Thursday, March 19, 2009

Role of Parents in the Childhood Mental Development

ကေလးေတြရဲ႔ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တုိးတက္ဖြံ႔ျဖိဳးမွဳနဲ႔ မိဘမ်ားရဲ႕က႑




ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသားဘ၀က ကေလးသြားက်န္းမာေရးပညာမွာ စသင္ရတာက psychological development of children ကေလးေတြရဲ႔ စိတ္ပုိ္င္းဆုိင္ရာ ဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္မွဳအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီအေၾကာင္းအရာကုိ အေရးတၾကီးသင္ရလဲဆုိေတာ့၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သြားေဆးခန္းကုိ ေန႔စဥ္ လာျပေလ့ရွိသူေတြထဲမွာ ကေလးေတြလည္း ပါပါတယ္။ ကေလးေတြရဲ႔ ျဖတ္သန္းလာရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ မိဘျဖစ္သူရဲ႔ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္တတ္မွဳ ရွိမရွိိေပၚ မူတည္ျပီး၊ ကေလးေတြလည္း အမူအက်င့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲသြားပါတယ္။ သူတုိ႔ကုိ သြားဘက္ဆုိင္ရာ ကုသမွဳေတြ မစႏုိင္ခင္မွာ ဘယ္လုိ psychological background နဲ႔အမူအက်င့္ behaviour ရွိသလဲ။ ေကာင္းတဲ့ behaviour ရွိလား၊ အားနည္းခ်က္ရွိတဲ့ behaviour လား၊ ေကာင္းတာကုိ ဘယ္လုိဆက္အားေပးျပီး မေကာင္းတာကုိ ဘယ္လုိ အျပဳသေဘာေဆာင္လာေအာင္ ပဲ့ကုိင္မလဲ ဆုိတာေတြ အရင္လုပ္ရပါတယ္။

ေမြးခါစကေန တစ္ႏွစ္သားအရြယ္
ကေလးေတြဟာ ေမြးခါစကေန တစ္ႏွစ္သားအရြယ္ကစျပီး ကုိယ္ခႏၶာ ဖြံ႔ျဖိဳးလာတာနဲ႔အတူ psychological development လည္း စေနပါျပီ။ အဲလုိအခ်ိန္မွာ ကေလးဟာ ယုယုယယ ေထြးေပြ႔မွဳရမယ္၊ ေခ်ာ့ျမဴမွဳရမယ္၊ ဆာတုိင္း ခ်ဳိခ်ဳိေသာက္ခြင့္ ရမယ္ဆုိရင္ သူ႔ရဲ႕စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာမွာ လုံျခဳံေႏြးေထြးမွဳနဲ႔ ယုံၾကည္မွဳ စျပီးရရွိသြားပါတယ္။

ဒီအရြယ္မွာ ဒီလုိျပဳစုယုယမွဳေတြ ေသခ်ာမရခဲ့တဲ့ ကေလးေတြဟာ ၾကီးတဲ့အထိ၊ ေလာကၾကီးနဲ႔ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ မယုံၾကည္မွဳ၊ ဘယ္သူက ငါ့ကုိ တုိက္ခုိက္မလဲ ဆုိျပီး သံသယျဖစ္မွဳေတြနဲ႔ ၾကီးျပင္းရပါေတာ့တယ္။ Erik Erickson ကေတာ့ဒီအဆင့္ကုိ stage of developing trust or mistrust လုိ႔သုံးပါတယ္။

ေနာက္တဆင့္ကေတာ့ (၂)ႏွစ္က(၃)ႏွစ္သား .... development of autonomy ကုိယ့္ကုိကုိယ္ အားကုိးစိတ္ စတင္ျဖစ္ေပၚတဲ့အရြယ္..
ဘာမဆုိ.. ကုိယ့္ဟာကုိယ္လုပ္မယ္.. ဆုိျပီးျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ လူၾကီးက အရာရာ ဟုိမလုပ္နဲ႔ဒီမလုပ္နဲ႔ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လြန္းရင္၊ စုိးရိမ္လြန္ အခ်စ္လြန္ျပီး ကုိယ္တုိင္ဘာမွေပးမလုပ္ဘဲ မိဘက အရာရာလုပ္ေပးေနရင္ ကေလးဟာ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ ယုံၾကည္အားကုိးမွဳ မရွိေတာ့ပါဘူး။ အလြန္အကၽြံ လႊတ္ေပးရင္လည္း စည္းကမ္းမဲ့တဲ့ကေလး ျဖစ္လာတတ္တာမုိ႔ rules ဆုိတဲ့ ေဘာင္ေလးေတြ စျပီးခ်ေပးရပါတယ္။

ဥပမာ - ထမင္း၀ုိင္းမွာ ကုိယ္စားခ်င္တဲ့ဟင္း ကုိယ္တုိင္ထည့္စား.. ဒါေပမယ့္ ကုန္ေအာင္စားရမယ္.. စတဲ့ ကုိယ့္အလုပ္ကုိယ္ တာ၀န္ယူတဲ့စိတ္ ေမြးျမဴေပးရပါတယ္။ အလုိလုိက္လြန္ရင္ ငါဘာလုပ္လုပ္မွန္တယ္၊ ဘယ္သူမွမဟန္႔တားနဲ႔ ဆုိတဲ့ ငါတေကာစိတ္ဓာတ္ေတြ ၾကီးတဲ့အထိ ပါသြားပါလိမ့္မယ္။


terrible four
(၄)ႏွစ္သားအရြယ္ကုိေတာ့ terrible four လုိ႔ေခၚပါတယ္။ autonomy ရခ်င္တာ သိပ္မ်ားလာလုိ႔ ထိန္းရနဲနဲခက္လာျပီး စိတ္မလုိရင္ ေဒါသထြက္တာ စတာေတြျပတတ္လာပါျပီ။ လူၾကီးက သိမ္သိမ္ေမြ႕ေမြ႕နဲ႔ မထိန္းေက်ာင္းရင္ ၾကီးတဲ့အခါ အလုိမက် ရန္လုိတဲ့သူတေယာက္အျဖစ္ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ အထီးက်န္တတ္ပါတယ္။


(၅)ႏွစ္က၁၀ႏွစ္ေက်ာ္
(၅)ႏွစ္က၁၀ႏွစ္ေက်ာ္အထိ... ဒီအရြယ္က်ေတာ့ ေက်ာင္းစေနျပီ။ ပတ္၀န္းက်င္က က်ယ္ျပန္႔ျပီး သင္ယူစရာေတြ မ်ားလာျပီေလ။ တံငါနားနီးတံငါ- အက်င့္ေတြ ကူးတတ္တဲ့အရြယ္ပါ။ Role model ဆုိတဲ့ ဖန္တီးရွင္တုိ႔၊ မင္းသားမင္းသမီးတုိ႔ စတာေတြအျပင္၊ အျပင္ေလာကမွာ ေတြ႕ရတာေတြထဲက ကုိယ္ၾကိဳက္ရာ လုိက္အတုယူခ်င္စိတ္ ေပါက္လာတဲ့အရြယ္ပါ။ ၾကီးရင္ ဘာလုပ္မယ္ စတဲ့ အေတြးေလးေတြ စေပၚလာျပီး ေကာင္းတဲ့ဘက္ကုိ လူၾကီးက ထိန္းညိွေပးရပါတယ္။ ေက်ာင္းရဲ႔ အမ်ားစုေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြ၊ သေဘာတူမွဳ မတူမွဳစတဲ့ ကြဲျပားမွဳရွိတာေတြကုိ ျမင္လာ လက္ခံလာတဲ့ အရြယ္ပါ။ ဒီအရြယ္မွာ သူတုိ႔ေက်ာင္းမွာ ၾကဳံေတြ႕လာတဲ့ အေတြ႕အၾကဳံေတြ မိဘကုိ ရင္ဖြင့္ခ်င္ၾကတယ္။ မိဘေတြက အလုပ္မ်ားလုိ႔ျဖစ္ေစ၊ ဂရုမစုိက္တဲ့အခါ ရင္ထဲမွာ ခံစားခ်က္ေတြ ျပည့္လာျပီး ေလာကကုိ မေက်နပ္စိတ္ အဆုိးျမင္စိတ္ေတြ ၀င္လာႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးကုိ ဒီအရြယ္မွာ ပုိဂရုစုိက္ျပီး မ်က္ႏွာရိပ္မ်က္ႏွာကဲ ခတ္တတ္ရပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မွဳ.. ဥပမာ - အတန္းထဲမွာ အဆင့္ေကာင္းတာ စတာကုိ ခ်ီးမြန္းေပးရပါတယ္။ ကေလးဆုိတာခ်ီးက်ဴးတာကုိဘဲၾကဳိက္တယ္၊ အျပစ္တင္ခံရတာကုိ မလုိလားပါဘူး။ အျပဳအမူတခုအတြက္ ခ်ီးက်ဴးခံရရင္ ဆက္ျပီး အဲဒါကုိ ထိန္းခ်င္ ႀကိဳးစားခ်င္လာၾကပါတယ္။

ဒီလုိ ငယ္စဥ္ဘ၀အဆင့္ဆင့္မွာ မိဘရဲ႕အခန္းက႑ဟာ သိပ္အေရးၾကီးပါတယ္။ ခ်စ္တတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ မခ်စ္တတ္ရင္ ႏွစ္ရာေရာက္မွာပါ။ ေရွာင္ရမွာေတြက
(၁) overindulging အလြန္အကၽြံ အလုိလုိက္တာ... naughty boy, naughty girl ေတြျဖစ္လာေစပါတယ္။ အဲလုိ ကေလးေတြ ေဆးခန္းလာရင္ အရမ္းစိတ္ညစ္ရတယ္။ ကေလးေရ.. ပါးစပ္ကေလးဟေနာ္.. ဆုိရင္မဟဘူး။ တခ်ဳိ႕ ဆုိးလြန္းတဲ့ကေလးဆုိ ဆရာ၀န္ကုိရန္လုပ္တာ၊ တံေတြးနဲ႔ေထြးတာေတြ လုပ္တတ္ပါတယ္။ နယ္မွာတုန္းက သြားႏွဳတ္ရင္ ဒါးနဲ႔ထုိးမွာေနာ္..ဆုိျပီး ခဲခၽြန္ဒါးေလး ဖြက္ကုိင္လာျပီး ျခိမ္းေျခာက္တာ ခံရဖူးပါတယ္။ (၁၁)ႏွစ္ေလာက္ရွိတဲ့ကေလးပါ။ သိပ္ရန္လုိတဲ့ကေလးကုိ အဲဒီတၾကိမ္ဘဲ ၾကဳံဖူးပါတယ္။ ပါလာတဲ့လူၾကီးက ဆရာေရ.. သူနာမွာ ေၾကာက္လုိ႔လားမသိဘူး။ ျဖစ္ပါ့မလား စသည္ျဖင့္ ကေလးဘက္က ၀င္ေျပာေပးတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါဆုိ ပုိဆုိးေရာပါဘဲ။ ပုိဆုိးလာရင္ မိဘကုိ ကုသခန္းထဲ ေပးမ၀င္ဘဲခြဲထားရပါတယ္။ Rule ေတြေျပာျပရပါတယ္။ သား ဒီေဆးခန္းလာရင္ ဒီလုိလုပ္ရမယ္၊ အိမ္မွာလုိမရဘူး။ မျပီးရင္မျပန္ရဘူး၊ စသည္ျဖင့္ ေျပာျပရပါတယ္။ ေဘးမွာ ျငိမ္ျငိမ္ဆိမ္ဆိမ္ လိမၼာစြာနဲ႔ ကုသခံေနတဲ့ အရြယ္တူကေလးေတြကုိ role model အျဖစ္ျပျပီး အတုယူေစရပါတယ္။

(၂) overprotection အလြန္အကၽြံ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာ... Shy and timid ရွက္တတ္ ေၾကာက္တတ္တဲ့ ကေလးေတြ ျဖစ္လာေစျပီး လူေတာမတုိးပါဘူး။ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ ယုံၾကည္မွဳမရွိဘဲ ေမေမ ဒီနားလာ.. လက္ကုိင္ထား.. ေၾကာက္တယ္ စသည္ျဖင့္ ေဆးခန္းမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲလုိကေလးမ်ဳိးက်ေတာ့ မိဘကုိအနားမွာ ေနေစျပီး၊ သူယုံၾကည္မွဳ ရလာေအာင္၊ ေဆးခန္းခုံက ခလုတ္ေလးေတြ ႏွိပ္ခုိင္း.. ေရပန္းေလးေတြပန္းခုိင္း၊ ေလေလး မွဳတ္ခုိင္း.. ကုိယ့္သြားကုိ မွန္နဲ႔ျပန္ၾကည့္ခုိင္းတာ စတာေတြနဲ႔ ျငင္ျငင္သာသာ စပ်ဳိးရပါတယ္။ တန္းျပီးေတာ့ သြားကုိ drill နဲ႔ သြားပုိးစားတာကုန္ေအာင္ ျခစ္တာ၊ ထုံေဆးထုိးတာ စတာေတြလုပ္ရင္ ကေလးေၾကာက္သြားျပီး ဆက္ကုလုိ႔ ေအာင္ျမင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အတင္းဆက္ကုရင္လည္း ၾကီးတဲ့အထိ သြားကုဖုိ႔ဆုိ ေၾကာက္သြားတဲ့အထိ စိတ္အနာ ရတတ္ပါတယ္။

(၃) maternal anxiety အေမျဖစ္သူရဲ႕ စုိးရိမ္စိတ္လြန္ကဲမွဳ... ကေလးမွာလည္း စုိးရိမ္တတ္၊ ေၾကာက္တတ္တာမ်ဳိး ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေၾကာက္စရာ အေတြ႕အၾကဳံေတြ၊ ေပ်ာ္စရာမေကာင္းတဲ့ အေတြ႕အၾကဳံေတြ ကေလးေရွ႕မွာ မေျပာဖုိ႔၊ စုိးရိမ္ပူပန္မွဳေတြ မျပဖုိ႔အေရးၾကီးပါတယ္။

ကေလးရဲ႕ ငယ္စဥ္ဘ၀ အေတြ႕အၾကဳံျဖစ္ေပၚတုိးတက္မွဳေတြဟာ ေနာင္လူၾကီးျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ျဖစ္လာမယ့္၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အမူအက်င့္ေတြကုိ လႊမ္းမုိး အက်ဳိးသက္ေရာက္တတ္တာမုိ႔ အေလးထားေပးၾကဖုိ႔ အသိမွ်ေ၀လုိက္ရပါတယ္။


Related Posts :



3 comments:

tune said...

ေက်းဇူး။
တစ္ခါတစ္ေလ စဥ္းစားမိတယ္။
မိဘျဖစ္နည္း သင္တန္းမွ မရွိတာဘဲလို႕။
မိဘေတြက သူတုိ႔ အေကာင္းဆံုးလို႔ ထင္တာေလးေတြေတာ့ သားသမီးေတြကို လုပ္ေပးၾကတာပဲ။
ေစတနာ အမွားေတြက မနည္းဘူး။
ျမန္မာ မိဘေတြေရာ၊ လူႀကီးေတြမွာပါ ငယ္သူေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တဲ့ စိတ္ေတြ လြန္ကဲေနတယ္လို႔ ထင္မိတာပဲ။
ထိန္းခ်ဳပ္ ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္လို႔လဲ ယံုမွတ္ထားၾကတယ္။
ၿပီးေတာ့ သူမ်ားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ေျပာျပၿပီး ဆံုးမမွ လိမၼာမယ္လုိ႔ ထင္ၾကတာလဲ မ်ားထင္လို႔ ျမင္မိတယ္။
အဲဒါေတြက ေမာင္ႏွမေတြကို ေသြးခြဲပစ္သလို ျဖစ္သြားတတ္တယ္လုိ႔ ယူဆမိတယ္။
self-esteem ေတြကိုလဲ က်ေစတယ္။
အင္း - မိဘကို ေျပာရင္ ငရဲႀကီးမယ္ဆိုေတာ့ ျပန္မေျပာ နားမေထာင္ ကိစၥေလးေတြ မ်ားလာေရာ။
ဒီပို႔စ္ေလး ဖတ္ၿပီး ေလွ်ာက္ေတြးမိလာတာပါ။

မသက္ဇင္ said...

အင္မတန္ ဗဟုသုရေစပါတယ္-
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္--ရွင္---

Ye-Mon said...

ဆရာေရ အင္မတန္ ဗဟုသုတရတဲ့ ေဆာင္းပါးပါပဲ။ မိတ္ေဆြေတြကိုေတာင္ မိတၱဴကူးေပးမယ္ စိတ္ကူးတယ္။