Typhoid

အူေယာင္ ငန္းဖ်ား (တိုက္ဖိြဳက္) ေရာဂါ

တိုက္ဖိြဳက္ေရာဂါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဒသအခ်ဳိ႔မွာ အျဖစ္မ်ား ေရာဂါတစ္ခု အျဖစ္ ႐ွိေနဆဲပါပဲ .. ကၽြန္ေတာ္ တာဝန္က် ခဲ့တဲ့ ရမ္းျဗဲကၽြန္း ေပၚက ေက်ာက္ျဖဴနဲ႔ ရမ္းျဗဲျမိဳ႕ ေတြမွာ အခုထိ တိုက္ဖိြဳက္ ေရာဂါအျဖစ္မ်ား
တုန္းပါ ... ရက္ျခား ဆိုသလို တိုက္ဖိြဳက္ ေရာဂါေၾကာင့္ ဖ်ားတဲ့သူ ... အူေပါက္တဲ့သူ အျမဲေတြ႔ ေနရပါတယ္ ... တိုက္ဖိြဳက္ ေရာဂါဟာ Salmonella typhi နဲ႔ Salmonella paratyphi A & B ပိုးေတြ ေၾကာင့္ျဖစ္ ရတာပါ ... Salmonella typhi ပိုးဟာ ပိုမို ျပင္းထန္ျပီး paratyphi A & B ကေတာ့ ျပင္းထန္မႈ ေလ်ာ့ပါတယ္ … ... ဒီပိုး ေတြဟာ လူ႔အညစ္အေၾကး မစင္ ကေန တစ္ဆင့္ ကူးစက္တာမို႔ သန္႔ ေလးသန္႔ ဆိုတာကို လိုက္နာမယ္ ဆိုရင္ ကူးစက္ခံရမႈ ကင္းေ၀း ပါမယ္ … တိုက္ဖိြဳက္ ေရာဂါပိုးဟာ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲ ၀င္ျပီး ၁၀-၁၄ ရက္ေလာက္ ၾကာမွ ေရာဂါ လကၡဏာ ျပပါတယ္ ... ေဆးကုသမႈ ျပီးျပည့္စံုေအာင္ မခံယူဘူးဆိုရင္ ေရာဂါ ခံစားရမႈ သက္သာေပမယ့္ တိုက္ဖိြဳက္ ေရာဂါပိုး နာတာရွည္ သယ္ေဆာင္သူ အျဖစ္ စာရင္း၀င္ သြားပါလိမ္႔မယ္ … တိုက္ဖိြဳက္ ေရာဂါပိုး ဟာ ခႏၶာကိုယ္ သည္းေျခ အိပ္ထဲမွာ လေပါင္း ႏွစ္ေပါင္း ခ်ီျပီး ခိုေအာင္း ေနႏိုင္ပါတယ္ ... အခ်ဳိ႔မွာေတာ့ သည္းေျခအိပ ္ျဖတ္ထုတ္ ပစ္ရတဲ့အထိ ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္…




ေရာဂါလကၡဏာမ်ား


1. ပထမပတ္ အတြင္းတြင္

* အပူခ်ိန္ဟာ တျဖည္းျဖည္း ေလွကားထစ္ပံုစံ ၄-၅ ရက္အတြင္း ျမင့္တက္လာျခင္း၊
* ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေျခလက္ၾကြက္သားမ်ား နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္လာျခင္း၊
* ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ (အခ်ဳိ႕ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ၀မ္းေလ်ာျပီးအန္တတ္ပါတယ္..)
* အပူခ်ိန္ျမင့္သေလာက္ ေသြးခုန္ႏႈန္းျမင့္တက္မလာျခင္း၊ (ဥပမာ - အပူခ်ိန္ ၁၀၃-၁၀၄ ံF ျဖစ္ေနေတာင္မွ ေသြးခုန္ႏႈန္း တစ္မိနစ္ ၈၀-၉၀ ခန္႔သာ ႐ွိေနျခင္း) (Relative Bradycardia)

2. ဒုတိယပတ္ အတြင္းတြင္

* ခႏၶာကိုယ္ေပၚတြင္ အနီအစက္ေျပာက္မ်ားေပၚလာျခင္း (Rose spots) (ပံုတြင္ၾကည့္ရန္)
* ေခ်ာင္းဆိုး လာျခင္း၊ ႏွာေခါင္းေသြး ယိုလာျခင္း၊ ေဘလံုး ၾကီးလာျခင္း၊ ဗိုက္ေဖာင္း ဗိုက္ကယ္ ျဖစ္လာျခင္း၊
* ဝမ္းခ်ဳပ္ ေနရာမွ ဝမ္းေလွ်ာ လာျခင္း၊ ဝမ္းဗိုက္ ထိလွ်င္ နာက်င္လာျခင္း

3. ဒုတိယပတ္အကုန္ တတိယပတ္အစထိ

မွန္ကန္ေသာ ေဆးကုသမႈ မခံယူရပါက လူနာ ကေယာင္ကတမ္း ျဖစ္လာျခင္း၊ ေနာက္ဆက္တြဲ လကၡဏာမ်ား ေပၚလာျခင္း၊ သတိေမ့ေမ်ာ အသက္ဆံုး႐ႈံး သည္ထိ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္ ...

ေရာဂါ၏ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးလကၡဏာမ်ား

1. အူေပါက္ျခင္း၊ အူမွေသြးထြက္လြန္ျခင္း၊

2. ေရာဂါပိုးျပန္႔ႏွံ႔မႈေၾကာင့္ အ႐ိုးႏွင့္အဆစ္တြင္ ေရာဂါပိုးစြဲျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အေျမွးေရာင္ျခင္း၊ သည္းေျခအိတ္ေရာင္ျခင္း၊

3. ႏွလံုးၾကြက္သားေရာင္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ ေရာင္ျခင္းတို႔ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္ ..

ေရာဂါကုသမႈ


* တိုက္ဖိြဳက္ေရာဂါပိုးကို ႏွိမ္ႏွင္းႏိုင္ေသာ ေဆးအမ်ဳိးေပါင္း မ်ားစြာ ႐ွိပါတယ္ ... အရင္ကတည္းက သံုးလာခဲ့တဲ့ chloramphenicol, ampicillin ေဆးမ်ားဟာ အခ်ဳိ႔ေဒသေတြမွာ ေဆးမတိုး ေဆးယဥ္ပါး လာတာေၾကာင့္ အားကိုးျပီး သံုးစြဲဖို႔ မသင့္ေတာ္ ေတာ့ပါဘူး..

* Fluoroquinolones အုပ္စုဝင္ Ciprofloxacin 500 mg တစ္လံုး ၁၂ နာရီျခား (တစ္ေန႔ ၂ ၾကိမ္) ၁၄ ရက္ေသာက္ရန္အတြက္ ပထမဆံုး ေ႐ြးခ်ယ္မႈ အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ ထားပါတယ္ ... Fluoroquinolones ေဆးေတြနဲ႔ မသင့္ေတာ္သူ မ်ားအတြက္ 3rd Generation Cephalosporins, Macrolides ေဆးမ်ားကို ေ႐ြးခ်ယ္ ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္..

* အစားအေသာက္အေနျဖင့္ မာေသာအစာ၊ အဖတ္မ်ားကို ေ႐ွာင္ျပီး အာဟာရျဖစ္ေစေသာအရည္မ်ားႏွင့္ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားသည္မ်ားကိုသာ စားသံုးရပါမယ္..

တိုက္ဖြိဳက္ေရာဂါကာကြယ္ေရး


* တိုက္ဖြိဳက္ ေရာဂါဟာ ေရနဲ႔ အစားအစာ ကေန တစ္ဆင့္ ကူးစက္ တာမို႔ သန္႔ေလးသန္႔ကို လိုက္နာ ကာကြယ္ဖို႔ လိုပါတယ္…

1. လက္သန္႔
2. ေရသန္႔
3. အစားအစာသန္႔
4. အိမ္သာသန္႔


* ေနာက္ ကာကြယ္ေရး နည္းလမ္းကေတာ့ တိုက္ဖိြဳက္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးတဲ့နည္းျဖစ္ပါတယ္ … ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ Sanofi Pasteur မွထုတ္လုပ္ျပီး Thet Paing Soe company မွ တင္သြင္းတဲ့ (Typhim Vi ) ကာကြယ္ေဆး ရ႐ွိႏိုင္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္ ... ကာကြယ္ေဆး တစ္ၾကိမ္ ထိုးလွ်င္ (၃)ႏွစ္ ေရာဂါ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္ ... ယခုအခါ နာဂစ္ ေလမုန္တိုင္းခံ ေဒသမ်ားမွ ျပည္သူမ်ားအား NGO အဖြဲ႔တစ္ခုမွ တိုက္ဖြိဳက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး(Typhim Vi) ကို ထိုးႏွံေပးလ်က္ ႐ွိေၾကာင္း ၾကားသိရပါတယ္..


အားလံုး ဗ်ႆနတရားငါးပါးမွ အျမန္ဆံုးကင္းေ၀းႏိုင္ပါေစ…

Related Posts :