံု ေျပာင္းလဲ သြားတာ ေတြ႔ရ ပါတယ္။

(၃) ေအာက္ပါ အခ်က္ေတြက သင့္မွာ အရိုးပြ ေရာဂါ ခံစားရဖို႔ အခြင္႔အလမ္း ပိုမ်ား ေစပါတယ္။

(က) အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ျခင္း
(ခ) ပိန္ပါး ေသးသြယ္ျခင္း(ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၁၂၇ေပါင္ထက္နည္းသူမ်ား)
(ဂ) အဖြား၊အေမ၊အေဒၚ၊အမ တို႔မွာ ျဖစ္ဖူးျခင္း
(ဃ) မီးယပ္ ေသြးဆံုးျခင္း၊ (သို႔) အသက္ၾကီးျခင္း
(င) အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ တက္စရိုစတီရုန္း (က်ားဟိုမုန္း) ပမာဏ နည္းပါးျခင္း
(စ) အစားအေသာက္ တြင္ ကယ္ဆီယမ္ ႏွင့္ ဗိုက္တာမင္ဒီ ျပည့္၀စြာ မပါျခင္း
(ဆ) ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွား အားကစား မလုပ္ျခင္း
(ဇ) ေဆး၀ါမ်ား ၾကာရွည္ သံုးစြဲျခင္း
(စ်) ေဆးလိပ္ ႏွင့္ အရက္ ေသာက္သံုးျခင္း

တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

(၄) အရိုးပြ ေရာဂါ ရွိမရွိ ဘယ္လို သိႏိုင္မလဲ။
အရိုး သိပ္သည္းဆ ကို စမ္းသပ္တဲ႔ နည္းပညာ နဲ႔ သိရွိႏိုင္ ပါတယ္။ Dual energy Xray absorptiometry (DEXA) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အသက္ ၆၅ႏွစ္ ေက်ာ္ရင္ေတာ႔ မိမိအရိုး ရဲ႔ သိပ္သည္းဆ ကို စမ္းသပ္ သင္႔ပါတယ္။

(၅) ဘယ္လို ကာကြယ္ႏိုင္ ပါသလဲ။
အရိုးပြ ေရာဂါ မျဖစ္ပြား ေအာင္ ကာကြယ္တဲ႔ နည္းလမ္း ကေတာ႔ လြယ္ကူ လွပါတယ္။ အရိုးေတြကို သန္မာေအာင္ လုပ္ဖို႔ပါပဲ။ ငယ္ငယ္ ရြယ္ရြယ္ ကတည္းက အရိုးေတြ သန္မာေအာင္ တည္ေဆာက္ခဲ႔ရင္ ေတာ႕ အေကာင္းဆံုး ပါ။ ဒါေပမယ္႔ သင္ ဘယ္ေလာက္ အသက္ၾကီး ပါေစ ေနာက္မက် ေသးပါဘူး။ သဘာ၀ အတိုင္း အရိုး ပ်က္စီး ဆံုးရွံဳးမႈက အသက္ (၃၀) အရြယ္မွာ စ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ငယ္ငယ္ ႐ြယ္ရြယ္ မွာ အစားထိုး ႏိုင္ေပမယ႔္ အသက္ၾကီး လာတာနဲ႔ အမွ် အစား မထိုး ႏိုင္ေတာ႔ပဲ ဆံုး႐ွဳံးမႈ က ပိုမ်ား လာပါတယ္။ ေသြးဆုံး ျပီးခ်ိန္ ဆိုလွ်င္ေတာ႔ ပိုျပီး အရွိန္ျမင္႔ လာပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ပြ၊ ေပ်ာ႔ေျပာင္းျပီး က်ိဳးပဲ႔လြယ္တ႔ဲ အရိုးေတြ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ တဲ႔ နည္းလမ္း ေတြ ရွိပါတယ္။

(က) ေန႔စဥ္ အစားအစာေတြမွာ ကယ္ဆီယမ္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ပါ၀င္ ရပါမယ္။
အရိုးပြ ေရာဂါကို ကာကြယ္ဖို႔ အထိေရာက္ဆံုး နည္းလမ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကယ္ဆီယမ္ကို အစား အေသာက္ ေတြက ရႏိုင္ သလို၊ ေဆးျပား အေနနဲ႔ လည္း အလြယ္တကူ ၀ယ္ယူ ရရွိ ႏိုင္ ပါတယ္။ အသက္ အရြယ္ အလိုက္ တစ္ေန႔တာ ကယ္ဆီယမ္ လိုအပ္ခ်က္ က ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဆက္လက္ျပီး အစား အေသာက္ အခ်ိဳ႔မွာ ကယ္ဆီယမ္ ပါ၀င္တဲ႔ ပမာဏကို ေန႔စဥ္ လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ျပီး ေဖာ္ျပပါမယ္။


(ခ) ဗီတာမင္ဒီ လံုေလာက္မႈ ရွိပါေစ။
ဗီတာမင္ဒီဟာ ခႏၵာကိုယ္က ကယ္ဆီယမ္ကို ပိုမို စုပ္ယူ ႏိုင္ေအာင္ ကူညီ ေပးတဲ႔ အတြက္ သူလည္း အေရးပါ ပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေတြ မွာေတာ႔ ဗီတာမင္ဒီ ကို ေနေရာင္ျခည္က ရႏိုင္ေအာင္ ေနပူစာ လႈံ ၾက ပါတယ္။ ကြၽန္္ေတာ္တို႔ ျမန္မာ ႏိုင္င ံမွာေတာ႔ ထူးျပီး ေနပူစာ လႈံံဖို႔ မလို ပါဘူး။ အစား အေသာက္ေတြက ရႏိုင္ သလို ဗီတာမင္ ေဆးလံုး ေတြ ကိုလည္း မွီ၀ဲဲ ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ေန႔တာ ဗီတာမင္ဒီ လိုအပ္ခ်က္ ကေတာ႔ ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဗီတာမင္ဒီ ပါ၀င္တဲ႔ အစားအစာ အခ်ိဳ႕ နဲ႔ ေန႔စဥ္ လိုအပ္ခ်က္ ကို ႏႈိင္းယွဥ္ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။


(၆) အာဟာရ မွ်တေအာင္ စားပါ။
ဗိုက္တာမင္ေအ၊ ဗိုက္တာမင္စီ၊ မဂၢႏီဆီယမ္၊ ဇင္႔ ဓါတ္မ်ား ပါ၀င္တဲ႔ အစားအစာ မ်ားကို ေန႔စဥ္ စားသံုးဖို႔ လိုပါတယ္။ ပရိုတိန္း ဓါတ္ ဟာလည္း အရိုးေတြ သန္မာေအာင္ တည္ေဆာက္ ရာမွာ အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။

(၇) ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွား အားကစား။
ကို္ယ္လက္ လႈပ္ရွား အားကစား လုပ္ျခင္းျဖင္႔

(က) Bone loss ကိုနည္းပါးေစျခင္း
(ခ) ၾကြက္သားမ်ားကိုသန္မာေစျခင္း
(ဂ) ခႏၵာကိုယ္ကိုဟန္ခ်က္ညီေအာင္ထိန္းေပးျခင္း

စတဲ႔အက်ိဳးေက်းဇူးေတြရနိဳင္ပါတယ္။

(၈) ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။
ေဆးလိပ္ဟာ အရိုးပ်က္စီးမႈ ကို ျမန္ဆန္ ေစပါတယ္။ အရိုးပြ ေရာဂါ ကို ကာကြယ္ ေပးနိဳင္တဲ႔ အီစထရိုဂ်င္ ဟိုမုန္း ပမာဏကို လည္း ေလ်ာ႔နည္း ေစႏိုင္ ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ ျဖတ္ျခင္းျဖင္႔ က်န္းမာေရး ကို ဘက္ေပါင္းစံု ကေန အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။

(၉) အရက္ အလြန္အကြၽံ မေသာက္ပါႏွင္႔။
အရက္ဟာ ခႏၵာကိုယ္က စုပ္ယူ ထားတဲ႔ ကယ္ဆီယမ္ ေတြကို အသံုးျပဳရာမွာ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစလို႔ အလြန္အကြၽံ မေသာက ္ျဖစ္ေအာင္ ဂရု စိုက္ဖို႔ လုိပါတယ္။

(၁၀) အိမ္အျပင္အဆင္။
အိမ္ အျပင္အဆင္ ကလည္း အေရးၾကီး ပါတယ္။ ေရခ်ိဳးခန္း မွာ ရာဘာ အခင္းခင္းျခင္း၊ လက္ကိုင္တန္း ထားျခင္း၊ လမ္းသြား လမ္းလာ ခလုပ္တိုက္မည့္ အရာမ်ား အား ရွင္းလင္း ထားျခင္း တို႔ျဖင့္ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရျပီး အရိုး က်ိဳးမည့္ ေဘးမွ ကင္းေ၀း ေစပါတယ္။

(၁၁) ေယာကၤ်ား ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ ပါသလား။
၁၉၉၀ ႏွစ္ မတိုင္ခင္ အထိေတာ႔ အမ်ိဳးသမီး ေတြမွာပဲ ျဖစ္တတ္တယ္ လို႔ ထင္ရ ေပမယ္႔ အခု ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ႔ ေယာက်ၤား ေတြမွာပါ ျဖစ္ပြား တတ္ေၾကာင္း သိလာ ရပါတယ္။ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ အမ်ိဳးသား ၄ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ႏႈံး ေရာဂါ ခံစား ရတာ ေတြ႔ရ ပါတယ္။

(၁၂) ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အရိုးပြ ေရာဂါ။
ရွာပါး ေရာဂါ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ျပီး မီးမဖြားခင္ ႏွင္႔ မီးဖြားျပီး ကာလမွာ ေတြ႔ရ တတ္ပါတယ္။ အမ်ား အားျဖင္႔ ပထမ ကိုယ္၀န္မွာ ျဖစ္တတ္ ျပီး ေနာက္တစ္ခါ ျပန္ျဖစ္ေလ႔ မရွိပါဘူး။

(၁၃) ဘယ္လို ကုသ ၾကမလဲ။
မွန္ကန္တဲ႔ လူေနမႈ ပံုစံ၊ အစားေသာက္၊ ေဆး၀ါးမ်ား ျဖင္႔ အရိုးပြ ေရာဂါကို ကုသ ႏိုင္ပါတယ္။ မွန္ကန္တဲ႔ လူေနမႈ ပံုစံ ဆိုတာ ကေတာ႔ ကိုယ္ကာယ ေလ႔က်င႔္ခန္း မွန္မွန္ လုပ္တာကို ဆိုလို ပါတယ္။ ကယ္ဆီယမ္ နဲ႔ ဗီတာမင္ဒီ ဓါတ္ ျပည္႔၀တဲ႔ အစား အေသာက္ ေတြကို ဂရုတစိုက္ စားသံုး ရပါမယ္။ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသျပီး ေဆး၀ါးမ်ားကို ညြန္ၾကားခ်က္ အတိုင္း ေသာက္သံုး သင္႔ပါတယ္။

အရိုးပြ ေရာဂါဟာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္မ်ားျပီး ဂရုမျပဳမိတဲ႔ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္တာေၾကာင္႔ တတ္နိဳင္သေလာက္ အသိပညာ ျဖန္႔ေ၀ လိုက္ပါတယ္။

က်န္းမာရႊင္လန္းၾကပါေစ။

Read More...

Collapse...

Exercise treatment for overcoming Osteoarthritis

အ႐ိုးအဆစ္ေရာင္ျခင္း

osteoarthritis ဟာ နာတာရွည္ ေရာဂါ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ျပီး cartilage လို႔ေခၚတဲ႔ အရိုႏု ဖုံးေလးေတြ ပ်က္စီးရာ ကေန ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။ cartilage ေတြဟာ အရိုး(၂)ခု ဆံုတဲ႔ ေနရာမွာ ရွိျပီး အရိုးေတြ တိုက္ရိုက္ ပြတ္တိုက္မွဳ မရွိေအာင္ ကာကြယ္ ေပးပါတယ္။ osteoarthritis ေရာဂါသည္ ေတြဟာ အဆစ္အျမစ္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ၾကြက္သားႏွင္႔ အရြတ္မ်ား နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္း မွသည္ မလွဳပ္ရွားနိဳင္ ေတာ႔ဘဲ မသန္စြမ္း ဒုကၡသည္ ဘ၀ကို ေရာက္ရွိ နိဳင္ပါတယ္။

osteoarthritis ေရာဂါဟာ အမ်ိဳးသား နဲ႔ အမ်ိုးသမီးေတြမွာ အခ်ိဳး အတူတူ ျဖစ္ပြား တတ္ျပီး အမ်ိဳးသမီး ေတြမွာ အသက္ ၅၅ႏွစ္ ၀န္းက်င္မွာ ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြ ျပတတ္ ပါတယ္။ အမ်ိဳးသား ေတြမွာေတာ႔ (၁၀)ႏွစ္ခန္႕ ေစာျပီး ေ၀ဒနာ ခံစားရ တတ္ပါတယ္။ ဒူးဆစ္၊ ခါး၊ ေက်ာရိုးမ ႏွင္႔ လက္ဆစ္ေတြ ဟာ အဓိက ထိခိုက္တဲ႔ အဆစ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ အရြယ္ ၾကီးရင္သူေတြမွာ ျဖစ္တတ္လို႔ သက္ၾကီး ေရာဂါလို႔ အရင္က မွတ္ယူ ထားၾကပါတယ္။ ဒီေန႔ အခါ မွာေတာ႔ အသက္အရြယ္ ၾကီးရင္မႈ သာမက အျခား ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစတဲ႔ အခ်က္ေတြကို သတိျပဳမိ လာၾကပါတယ္။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိမႈ (သို႔) အျခား ေရာဂါ ေ၀ဒနာ တစ္ခုခုက osteoarthritis ကို စတင္ ျဖစ္ပြားေစျပီး မ်ိဳးရိုးဗီဇ၊ biomechanical forces၊ ဇီ၀ႏွင္႔ ဓာတုျဖစ္စဥ္ ေတြက ေရာဂါ အေျခအေနကို ဆိုး၀ါး ေစပါတယ္။ အဆိုပါ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ ႏိုင္တဲ႔ အခ်က္ေတြကို ဂရုတစိုက္ ျပဳျပင္ လို္က္မယ္ ဆိုရင္ ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြကို တတ္ႏိုင္ သေလာက္ သက္သာေအာင္၊ ပိုဆိုး မလာေအာင္ ဟန္႔တား နိဳင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အ၀လြန္ သူေတြ ဟာ osteoarthritis ေရာဂါ ခံစားရဖို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ား ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္ဟာ အဆစ္အျမစ္ ေတြကို ၀န္ပိ ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္ ထိန္းျခင္းျဖင္႔ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ခံစားရမွဳကို အထိုက္ အေလွ်ာက္ သက္သာ ေစပါတယ္။ ဒူးဆစ္ ေယာင္ယမ္း သူေတြရဲ႔ ၃ပံု ၂ပံုခန္႔ဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ျဖစ္တာ ေတြ႔ရျပီး ေဒါက္ျမင့္ ဖိနပ္စီးတဲ႔ သူေတြမွာ ပိုမို အျဖစ္မ်ား တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သတိထား ဆင္ျခင္သင္တဲ႔ အခ်က္ပါပဲ။

osteroarthritis လုံး၀ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုသႏိုင္ ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ နာက်င္ ကိုက္ခဲမႈ ေတြ သက္သာေအာင္၊ အဆစ္ အျမစ္ေတြ ပံုမွန္ လွဳပ္ရွား ႏိုင္ေအာင္ လုပ္နိဳင္တာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြကို ဆရာ၀န္ ညြန္ၾကား တဲ႔ အတိုင္း အတိအက် သံုးစြဲဖို႔ေတာ႔ လိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ osteoarthritis ေရာဂါသည္ေတြ ေန႔စဥ္ လုပ္သင္႔တာ တစ္ခု ကေတာ႔ ကိုယ္ ကာယ ေလ႔က်င့္ခန္းပါပဲ။ ေလ႔က်င္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ျခင္းျဖင္႔ ၾကြက္သားေတြကို သန္မာ ေစရံုသာမက၊ ဟန္ခ်က္ညီမွဳနဲ႔ ေပ်ာ႔ေပ်ာင္းမွဳ ေတြကို အားျဖည္႔ ေပးပါတယ္။ နာက်င္ ကိုက္ခဲမွဳကို သက္သာေစရံု မက အျခား က်န္းမာေရး ေကာင္းက်ိဳး ေတြကိုလည္း ေပးပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ osteoarthritis ေရာဂါ ေ၀ဒနာ သက္သာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမယ္႔ ကိုယ္ကာယ ေလ႔က်င့္ခန္း ေလးေတြကို တင္ျပ လိုပါတယ္။

(၁) Inner leg stretch


ပုံမွာ ျပထားတဲ႔ အတိုင္း ဒူးကိုေကြး၊ ေျခဖ၀ါး(၂)ခု ေတ႔ျပီး ထိုင္ပါ။ ေျခဖေနာင္႔ကို ခႏၵာကိုယ္ဘက္ ဆြဲထားျပီး လက္ႏွစ္ဘက္နဲ႔ ေျခ မ်က္ေစ႔ ကို ဆုပ္ကိုင္ ထားပါ။ ညိဳ႔သက်ည္းကို လက္ဖ်ံနဲ႔ ဖိျပီး ခႏၶာကိုယ္ အေပၚပိုင္းကို ေရွ႔ဘက္ကို ကိုင္းထား ရပါမယ္။အဲဒီလို ၂၀-၃၀ စကၠန္႔ေလာက္ ေနရပါမယ္။

(၂) Hip and lower back stretch


ၾကမ္းျပင္မွာ ပက္လက္ အိပ္ျပီး ေျခေထာက္ ေတြကို ဆန္႔ထားပါ။ ေခါင္းကို ၾကမ္းျပင္နဲ႔ ထိျပီး ေမးဆြဲကာ ရင္ဘတ္ကို ၾကည္႔ပါ။ ဒူးကို ပံုပါအတိုင္း ေကြးျပီး လက္ႏွစ္ဘက္နဲ႔ ပုခံုးဘက္ဆီ ေရာက္နိဳင္သေလာက္ ဆြဲပါ။ အသက္ျပင္းျပင္း ရွဴထုတ္ရွဴသြင္း လုပ္ပါ။ ၂၀-၃၀ စကၠန္႔ ခန္႔ ၾကာပါေစ။

(၃) Double hip rotation


ၾကမ္းေပၚမွာ ပက္လက္ အေနအထားနဲ႔ ေနပါ၊ ဒူးေတြကို ေကြးျပီး ေျခဖ၀ါးကို ၾကမ္းျပင္နဲ႔ ထိထားပါ။ ပံုမွာ ျပထားတဲ႔ အတုိုင္း ဦးေခါင္းကို ညာဘက္ ေစာင္းျပီး ေျခ(၂)ေခ်ာင္းကို ဘယ္ဘက္သို႔ ေျဖးညွင္းစြာ ေစာင္းပါ။ ၂၀-၃၀ စကၠန္႔ခန္႔ ၾကာပါေစ။ ျပီးလွ်င္ ဒူးကို အလယ္ ျပန္ပို႔ျပီး ေနာက္တစ္ဖက္ အတြက္လုပ္ပါ။

ေဖာ္ျပပါ ေလ႔က်င္႔ခန္း (၃)ခုကို ေပ်ာ႔ေပ်ာင္းမွဳကို ဦးစားေပးတဲ႔ ေလ႔က်င္႔ခန္းမ်ား လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေလ႔က်င္ခန္း ေတြကို နာက်င္မႈ ေ၀ဒနာ ခံစားရတဲ႔ အခ်ိန္ေတြမွာ ျပဳလုပ္ သင႔္ပါတယ္။ ညေနေစာင္း အလုပ္ တာ၀န္ေတြ ျပီးဆံုးတဲ႔ အခ်ိန္မွာ ျပဳလုပ္ သင္႔ပါတယ္။ တစ္ေန႔ကို ေလ႔က်င္႔ခန္း ၁ -၂ ခုနဲ႔ တစ္ပတ္ကို (၃)ၾကိမ္ခန္႔ လုပ္လွ်င္ လံုေလာက္ ပါတယ္။

အခု ဆက္လက္ျပီး သန္မာမႈ ကို ဦးစားေပး တဲ႔ ေလ႔က်င္႔ခန္း ေလးေတြကို ေဖာ္ျပပါမယ္။

(၁) Chair stand


ကုလားထိုင္ကို နံရံနဲ႔ ကပ္ျပီး ထားပါ။ ဒူးကိုေကြး၊ ဖ၀ါးကို ၾကမ္းျပင္မွာ ခ်ျပီးထိုင္ပါ။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္း ကို ရင္မွာ ယွက္ျပီး ပုခံုးႏွစ္ဘက္ကို ကိုင္ထားကာ ေနာက္ဘက္ကို မွီပါ။ ေခါင္း၊ လည္းပင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ကို တည္႔တည္႔ ထားျပီး ေရွ႔ဘက္ကို ကိုင္းလိုက္ကာ ေျဖးေျဖးခ်င္း မတ္တတ္ ရပ္ပါ။ ျပီးလွ်င္ ေျဖးေျဖးခ်င္း ျပန္ထိုင္ျပီး မူလ အေနအထားကို ျပန္ေနပါ။ ၄ခါ မွ ၆ ခါ အထိ ျပန္လုပ္ပါ။

(၂) Hip extension


ကုလားထိုင္ရဲ႔ ေနာက္ဘက္ ကေနျပီး ဟန္ခ်က္ ညီေအာင္ ကိုင္ထားပါ။ ခႏၶာကိုယ္ကို ေရွ႔ဘက္ကို ကိုင္းျပီး ညာဘက္ ေျခေထာက္ကို တန္းတန္း ဆန္႔ပါ။ ၿပီးလွ်င္ အေပၚကို ေျမွာက္ႏိုင္ သေလာက္ ေျမွာက္ပါ။ ခဏ ရပ္ထားျပီး ေအာက္ဘက္ကို ေျဖးေျဖးခ်င္း ျပန္ခ်ကာ မူလ အေနအထားကို ျပန္ေနပါ။ ၿပီးလွ်င္ ဘယ္ဘက္ကို တစ္ပံုစံထည္း လုပ္ပါ။ ၄ ခါမွ ၆ခါ အထိလုပ္လွ်င္ သင္႔ေတာ္ပါသည္။

(၃) Bridge


ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ ဒူးကို ေကြး ဖ၀ါး ၾကမ္းထိျပီး ပက္လက္ အေနအထား ေနပါ။ လက္ဖ၀ါးေတြကို ပံုပါ အတိုင္း ထားပါ။ ေက်ာကို ဆန္႔ဆန္႔ ထားၿပီး ခါးကို ေျမွာက္ႏိုင္ သေလာက ္အေပၚကို ေျမွာက္ပါ။ ခဏ နားထားျပီး ေအာက္ဘက္ကို ျဖည္းျဖည္း ျပန္ခ်ပါ။ ၿပီးလွ်င္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ျပန္လုပ္ပါ။ ၄ ႀကိမ္မွ ၆ ႀကိမ္ အထိ လုပ္သင္႔ ပါတယ္။

အဆိုပါ ေလ႔က်င္႔ခန္း မ်ားဟာ ၾကြက္သားေတြကို သန္မာေစျပီး အျခား က်န္းမာေရး ေကာင္းက်ိဳး ေတြကိုလည္း ေပးပါတယ္။ ေလ႔က်င္႔ခန္း လုပ္ျပီး (၁)နာရီ ခန္႔မွာ အဆစ္ေတြ နာလာရင္ေတာ႔ သင္ဟာ လိုအပ္တာထက္ ပိုျပီး လုပ္ေနၿပီ ဆိုတာသတိျပဳပါ။

က်န္းမာရႊင္လန္းၾကပါေစ။

ေဒါက္တာေငြဇင္သူ

Read More...

Collapse...

Life Cycle (7)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာ ကိုသံသရာ ဟုေခၚသည္ (၇)
Juan

ေဆးဖိုး၀ါးခ ႏွင့္ လူနာ

ေခတ္သစ္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ သို႔မဟုတ္ ပုဂၢလိက ကုသေရး လုပ္ငန္း မ်ားမွာ ကုန္က် စရိတ္ အားလံုးကို ေနာက္ဆံုး သံုးစြဲသူ (End User) ျဖစ္တဲ့ လူနာ ကခါးစည္း က်ခံ ရမယ္။ ေငြကုန္ ေၾကးက် မခံ ႏိုင္ရင္ ေကာင္းမြန္ ထိေရာက္တဲ့ ေဆး၀ါး ကုသ မႈကို မ်က္ေမႊး ေထာ္လို႔ ေတာင္ေမာ္ မၾကည့္ ေလနဲ႔ ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာ ယေန႔ ကမၻာရဲ ႔ ရင္နင့္ ဖြယ္ အမွန္ တရား တစ္ခု ပါပဲ။ ေငြမရွိ ရင္ ေရာဂါ ေပ်ာက္ဖို႔ မစဥ္း စားနဲ႔ လို႔ တရား လက္လြတ္ ေျပာရာ ေရာက္ေန ပါၿပီေကာ။

WHO ရဲ ႔ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ မွာထြက္ေပၚ လာတဲ့ technical report အရ- တစ္ကမၻာ လံုးရွိ အိမ္ေထာင္စု ေပါင္း ၄၄ သန္း သို႔မဟုတ္ လူ သန္း ေပါင္း ၁၅၀ ေလာက္ဟာ ေဆးဖိုး ၀ါးခ စရိတ္ေထာင္း တဲ့ဒဏ္ ခံေနၾက ရတယ္တဲ့။ အဲဒီ အထဲက ကံပို ဆိုးသူ အိမ္ေထာင္စု ေပါင္း ၂၅ သန္း သို႔မဟုတ္ လူသား သန္း ၁၀၀ ဟာ ေဆးဖိုး ၀ါးခ ေၾကာင့္ ေႂကြးတင္ ကြ်န္ျဖစ္ ၿပီး ျပာပံု မတိုး ရပဲ ဆင္းရဲ မြဲေတ ကုန္ၾက တယ္။ ဒီလို ျဖစ္ေန တာေတြ ကို အထူးျပဳ ေလ့လာ တဲ့သုေတ သန လုပ္ငန္း မ်ားက ဒီျဖစ္ရပ္ ကို “က်န္းမာေရး စရိတ္ (ေဆးဖိုး ၀ါးခ) ေၾကာင့္ ဒုကၡ ကပ္ဆိုက္ ျခင္း (Catastrophic Health Care Payments)” လို႔ တင္စား ေခၚေ၀ၚ ခဲ့ၾကတယ္။

ေရာဂါ ေၾကာင့္ မြဲျပာ က်ျခင္း ဆိုတဲ့ ငိုခ်င္း ရွည္ႀကီး ဟာ ေရာဂါ ကုသ စရိတ္ ေထာင္းလို႔ ဆင္းရဲ မြဲေတ ရံုမွ် မက ေနာက္ဆက္ တြဲ ျဖစ္ရပ္ ေတြ အမ်ားႀကီး ပါပဲ။ စုေဆာင္း ထားသမွ် ေျပာင္တဲ့ အျပင္၊ စား၀တ္ ေနေရး က်ပ္တည္း၊ သား သမီး ေတြ ေက်ာင္းမထား ႏိုင္၊ ေႂကြးေတြ ပါတ္လည္ ၀ိုင္း ၿပီး ဆင္းရဲ ျခင္းႏြံ ထဲက တစ္သက္ လံုး မရုန္း ထြက္ႏိုင္၊ ေနာက္ဆံုး ေရာဂါ ကုဖို႔ လက္တြန္႔ ေရွာင္က်ဥ္ လာၾက ၿပီး က်န္တဲ့ ပိုက္ဆံ ေလး သပိတ္သြပ္ ဖို႔သာ ထားလိုက္ ပါေတာ့တို႔၊ ငါ့သားေလး ကိုသာ ရွင္ျပဳေပး လိုက္ပါတို႔ ေဆး၀ါး ကုသဖို႔ နဲ႔ က်န္ကိစၥ မ်ားကို လဲလွယ္လိုက္ ရပါ ေတာ့တယ္။ ဒါတင္ မကေသးပါ။ ကူးစက္ ေရာဂါ ေတြကို မကု ေတာ့ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ မိရင္ ေရာဂါ ျဖန္႔ျဖဴးသူ လက္သည္ႀကီး ျဖစ္လာမယ္။ တစ္ေယာက္ ကစလိုက္ တာ ရာ၊ ေထာင္၊ ေသာင္း၊ သိန္း ကူးစက္ ျပန္႔ပြား ၿပီး တိုင္းျပည္ရဲ ႔ လူမႈ၊ စီးပြားေရး အားလံုး ကို ဆုတ္ယုတ္ ေလ်ာ့ပါး သြားေအာင္ ၀ါးမ်ိဳ ပစ္လိုက္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ႀကီးျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။

ဒါဆိုရင္ လူနာ အားလံုး ကိုႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ ကတာ၀န္ယူၿပီး ျပည္သူ႔ ေဆးရံု မ်ားမွာ အလကား ကုေပးပါလား လို႔ ေျပာစရာ ရွိပါတယ္။ တေခတ္ တခါ ကအဲသလို လုပ္ခဲ့ ၿပီးပါသေကာ။ Socialized medicine ဆိုၿပီး ရွိသမွ် အလကား free health care ဆိုၿပီး လုပ္လိုက္ တာမြဲျပာ က်လု နီးနီး ျဖစ္ခဲ့ ပါတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ဘယ္တိုင္းျပည္ မွလူ႔အဖြဲ႔ အစည္း တစ္ရပ္ လံုး စိတ္တိုင္းက် တဲ့ အထိ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကို အလကားေပး ႏိုင္စြမ္း မရွိပါဘူး။ သင့္ဘာသာ သင္ ေဆးလိပ္ ေတြ မိုးမႊန္ေအာင္ ေသာက္လုိ႔ အဆုပ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ လာတာ ကို၊ သင့္ဘာသာ သင္ အရက္ကို မိုးမလင္းတမ္း ေသာက္လို႔ အသည္း ေျခာက္လာ တာကို ႏိုင္ငံေတာ္ က အရင္း အႏွီး မ်ားစြာ ပံုေအာ သံုးၿပီး အလကား ပဲတင္း ကုေပး ရမတဲ့လား။ ျဖစ္ႏိုင္ စရာ မရွိ ပါဘူး လို႔ က်န္းမာေရး ေပၚလစီ မိတ္ကာ မ်ားက အတိ အလင္း ဆိုၾက ပါတယ္။

ဒါျဖင့္ ရင္ ဒီျဖစ္စဥ္ ႀကီးကို သူ႔ အတိုင္းလႊတ္ေပး ထားမွာလား။ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း နည္းေတြ မရွိ ေတာ့ဘူးလား။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် တစ္ခု က ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ မွ တာ၀န္ယူ ေသာ မယူ မေန ရ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး အာမခံ စံနစ္ (Compulsory community health insurance scheme) ကို က်င့္သံုး ႏိုင္ပါသတဲ့။ ယူႏိုက္တက္ ကင္းဒမ္း ရဲ ႔ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ စံနစ္ (NHS: National Health Service) နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ရဲ ႔ တက္ရွင္ လက္ထက္ ကက်င့္သံုး ခဲ့တဲ့ အားလံုး လႊမ္းၿခံဳ က်န္းမာေရး စံနစ္ (UC: Universal Coverage Scheme) ေတြမွာ ဒီသေဘာမ်ိဳး ကိုေတြ႔ ရပါတယ္။ အေမရိကန္ မွာ မႈိလို ေပါက္ေနတဲ့ private health insurance ေတြကေတာ့ ဒီ ျဖစ္စဥ္ ႀကီးကို မေျပလည္ ေစရံုမွ် မက ပိုလို႔ေတာင္ ဆိုးေစ သတဲ့။

သို႔ေသာ္လည္း အဲဒီလို compulsory community health insurance scheme တစ္ခု တည္ေဆာက္ ဖို႔ဆို တာကိုက ျမင္းမိုရ္ ေတာင္ တက္ရ သေလာက္ ကိုခက္ခဲ ပါတယ္။ အတတ္ ပညာ၊ အရင္း အႏွီး၊ အခ်ိန္၊ ေငြ၊ လူအင္အား အမ်ားႀကီး သံုးၿပီး တည္ေဆာက္ ရမဲ့ စံနစ္ မ်ိဳးပါ။ ဒီစံနစ္ ရဲ ႔ အဓိက ေက်ာရိုးဟာ ျပည္သူေတြ ထံက ေကာက္ခံတဲ့ ၀င္ေငြခြန္ (Income tax) ရယ္၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ဘီယာ လိုက်န္းမာေရး ထိခိုက္ ေစႏိုင္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြ အေပၚမွာေကာက္ ခံတဲ့ Sin tax & earmarked tax ေတြရယ္ ကိုက်န္းမာေရး အာမခံ ေငြပင္ ေငြရင္း လုပ္ၿပီး တည္ေဆာက္ရ တာကိုး။

အခြန္ လို႔ဆိုရာမွာ တရားမွ်တ ေသာ အခြန္ စံနစ္ (Progressive tax system) နဲ႔ တရား မွ်တ မႈမရွိေသာ အခြန္ စံနစ္ (Regressive tax system) ဆိုၿပီး ရွိေနျပန္ေတာ့ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ ဟာဘယ္လို အခြန္ စနစ္မ်ိဳးနဲ႔ စခန္းသြား ေနသလဲ ဆိုတာ ကို သုေတသန လုပ္ၾကည့္ ဖို႔ လိုလာျပန္ တယ္။ ၀င္ေငြ မ်ားသေလာက္ အခြန္ မ်ားမ်ား ေပးရ ၿပီး ၀င္ေငြ နည္းရင္ အခြန္ နည္းနည္း ပဲေပး ရတာကို progressive tax၊ ၀င္ေငြ နည္းသူ အခြန္မ်ားမ်ား ေပးရၿပီး ၀င္ေငြ မ်ားတဲ့ သူေတြက နည္းနည္းပဲ ေပးရရင္ regressive tax လို႔ေခၚပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခု က ျဖစ္လာ လတၱံ႕ ေသာအႏၲရာယ္ အေပၚ လူထုရဲ ႔ သေဘာထား ဆန္းစစ္ခ်က္ ဆိုတဲ့ risk analysis ကိုလည္း လုပ္ၾကည့္ ရေသးတယ္။ က်န္းမာေရး အာမခံ စနစ္ ဆိုတာမ်ိဳးက အက်ိဳးသက္ေရာက္ မႈရွိႏိုင္သမွ်ေသာ လူထုရဲ ႔ ထည့္၀င္ ေငြ (premium) အားလံုး ကို ေငြပင္ ေငြရင္း လုပ္ထားၿပီး ဒီအက်ိဳး ကိုေရာဂါ ျဖစ္တဲ့ အခါ ခံစား၊ မျဖစ္ရင္ မခံစားနဲ႔ ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ရွိတာ ကိုးဗ်။ ဆိုေတာ့ လစဥ္ ေၾကး မွန္မွန္ ထည့္ၿပီး ကိုယ္ ကက်န္းမာ ပကတိ၊ ခ်မ္းသာ အတိ ျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္ေငြ ကို သူမ်ားေရာဂါ ကုဖို႔ အလွဴ လုပ္ေန ရသလို ျဖစ္ေနတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္း risk analysis ဆိုတာ ကိုလုပ္ ကို လုပ္ရ ပါတယ္။ ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ အရ ေလာက မွာ လူသံုးမ်ိဳး သံုးစား ရွိသတဲ့ ...

1. ျဖစ္လာ ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ (ေရာဂါ ရႏိုင္ေခ်) ကို ရင္မဆိုင္ လိုပဲ ႀကိဳတင္ ေရွာင္လႊဲ လိုတဲ့ လူမ်ိဳး ကို Risk averters လို႔ ေခၚပါတယ္။
2. ဘာအႏၲရာယ္၊ ဘာေရာဂါ ကိုမွ မေၾကာက္ပဲ လုပ္ခ်င္ တာလုပ္မယ္၊ ေသေျမႀကီး ရွင္ေရႊထီး ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳး ေတြကို Risk takers တဲ့။
3. ေၾကာက္တယ္ လဲမဟုတ္၊ မေၾကာက္ဖူး လည္းမဟုတ္၊ အေျခ အေနေပၚ မူတည္ တာပဲ ဆိုသူမ်ား ကို Risk neutrals ေတြလုိ႔ ေခၚပါတယ္။

Compulsory community health insurance scheme တစ္ခု က်င့္သံုး ေတာ့မယ့္ အခါမွာ ဒီတိုင္းျပည္၊ ဒီ လူမႈ အဖြဲ႔ အစည္း မွာ ဘယ္လို လူမ်ိဳးေတြ မ်ားေန သလဲ ဆိုတာ ကိုဆန္းစစ္ တာကို risk analysis လို႔ေခၚတာပါ။ အကယ္၍ Risk averters က အမ်ားစု ဆိုရင္ ေနာင္တခ်ိန္ မက်န္းမာမဲ့၊ ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ကိုႀကိဳတင္ ေရွာင္လႊဲ လိုစိတ္ မ်ားၾကလို႔ ဒီစနစ္ ကေအာင္ျမင္ ႏိုင္ပါတယ္။ Risk taker ေတြ မ်ားရင္ေတာ့ ကိုယ္ ေရာဂါ ရမွာကို လည္းမပူ၊ သူမ်ား အတြက္ေတာ့ ေ၀လာေ၀း မို႔ က်န္းမာေရး အတြက္ income tax ကသံုးမယ္ ဆိုတာကို၊ လစဥ္ ႏွစ္စဥ္ premium ေၾကး မွန္မွန္ ထည့္ရ မွာကို အလြန္၀န္ေလး ၾကလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစနစ္ ဘယ္ေတာ့ မွမေအာင္ျမင္ ဘူးတဲ့။ Risk neutral သမားမ်ားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေလယူရာတိမ္း၊ ယိမ္းတတ္ သူမ်ားမို႔ အခ်ိန္ေပး၊ နားခ်၊ စည္းရံုး မႈအေပၚ မူတည္ၿပီး ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါသတဲ့။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို စနစ္မ်ိဳး က shock absorber အျဖစ္နဲ႔ ေရာဂါ ေၾကာင့္ မြဲျပာက် တာေတြ၊ ေငြမရွိလို႔ ေဆးမကု ႏိုင္တာ ေတြ၊ အတြင္းလိႈက္ စားေရာဂါ ပ်ံ ႔ႏွံ႔ မႈေတြ ကိုခုသာ ခံသာ လုပ္ေပးႏိုင္ တယ္ပဲ ဆိုဦးေတာ့ ျပႆနာ အေပါင္း လံုး၀ ကင္းစင္ သြားတာ ေတာ့မဟုတ္ ပါ။ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ကြာလတီ ညံ့ဖ်င္းတာ၊ အၾကာႀကီး တေမ့ တေမာ ေစာင့္ရတာ၊ ဟိုစာရြက္ မွာ ဟိုဟာ ျဖည့္ၿပီး ဟိုကိုသြား၊ ဒီစာရြက္ မွာ ဒီဟာ ျဖည့္ၿပီး ဒီကိုလာ စတဲ့ ဗ်ဴဳရို ကေရစီ ႀကိဳးနီ ေတာင္ႀကီး ကို မေက်ာ္ လႊားႏိုင္တာ။ ေဆးရံု နဲ႔ ဆရာ၀န္ မ်ား အတြက္ provider payment system မွာအားနည္း ခ်က္ေတြ ရွိတာ စသည္ျဖင့္ ထိုင္းရဲ ႔ UC ေရာ၊ ၿဗိတိန္ ရဲ ႔ NHS ေရာမွာ အားနည္း ခ်က္ ေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ နဲ႔ ျပႆနာ ေတြ တေလွ ႀကီးပါ။

ဒါေၾကာင့္ ေစာင့္ဆိုင္း စရာမလိုတဲ့။ ေငြ ရွိရင္ အခ်ိန္မေရြး ျပလို႔ ရတဲ့၊ ႀကိဳက္သေလာက္သံုး က်သေလာက္ေပး က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ေတြက ရွိေနဦးမွာ။ လူေတြကလည္း ေရာဂါ ရေနဦးမွာ။ ရွင္သူ ရွင္ၿပီး ေသသူ ေသေနၾကဦးမွာ၊ ျဖစ္လိုက္၊ တည္လိုက္၊ ပ်က္လိုက္၊ဒါကို ပဲ ေလာကရဲ ႔ သံသရာ လို႔ ေခၚၾကၿပီး မွန္မွန္ႀကီး လည္ပါတ္ တတ္တဲ့ သေဘာလည္း ရွိေနတယ္ မဟုတ္လား ။။။။။။။။။။။။။

Read More...

Collapse...

Dangers of Microwave Oven ...

အႏ ၱရာယ္နဲ ့ရင္းျပီး သံုးေနၾကတဲ့ မိုက္ခ႐ိုေဝ့ဗ္ မီးဖို မ်ား

ကမာၻေပၚရွိ သန္းေပါင္း မ်ားစြာေသာလူေတြဟာ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္ဖို ့နဲ ့ အခ်ိန္ကိုေခၽြတာဖို ့ မိမိ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ႏုိင္မႈကို ဥေပကၡာျပဳ ေနၾကပါတယ္။ Microwave oven အတြက္ low-density microwave energy ရဲ ့သဘာ၀ ကို စတင္ ေဖာ္ထုတ္ ႏုိင္ခဲ့ပံု ေလးကိုလည္း ရႈစားၾကည့္ပါဦး။ ၁၉၄၆ မွာ Dr. Percy Spencer ဟာ ေရဒါဆိုင္ရာ သုေတသန တစ္ခုကို လုပ္ေနခဲ့တာ ပါ။ သူဟာ Magnetron လို ့ေခၚတဲ့ vacuum tube ေလးကို စမ္းသပ္ေနစဥ္မွာ သူ ့အိတ္ကပ္ထဲက candy ေခ်ာင္းေလး အရည္ ေပ်ာ္သြားတာကို စတင္ သတိထားမိပါတယ္။ အဆိုပါ tube အနားကို ေပါက္ေပါက္ ေျပာင္းေတြ ထားၾကည့္ေတာ့ ေပါက္ထြက္ျပန္ ့က်ဲကုန္တာကို ေတြ ့လိုက္ရတယ္။ ဒါနဲ ့ tube အနားကို ၾကက္ဥ တစ္လံုး ထားၾကည့္လိုက္တယ္။ ၾကက္ဥဟာလည္း တစ္ျဖည္းျဖည္း ပူလာျပီး ေပါက္ထြက္ သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ ့ အျခားေသာ အစားအစာမ်ားကို အလြယ္တကူ ခ်က္ျပဳတ္ႏိုင္ေအာင္ Microwave oven ေတြကို စတင္ တီထြင္ခဲ့တာပါ။

ဒီ electromagnetic waves ေတြဟာ ဦးေႏွာက္မွာရွိတဲ့ ပီက်ဴထရီဂလင္း၊ မ်က္လံုး၊ ေ၀ွးေစ့၊ ေသြးဆဲလ္ေတြကို အဓိက အႏ ၱရာယ္ ေပးပါတယ္။ Oven ေတြမွာ အဆိုပါ waves ေတြမထြက္ေအာင္ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲ ထုတ္လုပ္ ထားတယ္လို ့ေတာ့ ဆိုပါတယ္။ သို ့ေသာ္လည္း က်န္းမာေရးကို ျခိမ္းေျခာက္မႈေတြက ေလ်ာ့နည္းမသြားပါဘူး။ ဂ်ာမနီ Humbolt Universitat zu Berlin က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ ့ သုေသတနနဲ ့ ရုရွား ေရဒီယို တက္ခ္ေနာ္ေလာ္ဂ်ီ တကၠသုိလ္မ်ား ပူးေပါင္း ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ သုေတသန ေတြက မက္ခရုိေ၀့ဖ္ သံုး အစားအစာ မ်ားရဲ႕ကင္ဆာ ေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္မႈ၊ အစားအစာ အရည္အေသြး ေလ်ာ့က်ေစမႈ (အာဟာရ ဓါတ္မ်ား ဆံုးရႈံးမႈ)၊ မိုက္ခရုိေ၀့ဖ္ စြမ္းအင္ စိမ့္ထြက္မႈ ဆိုးက်ိဳး မ်ားနဲ႕ ပက္သက္ျပီး သက္ေသ အခ်က္အလက္ မ်ားစြာ တင္ျပ ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

အဆိုပါ သုေတသနမ်ား အရ ေပၚေပါက္လာတဲ ့ မိုက္ခရိုေ၀့ဖ္ သံုးစြဲမႈကို စြန္ ့လႊတ္သင့္ေသာ အေၾကာင္းအရာ ေတြကေတာ့ ...

- မုိက္ခရုိေ၀့ဖ္ကို ကာလရွည္ၾကာ စြဲစြဲျမဲျမဲ သံုးစြဲသူေတြမွာ ဦးေႏွာက္တြင္း လ်ွပ္စီးမႈ ထိခိုက္ ပ်က္ယြင္း ျခင္း
- မိုက္ခရုိေ၀့ဖ္ သံုး အစားအစာမ်ားတြင္ ေပၚေပါက္လာေသာ အမ်ိဳး အမည္မသိ ေဘးထြက္ ပစၥည္း မ်ားကို ကုိယ္ခႏၶာမွ မေခ်ဖ်က္ ႏုိင္ျခင္း
- မေခ်ဖ်က္ ႏုိင္ေသာ ေဘးထြက္ ပစၥည္းမ်ား၏ မေကာင္းေသာ အာနိသင္မ်ား ကိုယ္ခႏၶာတြင္ က်န္ရွိ ေနျခင္း
- အဆိုပါ အစားအစာမ်ားကို ေရရွည္ စားသံုးမႈေၾကာင့္ က်ား/မ ေဟာ္မုန္းမ်ား ထုတ္လုပ္မႈ ေျပာင္းလဲ ႏုိင္ျခင္း
- ဗီတာမင္၊ သတၱဳဓါတ္၊ အာဟာရဓါတ္မ်ား ေလ်ာ့နည္း သြားျခင္း
- အသီးအရြက္ မ်ားတြင္ ပါရွိေသာ သတၱဳဓါတ္မ်ားမွ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစေသာ free radicals မ်ား အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ သြားျခင္း
- အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း ကင္ဆာမ်ား ျဖစ္ေစျခင္း (အေမရိကမွာ အူမႀကီး ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ တိုးလာေစတဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြ ထဲက တစ္ခုလို ့ ဆိုၾက ပါတယ္)
- ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ေသြးထဲ ေရာက္ရွိမႈကို ပုိမို မ်ားျပား ေစျခင္း
- ျပန္ရည္က်ိတ္ ႏွင့္ ေသြးအတြင္း ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ေၾကာင့္ ကိုယ္ခႏၶာ ခုခံအား စနစ္ ခ်ိဳ႕တဲ့ အားနည္း ျခင္း
- မွတ္ဉာဏ္နဲ ့အာရုံစူးစိုက္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့က်ေစျခင္း

တို ့ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ မိုက္ခရိုေ၀့ဖ္နဲ ့ပက္သက္လို ့ အလုပ္ရႈပ္လွပါတယ္ဆိုတဲ့ ႏို ့ဘူးတုိက္ေမေမမ်ား အထူးသတိထားစရာ တစ္ခ်က္ရွိပါေသးတယ္။ အခ်ိန္မရွိလို ့ဆိုျပီး ကေလးႏုိ ့ဘူးကို မိုက္ခရိုေ၀့ဖ္ထဲ သြား မထည့္လိုက္ ပါနဲ ့။ ႏို႕ဘူး မွာ ေအးပံု ေပါက္ေန ေသာ္လည္း အတြင္းရွိ ႏို႕မ်ား ပူ ေနလို ့ ကေလးရဲ ့ပါးစပ္နဲ ့လည္ေခ်ာင္း အပူေလာင္ သြားတတ္ ပါတယ္။ ႏုိ ့မွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်ိဳ ့အမိုင္ႏို အက္စစ္ (အသားဓါတ္) ေတြဟာ အသြင္ ေျပာင္း သြားျပီး ကေလးရဲ ့ အာရုံေၾကာနဲ ့ ေက်ာက္ကပ္ ေတြကို ထိခိုက္ ေစႏုိင္ပါေသးတယ္။

၁၉၉၁ က အေမရိကန္၊ ေအာ့ကလာ ဟုိးမား ေဆးရုံ တစ္ခုမွာ မုိက္ခရုိေ၀့ဖ္နဲ ့အပူေပးထားတဲ့ ေသြးကို သြင္းေပးလုိက္လို ့ သာမန္ ေသြးသြင္းမႈ ေလးမွ လူနာတစ္ဦး အသက္ ဆံုးရႈံး ခဲ့ဖူး ပါတယ္။ မိုက္ခရို ေ၀့ဖ္ ေၾကာင့္ ေသြး အတြင္း ပစၥည္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲ ေစခဲ့ ပံုပါပဲ။

၂၁ ရာစု လူသားမ်ားကေတာ့ ထိုသို ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး မ်ားလွေသာ မိုက္ခရုိေ၀့ဖ္မ်ားကို မက္မက္ေမာေမာ သံုးစြဲေနၾကပါတယ္။ အခ်ိန္ကုန္လည္း သက္သာပါတယ္။ လူလည္း သက္သာလွပါတယ္။ အရသာလည္း ထူးကဲလွပါတယ္။ ပူပူ ေႏြးေႏြး ေလးေတြ လည္း စားရ ပါတယ္။

- အခ်ိန္ကုန္ သက္သာ ေသာ္လည္း မိမိလူ ့သက္တမ္းကုိ ထိခိုက္ ေစေၾကာင္း …
- လူသက္သာေသာ္လည္း မျမင္ႏုိင္ေသာ ထိခိုက္မႈမ်ား ကိုယ္ခႏၶာတြင္း ျဖစ္ပြား ေနေၾကာင္း …
- အရသာထူးလွေသာ္လည္း အာဟာရ ဓါတ္မ်ား ခ်ိဳ ့တဲ့ေနေၾကာင္း …
- ပူပူ ေႏြးေႏြးေလးရဲ ့ေနာက္ကြယ္မွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစသည့္ ဓါတ္ပစၥည္း ပါ၀င္ ေနႏိုင္ေၾကာင္း ကိုေတာ့ျဖင့္ … … … …

ကိုးကား
http://www.mercola.com/article/microwave/hazards.htm
http://www.gallawa.com/microtech/history.html
http://www.manbir-online.com/htm3/new.42.htm

Read More...

Collapse...

Life Cycle (6)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာကို သံသရာ ဟုေခၚသည္ (၆)
Juan

က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ ႏွင့္ ေဆးဖိုး၀ါးခ

ေစ်းကြက္ ထဲမွာ ေအာင္ပန္းပန္ လို႔ ေအာင္လံ တံခြန္ လႊင့္ထူ ထားတဲ့ ပုဂၢလိက ကုသ ေရး ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဟာ အေမ ရိကန္ တစ္ႏိုင္ငံ လံုးကို လြန္ခဲ့ တဲ့ အႏွစ္ ေလးဆယ္ ေလာက္က စလို႔ ၀ါးမ်ိဳ ပစ္လိုက္ တယ္။ ဘာသာေရး အသင္း အဖြဲ႔ အခ်ိဳ ႔ရဲ ႔ ခေနာ္ ခနဲ႔ မျဖစ္ စေလာက္ အခမဲ့ ေဆးရံု ကေလး မ်ားနဲ႔ အစိုးရ ရဲ ႔ Medicare & Medicaid program ေခၚ သက္ၾကား အိုနဲ႔ ဒုကၡိတ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ မျဖစ္စေလာက္ ကလြဲ လို႔ ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္ တို႔ ေရႊျပည္ႀကီး မွာလည္း ယခင္ စာဘူးေတာင္း သာသာ ပုဂၢလိက ေဆးခန္း ေလးမ်ား ရန္ကုန္ ေရႊဘံု သာလမ္း ေလာက္မွာ ပဲ က်ိဳးတို႔ က်ဲတဲ ရွိခဲ့ ရာက ေစ်းကြက္ လိႈင္းလံုး ႀကီးေတြ ရိုက္ခတ္တဲ့ ၁၉၉၀ ျပည္လြန္ ႏွစ္မ်ား ကစလို႔ ပုဂၢလိက ေဆးရံု ေဆးခန္း မ်ားဟာ ကလလ ရည္ၾကည္ သေႏၶ တည္လာ လိုက္တာ အခ်ိန္ တိုတို အတြင္း အေျခ ခိုင္ အသားက် လာၾကတယ္။ ဘယ္စီးပြား ေရးလုပ္ငန္း မွ မယွဥ္ ႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ ဖြံ႔ၿဖိဳး လာတယ္။ ခႏၶာ ရွိသေရြ ႔ ေ၀ဒနာ ရွိမွာ မို႔ ေဖာက္သည္ မရွိမွာ ဘယ္ေတာ့ မွပူ စရာ မလိုတဲ့ လုပ္ငန္းကိုး။

၀န္ေဆာင္မႈ သေဘာလည္းပါ၊ ေစ်းကြက္ စံနစ္ လည္းျဖစ္လို႔ လက္၀ါးႀကီး အုပ္ (Monopolize) လုပ္လို႔ မရပဲ အၿပိဳင္ အဆိုင္ ေတြမ်ား လာတယ္။ ဒီလို ဆိုေတာ့ ကိုယ့္ေဆးခန္း လူမ်ားမ်ား၀င္ဖို႔ ဆြဲေဆာင္ တဲ့ နည္းလမ္း ေတြ သံုးလာ ၾကရ ၿပီေပါ့။ လူနာ ေတြကို ကံစမ္းမဲ နဲ႔၊ ေမာ္ဒယ္ ရွိဳးပြဲ နဲ႔ ဆြဲေဆာင္လို႔ မရဘူး။ လူနာ ႏွစ္ေယာက္ က်ဳပ္တို႔ ေဆးရံု တက္ရင္ ေနာက္ထပ္ တစ္ေယာက္ အလကား တက္ခြင့္ ေပးမယ္ တူးပလပ္စ္၀မ္း ပါလို႔ ပရိုမိုးရွင္း လုပ္လို႔ မရတာ လဲေသခ်ာ တယ္။ ဒီမွာ တင္ပဲ အရည္ အေသြးျမင့္ ကုသေရး လုပ္ငန္း (Quality Health Care) ဆိုတဲ့ စကားလံုး ကိုႏႈတ္တက္ ရြရြ ရြတ္ဆို ၾကေတာ့တယ္။ ကုသမႈ အရည္ အေသြး ျမင့္ေလ၊ ေ၀ဒနာ ေပ်ာက္ကင္း ခ်မ္းသာ ဖို႔အာမခံ ခ်က္ေပးႏိုင္ ေလ၊ လူနာမ်ားမ်ား ရဖို႔ ေသခ်ာေလ၊ ဆိုေတာ့ ဒိတ္ဒိတ္ႀကဲ အေတြ႔အႀကံဳ ရင့္ ဆရာ၀န္ ေဂၚဇီလာ ႀကီးမ်ား၊ ေနာက္ဆံုးေပၚ ေရာဂါ ရွာေဖြေရး စက္ကရိယာ မ်ား၊ ျပည္သူ႔ ေဆးရံုမ်ား မွာ အိပ္မက္ေတာင္ မမက္၀ံ့ တဲ့ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကုသေရး အသံုး အေဆာင္မ်ား၊ လိႈက္လွဲ ပ်ဴဌာ ယဥ္ေက်း ၿပီးျမင္ရံု နဲ႔ ရင္တုန္ သြားရမဲ့ ဧည့္ႀကိဳ မယ္ကေလးမ်ား၊ အပ်ံစား လူနာ နားေန ခန္းမ်ား၊ မ်က္စိပႆာဒ ရွိဖို႔ ဘာညာ၊ အကြန္႔ အညြန္႔ ေတြကို အၿပိဳင္ အဆိုင္ ထင္တိုင္းႀကဲ ၾကေတာ့တယ္။ ဟိုတယ္ ေဆးရံု ၀န္ေဆာင္မႈ (Hotel Hospital Service) ဆိုတဲ့ စကားလံုး ေတာင္သံုးလာ ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာင္ အျမတ္ အစြန္း ကိုေမွ်ာ္ကိုးၿပီး ထည့္လိုက္ ရတဲ့ အရင္း အႏွီး ကေၾကာက္ စရာေကာင္း ေလာက္ေအာင္ ႀကီးလာတယ္။ ေဆးရံု ေၾကာ္ျငာ ေလးတစ္ခု ဖတ္ၾကည့္ ၾကပါစို႔ --- --- --- --- -- --- --- --- ။

“ကြ်ႏ္ုပ္ တို႔၏ ေဆးရံုႀကီး သည္ ႏိုင္ငံ တကာ အဆင့္မွီ ေဆးကုသ မႈကို ေပးစြမ္း ႏိုင္ယံု မွ်မက ေဆးရံုတြင္း ႂကြေရာက္ လာသူ သဗၼဴရိသ အႏြယ္၀င္ သူေတာ္စင္ မိတ္သဟာ အေပါင္းအား ခ်စ္စဖြယ္ ေကာင္းလွၿပီး ခ်ိဴသာ ယဥ္ေက်း လြန္းလွ သည့္ ဧည့္ႀကိဳမယ္ ကေလးမ်ားက အၿပံဳးပန္း မ်ားျဖင့္ ပထမ ဆံုးႀကိဳဆို ပါရေစ။ မိတ္ေဆြ ေဆာင္ရြက္ စရာ ကိစၥရပ္ အားလံုး ကို၀န္ေဆာင္မႈ ၀န္ထမ္းမ်ားက ေသခ်ာ ေစ့စပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ေပးပါမည္။ ေရႁမႇဳပ္ ဆိုဖာ တြင္ထိုင္ရင္း ဧည့္ ခန္း ေဆာင္ အတြင္း မွစိမ္းလန္း စိုေျပေသာ ေရာင္စံု ပန္းမာန္ မ်ား ႏွင့္ ေရပန္း မ်ားကို ၾကည့္ရႈ ခံစားရင္း မိတ္ေဆြ စိတ္ခ်မ္း သာစြာ ေနထိုင္ပါေလ။ မိတ္ေဆြ ခံစားေနရ ေသာေ၀ဒနာ ကိုပိန္းၾကာ ဖက္တြင္ ေရမတင္ သလို ေလွ်ာက် ေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ ကုသ ေပးႏိုင္ စြမ္းရွိ သည့္ ၀ါရင့္၊ သမၻာရင့္ ဒိတ္ဒိတ္ႀကဲ၊ လက္လက္ထ၊ ဆရာ၀န္ ႀကီး ႏွင့္ေဆြးေႏြးပါ။ ေဆးရံု တြင္ တက္ေရာက္ ကုသရန္ လိုအပ္ ပါက ၾကယ္ငါးပြင့္ အဆင့္ ဟိုတယ္ ၀န္ေဆာင္မႈ ထက္ သာလွ်င္သာမည္၊ မညံ့ေသာ ကြ်ႏ္ုပ္ တို႔၏ လူနာခန္း မ်ားကို မိတ္ေဆြ စိတ္တိုင္းက်ရ ပါေစမည့္။ ေကဘယ္ တီဗြီ မွ ၂၄ နာရီ ေဖ်ာ္ေျဖေရး အစီအစဥ္ မ်ားကို ၾကည့္ရင္း အပန္းေျဖပါ။ ေဂါက္ရိုက္ခ်င္ ေသးသည္ ဆိုလွ်င္ အနီးနားမွာ ကိုးက်င္း မီနီေဂါက္ကြင္း ကေလးႏွင့္ --- --- --- --- -- --- --- ---”

ေပ်ာ္စရာႀကီး။ ေရာဂါ သာမရွိခဲ့ ရင္ေပါ့ေလ။ ေဆးရံု လာပါတယ္ ဆိုမွ ေရာဂါ မရွိတဲ့ လူရွိမလား ဗ်၊ ကြာလတီ ၀န္ေဆာင္ မႈ ဆိုတဲ့ သေဘာကို ထင္သာေအာင္ ေျပာျပ တာပါ။ ဒီလို ကြာလတီ့ ကြာလတီ ၀န္ေဆာင္မႈ ေတြ အတြက္ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ ႏွံ လုိက္ရတဲ့ ကုန္က် စရိတ္ ေတြဟာ သူ႔ထက္ငါ အၿပိဳင္ အဆိုင္ ေခတ္ႀကီး မွာ ေက်သြားတယ္ လို႔ မရွိေလာက္ေအာင္ ထပ္ထပ္ ၿပီးတက္တက္ လာလို႔ စက္ေလွကား အရင္း အႏွီး (Cost Escalation) လို႔ အမည္ ကင္ပြန္း ေတာင္ တပ္ေပး ထားရေသး။

ဒီကုန္က် စရိတ္ ေတြကို ဒီ၀န္ေဆာင္မႈ ကိုေနာက္ဆံုး သံုးစြဲ သူ (End User) လည္းျဖစ္၊ ငါ့၀မ္း ပူဆာ မေနသာ သူလည္း ျဖစ္တဲ့ လူနာ မ်ားက က်ခံ ရမွာ ကေတာ့ အေသ အခ်ာ ပဲေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္း ဒီအတြက္ သင္အိတ္ ေဖာင္း ေနဖို႔ ေတာ့ လိုသည္ လို႔ ထည့္ေၾကာ္ျငာ စရာ မလိုေလာက္ေအာင္ သေဘာေပါက္ နားလည္ၿပီးသား။

ႀကိဳက္သေလာက္ သံုး၊ က်သေလာက္ ေပး ဆိုေတာ့ လူနာမ်ားမ်ား ၀င္ဖို႔ ဆြဲေဆာင္ဖို႔ လိုလို မလိုလို လုပ္ထားတဲ့ အပို ၀န္ေဆာင္မႈ စရိတ္ စက ေတြ အားလံုး ကိုအခ်ိဳးက် ေပါင္းထည့္လိုက္ တဲ့အခါ အမွန္ တကယ္ က်သင့္ က်ထိုက္ တဲ့ ေဆးဖိုး ၀ါးခ ဆိုတာ ထက္ အမ်ားႀကီး ပိုက် သြားပါေတာ့တယ္။ ဧည့္ႀကိဳ မယ္ကေလး ေတြရဲ ႔ အၿပံဳး တစ္စ အတြက္၊ ဧည့္ခန္း ထဲက ေရႁမႇဳပ္ ဆိုဖာမွာ ထိုင္ၿပီး ေရပန္း ကိုမ်က္စိ ပႆာဒ ခံစား မိတဲ့ အတြက္၊ အခန္း ထဲကေန ထမင္း ပြဲ ေရွ ႔ေရာက္ မွာစား မိတဲ့ အတြက္၊ ေရခ်ိဳး ဇလံု ႀကီး ထဲ ေရေမႊး ဆပ္ျပာ ေတြ ထည့္ၿပီး ဇိမ္ခံ ေရခ်ိဳးမိတဲ့ အတြက္၊ နာလန္ ထစ မွာၿငိမ္ၿငိမ္ မေနႏိုင္ ပဲ ဒရိုက္ဗာ တုတ္နဲ႔ ဟန္လုပ္ၿပီး ေဂါက္သီး ကိုအုပ္မိ တဲ့ အတြက္၊ ဟိုဟာ အတြက္၊ ဒီဟာ အတြက္၊ အားလံုး အတြက္ ေပးဖို႔ တာ၀န္ မိတ္ေဆြ မွာရွိေန သည္မဟုတ္ ပါလား။

Read More...

Collapse...

Useful links to epidemiological software and courses (1)

• Free Epidata software
  http://www.epidata.dk/
• Free public health software
  http://www.brixtonhealth.com/
• Interactive Statistical Pages Project
  http://statpages.org/
• Open source software
  http://www.openepi.com/Menu/OpenEpiMenu.htm
• Public domain EpiInfo software
  http://www.cdc.gov/epiinfo/
• The Epidemiology Supercourse
  http://www.pitt.edu/~super1
• Karolinska Instituet
  http://www.bioepi.org/
• Critical Appraisal Skills Programme
  http://www.phru.nhs.uk/casp/casp.htm
• University of Alabama Masters in Public Health – Biostatistics Course
  http://statcourse.dopm.uab.edu/
• The European Programme for Intervention Epidemiology Training
  http://www.epiet.org/
• The Network of Training Programs in Epidemiology and Public Health Interventions
  http://tephinet.org/
• Chinese Education and Research Network
  http://www.cernet.edu.cn/

 

Read More...

Collapse...

Life Cycle (5)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာကို သံသရာ ဟုေခၚသည္ (၅)
Juan

က်န္းမာေရး စံနစ္ ႏွင့္ က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္

WHO ရဲ ႔ Health System Performance Index အရ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အေကာင္းဆံုး ကေန အဆိုးဆံုး တိုင္းျပည္ ထိ အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံေတြ ကိုအမွတ္စဥ္ ခ်လိုက္တဲ့ အခါ ကမၻာ့အေကာင္းဆံုး ဆရာ၀န္၊ သမားေတာ္ ႀကီးမ်ား စုစည္းရာ လို႔လက္မ ေထာင္ေနတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ဟာ နံပါတ္၀မ္း တစ္၊ ဂဏန္း တစ္ပဲ လို႔ ထင္တစ္လံုး နဲ႔ေန ၾကရာ က တကယ္တမ္း မွာေတာ့ အဆင့္ (၃၉) မွာသာ ရပ္တည္ ရရွာ တယ္။ က်န္းမာေရး စံနစ္ ရဲ ႔စြမ္းေဆာင္ရည္ အေကာင္းဆံုး အဆင့္ (၁) ကျပင္သစ္ ႏိုင္ငံ၊ အဆင့္ (၂) ကအီတလီ ႏိုင္ငံ၊ UK က အဆင့္ (၁၈)၊ အာရွစီးပြားေရး ဘုရင္ ဂ်ပန္ ကေတာ့ အဆင့္ (၁၀) ပါ။ ၀မ္းနည္း စရာ ေကာင္း တာက ကြ်န္ေတာ္ တို႔ရဲ ႔ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ဟာ ဒီဇယား မွာ အဆင့္ (၁၉၀) ခ်ိတ္ပါတယ္။ သူ႔ ေနာက္မွာ ဘာကီယာ ဖူဆို တစ္ႏိုင္ငံသာ က်န္ပါေတာ့တယ္။

(အထင္ေသး လြန္ၿပီး ရမ္းထည့္ တဲ့ Data ေတြရယ္၊ တိတိ က်က် ဘယ္လိုမွ မရ ႏိုင္လို႔ မွန္းထည့္ တဲ့ data ေတြေၾကာင့္ ဒီေလာက္ ျဖစ္ရ တာပါ၊ အမွန္ေတာ့ Financial contribution component တစ္ခု ကလြဲ ရင္ ဒီေလာက္ အေျခ အေန မဆိုးပါ။)

ဒီလို လည္းအေျဖ ထြက္ေရာ အရာရာ ငါသာ ပထမ လုပ္ခ်င္ၾက တဲ့ အန္ကယ္ဆမ္ တို႔ မစၥတာ ယန္းကီး တို႔လူစု ေဆြ႔ေဆြ႔ခုန္ ေအာင္ မခံ မရပ္ ႏိုင္ျဖစ္ ၾကပါတယ္။ ျပင္သစ္နဲ႔ အဂၤလန္ မွာ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးရဲ ႔ တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ၀င္ေငြ ဟာ ေဒၚလာ ေျခာက္ေသာင္း သာရွိေန ခ်ိန္မွာ USA ကဆရာ၀န္ တစ္ဦး ဟာ တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ၀င္ေငြ ေဒၚလာ ႏွစ္သိန္း ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ ကိုၾကည့္ဦး မလား။ ျပင္သစ္နဲ႔ အီတလီ ကက်န္းမာေရး အတြက္ ႏိုင္ငံ့ GDP (Gross Domestic Product) ရဲ ႔ (၉) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ UK က (၈) ရာခိုင္ႏႈန္း နီးပါး ေလာက္ပဲ သံုးေနခ်ိန္မွာ USA က က်န္းမာ ေရး အတြက္ GDP ရဲ ႔ ၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္သံုးၿပီး ေဇာတိက ဇီ၀က ဂိုက္ဖမ္း ေနပါ တယ္။ ဒါနဲ႔ ေတာင္ ဒီေလာက္ အဆင့္ ျဖစ္စရာ လားဆိုၿပီး ေဒါမနႆ ပြားၾက တယ္ေလ။ စူပါ မက မက္ဂါ အင္အားႀကီး မ်ားဆိုေတာ့ WHO အညႊန္း ကိန္းဟာ မွန္ပံု မရ ဘူးလို႔ ယူဆၿပီး သူၾသဇာ ေညာင္းတဲ့ OECD ေခၚ စီးပြားေရး အက်ိဴးတူ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေရး အဖြဲ ႔ကို Health system performance index အသစ္ တီထြင္ ခိုင္းၿပီး တစ္စင္ ေထာင္ ပါေလ ေရာ။ OECD index အရ လည္း သူ႔ရဲ ႔ က်န္းမာေရး စံနစ္ အဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္ ဟာဒံုရင္း ဒံုရင္း ပါပဲ။ အလုပ္ပို ၿပီး တစ္ရွက္ ကေန ႏွစ္ရွက္ ျဖစ္ခဲ့ ရတာသာ အဖတ္ တင္ခဲ့တယ္။

ကမၻာ့ ထိပ္သီး ပါ၀ါ ႏိုင္ငံႀကီး။ က်န္းမာေရး စရိတ္ ေတြဒီေလာက္ ေသာက္ေသာက္ လဲသံုးစြဲ ၿပီး က်န္းမာေရး စံနစ္ က ဘာေၾကာင့္ ထိပ္သီး မျဖစ္ ရတာတုန္း ဆိုတာ စိတ္၀င္ စားစရာ ပါပဲ။ US Health System Analysts မ်ားရဲ ႔ သံုးသပ္ ခ်က္ အနႏၲ ထဲက အဓိက အေၾကာင္း ကေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကိုအစိုးရ ကတာ၀န္ လံုး၀ မယူပဲ ပုဂၢလိက လက္ထဲ ၀ကြက္အပ္ ၿပီး privatization လုပ္ထား လို႔ ဒီလို အျဖစ္ဆိုး ရတာပါတဲ့ ခင္ဗ်။

ေခတ္သစ္ ေဘာဂ ေဗဒ ရဲ ႔ ေဂါ့ဖားသား ႀကီး အဒမ္ စမစ္ က “အစိုးရ ကအုပ္ခ်ဳပ္ ေရးပိုင္း ကိုသာ တာ၀န္ယူပါေလ။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း မွန္သမွ် လုပ္ငန္းရွင္ ေတြစိတ္ႀကိဳက္ လုပ္ပါေစ။ ေစ်းကြက္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ကိုမျမင္ရတဲ့လက္ (Invisible Hands) ေတြက သူ႔ အလိုလို ထိန္းညႇိ ေပးသြားလိမ့္ မယ္” ဆိုတဲ့ စကားကို ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး မာစတာ အန္ကယ္ဆမ္ တို႔က အင္မတန္ ႏွစ္သက္ သကိုး။ ဒါနဲ႔ပဲ Health Care ကိုေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ပံုစံ လုပ္လို႔ ျဖစ္ျဖစ္ မျဖစ္ျဖစ္ ေစ်းကြက္ ထဲ ဇြတ္ထည့္ ပစ္လိုက္ ၾကေတာ့ တာေပါ့။ ဒီမွာ ေမးစရာ ရွိလာတာက ---

က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ ေစ်းကြက္၀င္ ကုန္ပစၥည္းလား?

အေျခခံ ေဘာဂေဗဒ သီအိုရီ မွာ လူေတြရဲ ႔ ၀ယ္လိုအား (Demand)၊ ေစ်းႏႈန္း (Price) နဲ႔ ၀င္ေငြ (Income) ေပၚမူတည္ ၿပီး ေစ်းကြက္၀င္ ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳး အစားကို ေလးမ်ိဳး ေလးစား ခြဲၾက ပါတယ္။

၁၊ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း (Price) ႀကီးေနၿပီး စားသံုးသူရဲ ႔ ၀င္ေငြ (Income) က နည္းေန ရင္ အဲဒီ ပစၥည္းကို ၀ယ္လိုအား နည္းမယ္။ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း က်လာၿပီး၊ ၀င္ေငြ ေကာင္းေန ရင္ေတာ့ ပစၥည္း အေပၚ၀ယ္လိုအား ေကာင္းလာ မယ္ ဆုိရင္ အဲသလို ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳး အစားကို ပံုမွန္ကုန္ပစၥည္း (Normal Goods) လို႔ ေခၚပါတဲ့။ လူသံုးကုန္ ပစၥည္း အမ်ားစု ဟာ ဒီ Category ထဲမွာ။

၂၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း တက္သည္ျဖစ္ေစ၊ က်သည္ ျဖစ္ေစ၊ ၀ယ္သူ ရဲ ႔၀င္ေငြ အေျခ အေန ဘယ္လို ရွိရွိ၊ ပစၥည္း တစ္ခု အေပၚ ၀ယ္လိုအား ကမေျပာင္းလဲ ပဲ ဘယ္ေခတ္ ေရာက္ေရာက္ ပန္းပန္ လွ်က္ပါ ဆိုတဲ့ ပစၥည္း မ်ိဳးကို မရွိ မျဖစ္ ကုန္ ပစၥည္း (Essential goods) တဲ့၊ အေျခခံ စားေသာက္ကုန္ ပစၥည္း မ်ားေပါ့။

၃၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း ကအရမ္း ခ်ိဳသာ တယ္၊ သံုးစြဲ သူမ်ား ကလည္း မူးစု ပဲစု ဆိုတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီပစၥည္း မ်ိဳး အလြန္ ေရာင္း ေကာင္းတတ္ တယ္။ လူေတြ ရဲ ႔ ဘ၀ ေတြ အဆင္ေျပ၊ လူေန မႈေတြ အဆင့္ျမင့္ ၊၀င္ေငြ ေတြတိုး လာတာ နဲ႔ အမွ် ၀ယ္ လိုအား ကဖုတ္ကနဲ ျပဳတ္က် တတ္တဲ့ ပစၥည္းမ်ိဳး ကို မရွိသံုး ကုန္ပစၥည္း (Inferior goods) တဲ့ဗ်ား။ အသင့္စား ေခါက္ဆြဲ ထုတ္တို႔၊ 3 in 1 instant coffee mix တို႔ဆိုတာ ဒီလို အမ်ိဳး အစား တဲ့ဗ်ား။ သိန္းငါးရာ ထီေပါက္ ရင္ ေခါက္ဆြဲ ေျခာက္ ကြန္တိန္နာ နဲ႔ တစ္လံုး ၀ယ္စား မယ္လို႔ စိတ္ကူး ယဥ္တဲ့ လူမ်ိဳး ေတြ႔ဖူး လို႔လား။ ဒါေၾကာင့္ ဒီပစၥည္း မ်ိဳး ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ် သူမ်ား ဟာလူေတြ အၿမဲတမ္း ဆင္းရဲ၊ စုတ္ျပတ္ ၿပီး အမြဲ တကာ့ ထြဋ္ေခါင္ ဘ၀ ကမတက္ ပါေစနဲ႔ လို႔ ဆုေတာင္း ရမလို ပါပဲ။

၄၊ ၀ယ္သူ ေတြက ၀င္ေငြ အလြန္ ေကာင္းခ်ိန္ မွာ ၀ယ္လိုအား အတန္ အသင့္ ရွိမယ္၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း ကေတာ့ ထိလု မိုးဆီ တိမ္သို႔မွီ။ ၀င္ေငြ နည္းနည္း ေလွ်ာ့သြား တာနဲ႔ လံုး၀ ကိုမေရာင္း ရေတာ့တဲ့ ပစၥည္း မ်ိဳးေတြ ကိုဇိမ္ခံ ကုန္ပစၥည္း (Luxury goods) ပါတဲ့။ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာ၊ ဇိမ္ခံကား မ်ား စသည္ျဖင့္ေပါ့၊ ဒီပစၥည္း ေရာင္းသူ ေတြကေတာ့ လူေတြ အားလံုး ေဇာတိက ဘ၀ ကတစ္ျပား မွမေလ်ာ့ ပါေစနဲ႔ လို႔ ေန႔စဥ္ ဘုရား မွာ အခါတစ္ရာ ဆုေတာင္းမယ္ ထင္ပါတယ္။ ကုသိုလ္ ရတာ ေပါ့ဗ်။

ေျပာခ်င္ တာက အကယ္၍ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဟာေရာင္းလို႔၊ ၀ယ္လို႔ ရတဲ့ ကုန္ပစၥည္း တစ္ခုဆိုရင္ အထက္ပါ ေလးမ်ိဳး ထဲက ဘယ္အမ်ိဳး အစားထဲ ပါ၀င္ ပါသလဲ? စဥ္းစား ေတာ္မူ ၾကည့္ၾက ပါေလ။ ေသခ်ာ စဥ္းစား ရင္ ဘယ္အမ်ိဳး အစား ထဲမွ အတိ အက် ထည့္လို႔ မရပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈကို ကုန္ပစၥည္း လို႔ သေဘာ ထားခဲ့ရင္ ေတာင္ ဒါဟာ လူထု နဲ႔ဆိုင္ေသာ ကုန္ပစၥည္း (Merit good, public good) သာျဖစ္တယ္ လို႔ ေျပာတဲ့ သူကေျပာ၊ က်န္း မာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ အတြက္ ဆိုရင္ မရွိ မျဖစ္ ကုန္ပစၥည္း ျဖစ္ၿပီး တိုင္းျပည္ တစ္ခု လံုး အတြက္ ဆိုရင္ ေတာ့ဇိမ္ခံ ကုန္ပစၥည္း ပဲလို႔ စြပ္စြဲ တဲ့လူေတြ လည္းဒုနဲ႔ေဒး။

ေငြကုန္ ေၾကးက် ခံႏိုင္ တိုင္းေတာ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ေကာင္းမလာ တာကိုေရႊ အေမရိကန္ ကအေကာင္းဆံုး သင္ခန္း စာျပသြား ခဲ့ပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ လည္းေငြေၾကး ကိုလံုး၀ ထည့္သြင္း မစဥ္းစားပဲ ေစတနာ၊ ၀ါသနာ၊ အနစ္နာ သာ အရင္း တည္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းႀကီး တစ္ခုလံုး ကိုလည္ပါတ္ လို႔ရႏိုင္ ရိုးလား။ ဥဒၵစၥ၊ ကုကၠဳစ၊ ေဒါ မနႆ ေတြတိုး လာပါ လိမ့္မယ္။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဟာ ဥံဳ-ဟတ္ခ်ေလာင္း၊ ေရာဂါ ေပ်ာက္ေစ လို႔ မန္းမႈတ္ ၿပီး ရွိသမွ် ေရာဂါ ေပ်ာက္ေစ မယ္ဆို ရင္ေတာင္ ဂါထာ မန္းမႈတ္သူ စတဲ့ အရင္း အႏွီး လိုေသး တာကိုး။ ေဆးရံု မ်ား၊ က်န္းမာေရး ဌာနမ်ား၊ ေရာဂါ ရွာေဖြေရး ပစၥည္းမ်ား၊ ပညာရွင္ မ်ား၊ လုပ္သား မ်ား စတဲ့ စတဲ့ စြမ္းအားစု မ်ားအတြက္ ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္မႈ အရင္း အႏွီး သိပ္ရွိတာေပါ့။ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု အတြက္ မနဲ လွတဲ့ ေငြေၾကး အရင္း အႏွီး ေတြကို မွ်မွ် တတ ျဖစ္ေအာင္ စီမံ ခန္႔ခြဲ ႏိုင္ဖို႔ အလြန္ လိုအပ္ ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဆိုတာ ေရာဂါသည္ လူနာ နဲ႔ ကုသသူ သမား တို႔ရဲ ႔ေဆးကုသ မႈ လုပ္ငန္း တစ္ခုတည္း ဘယ္ဟုတ္ မလဲ။ ၿပီးျပည့္ စံုေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ (Comprehensive Health Care) မွာ လုပ္ငန္း ေလးရပ္ ပါ၀င္ တယ္ ---

• က်န္းမာ ေနေသာ ျပည္သူ မ်ားအား ပို၍ က်န္းမာ ေစရန္ လုပ္ေပး ေသာ promotive health service
• ေရာဂါ ျဖစ္လတၱံ႔ေသာ လူထု ကို ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးေသာ preventive health service
• ေ၀ဒနာသည္ လူနာ မ်ားကို ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ ကုသ ေပးေသာ curative health service
• ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳး မ်ားေၾကာင့္ ကိုယ္က်ိဳးနည္း ရသူ မ်ားကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ ၍ ပံုမွန္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းတြင္း ပို႔ေဆာင္ ေပးေသာ rehabilitative health service

ရယ္လို႔ လုပ္ငန္း ႀကီး ေလးရပ္ လံုး လုပ္ေပး ႏိုင္ပါမွာ ၿပီးျပည့္စံု တဲ့က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လို႔ဆိုသကိုး။

ဒါေပမဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လို႔ေျပာရင္ အရင္ဆံုး မ်က္စိထဲ ေျပးျမင္ တာက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မ်ားပဲ မဟုတ္ လား။ ေဆးပညာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ လံုးလည္း ကုသေရး လုပ္ငန္း ကသာ အဓိက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အျဖစ္ ပါ၀င္ ကျပ အသံုးေတာ္ ခံခဲ့ တာႏွစ္ပရိေစတၱ ၾကာၾကာ လွေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္းတကမၻာလံုး ရဲ ႔က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ ခြဲတမ္း ဟာ အၿမဲတမ္း ၈၀-၂၀ ေပၚလစီ ပဲ။ ဆိုလိုတာ ကေတာ့ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ ရဲ ႔ ၈၀ % ကို ကုသေရး လုပ္ ငန္း မွာသံုးစြဲ ၿပီး က်န္သံုးခု ကေတာ့ ၂၀% ကိုမွ်သံုး ၾကရတယ္။ USA မွာက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း အားလံုး ကို ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳလိုက္တယ္ လို႔ အထက္က တင္ျပခဲ့တယ္။

တကယ္ေတာ့ ကုသေရး လုပ္ငန္း ကိုသာ ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳ လို႔ရပါတယ္။ က်န္ လုပ္ငန္း သံုးခု ကိုဘယ္ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္ ကမွ အစိုးရ ထံမွ လက္လႊဲ မယူ၀ံ့ပါေလ။ ထည့္သြင္း ရင္းႏွီး လိုက္တဲ့ အရင္း မွန္သမွ် ေက်ာက္ခဲ ေရျမဳပ္သလို စြပ္ကနဲ ျမဳပ္ၿပီး ဘာအက်ိဳး အျမတ္ မွမရတဲ့ ဒီလုပ္ငန္း ေတြ အတြက္ ပီတိ စားၿပီး အားရွိ မဲ့ဘိဇနက္ သမား တစ္ေယာက္ မွမရွိ၊ ျမတ္ခ်င္ လို႔ ရင္းႏွီး မႈျပဳတာကိုးဗ်။ ဘိဇနက္ လုပ္ငန္း ရွင္ ေတြရဲ ႔အျမင္မွာ promotive, preventive & rehabilitative ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း သံုးရပ္ ဟာ ေသြးစုပ္ ဖုတ္ေကာင္ ႀကီးသံုးေကာင္ လိုအႏၲရာယ္ ႀကီးလြန္းလွတယ္။

ပါတ္၀န္းက်င္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ က်န္းမာေရး ပညာေပးျခင္း၊ အျဖစ္မ်ား ေရာဂါ မ်ားထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးျခင္း၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးျခင္း၊ ဒီလုပ္ငန္း ေတြေၾကာင့္ လူထုမွာ အက်ိဳးရွိတာ ေသခ်ာ တယ္ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ဦးေကာင္း တစ္ေယာက္ ေကာင္း အက်ိဳးရွိ တာမဟုတ္၊ အားလံုး အေပၚမွာ ျဖန္႔ေ၀ ရရွိေသာ အက်ိဳး တရားကိုး။ ဒါေၾကာင့္ အားလံုး ရထိုက္ တဲ့ပစၥည္း (Public good) လို႔ေျပာတာေပါ့။ အားလံုး ရထိုက္လို႔ အားလံုး တတ္ႏိုင္ တဲ့ေစ်းႏႈန္း သတ္မွတ္ပါ ဆိုေတာ့ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မေရြး လူတန္းစား အားလံုး တတ္ႏိုင္ တဲ့ေစ်းႏႈန္း ကေတာ့ အလကား ေပးျခင္း မွတပါး အျခားမရွိေလ။ ဘယ္ဘိဇနက္ သမားက တာ၀န္ယူရဲမွာလဲ။ ဘယ္ေတာ့ မွ အရင္း ျပန္မေပၚ တဲ့ေငြေၾကး ကိုစိုက္ထုတ္ ၿပီးဒီက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ေတြကို ျပည္သူ လူထု အက်ိဳး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ ရသူ ကအစိုးရ ပဲေပါ့။

ကုသေရး လုပ္ငန္း က်ေတာ့ လူနာ မခ်ိ မဆန္႔ ခံစား ေနရတဲ့ ေ၀ဒနာ ျဗဳန္းကနဲ၊ ဒိုင္းကနဲ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းျခင္း ဆိုတဲ့ အက်ိဳး အျမတ္ ကိုလူတစ္ဦး ခ်င္းစီ အေနတဲ့ ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္း ရရွိ ခံစား ႏိုင္တာ ေၾကာင့္ ဒီအတြက္ က်သင့္ တဲ့ ေငြေၾကး တစ္စံု တစ္ရာ ကိုလည္း ခ်က္ခ်င္း ေပးဖို႔ ၀န္မေလး တတ္ၾကဘူး၊ အသက္ ထက္ တန္ဖိုးရွိ တာမရွိ ဆိုသကိုး။ ေတာင္းသမွ် ေငြေၾကး ကိုသိပ္မ်ား တာပဲ၊ နည္းနည္း ေလွ်ာ့ပါဦး တို႔၊ အဆစ္ ကေလး ေပးပါဦး တို႔ အသက္နဲ႔ ရင္းၿပီး ေစ်းဆစ္ ေလ့မရွိ စေကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ပုဂၢလိက စီးပြားေရး လုပ္ငန္း ရွင္ေတြ အလြန္မ်က္စိက်၊ သြားရည္ ယိုစရာ လုပ္ငန္း ႀကီးေပါ့။ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ကေမြးထုတ္ ေပးလိုက္တဲ့ ေဆးကြက္ စီးပြားေရး ဟာ ကမၻာ့ စီးပြားေရး မ်က္ႏွာ စာမွာ ႀကံတိုင္းေအာင္၊ ေဆာင္တိုင္းေျမာက္ အဆင့္ အတန္း နဲ႔ မ်က္ႏွာပန္း အလြန္ လွသေပါ့ ခင္ဗ်ား။

Read More...

Collapse...

English Learning Websites

English စာ ေလ့လာလိုသူတိုင္းအတြက္ ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ ေကာင္းတဲ့ Link ေလးေတြကို စုစည္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီထက္ေကာင္းတာေလးေတြ ရွိရင္လည္း Share လုပ္ေပးပါ။
http://www.americanrhetoric.com/
http://www.gettoefl.com/
http://www.rong-chang.com/
http://englishtips.org/en/
http://www.englishbaby.com/

ဒီမွာေတာ့ အရမ္းေကာင္းတဲ့ Dictionary ကို File size ေသးေသးေလးနဲ႕ အလကားေပးထားတဲ့ Dictionary ကို ရယူႏိုင္ပါတယ္။
http://www.lingoes.net/

Read More...

Collapse...

Life Cycle (4)

ထို႔ေၾကာင့္ ဤအရာ ကိုသံသရာ ဟုေခၚသည္ (၄)
Juan

က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ ႏွင့္ က်န္းမာေရး စံနစ္

က်န္းမာ ဖို႔ ဘာအေရး ႀကီးသလဲ ?

ဒီေမးခြန္း ကိုေျဖဖို႔ လူမ်ိဳး တစ္ရာ့ တစ္ပါး မွာ အေျဖ တစ္ရာ့ တစ္မ်ိဳး၊ ပါပ လူမ်ိဳး ကိုးဆယ့္ကိုး မွာ အေျဖ ကိုးဆယ့္ကိုးမ်ိဳး ရွိေနမွာ အေသ အခ်ာ ပါပဲ။ ပုဂံ ရာဇ၀င္ ကို တုတ္ထမ္း ၿပီးျငင္း ရတယ္ ဆိုသလို ပဲ ဒီေမးခြန္း ရဲ ႔ အေျဖ မွာလည္း လူတစ္ကိုယ္၊ အႀကိဳက္ တစ္မ်ိဳး မို႔ တုတ္ထမ္း ေျဖၾက ရမွာ မ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ အမ်ားညီ ဤကို ကြ်ဲဖတ္ လို႔ရမဲ့ အေျဖမ်ိဳး ေတြက ေတာ့ သင့္တင့္ ေလွ်ာက္ပတ္ တဲ့အာဟာရ ကိုမွီ၀ဲ၊ ဥတု ရာသီ နဲ႔ သဟ ဇာတ ျဖစ္ေအာင္ ေနထိုင္ ၀တ္ဆင္၊ မက္ဒီကယ္ ခ်က္ အပ္ ေခၚ လိုအပ္ တဲ့ေဆးစစ္ မႈေတြ မွန္မွန္လုပ္၊ ေရာဂါ ျဖစ္ရင္ တတ္ကြ်မ္း နားလည္သူ ဆရာ၀န္ ႀကီးမ်ား နဲ႔ ေစာေစာ စီးစီး ျပသ၍ ကုသမႈ ခံယူ ဆိုတာမ်ိဳး ေတြေျဖၾက မွာေပါ့။

သူ႔ အထြာ နဲ႔ သူက်ိဳးေၾကာင္း ဆီေလွ်ာ္ တဲ့ဒီ အေျဖေတြ ကိုမွားတယ္ လို႔ပစ္ပစ္ ခါခါ ျငင္းပါယ္ စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ သို႔ေသာ္ က်န္းမာ ဖို႔ အေရး အႀကီးဆံုး အေၾကာင္း တစ္ခုတည္း ေျပာပါ ဆိုရင္ေတာ့ အေတာ္ ေလးကို အေျဖရ က်ပ္လိမ့္မယ္။

ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ (WHO) ကေတာ့ က်န္းမာေရး အတြက္ အေရး အႀကီး ဆံုး အရာသည္ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ တဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ (Good Health System) ပါပဲ လို႔ ခိုင္ခိုင္ မာမာ ဆိုပါတယ္။ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ကို ေအာင္ေအာင္ ျမင္ျမင္ တည္ေဆာက္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ ျခင္းသည္ သာလွ်င္ အဲဒီ က်န္းမာေရး စံနစ္ လႊမ္းၿခံဳ ၀န္ေဆာင္ မႈေပး ေသာ ေဒသ အတြင္း ေနထိုင္သူ မ်ားရဲ ႔ က်န္းမာေရး အတြက္ အေရး အႀကီးဆံုး၊ အလိုအပ္ ဆံုး ကိစၥ ျဖစ္ပါသတဲ့။

စံနစ္ တစ္ခု ကို ဖန္တီး တည္ေဆာက္ ဖို႔ ဆိုတာ ေယဘုယ် အားျဖင့္ ေပၚလစီ မိတ္ကာ ေတြရဲ ႔ အလုပ္၊ လူတိုင္း လမ္းလွမ္း မွီတဲ့ အရာ မဟုတ္၊ ဒါေၾကာင့္ ငါတို႔နဲ႔ မဆိုင္- လို႔ေတြးမိ သူေတြ ဒုနဲ႔ေဒး။ ေရွးယခင္ ကေတာ့ လက္တစ္ဆုပ္ စာ ေပၚလစီ မိတ္ကာ မ်ားလည္း ဒီလို ပဲေတြးခဲ့၊ လုပ္ခဲ့ ၾကတယ္။

တစ္ခါတုန္းက-
အားလံုး အတြက္ က်န္းမာေရး၊ အားလံုး က်န္းမာ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ (ခု ၂၀၀၀ ကို ၈ ႏွစ္ေတာင္ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီ)၊ လူတိုင္း အတြက္ က်န္းမာေရး ဆိုတဲ့ WHO ရဲ ႔မိုးလံုး ဟိန္းတဲ့ ႀကံဳး၀ါး ေႂကြးေၾကာ္ သံႀကီး ေတြနဲ႔ အတူ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မေရြး၊ နီးနီး ေ၀းေ၀း၊ တတ္ႏိုင္ႏိုင္ မတတ္ႏိုင္ႏိုင္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဆုလာဒ္ ႀကီးကို လူတန္းေစ့ လူမွန္ရင္ အခမဲ့ ရရွိ ႏိုင္ေစ ရမယ္ ဆိုတဲ့ ပဏာမ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ စံနစ္ႀကီး (Primary Health Care) ကို လက္တစ္ဆုပ္စာ က်န္းမာ ေရး ေပၚလစီ မိတ္ကာ အီလစ္ မ်ားက တကယ့္ အေစာင့္ ေရွာက္ခံ လူထု ရဲ ႔ သေဘာ ဆႏၵ ကိုတစိုးတစိ မွမေမးပဲ ကိုယ့္ဇာတ္ ကိုယ္ေထာင္၊ ကိုယ့္ႀကိဳး ကိုယ္ဆြဲ ၿပီး ဖန္တီး အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ခဲ့ ၾကဖူးတယ္။ အက်ိဳး ဆက္ ကေတာ့ ပိုးသာ ကုန္၊ ေမာင္ပံု ေစာင္း မတတ္ ျဖစ္ခဲ့ ရတာ ပါပဲ။

ဆိုေတာ့ ယခင္ ကဖန္တီး ခဲ့ၾက တဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ ေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ မေအာင္ျမင္ ခဲ့ၾက ဘူး၊ ဒီလို မေအာင္ျမင္ တဲ့က်န္းမာေရး စံနစ္ အတြက္ အခ်ိန္၊ ေငြ နဲ႔ လုပ္အား တန္ဖိုး ေတြရင္းႏွီး ရတာ တြက္ေျခ မကိုက္ဖူး၊ အေၾကာင္းရင္း ကိုျပန္လည္ သံုးသပ္ ၾကတဲ့ အခါ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပၚလစီ ေတြဟာ ခ်မွတ္သူ ထားရွိတဲ့ တန္ဖိုးက မ်ားမ်ား၊ အမွန္တကယ္ သံုးစြဲ သူေတြ အတြက္ တန္ဖိုးက နည္းနည္း ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔လာၾက ရတယ္။ ဘယ္လို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ မ်ိဳး လူထု ကို ေပးသင့္ သလဲ၊ ဘာနည္းလမ္း နဲ႔ ေပးမလဲ ဆိုတာ ေပးသူ ဖက္ ကသာ တန္ဖိုးတြက္ ၿပီးတစ္ဖက္သတ္ ဆံုးျဖတ္ ခ်မွတ္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ေလ့ ရွိခဲ့ ၾကတာကိုး။

ဒီလိုနဲ႔ ခံရ ပါမ်ား လာေတာ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ရဲ ႔တန္ဖိုး ဟာ ေပးဆပ္သူ တို႔ရဲ ႔ ႏွလံုးသား အလို ကိုခ်ည္း လိုက္လို႔ မရ ဘူး ဆိုတာ ေပၚလစီ မိတ္ကာမ်ား သေဘာေပါက္ စျပဳလာ ၾကတယ္။ အေရး အႀကီး ဆံုး အက်ိဳးရွင္ (Stakeholder) ျဖစ္တဲ့ လူထု ရဲ ႔သေဘာထား ကိုလည္း ေတာင္းဖို႔ လိုတယ္၊ ဘယ္လို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ နည္းနာ နိသရ ေတြကို ဘာနည္းလမ္း နဲ႔ ဘယ္သူ႔ ကိုေပးမွာ လဲ၊ ဘယ္ပံု ဘယ္နည္း လိုခ်င္ သလဲ ဆိုတာကို ရရွိမဲ့ အေစာင့္ေရွာက္ခံ လူထု အေနနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ တတ္ဖို႔ သိပ္လို သေပါ့။
“ဘယ္လို က်န္းမာ ေရးေစာင့္ေရွာက္ မႈေတြ လိုခ်င္ ပါသလဲ” လို႔ တကယ္ ေမးလာ ခဲ့ရင္- အေစာင့္ေရွာက္ ခံ လူထု ဖက္က “သားသား တိဘူးေလ” လို႔ ၿပီးစလြယ္ ေျဖလို႔ မရပါ။ အရပ္ဖက္ ဆိုင္ရာ လူ႔ အဖြဲ႔ အစည္းမ်ား (Civil Society) မွာ သံုးစြဲ သူတို႔ ရဲ ႔သေဘာထား ကိုဆန္းစစ္ ညိႇႏိႈင္း ခ်မွတ္ တဲ့ Demand Based Health Policy ဟာအလြန္ ေခတ္စား လာပါၿပီ။

က်န္းမာေရး စံနစ္ ေကာင္းဖို႔ ဘာအေရးႀကီး သလဲ?

က်န္းမာေရး အတြက္ အေရးႀကီး တာက က်န္းမာေရး စံနစ္၊ က်န္းမာေရး စံနစ္ ေကာင္းဖို႔ အေရးႀကီး တာက က်န္းမာေရး လို႔ ပါတ္လည္ရိုက္ လို႔ မရဘူးခင္ဗ်၊ ေသခ်ာစဥ္းစားရင္ အေတာ္ရႈပ္တဲ့ အမယ္ဘုတ္ ခ်ည္ခင္ ႀကီးပါ။

WHO ကေတာ့ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ တဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ျဖစ္ဖို႔ အီးေလးလံုး ကိုဂရုစိုက္ ရမယ္ လို႔ ဆုိပါတယ္။
• က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ရဲ ႔စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္း (Effectiveness)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း တြင္ လိုအပ္ေသာ resource မ်ားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ခြဲေ၀ သံုးစြဲ တတ္မႈ (Efficiency)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကို သာတူညီမွ် ေပးစြမ္းႏိုင္မႈ (Equity) နဲ႔
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း မ်ားရဲ ႔ ကုန္က် စရိတ္ (Economy) ဆိုတဲ့ အီးေလးလံုး ပါတဲ့။

က်န္းမာေရး စံနစ္ ဆိုတာႀကီး ကလည္း WHO ကစတဲ့ ဇာတ္လမ္းမို႔ ကိုယ့္ဇာတ္ကိုယ္ ႏိုင္ေအာင္က ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ Health System Performance Indicator ေခၚတဲ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ ရဲ ႔စြမ္းေဆာင္ရည္ တိုင္း အညႊန္းကိန္းမ်ားကို တီတြင္ ေဖာ္ထုတ္ ရျပန္ ပါတယ္။

က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ေကာင္းမေကာင္း ကို----

• က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ (Health Care Cost)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးစြမ္းႏိုင္ ျခင္းႏွင့္ လက္ခံရ ႏိုင္ေျခ (Assess to Health Care)
• အေစာင့္ေရွာက္ခံ လူထု၏ က်န္းမာေရး အေျခအေန (Health and Well Being status)
• က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကိုလူအမ်ား ေမွ်ာ္လင့္ ထားသည့္အတိုင္း အတာ အထိ ေပးစြမ္း ႏိုင္ျခင္း ရွိ၊ မရွိ (Responsiveness)
• မွ်တေသာ က်န္းမာေရး ကုန္က် စရိတ္ (Fair Financial Contribution)

ဆိုတဲ့ အခ်က္ (၇) ခ်က္ပါ ေပါင္းစပ္ အညႊန္းကိန္း (Composite Index) နဲ႔ တိုင္းတာ ရမယ္ လို႔ဆိုတယ္၊ ေျပာတဲ့ အတိုင္းလည္း WHO အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံ အားလံုး ရဲ ႔ က်န္းမာေရး စံနစ္ ေတြကို ဒီအညႊန္းကိန္း ေပတံႀကီး နဲ႔ တိုင္းတယ္။ အေကာင္း ဆံုးကေန အဆိုးဆံုး အထိ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္ စဥ္ခ် လိုက္တဲ့ အခါမေတာ့ --- --- --- --- ---

Read More...

Collapse...

Chest Pain

ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း

ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း (Chest Pain) သည္ ရင္ဘတ္ အလယ္တည့္တည့္ေနရာ တခုတည္း၌ ေအာင့္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ပဲ ရင္ဘတ္ တခုလံုးသာမက ရင္ဘတ္ႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္ရွိသည့္ တျခား အစိတ္အပိုင္းမ်ားအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ၿပီး ေအာင့္ျခင္း၊ ထိုးျခင္း၊ နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္းအားလံုးကို ဆိုလိုပါသည္။ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းသည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ၿပီး ဆရာ၀န္မွ အတိအက် ေရာဂါ ခြဲျခားသတ္မွတ္ျခင္း (Diagnosis) ကိုလုပ္ၿပီးမွသာ မည္သည့္ေရာဂါ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္ကို သတ္မွတ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ ေ၀ဒနာကို မၾကာခဏ ခံစားေနရသူ တခ်ိဳ႔သည္ ေရာဂါကိုဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပၿပီး ေရာဂါအေျဖမရွာပဲ မိမိကုိယ္မိမိ ႏွလံုးေရာဂါ (သို႔) အစာအိမ္ေရာဂါ စြဲကပ္ေနသည္ဟု ထင္မွတ္ေနၾကၿပီး ပတ္၀န္းက်င္မွ အၾကံေပးသည့္ မိမိ သန္ရာ နည္းမ်ားျဖင့္ ကုသေနၾကသည္ကို မၾကာခဏ ၾကားသိေနရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ ေ၀ဒနာကို ခံစား ေနသူမ်ား အားလံုး အတြက္ ဗဟုသုတလို႔ငွာ Dr Warwick Carter ေရးသားသည့္ Home Doctor ထဲမွ ေကာင္းႏိုးရာမ်ားကို ေကာက္ႏႈတ္၍ ျပဳစု တင္ျပ လိုက္ပါသည္။

စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိမႈ

ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းသည္ အဆုပ္ (သို႔) ႏွလံုးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျဖစ္ပါက အေရးႀကီးသျဖင့္ အေရးေပၚအေနျဖင့္ ေဆးရံုအကူအညီကို ခ်က္ခ်င္းလိုအပ္ႏိုင္ပါသည္။ တျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္သည့္ အစာျပြန္၊ ရင္အံုအရိုး၊ နံရိုး၊ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ေၾကာမႀကီး၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာငယ္မ်ား၊ ေသြးျပန္ေၾကာႏွင့္ နာ့ဗ္ေၾကာမ်ား၊ ၾကြက္သား၊ အရိုးႏု၊ ရင္သားႏွင္ ့ေက်ာရိုးဆစ္မ်ား စသည့္ အစိတ္အပိုင္းတခုခုတြင္ ျပႆနာရွိပါကလည္း ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ အေၾကာင္းရင္းမတူသည္ကို အေျခခံ၍ ေအာင့္သည့္ အေျခအေနမ်ားမွာလည္း စူး၍ေအာင့္ျခင္း၊ ကိုက္၍ေအာင့္ျခင္း၊ ေပ်ာ့လြန္းမျပင္းလြန္းေအာင့္ျခင္းႏွင့္ ဖၾိကပ္၍ေအာင့္ျခင္း စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၿပီး ဆက္တိုက္ သို႔မဟုတ္ အႀကိမ္ႀကိမ္မၾကာခဏ ေအာင့္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အစာစားျခင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၊ အသက္ျပင္းျပင္းရွဴျခင္းတို႔ေၾကာင့္ စေအာင့္ႏိုင္ၿပီး ေအာင့္သည့္အခ်ိန္တြင္ အသက္ရႈၾကပ္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အဖ်ား၀င္ျခင္း၊ ပါးစပ္ပ်က္ျခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ား တြဲပါလာႏိုင္ပါသည္။ ဆရာ၀န္မွ လိုအပ္ေသာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး ေရာဂါခြဲျခားသတ္မွတ္ေပးမွသာ ေရာဂါကို အမ်ိဳးအစားကို မွန္ကန္စြာ သိရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

ေရာဂါ စစ္ေဆးသတ္မွတ္ျခင္း (Diagnosis)

ဆရာ၀န္သည္ ေရာဂါကို အတိအက် သိရွိရန္အတြက္ အရိုးကို ေကာင္းစြာစစ္ေဆးႏိုင္သည့္ ဓါတ္မွန္ရိုက္ျခင္း၊ အရိုးႏွင္ ့တခ်ိဳ႔ တစ္ရွဴးမ်ားကိုပါ ျမင္ေတြ႔ႏိုင္သည့္ CT scan, ႏွလံုးအလုပ္လုပ္ပံုကို ေကာင္းစြာျမင္ေတြ႔ႏိုင္သည့္ ECG ( Electro-Cardiac Graph), အဆုပ္အလုပ္လုပ္ႏိုင္မႈကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးသည့္သည့္ Lung Function Test, ခႏၶာကိုယ္ထဲသို႔ ပါးစပ္မွတဆင့္ ကင္မရာထည့္၍ ၾကည့္သည့္ Endoscopy စသည္တို႔ ပါ၀င္ႏိုင္သည့္ စမ္းသပ္မႈကို တခု (သို႔) တခုထက္ပို၍ွ ျပဳလုပ္ၿပီး သတ္မွတ္ေလ့ရွိပါသည္။ ထိုသို႔ ရွာေဖြၿပီး ျဖစ္ရသည့္ေရာဂါ ဇက္ျမစ္ကို အတိအက်သိမွသာ ထိေရာက္သည့္ ကာကြယ္ကုသမႈကို ေပးႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို အျဖစ္မ်ားေစသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား

(၁) Injury
ရင္ဘတ္ဒါဏ္ရာ ရရွိေသာအခါ ရင္ဘတ္၌အညိုအမဲစြဲ၍ နံရိုးက်ိဳးျခင္း၊ ၾကြက္သား (သို႔) အရြတ္မ်ား စုတ္ျပဲျခင္း စသည့္ တခုခုေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ ေနရာ အနံ႔ျပားကို ေအာင့္ေစၿပီး လႈပ္ရွားပါက ပိုဆိုးပါသည္။

(၂) Viral infection
ဗိုင္းရပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားသည္ မ်ားေသာ အားျဖင့္ ၾကြက္သားမ်ားကို ေရာင္ေစသျဖင့္ ရင္ဘတ္ႏွင့္ ေက်ာကုန္း ဘက္တြင္ ရွိေသာ ၾကြက္သား အဆြယ္အပြား မ်ားကို ကိုက္ခဲ နာက်င္ေစပါသည္။

(၃) Arthritis
ေက်ာရိုးဆစ္၌ အရိုးေၾကၿပီး နာ့ဗ္ေၾကာမ်ားအား ဖိညွပ္ခံရ၍ ရင္ဘတ္၏ ေက်ာဘက္၌ သာမကပဲ နာ့ဗ္ေၾကာမ်ား ျပန္႔န႔ံသည့္ ေဘး တဖက္တခ်က္ ႏွင့္ အေရွ႔ဘက္ အထိနာက်င္ေစႏိုင္သည္။ ကိုယ္အေနအထား ေျပာင္းပါက ပိုမိုနာက်င္ေစပါသည္။

(၄) Myocardial Infaction
ႏွလံုးေရာဂါသည္ ေကာ္လက္စထေရာလ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အဆီဖတ္မ်ားမွ ႏွလံုးၾကြက္သားအား ေသြး ေထာက္ပံ့ေပးေနသည့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာ တခုခုအား ပိတ္ဆို႔ ေစေသာအခါ ျဖစ္ေစပါသည္။ ႏွလံုးသည္ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးကို ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ အာဟာရ ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ေပးေနေသာ အဂၤါျဖစ္ပါသည္။ ထိုအေျခအေနတြင္ ႏွလံုးၾကြက္သားကိုယ္တိုင္မွာပင္ ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ အာဟာရ မရေတာ့ ေသာေၾကာင့္ က်ံဳ႔လိုက္ ၾကြလိုက္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ေသာအခါ ေသြးကိုခႏၶာကိုယ္တခုလံုးသို႔ ေရာက္ေအာင္ မတြန္းပို႔ ေပးႏိုင္ ေတာ့ပဲ ႏွလံုးေရာ ခႏၶာကိုယ္ပါ ေအာက္စီဂ်င္ျပတ္လပ္ၿပီး အသက္ဆံုးရႈံးႏိုင္ပါသည္။ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းသည္ လည္ပင္း၊ ေမး (သို႔) လက္ေမာင္း ( ဘယ္ဘက္၌ ပိုျဖစ္သည္) စသည့္ ရင္ဘတ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ ေနသည့္ မည္သည့္ ေနရာတြင္မဆို ျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ပံုမွန္ အားျဖင့္ ဘယ္ဘက္ရင္ဘတ္၊ အေရွ႔ ဘက္ လည္ပင္း ေအာက္၊ ရင္ဘတ္အလယ္တည့္တည့္ႏွင့္ ပုခံုး အေရွ႔ျခမ္းတို႔၌ အျဖစ္ မ်ား ပါသည္။ ေအာင့္သည့္ပံုစံမွာ စူး၍ ေအာင့္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ဖိႏွိပ္ပြတ္တိုက္ခံရျခင္း (သို႔) အလြန္အမင္း ကိုက္ခဲေစသည့္ ေအာင့္ျခင္းမ်ိဳးကို ခံစားရသည္။ ထို႔အျပင္ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္လႈပ္ရွားျခင္း၊ အေနအထားေျပာင္းျခင္း၊ အစား စားျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ေၾကာင့္ ပိုမိုနာက်င္ေစျခင္း မရွိပါ။ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆပါက ခ်က္ခ်င္း ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေဆးရံု အကူအညီ အေရးေပၚ လိုအပ္ႏိုင္ပါသည္။

(၅) Angina
ရင္ၾကပ္လာၿပီး ရင္ဘတ္ကို ဖိ၍ ဆုပ္ညွစ္ခံထားရသည့္ ေအာင့္ျခင္းမ်ိဳးကို ခံစားရပါသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရင္ဘတ္္ အလယ္ တည့္တည့္ တြင္ ျဖစ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္း (သို႔) အားကစားလုပ္ေနခ်ိန္ႏိုင္ ရုတ္တရက္ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး အနားယူလိုက္ပါက သက္သာ သြားေလ့ရွိသည္။

(၆) Pneumonia
အဆုပ္ပြျခင္း သည္ အဆုပ္ကို အဓိကဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ေလအိတ္အေသးမ်ား ( Alveoli) တြင္ ဘတ္တီးရီးယား ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္ေနသည့္ ေရာဂါျဖစ္ပါသည္။ ႏွာေခါင္းမွ ရွဴသြင္းလိုက္ေသာ ေအာက္စီဂ်င္မ်ားကို အဆုပ္ေလအိတ္နံရံရွိ ဆံခ်ည္မွ်င္ ေသြးေၾကာမ်ား မွတဆင့္ ႏွလံုးသို႔ပို႔ေဆာင္ ရၿပီး ႏွလံုးမွတဆင့္ ေအာက္စီဂ်င္ကို ေသြးက ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔ သယ္ေဆာင္ၿပီး ျဖည့္ေပး ရပါသည္။ အဆုပ္ပြ ေသာအခါ ေလအိတ္မ်ားတြင္ ဘတ္တီးရီးယားေၾကာင့္ ေလအိတ္တခုလံုး (သို႔) ေလအိတ္နံရံရွိ ဆံခ်ည္မွ်င္ ေသြးေၾကာမ်ား ပ်က္စီးႏိုင္ၿပီး အဆုပ္ပံုမွန္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပဲ အဖ်ား၀င္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းႏွင့္ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစ ပါသည္။ မကုသပါက ဘတ္တီးရီးယားမ်ား အဆုပ္တခုလံုး ျပည့္သြားႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ေလအိတ္မ်ား ပ်က္စီးၿပီး ခႏၶာကိုယ္အား ေအာက္စီဂ်င္ မေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အသက္ ဆံုးရံႈးႏုိင္ပါသည္။

(၇) Pleurisy
အဆုတ္ အေျမွးပါး ေရာင္ လွ်င္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို ျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ေစႏိုင္၍ အသက္ရွဴျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းႏွင့္ လႈပ္ရွားျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ပိုေအာင့္ႏိုင္ပါသည္။

(၈) Reflux oesophagitis
အစာအိမ္ ေရာဂါတခုခုေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ႏိုင္ပါသည္။ အစာအိပ္တြင္ ဟိုင္ဒရိုကလိုရစ္ အက္ဆစ္ပါရွိၿပီး အစာအိမ္အား ထူထဲေသာ အခၽြဲမ်ားျဖင့္ ကာကြယ္ထားပါသည္။ အကယ္၍ အစာအိမ္ေရာဂါ ရွိသူမ်ားတြင္ အစာအိမ္ ပံုမွန္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ယင္းအား အစာအိမ္နံရံရွိ ခၽြဲမ်ားမွ ကာကြယ္မႈမေပးႏိုင္သည့္အခါ အက္ဆစ္မ်ားမွ အစာအိမ္နံရံသို႔ ေရာက္ရွိေလာင္ကၽြမ္းႏိုင္ၿပီး ပူ၍နာက်င္ျခင္းႏွင့္ အသက္ရွဴၾကပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။

(၉) Tietze syndrome
ရင္အံုရိုး အေနာက္ဘက္ရွိ နံရိုးႏွင့္ဆက္ထားေသာ အရြတ္တခု (သို႔) တခုထက္ပို၍ ေရာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစၿပီး ပူ၍နာက်င္ျခင္းေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစပါသည္။

(၁၀) A blood clot
ေသြးခဲ တခုခုသည္ ေသြးေၾကာအတြင္း၌ ေမ်ာပါေနလ်င္ ခႏၶာကိုယ္၏ မည္သည့္အစိတ္အပိုင္းတြင္မဆို ပိတ္ဆို႔ႏိုင္ပါသည္။ ထို ေသြးခဲ သည္ အဆုပ္တြင္းရွိ အဓိကေသြးလႊတ္ေၾကာတခုခုအား ပိတ္ဆို႔ေသာအခါ ( Pulmonary embolus) ကို ျဖစ္ေစၿပီး ပိတ္ဆို႔ခံရေသာ အဆုပ္ ၏ အစိတ္ပိုင္းကို ပ်က္စီးေစျခင္းျဖင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းႏွင့္ အသက္ရွဴ ၾကပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစပါသည္။

ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ တျခားအေၾကာင္းရင္းမ်ား

(၁) အဆုပ္အျပင္ဘက္ရွိ ရင္ဘတ္ထဲတြင္ ေလခိုေနျခင္း (Pneumothorax )၊
(၂) နာ့ဗ္ေၾကာ၌ ဗိုင္းရပ္ပိုး၀င္ေရာက္ေနျခင္း (Shingles)၊
(၃) အဆုပ္ပ်က္စီးျခင္း (Bronchiectasis)၊
(၄) ႏွလံုးၾကြက္သားသို႔ ပိုး၀င္ျခင္း (Myocarditis)၊
(၅) ေမြးရာပါ ႏွလံုး၏ဖြဲ႔စည္းပံု ပံုမမွန္ျခင္း၊
(၆) ႏွလံုးအဆို႔ရွင္ အလုပ္မလုပ္ျခင္း ၊
(၇) အဆုပ္တြင္း တေနရာရာ၌ ကင္ဆာရွိေနျခင္း၊
(၈) ႏွလံုးေရာဂါအတြက္ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ေနျခင္း (Cardiac neuroses)၊
(၉) ရင္ဘတ္နံရံ ေရာင္ျခင္း၊
(၁၀) သည္းေျခအိတ္တြင္ ေရာဂါ၀င္၍ ေရာင္ျခင္း (Cholecystitis) စသည္တို႔ေၾကာင့္လည္း

... ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။

မည္သူမဆို မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည္ျဖစ္ေစ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ ေ၀ဒနာကို တစ္ႀကိမ္ထက္မက ခံစားရပါက အႏၱရယ္ရွိႏိုင္သည္ကို ႏွလံုးမူ၍ ေရာဂါကို အတိအက်သိရွိရန္ႏွင့္ အခ်ိန္မီကာကြယ္၊ ကုသႏိုင္ရန္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ မျဖစ္မေန ေတြ႔သင့္ ပါသည္။ မိမိ ကိုယ္ မိမိ အစာအိမ္ေရာဂါ (သို႔) ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ေနသည္ဟု ယူဆေနသူမ်ားအေနျဖင့္လည္း ထိုေရာဂါမ်ား အမွန္တကယ္ ရွိေနပါက ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္မပါပဲ မိမိသန္ရာ ေဆးမ်ား သံုးစြဲေနျခင္းသည္ ေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေစမည္ မဟုတ္သည့္အျပင္ ပိုမို ပြားလာေစရန္ ေမြးထားသည္ႏွင့္ပင္ တူေနသျဖင့္ အႏၱရယ္ ၾကီးမား လွေၾကာင္းကို သတိေပးရင္း မိမိ၏ က်န္းမာေရးကို ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ၾကပါရန္ အၾကံျပဳ တင္ျပအပ္ပါသည္။

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ၾကပါေစ...

Nge Naing

Read More...

Collapse...