စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္
စိတ္က်ျခင္း ေ၀ဒနာဟာ သူ႔ဘာသာ ေပ်ာက္သြားတတ္တဲ့ ေ၀ဒနာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ မိမိကုိယ္ တိုင္ကလည္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေလးေတြ လုပ္ျပီး ကုိယ့္ကိုယ္ကို အားေပးတတ္ ရပါမယ္။ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ႏိုင္တဲ့သူေတြနဲ႔ Talk Therapy ေလးေတြ ယူတာအျပင္ ကုိယ္တိုင္ကိုယ္ က် ေနထိုင္မႈပံုစံေလးေတြ ေျပာင္းေပးျခင္းအားျဖင့္ တဘက္တလမ္းကေန စိတ္ကိုျပန္လည္ တက္ၾကြ လန္းဆန္းလာေစ ပါလိမ့္မယ္။ ဒီအခ်က္ေလးေတြက အနည္းနဲ႔ အမ်ားေတာ့ ကူညီႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
(၁) ေလ့က်င့္ခန္းေလးေတြ လုပ္ၾကည့္မယ္
စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရသူ တေယာက္ဟာ သာမန္လူလို တက္တက္ၾကြၾကြနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္း အားကစားေလးေတြ လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကိဳးစားျပီးေတာ့ လုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါ။ ကိုယ္တေယာက္တည္း စိတ္မပါရင္ သူငယ္ခ်င္း မိတ္ေဆြတေယာက္ကိုပါ အေဖာ္ညွိျပီး စိတ္ပါလာ ေအာင္လုပ္ပါ။ တေန႔ကို အနည္းဆံုး ၁၅ မိနစ္ကေန နာရီ၀က္ထိ လမ္းေလ်ာက္ေပး ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကုိယ္ႏွစ္သက္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေလးေတြ စက္ဘီးစီးတာ၊ ေျပးတာ စသျဖင့္ ကိုယ္၀ါသနာပါတဲ့ အားကစားတခုခုကို လုပ္ေပးပါ။ ေယာဂက်င့္စဥ္ကို က်င့္တတ္ရင္လည္း ေယာဂက်င့္ေပးပါ။ အသက္ရႈေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေပးျခင္း၊ တရားထိုင္ျခင္း ကလည္း စိတ္ကို တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္းမႈေလးေတြ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း တခုမဟုတ္ တခုကိုေတာ့ ၾကိဳးစားျပီး လုပ္ၾကည့္ေပးပါ။ အစပ်ိဳးျပီး လုပ္မိလိုက္တာနဲ႔ တေျဖးေျဖးခ်င္း စိတ္ျပန္ပါလာမွာပါ။
(၂) အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ ၾကိဳးစားျပီးစားေပးပါ
စိတ္က်ေနသူတေယာက္ဟာ လံုး၀စားခ်င္စိတ္မရွိတာ ျဖစ္ႏိုင္သလို ပံုမွန္ထက္ ပိုစားတဲ့ အမူအက်င့္ေလး အျဖစ္လည္း ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ခံစားရသူ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူညီတတ္ပါဘူး။ အေရးၾကီးဆံုးက အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ မွ်မွ်တတေလး ၾကိဳးစားျပီး စားေပးဖို႔ပါ။ အစာကို ပံုမွန္စားေပးျခင္းကလည္း လူတေယာက္ရဲ႔ mood ေပၚမွာ သက္ေရာက္မႈေလးေတြ ရွိပါတယ္။ဘာမွ မစားခ်င္ဘူး ဆိုရင္ေတာင္ အသီးအႏွံေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကို မ်ားမ်ားစားေပးပါ။
(၃) အေျဖရွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျပသာနာထဲမွာ နစ္မေနပါနဲ႔
ကိုယ္ဘာေၾကာင့္ ဒီလို စိတ္မတက္မၾကြ ျဖစ္ေနရလည္း ျပန္သံုးသပ္ျပီး အေျဖရွာပါ။ ဘာေၾကာင့္ဆိုတာသိရင္ ကုိယ္ရင္းႏွီးသူ တေယာက္နဲ႔ ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ပါ။ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းကို စဥ္းစားပါ။ တေယာက္ေယာက္ကို ကုိယ့္ျပသာနာကို ထုတ္ေျပာလိုက္တာ ကလည္း စိတ္ကုိေပါ့ပါးေစတာ အမွန္ပါ။ ျပသာနာထဲမွာ တ၀ဲလည္လည္နဲ႔ စိတ္ကို နစ္မထားဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။
(၄) ကိုယ့္စိတ္ေပ်ာ္တာေလးေတြလုပ္ေပးပါ
စိတ္က်ျခင္းကို ခံစားရရင္ လူတေယာက္ရဲ႔ စြမ္းရည္ႏွင့္ သူ႔ရဲ႔ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေတြကို ပါ ထိခိုက္ေစတတ္ပါတယ္။ ထိုအခါမ်ိဳးမွာ ကိုယ္၀ါသနာပါတဲ့ တခုခုကို လုပ္ေနေပးပါ။ ပန္းခ်ီဆြဲတာ ျဖစ္ျဖစ္၊ သီခ်င္းနားေထာင္တာ ျဖစ္ျဖစ္၊ တခုခုကို လုပ္ျပီး စိတ္ကို ထြက္ေပါက္ေပးပါ။ ဟာသ ရုပ္ရွင္ေတြ ၾကည့္ေပးပါ။ တေျဖးေျဖးနဲ႔ စိတ္ျပန္လည္ ႏိုးၾကြလာေအာင္ လုပ္ယူပါ။
(၅) အေကာင္းျမင္ပါ
စိတ္က် ေ၀ဒနာကို ခံစားေနရရင္ ဘယ္အရာမွ အေကာင္းမျမင္ႏိုင္ေတာ့တာ သဘာ၀ပါ။ ၾကိဳးစားျပီး အေကာင္းျမင္ေပးပါ။ ကိုယ္အရင္က ေပ်ာ္ရႊင္ခဲ့တာေလးေတြကို ျပန္စဥ္းစားပါ။ ေထာင့္စံုကေန အေကာင္းဘက္ ေရာက္ေအာင္ လွည့္ေတြးေပးပါ။
အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားေနရရင္ စိတ္ကို ပိတ္ေလွာင္မထားဖို႔ပါ။ ဘယ္အရာမွ လုပ္ဖို႔စိတ္မပါရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး ကုိယ္ခင္မင္တဲ့ သူေတြနဲ႔ စကားစျမည္ေျပာပါ။ ကိုယ့္ကိုလည္း သူတို႔က ကူညီခ်င္မွာပါ။ ကိုယ္ျဖစ္ေနတာေတြကို ေ၀မွ်ေပးႏိုင္ တဲ့အခါမွာ အေျဖဆိုတာကိုလည္း ေတြ႔လာမွာပါ။ အဓိက က စိတ္ရွည္ပါ။ အခ်ိန္ယူျပီး ကုိယ့္စိတ္ကို ျပင္ယူပါ။ ခုျဖစ္ခုေပ်ာက္ ေ၀ဒနာမ်ိဳး မဟုတ္တာကို လက္ခံပါ။ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ အထက္က အခ်က္ေလးေတြကုိ ၾကိဳးစားျပီး လုပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တနည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ စိတ္ျပန္လည္ ႏိုးၾကြလာျပီး ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့မႈကို ရရွိႏိုင္မွာပါ။ အားလံုးဘဲ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ လူမႈဘ၀ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္။
စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရသူ တေယာက္ဟာ သာမန္လူလို တက္တက္ၾကြၾကြနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္း အားကစားေလးေတြ လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကိဳးစားျပီးေတာ့ လုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါ။ ကိုယ္တေယာက္တည္း စိတ္မပါရင္ သူငယ္ခ်င္း မိတ္ေဆြတေယာက္ကိုပါ အေဖာ္ညွိျပီး စိတ္ပါလာ ေအာင္လုပ္ပါ။ တေန႔ကို အနည္းဆံုး ၁၅ မိနစ္ကေန နာရီ၀က္ထိ လမ္းေလ်ာက္ေပး ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကုိယ္ႏွစ္သက္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေလးေတြ စက္ဘီးစီးတာ၊ ေျပးတာ စသျဖင့္ ကိုယ္၀ါသနာပါတဲ့ အားကစားတခုခုကို လုပ္ေပးပါ။ ေယာဂက်င့္စဥ္ကို က်င့္တတ္ရင္လည္း ေယာဂက်င့္ေပးပါ။ အသက္ရႈေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေပးျခင္း၊ တရားထိုင္ျခင္း ကလည္း စိတ္ကို တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္းမႈေလးေတြ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း တခုမဟုတ္ တခုကိုေတာ့ ၾကိဳးစားျပီး လုပ္ၾကည့္ေပးပါ။ အစပ်ိဳးျပီး လုပ္မိလိုက္တာနဲ႔ တေျဖးေျဖးခ်င္း စိတ္ျပန္ပါလာမွာပါ။
(၂) အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ ၾကိဳးစားျပီးစားေပးပါ
စိတ္က်ေနသူတေယာက္ဟာ လံုး၀စားခ်င္စိတ္မရွိတာ ျဖစ္ႏိုင္သလို ပံုမွန္ထက္ ပိုစားတဲ့ အမူအက်င့္ေလး အျဖစ္လည္း ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ခံစားရသူ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူညီတတ္ပါဘူး။ အေရးၾကီးဆံုးက အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ မွ်မွ်တတေလး ၾကိဳးစားျပီး စားေပးဖို႔ပါ။ အစာကို ပံုမွန္စားေပးျခင္းကလည္း လူတေယာက္ရဲ႔ mood ေပၚမွာ သက္ေရာက္မႈေလးေတြ ရွိပါတယ္။ဘာမွ မစားခ်င္ဘူး ဆိုရင္ေတာင္ အသီးအႏွံေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကို မ်ားမ်ားစားေပးပါ။
(၃) အေျဖရွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျပသာနာထဲမွာ နစ္မေနပါနဲ႔
ကိုယ္ဘာေၾကာင့္ ဒီလို စိတ္မတက္မၾကြ ျဖစ္ေနရလည္း ျပန္သံုးသပ္ျပီး အေျဖရွာပါ။ ဘာေၾကာင့္ဆိုတာသိရင္ ကုိယ္ရင္းႏွီးသူ တေယာက္နဲ႔ ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ပါ။ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းကို စဥ္းစားပါ။ တေယာက္ေယာက္ကို ကုိယ့္ျပသာနာကို ထုတ္ေျပာလိုက္တာ ကလည္း စိတ္ကုိေပါ့ပါးေစတာ အမွန္ပါ။ ျပသာနာထဲမွာ တ၀ဲလည္လည္နဲ႔ စိတ္ကို နစ္မထားဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။
(၄) ကိုယ့္စိတ္ေပ်ာ္တာေလးေတြလုပ္ေပးပါ
စိတ္က်ျခင္းကို ခံစားရရင္ လူတေယာက္ရဲ႔ စြမ္းရည္ႏွင့္ သူ႔ရဲ႔ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေတြကို ပါ ထိခိုက္ေစတတ္ပါတယ္။ ထိုအခါမ်ိဳးမွာ ကိုယ္၀ါသနာပါတဲ့ တခုခုကို လုပ္ေနေပးပါ။ ပန္းခ်ီဆြဲတာ ျဖစ္ျဖစ္၊ သီခ်င္းနားေထာင္တာ ျဖစ္ျဖစ္၊ တခုခုကို လုပ္ျပီး စိတ္ကို ထြက္ေပါက္ေပးပါ။ ဟာသ ရုပ္ရွင္ေတြ ၾကည့္ေပးပါ။ တေျဖးေျဖးနဲ႔ စိတ္ျပန္လည္ ႏိုးၾကြလာေအာင္ လုပ္ယူပါ။
(၅) အေကာင္းျမင္ပါ
စိတ္က် ေ၀ဒနာကို ခံစားေနရရင္ ဘယ္အရာမွ အေကာင္းမျမင္ႏိုင္ေတာ့တာ သဘာ၀ပါ။ ၾကိဳးစားျပီး အေကာင္းျမင္ေပးပါ။ ကိုယ္အရင္က ေပ်ာ္ရႊင္ခဲ့တာေလးေတြကို ျပန္စဥ္းစားပါ။ ေထာင့္စံုကေန အေကာင္းဘက္ ေရာက္ေအာင္ လွည့္ေတြးေပးပါ။
အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားေနရရင္ စိတ္ကို ပိတ္ေလွာင္မထားဖို႔ပါ။ ဘယ္အရာမွ လုပ္ဖို႔စိတ္မပါရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး ကုိယ္ခင္မင္တဲ့ သူေတြနဲ႔ စကားစျမည္ေျပာပါ။ ကိုယ့္ကိုလည္း သူတို႔က ကူညီခ်င္မွာပါ။ ကိုယ္ျဖစ္ေနတာေတြကို ေ၀မွ်ေပးႏိုင္ တဲ့အခါမွာ အေျဖဆိုတာကိုလည္း ေတြ႔လာမွာပါ။ အဓိက က စိတ္ရွည္ပါ။ အခ်ိန္ယူျပီး ကုိယ့္စိတ္ကို ျပင္ယူပါ။ ခုျဖစ္ခုေပ်ာက္ ေ၀ဒနာမ်ိဳး မဟုတ္တာကို လက္ခံပါ။ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ အထက္က အခ်က္ေလးေတြကုိ ၾကိဳးစားျပီး လုပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တနည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ စိတ္ျပန္လည္ ႏိုးၾကြလာျပီး ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့မႈကို ရရွိႏိုင္မွာပါ။ အားလံုးဘဲ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ လူမႈဘ၀ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္။
Posts
2 comments:
talk therapy ဘယ္မွာယူလို႔ရမလဲရွင့္
talk therapy ဘယ္မွာယူလို႔ရမလဲရွင့္
Post a Comment