Let's Talk About Swine Flu ( Now influenza A(H1N1))

၀က္တုပ္ေကြး အေၾကာင္း ေျပာရေအာင္ …

အခုတစ္ေလာ ၀က္တုပ္ေကြးေရာဂါအေၾကာင္း သတင္းေတြ ျပန္႕ႏွံ႔ေနလို႔ အားလံုးသိရေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ဘာသာျပန္ျပီး ျဖန္႔ေ၀ ေပးလိုက္ပါတယ္။

တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာ တုပ္ေကြးျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ အထူးသျဖင့္ ရာသီဥတု အကူးအေျပာင္းေတြမွာ တုပ္ေကြး ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ လူ ့ရဲ ့ ကိုယ္ထဲကို တုပ္ေကြးပိုး ၀င္လာရင္

၀င္လာတဲ့ ပိုးကို ကာကြယ္ႏုိင္တဲ့ ခုခံအား မရွိရင္ တုပ္ေကြးေရာဂါ ခံစားရပါတယ္။ ပိုးက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဆိုေတာ့ ပိုးကို သတ္ႏိုင္တဲ့ ေဆး ေသေသခ်ာခ်ာ မရွိတတ္ပါဘူး။ အဓိက ကေတာ့ လူ ့ကိုယ္ထဲက ခုခံစနစ္နဲ ့ပဲ တိုက္ထုတ္ ရတာပါပဲ။

တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ပိုးမ်ိဳးကြဲေပါင္း အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ လူကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ပိုးေတြ ရွိသလို တိရိစၧာန္ေတြမွာ ျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ တိရိစၧာန္္ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ တုပ္ေကြးပိုးေတြဟာ လူေတြကို မကူးႏိုင္ပါဘူး။ ကူးသြားရင္ေတာင္ လူေတြမွာ တုပ္ေကြးေရာဂါ မျဖစ္ေစႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ တိရိစၧာန္ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ တုပ္ေကြးပိုးေတြက အသြင္ေျပာင္း အစြမ္းထက္လာျပီး ပံုစံ၊ ဖြဲ ့စည္းပံု ေျပာင္းသြားရင္ေတာ့ လူေတြဆီကို ကူးလာႏိုင္၊ လူေတြမွာ ေရာဂါျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

အရင္က သတင္းၾကီးေနတဲ့ ၾကက္တုပ္ေကြးဆိုတာ ၾကက္ေတြ၊ ငွက္ေတြမွာပဲ အဓိက ျဖစ္တာပါ။ အဲဒီကေန လူေတြဆီကို ကူးမွာစိုးလို ့ အၾကီးအက်ယ္ စိုးရိမ္ ကာကြယ္ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီတခါ ျဖစ္တဲ့ ၀က္တုပ္ေကြး ေရာဂါကေတာ့ ၀က္ေတြမွာပဲ အဓိက ျဖစ္တဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးကေန ျဖစ္လာတာပါ။ ပံုမွန္ ဆိုရင္ေတာ့ ၀က္ ကေန လူေတြကို ကူးေလ့ ကူးထ မရွိေပမယ့္ အခုေတာ့ အဲဒီ ပိုးဟာ လူေတြဆီကို ကူးစက္ေရာက္ရွိေနျပီး လူတေယာက္ကေန အျခားတေယာက္ကို ထပ္ဆင့္ ကူးစက္ေစႏိုင္တဲ့ အဆင့္ေရာက္ေနပါျပီ။

၀က္တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ရင္ ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ဖ်ားမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ လည္ပင္းနာမယ္၊ ကိုယ္လက္ ကိုက္ခဲမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ခ်မ္တုန္မယ္၊ ကိုယ္လက္ေတြ ႏုံးျခိလာမယ္ စသျဖင့္ ပံုမွန္ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ ခံစားရသလိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုဆိုးလာရင္ေတာ့ အဖ်ားၾကီးတာ၊ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းတို ့ အဆုတ္တို ့ ေယာင္တာ (နမိုးနီးယားလို ့လဲ ေျပာလို ့ ရပါတယ္)ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ျပီး အသက္ ဆံုးရွံးတဲ့ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေရာဂါပိုး ရွိေနတဲ့ သူတေယာက္ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေျခ၊ ႏွပ္ညွစ္ရင္ ထြက္လာတဲ့ အမွဳန္အမႊားေတြ၊ အရည္ေတြမွာ ပိုးေတြ ပါလာျပီး အဲဒီ ပိုးေတြ ေနာက္တေယာက္ရဲ ့ ကိုယ္ထဲကို ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္းတို ့က တဆင့္ ၀င္ေရာက္သြားရင္ ေရာဂါ ကူးစက္ျခင္း ခံရႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ ပိုးေတြ တင္က်န္ေနခဲ့တဲ့ ပစၥည္ေတြကို ကိုင္တြယ္မိျပီး အဲဒီလက္နဲ ့ ကိုယ့္ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္းတို ့ကို ျပန္ထိေတြ ့မိတာက တဆင့္လဲ ကူးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါ အကူးမခံရေအာင္ က်န္းမာေရး ေကာင္းေအာင္ ဂရုစိုက္ျပီး ေနထိုင္ပါ။ ေရာဂါ ျဖစ္ေနတဲ့ သူေတြနဲ ့ အရမ္း နီးနီးကပ္ကပ္ မေနပါနဲ ့။ အဓိက ကေတာ့ တုပ္ေကြးပိုးေတြ ရွိေနႏိုင္တဲ့ အရာေတြကို မထိမေတြ ့ေအာင္ ေရွာင္ရမွာပါ။ ဒီေတာ့ ေရာဂါ ျဖစ္ေနတဲ့ သူကို သီးသန္ ့ ထားထားသင့္သလို သူ ့ဆီက ပိုးေတြ သူမ်ားဆီ မကူးေအာင္ ပါးစပ္ပိတ္၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ စတာေတြ ၀တ္ဆင္ထားေစျပီး ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္းကို ဖံုးကာျပီးမွ ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္းဆိုး သင့္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ လက္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆးေၾကာပါ။ အအိပ္၊ အစားမွန္ပါေစ။ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ေပးပါ။ အာဟာရ ျဖစ္ေစတဲ့ အစားအစာေတြ စားေပးပါ။ ဒါမွ ေရာဂါပိုးကို ခုခံႏိုင္မွာပါ။

အခု အမ်ားထင္ေနသလို ၀က္သားစားတာကေန တဆင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ခ်ရေအာင္ ၀က္သားကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆးေၾကာျပီး က်က္ေအာင္ ခ်က္ျပီးမွပဲ စားသင့္ပါတယ္။ ေနမေကာင္းျဖစ္ေနတဲ့၊ ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ ၀က္ေတြကိုလဲ မကိုင္တြယ္သင့္ပါဘူး။

အခုအခ်ိန္မွာ တုပ္ေကြးေရာဂါလိုမ်ိဳး ခံစားလာရျပီ ဆိုရင္ အေကာင္းဆံုးက နီးစပ္ရာ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမွာ အျမန္ဆံုးသြားျပျပီး ေဆးကုသမႈ ခံယူပါ။ တုပ္ေကြးျဖစ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူထူထပ္တဲ့ ေနရာတို ့၊

ေက်ာင္းတို ့၊ အလုပ္တို ့ကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေရွာင္ပါ။ ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္းကို လက္ကိုင္ပ၀ါ၊ တစ္ရွဴးစကၠဴစတို ့နဲ ့ ဖံုးကာျပီး ဆိုးပါ။ အဲဒီ လက္ကိုင္ပ၀ါကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလွ်ာ္ဖြတ္ပါ။ ေရေႏြးနဲ ့ ျပဳတ္ျပီး ေလွ်ာ္ရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ တစ္ရွဴးစကၠဴစေတြကိုလဲ စနစ္တက် စြန္ ့ပစ္ပါ။ လက္ကိုလဲ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေျချပီးတိုင္း ေဆးေၾကာေပးပါ။
သာမန္ တုပ္ေကြး လကၡဏာေတြကေန မသက္သာလာပဲ အသက္ရွဴၾကပ္လာတာ၊ ရင္ပတ္၊ ဗိုက္ထဲက ေအာင့္လာတာ၊ ေခါင္းမူး ေအာ့အန္လာတာေတြ ျဖစ္လာရင္ေတာ့ အေရးၾကီးလာပါျပီ။ အျမန္ဆံုး ေဆးရံုကို သြားျပသင့္ပါတယ္။

ဒီေန ့ ေနာက္ဆံုးရ သတင္းေတြ အရ အခုအခါမွာ ၀က္တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူ တကမၻာလံုးမွာ စုစုေပါင္း ၁၈၈ ေယာက္ရွိသြားျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ၉၃ေယာက္၊ မကၠဆီကိုမွာ ၄၉ေယာက္၊ ကေနဒါမွာ ၁၉ေယာက္၊ စပိန္မွာ ၁၀ေယာက္၊ အဂၤလန္မွာ ၅ေယာက္၊ နယူးဇီလန္မွာ ၄ေယာက္၊ ဂ်ာမနီမွာ ၃ေယာက္၊ အစၥေရးမွာ ၂ေယာက္၊ ေကာ့စတာရီကာမွာ ၂ေယာက္နဲ ့ ၾသစၾတီးယားမွာ ၁ေယာက္တို ့ ျဖစ္ပါတယ္။ အာရွတိုက္တခြင္မွာေတာ့ ေရာဂါရွိသူလို ့ သံသယျဖစ္တဲ့သူေတြကို ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ေဟာင္ေကာင္နဲ ့ အင္ဒီယႏိုင္ငံေတြမွာ အထူးေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္ရွဳေနပါတယ္။ ဒီေရာဂါနဲ ့ ေသဆံုးသြားတဲ့ သူ ဦးေရကေတာ့ မကၠဆီကိုမွာ ၇ေယာက္နဲ ့ အေမရိကန္မွာ ၁ေယာက္ရွိျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

အားလံုး ကိုယ့္ကိုကိုယ္ က်န္းမာေအာင္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ၾကပါေစ။

အိအိခင္

References:
1. US Centers for Disease Control and Prevention, Questions and Answers: Swine Influenza and You, April 2009.
2. Wikipedia, 2009 Swine Flu Outbreak, http://en.wikipedia.org/wiki/2009_swine_flu_outbreak

(မွတ္ခ်က္ - ညီမေလး အိအိခင္က ဒီဘေလာ့ဂ္မွာ အဖြဲ႔၀င္ မျဖစ္ေသးတဲ့အတြက္ သူ႔ကိုယ္စား တင္ေပးတာပါ။ ကၽြန္မ ေရးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ - tune)

Read More...

Collapse...

Swine Flu

Swine Flu ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လွမ္းေမးေနၾကတာနဲ႔ ဒီ attachment ေလးကို တင္ေပးတာပါ။
ဘာသာျပန္ေပးဖုိ႔ကလဲ မအားေတာ့ အဂၤလိပ္လိုပဲ ႀကိဳးစားၿပီး ဖတ္ၾကည့္ၾကပါလို႔။

Read More...

Collapse...

Haemorrhoids (Pile)

လိပ္ေခါင္းေရာဂါသည္ ၀မ္းခ်ဳပ္ေနစဥ္ အရြယ္အစားႀကီးမားၿပီး မာေက်ာသည့္ မစင္ကိုစြန္႔သည့္အခါ စအို၀ကို လိုသည္ထက္ပုိ၍ က်ယ္ေစျခင္း၊ အေလးမသည့္အခါ စအိုၾကြက္သားကို အဆမတန္ က်ံဳ႔လိုက္ဆန္႔လိုက္ လုပ္ရျခင္း စသည့္အဓိက အေၾကာင္းအရင္း ႏွစ္ခုေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စအိုတ၀ိုက္ရွိ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားကို ပ်က္စီးေစကာ ေသြးပိတ္ဆို႔မႈ (Blood clot) ေၾကာင့္ ေသြးမ်ားတေနရာတြင္ စုစည္းၿပီး လိပ္ေခါင္းကို အစပ်ိဳးေစျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ ထိုအေၾကာင္းအရင္းႏွစ္ခုကို အေထာက္အကူျပဳသည့္ တျခား အေၾကာင္းရင္းမ်ားမွာ အ၀လြန္ျခင္းႏွင့္ ဆက္တိုက္ လုပ္ရွားမႈမရွိပဲ ၾကာၾကာထိုင္ျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ကိုယ္၀န္ လရင့္လာေသာအခါ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ မရွိျခင္း။ အူသိမ္မွ အစာအာဟာရကို အသည္းသို႔ သယ္ေဆာင္ေပးေသာ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ား၏ ေသြးဖိအားနည္းျခင္း (Portal hypertension) ႏွင့္ အသည္းေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ေၾကာင့္လည္း လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစရန္ အေထာက္အကူျပဳသည္႕ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ျဖစ္သည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ၏ အဓိကလကၡဏာမွာ ေသြးယိုစီးျခင္း။ စအို၀၌ ယားယံျခင္း၊ တခါတရံ နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္းမ်ား ရွိႏုိင္ပါသည္။ နာက်င္ျခင္း ရွိမရွိမွာ ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္ၿပီး ေသြးပိတ္ဆို႔မႈ အနည္းအမ်ားအေပၚ မူတည္ပါသည္။ စအိုအတြင္းဘက္ကို လက္အိပ္စြပ္ၿပီး စမ္းသပ္ၾကည့္ပါက ေပ်ာ့ေျပာင္းေဖါင္းပြေနသည္ကို ေတြ႔ရေပမည္။ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ၏ ပထမအဆင့္တြင္ နာက်င္ျခင္းမရွိပဲ လိပ္ေခါင္းသည္လည္း အျပင္သို႔မထြက္ပါ ၀မ္းသြားၿပီးေနာက္ ေသြးထြက္ျခင္း ရွိႏိုင္ပါသည္။ ဒုတိယအဆင့္တြင္ ပထမအဆင့္ လကၡဏာမ်ားအျပင္ မစင္စြန္႔စဥ္ လိပ္ေခါင္းထြက္လာၿပီး အလိုေလ်ာက္ ျပန္၀င္သြားႏိုင္ပါသည္။ တတိယအဆင့္တြင္ လိပ္ေခါင္း အျပင္သို႔ အျမဲက်ေနႏိုင္ၿပီး ဖိအားေပး၍ ျပန္သြင္းႏိုင္ပါသည္။ နာက်င္ျခင္းကို တတိယအဆင့္တြင္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစပါသည္။

Photo Credit: http://total-health-care.blogspot.com

Treatments ကုသျခင္း

လိပ္ေခါင္း၏ ပထမအဆင့္ကို ကုသရန္အတြက္ ေဆး၀ါးႏွင့္ က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ား၏ အကူအညီ မလိုအပ္ပဲ အမွ်င္ဓါတ္ပါေသာ အစားအစာမ်ားကို စားသံုးျခင္း ေရပံုမွန္ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ၀မ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ ကာကြယ္လိုက္ပါက ေပ်ာက္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း စအိုကင္ဆာ ရရွိသူမ်ား၏ မွတ္တမ္းအရ စအိုကင္ဆာ ရရွိသူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ မူလပထမ၌ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ၿပီး ဆရာ၀န္မျပမိပဲ ေနလာရာမွ ေရာဂါ ကၽြမ္းလာၿပီး ခြဲထုတ္၍ မရႏိုင္ေတာ့သည့္ အေျခအေနေရာက္မွ ဆရာ၀န္ျပျဖစ္သည့္ သာဓက မ်ားစြာ ရွိခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိတြင္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ၿပီး ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္ႏွင့္ ကုသေနသူမ်ားသည္ အကယ္၍ ကင္ဆာျဖစ္ေနပါက အခ်ိန္မီ ကုသႏိုင္ရန္ႏွင့္ လိပ္ေခါင္းဟုတ္မဟုတ္ကို သိရွိရန္ ရွက္ေၾကာက္ေနစရာ မလိုပဲ ဆရာ၀န္ႏွင့္ စပ္းသပ္စစ္ေဆးသင့္ပါသည္။

ဒုတိယအဆင့္လိပ္ေခါင္း ကုသမႈတြင္ မစင္စြန္႔သည့္အခါ၌ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈ မရွိပဲ လြယ္ကူစြာ စြန္႔ႏိုင္ရန္ မစင္ကိုမစြန္႔မီ lubricating cream ေခၚ အဆီတခ်ိဳ႔ကို စအိုအတြင္း ထည့္သြင္းသုတ္လိမ္းျခင္း၊ ၀မ္းေပ်ာ့ေစေသာ ေဆးမ်ားအသံုးျပဳျခင္း၊ ေသြးထြက္မ်ားေနလ်င္ ေသြးပ်စ္ေစသည့္ ေဆးမ်ားျဖင့္ တားဆီးျခင္းျဖင့္ ကုသႏိုင္ပါသည္။ တတိယအဆင့္တြင္ ေသြးေၾကာ ပိတ္ၿပီး လိပ္ေခါင္းအဆမတန္ ေရာင္ယမ္းကိုက္ခဲလာႏိုင္သျဖင့္ ခြဲစိတ္ကုသျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါသည္။

Prevention ကာကြယ္ျခင္း

လိပ္ေခါင္းေရာဂါသည္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ အေလးမျခင္း၊ အ၀လြန္ျခင္း အထိုင္ၾကာျခင္း တို႔ေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္ရေသာေၾကာင့္ ၎တို႔ကို ကာကြယ္ႏိုင္ျခင္းသည္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္သည့္ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းမ်ား ျဖစ္သည္။ ၎တို႔ကို မည္သို႔ ကာကြယ္မည္နည္း၊ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို အမွ်င္ဓါတ္ပါေသာ အစားအစာမ်ားစားသံုးၿပီး ေရလံုေလာက္စြာ ေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ကၽြန္မတင္ခဲ့သည့္ က်န္းမာစြာ အသက္ရွင္ရန္အတြက္ ေန႔စဥ္ စားသံုးရန္ လိုအပ္ေသာ အစာပမာဏ ပို႔စ္ကို Nutrition label ေအာက္မွာ Healthy Diet ေခါင္းစဥ္ႏွင့္ http://health.ngoinmyanmar.org/2008/11/healthy-diet.html မွာ သြားေရာက္ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။ အ၀လြန္ေနသူမ်ားအတြက္ BMI 25 ေအာက္ ေရာက္ေအာက္ ေလွ်ာ့သင့္ပါသည္။ BMI ၏ အရွည္မွာ Body Mass Index ျဖစ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္၏ မ်က္ႏွာျပင္ ဧရိယာႏွင့္ အထုထည္ အခ်ိဳးအစား (Surface Area and Volume Ratio) ကို တြက္သည့္ အတိုင္းအတာ တခုျဖစ္သည္။ တြက္နည္းမွာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ကီလိုဂရမ္ကို အရပ္ စတုရန္းမီတာ ႏွင့္ စား၍ရသည့္ အေျဖျဖစ္သည္။ (BMI = Weight in Kg/ Height in M2)။ ဥပမာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၅၀ ကီလိုဂရမ္ ရွိၿပီး အရပ္( 155 cm or 1.55m) ရွိသူ၏ BMI တြက္နည္းမွာ ( 50/1.552 = 20.81 ျဖစ္သည္။ ေပါင္ႏွင့္ ေပလက္မ ျဖင့္ တြက္လိုသူမ်ားအတြက္ ေဒါက္တာေငြဇင္သူ၏ BMI တိုင္းၾကမယ္ပို႔စ္ကို Nutrition label ေအာက္က http://health.ngoinmyanmar.org/2008/09/bmi.html တြင္ သြားေရာက္ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

လူတေယာက္အတြက္ ပံုမွန္ က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္သည့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္သည္ BMI 18.5 ႏွင့္ 25 ၾကားတြင္ ရွိၿပီး ထိုထက္နည္းပါက အလြန္အမင္း ပိန္ျခင္းႏွင္ ့မ်ားပါက အ၀လြန္ျခင္း ျဖစ္သည္။ BMI 30 အထိကို အႏၱရယ္ထဲမွာ ေရာက္ေနသည္ဟု သတ္မွတ္ၿပီး 30 ေက်ာ္ပါက အလြန္အမင္း ၀ျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအတြက္ တကယ္ကို အႏၱရယ္ရွိေနသည့္ အဆင့္အျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူတိုင္းလူတိုင္း ပိန္လြန္းျခင္းႏွင့္ ၀လြန္းျခင္းကို ကာကြယ္ၿပီး က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းသင့္ပါသည္။ ကြန္ျပဴတာေရွ႔ျဖစ္ေစ၊ စားပြဲခံုႏွင့္ျဖစ္ေစ ထိုင္ၿပီးအလုပ္လုပ္ရေသာသူမ်ားသည္ တနာရီ (သို႔) အမ်ားဆံုး ႏွစ္နာထက္ပို၍ ဆက္တိုက္မထိုင္သင့္ပဲ ၾကားကာလမွာ အနည္းဆံုး ၁၀ မိႏွစ္ခန္႔ နားခ်ိန္ရွိသင့္ပါသည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ လိပ္ေခါင္းကို ကာကြယ္ျခင္းသက္သက္မဟုတ္ပဲ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာရံုေၾကာကိုပါ အနားေပးရာေရာက္ပါသည္း။ ထို႔အတူ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ မွ်တေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္စြာ အမွ်င္ဓါတ္ပါေသာ အစားအစာမ်ားကို စားသံုးျခင္းသည္လည္း တျခားေရာဂါေပါင္းမ်ားစြာကိုပါ ကာကြယ္ၿပီးသားျဖစ္ပါသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါသာမက မည္သည့္ေရာဂါအတြက္မဆို မျဖစ္ခင္ ကာကြယ္ျခင္းသည္ ျဖစ္ၿပီးမွ ကုသျခင္းထက္ မ်ားစြာအက်ိဳးရွိေသာေၾကာင့္ လူတိုင္းလူတိုင္း က်န္းမာေရးကို ေလ့လာလိုက္စားၿပီး ကာကြယ္ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း အၾကံျပဳလိုက္ပါသည္။

Read More...

Collapse...

Save The Earth

ေပ်ာက္ေနတဲ့ ကာတြန္းေလးကို ျပန္ေတြ႔လို႔ တင္ေပးလိုက္တာပါ။

ကာတြန္းက ခ်ဲ႕လို႔ မရဘူး။ ၀ါးေနလို႔ ဒီမွာ attachment နဲ႔ တင္ေပးထားတယ္။

Read More...

Collapse...

Women Issue

အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ မတူတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိတဲ့အတြက္ေရာ၊ ကိုယ္တိုင္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦး ျဖစ္တဲ့အတြက္ပါ ကၽြန္မ အမ်ိဳးသမီးေတြ အေၾကာင္းကို စိတ္၀င္စားပါတယ္။ ေတြ႔လိုက္ရတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ကေလး တစ္ခုကို စိတ္၀င္စားၿပီး ျပန္ေျပာခ်င္မိလို႔ပါ။ အဲဒါက တစ္ကမၻာလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ေျပာရင္ အမ်ိဳးသမီး သံုးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္က ရိုက္ႏွက္ခံရျခင္း၊ အလိုမတူဘဲ အဓမၼက်င့္ခံရျခင္း ဒါမွမဟုတ္ အျခားနည္းလမ္း တစ္စံုတစ္ခုနဲ႔ အႏိုင္က်င့္ခံရျခင္းကို ခံစားခဲ့ၾကရဖူးပါတယ္တဲ့။

သံုးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ကို လန္႔စရာ ေကာင္းတဲ့ ကိန္းဂဏန္းပါ။

အေသးစိတ္ကို ဒီမွာ ဖတ္ၾကည့္လုိ႔ ရပါတယ္။

တစ္ဆက္တည္းမွာ သတိရလိုက္မိတာက UN ၀န္ထမ္းေတြထဲကေန ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ sex for food scandal ပါ။ အဲဒါေလးကို ဒီမွာ ဖတ္ၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။

Read More...

Collapse...

The Question I'd like to Ask

ေမးၾကည္႕ခ်င္ပါတယ္

The Voice Weekly မွာ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ Ethics ကိစၥေဆာင္းပါးေတြ ဖတ္ရတာ ႏွစ္၀က္ရိွပါၿပီ။ စိတ္မခ်မ္းသာလြန္းလို႕ ဒီစာကို ေရးမိပါတယ္။ ကၽြန္မ အလုပ္သင္ဆရာ၀န္ ဘ၀တုန္းက ကၽြန္မတုိ႕ရဲ႕ဆရာႀကီး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္၀င့္က ဆံုးမဖူးပါတယ္။ "မင္းတုိ႕ ကိုယ့္ေလာကကို ကိုယ္မထိန္းသိမ္းရင္ ပ်က္စီးၾကမွာပဲ" တဲ့။ ဆရာႀကီး ေျပာခဲ့တာ ၂၀၀၀ ျပည္႕ႏွစ္ကပါ။ အခုကိုးႏွစ္အၾကာမွာ ဆရာ၀န္ေတြအေၾကာင္း ဟိုးေလးတေက်ာ္ေက်ာ္ ျဖစ္ေနတာ ေတြ႕ရေတာ့ ဆရာႀကီးဆံုးမခဲ့တာ ၾကာေလေသြးထြက္ေအာင္မွန္ေလ ဆိုတာ သိလာပါတယ္။

ကၽြန္မဘြဲ႕ရၿပီးေတာ့ ေဆးကုမၸဏီမွာ သံုးႏွစ္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားဘ၀တုန္းက ၾကည္ညိဳေလးစားရတဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြဟာ ေဆးကုမၸဏီေတြရဲ႕ ရုပ္ေသးရုပ္ ျဖစ္မွန္းမသိ ျဖစ္ေနတာကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ေတြ႕ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဘယ္ႏိုင္ငံကို အလည္သြားမွာမို႕လို႕ ဟိုကုမၸဏီက ေဒၚလာသံုးေထာင္၊ ဒီကုမၸဏီက ေဒၚလာႏွစ္ေထာင္နဲ႕ ေဒၚလာေသာင္းခ်ီ ေထာက္ပံ့ေငြကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ယူၾကတာပါ။

ဆရာႀကီးတစ္ေယာက္ဆုိရင္ အဲဒီကုမၸဏီက ထုတ္တဲ့ေဆးကို Prescribe လုပ္ေပးရင္ ေဆးတစ္ကတ္ကုန္တုိင္း ေဒၚလာတစ္ရာ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕ေဆးခန္းလာျပတဲ့ ဘယ္လူနာမဆို အဲဒီေဆး ထိုင္ေရးေတာ့တာပဲ။ နယ္ကလာတဲ့ လူနာေတြခင္မ်ာ နားမလည္ဘဲ ေစ်းႀကီးတဲ့ေဆးကို ၀ယ္ၾကရ။ မ၀ယ္ႏိုင္လို႕ စိတ္ဆင္းရဲၾကတာ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ပါပဲ။ ကၽြန္မတို႕ ကုမၸဏီရဲ႕ Country Manager ကလည္း ႏုိင္ငံျခားသားပီပီ "မင္းတုိ႕ျမန္မာဆရာ၀န္ေတြက" လို႕အစခ်ီၿပီး ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္ႏွစ္ အထင္ေသး ရွဳတ္ခ်တယ္။ ေအာင့္သက္သက္နဲ႕ ခံခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အဲဒီ Country Manager ကပဲ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြ ေရွ႕ေရာက္ေတာ့ က်ီးကုိ ဘုတ္ေျမွာက္၊ ဘုတ္ကို က်ီးေျမွာက္ ျဖစ္ေနျပန္ပါေရာ။

ကၽြန္မဘ၀မွာ အထင္တႀကီးနဲ႕ ခုႏွစ္ႏွစ္လံုးလံုး သင္ယူခဲ့ရတဲ့ ေဆးပညာဆုိတာ ၾကာေလ ေျမာင္းထဲေရာက္ေလလို႕ ခံစားရပါတယ္။ "ကုသိုလ္လည္းရ၊ ၀မ္းလည္း၀" တဲ့ သမားအလုပ္ဆိုတာ စာအုပ္ထဲမွာ ရိွေတာ့သလိုပါပဲ။ ဒီဒဏ္ကို မခံႏုိင္လို႕ ႏုိင္ငံျခားထြက္ၾကတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ (External Brain Drain)နဲ႕ ကိုယ္ျမတ္ႏိုးတဲ့ အလုပ္ကို စြန္႕ၿပီး တျခားနည္းလမ္းနဲ႕ စီးပြါးရွာရတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ (Internal Brain Drain)ေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါပဲ။

ဒီေန႕အထိ အဲဒီ Ethics ကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ေစာင့္ထိန္းၿပီး သမားဆိုတဲ့ဂုဏ္နဲ႕ ျပည္႕စံုတဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြဆိုလို႕ လက္တစ္ဆုပ္စာေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တာပါ။ ဒီေန႕အထိ ကၽြန္မ ၾကည္ညိဳေလးစားၿပီး မိဘလို ကိုးကြယ္ႏုိင္တဲ့ ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးေတြကို ေမးၾကည္႕ခ်င္ပါတယ္။ "ကၽြန္မတို႕ရဲ႕ေလာကကို ထိန္းသိမ္းဖို႕ ဘယ္ေနရာကစၿပီး ျပန္ျပင္ၾကရင္ ေကာင္းမလဲ" လို႕ပါ။


ေဒါက္တာသႏာၱ၀င္း

မွတ္ခ်က္။ The Voice Weekly - Vol 1.5/No 25 က ေဒါက္တာသႏာၱ၀င္းရဲ႕ PERSPECTIVE ကို ကူးယူေ၀မွ်တာ ျဖစ္ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။

Read More...

Collapse...

Influencing Mass Behavior

လူထု၏ အျပဳအမူမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္လႊမ္းမိုးျခင္း

ကၽြန္မတို႔လို က်န္းမာေရး ပညာေပးသူေတြက လူထုရဲ႕ အျပဳအမူပိုင္းဆိုင္ရာကို နားလည္ဖုိ႔၊ အဲဒီနားလည္မႈ ေတြကို အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းေအာင္ က်န္းမာေရးအတြက္ ပညာေပးရာမွာ အသံုးခ်ဖို႔ေတြကို သိပ္အေရးမႀကီး လွဘူးလို႔ ယူဆေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေၾကာ္ျငာသမားေတြကေတာ့ လူထုရဲ႕ အျပဳအမူ ပိုင္းဆိုင္ရာကို လႊမ္းမိုး ထိန္းခ်ဳပ္မႈက သူတို႔ရဲ႕ ေစ်းကြက္အတြက္ အလြန္ကို အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာ သေဘာေပါက္ နားလည္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာကို အသံုးခ်ေနၾကပါတယ္။

အခု တင္ေပးလိုက္တဲ့ ဗီဒီယိုကေလးက အေမရိကားမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေဆးလိပ္ေသာက္ေအာင္ ဆြဲေဆာင္္ၿပီး ေဆးလိပ္ ေစ်းကြက္ကို ခ်ဲ႕ေပးခဲ့တဲ့ ေၾကာ္ျငာ ပညာရွင္ေတြ တစ္ဦးရဲ႕ ဖြင့္ဟ ၀န္ခံခ်က္ပါ။

မတ္လ ၃၁ရက္ ၁၉၂၉ခုေန႔က နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွာ အီစတာ အလွျပ လမ္းေလွ်ာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့ ေန႔ရက္မို႔ အလြန္အမင္း လူစည္ကားေနပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘာသာဟန္႔ ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ဦးေဆာင္တဲ့ ေက်ာ့ေမာ့လွပစြာ ၀တ္စားဆင္ယင္ထားၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီး တစ္စုက လူအုပ္ၾကားထဲကို လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး ၀င္လာၾကပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ သူတုိ႔က လူေတြ ျမင္သာေအာင္ ေဆးလိပ္ကို မီးညွိၿပီး ေသာက္လိုက္ၾကပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္ ကာလမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေဆးလိပ္ေသာက္တာက လက္ခံႏိုင္တဲ့ အျပဳအမူ တစ္ခု မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။
သတင္းသမားေတြ အနားမွာ ရွိေနတဲ့ အတြက္ ဘာသာဟန္႔က သတင္းသမားေတြကို အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရးကို ထုတ္ေဖာ္ဆႏၵျပၾကတဲ့ အေနနဲ႔ သူတို႔ လူၾကားထဲမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္ၾကတာလို႔ ရွင္းျပပါတယ္။ သူက ေဆးလိပ္က အမ်ိဳးသမီး၊ အမ်ိဳးသား တန္းတူ အခြင့္အေရးအတြက္ လြတ္လပ္ေရး မီးရွဴးတိုင္ အမွတ္အသား တစ္ခုလို႔ သတင္းသမားေတြကို ေျပာပါတယ္။
အဲဒီ ဘာသာဟန္႔ဆုိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက စိတ္ပညာကို အသံုးျပဳတဲ့ ေၾကာ္ျငာ ပညာရွင္ အက္ဒ္၀ပ္ဘာေနးရဲ႕ အတြင္းေရးမွဴးမ တစ္ဦး ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘယ္သူမွ မသိခဲ့ၾကပါဘူး။
အဲဒီေၾကာ္ျငာမႈက ဘယ္ေလာက္ အထိ ေအာင္ျမင္ခဲ့သလဲ ဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေဆးလိပ္ ေသာက္လာၾကတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေဆးလိပ္ေသာက္တာကို လူအမ်ားက လက္ခံလာၾကတာေတြကို လွမ္းေတြးၾကည့္ရံုနဲ႔႔ သိသာထင္ရွားမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ိဳးသားေတြန႔ဲ တန္းတူ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ ဘာျဖစ္မလဲ။
ရွင္းပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြလိုပဲ ေရာဂါရၿပီး အသက္တိုမွာေပါ့။
အရက္ေသာက္ရင္လဲ အဲဒီလိုပါပဲ။
အမ်ိဳးသားေတြ အရက္ေၾကာင့္ ေရာဂါ ေ၀ဒနာေတြ ခံစားၾကရသလို ခံစားၾကရမွာပါပဲ။
ပိုဆိုးတာက အမ်ိဳးသမီးေတြက ခႏၶာကိုယ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ ပိုၿပီး ထိခိုက္ဖို႔ လြယ္ကူတဲ့အတြက္ ေဆးလိပ္ဒဏ္၊ အရက္ဒဏ္ကို အမ်ိဳးသားေတြထက္ ပိုၿပီး ခံစားၾကရပါတယ္။

ဒီဗီဒီယိုေလးကို က်န္းမာေရးေလာကထဲက သူေတြအတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ မွ်ေ၀ေပးလိုက္တာပါ။
အနည္းငယ္ ရိုင္းေနရင္ နားလည္ ခြင့္လႊတ္ ေပးေစလိုပါတယ္။

Read More...

Collapse...

Hangover

အရက္နာ

ႏွစ္ေဟာင္းကုန္လို႔ နွစ္သစ္ကိုၾကိဳတ့ဲ အတာသၾကၤန္ပဲြမွာ တစ္ေနကုန္တစ္ေနခမ္း ေရကစားၾကျပီးေနာက္ ခ်မ္းခ်မ္းတုန္ေနတတ္လို႔ ယမကာေလးန႔ဲ ႏႊဲခ်င္တာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဒါမွမဟုတ္ အေပ်ာ္ေလးဖက္ခ်င္တာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ယမကာကို ေသာက္ျဖစ္ၾကတဲ့အခါ ေနာက္ေန႔ေတြမွာ အရက္နာက်တာေၾကာင့္ ေရကစား ပ်က္တာေလးေတြ ၊ အျပည့္အ၀ မေပ်ာ္လိုက္ရတာေလးေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

အရက္နာက်တယ္ဆိုတာ ကေတာ့ ကိုယ္တြင္း ဇီ၀လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ ဓါတုေဗဒ ပစၥည္းတစ္ခ်ိဳ႕တို႔ အျပန္အလွန္ လုပ္ေဆာင္မႈတို႔ ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို နားလည္ထားမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အရက္ေသာက္ျပီးေနာက္တစ္ေန႔မွာ ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထရွိတဲ့ အရက္နာက်ျခင္းကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ယမကာ နွင့္ ေရဓါတ္ခန္းေျခာက္ျခင္း

အရက္မွာပါ၀င္တဲ့ Alcohol ဓါတ္မွာ လူေတြကို ဆီးသြားေစတဲ့ ဓါတ္တစ္္မ်ဳိး ပါ၀င္တာေၾကာင့္ အရက္ေသာက္ျပီးတဲ့ သူဟာ မၾကာခဏ ဆီးသြားခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေပၚေနတာကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္ေသာက္ျပီး ေနာက္ေန႔မွာ ဆီးသြားမ်ားတာရဲ့ အက်ဳိးဆက္တခုကုိ အရက္နာက် လကၡဏာေတြထဲက တခုအေနနဲ႔ ခံစားရတာျဖစ္ပါတယ္။ ေရဓါတ္ ခန္းေျခာက္ျခင္းနဲ႔ အတူ ခႏၶာကိုယ္မွာရွိတဲ့ ဗိုက္တာမင္ (အထူးသျဖင့္ ဗိုက္တာမင္ B12) ကိုပါ ဆံုးရံႈးေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္မ်ားမ်ားေသာက္ေလ သင့္ခႏၶာကိုယ္က Alcohol ကို ေခ်ဖ်က္နိုင္စြမ္းနည္းေလ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခါ အရက္နာက်ရင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာမ်ားျဖစ္တဲ့ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ႏံုးနယ္ေနျခင္း၊ ခံတြင္းမေကာင္းျခင္း တို႔ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။

ယမကာနွင့္ Enzymes မ်ား ၏ အက်ဳိးဆက္
Alcohol မွာ ရႈပ္ေထြးလွတဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ကိုပိုင္ဆိုင္ျပီး ခႏၶာကိုယ္မွ ယင္းအားမည္သို႔မည္ပံု ေခ်ဖ်က္သည္တို႔မွာလည္း သင့္အား စိတ္ရႈပ္ေထြးေစနိုင္တဲ့အတြက္ အရက္ရဲ့ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို မေျပာျပဘဲ ခ်န္လွပ္ထားခ်င္ပါတယ္။

ယမကာမ်ား ခႏၶာကိုယ္ထဲကို ေရာက္လာတာနဲ႔တျပိဳင္နက္ ခႏၶာကိုယ္မွ enzymes မ်ားက ယင္းအား ေခ်ဖ်က္ရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကတာေၾကာင့္ သူတို႔ ေန႔စဥ္ ပံုမွန္ လုပ္ေနက်ျဖစ္တဲ့ ဇီ၀ကမၼလုပ္ငန္းမ်ားကို အရင္ကလို မလုပ္နိုင္တာေတာ့တာမို႔ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓါတ္နည္းျခင္း၊ ယင္းမွတဆင့္ ဦးေဏွာက္မွလည္း သူရဲ့လုပ္ငန္းကို အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္နိုင္ဖို႕ စြမ္းအင္မ်ား မရရွိတာေၾကာင့္ မူးေ၀ျခင္း၊ အာရံုမစူးစိုက္နို္္င္ျခင္း၊ စတဲ့ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။

ယမကာနွင့္ Congeners

Alcohol မွာ ခႏၶာကိုယ္ကို တန္ျပန္နိုင္တဲ့ ဓာတု ပစၥညး္တခ်ဳိ႕ပါ၀င္ျပီး ၎တို႕ကို congeners လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီဓာတုပစၥည္းေတြဟာ ယမကာရဲ့ သန္႔စင္မႈတဲ့ ဒါမွမဟုတ္ ယမကာ အမ်ဳိးအစား အေပၚမူတည္ျပီး ပါ၀င္မႈကြာျခားတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ယင္းဓာတုပစၥည္းမ်ား ဟာ ယမကာရဲ့အရသာကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစျပီး ပမာဏနည္းတဲ့အခါ သူ႔ရဲ့ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြကို ခံစားရမွာမဟုတ္ေပမယ့္ congeners ပမာဏမ်ားစြာပါတဲ့ အရက္ကိုမ်ားစြာ ေသာက္သံုးမိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔ရဲ့ အက်ဳိးဆက္ကို ခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ယမကာမ်ားဟာ သန္႔စင္စြာထုတ္လုပ္ထားတာမို႔ congeners ရဲ့။ vodka နဲ႔ gin စတဲ့ ယမကာမ်ားမွာ ethanol ႏွင့္ ေရတို႔ပါ၀င္ေရာစပ္ထားတာေၾကာင့္ အရက္နာက်ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ congeners ကို သန္႔စင္ထားသင့္သေလာက္ သန္႔စင္ျပီးျဖစ္ပါသည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ ယင္းသို႔ေသာ အဆင့္မွီေဖာ္စပ္ထားတဲ့ ယမကာကို ေသာက္သံုးျပီး ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အရက္နာက်ျခင္းဟာ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ထက္ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ျခင္းနွင့္ ဗိုက္တာမင္ ဆံုးရံႈးျခင္းေၾကာင့္သာ အျဖစ္မ်ားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

congeners မ်ား ပမာဏပါ၀င္တဲ့ ယမကာမ်ားကေတာ့ Whiskey, Rum, Brandy, Red Wine, and Beer ျဖစ္ျပီး ၊ congeners ပမာဏအနည္းငယ္သာပါ၀င္တဲ့ ယမကာမ်ား က Vodka, Gin, and White Wine ျဖစ္ပါတယ္။

ယမကာ အမ်ဳိးအစား

တစ္ခ်ဳိ႕ေသာ သူမ်ားက ဘီယာဟာ တျခားေသာ အျခားအျခားေသာ ယမကာမ်ားထက္ အရက္နာက်မႈကို နည္းပါးေစတယ္တို႔ ထင္ျမင္တတ္ၾကပါတယ္။ ဘီယာမွာ ပါ၀င္တဲ့ ေရဓါတ္ ပမာဏဟာ အျခား ေသာ ယမကာမ်ားထက္ မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္မႈကို နည္းေစတာမို႔ အမ်ားအျပားေသာက္ေပမယ့္ အရက္နာက်မႈကို အနည္းငယ္သာ ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတဲ့ ဒီအခ်က္ဟာ အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ မွန္ကန္ ေနတုန္းဘဲျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဘီယာဟာ congeners ကို သန္႔စင္ထားတာ မဟုတ္တာေၾကာင့္ ယင္းတို႔မ်ားျပားစြာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဘီယာကို ေသာက္ျပီးတဲ့အခါ ျဖစ္တတ္တဲ့ အရက္နာဟာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ဖို႔အခြင့္အလမ္း မ်ားလာပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ သင္ဟာ စံခ်ိန္မွီ သန္႔စင္ထားတဲ့ ယမကာတခုခုကို ဗိုက္တာမင္ပါ၀င္တဲ့ ေဖ်ာ္ရည္တစ္ခုခု ဒါမွမဟုတ္တျခား ေသာ အရည္တခုခုနဲ႔ ေရာေသာက္တဲ့အခါ ယင္းတို႔မွာပါ၀င္တဲ့ ဗိုက္တာမင္ဟာ သင့္ဆီးသြားမ်ားတာေၾကာင့္ ဆံုးရံႈးသြားတဲ့ ဗိုက္တာမင္ကို ျပန္လည္ ေနရာယူျဖည့္စြက္ ေပးေနမွာျဖစ္တာေၾကာင့္ အရက္နာက်မႈကို သက္သာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

ယမကာနွင့္ ေစ်းႏႈန္း

ေစ်းခ်ဳိတဲ့ ယမကာမ်ားဟာ အရက္နာက်မႈကိုပိုျပီးျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား သိျပီးျဖစ္တဲ့ မွန္ကန္သင့္သေလာက္ မွန္တဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္အတန္းမွီ ယမကာမ်ားဟာ သန္႔စင္ျခင္းမ်ားကို အၾကိမ္မ်ားစြာ ျပဳလုပ္ထားျပီး ျဖစ္တာမို႔ congeners ပါ၀င္မႈက အလြန္ကိုနညး္ပါးေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ေစ်းခ်ဳိတဲ့ ယမကာမ်ားဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဆင့္တန္းမွီမွီသန္႔စင္ထားေလ့ မရွိတတ္တာေၾကာင့္ အရက္နာက်ဖို႔ ပိုျပီး အခြင့္အလမ္းမ်ားေစပါတယ္။

ယမကာနွင့္ ေရခ်ိန္ကုိက္မႈ

သင္ဟာ ဘယ္လို ယမကာကိုဘဲ ေသာက္သံုးပါေစ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ယမကာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚတဲ့ အရက္နာက်မႈကိုေတာ့ အနည္းနဲ႔အမ်ား ခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေရခ်ိန္ကိုက္မႈဟာ လူတေယာက္ခ်င္း ေပၚမွာမူတည္ျပီး ေျပာင္းလဲေနတာမို႔ လူတိုင္းအတြက္ အတိအက်ု မေျပာနိုင္ေပမယ့္ သင္ရဲ့ေသာက္သံုးမႈ ေပၚမွာ မူတည္တာကိုေတြ႕ရပါမယ္။

တကယ္လို႔ သင္ဟာ တစ္နာရီအတြင္းမွာ အေျမာက္အမ်ား ေသာက္ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အရက္နာက်ဖို႔ အခြင့္အေရးမ်ားမွာ ျဖစ္သလို တစ္ေန႔မွာ မ်ားမ်ား ေသာက္ရင္လည္း အရက္နာက်ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားမွာျဖစ္ပါတယ္။

အရက္နာက်ျခင္းမွ ကာကြယ္ျခင္းမ်ား

အရက္နာ က်ျခင္းကို ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္းထက္ပိုလို႔ ထိေရာက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင္မေသာက္ခင္မွာ ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားျခင္းဟာ သင့္အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

၁။ အရက္နာက်တာကို အေကာင္းဆံုးကာကြယ္တဲ့နည္းက ေတာ့ ယမကာကို ေသာက္သံုးျခင္းမွ ေရွာင္က်ဥ္တာပါပဲ ။

၂။ နွစ္သစ္ကူးမွာဘဲျဖစ္ျဖစ္ အေျခအေနမွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္မေသာက္ဘဲ မေနနိုင္သူေတြကေတာ့ ယမကာ တစ္ခြက္နဲ႔ တစ္ခြက္ၾကားမွာ ေရတခြက္စီေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ယမကာေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ သင့္ကိုယ္မွ ေရဓါတ္ဆံုးရႈံးမႈကို ကာကြယ္သင့္သေလာက္ ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

၃။ ယမကာ မေသာက္ခင္နဲ႔ ေသာက္ျပီးခ်ိန္မွာ ဗိုက္တာမင္ပါတဲ့အစားအေသာက္ ေဆးမ်ား စားေပးျခင္း (အထူးသျဖင့္ ဗိုက္တာမင္ B12 ပါတဲ့ အားေဆးကိုေသာက္ေပးျခင္း) အားျဖင့္ သင့္ခႏၶာမွ ဗိုက္တာမင္ဆံုးရံႈးမႈကို ကာကြယ္ေပးပါလိမ့္မယ္။

၄။ သင္ေသာက္နိုင္ေသာ ပမဏကို ခ်င့္ခ်ိန္ပါ။ ေရခ်ိန္ကိုက္ခ်ိန္မေရာက္ခင္မွာ ယမကာ သံုးေဆာင္တာကို ရပ္ထားသင့္ပါတယ္။ မူးျပီးေမွာက္ သြားတာဟာ သင့္ကို ဘယ္လို ေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုုမွ ေပးနိုင္တာမဟုတ္တဲ့အျပင္ ေနာက္ေန႔မွာလည္း အရက္နာက်တာကို ခံရမွာမို႔ သင့္ေသာက္နိုင္တဲ့ ပမာဏကို သင္သိထားနိုင္မယ္ဆုိရင္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔ သင့္ရဲ့ ယမကာေသာက္သံုးမႈပမာဏ ကို တစ္နာရီမွာ 1 drink သာ ေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ သင့္ခႏၶာကိုယ္က ယင္းတို႔ကို အခ်ိန္မွီေခ်ဖ်က္နိုင္မွာျဖစ္ပါျပီး အရက္နာက်မႈကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

1 drink ဟု ဆိုရာတြင္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါ အတိုင္းအဆမ်ားကို ဆိုလိုပါတယ္။
1 drink = အရက္အျပင္းစား 44.36 ml (လက္ဘက္ရည္ၾကမ္းတခြက္)
1 drink= ၀ိုင္ 147.8676 ml (ဘက္ဘက္ရည္အခ်ိဳပုဂံတလံုး)
1 drink= alcohol ပမာဏ ၆ %မွ ၉ %ထိပါ၀င္သည့္ ဘီယာ 207.015ml (ပံုမွန္ဖန္ခြက္ မျပည့္တျပည္ ့)
1 drink= အိမ္တြင္ လုပ္ေသာ၀ိုင္ 295.735 ml
1 drink= ဘီယာ 354.882 ml စသည္ျဖင့္ အၾကမး္ဖ်င္း တြက္ခ်က္နိုင္ပါတယ္။

အဲဒီအျပင္ကို တစ္ေန႔မွာ သင္ဘယ္ေလာက္ေသာက္မယ္ဆိုတာ ကို အမွတ္အသားတစ္ခု လုပ္ထားျခင္းျဖင့္ သင့္ရဲ့ ေသာက္သံုးမႈကို ထိန္းနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

၅။ သင္အိပ္ေပ်ာ္စဥ္မွာ သင့္ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္မ်ား ေႏွးေကြးသြားတာေၾကာင့္ ယမကာေသာက္ျပီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ ခ်က္ျခင္းမအိပ္ေသးဘဲ ေနျခင္းအားျဖင့္ သင္အိပ္ေပ်ာ္ခ်ိန္မွာ ေသြးထဲမွာအရက္ပမာဏ သိပ္မ်ားမေနနိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သင္အိပ္ရာမ၀င္ခင္ ၁နာရီအလိုမွာ အရက္ေသာက္ျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းျခင္း၊ မူးျပီး အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမရွိေအာင္ ေနျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ေယ်ဘူယ်အားျဖင့္ေတာ့ သင္မူးျပီး အိပ္ေပ်ာ္သြားမယ္ဆိုရင္ ေနာက္ေန႔မနက္မွာ အရက္နာက်တဲ့ဒါဏ္ကို ပိုမိုခံစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

၆။ အိပ္ရာမ၀င္မွာ paracetamol တစ္လံုးကို ေရတစ္ခြက္နွင့္ ေသာက္အိပ္ေပးပါ။ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးကို ေရးမ်ားမ်ားနဲ႔ေသာက္ျခင္းျဖင့္ သင့္ရဲ့ ေရဓါတ္ဆံုးရႈံးမႈကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္တဲ့အျပင္ ေနာက္ေန႔မွာ အရက္နာက်ျခင္းေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တာကို ကာကြယ္ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။

၇။ ယမကာမေသာက္ခင္နဲ႔ ေသာက္ျပီးတဲ့ အခါမွာ အစားအစာ တခုခုစား ျခင္းအားျဖင့္ သင့္အား အက်ဳိးဆက္တစ္ခ်ဳိ႕ကို ရေစမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ ယင္းအစားအစာမ်ားက alcohol ရဲ့ျပင္းအားကို ေလ်ာ့က်ေစျပီး ေသြးထဲသိုိ႔ အရက္ေရာက္နိုင္တဲ့ ပမာဏကို နည္းေစပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ ကေတာ့ အရက္ေၾကာင့္ ဆံုးရံႈးသြားတဲ့ ဗိုက္တာမင္ကို ထိုအစာမ်ားမွ အစားထိုးေပးပါတယ္။ တတိယအခ်က္အေနနဲ႔ကေတာ့ စားထားတဲ့အစားအစာေတြက သင့္ရဲ့ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ကို ျမန္ေစတာေၾကာင့္ alcohol ကို ပမာဏကိုလည္း က်ေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစာမ်ားကို အလြန္အကၽြံစားျခင္းဟာလည္း သင့္ကို ပိုလို႔အေနရခက္တဲ့ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ အတန္အသင့္သာ စားသံုးသင့္ျပန္ပါတယ္။

၈။ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ေပးပါ။

၉။ ေနာက္ေန႕မနက္အိပ္ရာထတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ caffeine နဲ႔ သၾကားဓါတ္ မ်ားမ်ားပါတဲ့ အစားအစာေတြဟာ သင့္ရဲ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို တက္ေစတာမို႔ ထိုအစားအစာေတြကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီအစားအစာေတြကို စားမိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ရဲ့ အရက္နာက်ျခင္း ရဲ့ လကၡဏာတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အနည္းငယ္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း ကေန အျပင္းအထန္ ေခါင္းကိုက္ျခင္းကို ေျပာင္းလဲသြားနိုင္ပါတယ္။

၁၀။ ထို႕အျပင္ အရက္နာက်တာကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တဲ့ ေဆးတခ်ဳိ႕ ရွိေပမယ့္ သိပၸံပညာရွင္မ်ားရဲ့ ျငင္းခုန္မႈက ခုထိရွိေနေသးတာမို႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကိုအတိအက် မေျပာနိုင္ေသးေပမယ့္ အမွန္တကယ္သာ အက်ဳိးျပဳနိုင္မယ္ဆို သင့္အတြက္ သတင္းေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

အရက္နာက်ျခင္းဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အရက္ရဲ့ ဆိုးက်ဳိးတခုသာျဖစ္ျပီး သင့္အေနနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံ မွသာခံစားရမယ္ ဆိုရင္ အေရးမၾကီးလွ ေပမယ့္ မၾကာခဏ ခံစားရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္အတြက္ ျပသနာတစ္ခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာ လူမ်ားဟာ ယမကာမွာပါတဲ့ ပစၥည္းတစ္ခ်ဳိ႕နဲ႔ ဓါတ္မတည့္တဲ့ ေရာဂါရွိတာမို႔ တကယ္လို႔ သင္ဟာလည္းအဲလို ျပသာမ်ဳိးရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ မေသာက္တာဟာသင့္အတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့နွစ္ကူးျဖစ္တဲ့ အတာသၾကၤန္ပဲြမွာ အေပ်ာ္အပါးျဖစ္ရံု အရက္ေသစာ ေသာက္စား ၾကသူမ်ားအတြက္ ေနာက္ေန႔မနက္မွာ အရက္နာက်တဲ့ ေ၀ဒနာမွ ကင္းေ၀းေစဖို႔ တင္ျပရင္း အားလံုးအတြက္ မဂၤလာနွစ္သစ္အျဖစ္ ဆုေတာင္းေပးပါတယ္ရွင္။

မြန္းသက္ပန္

ေလာကအလွအြန္လိုင္း မဂၢဇင္း

၂၀၀၉ ခုနွစ္ ဧျပီလ ၁၁ ရက္

How To Cure a Hangover.
Available from: http://www.drunkmansguide.com/articles/hangover.php

Read More...

Collapse...

OCD

OCD လို႔ လူသိမ်ားတဲ႔ Obsessive Compulsive Disorder ကို ျမန္မာလို သင္႔ေတာ္ေအာင္ ဘာသာမျပန္တတ္လို႔ ဒီတိုင္းပဲ ေခၚလိုက္ပါတယ္။ ကမာၻသံုး ဘာသာစကား မူရင္းအတိုင္း ေကာက္ယူေမြးစားတာဟာ ဘာသာျပန္တာထက္ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ပိုသင္႔ေတာ္ပါတယ္။ သေဘာေပါက္ဖို႔က အဓိက မဟုတ္လား။ ႏို႔မို႔ဆို ငယ္ငယ္က သင္ရသလိုမ်ိဳး gear (ဂီယာ)ကို “ေခြးသြားစိတ္မ်ားျဖင္႔ ယာဥ္ကို ေရွ႕တိုးေနာက္ငင္ ေရြ႕လ်ားေစေသာ ကိရိယာ”လို႔ ရွည္ရွည္ေ၀းေ၀း ဘာသာျပန္ သံုးေနရမွျဖင္႔ ဒုကၡ။

OCD ဟာ anxiety spectrum disorders ထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါ ရွိသူမ်ိဳးဟာ နဂိုကတည္းက စိတ္ပူတတ္၊ ျပာတတ္၊ ဂနာမၿငိမ္ ျဖစ္တတ္၊ အေသးစိတ္ေတြကို (တရားလြန္) ဂရုစိုက္တတ္တဲ႔ ပင္ကိုယ္ သဘာ၀ ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီလိုလူမ်ိဳးတိုင္းလည္း OCD လို႔ ေရာဂါ အမည္တပ္ ကုသဖို႔ လိုအပ္တဲ႔ အဆင္႔ကို ေရာက္ခ်င္မွ ေရာက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဘ၀မွာ တျခားအေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင္႔ စိတ္ပင္ပန္း ေသာက (stress) မ်ားတံုး ဒီဗီဇေလးေတြ ထႂကြလာတာ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ဒါဆို ဆရာ၀န္ဆီ ေရာက္စရာ မလိုပဲ ခဏနဲ႔ ေပ်ာက္သြားတာေပါ႔။ စိတ္ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပဖို႔ လိုမလိုဆိုတာက ဒီလကၡဏာေတြဟာ ဒီလူရဲ႕ ေန႔စဥ္ လူမႈဘ၀၊ လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ အေႏွာက္အယွက္ ေပးေနၿပီလား ဆိုတဲ႔ အခ်က္ေပၚ မူတည္ပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင္႔ေတာ႔ ဘ၀မွာ ဆံုးရံႈးမႈ loss တစ္ခုခု ႀကံဳအၿပီး ေရာဂါရယ္လို႔ သတ္မွတ္ရေလာက္တဲ႔ အဆင္႔ကို ရုတ္တရက္ ေရာက္လာတတ္ၾကပါတယ္။ တျခားေရာဂါ စိတ္ေရာဂါေတြနဲ႔လည္း တြဲေနတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါနဲ႔ ၄၀-၇၀% ထိ ဆက္စပ္မႈ ရွိပါတယ္။ တျခား အေၾကာက္လြန္ေရာဂါ (phobias) မ်ား၊ လူစုလူေ၀းကို ေၾကာက္တဲ႔ ေရာဂါ (social phobia)၊ အေၾကာင္းမဲ႔ anxiety attaks ေတြ ရတတ္တဲ႔ ေရာဂါ (panic disorder) တို႔နဲ႔လည္း တြဲေနတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါအုပ္စု တူတာကိုး။

OCD ရဲ႕ ေရာဂါ လကၡဏာေတြက ႏွစ္ပိုင္း ရွိပါတယ္။ တစ္ပိုင္းက ေခါင္းထဲမွာ အျပန္ျပန္ အလွန္လွန္ ေပၚလာေနတဲ႔ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္စရာ အေတြး (obsessive thoughts) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာတံုးက အသိတစ္ေယာက္ ေျပာျပတာေလး ဥပမာ ေပးခ်င္ပါတယ္။ သီလရွင္ေတြ ျမင္ရင္ မေနႏိုင္ မထိုင္ႏိုင္ ျဖစ္ၿပီး သူတို႔ေခါင္းကို သြားပုတ္ခ်င္တဲ႔ အေတြးပါ။ ဒါဟာ ၾကားရသူအဖို႔ ရယ္စရာ ေပမယ္႔ ခံစားရသူအဖို႔ အင္မတန္ စိတ္ဒုကၡမ်ားေစပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဆိုေတာ႔ ငရဲႀကီးမယ္ ဘာညာေတြပါ ေတြးၿပီး အေတာ္ စိတ္မခ်မ္းမသာ ျဖစ္ရတာေပါ႔။ ဒီမွာလည္း တခါက ခရစ္ယာန္ တရားေဟာဆရာတစ္ေယာက္ ကေလးငယ္ေလး (babies) ေတြကို အိမ္သာထဲ ေရဆြဲခ် (flush) လုပ္ပစ္ခ်င္တဲ႔ အေတြးေတြနဲ႔ စိတ္ဒုကၡေရာက္ၿပီး အေရးေပၚဌာန ေရာက္လာတာ သြားၾကည္႔ရဖူးပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ႏူးညံ႔တဲ႔ ပင္ကိုယ္စိတ္နဲ႔ ဖီလာဆန္႔က်င္ေနတဲ႔ အေတြးမို႔ ဘယ္ေလာက္ စိတ္မခ်မ္းသာလိုက္မလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားသာ ၾကည္႔ပါေတာ႔။

Obsessive thoughts ေတြဟာ ေ၀ဒနာရွင္အတြက္ အင္မတန္ ခံစားရခက္တဲ႔ အေတြးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အေတြးဟာ ပံုမွန္ မဟုတ္တာလည္း သိတယ္။ အေတြးကို မေပၚေအာင္ တားလို႔ကလည္း မရဘူး။ ေခါင္းထဲမွာ သူ႔အလိုလို ထပ္ခါတလဲလဲ ေပၚလာတာမ်ိဳးပါ။ အေတြးကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္၊ မျဖစ္သင္႔တာကို ေကာင္းေကာင္း သိပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အေတြးက သိပ္ျပင္းထန္အားေကာင္းလြန္းေတာ႔ အဲဒီအတိုင္းမ်ား လုပ္လိုက္မိရင္ျဖင္႔ ဆိုၿပီး စိတ္ပူပင္၊ ကနာမၿငိမ္ ျဖစ္ျပန္ပါေလေရာ။ ေတာ္ေတာ္ သနားစရာ ေကာင္းပါတယ္။

ေရာဂါ လကၡဏာ ေနာက္တစ္ပိုင္းကေတာ႔ ထပ္ျပန္တလဲလဲ လုပ္တတ္တဲ႔ အမူအက်င္႔မ်ား compulsive acts (rituals) ပါပဲ။ ဒါေတြက တစ္ခုႏွစ္ခု မကတတ္ပါဘူး။ သူတုိ႔ စိတ္ပူရာ အဓိက theme of fear ေပၚ မူတည္ၿပီး ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ rituals ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတတ္ပါတယ္။ Fear of contamination ကေတာ႔ အေတြ႔အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ေရာဂါပိုးေတြ ကူးမွာ စိုးလို႔ လက္ကို ခဏခဏနဲ႔ အၾကာႀကီး ေဆးတာမ်ိဳးေပါ႔။ ဟုိဟာေလး ထိလိုက္တာနဲ႔ လက္ေဆး၊ ဒါေလး ကိုင္မိတာနဲ႔ လက္ေဆး။ တစ္ခါေဆးရင္လည္း ဆပ္ျပာနဲ႔ ပြတ္ေနတာ မၿပီးႏိုင္ေတာ႔ဘူး။ ဆယ္မိနစ္၊ ဆယ္႔ငါးမိနစ္။ ဘာကိုမွ ေျဖာင္႔ေျဖာင္႔တန္းတန္း မလုပ္ႏိုင္ေတာ႔ပဲ လက္ေဆးျခင္းကသာ ေန႔စဥ္ဘ၀ကို ႀကီးစိုးလာပါတယ္။ တစ္ေန႔ကို အခါေပါင္း ဆယ္နဲ႔ရာနဲ႔ခ်ီလို႔ မလိုအပ္ပဲ ေဆးေနေလေတာ႔ လက္ေတြလည္း ဆပ္ျပာစားတဲ႔ ဒဏ္နဲ႕ ေပါက္ၿပဲနီရဲလို႔။ ဒီလိုလူမ်ိဳးဟာ ေရာဂါပိုးေတြ ကူးမွာစိုးလို႔ ရွိသမွ် အသံုးအေဆာင္ေတြကိုပါ အဖန္ဖန္ စစ္ေဆးလဲလွယ္ေနရတာနဲ႔ပဲ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ အခ်ိန္ကုန္ေနေလေရာ။



Fear of safety ရွိသူမ်ိဳးက်ေတာ႔ ေသာ႔ခေလာက္ေတြ၊ ေသာ႔ေတြကို အထပ္ထပ္ စစ္ေဆးတတ္ပါတယ္။ ညမအိပ္ခင္လည္း မီးဖို၊ မီးခလုတ္၊ ေရပိုက္ေခါင္း၊ ျပတင္းေပါက္ တံခါး စတာေတြကို အခါေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ မစစ္ေဆးရမခ်င္း အိပ္ရာ မ၀င္ႏိုင္ပါဘူး။ ကားရပ္ၿပီးရင္လည္း ကားဘရိတ္ကို အခါေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ ျပန္စစ္ေဆးတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆိုမွေတာ႔ အျပင္တစ္ခါ ထြက္ဖို႔အေရး နာရီနဲ႔ ခ်ီၿပီး ၾကာေအာင္ ျပင္ဆင္ရၿပီေပါ႔။ အလုပ္ကို မနက္ ကိုးနာရီ ေရာက္ဖို႔အေရး မနက္ေလးနာရီကတည္းက ထၿပီး ျပင္ဆင္ေနရတဲ႔ သူမ်ိဳး ဆိုပါေတာ႔။

တခ်ိဳ႕က်ေတာ႔လည္း အစီအစဥ္က်မႈ၊ ဘက္ညီမႈ (symmetry) နဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ အေလ႔ေတြ လုပ္တတ္ပါတယ္။ သာမန္ တစ္ႀကိမ္ ႏွစ္ႀကိမ္ကုိ မဆိုလိုပါဘူး။ အေခါက္ေခါက္ အခါခါ အခ်ိန္ကုန္ခံ၊ တျခားကိစၥေတြ ေနာက္က်ခံ လုပ္တာမ်ိဳးကို ဆိုလိုပါတယ္။ တန္းေပၚက လက္သုတ္ပု၀ါေလးကို ဘက္ညီေအာင္၊ စားပြဲေပၚက ပစၥည္းေတြကို အစီအရီ ျဖစ္ေအာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္အဖန္ဖန္ ဆယ္မိနစ္၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္ေလာက္ ၾကာေအာင္ ေခါက္ေနတာ၊ ေနရာ ျပန္ခ်ေနတာမ်ိဳးေပါ႔။ ဒီ rituals ေတြဟာ အဓိပၸါယ္ မရွိမွန္း သိေပမယ္႔ နည္းနည္း ေလွ်ာ႔ၾကည္႔လိုက္တာနဲ႔ အရမ္း ဂနာမၿငိမ္ ျဖစ္ေစေတာ႔ ရပ္လို႔လည္း မရဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ၾကာေလ ပိုဆိုးလာေလပါပဲ။

ဒီလို ေရာဂါရွိသူေတြအတြက္ အဓိက ျပႆနာက အလဟႆ အခ်ိန္ကုန္ျခင္းပါပဲ။ အနားမွာ ေနတဲ႔ အိမ္ေထာင္ဖက္ မိဘေဆြမ်ိဳးေတြခမ်ာလည္း ပထမေတာ႔ ေ၀ဒနာရွင္ကို စိတ္သက္သာေအာင္ သူ စိတ္ပူတဲ႔ ကိစၥေတြကို လိုက္ကူလုပ္ေပး၊ အားေပးနဲ႔ ေနာက္ေတာ႔ သူတို႔ ဘာလုပ္ေပးေပး ထူးမလာပဲ သူတို႔ပါ အခ်ိန္ကုန္မွန္း သိလာေတာ႔ မခ်င္႔မရဲေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။

OCD ဘာေၾကာင္႔ ျဖစ္ရသလဲ ဆုိတဲ႔ ေရာဂါျဖစ္ပြါးပံု အတိအက်ကို (တျခားေရာဂါ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာလိုပဲ) ေဆးသိပၸံပညာနဲ႔ နားမလည္ေသးပါဘူး။ ယူဆခ်က္ေတြေတာ႔ ရွိတာေပါ႔။ အေရးႀကီးတာက ဒါကို ဘယ္လို ကုမလဲ။ ကုသခ်က္က ဘယ္ေလာက္ ေအာင္ျမင္လဲ ဆိုတာပါ။

အဓိက ကုထံုး ႏွစ္ခု ရွိပါတယ္။ ေဆးနဲ႔ ကုတာရယ္၊ အမူအက်င္႔ပိုင္းဆိုင္ရာ ကုထံုး (Behavioural Therapy- BT) ရယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးက စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါ တန္ျပန္ေဆး (anti-depressant) ပါပဲ။ တြဲဖက္ျဖစ္တတ္တဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါကိုပါ ကုၿပီးသား ျဖစ္တာေပါ႔။ ၾကာရွည္ေတာ႔ စြဲေသာက္ရပါတယ္။ ႏုစဥ္မွာ BT-therapist ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ကုလိုက္ရင္ ရလဒ္ ေကာင္းပါတယ္။ BT မွာ response prevention (လုပ္ေနက်ေတြ rituals ေတြ မလုပ္ရပဲ ထိန္းရတာပါ) မို႔ ေ၀ဒနာရွင္အတြက္ အေတာ္႔ကို စိတ္မသက္မသာ ကနာမၿငိမ္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေရရွည္ေကာင္းဖို႔ ေရတို ပင္ပန္းရတာ-လို႔ ေျပာၿပီး အားေပးရတာေပါ႔။ ဒါေတာင္ အမ်ားစုက မခံႏိုင္လို႔ ဆက္မကုၾကဘူး။ ဒီကုထံုးက ေ၀ဒနာရွင္ရဲ႕ စိတ္ျပတ္သား ျပင္းထန္မႈ (determination) ေပၚ အမ်ားႀကီး မူတည္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ႔ မျဖစ္မေန ကုရေတာ႔မယ္ ဆိုမွ (ဥပမာ- မကုရင္ မိန္းမက အိမ္က ဆင္းသြားေတာ႔မယ္ ဆိုမွ) ကုၾကတယ္။ ပစ္ထားတာၾကာေလ ကုရခက္ေလပါပဲ။

ယူေကလူဦးေရရဲ႕ ၀.၅-၂% မွာ ဒီေရာဂါ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ က်ားမ ျဖစ္ႏႈန္း တူပါတယ္။ ပ်မ္းမွ်အားျဖင္႔ အသက္ႏွစ္ဆယ္ ၇၀% ဟာ အသက္ ၂၅ႏွစ္ မတိုင္မီ၊ ၁၅% ကေတာ႔ ၃၅ ႏွစ္မတုိင္မီမွာ ေရာဂါလကၡဏာ စျပတတ္ပါတယ္။

ဒီေရာဂါဟာ ႏွစ္ရွည္ နာတာရွည္ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္မွာ သိသိသာသာ သက္သာတတ္ၿပီး၊ တ၀က္ေလာက္က အေတာ္အသင္႔ သက္သာတတ္ပါတယ္။ က်န္ေလးပံုတစ္ပံုကေတာ႔ ပိုပိုဆိုးလာတတ္ပါတယ္။ လံုး၀ အရွင္းေပ်ာက္သြားတာ ရွားပါတယ္။ ေရာဂါရွိသူေတြဟာ နဂိုကတည္းက အေသးစိတ္ ဂရုစိုက္တတ္တဲ႔ Obsessive Compulsive Personality Traits ရိွသူမ်ား ျဖစ္လို႔ စိတ္ေသာက (stress) မ်ားလာတာနဲ႔ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျပန္ေပၚ၊ ပိုဆိုးလာတတ္ပါတယ္။

ေရာဂါ အရွင္းမေပ်ာက္သည္႔တုိင္ သိသိသာသာ သက္သာသြားတဲ႔အခါ ေ၀ဒနာရွင္ဟာ သူ႔အလုပ္ သူလုပ္ႏိုင္၊ သူ႔ပတ္၀န္းက်င္အေပၚ အက်ိဳးျပဳသင္႔သေလာက္ ျပန္ျပဳႏိုင္လာတဲ႔အတြက္ ၀မ္းသာစရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ႔ ဒီေရာဂါအေပၚ သတိထားမိမႈနဲ႔ သေဘာထား ဘယ္လို ရွိတယ္ မေျပာတတ္ပါ။

ျမန္မာလူမ်ိဳးအေပါင္း စိတၱဘယမွ ကင္းေ၀း၊ ခ်မ္းသာၾကပါေစ။

Reference:
Semple, D., Smyth, R., Burns, J., Darjee, R. & McIntosh, A. (2005). Oxford Handbook of Psychiatry, Oxford: University Press.

Read More...

Collapse...

Can We Practice What We Preach ?

ေစ်းသြား၀ယ္ရင္းနဲ႔ ေခါင္းထဲ ၀င္လာတဲ့ အေၾကာင္းေလးကို ေရးခ်င္မိလို႔ပါ။

ေစ်း တစ္ခါ တစ္ခါ သြား၀ယ္တိုင္း ျပန္လာရင္ ၾကြတ္ၾကြတ္အိတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ပါလာတတ္ပါတယ္။

ဆရာ ေအာ္ပီက်ယ္ရဲ႕ reduce, reuse, recycle ဆိုတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရာ ကာတြန္းေလး တစ္ပုဒ္ကို သတိရရင္း ၾကြတ္ၾကြတ္အိတ္ေတြကို ေလွ်ာ့ဖုိ႔ ေျပာမိေနတာေတာ့ ၾကာပါၿပီ။

ဒါေပမယ့္ လံုး၀ ၾကြတ္ၾကြတ္အိတ္နဲ႔ ထည့္မေပးပါနဲ႔၊ ကိုယ့္အိတ္နဲ႔ ကိုယ္ သယ္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာျဖစ္ အခုမွ ဒုတိယ အႀကိမ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။

ကၽြန္မတုိ႔ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး ေဆာင္ရြက္ေနသူေတြ သူမ်ားေတြကို အသိပညာေပးသလို ကိုယ္တိုင္ေရာ တကယ္ က်င့္သံုးျဖစ္ၾကရဲ႕လားလုိ႔ ေခါင္းထဲမွာ စဥ္းစားေနမိတယ္။

စင္းလံုးေခ်ာေတာ့ ဘယ္သူမွ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မတို႔ ေျပာေနတဲ့ လမ္းေတြကို ကၽြန္မတို႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွ႕ကေန ေလွ်ာက္ျပႏိုင္ၾကရင္ အရမ္း ေကာင္းမွာပဲလို႔ ေတြးေနမိတယ္။

Read More...

Collapse...

Sexual Harassment

အခု အရမ္းကို ေျပာခ်င္တဲ့ ကိစၥေလးက လိင္မႈဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ေပးမႈ (sexual harassment) အေၾကာင္းေလး ျဖစ္ေနတယ္။ လိင္မႈဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ေပးမႈက က်န္းမာေရး ျပႆနာ ဟုတ္၊မဟုတ္ဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာ ေတြးၾကည့္ရင္ သိႏုိင္တဲ့ အရာပါ။
လိင္မႈဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ေပးမႈ ဆိုတာက အမ်ိဳးသားေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြ အေပၚမွာ ျပဳမူတာကိုတင္ ေခၚတာ မဟုတ္ဘဲ အမ်ိဳးသမီးေတြက အမ်ိဳးသားေတြ အေပၚမွာ ျပဳမူပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ လိင္တူ အခ်င္းခ်င္းက ျပဳမူတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လိင္မႈဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ ေပးမႈေတြ အားလံုးကို ေခၚဆိုတာပါ။
လိင္မႈ ဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ေပးမႈက လက္ပါ၊ ေျခပါမွ မဟုတ္ပါဘူး။ စကားနဲ႔၊ အမူအယာနဲ႔၊ အျပဳအမူနဲ႔ လုပ္တာေတြ အကုန္လံုး အႀကံဳး၀င္ပါတယ္။

Wikipedia က လိင္မႈဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ေပးမႈကို အခုလို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။

" Sexual harassment is unwelcome attention of a sexual nature and is a form of illegal and social harassment. It includes a range of behavior from seemingly mild transgressions and annoyances to actual sexual abuse or sexual assault."

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ ယဥ္ေက်းတယ္ ေျပာၾကတယ္။ ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈ လို႔ ေျပာၾကတယ္။

ဒါေပမယ့္ လိင္မႈ ဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ ေပးမႈေတြက ေနရာတိုင္းမွာ ရွိေနတယ္လို႔ ကၽြန္မ ခံစားရပါတယ္။
ဥပမာေလးတစ္ခု ေျပာမယ္ဆိုရင္ လူအမ်ားစု မွီခို အားထားေနရတဲ့ ဘတ္စ္ကားေတြပဲ ဆိုပါေတာ့။
ကၽြန္မက ဘတ္စ္ကား အစီးမ်ားတဲ့သူဆိုေတာ့ ကားစပါယ္ရာေတြနဲ႔ အၿမဲ ျပႆနာ တက္ရေလ့ရွိပါတယ္။ သူတို႔ မဆြဲတင္၊ မတြန္းတင္လဲ အေပၚကို ေရာက္ေအာင္ တက္ႏိုင္မွန္း သိေနပါလ်က္နဲ႔၊ တစ္ခါတစ္ေလဆို အေပၚကို ေရာက္ၿပီးပါလ်က္နဲ႔ မလိုအပ္တဲ့ လက္ေတြက ေရာက္ေရာက္ လာတတ္တာ။ ဒါကို ရပိုင္ခြင့္တစ္ခုလို ျပဳမူေနၾကၿပီး ဘယ္သူကမွလဲ အလုပ္ရႈပ္ခံ ပါးစပ္ေညာင္းခံၿပီး ေျပာမေနၾကပါဘူး။
ဒါက ဘတ္စ္ကားကုိပဲ မွီခို အားထားေနရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေန႔စဥ္ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ျပႆနာပါ။

အေသးစိတ္ေျပာရင္ ေျပာစရာေတြ ေထာက္ျပစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္။

လုပ္ငန္းခြင္တြင္းမွာ ႀကံဳေတြ႔ေနၾကရတဲ့ လိင္မႈ ဆိုင္ရာ ေနွာက္ယွက္မႈေတြကိုလဲ အဓမၼက်င့္တဲ့ အဆင့္ေလာက္ အထိ မေရာက္ရင္ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ ကိစၥေတြလို သေဘာထားေနၾကတာ မ်ားပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ လုပ္ငန္းခြင္ထဲကို ေရာက္လာတဲ့အခါ ဒီလို အေႏွာက္အယွက္ ေပးခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ယူဆၾကတာ၊ အေႏွာက္အယွက္ေပးတာ လုပ္သင့္တဲ့ ကိစၥတစ္ခုလုိ႔ ယူဆထားၾကတာ မ်ားတယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြကိုလဲ ေက်နပ္လို႔ ၿငိမ္ေနၾကတာေပါ့လို႔ လြယ္လြယ္ကူကူ ေျပာၾကတာ မ်ားပါတယ္။
မေက်နပ္လို႔ ျပန္ေျပာတတ္တဲ့သူေတြက လူဆိုး ျဖစ္ၿပီး အၾကဥ္ခံရ၊ ျပႆနာ ရွာခံရတာေတြ မ်ားပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တကယ္လို႔ ဒါေတြကို အသိပညာေပးႏိုင္၊ နားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ရင္ အားလံုးကို တားဆီးလို႔ မရရင္ေတာင္ တခ်ိဳ႕သူေတြက ဆင္ျခင္သြားမယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။

ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ ကိစၥေလးတစ္ခုကို ျပန္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ လုပ္ငန္းခြင္ အစည္းအေ၀းေတြမွာ ဆံုရေလ့ရွိတဲ့ မွတ္မွတ္ရရ ရွိေနသူတစ္ဦး အေၾကာင္းကို ဥပမာ ေပးခ်င္ပါတယ္္။

သူက ကၽြန္မကို အဲဒီလို ဆံုမိတိုင္း မ်က္လံုး မလႊဲတမ္းကို ၾကည့္တတ္ပါတယ္။ ကိုယ္က ျပန္ၾကည့္လို႔ သိတာလို႔လဲ ေျပာခ်င္ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြဆိုတာ ဘယ္သူ ဘယ္လို ၾကည့္ၾကည့္ မ်က္လႊာခ်ၿပီး ေနရမယ္လို႔ အဆံုးအမေတြက ဆိုထားေလတာကိုး။
ဘာျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္မတို႔ အျပစ္ေတြလို႔ ယူဆရမလား။
သူ ၾကည့္တဲ့ ပံုစံက " ဟယ္ .. ငါ ေခ်ာလို႔ ၾကည့္တာပဲ " ဆိုၿပီး ဘ၀င္ပဲ ျမင့္ရေတာ့မလား၊
" ဟင္ .. ဒီေလာက္ေတာင္ ၾကည့္ရလားဟဲ့ " ဆိုၿပီး ထရိုက္ရမလား ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳး။
ေတာ္ေတာ္ေလးကို စိတ္မသက္မသာ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။

တစ္ရက္မွာေတာ့ ကၽြန္မတို႔ အတူတူ တက္ရတဲ့ အစည္းအေ၀း တစ္ခုမွာ လိင္မႈဆိုင္ရာ ေနွာက္ယွက္မႈနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ပညာေပး ဗီဒီယိုေလး ၾကည့္ရပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္က စၿပီး သူ ကၽြန္မကို ဘယ္ေနရာမွာ ေတြ႔ေတြ႔ အရင္လို မၾကည့္ေတာ့ဘူး။
ဒါေၾကာင့္ အသိပညာ ရွိသြားရင္ အားလံုး မဟုတ္ေပမယ့္ ဆင္ျခင္မယ့္ သူေတြ ရွိတယ္လို႔ ယူဆမိတာပါ။
ေနာက္ဘေလာ့ဂ္က်မွပဲ ကၽြန္မ အလုပ္သင္ ဆရာ၀န္ ဘ၀မွာ ႀကံဳရ၊ ၾကားရ၊ ျမင္ရတဲ့ လိင္မႈ ဆိုင္ရာ အေႏွာက္အယွက္ ေပးမႈေတြ အေၾကာင္းကို ဆက္ေရးပါမယ္။

Read More...

Collapse...

Handwashing Practice

လက္ေဆးျခင္း

ဘယ္အခ်ိန္မွာ လက္ေဆးသင့္ပါသလဲ

အစာမစားမီ - စာမစားမီ လက္ေဆးျခင္းျဖင့္ အစာလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေရာဂါပိုး၀င္ျခင္းမွ ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ကာလ၀မ္းေရာဂါ၊ အူေရာင္ငန္းဖ်ားေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။

အိမ္သာသြားအျပီး - အိမ္သာဆိုသည္မွာ ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား၊ သန္ေကာင္ပိုးမ်ား ေပါမ်ားရာေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ အိမ္သာတံခါးလက္ကိုင္၊ ေရခြက္တို႕ကို ကိုင္မိရံုမွ်ျဖင့္ ေရာဂါပိုးမ်ား ကိုယ့္လက္ေပၚသို႕ ေရာက္လာႏိုင္ပါသည္။ မိမိက လက္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မေဆးေၾကာပါက ထိုေရာဂါပိုးမ်ားသည္ မိမိ၏ လက္မွတစ္ဆင့္ တျခား ကိုယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ားသို႕ ျပံ႕ႏွံသြားႏိုင္ပါသည္။

Computer အသံုးျပဳျပီးခ်ိန္ - computer keyboard မ်ား အထူးသျဖင့္ interenet café ဆိုင္မ်ားမွ keyboard မ်ားသည္ လူတကာအသံုးျပဳေနေသာေၾကာင့္ ေရာဂါပိုးေပါင္းဆံုျဖင့္ ညစ္ပတ္လွပါသည္။

Animal မ်ားကို ကိုင္တြယ္ျပီးခ်ိန္ - ၎တို႕၏ body တြင္ တိရစာၦန္မွတဆင့္ လူကို ကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ား ရိွေနတတ္ပါသည္။

လက္ေဆးျခင္း၏ အေရးပါပံု

ယခင္က လက္ေဆးျခင္းသည္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါမ်ားကိုသာ ကာကြယ္ႏိုင္သည္ဟု ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ လက္သည္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါမ်ားသာမက အေရျပားေရာဂါမ်ား၊ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေရာဂါမ်ား၊ မ်က္လံုးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ေရာဂါမ်ား ႏွင့္ ကူးစက္ေရာဂါ အေတာ္မ်ားမ်ား ကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။
ထို႕ေၾကာင့္ လက္ေဆးျခင္းျဖင့္ အဆိုပါေရာဂါ အမ်ားစုကိုပါ ကာကြယ္ႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။
လူအမ်ားစုသည္ အိမ္သာသြားျပီးပါက လက္ေဆးေသာ အေလ့အက်င့္ ရိွေသာေၾကာင့္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါကို စိုးရိမ္စရာမရိွေတာ့ပါ။ သို႕ရာတြင္ လက္မွတဆင့္ ရာသီအလိုက္ ျဖစ္တတ္ေသာ တုတ္ေကြး ေရာဂါပုိးမ်ားကို သယ္ေဆာင္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ သိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

လက္သည္ body အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို အျမဲတမ္းထိေတြ႕ေနေသာ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုလက္ကိုပင္ အသံုးျပဳ၍ ကၽြနေတာ္တို႕သည္ ပစၥည္းမ်ားကို ကို္င္တြယ္ၾကသည္။ ဟိုမွသည္သို႕ေရႊ႕ၾကသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ထိေတြ႕ေနေသာ ပစၥည္းမ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးမ်ား တင္ရိွေနပါက ထိုေရာဂါပိုးမ်ားသည္ ကၽြန္ေတာ့္တို႕၏ လက္ေပၚသို႕ ေရာက္ရိွလာမည္ျဖစ္သည္။ ထိုလက္ျဖင့္ပင္ အစာစားမည္၊ မ်က္လံုးကိုပြတ္မည္၊ ႏွာေခါင္းကို ပြတ္မည္ဆိုပါက အဆိုပါေရာဂါပိုးမ်ားသည္ ပါးစပ္၊ မ်က္လံုး၊ ႏွင့္ ႏွာေခါင္းထဲသို႕၀င္သြားမည္ျဖစ္ပါသည္။ လက္ကိုပံုမွန္ေဆးျခင္းျဖင့္ ရာသီအလိုက္တုတ္ေကြးျဖစ္မႈကို ၅၀ % အထိ ကာကြယ္ႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။

စနစ္တက်ျဖစ္ေအာင္မည္ကဲ့သို႕လက္ေဆးမည္နည္း

လက္ေဆးသည္ဆိုရာတြင္ ေရကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ မ်ားမ်ားျဖင့္ ေဆးရမည္။ ေရဘံုဘိုင္မွ က်ေနေသာေရ ျဖစ္ပါက ပို၍ေကာင္းပါသည္။ မျပင္းလြန္း မေပ်ာ့လြန္းေသာ ဆပ္ျပာရိွဖို႕လိုပါသည္။ လက္ေဆးခ်ိန္သည္ အနည္းဆံုး စကၠန္႕ ၃၀ ခန္႕ရိွသင့္ပါသည္။ အရမ္းျပင္းပါက လက္တြင္ရိွေသာ အေရျပားမ်ားကို စားသြားႏိုင္ပါသည္။ လက္ေခ်ာင္းမ်ားၾကား ႏွင့္ လက္ေခ်ာင္းထိပ္မ်ားကို စနစ္တက် ေဆးဖို႕လိုပါသည္။

Read More...

Collapse...

Prevention of Mortality (Death) due to Induced Abortion

ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းေၾကာင့္ မေသၾကေအာင္

ျမန္မာႏိုင္ငံရိွ မိခင္မ်ား ေသဆံုးႏွဳန္းတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းျဖင့္ မိခင္မ်ား ေသဆံုးရျခင္းသည္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ရာတြင္ ေသြးထြက္လြန္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါပိုး၀င္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ေသၾကရပါသည္။ ကို္ယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းဆိုသည္မွာ မည္သည့္ဘာသာေရးတြင္မဆို တင္းၾကပ္စြာ တားဆီးထားသည့္ မလုပ္ေဆာင္သင့္ေသာ လုပ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ တကယ္ေတာ့ ၎သည္ လူသတ္မႈပင္ ေျမာက္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ ဘာသာတရားကိုင္းရိွဳင္းပါသည္ ဆိုၾကသည့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ထိုသို႕ကိုယ္၀န္ ဖ်က္ခ်ျခင္းကို မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ လုပ္ေဆာင္ၾကပါသနည္း။

အမ်ားစုသည္ ေငြေၾကးအဆင္မေျပေသာေၾကာင့္၊ လူမႈေရးကိစၥမ်ားေၾကာင့္လုပ္ၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တရား၀င္ ကို္ယ္၀န္ဖ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္ မရိွပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ အရပ္လက္သည္မ်ား၊ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေပးသူမ်ား ရွားရွားပါးပါး အက်င္ပ်က္ဆရာ၀န္တခ်ိဳ႕ မွတဆင့္ လုပ္ေဆာင္ေပးၾကေၾကာင္း သိရပါသည္။ ျပင္ပတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်တယ္ဆိုတာသည္ သန္႕ျပန္႕ေသာ ခြဲစိတ္ခန္းထဲတြင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းမဟုတ္ေသာေၾကာင့္ အမ်ားစုသည္ ေရာဂါပိုး၀င္ကာ ဒုကၡေရာက္ႏိုင္ပါသည္။

ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေသာ လူနာမ်ား(သို႕) ကိုယ္၀န္ပ်က္က်ေသာ လူနာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ဆရာ၀န္တို႔၏ တာ၀န္ကား ရွင္းပါသည္။ မိခင္အား ေသြးထြက္လြန္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါပိုးအဆိပ္တက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း မေသေအာင္ ကာကြယ္ ကုသေပးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ လူနာကို အျပစ္တင္ရန္ ဆူရန္ မဟုတ္ပါ။ ရဲစခန္းကိုလည္း ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေသာေၾကာင့္ တုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ သို႕ရာတြင္ ေဆးရံုမ်ားသို႕ေရာက္ေသာအခါ OG မ်ား ဆရာမမ်ားသည္ abortion လူနာမ်ားအား ဆူတတ္ ေငါက္တတ္ေသာေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕သည္ ေၾကာက္လန္႕ျပီး မလာရဲဘဲ အသက္ေသဆံုးခါနီး ျဖဴကာျပာကာ က်ခါမွ ေရာက္လာတတ္ၾကပါသည္။ ထိုအခါမွ လာေသာအခါ ေသဆံုးၾကတာ မ်ားပါတယ္။

ထို႕ေၾကာင့္လည္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနျဖင့္ မလိုခ်င္ေသာ ကိုယ္၀န္ကို မရေအာင္ အစတည္္းက စနစ္တက် ကာကြယ္သင့္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ကိုယ္၀န္ရိွလာရင္လည္း မိမိ၏ partner ႏွင့္ ျငိႏွိဳင္းျပီး ကိုယ္၀န္ကို ေဆာင္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီကိုယ္၀န္ကို ဘယ္လိုမွ မယူႏိုင္လို႕ ဖ်က္ခ်မယ္ဆိုရင္လဲ ေခတ္မွီနည္းပညာမ်ားကို သံုးျပီး ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ေသာ လက္သည္မ်ားထံတြင္ ဖ်က္ခ်ေစလိုပါသည္။ ထို႕ေနာက္ ထိုသို႕ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျပီးပါက နီးစပ္ရာေဆးရံုေဆးခန္းမ်ားတြင္ ဆက္လက္သြားေရာက္ ကုသသင့္ပါသည္။

ကၽြန္ေတာ့္၏ ေဆာင္းပါးသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်မႈကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳထားသည္ဟု ထင္စရာရိွပါသည္။ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကို ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လည္း အားမေပးပါ။ သို႕ေသာ္ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ကုိယ္၀န္မဖ်က္ခ်ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မတားဆီးႏိုင္္ပါ။ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်သူမ်ားကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဖမ္းခြင့္မရိွပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕က ရဲမွ မဟုတ္ဘဲ။ အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးပညာနယ္ပယ္ထဲကေန အေကာင္းဆံုးလုပ္ေပးရန္သာ ရိွပါသည္။

ဖံြျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းကို ေဆးရံုမ်ားတြင္ တရာ၀င္လုပ္ခြင့္ေပးထားပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း ထုိသို႕သာ ခြင့္ျပဳလိုက္ပါက ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ျခင္းေၾကာင့္ မိခင္မ်ားေသဆံုးရသည့္ အေရအတြက္သည္ သိသိသာသာ နည္းပါးသြားမည္ျဖစ္သည္။

Read More...

Collapse...

Ethic

ကၽြန္မ ဘယ္ေတာ့မွ မေမ့မယ့္ အျဖစ္အပ်က္ကေလး တစ္ခု ရွိပါတယ္။
ေဆးေက်ာင္းသူ ဘ၀ အိုဂ်ီ ေဆာင္မွာ စၿပီး ဆင္းရတဲ့အခ်ိန္။
အဲဒီေန႔က ျပင္ပ လူနာ ဌာနမွာ သင္မယ္ဆိုလို႔ ကၽြန္မတို႔ အဖြဲ႔ လူေတြနဲ႔ ျပည့္ၾကပ္ေနတဲ့ ျပင္ပ လူနာ စမ္းသပ္ ခန္းေလးထဲကို သြားခဲ့ၾကတယ္။
မွတ္မွတ္ရရ၊ အဲဒီေန႔က အဖြဲ႔ထဲမွာ မိန္းကေလး ဆိုလို႔ ကၽြန္မ တစ္ေယာက္တည္းပဲ ရွိတယ္။
ခံုနံပါတ္ေတြကို နာမည္နဲ႔ စီတာမို႔ ကၽြန္မ နာမည္က ေယာက္်ားေလးေတြ ၾကားထဲကို အၿမဲလိုလို ေရာက္ေနတတ္တယ္။

ကၽြန္မတို႔ကို စာသင္ေပးမယ္ဆုိတဲ့ မမက လူနာတစ္ေယာက္ကို ၾကည့္ေနတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေလး တစ္ဦး။
မလံုၿခံဳတဲ့ အကာအရံေတြၾကားမွာ သူ အစမ္းသပ္ ခံေနရတာ။
ကၽြန္မ သူငယ္ခ်င္း ေယာက္်ားေလးေတြကလဲ ကုတင္ေဘးမွာ ၀ိုင္းလို႔။
အိုဂ်ီမမက ခံုမွာ ျပန္ထိုင္၊ လူနာ မွတ္တမ္း ေရးရင္း မထင္မွတ္တဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္ တစ္ခုကို ကၽြန္မကို လွမ္းေပးတယ္။
" VE စမ္း" တဲ့။
VE ဆိုတာ မိန္းမ လိင္အဂၤါ ထဲကို လက္နဲ႔ ႏႈိက္ၿပီး အထဲက အေနအထားေတြ ပံုမွန္ ဟုတ္မဟုတ္ကို စမ္းသပ္ရတာ။
အရွည္က vaginal examination ေပါ့။
ကၽြန္မတို႔ကို ဘယ္သူကမွ VE စမ္းနည္း မသင္ေသး။
ဖတ္ထားေပမယ့္ ဘယ္လို စမ္းရမယ္ဆိုတာ ကၽြန္မ ေကာင္းေကာင္း နားမလည္။
သူကလဲ ဘယ္လို စမ္းပါလို႔ မေျပာ၊ မညႊန္ၾကား။
လုပ္သင့္လား၊ မလုပ္သင့္လားဆိုတာ ခ်ီတံုခ်တံု ျဖစ္ေနဆဲမွာ လူနာ အမ်ိဳးသမီးေလးက အသံတုန္တုန္နဲ႔ ကၽြန္မကို " မစမ္းပါနဲ႔ ဆရာမရယ္ .. မစမ္းပါနဲ႔ ဆရာမရယ္ " လို႔ ေတာင္းပန္ရွာတယ္။
ကၽြန္မ ေတြးလိုက္တယ္။
ကၽြန္မ စမ္းလိုက္ရင္ ဘာ ပညာရႏိုင္မလဲ။
ဘာကို စမ္းၿပီး ဘာကို ေလ့လာရမယ္မွန္း မသိတာမို႔ ဘာမွ အက်ိဳးမရွိႏိုင္။
ၿပီးေတာ့ ကၽြန္မက မိန္းမ။
ဒီ လူနာ အမ်ိဳးသမီး ဘယ္လို ခံစားေနရသလဲ ဆိုတာ ကၽြန္မ ေကာင္းေကာင္း ကိုယ္ခ်င္းစာလို႔ ရပါတယ္။
ကၽြန္မ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး " မစမ္းဘူး " လို႔ ေျပာလုိက္တယ္။
လူနာ အမ်ိဳးသမီးက " ေက်းဇူးတင္လိုက္တာ ဆရာမရယ္ " လို႔ လွမ္းေျပာတယ္။
ရလဒ္က ကၽြန္မကို စိတ္ဆိုးတဲ့ အတြက္ " ဒီေန႔ ဘာမွ မသင္ေတာ့ဘူး " လို႔ ေျပာတာ ခံရတယ္။
သူငယ္ခ်င္း ေယာက္်ားေလးေတြက " နင္ကလဲ စမ္းလိုက္တာ မဟုတ္ဘူး " လုိ႔ ၀ိုင္း အျပစ္တင္ၾကတာကို ခံရတယ္။
အခုအခ်ိန္မွာ ျပန္ေတြးရင္ ကၽြန္မ မွန္ခဲ့တယ္လို႔ ခံစားရေပမယ့္ အဲဒီ အေျခအေန၊ အေနအထားက ကၽြန္မ မွန္တယ္၊ မွားတယ္ ဆိုတာကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ၿပီး ေျပာႏိုင္ဖို႔ အလြန္ကို ခက္ခဲတဲ့ အေနအထားပါ။
ကၽြန္မ ဆရာ၀န္ေတြ ေစာင့္ထိန္းရမယ့္ က်င့္၀တ္ (ethic) ကို နားလည္ခဲ့လို႔ မဟုတ္ဘူး။
ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ သက္သက္နဲ႔ ေခါင္းမာခဲ့တာ။
ဒါက ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ နမူနာ အျဖစ္အပ်က္ေလး တစ္ခုကို တင္ျပရံု သက္သက္ပါ။

Read More...

Collapse...

MoH will distribute rapid test kit for Auramine O

တားျမစ္ အ၀ါေရာင္ဆုိးေဆး စမ္းသပ္စက္မ်ား က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန ျဖန့္ျဖဴးေရာင္းမည္

The Voice Weekly journal (April 6 – 12, 2009; Vol.5/No.24)

ရန္ကုန္၊ ဧၿပီ ၁

တားျမစ္ အ၀ါေရာင္ဆုိးေဆး ပါ၀င္ျခင္းရွိ၊ မရွိ စမ္းသပ္စစ္ေဆးစက္ (Rapid Test Kit) မ်ားကုိ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာနက မၾကာမီ ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ေပးရန္ စီစဥ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ယင္း၀န္ႀကီးဌာနမွ တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက The Voice Weekly သို႔ ေျပာၾကားသည္။

လက္ဖက္မ်ားတြင္ တားျမစ္ထားသည့္ အ၀ါေရာင္ဆုိးေဆး (Auramine O) ပါ၀င္သျဖင့္ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာန က စားသံုးရန္မသင့္ေၾကာင္း ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ၿပီးေနာက္ပိုင္း လက္ဖက္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ကိုယ္တုိင္ ၎တို႔၀ယ္ယူမည့္ လက္ဖက္အသစ္မ်ားကို ဗဟို အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာန (FDA) သို႔ လာေရာက္ စစ္ေဆးလ်က္ရွိေၾကာင္း၊ FDA တြင္ တစ္ရက္လွ်င္ စမ္းသပ္မႈ ၃၀ ခန္႔သာ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္သျဖင့္ ယင္းပမာဏထက္ပိုပါက ရလဒ္သိရွိရန္ ႏွစ္ရက္၊ သံုးရက္ ေစာင့္ဆုိင္းရေၾကာင္း၊ ယခုအခါ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနက အ၀ါေရာင္ဆုိးေဆး (Auramine O) ပါ၀င္ျခင္းရွိ၊ မရွိ ၁၅ မိနစ္အတြင္း စစ္ေဆး သိရွိႏိုင္သည့္ Rapid Test Kit မ်ားကို ႏွစ္လအတြင္း ျဖန္႔ျဖဴး ေရာင္းခ်ေပးေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၎ကဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။

“အခုလို က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနက (Auramine O) ပါ၊ မပါ စစ္ေဆးတဲ့ စက္ေတြ ျဖန္႔ျဖဴးေပးေတာ့မယ္ဆိုတာ အရမ္းကို ေကာင္းပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ လက္ဖက္ေတြ အသစ္ျပန္၀ယ္ရင္ ဆုိးေဆးပါ၊ မပါကို ကိုယ္တုိင္ စက္နဲ႔စမ္းသပ္ၿပီး စိတ္ခ်ရမွပဲ ၀ယ္ေတာ့မယ္” ဟု စားသံုးရန္ မသင့္၍ တားျမစ္ျခင္းခံရသည့္ လက္ဖက္လုပ္ငန္းတစ္ခုမွ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးကဆုိသည္။

Read More...

Collapse...

What did FDA do for dye in pickled tea leaves?

တားျမစ္ဆိုးေဆးမ်ား ပါ၀င္ေနေသာ လက္ဖက္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာန (FDA) ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား

The Voice Weekly journal (March 30 – April 5, 2009; Vol.5/No.23)

(၁) အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာန၏ ပံုမွန္ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ- ျပည္တြင္းထုတ္ အစားအေသာက္မ်ားႏွင့္ ေသာက္ေရသန္႔မ်ား၊ ျပည္ပမွတင္သြင္းလာေသာ အစားအေသာက္မ်ား၊ ျပည္ပသို႔ တင္ပို႔မည့္ အစားအေသာက္မ်ားအား စစ္ေဆး၍ စားသံုးရန္ သင့္၊မသင့္ ေထာက္ခံခ်က္ (Health Certificate) ထုတ္ေပးျခင္း၊ ျပည္တြင္းရွိ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေသာက္ေရသန္႔စက္႐ံုမ်ားအား ေကာင္းမြန္ေသာ ထုတ္လုပ္မႈက်င့္စဥ္ (GMP – Good Manufacturing Practice) ႏွင့္အညီ ထုတ္လုပ္မႈ ရွိ၊မရွိ စစ္ေဆးျခင္း၊ ေစ်းကြက္မွ အစားအေသာက္မ်ားကို လစဥ္၀ယ္ယူစစ္ေဆးျခင္း (Post-Market Survey) တို႔ျဖစ္ပါသည္။

(၂) ေစ်းကြက္မွ ၀ယ္ယူစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ အမွန္အတုိင္း သိႏုိင္ပါသည္။ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာနသို႔ ပို႔စစ္လွ်င္ ေကာင္းတာေတြမ်ားပါသည္။ ေစ်းကြက္မွ၀ယ္ယူရာတြင္ အမယ္အားလံုးကို တစ္ၿပိဳင္နက္ မစစ္ေဆးႏုိင္ေသာေၾကာင့္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ႏုိင္သည့္အစားအေသာက္မ်ား ကို ေရြးခ်ယ္စိစစ္၍ ၀ယ္ယူစစ္ေဆးပါသည္။ နာဂစ္အၿပီးတြင္ ေသာက္ေရသန္႔စက္႐ံုအခ်ဳိ႕ပ်က္စီး၍ ေရာင္းခ်သည့္ေသာက္ေရသန္႔မ်ား လူထုအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ေစ်းကြက္မွ ေသာက္ေရသန္႔မ်ား ၀ယ္ယူစစ္ေဆး၍ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါ သည္။

(၃) Colour ႏွင့္ ပတ္သက္၍ င႐ုတ္သီးမႈန္႔၊ င႐ုတ္ဆီ၊ ပဲနီေလး၊ ဇီးထုပ္ စသည္တို႔ကို မၾကာခဏ စစ္ေဆးခဲ့ပါသည္။ ယခုတစ္ႀကိမ္ လက္ဖက္မ်ားကို စစ္ေဆးရာတြင္ Auramine O ကိုေတြ႕ရွိရေသာေၾကာင့္ ၀န္ထမ္းမ်ား အခ်ိန္ပိုဆင္းကာ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔၀ယ္ယူစစ္ေဆးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

(၄) သတင္းစာတြင္ မေၾကညာမီ ေစ်းကြက္မွ ၀ယ္ယူစစ္ေဆးခဲ့ေသာ
လက္ဖက္နမူနာေပါင္း - ၁၈၀၊
တံဆိပ္ေပါင္း - ၄၇ ခု၊
ပြဲ႐ံု (လုပ္ငန္း) ေပါင္း - ၂၃ ခု
(သတင္းစာတြင္ တံဆိပ္ႏွင့္ လုပ္ငန္းကို ခြဲျခား ေရးသားခဲ့ပါသည္။)

(၅) ၄၃ မ်ဳိးတြင္ လုပ္ငန္း ၁၃ ခု၊ တံဆိပ္ ၃၀ ခု ပါ၀င္သည္။ ၄၃ မ်ဳိးကို အရင္ထုတ္ျပန္ျခင္းမဟုတ္ပါ။ စစ္ေဆးၿပီးသမွ် နမူနာ (လက္ဖက္အသား၊ ခ်ဥ္စပ္၊ ႐ွဴးရဲွလက္ဖက္ႏွင့္ အေၾကာ္စံုစသည္ျဖင့္) ေပါင္း ၁၈၀ အနက္ Auramine O ေတြ႕ရွိရေသာလုပ္ငန္းႏွင့္ တံဆိပ္အားလံုးကို ေၾကညာျခင္းျဖစ္ပါသည္။

(၆) ေၾကညာၿပီးေနာက္လည္း ဆက္လက္၍ ေစ်းကြက္မွ ၀ယ္ယူစစ္ေဆးလ်က္ရွိၿပီး Auramine O ေတြ႕ရွိရပါက ထပ္မံေၾကညာပါ မည္။

(၇) ေၾကညာၿပီးေနာက္ ေစ်းကြက္တြင္ တံဆိပ္အသစ္မ်ားကို ေတြ႕လာရပါသည္။ ေစ်းကြက္မွ ပံုမွန္ ၀ယ္ယူစစ္ေဆးေနမည္ျဖစ္ၿပီး Auramin O ေတြ႕ရပါက ထပ္မံေၾကညာပါမည္။

(၈) အသံုးျပဳေသာ Method – Wool dye Extraction paper chromatography (Referece – 1. Analytical Method and Techniques for Colours in foods – FRANK E-Lancaster Ottawa, Canada.)

(၉) Auramine O ပါ၀င္ေသာ လက္ဖက္မ်ား ေစ်းကြက္မွ ျပန္လည္ သိမ္းယူေစၿပီး သက္ဆုိင္ရာ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲေရးေကာ္မတီမွ ဦးေဆာင္၍ ဖ်က္ဆီးလ်က္ရွိပါသည္။

(၁၀) ျပည္ပသို႔ တရား၀င္ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ေသာ အစားအေသာက္ အားလံုးကို အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာနမွ ပံုမွန္စစ္ေဆး၍ Health Certificate ထုတ္ေပးလ်က္ရွိပါသည္။

(၁၁)

အေရးယူပံု

ျပည္ပမွ တင္သြင္းမည့္အစားအေသာက္ စားသံုးရန္ မသင့္ပါက တင္သြင္းခြင့္ မေထာက္ခံပါ။ ျပည္တြင္းမွအစားအေသာက္ စားသံုးရန္ မသင့္ပါက Recall လုပ္ခုိင္းပါသည္။ ထပ္မံစစ္ေဆးပါသည္။ ထပ္မံ ေတြ႕ရွိလွ်င္ အမ်ဳိးသားအစားအေသာက္ဥပေဒ အရ သက္ဆုိင္ရာမွ အေရးယူႏုိင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ပါသည္။

လုပ္သားျပည္သူမ်ား- အေရာင္ပါသည့္အစားအေသာက္မ်ားကို ေရွာင္ရန္၊ ထုတ္လုပ္သူမ်ား- အေရာင္အသံုးမျပဳရန္၊ ထုတ္လုပ္ၿပီး ပစၥည္းမ်ားကို ထိေရာက္စြာ Recall လုပ္ရန္၊ ျပန္လည္သိမ္းဆည္း၍ ဖ်က္ဆီးရန္၊ အသစ္ထုတ္လုပ္မည့္ လက္ဖက္မ်ားအား ဆုိးေဆးပါ၀င္ မႈ ရွိ၊မရွိဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးရန္

ေစ်းကြက္နမူနာ ေကာက္ယူစစ္ေဆး၍ ထပ္မံေတြ႕ရွိလွ်င္ အမ်ဳိး သားအစားအေသာက္ဥပေဒအရသက္ဆုိင္ရာမွ အေရးယူျခင္းခံရမည္။

လက္ဖက္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားသည္ မိမိေရာင္းခ်ေသာ လက္ဖက္မ်ား၏ အရည္အေသြး အာမခံရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

Auramine O ပါ၀င္မႈမရွိေၾကာင္း အာမခံႏုိင္မွ ေရာင္းခ်သင့္ပါ သည္။ အာမခံႏုိင္ျခင္းမရွိဘဲ ေရာင္းခ်၍ လက္ဖက္တြင္ ဆုိးေဆးပါရွိပါက အေရးယူခံရမွာ ျဖစ္ပါသည္။ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာန ရန္ကုန္ႏွင့္ မႏၲေလးတြင္ စစ္ေဆးေပးလ်က္ရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ Quality Control ျပဳလုပ္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ (မွတ္ခ်က္- FDA မွ ေပးပို႔ေသာအခ်က္အလက္မ်ားအတုိင္း ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)

အယ္ဒီတာ

Read More...

Collapse...

National Public Health Week of The United States

၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကစၿပီး သီတင္းပတ္ တစ္ပတ္လံုး အျပည့္ရမယ့္ ဧၿပီလရဲ႕ ပထမပတ္ေတြကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံရဲ႕ တစ္ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး သီတင္းပတ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။

ဒီႏွစ္အတြက္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး သီတင္းပတ္က ဧၿပီလ ၆ ရက္မွ ၁၂ ရက္အထိမို႔ ယခု အခ်ိန္မွာ က်ေရာက္ေနပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းေလးကို စိတ္၀င္စားတယ္ဆိုရင္ ဒီမွာ ဖတ္ၾကည့္လုိ႔ ရပါတယ္။

Read More...

Collapse...

HIV Information for Myanmar (HIM)

ျမန္မာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ သတင္းအခ်က္အလက္

ျမန္မာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ သတင္းအခ်က္အလက္ (HIM) သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ အိတ္စ္ (ခုခံက်ေရာဂါ) ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အီးေမးလ္ျဖင့္ ပံုမွန္ျဖန္႔ေ၀ေပးေသာ သတင္းလႊာျဖစ္ပါသည္။ မူလက အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္သာ ေပးပို႔ႏိုင္ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ပါ ေပးပို႔ပါသည္။ ပါ၀င္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ခုခံက်ေရာဂါ ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားကို စိတ္၀င္စားသူမ်ားအတြက္ အလြန္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစသျဖင့္ ေလ့လာၾကည့္ပါရန္ တိုက္တြန္းလိုက္ပါသည္။

စိတ္ပါ၀င္စားပါက (HIV.Information.for.Myanmar [at] gmail [dot] com) ကို အီးေမးလ္ ေရးသား ဆက္သြယ္ၿပီး သတင္းလႊာကို ေတာင္းခံႏိုင္ပါသည္။

အင္တာနက္ေပၚတြင္လည္း ၄င္းဘေလာက္ http://him.civiblog.org/ ကို သြားေရာက္ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

Read More...

Collapse...

Announcement

Dear Friends,

I will be editing blog post labels to assist our readers in navigating within our blog. There may be some changes in the appearance of the posts and interruptions of service in the mean time. Please bear with me and you will have a more user-friendly blog as a result.

Thanks.

yours truly,
Blog admin

Read More...

Collapse...

US Health Care System & Diabetes

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္ႏွင္႔ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

တျခားႏိုင္ငံမွာ လတ္တေလာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးေတြကိုလဲ ဒီမွာ တင္ျပလုိ႔ရတယ္လို႔ ေျပာထားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ ႏို္င္ငံက က်န္းမာေရး စနစ္နဲ႔ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အေျခအေနေလးကို အနည္းငယ္ တင္ျပခ်င္ပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံလို႔ ဆိုလိုက္တာနဲ႔ လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ကမၻာေပၚမွာ ဘာမဆို ထိပ္ဆံုးက ရွိေနမယ္။ အစစ အရာရာ အေကာင္းဆံုးေတြ ျဖစ္မယ္လို႔ ထင္မွတ္မွားမိတတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္တမ္းမွာ ေကာင္းတာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိသလို ဆိုးတာေတြလဲ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ စင္းလံုးေခ်ာ မဟုတ္တာကေတာ့ သဘာ၀ တရားေလးပါ။

ဒါေပမယ့္ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔က အမွတ္ေပး ဆံုးျဖတ္ထားတဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး အဆင့္အတန္းမွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံက ပထမ ဆယ္ႏိုင္ငံ ထဲမွာေတာင္ မ၀င္ဘူးဆိုရင္ အံ႔ၾသၾကေလမလား။ သူ႔ရဲ႕ အဆင့္က (၃ရ) မွာ ရွိပါတယ္။ နံပါတ္(၁) က ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ၿပီး၊ နံပါတ္(၂)က အီတလီ ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါက ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာလဲဆိုတာေလးကို နားလည္သေလာက္ ျပန္ေျပာျပရမယ္ ဆိုရင္ အေမရိကန္ေတြက အားလံုး တေျပးညီ တန္းတူ ရရွိၾကမယ့္ က်န္းမာေရး စနစ္မ်ိဳးကို socialize medicine လို႔ သတ္မွတ္ၿပီး အလြန္အမင္း ေၾကာက္ရြံ႕ ထိတ္လန္႔ ၾကပါတယ္။ ဒီလို စနစ္မ်ိဳး ေပၚလာရင္ သူတို႔မွာ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မႈေတြ က်ဆင္းသြားမယ္၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြးေတြကို ရသင့္သေလာက္ ျမင့္ျမင့္မားမား မရရွိႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ ယူဆထားၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြကို ရယူဖို႔အတြက္ လူအမ်ားစုက က်န္းမာေရး အာမခံ စနစ္ေတြကို ၀ယ္ယူ ထားရွိရပါတယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔ရဲ႕ အလုပ္ရွင္ေတြက သူတို႔ကို ၀ယ္ယူေပး ၾကရပါတယ္။ ဒါမွ တစ္ခုခု ျဖစ္လာရင္ မတန္တဆ ေပးရတဲ့ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြရဲ႕ ကုန္က်စရိတ္ ဒဏ္ကို မခံစားရမွာပါ။ အဲဒီလို မ၀ယ္ယူႏိုင္သူ၊ မရရွိ ႏိုင္သူေတြက ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ၄၅.၇ သန္းအထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အခုက ပိုမ်ားမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရပါတယ္။

က်န္းမာေရး အာမခံေတြကို ေပးေနတာက ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြက အဓိက ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ဗဟို စနစ္ မရွိတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္က တစ္စစီ ျပန္႔က်ဲေနပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားေတြ ကိုယ္တိုင္ေတာင္ သူတို႔ရ႕ဲ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္အေၾကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိၾကတာ မ်ားပါတယ္။ အစိုးရကေန ေပးတဲ့ က်န္းမာေရး အာမခံကို ရရွိသူေတြထဲမွာ စစ္ဘက္ဆုိင္ရာ ၀န္ထမ္းေတြ၊ ဖီဒရယ္ အစိုးရ ၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ အသက္(၆၅)ႏွစ္နဲ႔ အထက္ လူအမ်ားစု၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ေရာဂါ ရွိသူေတြ (ဥပမာ မ်က္လံုးကန္း သြားတဲ့သူေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီး သြားတဲ့သူေတြ)၊ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အတိုင္းအတာ တစ္ခု အထိ ဆင္းရဲသူေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

က်န္းမာေရး အာမခံ ရရွိၿပီးသား သူေတြမွာေတာင္ တစ္ခုခု ျဖစ္လို႔ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမွာ ျပရၿပီဆိုရင္ ကိုယ့္ဘက္ကလဲ ျပန္စိုက္ ေပးရတာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ- တစ္ခါ ေဆးခန္းျပတိုင္း ၂၅ ေဒၚလာကို ကိုယ့္ဖက္က ေပးရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒါေတြကလဲ အာမခံ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု သတ္မွတ္တာခ်င္း မတူလို႔ အလြန္ကို နားလည္ရခက္ၿပီး ရႈပ္ေထြးလွပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းေလးကို ပိုၿပီး နားလည္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဒါရိုက္တာ Michael Moore ရိုက္တဲ့ sicko ဆိုတဲ့ ရုပ္ရွင္ကားေလးကို ရွာၿပီး ၾကည့္ၾကပါလို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

အခု ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရဲ႕ အေျခအေန အေၾကာင္းေလးကို ဆက္ေျပာခ်င္ပါတယ္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ CDC က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ သတင္း အရ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသား စုစုေပါင္းရဲ႕ (၈)ရာခုိင္ႏႈန္းနီးပါးက ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ခံစားေနရပါတယ္။ အရင္တုန္းက ဆီးခ်ဳိေရာဂါကို type 1 က ကေလးေတြမွာ ျဖစ္တယ္၊ type 2 က လူႀကီးေတြမွာ ျဖစ္တယ္ ဆိုၿပီး ေျပာၾကေပမယ့္ အခုအခ်ိန္မွာ အ၀လြန္ ေရာဂါရဲ႕ စနက္ေၾကာင့္ type 2 ကို ကေလးေတြနဲ႔ ပိုမို ငယ္ရြယ္တဲ့ အသက္အရြယ္ေတြမွာ ေတြ႔ေနရၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူေတြထဲမွာ type 1 က ၁၀ ကေန ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္အထိပဲ ရွိၿပီး type 2 က ၉၀ ကေန ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္အထိ ရွိတယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။ Type 2 က ကာကြယ္လို႔ ရႏိုင္ေလာက္တဲ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အမ်ိဳးအစားပါ။ ဒါေပမယ့္ ကာကြယ္မႈေတြ လံုေလာက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ အတြက္ ၁၉၈၀ နဲ႔ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူ ဦးေရက သံုးဆ အထိ ျမင့္တက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီပံုအတိုင္းသာ ဆက္သြားေနမယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသား ၃ ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ဟာ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ခံစားရႏိုင္တယ္လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။

ဆီးခ်ိဳေရာဂါကလည္း ေပ်ာက္ေအာင္ ကုလို႔ မရတဲ့ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီေရာဂါ ရွိေနၿပီလို႔ သိရၿပီဆိုရင္ ကာယကံရွင္ေတြမွာ အလြန္အမင္း တုန္လႈပ္မႈကို ခံစားၾကရပါတယ္။ က်န္းမာေရးကို စနစ္တက် ေစာင့္ေရွာက္ ေနထိုင္ရင္ သာမန္လူေတြလိုပဲ ေနႏိုင္တယ္ ဆိုေပမယ့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ေတြ၊ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ရတာ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဂရုစိုက္ေနရတာေတြက တစ္ေန႔ ၊ တစ္လ ကိစၥ မဟုတ္တဲ့ အတြက္ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ၀န္ပိေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါပါ။ ဂရုမစိုက္ဘဲ ပစ္ထား ျပန္ရင္ ရလာမယ့္ ဆိုးက်ိဳးေတြကလဲ ျပင္းထန္ပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွာ အဓိက မ်က္စိကန္းရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း အသစ္ေတြထဲမွာ ေလာေလာဆယ္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါက ထိပ္ဆံုးမွာ ေနရာယူထားပါတယ္။ ဂရုစိုက္မယ္ ဆိုရင္ ကာကြယ္လို႔ ရတ့ဲ အဲဒီဆိုးက်ိဳးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖုိ႔ ေရာဂါ ရွိသူေတြက က်န္းမာေရး အသိပညာ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရရွိဖို႔လိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕က်န္းမာေရး အာမခံေတြက အဲဒီလို က်န္းမာေရး အသိပညာ ခံယူဖို႔အတြက္ စရိတ္စကေတြကို မေပးပါဘူး။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ အထူးကုေတြကလည္း လူနာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ က်န္းမာေရး ပညာေပးဖုိ႔၊ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးဖုိ႔ အခ်ိန္ မေပးႏိုင္ၾကပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳ ေ၀ဒနာရွင္ေတြခမ်ာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို လိုအပ္သလို မေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္၊ ကုသမႈေတြကို တိတိက်က် မလိုက္နာႏိုင္တာေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကပါတယ္။

က်န္းမာေရး အာမခံ မထားႏိုင္တဲ့သူေတြက စရိတ္စက ႀကီးလို႔ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို လက္လွမ္း မမီႏိုင္ၾကပါဘူး။ က်န္းမာေရး အာမခံ ထားေပမယ့္ ကိုယ့္ဖက္က ျပန္စိုက္ရတာေတြ မ်ားေနတဲ့ သူေတြကလဲ ကုသမႈေတြကို လံုေလာက္ေအာင္ မခံယူႏိုင္ၾကပါဘူး။ အဲ .. ဒါေပမယ့္ သိပ္ အေျခအေန ဆိုးၿပီး မ်က္လံုးကန္းတဲ့ အေျခအေနအထိ ေရာက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ အစိုးရက ေပးတဲ့ အာမခံ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ Medicaid ကေန တစ္ဆင့္ လုိအပ္တဲ့ ကုသမႈေတြ၊ ပစၥည္း ကိရိယာေတြ၊ ေဆး၀ါးေတြကို ရရွိႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္စိ မျမင္သူေတြ ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ ေသြးေဖာက္လို႔ရေအာင္ အသံထြက္တဲ့ ေသြးခ်ိဳ စစ္ေဆး စက္ကေလးကိုလဲ လိုအပ္ရင္ Medicaid က ေထာက္ပံ႔ပါလိမ့္မယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးၿပီး dialysis စက္နဲ႔ ေနရၿပီ ဆိုတဲ့ အေျခအေနမွာလဲ အဲဒီအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို အစိုးရ အာမခံေတြကေန ရယူႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အေျခအေနက အဲေလာက္အထိ ဆိုးေအာင္ ေစာင့္ရမလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒီအတြက္လဲ ကုန္က် စရိတ္ေတြ မ်ားေနပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အတြက္ စုစုေပါင္း ကုန္က်ေငြ ၅ ေဒၚလာမွာ ၁ေဒၚလာက ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ခံစားေနရသူေတြအတြက္ တိုက္ရုိက္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးေနရတဲ့ ကုန္က်စရိတ္ ျဖစ္ၿပီး ကုန္က်ေငြ ၁၀ေဒၚလာမွာ ၁ ေဒၚလာက ဆီးခ်ိဳေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သြယ္၀ိုက္ေသာ ကုန္က်မႈေတြအတြက္ ေပးေနရတယ္လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ ဒီအေျခအေနကို ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေနၾကတဲ့ ပညာရွင္ေတြက မွားေနတယ္လို႔ ဆိုၾကေပမယ့္ ျပင္ဆင္ႏိုင္ဖုိ႔က ခဲယဥ္းေနပါေသးတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအေပၚ ျမင္ၾကတ့ဲ အျမင္ေတြ၊ ခံယူမႈေတြအျပင္၊ ေငြေၾကးရွိၿပီး ၾသဇာႀကီးမားတဲ့ က်န္းမာေရး အာမခံ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႔မႈ၊ သိမ္းသြင္းမႈေတြက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း လက္လွမ္းမီႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းေစတဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြထဲမွာ အဓိက အခ်က္ တစ္ခု အျဖစ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။

ျမင္မိ သိမိသေလာက္ကေလးကို အတိုခ်ဳပ္္ၿပီး ျပန္မွ်ေပးတာမို႔ ျပည္႔စံုမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ပိုသိခ်င္ရင္ ဖတ္လို႔ရေအာင္ ေနရာေလးေတြ ညႊန္းေပးလိုက္ပါတယ္။

(စာကိုး -
CDC website
ADA website
Delivery health care in America : System Approach by Leiyu Shi & Douglas A. Singh
Diabesity by Francine R. Kaufman )

Read More...

Collapse...

Free Myanmar Health Forum

Public health in myanmar blog မွာ contributor တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ ပါ၀င္ေရးသားခြင့္ရတဲ့အတြက္ ဂုဏ္ယူ၀မ္းေျမာက္မိပါတယ္။ ဒီ blog ရဲ႕ cbox မွာ ျပည္သူျပည္သားေတြအေနနဲ႕ က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေမးခ်င္သိခ်င္တာေလးေတြကို ေမးထားၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။ က်န္းမာေရးပညာေပးတယ္ဆိုတာ ဆရာ၀န္ စာေရးဆရာေတြက ေရးတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို ဖတ္ရွဳရတာ ဗဟုသုတ တိုးပြားရသလို ကိုယ္တုိင္ကိုယ္က် ကိုယ္သိခ်င္တာေလးေတြကို သိတဲ့တတ္တဲ့ လူေတြဆီမွာ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးရတာလည္း ေကာင္းလွပါတယ္။ ျမန္မာ free health forum ေပါ့ဗ်ာ။ ျမန္မာျပည္မွာ သာမန္အရပ္သားေတြ ပြင္းပြင္းလင္းလင္းေမးခြင့္ စံုစမ္းခြင့္ ရိွတဲ့ health forum ေလးေတြရိွရင္ ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ health awareness ပိုမိုရိွလာမယ္ထင္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ရိွခဲ့ရင္လည္း အားေပးမယ့္ ပရိသတ္ကေတာ့ မနည္းလွပါဘူး။ ဆရာ၀န္ေတြ အမ်ားစု ဟာ ေဆးခန္းမွာဆိုရင္ လူနာေတြကို ထိေရာက္ျပီး အျပန္အလွန္သဘာပါတဲ့ health education ေတြကို ေပးဖို႕ ေဟာေျပာဖို႕ ၀န္ေလးတတ္ၾကပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ေမးခြင့္ရိွတဲ့ forum ေတြသာ ရိွလာရင္ သိလိုေမးလိုတဲ့ ျပည္သူေတြအတြက္ knowledge window ေလးတစ္ခုရလာတာေပါ့ဗ်ာ။ နည္းပညာနဲ႕ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္တဲ့ သူေတြမ်ား ဒီ blog ကို ဖတ္မိျပီး ျပည္သူေတြအတြက္ forum ေလးတစ္ခု ေထာင္ေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ ၀မ္းသာစရာ အတိေပါ့ဗ်ာ။

Read More...

Collapse...

What is the theme of World Health Day for 2009?

“Save lives. Make hospitals safe in emergencies”

is the slogan of this year’s World Health Day.

World Health Day is celebrated globally on 7 April to mark the founding of the World Health Organization and to raise awareness on a key global health issue. This year the theme is "Health facilities in emergencies", which underscores the importance of investing in health infrastructure that is able to withstand natural hazards, conflicts or a deteriorating situation and that is able to serve and protect people in immediate need.

However, the reality is often different and many health facilities, health workers and patients are vulnerable in the event of an emergency and in the aftermath of an emergency. Many health facilities, health workers and patients are vulnerable during emergencies and in their aftermath. Many facilities also can't provide health care during crises. The most expensive health facility is the one that fails and has to be repaired or rebuilt from scratch.

Including earthquake risk reduction measures in the design and construction of all new health facilities adds only 4% to the initial cost. Safe health facilities are central to community emergency response, preparedness and resilience. Crises threaten health facilities and interrupt public health services. When a hospital is out of service, thousands of people are left without health care. Do not let health facilities become a casualty of disasters. All types of emergencies threaten all health facilities. Know your risk – act. Don’t wait to be a victim to learn lessons that are already known. Health workers are the first line of defense during crises. Effective health care depends on health workers, so they must be prepared and ready to act.

There are many facets to keeping health facilities safe in emergencies. Partnerships are needed among all actors to ensure appropriate investment, sharing of information and best practice, and relevant support for making health facilities safe and able to function in emergency scenarios.

Keeping health facilities safe from disasters is one sure way of reducing risks and saving lives. Health facilities are much more than bricks and mortar. They are home to critical health services.

Read More...

Collapse...

Hypertension

ေသြးတိုးအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

ေသြးေပါင္ခ်ိန္ဆိုသည္မွာ

ေသြးေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ ေသြးစီးသြားစဥ္ ေသြးေၾကာ နံရံေပၚ သက္ေရာက္ေသာဖိအားကို ေခၚသည္။

အေပၚေသြး (Systolic blood pressure) ဆိုသည္မွာ

ႏွလံုးကေသြးညွစ္ေနခိုက္ ေသြးေၾကာအတြင္းရိွ အျမင့္ဆံုးဖိအားကို ေခၚဆိုျပီး

ေအာက္ေသြး (Diastolic blood pressure) ဆိုသည္မွာ

ႏွလံုးေသြးျဖည့္ေနခုိက္ ေသြးေၾကာအတြင္းရိွ အနိမ့္ဆံုးဖိအားကို ေခၚဆိုပါသည္။

ေခတ္သစ္ေဆးပညာတြင္ ေသြးေပါင္တက္သည္ကို ေရာဂါတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျပီး ျမန္မာအမ်ားစုတြင္ ေတြ႕ရတတ္ေသာ ေသြးေပါင္က်ျခင္းကို ေရာဂါတစ္ခုအေနျဖင့္ မသတ္မွတ္ထားပါ။ ေသြးေပါင္က်ျခင္းႏွင့္ ေသြးအားနည္းျခင္းသည္လည္း မတူညီပါ။ ေသြးေပါင္က်ျခင္းဆိုသည္မွာ အေပၚေသြးႏွင့္ ေအာက္ေသြးကို တိုင္းတာပါက ရိွသင့္ေသာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ထက္ နည္းေနသည္ကို ေခၚဆိုျပီး ေသြးအားနည္းျခင္းဆိုသည္မွာ ေသြးအတြင္းရိွ ေသြးနီဥမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ ဟီမိုဂလုိဗင္ဓာတ္(Haemoglobin) အားနည္းျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ ထိုအေျခအေနႏွစ္ခုသည္ မတူညီေသာ္လည္း ေရာဂါျဖစ္ရေသာ အေျခခံ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ တူညီပါသည္။ ၎မွာ အသားဓာတ္ႏွင့္ သံဓာတ္ကို ျပည့္စံုလံုေလာက္ေအာင္ မစားေသာက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ေသြးတိုးေရာဂါ အဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္

လူတစ္ေယာက္အတြက္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္သည္ အေပၚေသြး ၁၂၀၊ ေအာက္ေသြး ၈၀ ရိွပါက ပံုမွန္ေသြးေပါင္ခ်ိန္ဟု ေျပာ၍ ရပါသည္။ အေပၚေသြးႏွင့္ ေအာက္ေသြးကို အတိုေကာက္အားျဖင့္ ၁၂၀/၈၀ ဟု ေဖာ္ျပပါသည္။
အေပၚေသြးသည္ ၁၂၀ ႏွင့္ ၁၃၉ ၾကားရိွျပီး ေအာက္ေသြးသည္ ၈၀ ႏွင့္ ၈၉ ၾကားရိွပါက pre hypertension အၾကိဳေသြးတိုးျခင္းဟုေခၚသည္။ ေသြးတိုး ေရာဂါ ကနဦးေပါ့ဗ်ာ။

အေပၚေသြးသည္ ၁၄၀ ႏွင့္ ၁၅၉ ၾကားရိွျပီး ေအာက္ေသြးသည္ ၉၀ ႏွင့္ ၉၉ ၾကားရိွပါက hypertension stage 1 အဆင့္တစ္ ေသြးတိုးျခင္းဟုေခၚသည္။

အေပၚေသြးသည္ ၁၆၀ ႏွင့္ အထက္ ရိွျပီး ေအာက္ေသြးသည္ ၁၀၀ ႏွင့္ အထက္ ရိွပါက hypertension stage 2 အဆင့္ႏွစ္ ေသြးတိုးျခင္းဟုေခၚသည္။

ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ေအာင္ အားေပးေသာအခ်က္မ်ား

• ေသြးတြင္း အဆီႏွင့္ ကိုလက္စတေရာ (Cholesterol)ဓာတ္မ်ားျခင္း
• အဆီအဆိမ့္ အစားမ်ားျခင္း
• အ၀လြန္ျခင္း
• ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ အားနည္းျခင္း
• ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
• အရက္ေသာက္ျခင္း
• ဆီးခ်ိဳရိွျခင္း
• ဆိုဒီယမ္မ်ားေသာ အစာမ်ား (ဆား၊ ဟင္းခ်ိဳမွဳန္႕၊ ဆိုဒါ) အလြန္အကၽြံစားျခင္း

ေသြးတိုးေရာဂါ လကၡဏာမ်ား

ေသြးတိုးေသာလူနာအမ်ားစုတြင္ ေသြးတိုးေရာဂါသည္ ေရာဂါလကၡဏာ အျမဲတမ္းမျပတတ္ပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဇက္ေၾကာတက္ျခင္း၊ မူးျခင္း၊ အျမင္မၾကည္လင္ျခင္း အစရိွေသာ လကၡဏာမ်ားကို တစ္ခါတစ္ရံ ျပသတတ္ပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္မွ ေရာဂါလကၡဏာျပေသာေၾကာင့္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္သာ ေသြးတိုးတတ္သည္မဟုတ္ပါ။ ေသြးတိုးဟူသည္ ေရာဂါစျဖစ္ပါက ဆက္တိုက္ ေသြးတိုးသြားဖို႕သာ ရိွပါသည္။ ျပန္ေကာင္းသြားစရာ မရိွပါ။ ေရာဂါလကၡဏာ ေပၚသည္ႏွင့္ မေပၚသည္သာ ရိွပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ လကၡဏာေပၚလွ်င္ ေဆးေသာက္မည္ မေပၚလွ်င္ ေဆးမေသာက္ဘဲေန၍ မရပါ။

မည္သည့္ေရာဂါလကၡဏာ မွ် မျပဘဲႏွင့္လည္း ေသြးတိုးေရာဂါ ဆိုးဆိုးရြားရြားရိွေနႏိုင္သည္ကို သတိျပဳပါ။

ေသြးတိုး၏ ေနာက္ဆက္တဲြ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား

• ႏွလံုး ၾကြက္သားထူျပီး ႏွလံုးအလုပ္ထိခုိက္ျခင္း၊ ႏွလံုးအားနည္းလာျခင္း၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းျခင္း၊ ပိတ္ျခင္း၊ ေဖာျခင္း။
• ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေပါက္ျခင္း၊ ပိတ္ျခင္း။
• အျမင္အာရံုခ်ိဳတဲ့၍ မ်က္စိကြယ္ႏိုင္ျခင္း။
• ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျပီး ဆီးဆိပ္တက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

သင့္တြင္ ေသြးတိုးေရာဂါရိွေနလွ်င္

၁။ အေပၚေသြးကို ၁၀-၄၀ ခ်ရံုမွ်ျဖင့္ (၀ါ) ေအာက္ေသြးကို ၅-၆ ခ်ရံုမွ်ျဖင့္ ေလျဖတ္ျခင္း အႏၱရာယ္မွ ၄၀ % သက္သာျပီး ႏွလံုးေသြးေၾကာ ေရာဂါအႏၱရယ္မွ ၁၆% သက္သာႏိုင္ေၾကာင္း သတိျပဳပါ။

၂။ အေနအထိုင္ အစားအေသာက္ဆင္ျခင္ပါ။
ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။
အရက္တစ္ေန႕ ႏွစ္ပက္ထက္ ပိုမေသာက္ပါႏွင့္။
အသားဆီ၊ အုန္းဆီ မစားပါႏွင့္။
အငန္၊ ခ်က္ထားေသာ ဆီ၊ ဟင္းခ်ိဳမွဳန္႕ေလွ်ာ့ပါ။
ငါးဟင္း တစ္ပတ္ ၃ ရက္စားပါ။
သစ္သီး၀လံ တစ္ေန႕ တစ္လံုးစားပါ။
တစ္ပတ္ ၃ ရက္၊ တစ္ရက္နာရီ၀က္ ေခၽြးထြက္ေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။
ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားလွ်င္ စနစ္တက်ေလ်ာ့ခ်ပါ။
ပူပင္ေသာကနည္းေအာင္ေနပါ။ တရားထုိင္ပါ။

၃။ ေသြးေပါင္က်ေဆးကို ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း တိက်စြာ ေသာက္ပါ။ (သင္ခံစားေနရေသာ ေရာဂါ လကၡဏာေပၚမူတည္၍ သင့္ဖာသာ ေဆးအတိုးအေလ်ာ့ မလုပ္ပါႏွင့္)

ေသြးေပါင္တိုင္းျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍

၁။ မတိုင္းမီ နာရီ၀က္အတြင္း အစာစားျခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ႏွင့္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း မလုပ္သင့္ပါ။
၂။ ၀မ္းနည္း၀မ္းသာ၊ စိတ္လႈပ္ရွားခ်ိန္တြင္ မတိုင္းသင့္ပါ။
၃။ မတိုင္းမီ ၁၀ မိနစ္ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ေျဖေလွ်ာ့အနားယူပါ။
၄။ လက္ေမာင္းပတ္ေလအိတ္ႏွင့္ ႏွလံုး ေရျပင္ညီ တတန္းတည္း ရိွပါေစ။
၅။ တိုင္းေနစဥ္ ျငိမ္ျငိမ္ေနပါ၊ စကားမေျပာပါႏွင့္၊ မလႈပ္ပါႏွင့္။

Read More...

Collapse...

Introduction to measurements in public health

ျပည္သူ႔က်န္းမာ အတိုင္းအတာမ်ား (မိတ္ဆက္)

ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ “အတိုင္းအတာ” ဟာအေျခခံက်ေပမယ့္ မၾကာခဏ လ်စ္လ်ဴရႈခံရတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ “ငါတို႔က ေစတနာနဲ႔ လုပ္ေပးေနတာပဲ၊ ၿပီးေရာေပါ့” ဆိုၿပီး တစ္လြဲ ဆံပင္ေကာင္း တတ္သလို။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ “တို႔ေနရာ ေဒသ အေျခအေနနဲ႔ ဒီေလာက္ပဲ ရမွာပဲ အရမ္းတိက်ခ်င္ေနလို႔ ဘယ္ရမလဲ” ဆိုၿပီး လက္ေလ်ာ့စကား ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ “မင္းတို႔ ႏိုင္ငံျခားက သင္လာတာေတြနဲ႔ ဒီႏိုင္ငံမွာ မကိုက္ဖူး” ဆိုတဲ့ လြယ္အိတ္ေတြလည္း ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒါတင္မက လုပ္ငန္းတိုးတက္မႈကို လာေရာက္ စစ္ေဆးတဲ့ အဖြဲ႔ေတြကိုလည္း “လာၿပီး ရစ္ေနသူေတြ” လို႔ ျမင္တတ္ၾကေသးတယ္။

ဒီလို ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ ေလာ့ဒ္ကယ္ဗင္ ေခၚ ၀ီလီလွ်ံေသာ္မဆင္ ေျပာခဲ့တာေလးနဲ႔ စရေအာင္ …

"If you can not measure it, you can not improve it."
William Thomson (Lord Kelvin)
1824 – 1907

(စကားခ်ပ္။ ။ ေလာ့ဒ္ကယ္လ္ဗင္ ဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ရူပေဗဒ သင္ရတုန္းက အပူခ်ိန္တိုင္း ယူနစ္ေတြျဖစ္တဲ့ စင္တီဂရိတ္၊ ဖာရင္ဟိုက္ ေတြနဲ႔ အတူ သင္ခဲ့ရတဲ့ ဒီဂရီကယ္လ္ဗင္ ကိုတီထြင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။)

သူဆိုလိုတာက “တိုင္းတာလို႔ မရဖူးဆိုရင္ တိုးတက္ေအာင္လည္း လုပ္လို႔ မရပါဘူး” တဲ့။ တိုတိုနဲ႔ အင္မတန္ ထိမိတဲ့ စကားေလးပါ။ ရူပေဗဒ ဘာသာရပ္မွာ အလ်ား၊ အခ်ိန္၊ အပူခ်ိန္၊ အေလးခ်ိန္ေတြကို တိတိက်က် တိုင္းတာလို႔ ရေနတာကိုး လို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေျပာပါေလ။ က်န္းမာေရး ကိစၥေတြမွာ တိုင္းတာရ ခက္တာေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ရွိေနတာကိုး။ ဥပမာ အေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ စိတ္ညစ္တာကို ဘယ္လိုတိုင္းၾကမလဲ။ ငါးမူးဖိုး စိတ္ညစ္တယ္၊ တစ္က်ပ္ဖိုး စိတ္ညစ္တယ္ လို႔ ေျပာမလား၊ ေသေလာက္ေအာင္ စိတ္ညစ္တယ္လို႔ ေျပာမလား။ စာေမးပြဲ တစ္ခုတည္းကို အတူတူက်ၾကတဲ့ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဘာမီတြန္ေသာက္သတ္ေသတယ္၊ တစ္ေယာက္ကေတာ့ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ အထိုင္မပ်က္ဘူး ဆိုရင္ ဘယ္လို ေျပာမလဲ။ ဒီလိုဆိုလိုက္လို႔ စိတ္ညစ္တာကို တိုင္းလို႔ မရဘူးလို႔ေတာ့ မထင္ေစခ်င္။ Psychometrics လို႔ေခၚတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခအေနေတြကို တိုင္းတာတဲ့ နည္းလမ္းေတြ သံုးရင္ စိတ္ညစ္တဲ့ ပမာဏကို သိႏိုင္ပါမယ္။

နီးစပ္တဲ့ ဥပမာေလး တစ္ခုနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ခုခံအားက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စီမံခ်က္ တစ္ခုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တယ္။ ေငြေတြ သိန္းသန္း ခ်ီၿပီး သံုးတယ္။ အခ်ိန္လည္း ၃-၄ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာသြားၿပီ။ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲလို႔ေမးလိုက္ေတာ့ … လက္ကမ္းစာေစာင္ ဘယ္ႏွစ္ေစာင္ ေ၀ပါတယ္၊ ပညာေပး အစီအစဥ္ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္လုပ္ပါတယ္၊ တက္ေရာက္သူ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ရွိပါတယ္ ဆိုတဲ့ အေပၚယံ ကိန္းဂဏန္းေတြေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္ၿပီး ျပည္သူလူထု က်န္းမာေရး အတြက္ ဘယ္ေလာက္ ထိေရာက္သလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ မျပႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ျဖင့္ စိုင္းထီးဆိုင္ သီခ်င္းထဲက စာသားကို ျပန္ေျပာခ်င္တယ္ .. “ .. ဘယ္ေလာက္ပင္ ေခြ်းထြက္ပါေစ အေရြ႔ မရွိရင္ အလုပ္ မျဖစ္ဘူး ..”

ဟုတ္ပါတယ္။ ေသေလာက္ေအာင္ တြန္းေနေပမယ့္ ကိုယ္တြန္းေနတဲ့ အရာက တုတ္တုတ္မွ မလႈပ္ဖူးဆိုရင္ေတာ့ ေခြ်းၿပိဳက္ၿပိဳက္က်ရံုမက ႏွလံုးေလဟတ္ၿပီး မတ္တပ္က လဲသြားေတာင္ “အလုပ္” မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါကိုမွ ကြ်န္ေတာ္၊ ကြ်န္မတို႔က တစ္ေန႔ကို ဘယ္ႏွစ္နာရီ တြန္းပါတယ္၊ ေခြ်း ဘယ္ႏွစ္ဂါလံထြက္ပါတယ္၊ ေခြ်းအစားထိုးဖို႔ ဘီယာ ဘယ္ႏွစ္ကပ္ ေသာက္ရပါတယ္၊ ၀န္ထမ္း ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ေဆးရံုပို႔လိုက္ရပါတယ္ ဆိုတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ ေလ်ာက္ေျပာေနမယ္ဆိုရင္ လူရယ္စရာျဖစ္ပါမယ္။ ဒီသာဓက ဟာ စာရႈသူအျမင္မွာ သိသာေပမယ့္ ျပည္သူ႔က်န္းမာ စီမံခ်က္ေတြမွာေတာ့ အခုေလာက္ မသိသာလွပါဘူး။ တကယ့္ကို ထဲထဲ၀င္၀င္ မ်က္စိရွင္ရွင္နဲ႔ ေလ့လာမွ သိႏိုင္ပါမယ္။

ျပည္သူ႔က်န္းမာ လုပ္ငန္းေတြ စီမံခ်က္ေတြဟာ ျပည္သူေတြရဲ႔ က်န္းမာေရး အေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစဖို႔ ရည္ရြယ္ၾကတာပါ။ အင္မတန္ မြန္ျမတ္ပါတယ္။ ဒီမြန္ျမတ္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္အတိုင္း ျပည့္မွီသလား မျပည့္မွီဘူးလား ဆိုတာကို စီမံခ်က္ေတြမွာ ပါ၀င္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသူေတြ အေနနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ တိုင္းတာဖို႔ လိုပါတယ္။ ကိုယ္ဘာကို ရခ်င္လို႔ လုပ္ေနသလဲ ဆိုတာကို သိကို သိရပါမယ္။

ဒီေနရာမွာ ႀကံဳလို႔ ကိုယ္ေတြ႔ အျဖစ္ေလး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ နာဂစ္ျဖစ္အၿပီး ရြာတစ္ရြာကို ေရာက္သြားေတာ့ ေဆးလာကုတဲ့ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔နဲ႔ ဆံုပါတယ္။ ပါ၀င္တဲ့ ဆရာ၀န္ေလးေတြကို စကားစျမည္ ေျပာရင္း ဒီလို ရြာစဥ္လိုက္ၿပီး ေဆးကုတာ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္အထိ လုပ္မွာလဲလို႔ စာေရးသူက ေမးလိုက္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေလး ျပန္ေျဖတာက “ဒါကေတာ့ စီမံခ်က္ မန္ေနဂ်ာ သြားခိုင္းေနသေရြ႕ သြားေနမွာပါ” တဲ့။ အဲဒီဆရာ၀န္ေလး အေနနဲ႔ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္က ဘာအတြက္ လုပ္ေနတာလဲ ဘယ္အခ်ိန္အထိ လိုအပ္သလဲ ဆိုတာကို သိပံုမေပၚပါဘူး။ အလွဴရွင္ရွိလို႔၊ အလွဴေငြေတြ ရေနလို႔ လိုက္ၿပီး ေဆးကုေနတာလို႔ ယူဆတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ စိတ္မေကာင္းစရာပါပဲ။

ျပန္ၿပီး အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ ေအာင္ျမင္တဲ့ စီမံခ်က္တစ္ခုျဖစ္ဖို႔ အတိုင္းအတာဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ အနည္းဆံုးေအာက္ထစ္ အေနနဲ႔ တိုင္းတာဖို႔ လိုတာက စီမံခ်က္ မစမီ အေျခအေနနဲ႔ စီမံခ်က္ ၿပီးဆံုးၿပီး အေျခအေန ႏွစ္ရပ္ပါ။ ဒါမွလည္း မိမိရဲ႔ စီမံခ်က္ေဒသမွာ နဂိုရွိရင္းစြဲ အေျခအေနကေန တိုးတက္လာသလား၊ ဆုတ္ယုတ္သြားသလား ဆိုတာကို ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး သိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ တိုးတက္လာတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလို တိုးတက္မႈဟာ ကိုယ့္စီမံခ်က္ လုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ တိုးတက္တာလား၊ သူ႔အလိုအေလ်ာက္ တိုးတက္ေနတာလား ဆိုတာကို ဆက္ၿပီး ဆန္းစစ္ရပါမယ္။

ျပည္သူ႔က်န္းမာ စီမံခ်က္ေတြကို တိုင္းတာရာမွာ အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ အေျခခံ ကိန္းဂဏန္းေတြအေၾကာင္း ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါဦးမယ္။

အာေရာဂ်ံပရမံလာဘံ
တကၠသိုလ္လွမြန္

Read More...

Collapse...