ေနရာလြဲသေႏၶ ( Ectopic Pregnancy ) ဆိုတာဘာလဲေနရာလြဲသေႏၶဆိုတာကေတာ့ သေႏၶသားေလာင္းဟာ မိခင္ရဲ႕ သားအိမ္အတြင္းမွာစြဲတည္ၾကီးၿပင္းရမယ့္အစား ၊ သားအိမ္ရဲ႕အၿပင္ဘက္ အၿခားေသာေနရာေတြမွာ စြဲတည္ေနၿခင္းကိုေခၚတာပါ။ မိခင္ရဲ႕သားအိမ္သည္သာ သေႏၥသားအတြက္ ၾကီးထြားရွင္သန္ဖို႕ အေကာင္းဆံုးေနရာၿဖစ္တဲ့အတြက္ ၊ ဒီလို သားအိမ္ရဲ႕ၿပင္ပမွာ ေနရာလြဲမွားစြာ စြဲတည္ခဲ့ၾကတဲ့ သေႏၶသားေလာင္းေတြဟာ လူသားတစ္ေယာက္အၿဖစ္ ၾကီးထြားရွင္သန္ခြင့္မရၾကပါဘူး ။ မိခင္ေတြမွာလဲ အသက္ေဘးနဲ႕ရင္ဆိုင္ၾကပါတယ္။
မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါ ႏွင့္ သေႏၶစြဲတည္ၿခင္း ေနရာလြဲသေႏၶအေၾကာင္းကို သိရွိဖို႕အတြက္ မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါအေၾကာင္းကို ေရွးဦးစြာသိရွိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါမွာ အဓိက ပါ၀င္တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြကေတာ့ -
၁။ သားအိမ္ (
Uterus )
၂။ သားဥႏွစ္လံုး (
Ovaries , left and right )
၃။ သားဥၿပြန္ႏွစ္ခု (
Fallopian Tube or Ovidut )
၄။ သားအိမ္ေခါင္းအပိုင္း (
Cervix )
၅။ ေယာနိလမ္းေၾကာင္း (
Vagina ) တို႕ပဲၿဖစ္ပါတယ္။
သားအိမ္ဟာ ၀မ္းဗိုက္ေအာက္ဘက္ပိုင္း ၊ ဆီးအိမ္ (
Urinary Bladder ) ရဲ႕အေနာက္ဘက္မွာတည္ရွိၿပီး ၊ သားအိမ္ရဲ႕ေဘး ဘယ္၊ ညာတစ္ဘက္တစ္ခ်က္မွာေတာ့ သားဥ (
Ovary ) တစ္လံုးစီတည္ရွိပါတယ္။ သားအိမ္နဲ႕ သားဥေတြကို ဆက္သြယ္ေပးထားတာကေတာ့ သားဥၿပြန္ (
Fallopian Tube or Ovidut ) ေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။ သားဥၿပြန္ေတြရဲ႕ အဖ်ားပိုင္းမွာေတာ့ သားဥမွ ေၿခြခ်ေပးလိုက္တဲ့ မ်ိဳးဥေတြကို ဖမ္းယူဖို႕ လက္ေခ်ာင္းပံုစံ အၿမွင္ေလးမ်ား (
Fimbriae ) ေလးမ်ားပါရွိပါတယ္။
မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါ
အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ အပ်ိဳေဖာ္၀င္သည့္အခ်ိန္မွစတင္ၿပီး သားဥေတြက မ်ိဳးဥမ်ားကို စတင္ေၿခြခ်ေပးပါတယ္။ ဓမၼတာေသြးစတင္လည္ပတ္ၿပီး မိခင္ေလာင္းဘ၀ကို ခံယူဖို႕အသင့္ၿပင္ဆင္ၾကပါတယ္။ ထိုကဲ့သို႕ သားဥမွ မ်ိဳးဥမ်ားကို ေၿခြခ်ေပးၿခင္းကို သားဥေၾကြၿခင္း (
Ovulation ) လို႕ေခၚပါတယ္။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ သားဥမွ ေၿခြခ်ေပးလိုက္ေသာ မ်ိဳးဥမ်ားကို သားဥၿပြန္က ဖမ္းယူပါတယ္။ ထိုသို႕ဖမ္းယူထားေသာ မ်ိဳးဥမ်ားသည္ အမိ်ဳးသား၏ သုတ္ေသြး (
Sperm ) ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမိကာ မ်ိဳးပြားမႈၿဖစ္စဥ္မ်ားၿဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
သုတ္ေသြးသည္ မမ်ိဳးပြားလမ္းေၾကာင္းအတြင္းတြင္ ၂၄ နာရီ အသက္ရွင္ႏိုင္ၿပီး ၊ မမ်ိဳးဥသည္ ေၾကြက်သည့္အခ်ိန္မွ ၁၂ မွ ၂၄ နာရီအထိရွင္သန္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ မမ်ိဳးဥႏွင့္ သုတ္ေသြးတို႕ေတြ႕ဆံုၿပီး မ်ိဳးပြားမႈၿဖစ္စဥ္မ်ား (
Fertilization ) စတင္ၿဖစ္ပြားေသာ ေနရာမွာ သားဥၿပြန္၏ အက်ယ္ဆံုးအပိုင္းၿဖစ္သည့္ ထိပ္ဖ်ားပိုင္း (
Ampullary region ) ၿဖစ္ပါတယ္။ မ်ိဳးေအာင္ေသာမ်ိဳးဥမ်ား (
Fertilized egg ) ကို သားဥၿပြန္တစ္ေလွ်ာက္သယ္ေဆာင္သြားၿပီး သားအိမ္ဆီသို႕ပို႕ေဆာင္ေပးပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ သေႏၶသားေလာင္းသည္ သားအိမ္ရဲ႕ နံရံမွာ စြဲတည္ၿပီး ၾကီးထြားလာပါတယ္။ ေနရာလြဲသေႏၶတြင္ သေႏၶသားေလာင္းသည္ သားအိမ္ဆီသို႕ မေရာက္ရွိဘဲ သားအိမ္၏ ၿပင္ပေနရာမ်ားတြင္ စြဲတည္ေနၿခင္းၿဖစ္သည္။
သေႏၶေအာင္ေသာ မ်ိဳးဥအား သားအိမ္ဆီသို႕ သယ္ေဆာင္ပံုအဆင့္ဆင့္
ေနရာလြဲသေႏၶစြဲတည္တတ္ေသာေနရာမ်ားေနရာလြဲသေႏၶစြဲတည္တတ္ေသာေနရာေတြကေတာ့ -
၁။ သားဥၿပြန္ (
Fallopian Tube )
ေနရာလြဲသေႏၶၿဖစ္ပြားမႈ၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ သားဥၿပြန္တြင္ၿဖစ္ပြားၿပီး ၊ ၿပြန္သေႏၶ (
Tubal Pregnancy ) လို႕ေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ သားဥၿပြန္၏ အက်ယ္ဆံုးအဖ်ားပိုင္း (
Ampullary Region ) မွာၿဖစ္ပြားပါတယ္။
၂။ သားဥ (
Ovary ) တြင္ စြဲတည္ၿခင္း ။
၃။ ၀မ္းဗိုက္ေခါင္း (
Abdominal cavity ) အတြင္းတြင္ စြဲတည္ၿခင္း ။
၄။ သားအိမ္ေခါင္း (
Cervix ) အပိုင္းတြင္ စြဲတည္ၿခင္း ။
ေနရာလြဲသေႏၶေလာင္းမ်ားသည္ ပံုမွန္ကေလးတစ္ေယာက္အၿဖစ္သို႕ မည္သည့္အခါမွ် မေရာက္ရွိဘဲ ပ်က္စီးသြားတတ္ၾကသည္။
ေနရာလြဲသေႏၶစြဲတည္တတ္ေသာေနရာမ်ား
E သည္ ညာဘက္ သားဥၿပြန္အတြင္းမွ ေနရာလြဲသေႏၶသားၿဖစ္သည္
* သားဥၿပြန္အတြင္းမွ ေနရာလြဲ သေႏၶသားမ်ား *
ေနရာလြဲသေႏၶၿဖစ္ေစတတ္ေသာအေၾကာင္းအရင္းမ်ားေနရာလြဲသေႏၶဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရလဲဆိုတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကိုေတာ့ မသိရွိပါဘူး ။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ သားဥၿပြန္လမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႕မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ပါအေၿခအေနေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ေတြ႕ရွိရတတ္ပါတယ္။ -
၁။ မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါမ်ား ေရာင္ရမ္းၿခင္း (
PID - Pelvic Inflammatory Diseases ) ေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ပိတ္ဆို႕ၿခင္း ။
၂။ ယခင္က သားဥၿပြန္အား ခြဲစိတ္ဖူးၿခင္း ။
၃။ အူအတက္ေရာင္ရမ္းၿခင္း (
Appendicitis )။
၄။ သားဥၿပြန္ေရာင္ရမ္းၿခင္း (
Salpingitis ) ။
၅။ ၀မ္းဗိုက္အတြင္းပိုင္း အဂၤ ါမ်ားခြဲစိတ္ဖူးၿခင္း ။ ( ဥပမာ - အူလမ္းေၾကာင္းခြဲစိတ္မႈမ်ား )
၆။ သေႏၶတားပစၥည္းမ်ား (
IUCDs - Intra Uterine Contraceptive Devices ) ေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ေရာင္ရမ္းၿခင္း ၊ ပိတ္ဆို႕ၿခင္း ။
၇။ သေႏၶတားေဆးမ်ား ၊ အထူးသၿဖင့္ အေရးေပၚအသံုးၿပဳေသာတားေဆးမ်ား (
Morning-after pill or emergency pill )။
၈။ လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာေရာဂါမ်ား (
Sexually Transmitted Diseases - STD )။
၉။ ယခင္က ေနရာလြဲသေႏၶတည္ဖူးၿခင္း ။
ေနရာလြဲသေႏၶဟာ ကိုယ္၀န္ ၁၀၀ တြင္ ၁ ေယာက္ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။
လကၡဏာမ်ားေနရာလြဲသေႏၶတြင္သိသာထင္ရွားေသာ လကၡဏာမ်ားကို ကိုယ္၀န္ ၅ ပါတ္မွ ၈ ပါတ္အတြင္း စတင္ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ေနရာလြဲသေႏၶတြင္ အဓိကခံစားရေသာ လကၡဏာမွာ နာက်င္ၿခင္း ( Pain) ၿဖစ္ၿပီး ၊ ေနရာလြဲ သေႏၶေၾကာင့္ ၿဖစ္ပြားေသာ ေသြးယိုစီးမႈေၾကာင့္ ခံစားရၿခင္းၿဖစ္သည္။ ( ဥပမာ - ေနရာလြဲ သေႏၶသား ၾကီးထြားလာမႈေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ ေပါက္ကြဲၿခင္း )
ေနရာလြဲ သေႏၶတြင္ေတြ႕ရွိရေသာ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
၁။ အေစာပိုင္းတြင္ သာမန္ကိုယ္၀န္ကဲ့သို႕လကၡဏာမ်ား ( ဥပမာ - ဓမၼတာထိန္ၿခင္း ၊ ပ်ိဳ႕အန္ၿခင္း ၊ ရင္သားမ်ားနာက်င္ၿခင္း )။
၂။ အဓိက အေရးၾကီးေသာ ပထမဆံုးလကၡဏာကေတာ့ ၀မ္းဗိုက္အတြင္း စူးရွနာက်င္စြာ ေအာင့္ၿခင္း (
Abdominal Pain ) ၿဖစ္ပါတယ္။ ဓါးႏွင့္ထိုးသကဲ့သို႕ စူးရွစြာေအာင့္တတ္ပါတယ္ (
Sharp and Stabbing Pain ) ။ တစ္ခါတစ္ရံ ပခုန္းထိပ္ဖ်ားတြင္ နာက်င္ၿခင္းကို ခံစားရတတ္ပါတယ္ (
Shoulder Tip Pain )။
၃။ ေယာနိလမ္းေၾကာင္းမွ ေသြးယိုစီးၿခင္း (
Vaginal bleeding or spotting )။
၄။ ေသြးယိုစီးမႈေၾကာင့္ ေသြးဖိအားနည္းၿခင္း (
Low Blood Pressure ) ၊ ေမ့ေၿမာၿခင္း (
Fainting ) ။
၅။ ေနာက္ေက်ာေအာက္ဘက္ပိုင္းနာက်င္ၿခင္း ( Lower back Pain ) ။
ေသြးထြက္မ်ားပါက ေသြးလန္႕ၿခင္း (
Shock ) ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလြန္အေရးၾကီးေသာအေၿခအေနၿဖစ္ၿပီး အေရးေပၚထိေရာက္ေသာကုသမႈမ်ားၿပဳလုပ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနနဲ႕ အထက္ပါလကၡဏာမ်ားကို ခံစားရၿပီဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္ ၊ ေဆးရံုမ်ား သို႕ အၿမန္ဆံုးဆက္သြယ္သြားေရာက္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲေနရာလြဲသေႏၶသားသည္ သာမန္သေႏၶသားမ်ားကဲ့သို႕ ၾကီးထြားရွင္သန္ေစဖို႕မၿဖစ္ႏိုင္ပါ။ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးမ်ားမၿဖစ္လာမီ ဖယ္ရွားၿပစ္ၿခင္းသည္သာ အႏၵရာယ္အကင္းဆံုးနည္းလမ္းၿဖစ္သည္။ ေနရာလြဲသေႏၶအတြက္ ကုထံုးေတြကေတာ့ သေႏၶသားအရြယ္အစား ၊ အေၿခအေနေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီးကြဲၿပားပါတယ္။
၁။ သေႏၶသားၾကီးထြားလာမႈေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ေပါက္ကြဲၿခင္း ၊ ေသြးယိုစီးၿခင္း ၊ ေသြးလန္႕ၿခင္းကဲ့သို႕ ေရးေပၚအေၿခအေနမ်ားၾကံဳေတြ႕ပါက အၿမန္ဆံုး ခြဲစိတ္ကုသဖို႕လုိအပ္ပါတယ္။
၂။ အကယ္၍ သေႏၶသားအရြယ္အစားေသးငယ္ေနပါက ၊ အထက္ေဖာ္ၿပပါ အေရးေပၚအေၿခအေနမ်ိဳးမရွိပါက ေဆး၀ါးမ်ား ( ဥပမာ -
Methotrexate ) ကို အသံုးၿပဳၿပီး သေႏၶသားကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။
ေနရာလြဲသေႏၶသားကို ဘယ္လိုသိႏိုင္ပါသလဲ ေနရာလြဲ သေႏၶသား ဟုတ္ ၊ မဟုတ္သိရွိႏိုင္ေသာ စမ္းသပ္မႈနည္းလမ္းမ်ား မ်ားစြာရွိေသာ္လည္း ( Ultrasound ) ၿဖင့္ သေႏၶသားတည္ရွိေနေသာေနရာကို ၾကည့္ရႈၿခင္းဟာ အလြယ္ဆံုးနည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏိုင္ပါသလား ေနရာလြဲသေႏၶ တစ္ၾကိမ္တည္ဖူးပါက ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈမွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္လိုပါက ကိုယ္၀န္မေဆာင္မီ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္မ်ားႏွင့္ ၾကိဳတင္တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။
အခ်ဳပ္အားၿဖင့္ဆိုေသာ္ ေနရာလြဲသေႏၶတည္ၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႕အတြက္ တစ္လင္ ၊ တစ္မယားစနစ္ကိုက်င့္သံုးပါ ။ လိင္မွကူးစက္တတ္ေသာေရာဂါမ်ားမရေစဖို႕ အေပ်ာ္အပါးလိုက္စားၿခင္းကို ေရွာင္က်ဥ္ပါ။ ေရာဂါရရွိပါက ထိေရာက္ေသာကုသမႈမ်ားကို ခံယူပါ။ က်န္းမာေရးအသိ အစဥ္ရွိစြာၿဖင့္ လူသားတိုင္းက်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၿပီး ၊ လြဲမွားမႈမ်ားမွ ကင္းေ၀းႏိုင္ပါေစေၾကာင္း ဆႏၵၿပဳလိုက္ပါတယ္။ ေလးစားစြာၿဖင့္ -
ကိုးကားစာရင္း -
၁။ Langman's Clinical Embryology 6th edition.
၂။
http://www.kidshealth.org/parent/pregnancy_newborn/pregnancy/ectopic.html
၃။ http://www.kidshealth.org/parent/general/body_basics/female_reproductive_system.html
၄။ http://en.wikipedia.org/wiki/Ectopic_pregnancy#Overview
၅။ http://www.womens-health.co.uk/ectopic.asp
၆။ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000895.htm
၇။ http://www.emedicinehealth.com/ectopic_pregnancy/article_em.htm
၈။ http://images.google.ru/imgres?imgurl=http://www.pennhealth.com/health_info/pregnancy/graphics/images/en/9288.jpg&imgrefurl=http://pennhealth.com/health_info/pregnancy/000216.htm&h=320&w=400&sz=17&hl=ru&start=1&um=1&tbnid=cj7bQLsdY3ByEM:&tbnh=99&tbnw=124&prev=/images%3Fq%3Dectopic%2Bpregnancy%2B%26svnum%3D10%26um%3D1%26complete%3D1%26hl%3Dru%26lr%3D%26newwindow%3D1%26sa%3DX 
Posts
