Allergy ဆိုတာ ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအား စနစ္က အလြန္ အက်ဴး တုန္႔ျပန္မႈ ေႀကာင႔္ျဖစ္ ပါတယ္။ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအား စနစ္ဟာ ပံုမွန္ အားျဖင္႔ Bacteria ,Virus … … အစရွိတဲ႔ အႏၱရာယ္ ရွိတဲ႔အရာ ေတြကိုသာ တုန္႔ျပန္ မႈျပဳလုပ္ျပီး ႏွာစီးျခင္း၊ ႏွာပိတ္ျခင္း ၊ ႏွာခ်ည္ျခင္း ၊ လည္ပင္း ယားျခင္း၊ လည္ပင္း နာျခင္း ၊ေခ်ာင္းဆိုး ျခင္း စတဲ႔ လကၡဏာ ေတြ ျဖစ္ေစ ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ (Allergic ) ဓာတ္မ တည့္မႈ ရွိတဲ႔ သူေတြ မွာေတာ႔ ပံုမွန္ လူေတြ မွာ ေယဘူူယ် အားျဖင္႔ ဘာမွ တုန္႔ျပန္မႈ မေပးႏိုင္တဲ႔ အမႈံ အမႊား ေတြ ၊ တရိစၧာန္ ေတြရဲ႕ အေမႊး အမွ်င္ေတြ ၊ ပန္း ၀တ္မႈန္ေတြ ေၾကာင္႔ အလားတူ လကၡဏာ ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ သူတို႔ ကိုေတာ႔ allergens လို႕ ေခၚပါတယ္။
အရြယ္မ ေရာက္ခင္မွာေတာ႔ ေကာင္မေလး ေတြထက္ ေကာင္ေလး ေတြက Allergic rhinitis ျဖစ္ႏိုင္ ေျခႏွစ္ဆ ရွိျပီး အရြယ္ ေရာက္ျပီး ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ႔ ေကာင္မ ေလးေတြ က ပိုျပီး ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိပါတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ ကေလး ေေတြမွာ ဆိုရင္ေတာ႔ Allergens ေတြ နဲ႔ ထိေတြ႔ တဲ႔ အခါမွာ ကေလးရဲ႕ အသက္ရႈ လမ္းေႀကာင္း ဟာ ေယာင္ယမ္းျပီး ႏွာေခါင္း ပိတ္လာ ပါမယ္။ ပိတ္တာ က ပိုဆိုး လာရင္းနဲ႔ ႀကာလာ တဲ႔ အခါမွာ ကေလး က ပါးစပ္နဲ႔ ပဲ အသက္ ရႈျဖစ္ လာတယ္ ၊ အိပ္တဲ႔ အခါ ေဟာက္တယ္ ၊ အိပ္မေပ်ာ္ တာေတြ ၊ အိပ္ရင္း ရႈးေပါက္ ခ်တာေတြ ၊အိပ္ေန ရင္းကေန လမ္းထ ေလ်ာက္တာ ေတြ ၊ေက်ာင္းစာ မ လိုက္ ႏိုင္တာေတြ၊ ဂဏွာမ ျငိမ္ျဖစ္ တာေတြ ၊ေန႔ပိုင္း မွာ အရမ္း အိပ္ တာေတြ … စတဲ႔ ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာ ႏိုင္ပါတယ္။
allergic rhinitis ဟာ တစ္ႏွစ္ ပတ္လံုး (တစ္ခ်ိန္လံုး) ျဖစ္ေနနိုင္ သလို ရာသီဥတု အေျပာင္း အလဲ ေႀကာင္႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ရာသီ အေျပာင္းအလဲ မွာ ျဖစ္တဲ႔ Allergic rhinitis က ျပင္ပ (ပတ္၀န္းက်င္) မွာရိွတဲ႔ Allergens (ျမက္ေတြ သစ္ပင္ ေတြရဲ႕ ၀တ္မႈံေတြ ၊ သစ္ရြက္ ေျခာက္ ေတြ ေပၚမွာ ေပါက္ေနတဲ႔ မိႈ ေတြ … …) ေတြ ေႀကာင္႔ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး ၊ တစ္ခ်ိန္လံုး ျဖစ္ေနတဲ႔ Allergic rhinitis ကေတာ႔ အိမ္တြင္း ၊အခန္းတြင္း မွာ ရွိတဲ႔ Allergens (အိမ္ေမြး တိရိစၧာန္ ေတြ ရဲ႕အေမႊးအမွ်င္ေတြ ၊ ပိုးဟပ္ေတြ ၊ ပိုစတာ ေတြ မွာ ျဖစ္ေနတဲ႔ မိႈေတြ ..) ေႀကာင္႔ ျဖစ္ရ ပါတယ္။
ဒီလို Allergic ရွိတဲ႔ သူေတြဟာ ေလထဲမွာ ရွိတဲ႔ အမႈံ အမြား ေတြ ၊ တိရိစၧာန္ ေတြ ရဲ႔ အေမႊး အမ်ွင္ေတြ ၀တ္မံႈ ေတြကို ရႈမိတဲ႔ အခါ သူတို႔ ရဲ႕ ကိုယ္ခံအား စနစ္ကေန Antibodies ဆိုတာ ေတြ ထြက္လာ ပါ တယ္ ။ (ပံုမွန္ ကေတာ႔ Antibodies ဆိုတာက ကူးဆက္ ေရာဂါပိုး ေတြ ၀င္တဲ႔ အခါမွာ ပဲ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအား စနစ္ကေန ထုတ္ပါတယ္။) ျပီးေတာ႔ Histamine အစရွိ တဲ႔ဓာတုပစၥည္း ေတြထြက္ လာ ပါတယ္။ သူတို႔ ေတြ ေၾကာင္႔ ရလာတဲ႔ လကၡဏာ ေတြက တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ကြဲျပားမႈ ေတြေတာ႔ ရွိပါတယ္။
ပန္း၀တ္မံႈ ေတြေၾကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ Allergic Rhinitis ကိုေတာ႔ ေယဘူယ် အားျဖင္႔ Hay fever လို႔ ေခၚပါတယ္ ။ ရာသီဥတု အလုိက္ ျဖစ္ ပါတယ္။ မ်က္စိနဲ႔ လြယ္လင္႔ တကူ ျမင္ႏိိုင္တဲ႔ ၀တ္မံႈေတြ ေႀကာင္႔ ေတာ႔ ျဖစ္ခဲပါတယ္ ။အလြန္ေသး ငယ္ျပီး ျမင္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ႔ ၀တ္မံႈေတြ ေႀကာင္႔ အျဖစ္ မ်ားပါတယ္။ အမ်ား အားျဖင္႔ ေတာ႔ ျမက္ ေတြ သစ္ပင္ေတြ႔ ရဲ႕အမံႈအမႊား ေတြေႀကာင္႔ ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒီအမႈံ ေတြက တခ်ိဳ႕ လူေတြမွာ ေတာ႔ ရင္ႀကပ္ျခင္း (Asthma ) ဆို တာ ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
Allergic ျပႆနာ ေတြဟာ ေလထု ထဲမွာ ရွိတဲ႔ ဒီ အမႈံအမႊား ေတြရဲ႕ ပမာဏေပၚ ကိုလည္း မူတည္ ပါတယ္။ ပူျပင္း ေျခာက္ေသြ႕ျပီး ေလတိုက္ တဲ႔ေနမ်ိဳး ေတြြမွာ ေလထုထဲမွာ မ်ား ေနႏိုင္ ပါတယ္။း မိုးရြာ ႏွင္းက်ျပီး ေအး ေနတဲ႔ အခ်ိန္မ်ိုဳး မွာေတာ႔ နည္းေန ႏိုင္ပါတယ္။ အခန္းတြင္း မွာ ဆိုရင္လည္း ေၾကာင္တစ္ ေကာင္က အေမႊးခါ ျပီးရင္ အဲဒီက အမႈန္ေတြ က အခန္းတြင္း မွာ (၆) လ ေလာက္ ထိ တိုင္ေအာင္ ရွိေနႏိုင္ တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
Allergic rhinitis ျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အေရးရွိတဲ႔ သူေတြက
ဒါေႀကာင္႔ ပန္၀န္းက်င္ အေျခေန ဟာ ဓာတ္ မတည္႔ မႈ ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ Allergic ျဖစ္မႈဟာ မ်ိဳးရိုး ဗီဇ နဲ႔လည္း သက္ဆိုင္ မႈရွိပါတယ္။
Allergic Rhinitis ရဲ႕ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔ -
Allergic ေၾကာင္႔ မဟုတ္ဘဲ Rhinitis ရႏိုင္ တဲ႔ အျခား အေႀကာင္း ေတြ ကေတာ႔ -
၁။ Non allergic Rhinitis
Allergic ေၾကာင္႔ ျဖစ္ တာ မဟုတ္ ဘဲ ခံစားရတဲ႔ လကၡနာ ေတြ ကေတာ႔ Allergic Rhinitis နဲ႔ အတူတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Allergy Skin Test လုပ္ရင္ negative ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို Rhinitis မ်ိဳး မွာ ႏွာေခါင္း ထဲမွာ အဖု အက်ိတ္ ျဖစ္ေနတာ မ်ိဳး ျဖစ္ေန ႏိုင္ပါတယ္။
၂။ Vasomotor Rhinitis
အမ်ားဆံုး ျဖစ္တဲ႔ လကၡဏာ ကေတာ႔ ႏွာေခါင္း ပိတ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ Rhinitis မ်ိဳးက ေဆးလိပ္ မီးခိုး ေငြ႔ ေတြ ၊ အျခား ေသာ အနံ႔ေတြ ကိုရႈမိတဲ႔ အခါမ်ိဳး စိတ္လႈပ္ ရွားမႈ ျဖစ္တဲပ အေျခေနမ်ိဳး ေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ Allergy skin test လုပ္ရင္ negative ျဖစ္ပါတယ္။
၃။ Infectious Rhinitis
အေအးမိတဲ႔ ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ လဲ ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ခဏ တျဖဳတ္နဲ႔ သက္သာ ႏိုင္ သလို တစ္ပါတ္ေက်ာ္ ႀကာေအာင္ ထိလဲ ခံစား ရႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔သူေတြ မွာေတာ႔ ဒီ Rhinitis ကေန (sinus )ေတြ မွာ ေရာဂါပိုး (Bacteria ) ၀င္းျပီး အ၀ါေရာင္ (သို႔) အစိမ္းေရာင္ ႏွာရည္ျပစ္ျပစ္ ေတြ ကိ ျခင္း ၊ ႏွာပိတ္ျခင္း ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
၄။ Rhinitis Medicamentosa
Decongestant nasal sprays ဆိုတဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ကို ႏွာပိတ္ သက္သာေအာင္ ျဖန္းတဲ႔ ေဆးေတြ ကို ေရရွည္ စြဲသံုး တဲ႔ သူမ်ိဳး ၊ ကိုကင္း သံုးစြဲတဲ႔ သူမ်ိဳးေတြ မွာျဖစ္ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေႀကာင္႔ Decongestant nasal spray ေတြ ကို ခဏတာ ပဲ အသံုးျပဳ ဖို႕ ၫႊန္ ႀကားႀက ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
၅။ Hormonal Rhinitis
ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တဲ႔ ကာလ ေတြမွာ ေတြ႔ရ ပါတယ္။ (ဥပမာ ။ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေနစဥ္ ကာလ ၊ လူပ်ိဳ / အပ်ိဳ ေဖာ္ ၀င္ခါစ ၊ အမ်ိဳးသမီး မ်ား ရာသီေသြး ေပၚေနစဥ္ ကာလ)
Allergic Rhinitis ဟုတ္ မဟုတ္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးျခင္း
လူတစ္ ေယာက္ဟာ တစ္ခ်ိန္ထဲ မွာ Rhinitis ကို Allergy ေၾကာင္႔သာ မကပဲ အျခားေသာ အေၾကာင္း မ်ားေႀကာင္႔ လဲ ရႏိူင္ ပါတယ္။ Allergy ေႀကာင္႔ ဟုတ္မဟုတ္ ကိုေတာ႔ -
Allergic Rhinitis ရဲ႕ ကုသမႈ ေတြမွာ -
Corticosteroid ပါ၀င္တဲ႔ Nasal Spray ( ႏွာေခါင္း ထဲကို ျဖန္းရတဲ႔ ေဆး) ေတြက အေကာင္း ဆံုးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေဆးကို မွန္မွန္နဲ႔ ႀကာႀကာ သံုးတဲ႔ အခါမွာ ရလဒ္ ေကာင္းေကာင္း ရႏိုင္တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေဆးဟာ လူႀကီးေကာ ကေလး အတြက္ပါ စိတ္ခ် ရတယ္ လို႔ လဲဆို ထားပါတယ္။ ေဆးျဖစ္တဲ႔ အတြက္ေႀကာင္႔ေတာ႔ ေဘး ထြက္ဆိုး က်ိဳး (Side effect ) ကေတာ႔ အနည္း ငယ္ေတာ႔ ရွိပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေသြး လွ်ံ တာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီCorticosteroid အုပ္စု ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ႔ beclomethasone ပါတဲ႔ ျဖန္းေဆး ကေတာ႔ ကေလးေတြမွာ အရပ္ရွည္မႈ ကို ေနွာင္႔ေနွး ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီေဆး က လြဲရင္ အျခား corticosteroid အုပ္စု ၀င္ေတြ ကေတာ႔ ဒီလို ဆိုးက်ိဳး မ်ိဳး မရွိဘူး လို႔လဲ ဆိုပါတယ္။
မ်က္လံုးယား တာ အ တြက္လည္း မ်က္စဥ္း ေဆးေတြ ရွိပါတယ္။
Antihistamine ေသာက္ေဆးေတြက လည္း ဒီလကၡ ဏာေတြ ကိုသက္သာ ေစပါတယ္။ Antihistamine Nasal Spray ဆိုတဲ႔ ျဖန္းေဆး ေတြ က ႏွာခ်ည္ျခင္း န႔ဲ ယားယံျခင္းတို႔ ကိုခ်က္ျခင္း သက္သာေစပါတယ္ ။ သိျပီး ျဖစ္ ႀကတဲ႔ ဘာမီတြန္ (burmeton ) ဆိုတဲ႔ ေဆး က ဒီ Antihistsmine အုပ္စုထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အခု ေနာက္ပိုင္း မွေပၚလာတဲ႔ Antihistamine ေဆးေတြ ကေတာ႔ ဒီဒုကၡ ေတြ ကေန ကင္းလြတ္ ပါတယ္။
ဒီ Antihistamine နဲ႔ Corticosteroid nasal spray ကို ေေပါင္းသံုးမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ Corticosteroid nasal spray တစ္မ်ိဳးတည္းကို သံုးတာ ထက္ ပိုျပီးေတာ႔ ေကာင္းပါတယ္။
ေရာဂါ အရမ္း ျပင္းထန္ေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ အေရး တႀကီး ခ်က္ခ်င္း သက္သာ ဖို႔လိုတဲ႔ အေျခေနမ်ိဳး (ဥပမာ ။ ။ စာေမးပြဲ ေျဖရမယ္႔ အေျခ အေနမ်ိဳး ) မွာဆိုရင္ ေတ႔ာ ထိုးရတဲ႔ (သို႔) ပါးစပ္ကေသာက္ ရတဲ႔ Corticosteroid ပါ၀င္တဲ႔ ေဆး ေတြကို ရက္ အနည္းငယ္ ခန္႔ ဆရာ၀န္ရဲ႕ ညႊန္ႀကားခ်က္နဲ႔ ေသာက္လို႔ ရပါတယ္။
အထက္ပါ ကုသမႈ ေတြနဲ႔ မသက္သာ ဘူး ဆိုရင္ေတာ႔ ဒီလကၡဏာ ေတြ သက္သာဖို႔ အတြက္ Immunotherapy ဆိုတာ ကို ျပဳ လုပ္လို႔ ရပါတယ္။
Allergic rhinitis မျဖစ္ေအာင္ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ား
တခ်ိန္လံုး Allergic rhinitis ျဖစ္ေနတဲ႔ သူေတြ ကေတာ႔ …
ေဒါက္တာ စိုင္းေဝေအာင္
အရြယ္မ ေရာက္ခင္မွာေတာ႔ ေကာင္မေလး ေတြထက္ ေကာင္ေလး ေတြက Allergic rhinitis ျဖစ္ႏိုင္ ေျခႏွစ္ဆ ရွိျပီး အရြယ္ ေရာက္ျပီး ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ႔ ေကာင္မ ေလးေတြ က ပိုျပီး ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိပါတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ ကေလး ေေတြမွာ ဆိုရင္ေတာ႔ Allergens ေတြ နဲ႔ ထိေတြ႔ တဲ႔ အခါမွာ ကေလးရဲ႕ အသက္ရႈ လမ္းေႀကာင္း ဟာ ေယာင္ယမ္းျပီး ႏွာေခါင္း ပိတ္လာ ပါမယ္။ ပိတ္တာ က ပိုဆိုး လာရင္းနဲ႔ ႀကာလာ တဲ႔ အခါမွာ ကေလး က ပါးစပ္နဲ႔ ပဲ အသက္ ရႈျဖစ္ လာတယ္ ၊ အိပ္တဲ႔ အခါ ေဟာက္တယ္ ၊ အိပ္မေပ်ာ္ တာေတြ ၊ အိပ္ရင္း ရႈးေပါက္ ခ်တာေတြ ၊အိပ္ေန ရင္းကေန လမ္းထ ေလ်ာက္တာ ေတြ ၊ေက်ာင္းစာ မ လိုက္ ႏိုင္တာေတြ၊ ဂဏွာမ ျငိမ္ျဖစ္ တာေတြ ၊ေန႔ပိုင္း မွာ အရမ္း အိပ္ တာေတြ … စတဲ႔ ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာ ႏိုင္ပါတယ္။
allergic rhinitis ဟာ တစ္ႏွစ္ ပတ္လံုး (တစ္ခ်ိန္လံုး) ျဖစ္ေနနိုင္ သလို ရာသီဥတု အေျပာင္း အလဲ ေႀကာင္႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ရာသီ အေျပာင္းအလဲ မွာ ျဖစ္တဲ႔ Allergic rhinitis က ျပင္ပ (ပတ္၀န္းက်င္) မွာရိွတဲ႔ Allergens (ျမက္ေတြ သစ္ပင္ ေတြရဲ႕ ၀တ္မႈံေတြ ၊ သစ္ရြက္ ေျခာက္ ေတြ ေပၚမွာ ေပါက္ေနတဲ႔ မိႈ ေတြ … …) ေတြ ေႀကာင္႔ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး ၊ တစ္ခ်ိန္လံုး ျဖစ္ေနတဲ႔ Allergic rhinitis ကေတာ႔ အိမ္တြင္း ၊အခန္းတြင္း မွာ ရွိတဲ႔ Allergens (အိမ္ေမြး တိရိစၧာန္ ေတြ ရဲ႕အေမႊးအမွ်င္ေတြ ၊ ပိုးဟပ္ေတြ ၊ ပိုစတာ ေတြ မွာ ျဖစ္ေနတဲ႔ မိႈေတြ ..) ေႀကာင္႔ ျဖစ္ရ ပါတယ္။
ဒီလို Allergic ရွိတဲ႔ သူေတြဟာ ေလထဲမွာ ရွိတဲ႔ အမႈံ အမြား ေတြ ၊ တိရိစၧာန္ ေတြ ရဲ႔ အေမႊး အမ်ွင္ေတြ ၀တ္မံႈ ေတြကို ရႈမိတဲ႔ အခါ သူတို႔ ရဲ႕ ကိုယ္ခံအား စနစ္ကေန Antibodies ဆိုတာ ေတြ ထြက္လာ ပါ တယ္ ။ (ပံုမွန္ ကေတာ႔ Antibodies ဆိုတာက ကူးဆက္ ေရာဂါပိုး ေတြ ၀င္တဲ႔ အခါမွာ ပဲ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအား စနစ္ကေန ထုတ္ပါတယ္။) ျပီးေတာ႔ Histamine အစရွိ တဲ႔ဓာတုပစၥည္း ေတြထြက္ လာ ပါတယ္။ သူတို႔ ေတြ ေၾကာင္႔ ရလာတဲ႔ လကၡဏာ ေတြက တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ကြဲျပားမႈ ေတြေတာ႔ ရွိပါတယ္။
ပန္း၀တ္မံႈ ေတြေၾကာင္႔ ျဖစ္တဲ႔ Allergic Rhinitis ကိုေတာ႔ ေယဘူယ် အားျဖင္႔ Hay fever လို႔ ေခၚပါတယ္ ။ ရာသီဥတု အလုိက္ ျဖစ္ ပါတယ္။ မ်က္စိနဲ႔ လြယ္လင္႔ တကူ ျမင္ႏိိုင္တဲ႔ ၀တ္မံႈေတြ ေႀကာင္႔ ေတာ႔ ျဖစ္ခဲပါတယ္ ။အလြန္ေသး ငယ္ျပီး ျမင္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ႔ ၀တ္မံႈေတြ ေႀကာင္႔ အျဖစ္ မ်ားပါတယ္။ အမ်ား အားျဖင္႔ ေတာ႔ ျမက္ ေတြ သစ္ပင္ေတြ႔ ရဲ႕အမံႈအမႊား ေတြေႀကာင္႔ ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒီအမႈံ ေတြက တခ်ိဳ႕ လူေတြမွာ ေတာ႔ ရင္ႀကပ္ျခင္း (Asthma ) ဆို တာ ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
Allergic ျပႆနာ ေတြဟာ ေလထု ထဲမွာ ရွိတဲ႔ ဒီ အမႈံအမႊား ေတြရဲ႕ ပမာဏေပၚ ကိုလည္း မူတည္ ပါတယ္။ ပူျပင္း ေျခာက္ေသြ႕ျပီး ေလတိုက္ တဲ႔ေနမ်ိဳး ေတြြမွာ ေလထုထဲမွာ မ်ား ေနႏိုင္ ပါတယ္။း မိုးရြာ ႏွင္းက်ျပီး ေအး ေနတဲ႔ အခ်ိန္မ်ိုဳး မွာေတာ႔ နည္းေန ႏိုင္ပါတယ္။ အခန္းတြင္း မွာ ဆိုရင္လည္း ေၾကာင္တစ္ ေကာင္က အေမႊးခါ ျပီးရင္ အဲဒီက အမႈန္ေတြ က အခန္းတြင္း မွာ (၆) လ ေလာက္ ထိ တိုင္ေအာင္ ရွိေနႏိုင္ တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
Allergic rhinitis ျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အေရးရွိတဲ႔ သူေတြက
မ်ိဳးရိုး ထဲမွာ ဒီလိုျပႆနာ(ရာဂါ)ရွိတဲ႔ သူေတြ
အျခား အရာ ေတြမွာ Allergy ရွိတဲ႔ သူေတြ ( ဥပမာ။ ။ food allergy ရွိတဲ့သူ ေတြ)
ေဆးလိပ္ မီးခိုးေငြ႔ ရႈေန ရတဲ႔ သူေတြ …
ဒါေႀကာင္႔ ပန္၀န္းက်င္ အေျခေန ဟာ ဓာတ္ မတည္႔ မႈ ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ Allergic ျဖစ္မႈဟာ မ်ိဳးရိုး ဗီဇ နဲ႔လည္း သက္ဆိုင္ မႈရွိပါတယ္။
Allergic Rhinitis ရဲ႕ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔ -
ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း… စသည္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ေခါင္းကိုက္ျခင္း
ယားယံျခင္း (ႏွာေခါင္း ၊ ပါးစပ္ ၊ လည္ပင္း ၊မ်က္လံုး ၊ အေရျပား စသျဖင္႔ …)
ႏွာရည္က်ျခင္း
အန႔ံ ေကာင္းမြန္ စြာမရျခင္း
ႏွာပိတ္ျခင္း
မ်က္ရည္က္ျခင္း
လည္ပင္းနာျခင္း
အသက္ရႈ ႀကပ္ျခင္း
အိပ္သည္႔ အခါ အဆင္ မေျပျဖစ္ျခင္း
ေနထိုင္၍ မေကာင္းျခင္း
မ်က္လံုး ေအာက္မွာ ညိဳ ေနတတ္ျခင္း
Allergic ေၾကာင္႔ မဟုတ္ဘဲ Rhinitis ရႏိုင္ တဲ႔ အျခား အေႀကာင္း ေတြ ကေတာ႔ -
၁။ Non allergic Rhinitis
Allergic ေၾကာင္႔ ျဖစ္ တာ မဟုတ္ ဘဲ ခံစားရတဲ႔ လကၡနာ ေတြ ကေတာ႔ Allergic Rhinitis နဲ႔ အတူတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Allergy Skin Test လုပ္ရင္ negative ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို Rhinitis မ်ိဳး မွာ ႏွာေခါင္း ထဲမွာ အဖု အက်ိတ္ ျဖစ္ေနတာ မ်ိဳး ျဖစ္ေန ႏိုင္ပါတယ္။
၂။ Vasomotor Rhinitis
အမ်ားဆံုး ျဖစ္တဲ႔ လကၡဏာ ကေတာ႔ ႏွာေခါင္း ပိတ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ Rhinitis မ်ိဳးက ေဆးလိပ္ မီးခိုး ေငြ႔ ေတြ ၊ အျခား ေသာ အနံ႔ေတြ ကိုရႈမိတဲ႔ အခါမ်ိဳး စိတ္လႈပ္ ရွားမႈ ျဖစ္တဲပ အေျခေနမ်ိဳး ေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ Allergy skin test လုပ္ရင္ negative ျဖစ္ပါတယ္။
၃။ Infectious Rhinitis
အေအးမိတဲ႔ ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ လဲ ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ခဏ တျဖဳတ္နဲ႔ သက္သာ ႏိုင္ သလို တစ္ပါတ္ေက်ာ္ ႀကာေအာင္ ထိလဲ ခံစား ရႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔သူေတြ မွာေတာ႔ ဒီ Rhinitis ကေန (sinus )ေတြ မွာ ေရာဂါပိုး (Bacteria ) ၀င္းျပီး အ၀ါေရာင္ (သို႔) အစိမ္းေရာင္ ႏွာရည္ျပစ္ျပစ္ ေတြ ကိ ျခင္း ၊ ႏွာပိတ္ျခင္း ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
၄။ Rhinitis Medicamentosa
Decongestant nasal sprays ဆိုတဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ကို ႏွာပိတ္ သက္သာေအာင္ ျဖန္းတဲ႔ ေဆးေတြ ကို ေရရွည္ စြဲသံုး တဲ႔ သူမ်ိဳး ၊ ကိုကင္း သံုးစြဲတဲ႔ သူမ်ိဳးေတြ မွာျဖစ္ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေႀကာင္႔ Decongestant nasal spray ေတြ ကို ခဏတာ ပဲ အသံုးျပဳ ဖို႕ ၫႊန္ ႀကားႀက ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
၅။ Hormonal Rhinitis
ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တဲ႔ ကာလ ေတြမွာ ေတြ႔ရ ပါတယ္။ (ဥပမာ ။ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေနစဥ္ ကာလ ၊ လူပ်ိဳ / အပ်ိဳ ေဖာ္ ၀င္ခါစ ၊ အမ်ိဳးသမီး မ်ား ရာသီေသြး ေပၚေနစဥ္ ကာလ)
Allergic Rhinitis ဟုတ္ မဟုတ္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးျခင္း
လူတစ္ ေယာက္ဟာ တစ္ခ်ိန္ထဲ မွာ Rhinitis ကို Allergy ေၾကာင္႔သာ မကပဲ အျခားေသာ အေၾကာင္း မ်ားေႀကာင္႔ လဲ ရႏိူင္ ပါတယ္။ Allergy ေႀကာင္႔ ဟုတ္မဟုတ္ ကိုေတာ႔ -
ဆရာ၀န္မွ ေရာဂါရာဇ၀င္ ေမးျမန္း စမ္းသပ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ ၿပီး သိ႐ွိ ႏိုင္ပါတယ္။
Nasal smear ယူျခင္း
Skin Prick allergy test (မိမိ က ဘယ္အ ရာကို Allergic ျဖစ္တာ လဲ ဆိုတာကို အေရျပားမွာ စမ္းသပ္ တာျဖစ္ ပါတယ္။)
Sinus X-ray (သို႔) CT scan (မ်က္ႏွာ အ႐ိုးေဖာ့ လိႈဏ္ေလး ေတြ ေရာင္ေနျခင္း နဲ႔ ႏွာေခါင္း ထဲ က အဖု အက်ိတ္ ေလးေတြ ကိုရွာေဖြ ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။)
Allergic Rhinitis ရဲ႕ ကုသမႈ ေတြမွာ -
Corticosteroid ပါ၀င္တဲ႔ Nasal Spray ( ႏွာေခါင္း ထဲကို ျဖန္းရတဲ႔ ေဆး) ေတြက အေကာင္း ဆံုးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေဆးကို မွန္မွန္နဲ႔ ႀကာႀကာ သံုးတဲ႔ အခါမွာ ရလဒ္ ေကာင္းေကာင္း ရႏိုင္တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေဆးဟာ လူႀကီးေကာ ကေလး အတြက္ပါ စိတ္ခ် ရတယ္ လို႔ လဲဆို ထားပါတယ္။ ေဆးျဖစ္တဲ႔ အတြက္ေႀကာင္႔ေတာ႔ ေဘး ထြက္ဆိုး က်ိဳး (Side effect ) ကေတာ႔ အနည္း ငယ္ေတာ႔ ရွိပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေသြး လွ်ံ တာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီCorticosteroid အုပ္စု ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ႔ beclomethasone ပါတဲ႔ ျဖန္းေဆး ကေတာ႔ ကေလးေတြမွာ အရပ္ရွည္မႈ ကို ေနွာင္႔ေနွး ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီေဆး က လြဲရင္ အျခား corticosteroid အုပ္စု ၀င္ေတြ ကေတာ႔ ဒီလို ဆိုးက်ိဳး မ်ိဳး မရွိဘူး လို႔လဲ ဆိုပါတယ္။
မ်က္လံုးယား တာ အ တြက္လည္း မ်က္စဥ္း ေဆးေတြ ရွိပါတယ္။
Antihistamine ေသာက္ေဆးေတြက လည္း ဒီလကၡ ဏာေတြ ကိုသက္သာ ေစပါတယ္။ Antihistamine Nasal Spray ဆိုတဲ႔ ျဖန္းေဆး ေတြ က ႏွာခ်ည္ျခင္း န႔ဲ ယားယံျခင္းတို႔ ကိုခ်က္ျခင္း သက္သာေစပါတယ္ ။ သိျပီး ျဖစ္ ႀကတဲ႔ ဘာမီတြန္ (burmeton ) ဆိုတဲ႔ ေဆး က ဒီ Antihistsmine အုပ္စုထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အခု ေနာက္ပိုင္း မွေပၚလာတဲ႔ Antihistamine ေဆးေတြ ကေတာ႔ ဒီဒုကၡ ေတြ ကေန ကင္းလြတ္ ပါတယ္။
ဒီ Antihistamine နဲ႔ Corticosteroid nasal spray ကို ေေပါင္းသံုးမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ Corticosteroid nasal spray တစ္မ်ိဳးတည္းကို သံုးတာ ထက္ ပိုျပီးေတာ႔ ေကာင္းပါတယ္။
ေရာဂါ အရမ္း ျပင္းထန္ေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ အေရး တႀကီး ခ်က္ခ်င္း သက္သာ ဖို႔လိုတဲ႔ အေျခေနမ်ိဳး (ဥပမာ ။ ။ စာေမးပြဲ ေျဖရမယ္႔ အေျခ အေနမ်ိဳး ) မွာဆိုရင္ ေတ႔ာ ထိုးရတဲ႔ (သို႔) ပါးစပ္ကေသာက္ ရတဲ႔ Corticosteroid ပါ၀င္တဲ႔ ေဆး ေတြကို ရက္ အနည္းငယ္ ခန္႔ ဆရာ၀န္ရဲ႕ ညႊန္ႀကားခ်က္နဲ႔ ေသာက္လို႔ ရပါတယ္။
အထက္ပါ ကုသမႈ ေတြနဲ႔ မသက္သာ ဘူး ဆိုရင္ေတာ႔ ဒီလကၡဏာ ေတြ သက္သာဖို႔ အတြက္ Immunotherapy ဆိုတာ ကို ျပဳ လုပ္လို႔ ရပါတယ္။
Allergic rhinitis မျဖစ္ေအာင္ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ား
Allergens နဲ႔ ထိေတြ႔ မႈမရွိေအာင္ ေရွာင္ျခင္း ကေန ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ လံုး၀မ ထိေတြ႔ ေအာင္ေနဖို႔ ဆိုတာ ကေတာ႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ တတ္ႏိုင္ သမွ် ေရွာင္ရွား ႏိုင္ ရင္ေတာ႔ အေကာင္း ဆံုးပါပဲ။ ရာသီအေျပာင္း အလဲမွာ Allergic rhinitis ရွိတဲ႔ သူေတြအေနနဲ႔ … ေန႔လယ္ပိုင္း (သို႔) ျပင္ပAllergens ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတဲ႔ အခ်ိန္မွာ … အိမ္တြင္းမွာပဲေနျခင္း ၊ ပန္ကာ အစား Air conditioner ကိုအသံုးျပဳျခင္း အ၀တ္စား မ်ားကိုေလ ျဖင္႔ အေျခာက္ ခံျခင္း မျပဳလုပ္ ရန္ အျပင္မွျပန္ လာလ်င္ ေရခ်ိဳးျခင္း ၊ ၀တ္လာသည္႔ အ၀တ္အစား ကိုေလ်ာ္ ဖြပ္္ျခင္း
တခ်ိန္လံုး Allergic rhinitis ျဖစ္ေနတဲ႔ သူေတြ ကေတာ႔ …
အိပ္ရာခင္း၊ ေခါင္းအံုးစြပ္ စသည္ တို႔ ကို အပါတ္ တိုင္း ေရေႏြးပူ ျဖင္႔ ေလွ်ာ္ဖြပ္ျခင္း
Air purifier ကိုအသံုးျပဳျခင္း ၊
အိမ္ေမြး တိရစၧာန္ မ်ား ကို ကိုင္တြယ္ျခင္း မွ ေရွာင္ရွားျခင္း
မီးဖိုးေခ်ာင္ ေရခ်ိဳးခန္း စသည္႔ အခန္း မ်ား ကို ေလ၀င္ ေလထြက္ ေကာင္း ေအာင္ ျပဳလုပ္ ျခင္း
ႀကမ္းျပင္ ကိုသန္႔ ရွင္း ေအာင္ ထားျခင္း
အိပ္ရာေဘး ကပ္ ရပ္ တြင္ အေမႊးပြ ရုပ္မ်ား ကိုမထား သင္႔ ျခင္း ။
ေဒါက္တာ စိုင္းေဝေအာင္
Posts
