ယင္ေကာင္မ်ားနွင့္ တစ္မိနစ္တာ

ယင္ေကာင္ဆိုတဲ့ အသံၾကားလိုက္တာနဲ႔ ကၽြန္မတို႔ကို အနည္းနဲ႔အမ်ား စိတ္ညစ္ညဴးေစတဲ့ အေကာင္ဆိုတာ ျငင္းဆန္လို႔ရမယ္မထင္ပါဘူး။ ယင္ေကာင္အေၾကာင္းေျပာတဲ့အခါမွာ လူေသြးစုပ္တဲ့ ယင္ေကာင္နဲ႔ လူေသြးမစုပ္တဲ့ယင္ေကာင္ဆိုျပီး ခဲြျခားေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေတာ့ ေသြးစုပ္တတ္တဲ့ ယင္ေကာင္အေၾကာင္းကို အသားေပး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္မပထမဆံုး ေျပာျပခ်င္တဲ့ယင္ေကာင္က ေတာ့ အာဖရိက တိုက္အခ်ဳိ႕ေသာ ေနရာေတြမွာ African Tryptosomiasis ဒါမွမဟုတ္ sleeping sickness လို႔ေခၚတဲ့ ေရာဂါကိုသယ္ေဆာင္နိုင္တဲ့ Tsetse fly လို႔ ေခၚတဲ့ ယင္ေကာင္တစ္မ်ဳိး အေၾကာင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ထားတဲ့ Tsetse fly အကိုက္ခံ ရတဲ့ သူေတြထဲကမွ နွစ္စဥ္ လူေပါင္း ၂၅၀ ၀၀၀မွ ၃၀၀ ၀၀၀ အတြင္းအသက္ဆံုးရႈံးရတာမို႔ ခရီးသြား၀ါသနာထံုသူမ်ား အေနနဲ႔သိထားသင့္တဲ့ ယင္ေကာင္ တစ္မ်ဳိးလည္းျဖစ္ပါတယ္။

ေၾကာက္စရာ ေကာင္းလွတဲ့ေရာဂါကို သယ္ေဆာင္နိုင္တဲ့ ယင္ေကာင္တစ္မ်ဳိးမို႔ tsetse fly ဟာ သုေတသနျပဳတဲ့သူေတြၾကားမွာ ထင္ရွားခဲ့တဲ့ ယင္ေကာင္တမ်ဳိးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ နွစ္စဥ္ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ေလးၾကိမ္ခန္႔မ်ဳိးပြားနိုင္တဲ့ အဲဒီယင္ေကာင္ဟာ သူ႕သက္တမ္းတေလွ်ာက္မွာ ၃၁ ၾကိမ္ခန္႔မ်ဳိးပြားနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ Tsetse fly ဟာ မ်ဳိးစိတ္ေပါင္းမ်ားစြာရွိျပီး ယင္ေကာင္တို႔ရဲ့ထံုးစံအတိုင္း အရည္ဒါမွမဟုတ္ ေသြးစုပ္ယူဖို႔ နႈတ္သီး(propbosis) ကေလးပါမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီႏႈတ္သီးကလည္း ေျဖာင့္တန္းေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ အင္တီနာ မွာ အဆစ္သံုးဆစ္ပါမွာျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆံုး အဆစ္ရဲ့အေပၚမ်က္နွာျပင္မွာေတာ့ အေမြးတစ္ခ်ဳိ႕ကိုေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
သူ႔ရဲ့အေတာင္ပံေတြကေတာ့ အသားခုတ္ဓါးပံုစံျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕နိုင္ပါတယ္။ Tsetses ဟာ အၾကမ္းအားျဖင့္ အိမ္ေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ ယင္ေကာင္မ်ားနဲ႔ ဆင္တူေပမယ့္လည္း သူရဲ့ထူးျခားတဲ့ သြင္ျပင္အမူအရာေတြေၾကာင့္ အျခား ယင္ေကာင္ေတြနဲ႔ခဲြျခား မွတ္သားနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ Tsetse fly ဟာ နားေနတဲ့အခါ မွာ ေတာင္ပံတခုနဲ႔တစ္ခု ကို တစ္ထပ္တည္းက်ေအာင္ ထပ္ျပီးနားတတ္တာမို႔ သူ႔ရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ ေတာင္ပံနွစ္ခုစလံုး တစ္ထပ္တည္း ရွိေနတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ ပံုမွာျပထားတဲ့အတိုင္း Tsetse fly ရဲ့ပုံပန္းသ႑ာန္ကို ေလ့လာျပီး စာဖတ္သူတို႔ ခရီးသြားတဲ့အခါ ေရွာင္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။




အထီးေရာ အမပါ ေသြး စုပ္ တတ္ၾကျပီး ေန႔ပိုင္းမွာ ေသြးစုပ္္တတ္တဲ့အက်င့္ရွိၾကပါတယ္။ Tsetse fly က်က္စားတတ္တဲ့ေနရာ ကေတာ့ အာဖရိက တိုက္အခ်ဳိ႕ေသာ ေနရာေတြျဖစ္ျပီး ပံုမွာျပထားတဲ့အတိုင္း ေတြ႕နိုင္ပါတယ္။

Tsetse fly ဟာ အာဖရိကတိုက္ရဲ့ ေနရာ ေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျပန္႔နွံ႔ေနျပီး အျပီးတိုင္ဖယ္ရွားဖိ႔ုရာခက္ခဲေနေသးတာမို႔ Tsetse fly ရွိတဲ့ေနရာတိုင္းမွာ African Tryptosomiasis မျဖစ္နို္င္ေပမယ့္ အဲဒီေနရာေတြကို သြားတဲ့အခါ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ အ၀တ္ အစား၀တ္ဆင္ျခင္းဟာ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္နိုင္တဲ့ နည္းလမ္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေရာဂါအေၾကာင္း အေသးစိတ္ေရးထားတာကိုေတာ့ ဒီပို႔စ္မွာ ဖတ္ရႈနိုင္ပါတယ္ရွင္...။

မြန္းသက္ပန္ (ေဆး ‐ ၁)
ေလာကအလွအြန္လိုင္း မဂၢဇင္း
၂၀၁၀ ဧျပီလ ၃ ရက္

Related Posts :