ဒီလို လည္းအေျဖ ထြက္ေရာ အရာရာ ငါသာ ပထမ လုပ္ခ်င္ၾက တဲ့ အန္ကယ္ဆမ္ တို႔ မစၥတာ ယန္းကီး တို႔လူစု ေဆြ႔ေဆြ႔ခုန္ ေအာင္ မခံ မရပ္ ႏိုင္ျဖစ္ ၾကပါတယ္။ ျပင္သစ္နဲ႔ အဂၤလန္ မွာ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးရဲ ႔ တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ၀င္ေငြ ဟာ ေဒၚလာ ေျခာက္ေသာင္း သာရွိေန ခ်ိန္မွာ USA ကဆရာ၀န္ တစ္ဦး ဟာ တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ် ၀င္ေငြ ေဒၚလာ ႏွစ္သိန္း ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရး အသံုး စရိတ္ ကိုၾကည့္ဦး မလား။ ျပင္သစ္နဲ႔ အီတလီ ကက်န္းမာေရး အတြက္ ႏိုင္ငံ့ GDP (Gross Domestic Product) ရဲ ႔ (၉) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ UK က (၈) ရာခိုင္ႏႈန္း နီးပါး ေလာက္ပဲ သံုးေနခ်ိန္မွာ USA က က်န္းမာ ေရး အတြက္ GDP ရဲ ႔ ၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္သံုးၿပီး ေဇာတိက ဇီ၀က ဂိုက္ဖမ္း ေနပါ တယ္။ ဒါနဲ႔ ေတာင္ ဒီေလာက္ အဆင့္ ျဖစ္စရာ လားဆိုၿပီး ေဒါမနႆ ပြားၾက တယ္ေလ။ စူပါ မက မက္ဂါ အင္အားႀကီး မ်ားဆိုေတာ့ WHO အညႊန္း ကိန္းဟာ မွန္ပံု မရ ဘူးလို႔ ယူဆၿပီး သူၾသဇာ ေညာင္းတဲ့ OECD ေခၚ စီးပြားေရး အက်ိဴးတူ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေရး အဖြဲ ႔ကို Health system performance index အသစ္ တီထြင္ ခိုင္းၿပီး တစ္စင္ ေထာင္ ပါေလ ေရာ။ OECD index အရ လည္း သူ႔ရဲ ႔ က်န္းမာေရး စံနစ္ အဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္ ဟာဒံုရင္း ဒံုရင္း ပါပဲ။ အလုပ္ပို ၿပီး တစ္ရွက္ ကေန ႏွစ္ရွက္ ျဖစ္ခဲ့ ရတာသာ အဖတ္ တင္ခဲ့တယ္။
ကမၻာ့ ထိပ္သီး ပါ၀ါ ႏိုင္ငံႀကီး။ က်န္းမာေရး စရိတ္ ေတြဒီေလာက္ ေသာက္ေသာက္ လဲသံုးစြဲ ၿပီး က်န္းမာေရး စံနစ္ က ဘာေၾကာင့္ ထိပ္သီး မျဖစ္ ရတာတုန္း ဆိုတာ စိတ္၀င္ စားစရာ ပါပဲ။ US Health System Analysts မ်ားရဲ ႔ သံုးသပ္ ခ်က္ အနႏၲ ထဲက အဓိက အေၾကာင္း ကေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ကိုအစိုးရ ကတာ၀န္ လံုး၀ မယူပဲ ပုဂၢလိက လက္ထဲ ၀ကြက္အပ္ ၿပီး privatization လုပ္ထား လို႔ ဒီလို အျဖစ္ဆိုး ရတာပါတဲ့ ခင္ဗ်။
ေခတ္သစ္ ေဘာဂ ေဗဒ ရဲ ႔ ေဂါ့ဖားသား ႀကီး အဒမ္ စမစ္ က “အစိုးရ ကအုပ္ခ်ဳပ္ ေရးပိုင္း ကိုသာ တာ၀န္ယူပါေလ။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း မွန္သမွ် လုပ္ငန္းရွင္ ေတြစိတ္ႀကိဳက္ လုပ္ပါေစ။ ေစ်းကြက္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ကိုမျမင္ရတဲ့လက္ (Invisible Hands) ေတြက သူ႔ အလိုလို ထိန္းညႇိ ေပးသြားလိမ့္ မယ္” ဆိုတဲ့ စကားကို ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး မာစတာ အန္ကယ္ဆမ္ တို႔က အင္မတန္ ႏွစ္သက္ သကိုး။ ဒါနဲ႔ပဲ Health Care ကိုေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ပံုစံ လုပ္လို႔ ျဖစ္ျဖစ္ မျဖစ္ျဖစ္ ေစ်းကြက္ ထဲ ဇြတ္ထည့္ ပစ္လိုက္ ၾကေတာ့ တာေပါ့။ ဒီမွာ ေမးစရာ ရွိလာတာက ---
က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ ေစ်းကြက္၀င္ ကုန္ပစၥည္းလား?အေျခခံ ေဘာဂေဗဒ သီအိုရီ မွာ လူေတြရဲ ႔ ၀ယ္လိုအား (Demand)၊ ေစ်းႏႈန္း (Price) နဲ႔ ၀င္ေငြ (Income) ေပၚမူတည္ ၿပီး ေစ်းကြက္၀င္ ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳး အစားကို ေလးမ်ိဳး ေလးစား ခြဲၾက ပါတယ္။
၁၊ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း (Price) ႀကီးေနၿပီး စားသံုးသူရဲ ႔ ၀င္ေငြ (Income) က နည္းေန ရင္ အဲဒီ ပစၥည္းကို ၀ယ္လိုအား နည္းမယ္။ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း က်လာၿပီး၊ ၀င္ေငြ ေကာင္းေန ရင္ေတာ့ ပစၥည္း အေပၚ၀ယ္လိုအား ေကာင္းလာ မယ္ ဆုိရင္ အဲသလို ကုန္ပစၥည္း အမ်ိဳး အစားကို ပံုမွန္ကုန္ပစၥည္း (Normal Goods) လို႔ ေခၚပါတဲ့။ လူသံုးကုန္ ပစၥည္း အမ်ားစု ဟာ ဒီ Category ထဲမွာ။
၂၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း တက္သည္ျဖစ္ေစ၊ က်သည္ ျဖစ္ေစ၊ ၀ယ္သူ ရဲ ႔၀င္ေငြ အေျခ အေန ဘယ္လို ရွိရွိ၊ ပစၥည္း တစ္ခု အေပၚ ၀ယ္လိုအား ကမေျပာင္းလဲ ပဲ ဘယ္ေခတ္ ေရာက္ေရာက္ ပန္းပန္ လွ်က္ပါ ဆိုတဲ့ ပစၥည္း မ်ိဳးကို မရွိ မျဖစ္ ကုန္ ပစၥည္း (Essential goods) တဲ့၊ အေျခခံ စားေသာက္ကုန္ ပစၥည္း မ်ားေပါ့။
၃၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း ကအရမ္း ခ်ိဳသာ တယ္၊ သံုးစြဲ သူမ်ား ကလည္း မူးစု ပဲစု ဆိုတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီပစၥည္း မ်ိဳး အလြန္ ေရာင္း ေကာင္းတတ္ တယ္။ လူေတြ ရဲ ႔ ဘ၀ ေတြ အဆင္ေျပ၊ လူေန မႈေတြ အဆင့္ျမင့္ ၊၀င္ေငြ ေတြတိုး လာတာ နဲ႔ အမွ် ၀ယ္ လိုအား ကဖုတ္ကနဲ ျပဳတ္က် တတ္တဲ့ ပစၥည္းမ်ိဳး ကို မရွိသံုး ကုန္ပစၥည္း (Inferior goods) တဲ့ဗ်ား။ အသင့္စား ေခါက္ဆြဲ ထုတ္တို႔၊ 3 in 1 instant coffee mix တို႔ဆိုတာ ဒီလို အမ်ိဳး အစား တဲ့ဗ်ား။ သိန္းငါးရာ ထီေပါက္ ရင္ ေခါက္ဆြဲ ေျခာက္ ကြန္တိန္နာ နဲ႔ တစ္လံုး ၀ယ္စား မယ္လို႔ စိတ္ကူး ယဥ္တဲ့ လူမ်ိဳး ေတြ႔ဖူး လို႔လား။ ဒါေၾကာင့္ ဒီပစၥည္း မ်ိဳး ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ် သူမ်ား ဟာလူေတြ အၿမဲတမ္း ဆင္းရဲ၊ စုတ္ျပတ္ ၿပီး အမြဲ တကာ့ ထြဋ္ေခါင္ ဘ၀ ကမတက္ ပါေစနဲ႔ လို႔ ဆုေတာင္း ရမလို ပါပဲ။
၄၊ ၀ယ္သူ ေတြက ၀င္ေငြ အလြန္ ေကာင္းခ်ိန္ မွာ ၀ယ္လိုအား အတန္ အသင့္ ရွိမယ္၊ ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္း ကေတာ့ ထိလု မိုးဆီ တိမ္သို႔မွီ။ ၀င္ေငြ နည္းနည္း ေလွ်ာ့သြား တာနဲ႔ လံုး၀ ကိုမေရာင္း ရေတာ့တဲ့ ပစၥည္း မ်ိဳးေတြ ကိုဇိမ္ခံ ကုန္ပစၥည္း (Luxury goods) ပါတဲ့။ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာ၊ ဇိမ္ခံကား မ်ား စသည္ျဖင့္ေပါ့၊ ဒီပစၥည္း ေရာင္းသူ ေတြကေတာ့ လူေတြ အားလံုး ေဇာတိက ဘ၀ ကတစ္ျပား မွမေလ်ာ့ ပါေစနဲ႔ လို႔ ေန႔စဥ္ ဘုရား မွာ အခါတစ္ရာ ဆုေတာင္းမယ္ ထင္ပါတယ္။ ကုသိုလ္ ရတာ ေပါ့ဗ်။
ေျပာခ်င္ တာက အကယ္၍ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဟာေရာင္းလို႔၊ ၀ယ္လို႔ ရတဲ့ ကုန္ပစၥည္း တစ္ခုဆိုရင္ အထက္ပါ ေလးမ်ိဳး ထဲက ဘယ္အမ်ိဳး အစားထဲ ပါ၀င္ ပါသလဲ? စဥ္းစား ေတာ္မူ ၾကည့္ၾက ပါေလ။ ေသခ်ာ စဥ္းစား ရင္ ဘယ္အမ်ိဳး အစား ထဲမွ အတိ အက် ထည့္လို႔ မရပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈကို ကုန္ပစၥည္း လို႔ သေဘာ ထားခဲ့ရင္ ေတာင္ ဒါဟာ လူထု နဲ႔ဆိုင္ေသာ ကုန္ပစၥည္း (Merit good, public good) သာျဖစ္တယ္ လို႔ ေျပာတဲ့ သူကေျပာ၊ က်န္း မာေရး ေစာင့္ေရွာက္ မႈဟာ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ အတြက္ ဆိုရင္ မရွိ မျဖစ္ ကုန္ပစၥည္း ျဖစ္ၿပီး တိုင္းျပည္ တစ္ခု လံုး အတြက္ ဆိုရင္ ေတာ့ဇိမ္ခံ ကုန္ပစၥည္း ပဲလို႔ စြပ္စြဲ တဲ့လူေတြ လည္းဒုနဲ႔ေဒး။
ေငြကုန္ ေၾကးက် ခံႏိုင္ တိုင္းေတာ့ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု ေကာင္းမလာ တာကိုေရႊ အေမရိကန္ ကအေကာင္းဆံုး သင္ခန္း စာျပသြား ခဲ့ပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ လည္းေငြေၾကး ကိုလံုး၀ ထည့္သြင္း မစဥ္းစားပဲ ေစတနာ၊ ၀ါသနာ၊ အနစ္နာ သာ အရင္း တည္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းႀကီး တစ္ခုလံုး ကိုလည္ပါတ္ လို႔ရႏိုင္ ရိုးလား။ ဥဒၵစၥ၊ ကုကၠဳစ၊ ေဒါ မနႆ ေတြတိုး လာပါ လိမ့္မယ္။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဟာ ဥံဳ-ဟတ္ခ်ေလာင္း၊ ေရာဂါ ေပ်ာက္ေစ လို႔ မန္းမႈတ္ ၿပီး ရွိသမွ် ေရာဂါ ေပ်ာက္ေစ မယ္ဆို ရင္ေတာင္ ဂါထာ မန္းမႈတ္သူ စတဲ့ အရင္း အႏွီး လိုေသး တာကိုး။ ေဆးရံု မ်ား၊ က်န္းမာေရး ဌာနမ်ား၊ ေရာဂါ ရွာေဖြေရး ပစၥည္းမ်ား၊ ပညာရွင္ မ်ား၊ လုပ္သား မ်ား စတဲ့ စတဲ့ စြမ္းအားစု မ်ားအတြက္ ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္မႈ အရင္း အႏွီး သိပ္ရွိတာေပါ့။ က်န္းမာေရး စံနစ္ တစ္ခု အတြက္ မနဲ လွတဲ့ ေငြေၾကး အရင္း အႏွီး ေတြကို မွ်မွ် တတ ျဖစ္ေအာင္ စီမံ ခန္႔ခြဲ ႏိုင္ဖို႔ အလြန္ လိုအပ္ ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ဆိုတာ ေရာဂါသည္ လူနာ နဲ႔ ကုသသူ သမား တို႔ရဲ ႔ေဆးကုသ မႈ လုပ္ငန္း တစ္ခုတည္း ဘယ္ဟုတ္ မလဲ။ ၿပီးျပည့္ စံုေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ (Comprehensive Health Care) မွာ လုပ္ငန္း ေလးရပ္ ပါ၀င္ တယ္ ---
- က်န္းမာ ေနေသာ ျပည္သူ မ်ားအား ပို၍ က်န္းမာ ေစရန္ လုပ္ေပး ေသာ promotive health service
- ေရာဂါ ျဖစ္လတၱံ႔ေသာ လူထု ကို ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးေသာ preventive health service
- ေ၀ဒနာသည္ လူနာ မ်ားကို ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ ကုသ ေပးေသာ curative health service
- ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳး မ်ားေၾကာင့္ ကိုယ္က်ိဳးနည္း ရသူ မ်ားကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ ၍ ပံုမွန္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းတြင္း ပို႔ေဆာင္ ေပးေသာ rehabilitative health service
ရယ္လို႔ လုပ္ငန္း ႀကီး ေလးရပ္ လံုး လုပ္ေပး ႏိုင္ပါမွာ ၿပီးျပည့္စံု တဲ့က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လို႔ဆိုသကိုး။
ဒါေပမဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လို႔ေျပာရင္ အရင္ဆံုး မ်က္စိထဲ ေျပးျမင္ တာက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မ်ားပဲ မဟုတ္ လား။ ေဆးပညာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ လံုးလည္း ကုသေရး လုပ္ငန္း ကသာ အဓိက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အျဖစ္ ပါ၀င္ ကျပ အသံုးေတာ္ ခံခဲ့ တာႏွစ္ပရိေစတၱ ၾကာၾကာ လွေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ လည္းတကမၻာလံုး ရဲ ႔က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ ခြဲတမ္း ဟာ အၿမဲတမ္း ၈၀-၂၀ ေပၚလစီ ပဲ။ ဆိုလိုတာ ကေတာ့ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ ရဲ ႔ ၈၀ % ကို ကုသေရး လုပ္ ငန္း မွာသံုးစြဲ ၿပီး က်န္သံုးခု ကေတာ့ ၂၀% ကိုမွ်သံုး ၾကရတယ္။ USA မွာက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း အားလံုး ကို ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳလိုက္တယ္ လို႔ အထက္က တင္ျပခဲ့တယ္။
တကယ္ေတာ့ ကုသေရး လုပ္ငန္း ကိုသာ ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳ လို႔ရပါတယ္။ က်န္ လုပ္ငန္း သံုးခု ကိုဘယ္ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္ ကမွ အစိုးရ ထံမွ လက္လႊဲ မယူ၀ံ့ပါေလ။ ထည့္သြင္း ရင္းႏွီး လိုက္တဲ့ အရင္း မွန္သမွ် ေက်ာက္ခဲ ေရျမဳပ္သလို စြပ္ကနဲ ျမဳပ္ၿပီး ဘာအက်ိဳး အျမတ္ မွမရတဲ့ ဒီလုပ္ငန္း ေတြ အတြက္ ပီတိ စားၿပီး အားရွိ မဲ့ဘိဇနက္ သမား တစ္ေယာက္ မွမရွိ၊ ျမတ္ခ်င္ လို႔ ရင္းႏွီး မႈျပဳတာကိုးဗ်။ ဘိဇနက္ လုပ္ငန္း ရွင္ ေတြရဲ ႔အျမင္မွာ promotive, preventive & rehabilitative ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း သံုးရပ္ ဟာ ေသြးစုပ္ ဖုတ္ေကာင္ ႀကီးသံုးေကာင္ လိုအႏၲရာယ္ ႀကီးလြန္းလွတယ္။
ပါတ္၀န္းက်င္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ က်န္းမာေရး ပညာေပးျခင္း၊ အျဖစ္မ်ား ေရာဂါ မ်ားထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးျခင္း၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးျခင္း၊ ဒီလုပ္ငန္း ေတြေၾကာင့္ လူထုမွာ အက်ိဳးရွိတာ ေသခ်ာ တယ္ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ဦးေကာင္း တစ္ေယာက္ ေကာင္း အက်ိဳးရွိ တာမဟုတ္၊ အားလံုး အေပၚမွာ ျဖန္႔ေ၀ ရရွိေသာ အက်ိဳး တရားကိုး။ ဒါေၾကာင့္ အားလံုး ရထိုက္ တဲ့ပစၥည္း (Public good) လို႔ေျပာတာေပါ့။ အားလံုး ရထိုက္လို႔ အားလံုး တတ္ႏိုင္ တဲ့ေစ်းႏႈန္း သတ္မွတ္ပါ ဆိုေတာ့ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မေရြး လူတန္းစား အားလံုး တတ္ႏိုင္ တဲ့ေစ်းႏႈန္း ကေတာ့ အလကား ေပးျခင္း မွတပါး အျခားမရွိေလ။ ဘယ္ဘိဇနက္ သမားက တာ၀န္ယူရဲမွာလဲ။ ဘယ္ေတာ့ မွ အရင္း ျပန္မေပၚ တဲ့ေငြေၾကး ကိုစိုက္ထုတ္ ၿပီးဒီက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္း ေတြကို ျပည္သူ လူထု အက်ိဳး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ ရသူ ကအစိုးရ ပဲေပါ့။
ကုသေရး လုပ္ငန္း က်ေတာ့ လူနာ မခ်ိ မဆန္႔ ခံစား ေနရတဲ့ ေ၀ဒနာ ျဗဳန္းကနဲ၊ ဒိုင္းကနဲ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းျခင္း ဆိုတဲ့ အက်ိဳး အျမတ္ ကိုလူတစ္ဦး ခ်င္းစီ အေနတဲ့ ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္း ရရွိ ခံစား ႏိုင္တာ ေၾကာင့္ ဒီအတြက္ က်သင့္ တဲ့ ေငြေၾကး တစ္စံု တစ္ရာ ကိုလည္း ခ်က္ခ်င္း ေပးဖို႔ ၀န္မေလး တတ္ၾကဘူး၊ အသက္ ထက္ တန္ဖိုးရွိ တာမရွိ ဆိုသကိုး။ ေတာင္းသမွ် ေငြေၾကး ကိုသိပ္မ်ား တာပဲ၊ နည္းနည္း ေလွ်ာ့ပါဦး တို႔၊ အဆစ္ ကေလး ေပးပါဦး တို႔ အသက္နဲ႔ ရင္းၿပီး ေစ်းဆစ္ ေလ့မရွိ စေကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ပုဂၢလိက စီးပြားေရး လုပ္ငန္း ရွင္ေတြ အလြန္မ်က္စိက်၊ သြားရည္ ယိုစရာ လုပ္ငန္း ႀကီးေပါ့။ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ကေမြးထုတ္ ေပးလိုက္တဲ့ ေဆးကြက္ စီးပြားေရး ဟာ ကမၻာ့ စီးပြားေရး မ်က္ႏွာ စာမွာ ႀကံတိုင္းေအာင္၊ ေဆာင္တိုင္းေျမာက္ အဆင့္ အတန္း နဲ႔ မ်က္ႏွာပန္း အလြန္ လွသေပါ့ ခင္ဗ်ား။
Posts
