Thursday, October 16, 2008

Peptic Ulcer

အစာအိမ္နာ (သို႔) ေလနာေရာဂါ



အမ်ား ေခၚသလို အစာအိမ္နာ(သို႔) ေလနာ လို႔ေရးရေပမယ့္ တကယ္ အတိအက် ျပန္ဆိုရရင္ Peptic Ulcer
ဆိုသည္မွာ အစာေျခ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ေပၚေသာ အနာခြက္ ကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.. အဓိ
က အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေနရာေတြ ကေတာ့ အစာအိမ္ (stomach) နဲ႔ အူသိမ္ဦး (duodenum) တို႔ပ ဲ ျဖစ္ပါတယ္..
အစာအိမ္ တြင္ ျဖစ္ပါက Gastric Ulcer (GU) ဟု ေခၚျပီး အူသိမ္ဦးတြင္ ျဖစ္ပါက Duodenal Ulcer (DU)
ဟု ေခၚပါတယ္..အားလံုးကို ျခံဳျပီးေတာ့ Peptic Ulcer (PU) လို႔ပဲ ေခၚပါတယ္..ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေရးသား
ေသာ အစာအိမ္နာ အသံုးအႏႈန္းသည္ Peptic Ulcer ကိုသာ ရည္ညႊန္းပါတယ္..


အစာအိမ္ ဟာ အစာေခ်ဖို႔ အတြက္ ဟိုက္ဒ႐ိုကလိုရစ္အက္ဆစ္ (Hydrochloric acid, HCl ) နဲ႔ ပက္ပ္ဆင္
(Pepsin) ဆိုတဲ့ အင္ဇိုင္း ထြက္႐ွိ ပါတယ္.. အစာ အိမ္နဲ႔ အူသိမ္ဦး နံရံ ေျမွး (Mucosa) ေတြဟာ ပံုမွန္အား
ျဖင့္ အက္ဆစ္နဲ႔ ပက္ပ္ဆင္ကို ခံႏိုင္ရည္ ႐ွိပါတယ္..အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ နံရံေျမွး ခံႏိုင္ရည္ က်ဆင္း
လာတဲ့အခါ အက္ဆစ္နဲ႔ ပက္ပ္ဆင္ ဟာ နံရံေျမွးကို စားျပီး အနာခြက္ (Ulcer) ျဖစ္ေပၚလာ ေစပါတယ္.. အ
နာ ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္း(၂)ခ်က္ ကေတာ့

  • အစာအိမ္တြင္း Helicobacter pylori (H.pylori) ဘက္တီးရီးယားပိုး ဝင္ျခင္းနဲ႔

  • အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးမ်ား (NSAIDs) တာ႐ွည္သံုးစြဲျခင္း
တို႔ ျဖစ္ပါတယ္..




H.pylori ပိုးဟာ အ႐ြယ္ေရာက္ျပီးသူ ကမာၻ႔လူဦးေရ ထက္ဝက္ေက်ာ္ ကူးစက္ခံထားျပီး ျဖစ္ေၾကာင္း WHO
မွ ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္.. H.pylori ပိုးေၾကာင့္ အစာအိမ္ ေရာင္ရမ္းျခင္း (Gastritis) ျဖစ္သူမ်ားရဲ႕ ၉၀%
ဟာ ဘာလကၡဏာမွ မျပပဲ ႐ွိေနပါတယ္.. Duodenal Ulcer ႐ွိသူမ်ား၏ ၉၅% ၊ Gastric Ulcer ႐ွိသူမ်ား၏
၈၀% သည္ H.pylori ပိုး ကူးစက္ခံ ထားရျပီးျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိရပါတယ္.. H.pylori ပိုးဟာေသြးေႏြး သ
တၱဝါမ်ားရဲ႕ အစာေျခ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္မွာ ေတြ႔ရျပီး လူ႔ခႏၶာကိုယ္ အစာအိမ္ ထဲမွာ ႐ွင္သန္ေန
ထိုင္ ေပါက္ဖြား ၾက ပါတယ္..ကူးစက္နည္း ကေတာ့ မစင္မွ အစားအစာ၊ ေရ ကေန တစ္ဆင့္ ကူးစက္ပါ
တယ္..


ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ေလးဖက္နာ၊ ေဂါက္ေရာဂါ၊ အဆစ္နာေရာဂါ ႐ွိသူမ်ား အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး
ကို တာ႐ွည္စြာ သံုးစြဲ ျခင္းေၾကာင့္ အစာအိမ္နာ ျဖစ္ေပၚလာ တတ္ပါတယ္.. Diclofenac, Ibuprofen,
Naproxen, Aspirin စသည့္ေဆးမ်ားသည္ အစာအိမ္နာ (Peptic Ulcer) ျဖစ္ေစပါတယ္..Acetamino-
phen (Paracetamol) သည္ အစာအိမ္နာေရာဂါ မျဖစ္ေပၚေစပါ..


ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းသည္ အစာအိမ္နာ ျဖစ္ေစ႐ံုသာမက ေရာဂါ၏ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို
လည္း ျဖစ္ေပၚေစျပီး အနာေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ေဆးကုသမႈ ကိုလည္း ၾကန္႔ၾကာေစပါတယ္..စိတ္ဖိစီးမႈ
(Stress) နဲ႔ အစပ္စာ (Spicy Food) မ်ားဟာ အစာအိမ္ ေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ အရင္က ယူဆခဲ့ေသာ္
လည္း အခုခါ H.pylori ပိုးကို ႐ွာေဖြေတြ႔႐ွိျပီးေနာက္ပိုင္းဒီအယူအဆဟာ ေမွးမွိန္ခဲ့ပါတယ္..


အစာအိမ္နာ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ားမွာ
  • ရင္ညြန္႔ (Just below the Sternum) တြင္ နာက်င္ျခင္း
    • မ်ားေသာအားျဖင့္ Gastric ulcer သည္ အစာစားပါက ပိုနာတတ္ျပီး Duodenal ulcer သည္ အစာစားျပီးပါက နာက်င္မႈ သက္သာ လာတတ္ပါတယ္..
    • ရင္ပူရင္ကယ္ျဖစ္ျခင္း

    • ေလထေလတက္ျခင္း (bloating & belching)
    • အစာစားခ်င္စိတ္ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်လာျခင္း
    • ေအာ့အန္ျခင္း၊ ေသြးအန္ျခင္း(Hematemesis)၊ ဝမ္းအမဲသြားျခင္း(Melaena)
    တို႔ ျဖစ္ပါတယ္..
    ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ စစ္ေဆးခ်က္မ်ား
    • အစာအိမ္ ဓါတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း (Barium meal X-Rays) အားျဖင့္ အစာအိမ္နာ ႐ွိမ႐ွိ သိႏိုင္ပါတယ္..
    • H.pylori ပိုး႐ွိမ႐ွိ စမ္းသပ္ရန္
      • အစာအိမ္ၾကည့္ မွန္ေျပာင္း (Endoscope) ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ အစာအိမ္နာ ကို တိုက္႐ိုက္ၾကည့္ႏိုင္သလို အစာအိမ္ရည္ကိုယူျပီး ပိုးေမြးျခင္းျဖင့္ သိႏိုင္ပါတယ္
      • Urea Breath Test ၊ ေသြး ႏွင့္ ဝမ္း စစ္ေဆးျခင္းျဖင့္လည္း သိႏိုင္ပါတယ္..
      • /ul>

    ေဆးကုသမႈ
    ေဆးကုသမႈ အပိုင္းတြင္ ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားေသာ ေဆးကိုအတိအက် လိုက္နာ ေသာက္သံုးရန္ လိုအပ္
    သလို လူနာ အပိုင္းမွလည္း ေ႐ွာင္ၾကဥ္ စရာမ်ားကို လိုက္နာဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္.. အစာအိမ္နာ ႐ွိသူသည္

    • ေဆးလိပ္ လံုးဝ (လံုးဝ) ျဖတ္ရန္
    • အစပ္စာ၊ ေကာ္ဖီ၊ အရက္ ေ႐ွာင္
      ရန္
    • အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး လံုးဝ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျပီး အစာအိမ္ မထိခိုက္ေသာ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးကို ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း ေသာက္ရန္
    • အနာက်က္ေစရန္
      • H2 Receptor Antagonist ေဆးမ်ား၊ ဥပမာ- Cimetidine , Ranitidine
      • Proton Pump Inhibitor ေဆးမ်ား၊ ဥပမာ-Omeprazole , Lansoprazole တို႔ကို ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္..
    • အမ်ားစု မွာ H.pylori ပိုး ကူးစက္ခံရမႈ ႐ွိသျဖင့္ H.pylori ပိုး ႐ွင္းလင္းသုတ္သင္ ဖို႔
      ေဆး(၃)မ်ဳိးကို တစ္ေန႔ ၂ ၾကိမ္ ၁၀ ရက္ မွ ၁၄ ရက္ထိ ေသာက္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္..
      1. Omeprazole 20 mg (or) Lansoprazole 30 mg twice daily

      2. Metronidazole 500 mg (or) Amoxicillin 1 g (1000 mg) twice daily

      3. Clarithromycin 500 mg twice daily

    ဒီေဆးမ်ားကို ေသာက္ျပီးေနာက္ Omeprazole (or) Lansoprazole ကို အနာ လံုးဝ ေပ်ာက္ကင္း
    ေအာင္အတြက္ (၄)ပတ္ မွ (၆)ပတ္ထိ ဆက္ေသာက္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္..
    ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ား
    • အစာအိမ္ ေသြးယိုျခင္း
    • အစာအိမ္ေပါက္ျခင္း
    • အစာအိမ္ အထြက္ပိတ္ျခင္း (Gastric Outlet Obstruction - GOO)
      • Duodenal Ulcer အနာက်က္ျပီးေနာက္ အူသိမ္ဦး က်ဥ္းျပီး အစာအိမ္ ထြက္ေပါက္ ပိတ္သြားတတ္ပါတယ္.. ဒီေရာဂါ ျဖစ္ရင္ ေန႔စဥ္ အန္တတ္ျခင္း၊ အရည္ခန္းေျခာက္မႈ ႐ွိျခင္း (Dehydration) တို႔ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္..


    Related Posts :



    15 comments:

    Taungoo said...

    ဆရာေရ
    ကၽြန္ေတာ္အရင္တုန္းက အစာအိမ္နည္းနည္းေယာင္ဖူးပါတယ္။
    အခုေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ ေလနည္းနည္းတက္တတ္တာကလြဲလို႔ ဘာမွထပ္မျဖစ္ပါဘူး။
    ကၽြန္ေတာ္ တစ္ခါတစ္ရံေခါင္းကိုက္ရင္
    biogesic (ဘိုင္အိုင္ဂ်က္ဆစ္) တစ္ျပားေလာက္ေသာက္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေဆးကေကာ ထိခိုက္ႏိုင္ပါသလားဆရာ။

    ေမတၱာျဖင့္

    Anonymous said...

    To Taungnoo
    မထိခိုက္ႏိုင္ပါဘူး ညီေလးေရ..Biogesic ဆိုတာ Paracetamol ပါပဲ..Brand name မို႔ သိပ္သတိမထားမိၾကတာပါ.. စိတ္ခ်လက္ခ် ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္..

    kay said...

    ကမၻာ့လူဦးေရ တ၀က္ ဆိုတာ ဟုတ္မွာပဲ။ က်မ တို႕ လည္း..ဒီဖက္ေရာက္မွ..ဟိုဟာ ဒီဟာ ဂ်ီပီ နဲ႕ျပရင္း..စစ္ေတာ့.. ဟီလိီကိုဗိုက္တာ ပိုးက.. ရွိျပီးေနပီ။ အၾကာၾကီး ေဆးေသာက္. လို္က္ရတယ္။ အဲဒီ ပိုး ေတြ႕တဲ့ ဆရာ၀န္က..ေအာ္ဇီကပဲ..အဲဒီေတြ႕ရွိခ်က္နဲ႕..နိုဘဲဆု ရ တာ လို႕ သိရတယ္။

    က်န္းမာ ေရး ပညာေပး မ်ား ျဖန္႕ေ၀ တဲ့အတြက္..ေက်းဇူးပါ။

    Anonymous said...

    တုိင္းရင္း အစာအိမ္ေဆးေတြ ေသာက္တာ ျပႆနာ ရွိႏုိင္ပါသလား။ ည ေကာ္ဖီၾကမ္းေသာက္ရင္ ဘာမွ မျဖစ္ေပမယ့္ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းျပင္းျပင္း ေသာက္ရင္ ႏွလံုးထဲက ေနရခက္တာ ဘာျဖစ္လုိ႔ပါလဲ

    Anonymous said...

    တိုင္းရင္းေဆး ေတြရဲ႕ ပါဝင္တဲ့ ဓါတ္ ပစၥည္းေတြ ကို အတိအက် မသိေတာ့ ေျပာရခက္ပါတယ္.. သံုးေနလို႔ နာတယ္ယူဆရင္ သတိထားပါလို႔ပဲ ေျဖပါရေစ.. လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းကေတာ့ အစာအိမ္အက္ဆစ္ပိုထြက္ေစလို႔ ေနထိုင္ရခက္တာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ေနာက္တစ္မ်ဳိး လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းက ႏွလံုးခုန္ ျမန္ေစလို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ျပႆနာေတာ့ မ႐ွိပါဘူး

    Anonymous said...

    တိုင္းရင္းေဆး ေတြရဲ႕ ပါဝင္တဲ့ ဓါတ္ ပစၥည္းေတြ ကို အတိအက် မသိေတာ့ ေျပာရခက္ပါတယ္.. သံုးေနလို႔ နာတယ္ယူဆရင္ သတိထားပါလို႔ပဲ ေျဖပါရေစ.. လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းကေတာ့ အစာအိမ္အက္ဆစ္ပိုထြက္ေစလို႔ ေနထိုင္ရခက္တာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ေနာက္တစ္မ်ဳိး လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းက ႏွလံုးခုန္ ျမန္ေစလို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ျပႆနာေတာ့ မ႐ွိပါဘူး

    Anonymous said...
    This comment has been removed by the author.
    Anonymous said...

    အစာအိမ္နာအတြက္ အရက္၊ေကာ္ဖီနဲ ့အစပ္စာ အၿပင္
    အခ်ဥ္ဓာတ္ပါအစားအစာ၊အခ်ဳိ နဲ ့ကိုကာကိုလာ တို ့လို
    အခ်ဳိေရမ်ဳိးေရွာင္ဖို ့လိုအပ္ပါလားခင္ဗ်ာ။တၿခားေရွာင္ရမည္ ့အရာမ်ားသိခ်င္ပါတယ္ ဆရာ။

    Anonymous said...

    gastroesophageal reflux ဆိုတာမည္သည္ ့ေရာဂါအမ်ဳိးအစားၿဖစ္ပါသလဲ ခင္ဗ်ာ?ေရာဂါသေဘာတရားနဲ ့ေရွာင္ရမည္ ့အစားအေသာက္၊ေသာက္ရမည္ ့ေဆးသိပါရေစ။

    Anonymous said...

    gastroesophageal reflux ဆိုတာမည္သည္ ့ေရာဂါအမ်ဳိးအစားၿဖစ္ပါသလဲ ခင္ဗ်ာ?ေရာဂါသေဘာတရားနဲ ့ေရွာင္ရမည္ ့အစားအေသာက္၊ေသာက္ရမည္ ့ေဆးသိပါရေစ။

    AungNN said...

    အစာအိမ္မေကာင္းတာၾကာပါၿပီ၊ Barium X'ray ရိုက္ဘူးတယ္၊ H pylori အတြက္ endoscopy ရိုက္ၿပီးေဆးစားၿပီးစစ္ေတာ့ေကာင္းသြားၿပီဆိုလို႔အစားလဲသိတ္မေရွာင္ရေတာ့၊ဒါေပမဲ့တလေလာက္မွာဒိုင္းကနဲ ၿပန္ၿဖစ္တာ-ေလၿပန္ထဒါ၊ တေၿဖးေၿဖးနဲ႔ပိုပိုဆိုးလာတာ-အခု - ေကာ္ဖီ၊လဖက္ရည္၊ငရုပ္သီး၊မဆလာ၊ခရမ္းခ်င္သီး၊ လိမ္ေမာ္သီး စားလို႔မရ၊ေသာက္လို႔မရပါ၊ anti acid ေတြေသာက္ေနရ၊ အခု႔ nexium တေန႔တလုံးေသာက္၊ ဒီၾကားတဲလိုရင္လိုသလို anti acid လဲေသာက္ရပါတယ္။
    ေနာက္ပိုင္းမွာ ရင္ညြန္႔ေအာင့္လို႔ gas pressure လာလာေဆင့္တဲ့သေဘာပါ။ ေနာက္ေလ့လာၾကည့္တာ anti acid ထဲက calcium ေၾကာင့္မသင္ကာတာနဲ႔ anti acid တတ္ႏိုင္သေလာက္မစားဘဲေနေတာ့ ေအာင့္တာ gas pressure ၿဖစ္စင္နဲသြားပါတယ္။

    ေကာ္ဖီၿပန္ေသာက္ႏိုင္ေအာင္ဘာဆက္လုပ္သင့္ပါသလဲ၊
    ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်ား။

    Unknown said...

    ဆရာ​​ခင္​ဗ်ာက်ြန္​​ေတာ္​အစာအိမ္​အက္​စစ္​အထြက္​မ်ား​ေနလို႔ပါအက္​စစ္​ထြက္​ရျခင္​းအ​ေၾကာင္​းကအစာအ္ိမ္​​ေရာဂါပိုး​ေၾကာင္​့လားတျခားမည္​သည္​့အ​ေၾကာင္​း​ေၾကာင္​့အက္​စစ္​အထြက္​မ်ားလဲသိခ်င္​ပါတယ္​ဆရာ အ​ေၾကာင္​းရိွလို႔အက်ိဳးျဖစ္​တာဆို​ေတာ့ အ​ေၾကာင္​းကိုလိုက္​႐ွာၿပီ ကုသခ်င္​ပါတယ္​ဆရာ ​ေျဖၾကား​ေပးပါ

    Unknown said...

    ဆရာ​​ခင္​ဗ်ာက်ြန္​​ေတာ္​အစာအိမ္​အက္​စစ္​အထြက္​မ်ား​ေနလို႔ပါအက္​စစ္​ထြက္​ရျခင္​းအ​ေၾကာင္​းကအစာအ္ိမ္​​ေရာဂါပိုး​ေၾကာင္​့လားတျခားမည္​သည္​့အ​ေၾကာင္​း​ေၾကာင္​့အက္​စစ္​အထြက္​မ်ားလဲသိခ်င္​ပါတယ္​ဆရာ အ​ေၾကာင္​းရိွလို႔အက်ိဳးျဖစ္​တာဆို​ေတာ့ အ​ေၾကာင္​းကိုလိုက္​႐ွာၿပီ ကုသခ်င္​ပါတယ္​ဆရာ ​ေျဖၾကား​ေပးပါ

    boss said...

    ဆရာ ရွင့္ က် မ က ဝိတ္ က် ခ်င္ လို႕ ပ်ား ရည္ ရယ္ သံပုရာ သီး ဂ်င္း နဲ႕ စိမ္ ျပီး အစာ စား ျပီး တိုင္း ထ မင္း စား ဇြန္း ၂ ဇြန္း ေသာက္ ပါ တယ္ ။ ဗိုက္ က ေတာ့ နဲနဲ က် လာ သလို ပါ ပဲ ရွင့္ ။ ေသာက္ တာ တပတ္ ရွိ ပါ ျပီ။ ဒါ ေပ မဲ႕ အဲဒါ ေသာက္ ျပီး ေနာက္ ပိုင္း ဗိုက္ အရမ္း ဆာ ပါ တယ္ ရွင့္ ဗိုက္ ကိူ ပူ ျပီး ေတာ္ ေတာ္ ဆာ ပါ တယ္ ။ စား လိုက္ ရင္ သက္ သာ သြား ပါ တယ္ ရွင့္။ အစား လဲ သိပ္ မစား ခ်င္ ေတာ့ ဘူး ျဖစ္ ေန တယိ ရွင့္ ဆာ လို႕ စား လဲ နဲနဲ ပဲ စား ခ်င္ ပါ တယ္ ။ ဆက္ ျပီး ေသာက္ သင့္ သလား ရွငိ့ ေဘး ဥ ပါ ဒ္ ျဖစ္ နိုင္ ပါ သလား ရွငိ့ ေျဖ ၾကား ေပး ပါ ေနာ္။

    Unknown said...

    ​ဆရာ ကြၽန္​​ေတာ္​ အစာအိမ္​​ေယာင္​​ေနတာကို ​ေဆးလိပ္​မ​ေသာက္​သင္​့​ေသာက္​သင္​့မသိပဲ ​ေသာက္​မိပါတယ္​ .. အဲ့တာ
    ဘယ္​လိုဆိုးက်ိဳး​ေတြျဖစ္​​ေစႏိုင္​လဲဆရာ .. အခုက​ြၽန္​​ေတာ္​ ဝမိးထဲမွာပူ​ေနတာကို ခံစား​ေနကပါတယ္​ .. ​ေတာ္​​ေတာ္​ကိုခံရခတ္​ပါတယ္​ဆရာ .. ဘယ္​လိုအစားအစာမ်ိဳး​ေတြကို​ေရ​ွာင္​ၾကဥ္​ရမလည္​း​ေျပာျပ​ေပးပါ ..