Friday, November 30, 2007

NGOs in the Golden Land

၂၉၊ ၁၁၊ ၂၀၀၇

ေရႊႏုိင္ငံမွအန္ဂ်ီအိုမ်ား (ေၾကာ္ျငာ)

ကြ်န္ေတာ္ ေစတနာ့ ၀န္ထမ္း လုပ္ေပးေနတဲ့ ၀က္ဆိုဒ္ အေၾကာင္း တစ္ခါမွ မေျပာျဖစ္ဘူး။ ေဘးမွာေတာ့ လင့္ေပးထားပါတယ္။ ၀က္ဆိုဒ္ကို “ေရႊႏိုင္ငံမွအန္ဂ်ီအိုမ်ား” လို႔ ကင္ပြန္းတတ္ထားတယ္။ ဗုဒၶဟူးသားေလးေပါ့။ အသက္က တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ ရွိၿပီ။ ပါ၀င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ ...

NGO Directory
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ႔ အန္ဂ်ီအို၊ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ၾကက္ေျခနီအဖြဲ႔မ်ား နဲ႔ တျခား လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အေၾကာင္း အဓိကေပါ့။ သူတို႔ ဘာေတြလုပ္ေနလဲ၊ ရံုးေတြ ဘယ္နားမွာ ရွိလဲ၊ ၀က္ဆိုဒ္ လိပ္စာက ဘာလဲ အစရွိသျဖင့္ေပါ့။ စာရင္းထဲမွာ ရံုးလိပ္စာေပါင္း ၂၃၀ ေက်ာ္ရွိပါတယ္။ ရန္ကုန္လမ္းညႊန္၊ မႏၱေလး လမ္းညႊန္ေတြေတာင္ ဒီေလာက္ စံုပါ့မလားပဲ။

Job Vacancies in NGO, INGO, UN, & Red Cross
အဲဒီ အဖြဲ႔ေတြက ေခၚေနတဲ့ အလုပ္ေတြအေၾကာင္း။ ဒါကေတာ့ အေတာ့္ကို ျပည့္စံုပါတယ္။ အြန္လိုင္းမွာ ျမန္မာျပည္က အန္ဂ်ီအို အလုပ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ အစံုဆံုး၊ အပ္ဒိတ္ အျဖစ္ဆံုး ေနရာလို႔ ေျပာရင္ ၾကြားရာမက်ပါဘူး။ ပီဒီအက္ဖ္ ေဒါင္းလုပ္ လုပ္ႏုိင္ပါတယ္။

Conferences & Professional Meetings
ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ညီလာခံေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာ အစည္းအေ၀းေတြ ဘယ္ေတာ့ ဘယ္မွာ လုပ္မယ္ ဆိုတာေတြကိုလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သူမ်ားေပးတဲ့ စရိတ္နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသြားရတာ ဟန္က်ပါတယ္။ အခ်ိန္မွီ ေလ်ာက္လႊာတင္ဖို႔ စာတမ္းတင္ဖို႔ အတြက္ေတာ့ ကာယကံရွင္က နည္းနည္းေလး ညွစ္လိုက္ပါ။ ၀မ္းႏႈတ္ေဆးကိုပဲ ပံုအပ္ထားလို႔ မရဘူးေလ။

Scholarships
ဂူဂဲလ္ မွာ စေကာလားရွစ္ ဆိုၿပီး ရိုက္လိုက္ရင္ ေထာင္ခ်ီၿပီး ထြက္လာေပမယ့္ ျမန္မာ လူငယ္ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ စေကာလားရွစ္ေတြကေတာ့ အေတာ့္ကို ျပဴးၿပဲ ရွာရမယ့္ အလုပ္ပါ။ ဒီဆိုဒ္မွာေတာ့ ျမန္မာေတြ တကယ္တန္း ရဖူးတဲ့ စေကာလားရွစ္ေတြ အေၾကာင္းကို အဓိက တင္ထားပါတယ္။ ဘာေတြ ရွိလဲ၊ ဘယ္ေတာ့ ေလွ်ာက္ရမလဲ၊ ရဖူးသူ ျမန္မာေတြရဲ႕ အေတြ႔အႀကံဳ စတာေတြ ေရးထားပါတယ္။ တိုင္ပင္ခ်င္ရင္ ဖိုရမ္မွာလည္း အခန္းဖြင့္ထားေပးပါတယ္။

Useful links for development works
ဒါကေတာ့ အသံုးတဲ့မယ္ထင္တဲ့ ၀က္ဆိုဒ္လင့္ေတြ ေပးထားတာပါ။ အန္ဂ်ီအိုဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးေတြအတြက္ ဒီလင့္ေတြမွာ အေျဖ အျပည့္ရွိေနပါတယ္။

Myanmar Development Community Forum
ျမန္မာ့ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ဖိုရမ္ ကေတာ့ ေျပာခဲ့ၿပီးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ျဖစ္ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးလို႔ ရတဲ့ေနရာပါ။ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ ႏွစ္ဘာသာ နဲ႔ ေဆြးေႏြးလို႔ ရပါတယ္။ နဲနဲေတာ့ ဟဲဗီး ျဖစ္တယ္လို႔ ဘေလာက္ဂါ ေလာကသား တစ္ဦးက မွတ္ခ်က္ျပဳဖူးပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အက္ဒမင္ ရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ အေငြ႔အသက္ ပါသြားလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဟာသဥာဏ္ရွိသူ ဖိုရမ္မာ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ရယ္စရာေလးေတြ ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ တုိင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အစရွိသည္တို႔ကို တည္တည္တံ့တံ့ ေျပာလိုသူေတြအတြက္ ေနရာ အဆင္သင့္ရွိေၾကာင္း အသိေပးလိုပါတယ္။

Interactivity
ေနာက္ဆံုးမွ ေျပာေပမယ့္ ဒါကေတာ့ အႏွစ္ပါ။ ယေန႔ အင္တာနက္ ေလာကမွာ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈ (interactivity) ဟာ အေတာ့္ကို လူေျပာမ်ားလာပါတယ္။ အင္တာနက္ ေခတ္ဦးပိုင္းတုန္းက ဆိုရင္ ၀က္ဆိုဒ္ေတြဟာ ပ်င္းစရာေကာင္းတဲ့ ဆရာနဲ႔ စာသင္ရသလိုပါပဲ။ သူကခ်ည္းပဲ ေျပာေနတာ။ ဖတ္ရႈသူဖက္က အျမင္ကို ျပန္ၿပီး ေျပာခြင့္ သိပ္မရခဲ့ၾကဘူး။ အခုေတာ့ စာရႈသူေတြဖက္က မွတ္ခ်က္ေပးလို႔ရတယ္၊ ေကာင္းသင့္ညံ့ အကဲျဖတ္ခြင့္ရွိတယ္၊ မဲေပးလို႔ရတယ္၊ စံုလို႔ပါပဲ။ အခု ကြ်န္ေတာ္တို႔၀က္ဆိုဒ္လို CMS (Content Management System) ကို သံုးတဲ့ ၀က္ဆိုဒ္မ်ိဳးေတြမွာ ဆိုရင္ စာရႈသူကေန ၀က္ဆိုဒ္အတြက္လိုအပ္တဲ့ သတင္းေတြ အခ်က္အလက္ေတြကို တိုက္ရိုက္ တင္ျပလို႔ ရလာပါတယ္။ ဆိုလိုတာက အက္ဒမင္ေတြ ေမာ္ဒေရတာေတြက ေရးတဲ့ ၀က္ဆိုဒ္ မဟုတ္ေတာ့ပဲ မင္ဘာ (အဖြဲ႔၀င္) ေတြကေရးတဲ့ ၀က္ဆိုဒ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေခတ္စကားနဲ႔ ဆိုရင္ေတာ့ “ျပည္သူမွ ျပည္သူ႔ အတြက္” လို႔ ဆိုရင္ ရမယ္ထင္ရဲ႕။ အယ္ဒီတာေတြက စာလံုးေပါင္းသတ္ပံု၊ ဘာသာျပန္ နဲ႔ က်မ္းကိုးစာရင္း အစရွိသည္ တို႔ကို အနည္းငယ္ တည္းျဖတ္တာေတာ့ ရွိပါမယ္။

ကဲ ေၾကာ္ျငာလည္း အေတာ္ရွည္သြားၿပီ။ ေျပာတာေတြ ဟုတ္မဟုတ္ မဆိုင္းမတြပဲ သြားၾကည့္လိုက္ရေအာင္ေနာ္ ...
www.NGOinMyanmar.org

အန္ဂ်ီအိုမွာ အလုပ္ လုပ္ခ်င္သူေတြ နဲ႔ အေမးအေျဖခန္းေလးကို နမူနာ ဖတ္ခ်င္ရင္ေတာ့ ေအာက္မွာ ဆက္လက္ ရႈစားပါ။

ေမး
I am a house surgeon worked at insein hospital. My house surgeon training course will be ended on 31st December. After that, i want to work at NGO but i don't know how to do. I have no other qualification except my education.Now i'm studying english. Please advise me how can i get the job.
ေျဖ
The followings are the things that you can do as a start:
  • do a little bit of research on NGOs working in Myanmar. Who they are? What they do? Where they do it? (you can find a list and website links in our NGO directory)
  • then, decide what kind of NGOs that you want to work with.
  • find out whether they need any interns/volunteers
  • check job vacancy page from this website regularly and apply
Computer skills (Microsoft Word, Excel, Power Point) will be helpful in addition to English.
ေမး
I'd like to know what is more important to get NGO job; the CV form or the interview. What would they ask me in the interview not concerning the theory . I've told that I've no experience even to face interview and what would I prepare for this. Hope your answer and advice later.
ေျဖ
ကိုယ္ေရးရာဇ၀င္ နဲ႕ လူေတြ႔ ေမးတာ ဘယ္ဟာ ပိုအေရးႀကီးလဲ လို႔ ေမးထားပါတယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး တူတူပဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီဟာေတြထက္ ပိုၿပီး အေရးႀကီးတာက ေခၚတဲ့ အလုပ္မွာ လုပ္ရမွာေတြကို ကြ်မ္းကြ်မ္းက်င္က်င္ တတ္ေနဖို႔ နဲ႔ အလားတူ အလုပ္မ်ိဳး လုပ္ဖူးတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳပါ။ ကိုယ္ေရးရာဇ၀င္ဘက္ ျပန္လွည့္ရရင္။ အန္ဂ်ီအို အလုပ္ ေခၚတဲ့အခါမွာ ကိုယ္ေရးရာဇ၀င္ကို ပထမ အဆင့္ ဇကာတင္ေရြးခ်ယ္ဖို႔အတြက္ သံုးပါတယ္။ တနည္းေျပာရရင္ ကိုယ္ေရးရာဇ၀င္မွာ ပါတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ၾကည့္ၿပီး လူေတြ႔ ေမးမယ္ မေမးဘူး စဥ္းစားပါတယ္။ လူေတြ႔ မွာေတာ့ အလုပ္ေလွ်ာက္ထားသူဟာ ခန္႔မယ့္ အလုပ္ကို လုပ္ႏိုင္တဲ့လူ ျဖစ္မျဖစ္ကို ၾကည့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အလုပ္မွာ စိတ္ပင္ပန္းခံႏိုင္ မခံႏိုင္ကို ေလ့လာပါတယ္။ က်န္တာကေတာ့ လူပံုပန္းကို အကဲခတ္တာပါပဲ။

ေနာက္တစ္ခ်က္က မိမိေလွ်ာက္တဲ့ အလုပ္ နဲ႔ အဖြဲ႕အစည္းအေၾကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာထားဖို႔ လိုပါတယ္။ မိတ္ေဆြတစ္ဦး ( အန္ဂ်ီအို အလုပ္ အင္တာဗ်ဴးေမးသူ ) ေျပာဖူးတာကေတာ့ တခ်ိဳ႕ အလုပ္လာေလွ်ာက္သူေတြဟာ မိမိ ေလွ်ာက္တဲ့ ရာထူး ကိုေတာင္ မွန္ေအာင္ မေျပာႏိုင္ၾကဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးကေတာ့ လံုး၀ မျဖစ္သင့္ပါ။ အင္တာနက္ ေခတ္မွာ အဖြဲ႕အစည္း အမည္ သိရင္ ဒီအဖြဲ႕ အေၾကာင္းကို အလြယ္တကူ ရွာလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ မိမိဖက္က ျပင္ဆင္ဖို႔ေတာ့ လိုမွာပါ။

အားလံုး အဆင္ေျပၾကပါေစ။
ခင္မင္စြာျဖင့္
ရဲမြန္

၀က္ဆိုဒ္ ျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ဘက္စံုကူညီခဲ့ ကူညီဆဲ ျဖစ္ေသာ အမည္တြင္ “ပ” ျဖင့္စ၍ “တ” ျဖင့္ဆံုးသည့္ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းႀကီးအား ေရႊႏိုင္ငံမွအန္ဂ်ီအိုမ်ား ၀က္ဆုိဒ္ကိုယ္စား အထူးေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္အပ္ပါသည္။

Read More...

Tuesday, November 27, 2007

World AIDS Day 2007

Take the Lead.

Stop AIDS. Keep the Promise.


1 December 2007



Reduce stigma and discrimination, all are human beings.

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ဖို႔၊ အားလံုးပါ၀င္ေဆာင္ရြက္စို႔။
ကိုယ္ခ်င္းစာနာ နားလည္ပါ၊ သင္လည္း လူသားပါ။

Read More...

Sinusitis

ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာ ဆိုတာ


ဘေလာ့ဂ္ဂါ မိတ္ေဆြတဦးမွ သူခံစားရတာေလး သက္သာေအာင္ ဘယ္လိုေနရမလဲ ေမးလာ တာနဲ႔ အားလံုးလည္း က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ဗဟုသုတေလး ရရွိေစရန္ ဒီပို႔စ္ေလးကို ေရး သားလိုက္ပါတယ္။



ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာဆိုတာ ဘာျဖစ္တာလဲ

ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာ ဆိုတာ လူ႔ဦးေခါင္းခြံရိုး အတြင္းမွာရွိေနတဲ့ ေလအိတ္ငယ္ ေလးမ်ား ေယာင္ ယမ္းျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ေလအိတ္ငယ္ေလးေတြဆိုတာ ဘယ္ေနရာမွာရွိတာလဲ

လူ႔ရဲ႔ဦးေခါင္းခြံရိုး အတြင္း မ်က္ခံုးရိုးတ၀ိုက္၊ ပါးႏွင့္ ေမးရိုးတ၀ိုက္ ႏွင့္ ႏွာေခါင္းရိုးတ၀ိုက္တြင္ အေခါင္းေပါက္ ပါေသာ ေလအိတ္ငယ္ေလးေတြ ပါရွိပါတယ္။ ယင္း ေလအိတ္ငယ္ ေလးမ်ားကို ေဆးပညာ အေခၚအရ sinus ဟုေခၚပါတယ္။





ေလအိတ္ငယ္ေလးမ်ား တည္ေဆာက္ပံုႏွင့္ လုပ္ငန္းတာ၀န္

sinus ေလးမ်ားကို cilia လို႔ေခၚတဲ့ အေမႊးႏုေလးမ်ား ပါတဲ့ အေျမွးပါးေလးနဲ႔ ဖံုးအုပ္ထားပါ တယ္။ ယင္းအေျမွးပါးေလးမွာ mucus ဆိုတဲ့ အခြၽဲတမ်ိဳးကို ထုတ္ေပးတဲ့ အလႊာေလးလဲ ပါရွိပါတယ္။ ေလအိတ္ေခၚ sinus ေလးမ်ားဟာ အသက္ရႈသြင္း ရႈထုတ္လုပ္ေနေသာ ႏွာေခါင္း လမ္းတေလ်ာက္နဲ႔ အတြင္းဘက္မွာ ဆက္စပ္လ်က္ ရွိေနပါတယ္။

sinus ေခၚ ေလအိတ္ငယ္ေလးမ်ားရဲ႔ လုပ္ငန္းတာ၀န္ကေတာ့ အသက္ရႈလိုက္တဲ့ ေလထုထဲက ပါလာေသာ ဖုန္မႈန္႔နဲ႔ ပိုးမႊားမ်ားကို အခြၽဲလႊာေလး အတြင္း ဖမ္းယူလိုက္ျပီး အေမႊြးႏုေလး မ်ားရဲ႔ တြန္းပို႔လႈပ္ရွားမႈ ႏွင့္ sinus ရဲ႔ ေသးငယ္တဲ့ အေပါက္ေလးကေန ထုတ္ျပီး ႏွာေခါင္း မွတဆင့္ အျပင္သို႔ ျပန္လည္စြန္႔ထုတ္ ေစပါတယ္။

ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာဘယ္လိုစျဖစ္သလဲ

မ်ားေသာအားျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး တခုခုေၾကာင့္ အေအးမိ ဖ်ားနာတဲ့ အခါမွာ စျဖစ္တတ္ပါ တယ္။ အေအးမိတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ ေလအိတ္ငယ္မ်ားရဲ႔ အေျမွးပါးကို ေယာင္ယမ္းေစ ပါတယ္။ တဖန္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႔ သဘာ၀ ကိုယ္ခံအား မ်ားက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို တိုက္ထုတ္ရန္ အေျမွးပါးမ်ားမွ အခြၽဲမ်ားကို ပိုမိုထုတ္ေစပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေယာင္ယမ္းေနတဲ့ ေလအိတ္ေလးဟာ အခြၽဲမ်ားႏွင့္ ပိုမိုျပည့္လာျပီး ပိုေယာင္ယမ္းလာကာ ဘက္တီးရီးယား ပိုးမ်ာပါ ၀င္ေရာက္လာပါက ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာေခၚ sinusitis ကို စတင္ခံစား ရပါေတာ့တယ္။

ဘယ္လိုလကၡဏာေလးေတြ ျပမလဲ

ေယာင္ယမ္းေနတဲ့ ေလအိတ္ေလးေတြ တည္ရွိတဲ့ေနရာကို မူတည္ျပီး အနည္းငယ္စီ ကြဲျပားပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဖ်ားျခင္း၊ ႏုံးခ်ိျပီး အားမရွိျဖစ္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆုိးျခင္း ၊ ႏွာရည္ အဆက္မျပတ္ က်ျခင္း၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္းတို႔ အျပင္

(၁) အေအးမိဖ်ားနာေနတဲ့ ရက္အတြင္း မနက္ႏိုးလာတာနဲ႔ မ်က္ခံုးရိုးတ၀ုိက္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ကိုယ္ကို အေရွ႔နဲနဲ ကိုင္းတဲ့အခါ ဦးေခါင္း အေရွ႔ဘက္မွ ကုိက္ခဲမႈတခုခုကို ခံစားရျခင္း။

(၂) ပါးႏွင့္ေမးရိုး တ၀ိုက္မွ ေလအိတ္ေလးမ်ား ေယာင္ယမ္းမႈေၾကာင့္ အေပၚေမးရိုး တေလ်ာက္ နာက်င္ျခင္း၊ သြားကိုက္ျခင္း။

(၃) မ်က္၀န္းႏွခုၾကား ေလအိတ္ေလးမ်ား ေယာင္ယမ္းျပီး မ်က္၀န္းတ၀ိုက္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ မ်က္ခြံ ေလးမ်ားပါ ေယာင္ယမ္းျခင္း အစရွိသည္ တုိ႔ကိုပါ ခံစားရတတ္ပါတယ္။

ေပ်ာက္ေအာင္ ဘယ္လိုကုရမလဲ

ေလအိတ္ေလးမ်ားဟာ ဦးေခါင္းခြံရိုး အတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ အတြက္ ဦးေႏွာက္နဲ႔ တည္ရွိမႈ အရမ္း နီးကပ္ပါတယ္။ ခဏတာ ခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာဆိုျပီး ေပ့ါလို႔မရပါဘူး။ ပဋိဇီ၀ ပိုးသတ္ ေဆးတခ်ိဳ႔ကို သင့္ရဲ႔ ဆရာ၀န္မွ ညႊန္ၾကားပါလိမ့္မယ္။ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားကို ညႊန္ၾကားတဲ့ အခ်ိန္ကာလ အျပည့္ေသာက္ ေပးရပါမယ္။ ၂ရက္ေလာက္ ေသာက္ျပီး သက္သာလို႔ ျဖတ္လိုက္ရင္ ပိုးကခဏဘဲ ျငိမ္သြားျပီး ေနာက္တၾကိမ္မွာ ေဆးကို ယဥ္သြားတတ္ ပါတယ္။

ျပန္ျဖစ္တတ္သလား

ေအးတဲ့ ရာသီဥတုမွာ ေနတဲ့သူေတြ ေလထုထဲက ပါတဲ့ ပန္း၀တ္မႈန္တခ်ိဳ႔နဲ႔ မတည့္ဘဲ Allergy ျဖစ္ကာ ႏွာရည္ခဏခဏယို တတ္တဲ့သူေတြ၊ ပန္းနာရင္က်ပ္ ရွိတဲ့သူေတြ၊ ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းေနတဲ့ သူေတြ၊ ဖုန္မႈန္႔မ်ားႏွင့္ ညစ္ညမ္းတဲ့ ေလထုကို ရႈရႈိက္ရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေနထုိင္ရသူေတြဟာ ဒီေ၀ဒနာကို ခဏခဏျပန္ခံစားရ တတ္ပါတယ္။

ေဆး၀ါးအကူအညီ အျပင္ ဒါေလးေတြပါ လုပ္ၾကည့္မယ္။

ေဆး၀ါးမွီ၀ဲျပီး တဘက္က ပိုးေသေအာင္ လုပ္တဲ့အျပင္ ကိုယ္တိုင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ အခ်က္ေလးေတြ နဲ႔ပါ သက္သာေအာင္ လုပ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

(၁) ျပည့္ျပည့္၀၀ အနားယူပါ။ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းျပီး ခဏခဏ အေအးမမိေစရန္ ထိန္းသိမ္း ပါ။ အာဟာရျပည့္၀စြာ စားျပီး အိပ္ခ်ိန္မွန္ပါေစ။

(၂) ပက္လက္လွဲ အိပ္ေနျခင္းက ႏွာေခါင္းကို ပိုပိတ္ေစပါတယ္။ ကိုယ္အသက္ရႈလို႔ ေကာင္းတဲ့ ဘက္ကို တဘက္ေစာင္းျပီး အိပ္ေပးပါက သက္သာေစပါတယ္။

(၃) ပူေႏြးေသာ အရည္မ်ားကို မၾကာမၾကာ ေသာက္ေပးပါက ႏွာရည္ယို ႏွာပိတ္တာကို သက္သာ ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။

(၄) အ၀တ္စေလးကို ေရေႏြးေငြ႔ေငြ႔ေလးထဲ စိမ္ျပီး ယင္းအ၀တ္ေႏြးေႏြးေလးကို မ်က္ႏွာႏွင့္ ႏွာေခါင္းရိုး ေပၚကပ္ေပးျပီး အပူေႏြးေႏြးေလး ေပးတာကလဲ သက္သာေစပါတယ္။

(၅) ရာသီဥတု သိပ္ေအးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အိမ္တြင္း အပူခ်ိန္ကို ထိန္းညွိေပးႏိုင္တဲ့ Equipment တခုခုကို တပ္ဆင္ထားပါ။

(၆) ေလယာဥ္ စီးတဲ့အခါမွာ ဖိအားမတူမႈေၾကာင့္လည္း ေလအိတ္ေလးေတြ ပိတ္ျပီး ျပန္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေလယာဥ္နဲ႔ ခရီးသြားစရာ ရွိလ်င္ သင့္ရဲ႔ဆရာ၀န္ နဲ႔တုိင္ပင္ျပီး အေယာင္ သက္သာ ေစေသာ ႏွာေခါင္းအတြင္း အစက္ခ်ျပီး သံုးရတဲ့ decongestant nasal drop တခုခုကို ၾကိဳသံုးသြားေပးပါ။

ဒါေလးေတြေတာ့ ေရွာင္ေနာ္

(၁) မ်က္ခံုးရိုး တ၀ိုက္ ေယာင္ယမ္းကိုက္ခဲေနခ်ိန္မွာ အာရုဏ္စူးစိုက္ျပီး တီဗြီၾကည့္ျခင္း၊ ကြန္ပ်ဴတာ screen ကိုၾကည့္ျခင္း၊ စာဖတ္ျခင္း စတာေတြ မလုပ္မိပါေစနဲ႔။

(၂) ကိုယ္နဲ႔ မတည့္တဲ့ အရာမ်ား (Allergen) ၊ ဖုန္ထူတဲ့ ေနရာေတြကို သတိထားေရွာင္ပါ။ တခုခုကို Allergic ျဖစ္ျပီး ႏွာရည္ယိုျခင္းကေန ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာ ျပန္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

(၃) အရက္ေသာက္သံုး ျခင္းႏွင့္ စီးကရက္ေငြ႔မ်ားက ေလအိတ္ေလးရဲ႔ အေျမွးပါးကို ျပန္ေယာင္ယမ္း ေစတတ္ပါတယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ပါ။

(၄) ေရကူးကန္မွာ သံုးတဲ့ ကလိုရင္း ( chlorine)ေဆး ဓါတ္ကလည္း ထိပ္ကပ္(ခပ္)နာ ျဖစ္သူ အမ်ားစုနဲ႔ မတည့္တတ္ပါဘူး။

(၅) ေရေအာက္ငုပ္ျခင္း (Diving) လုပ္သူေတြမွာ ေရငုပ္တဲ့အခ်ိန္ ေရမ်ားဟာ အရွိန္ဖိအား နဲ႔ ႏွာေခါင္းမွ တဆင့္ ၀င္ေရာက္ျပီး ေလအိတ္ အေျမွးပါးေလး မ်ားကို ေယာင္ယမ္းေစ တတ္ပါတယ္။


မိုး သင္ၾကားခဲ့ရသမွ်ေလးကို ျပန္လည္မွ်ေ၀လိုက္ပါတယ္ေနာ္။ အားလံုးဘဲ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ ဘ၀ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္။

Read More...

Saturday, November 24, 2007

Health and Wealth


Health and Wealth

(၂၀၀၁) ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီး (WHO) ကေန က်န္းမာေရးနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀မွဳၾကားမွာ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအက်ိဳးတရား (causal effects)မ်ား ရွိတယ္ဆိုတာကို အတိအလင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။




တကယ္ေတာ့ က်န္းမာေရးဟာ လာဘ္ၾကီးတပါးဆိုသလိုပဲ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ က်န္းမာေရးက႑ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဟာ စီးပြားေရးဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ျဖစ္ေစႏိုင္သလို၊ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳကေနတဆင့္လဲ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာျဖစ္လို႔ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခ်က္ဟာ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရားႏွစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ အမွီသဟဲ ျပဳေနၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရးက႑မွာ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးကို ဘယ္လိုမွ တိုးတက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္သလို အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ပိုမိုဆိုး၀ါးတဲ့ ယိုယြင္းပ်က္စီးမွဳကိုသာ ဦးတည္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။

Individual level အေနနဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ ၀င္ေငြမ်ားျပားမွဳဟာ အစားအစာျပည့္စံုမွဳ၊ ေနအိမ္တိုက္တာေကာင္းမြန္မွဳနဲ႔ ေရာဂါမျဖစ္ခင္ ၾကိဳတင္တားဆီးႏိုင္မွဳအပါအ၀င္ preventive public health measures ေတြကို ပိုမိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ health and wealth အျပင္ အျခား third factors ေတြ ျဖစ္တဲ့ education လို အခန္းက႑ေတြအေပၚမွာလဲ မ်ားစြာေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ရွိေစပါတယ္။

(၂၀၀၁) ခုႏွစ္မွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Bhargova ဆိုသူက က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္မွဳ၊ ၀င္ေငြမ်ားျပားမွဳနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀တိုးတက္မွဳေတြၾကားက ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြကို ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ရဲ့ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအရ က်န္းမာေသာ လုပ္သားမ်ားဟာ တျခားလုပ္သားမ်ားထက္စာရင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ လုပ္အားကို ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႔ nutrition ဆိုင္ရာေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ အမ်ားအျပားလုပ္ေပးရမယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

က်န္းမာေရးနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀မွဳၾကားက ေနာက္တခုဆက္ႏြယ္မွဳကေတာ့ ပညာေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာတဲ့ကေလးသူငယ္ေတြဟာ ေက်ာင္းတက္မွန္တဲ့အတြက္ cognitive development ျဖစ္လာျပီး၊ Life expectancy လဲတက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳလာႏိုင္ပါတယ္။

အရွင္းလင္းဆံုးအေျခအေနကို ဥပမာေပးရရင္ အာရွအေရွ႕ပိုင္းကို ေပးရပါလိမ့္မယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္က ဒီေဒသရဲ႕ Life expectancy ဟာ (၃၉)ႏွစ္ျဖစ္ျပီး၊ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္က်ေတာ့ (၆၇)ႏွစ္ကို တိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုပဲ working age people (15-64) အေရအတြက္နဲ႔ မွီခိုလူဦးေရ (below 15 & over 65) ၾကားက အခ်ိဳးဟာလဲ ၁.၃ ကေန ၂.၁ ကို တိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို Labor supply တက္လာမွဳဟာ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအားကိုလဲ တက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ retirement saving ကလဲ longevity နဲ႔အတူ တက္လာခဲ့ပါတယ္။ အာရွအေရွ႔ပိုင္းရဲ႕ မယံုၾကည္စရာေကာင္းေလာက္တဲ့ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြမွာ ဒီလို factor inputs မ်ားက အဓိက ေနရာကေန ပါ၀င္ခဲ့တာပါ။

က်န္းမာေရးက႑ရဲ့ ဓနၾကြယ္၀မွဳ အေပၚမွာ သက္ေရာက္ႏိုင္တဲ့ impact ကို အာဖရိကတိုက္ HIV/AIDS ျပႆနာနဲ႔ ဥပမာေပးႏိုင္ပါေသးတယ္။ (၁၉၆၀) ခုႏွစ္မွာ အာဖရိကတိုက္ရဲ႕ Life expectancy က ၄၀ႏွစ္ျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၉၀)ခုႏွစ္မွာ ၅၀ ကို တိုးသြားခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၀၁ခုႏွစ္လဲေရာက္ေရာ (၄၆)ႏွစ္ကို ျပန္က်သြားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။ အေျဖကရွင္းပါတယ္။ HIV/AIDS ေၾကာင့္ပါ။ တကမာၻလံုးကို ပ်ံ႔ႏွံ႔ခဲ့တဲ့ ေရာဂါပိုး ျဖစ္ေပမယ့္ ေရာဂါကို လ်စ္လ်ဴရွဳမွဳ၊ ကြန္ဒံုးသံုးစြဲမွဳကို resist လုပ္မွဳ၊ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရသူမ်ားကို discriminate လုပ္မွဳေတြအျပင္ ၾကီးစြာေသာ ေဆးကုသစရိတ္ေတြ ထပ္ေလာင္းလိုက္တဲ့အခါ အာဖရိကတိုက္ဟာ ဒီေရာဂါဆိုးရဲ႕ တိုက္ခိုက္မွဳကို ၾကီးမားစြာ ခံလိုက္ရပါေတာ့တယ္။

ဒီေရာဂါဆိုးရဲ႕ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကလဲ အရမ္းၾကီးမားလွပါတယ္။ တျခားေရာဂါေတြနဲ႔ မတူတဲ့အခ်က္က တျခားေရာဂါအမ်ားအျပားက အသက္အရြယ္ၾကီးသူမ်ားနဲ႔ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုသာ ပိုမိုထိခိုက္မွဳ ရွိေစျပီး၊ ဒီေရာဂါက်ေတာ့ working age ေတြကို ပိုမိုထိခိုက္ေစတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ဒီေရာဂါက all sectors of economy ကို ထိခုိက္ေစပါတယ္။ တျခား malaria တို႔လို rural areas ေတြကို ပိုမို ထိခိုက္ေစတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းလာတဲ့အျပင္ saving rates ေတြကလဲက်လာ၊ orphans ေလးေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ရတဲ့စရိတ္ကလဲ ပိုမိုၾကီးမားလာပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ တိုင္းျပည္တခုလံုးရဲ့ economic infrastructure ကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္လာေစပါေတာ့တယ္။

ေနာက္ဆံုးအာဖရိကႏိုင္ငံအမ်ားစုဟာ palliative care နဲ႔ opportunistic infections ေတြကို treatment လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ အဆင့္ပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ Benin မွာဆိုရင္ retroviral drug အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ဟာ အရမ္းၾကီးမားျပီး တႏွစ္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ဟာ တႏွစ္၀င္ေငြထက္ (၆)ဆ ၾကီးမားပါတယ္။

အခုေဖာ္ျပတဲ့ ဥပမာေလးေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀မွဳ၊ ၀င္ေငြတိုးတက္မွဳ၊ တိုင္းျပည္ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြၾကားက ဆက္စပ္မွဳေတြကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ Human capital investment ဟာ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးမွဳရဲ႕ အေရးၾကီးေသာ ေသာ့ခ်က္ျဖစ္လာတဲ့ (၂၁)ရာစုၾကီးမွာ Human Resources Development ရဲ့ အဓိကအခ်က္ၾကီးႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရး က႑ဖြ႔ံျဖိဳးတိုးတက္မွဳဟာ ႏိုင္ငံတိုင္း ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားျဖစ္သင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါတယ္။ “Health for All” ဆိုတဲ့ Goal ကို ေအာင္ျမင္စြာအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာလိုအပ္တဲ့ ေပၚလစီမ်ားအေၾကာင္းကို ေနာက္ပိုင္းေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊၁၁၊ ၂၀၀၇)

ရည္ညႊန္း။ ။

Bhargova, A., Jamisn, D.Y., Lau, J.L. and Murray, C.J.L. (2001) Modeling the effects of health on economic growth, Journal of Health Economics, 20, 423-440

World Health Organization, Commission on Macroeconomics & Health (2001) Macroeconomics & Health: Investing in Health for Economic Development, Geneva: WHO

Fox, M.P., Rosen, S., MacLeod, W.B., Wasunna, M., Bii, M, Foglia, G. and Simon, J.L. (2004) The impact of HIV/AIDS on labor productivity in Kenya, Tropical Medicine and International Health, 9(3), 318-324


Read More...

Friday, November 23, 2007

Smoking

ခပ္ေ၀းေ၀းေလးေနရေအာင္ေနာ္


ေဆးလိပ္ဆိုတဲ့ အရာမေကာင္းမွန္း သိေပမယ့္ ျဖတ္ရတာ အေတာ္ခက္တတ္ ၾကပါတယ္။ စမိတာနဲ႔ ျဖတ္ရခက္ေနတဲ့ သူေတြကိုလဲ စာနာမိပါတယ္။ ကူလဲကူညီခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ သိထားတဲ့ က်န္းမာေရးရႈေထာင့္ကေနဘဲ ေဆးလိပ္ရဲ႔ဆိုးက်ိဳးေလး ေတြကို တင္ျပလိုက္ပါတယ္။ ဆိုးက်ိဳးေတြကို သိထားျပီး သြားရင္ "ငါျဖတ္သင့္တယ္ "ဆိုတဲ့ အေတြးေလးေတာ့ ၀င္ေစခ်င္တယ္။ ျဖတ္ရခက္တဲ့ အေျခအေနမို႔ အကူအညီ ေပးႏိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ ေလးေတြကို အမဇင္ (ခ) မမြန္းသက္ပန္က ပို႔စ္တခုေရး ျပီးသားမို႔ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါတယ္။ ကုိယ္ခင္မင္တဲ့ သူေတြ အပါအ၀င္ လူအားလံုးကို ေဆးလိပ္နဲ႔ ကင္းေ၀း ေစခ်င္တာ ဆႏၵအမွန္ပါ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ သူ႔ရဲဆိုးက်ိဳး ရလဒ္ေလးေတြကို တင္ျပလိုက္ပါတယ္။



(၁) စေသာက္မိတာနဲ႔ ျဖတ္ဖို႔ခက္ျပီ

မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္မွာ အေပါင္းအသင္းမ်ားရဲ႔ ေစ့ေဆာ္မႈ၊ ကိုယ္တိုင္ ကလည္း လက္တည့္စမ္းခ်င္မႈ၊ မိဘအသိုင္းအ၀ုိင္းကလည္း ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူေတြ ျဖစ္မႈစတဲ့ အခ်က္ကေလးေတြကေန တြန္းပို႔မႈေၾကာင့္ ေဆးလိပ္ကို စမ္းေသာက္မိ တတ္ၾကပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ အက်င့္ဟာ စမိတာနဲ႔ ေဖ်ာက္ဖို႔ အေတာ္ခက္ခဲတဲ့ အမူအက်င့္ပါ။ ဘာလို႔ဆိုေတာ့ ေဆးလိပ္ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ Tobaccoမွာ စိတ္ကိုစြဲလန္းေစတဲ့ နီကိုတင္း (nicotine) အေျမာက္အမ်ား ပါ၀င္ေနလို႔ပါ။ နီကိုတင္းကို စသံုးမိတာနဲ႔ ေနာက္ထပ္ သံုးစြဲခ်င္ေအာင္ စြဲလန္းေစျပီး စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစပါတယ္

(၂) ေဆးလိပ္ထဲမွာ တျခားဘာေတြ ပါေသးလဲ

စီးကရက္ တလိပ္မွာ အမ်ိဳးေပါင္း ၄၀၀၀ေက်ာ္တဲံ ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔ အနည္းဆံုး ၄၀၀ ေက်ာ္တဲ့ အဆိပ္အေတာက္ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးကို အဓိက ထိခိုက္ေစတဲ့ အရာကေတာ့

* ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ carcinogen တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ကတၱရာေစး
* စိတ္ကိုစြဲလန္းေစျပီး ေသြးတြင္း အဆီဓါတ္ကို ျမင့္တက္ေစတဲ့ နီကိုတင္း
* အဆုတ္အတြင္း ေအာက္ဆီဂ်င္ ပါ၀င္မႈ ေလ်ာ့နည္းေစျပီး အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစတဲ့ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ တို႔ အဓိကပါ၀င္ပါတယ္။

(၃) ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ဘာေရာဂါေတြ ျဖစ္မလဲ

(၁) ကင္ဆာျဖစ္မယ္

ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူေတြဟာ အျခားသူေတြထက္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ် အရမ္းမ်ားပါတယ္။ ကင္ဆာထဲမွာမွ အဆုတ္ကင္ဆာ (Lung Cancer)၊ လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာ (Throat Cancer)၊ ႏွင့္ ခံတြင္း ကင္ဆာ (Oral Cancer) မ်ား အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ထုိ႔ျပင္ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာ (Kidney Cancer)၊ အစာေရမ်ိဳကင္ဆာ ( Oesophagus Cancer) ၊ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ (Bladder Cancer) ၊ ပန္ကရိယကင္ဆာ ( Pancreas Cancer) ၊ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ( Cervical Cancer) တို႔ ျဖစ္ပြားမႈနဲ႔ပါ ဆက္စပ္လ်က္ ရွိပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးတဲ့ ႏွစ္ရွည္ေလေလ ေသာက္သံုးတဲ့ အေရအတြက္ မ်ားလာ ေလေလ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ႏႈန္း ပိုပိုမ်ားလာေလေလပါဘဲ။

(၂) ေသြးေၾကာက်ဥ္းမယ္

နီကုိတင္းေၾကာင့္ ကိုလက္စတေရာ (Cholesterol) နဲ႔ ေသြးတြင္း အဆီဓါတ္ေတြ မ်ားလာျပီး ႏွစ္ၾကာလာတဲ့ အခါမွာ ေသြးေၾကာနံရံေတြ ထူလာျပီး ေသြးေၾကာေတြပါ က်ဥ္းလာ ေစတယ္။ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းလာတဲ့အခါမွာ ေသြးမ်ားဟာ ေကာင္းစြာ မစီးဆင္းေတာ့ဘဲ ေသြးခဲမႈေတြ ျဖစ္ေစကာ ေသြးေၾကာတခုလံုးကို ပိတ္ေစပါတယ္။
ႏွလံုး မွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာမ်ား ပိတ္သြားပါက ႏွလံုးသို႔ ေသြးေရာက္ေအာင္ မပို႔ႏိုင္ေတာ့ဘဲ Heart Attack ျဖင့္ ေသဆံုးသည္ထိ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ဦးေႏွာက္အတြင္းရွိ ေသြးေၾကာမ်ား ပိတ္ပါက ေလတျခမ္းျဖတ္ျခင္း ႏွင့္ ေလျဖန္းျခင္းမ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ အတြင္းရွိ ေသြးေၾကာမ်ား ပိတ္သြားပါက ေက်ာက္ကပ္ကိုပါ ထိခုိက္ပ်က္စီးေစႏိုင္ပါတယ္။ ေျခေထာက္မွာ ရွိတဲ့ ေသြးေၾကာမ်ား ပိတ္သြားပါက ေသြးမေလ်ာက္ ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ပုပ္သြားကာ ေျခေထာက္ ျဖတ္ပစ္ရသည္ထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ဟာ ကုိယ္တြင္းက အဓိက အဂါၤေတြ အကုန္လံုးကို တုိက္ရုိက္ဆိုးက်ိဳးေတြ ေပးပါတယ္။

(၃) ခဏခဏေခ်ာင္းဆိုးမယ္

ေဆးလိပ္ ေသာက္သူ ေတြဟာ ေခ်ာင္းခဏခဏ ဆိုးတတ္ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ဆိုေတာ့ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ အဆုတ္အတြင္းရိွ ေလအိတ္ငယ္ေလးေတြ ပ်က္စီးျပီး ေလျပြန္ကိုလဲ ေယာင္ယမ္းေစကာ ေလျပြန္ေၾကာ တေလ်ာက္လံုးကိုပါ က်ဥ္းေျမာင္းေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခ်ာင္းခဏခဏဆိုးျခင္း ႏွင့္ အသက္ရႈမ၀ျခင္း တို႔ကိုပါ ျဖစ္ေစပါတယ္။

(၄) တျခားဘာေတြျဖစ္ဦးမလဲ

* ေဆးလိပ္ဟာ သြားေတြကို ၀ါေစျပီး ခံတြင္းန႔ံဆိုးျခင္း တို႔ကိုျဖစ္ေစျပီး ခံတြင္းက်န္းမာေရး ကိုပါ ထိခုိက္ေစပါတယ္။
* ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာနံရံေတြ ပ်က္စီးျပီး ေသြးတိုးေရာဂါ ကိုလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ ဟာလည္း ႏွလံုးေရာဂါ ႏွင့္ ေလျဖတ္ျခင္း တို႔ကိုျဖစ္ေစဖို႔ တြန္းအားတခု ပါဘဲ။
* ေဆးလိပ္မွာ ပါတဲ့ နီကိုတင္းဟာ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႔ လိင္အဂါၤမွာရိွတဲ့ ေသြးေၾကာေတြကိုပါ က်ဥ္းေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာက်ဥ္းျပီး ေသြးေကာင္းစြာ မစီးဆင္းမႈေၾကာင့္ လိင္အဂါၤရဲ႔ မ်ိဳးပြား ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ငန္း ကိုထိခုိက္ျပီး(Erectile Dysfunction) ျဖစ္ေစပါတယ္။ အသက္ ၃၀ မွ ၄၀ၾကား ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးတဲ့ အမ်ိဳးသားမ်ားရဲ႔ ၅၀% ဟာ Erectile Dysfunction ကိုခံစားရ တတ္ပါတယ္။
* ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ မိခင္ေတြမွာ ကေလးေမြးဖြားပါက လမေစ့ဘဲ ေမြးျခင္း ႏွင့္ ေပါင္မျပည့္ျခင္း တို႔ကိုပါ ျဖစ္ေစပါတယ္။
* မိဘတဦးဦးက ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူ ျဖစ္ေနပါက အတူေနထိုင္တဲ့ ကေလးငယ္မွာ ပန္းနာရင္က်ပ္ ႏွင့္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစဖို႔ အခြင့္အလမ္း မ်ားပါတယ္။



ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ ၾကိဳးစားရတာ အမွန္တကယ္ကို ခက္ခဲပါတယ္။ တခါျဖတ္ၾကည့္ မေနႏိုင္၊ ျပန္ေသာက္ လုပ္ရင္းကေန တေျဖးေျဖးနဲ႔ စိတ္ဓါတ္ပါ က်လာတတ္ပါတယ္။ ဇြဲမေလ်ာ့ပါနဲ႔။ ဒီတခါမရ ရင္ ေနာက္တခါ ရပါလိမ့္မယ္။ ျဖစ္လာမယ့္ ေရာဂါေတြ အပိုကုန္တဲ့ ေငြေၾကးေတြ ကုိယ့္ရဲ႔ အနာဂတ္ မိသားစုရဲ႔ အနာဂတ္ စတာေတြကို အေသအခ်ာ ေတြးပါ။ စိတ္ကို ခုိင္ခုိင္ထားျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ပါ။ အကူအညီေပးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေလးေတြကို လိုက္လုပ္ၾကည့္ပါ။ သင့္ရဲ႔ ၾကိဳးစား မႈတိုင္းကို သင့္ရဲ႔ မိသားစု ပတ္၀န္းက်င္ ကလဲ အသိအမွတ္ျပဳမွာပါ။ တကယ္ေဆးလိပ္ ျပတ္သြားတာနဲ႔ သူေခၚေဆာင္လာမယ့္ ေရာဂါဆိုးေတြကေန ကင္းေ၀းျပီး စိတ္ခ်မ္းသာ ကုိယ္က်န္းမာနဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ႏုိင္မွာပါ။ အားလံုးဘဲ ေဆးလိပ္နဲ႔ ခပ္ေ၀းေ၀းေလးမွာ ေနၾကရေအာင္ေနာ္။ အားလံုးဘဲ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ လူမႈဘ၀ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္။


ဒီပို႔စ္ေလးအတြင္း ေဆးလိပ္ျဖတ္ၾကရေအာင္ေနာ္ ဟူေသာ ပုိ႔စ္ေလးအား ေ၀မွ်ဖို႔ လင့္ခ္ခြင့္ ေပးခဲ့ေသာ ခ်စ္မ မဇင္ အား အထူးပင္ေက်းဇူးတင္ရွိပါသည္။

Read More...

Habit vs Health


ေကာင္းေသာ အေလ႔အက်င္႔ အေလ႔အထသည္ က်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစေပမယ္႔ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ႔ အေလ႔အထေတြ က်န္းမာေရးနဲ႔ မေလ်ာ္ညီစြာ ေနထိုင္ျခင္းေတြဟာ ေရာဂါျဖစ္ေစပါတယ္။



New England Journal of Medicine မွာ ဒီအပတ္အတြက္ တင္လာတဲ႔ Picture Story တစ္ခု အေၾကာင္း ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ ၁၈ ႏွစ္တဲ႔။ ဗိုက္ေအာင္႔လို႔တဲ႔ ။ ဗိုက္အေပၚဘက္ ဗယ္ဘက္အျခမ္းမွာ ေအာင္႔ေနတာ ၅လၾကာေလာက္ရွိပါျပီ ဆိုျပီး ေရာက္လာတယ္။ အစာစားျပီး အန္ခ်င္တယ္။ ဗိုက္ေအာင္႔ရံုမကဘူး။ ဗိုက္ကတင္းေနတယ္။ ၅လအတြင္း ေပါင္၄၀ေလာက္ေလ်ာ႔သြားတယ္ ဆိုတာ နည္းနည္းေနာေနာမွ မဟုတ္တာ။ စမ္းၾကည္႔ေတာ႔ ဗိုက္ဟာ တကယ္တင္းေနတာပါပဲတဲ႔။ ရင္ညြန္႔မွာ မာမာအလံုးေတြ႔ရတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာ ဓာတ္မွန္နဲ႔ ပိုေသခ်ာသြားတယ္။ အစာအိမ္မွာ အလံုးတစ္လံုးျဖစ္ေနတာပဲ။ ေတာ္ေသးတာက အစာအိမ္ထဲမွာ ေနရာယူထားေပမယ္႔ အစာအိမ္တစ္ခုလံုးကို အျပည္႔ေနရာယူထားတာ မဟုတ္ေသးဘူး။ အစာအိမ္ကေန အူကို သြားမယ္႔ အစာေတြကို ထြက္ေပါက္မပိတ္ေသးဘူး။ အစာေရမ်ိဳျပြန္ကေန အစာအိမ္ကို မွန္ေျပာင္းၾကည္႔ေတာ႔ .... အစာအိမ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ႔ အလံုးက ဆံပင္ထံုးအလံုးၾကီးပဲ။ ျပဳစားခံထားရသလားပဲ။ :)

တကယ္ေသခ်ာေမးေတာ႔မွ ေကာင္မေလးက ဆံပင္ၾကိဳက္တာကိုး။ စား စားပစ္တာ။ အခုလို ေရာဂါမျဖစ္လာဘူး။ ဘာလကၡဏာမွ မျပလာဘူးဆိုရင္ ဆံပင္ထံုးအလံုးၾကီးက ပိုၾကီးလာမယ္႔ အလားအလာရွိတယ္။ အခု ခြဲထုတ္ပစ္လိုက္တာ 37.5 X 17.5 X 17.5 စင္တီမီတာ ၾကီးတယ္။
အခုေတာ႔ ေကာင္မေလးမွာ ဘာေ၀ဒနာမွ မရွိေတာ႔ပါဘူး။ ခြဲျပီးစိတ္ျပီး တစ္ႏွစ္ေတာင္ၾကာခဲ႔ျပီပဲ။ ဆံပင္ စားတဲ႔ အေလ႔အက်င္႔ကိုလည္း ေဖ်ာက္လိုက္ပါျပီဆိုပါတယ္။
Source : http://content.nejm.org/cgi/content/full/357/21/e23#F1

Read More...

About Title and Body Fonts

မိတ္ေဆြမ်ား ခင္ဗ်ား

စုေပါင္း ဘေလာက္ေလး ၿမိဳင္ၿမိဳင္ဆိုင္ဆိုင္ ရွိလာတာ ေတြ႔ရသည့္အတြက္ ေက်းဇူးတင္ ၀မ္းသာမိပါတယ္။ ဘေလာက္ ဖတ္သူမ်ား ပိုမို အဆင္ေျပေစရန္ အတြက္ ျမန္မာ ႏွင့္ အဂၤလိပ္ ေဖာင့္မ်ား အေၾကာင္း အနည္းငယ္ ရွင္းလင္းပါရေစ။


လက္ရွိ တင္းပလိတ္ ဒီဇိုင္း အရ ေခါင္းစဥ္ (Title) ကို အဂၤလိပ္လို ေရးသားပါက ပိုမို အစဥ္ေျပပါတယ္။ ေခါင္းစဥ္ေဖာင့္ အေရာင္ ႏွင့္ ပံုစံ မွာ အျခား အဆင္အျပင္မ်ား ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ ရွိေအာင္ စီစဥ္ထားေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ ေခါင္းစဥ္တြင္ အဂၤလိပ္လို ေရးသားျခင္း၏ အျခား အားသားခ်က္မ်ားမွာ
  • ဂူးဂဲလ္ search တြင္ ရွာေဖြပါက တိုက္ရိုက္ ေတြ႔ရွိႏိုင္ျခင္း
  • Blog archive တြင္ ရွာေဖြရလြယ္ျခင္း
  • ျမန္မာစာ မဖတ္တတ္သူမ်ား အေနျဖင့္ ေခါင္းစဥ္ကို ၾကည့္ရံုျဖင့္ စာပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ၿပီး မိမိ၏ ရံုး၊ အဖြဲ႔အစည္း အတြင္းရွိ အျခား ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားကို ညႊန္းဆိုႏိုင္ျခင္း
တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ေခါင္းစဥ္ကို ျမန္မာလို ေရးသားလို႔လည္း ရပါတယ္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ရန္ ေခါင္းစဥ္ေရးသားရာတြင္ ေဇာ္ဂ်ီေဖာင့္ကို ေၾကျငာ (declare) ေပးရပါမယ္။

စာကိုယ္ ေရးသားရာတြင္ နဂို ျပင္ဆင္ေပးထားေသာ ေဇာ္ဂ်ီေဖာင့္ ေၾကျငာခ်က္ (declaration) ကို အမွတ္တမဲ့ ဖ်က္မိပါက ျမန္မာစာ ေကာင္းေကာင္း မေပၚပဲ question marks မ်ားသာ ေပၚေနတတ္ပါတယ္။ ထိုအခါတြင္ စာကိုယ္ ကိုလည္း ေဇာ္ဂ်ီေဖာင့္ ျပန္ၿပီး ေၾကျငာေပးလိုက္ပါ။

မရွင္းလင္းပါက ဤပို႔စ္တြင္ မွတ္ခ်က္ေရးျခင္းျဖင့္ ေမးျမန္းေပးပါရန္။

ခင္မင္စြာျဖင့္
ရဲမြန္

Read More...

Thursday, November 22, 2007

TOF

က်ိန္စာသင့္ေနသူေလးမ်ား



ကြၽန္ေတာ္တင္ၿပမယ့္ က်ိန္စာသင့္ေနသူေလးေတြကေတာ့ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါရွင္ေလးမ်ားအေၾကာင္းပါ ။ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည့္အထဲက TOF ( Tetralogy Of Fallot ) လို႕ေခၚတဲ့ ႏွလံုးေရာဂါအမ်ိဳးအစားကို ခံစားေနၾကရတာပါ။ ဒီလိုေရာဂါရွင္ေလးေတြဟာ မၾကာခဏဆိုသလို ရုတ္တရက္ တစ္ကိုယ္လံုးၿပာႏွမ္းၿပီး ( cyanosis ) ၊ သတိလစ္ၿခင္းမ်ားကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါကို တနည္းအားၿဖင့္ ( Tet Spell or Blue Spell ) လို႕လည္းေခၚၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ က်ိန္စာသင့္ေနသူေလးမ်ား ( သို႕ ) အၿပာေရာင္က်ိန္စာထဲက သူ႕တို႕ေလးေတြအေၾကာင္းကို တင္ၿပေပးလိုက္ပါတယ္။



TOF ( Tetralogy Of Fallot ) ဆုိတာဘာလဲ
TOF ဆိုတာကေတာ့ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါတစ္ခုပါ။ Tetra ဆိုတာ ေလးခု ၊ ေလးမ်ိဳး ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီေရာဂါမွာ ထင္ရွားတဲ့ လကၡဏာအခ်က္ ၄ ခ်က္ရွိတဲ့အတြက္ tetra ဆိုတဲ့စကားလံုးကို အသံုးၿပဳထားတာပါ။ Fallot ဆိုတာကေတာ့ ဒီေရာဂါကို စတင္ တင္ၿပခဲ့သူ ၿပင္သစ္ေဆးပညာရွင္ Etienne Fallot ရဲ႕အမည္ကို ဂုဏ္ၿပဳေခၚဆိုထားၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၈၈ ခုႏွစ္မွာ တင္ၿပခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ TOF မွာ ပါရွိတဲ့ အဓိကလကၡဏာ ၄ ခုကေတာ့ -

၁။ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ခန္း ႏွစ္ခုၾကားရွိ နံရံတြင္ အေပါက္ပါရွိၿခင္း ( VSD - Ventricular Septal Defect )။
၂။ အဆုတ္ေသြးေၾကာမၾကီးက်ဥ္းေၿမာင္းေနၿခင္း ( Pulmonary Stenosis ) - ဒီေနရာမွာ ၂ မ်ိဳးထပ္ခြဲႏိုင္ပါတယ္။ အဆို႕ရွင္မ်ားက်ဥ္းေၿမာင္းေနပါက ( Pulmonary Valvular Stenosis ) လို႕ေခၚၿပီး ၊ အဆို႕ရွင္ေတြရဲ႕ ေအာက္နားမွာက်ဥ္းေၿမာင္းေနပါက ( Infundibular Stenosis ) လို႕ေခၚပါတယ္။
၃။ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီး ေနရာလြဲမွားစြာတည္ရွိၿခင္း ( Overriding Of Aorta )။
၄။ ႏွလံုးညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္း ၾကြက္သားမ်ား သာမန္ထက္ၾကီးထြားလာၿခင္း ( Right Ventricular Hypertrophy )။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

အၿဖစ္မ်ားတတ္ပါသလား
ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါေတြရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ကေလးငယ္ ၁၅၀၀ ေမြးမယ္ဆိုရင္ TOF တစ္ေယာက္ပါရွိပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီလို ကေလးငယ္ေလးေတြ အေၿမာက္အမ်ားရွိပါတယ္။ TOF ဟာ အၿခားေသာ ေမြးရာပါေရာဂါမ်ား ( ဥပမာ - Down's Syndrome ) ႏွင့္လည္း အတူတူတြဲဖက္ေတြ႕ရွိရတတ္ပါတယ္။

ႏွလံုးႏွင့္ ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းပံု
TOF အေၾကာင္းကို နားလည္သေဘာေပါက္ဖို႕အတြက္ က်န္းမာတဲ့ ႏွလံုးတစ္ခုဘယ္လို အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာကို ဦးစြာသိရွိဖို႕လိုပါတယ္။ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ႏွလံုးဟာ အဲဒီကေလးရဲ႕ လက္သီးဆုပ္ ပမာဏခန္႕သာရွိၿပီး ၊ တစ္ေန႕ကို အၾကိမ္ ၁၀၀,၀၀၀ ထိခုန္ပါတယ္။ ႏွစ္လံုးရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခန္း၄ ခန္းရွိပါတယ္-
*ေသြး၀င္ခန္း ( Atrium )ႏွစ္ခန္း၊
*ေသြးလႊတ္ခန္း ( ventricle ) ႏွစ္ခန္းပါရွိပါတယ္။
ေသြး၀င္ခန္းတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကားမွာ ပိုုင္းၿခားထားေပးတဲ့ နံရ
ံ ( Atrial Spetum ) ပါရွိသလို ၊ ေသြးလႊတ္ခန္းတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကားမွာလဲ ပိုင္းၿခားထားေပးတဲ့ နံရံ ( Ventricular Septum )ပါရွိပါတယ္။ ေသြး၀င္ခန္းနဲ႕ ေသြးလႊတ္ခန္းေတြကိုေတာ့ အဆို႕ရွင္ ( Valve ) ေတြနဲ႕ ပိုင္းၿခားထားပါတယ္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
ႏွလံုး၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား
လူတစ္ေယာက္အသက္ရွင္ဖို႕ အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ေနတာကေတာ့ ေအာက္စီဂ်င္ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဆဲလ္ေတြရွင္သန္ဖို႕ ၊ အဂၤ ါအစိတ္အပိုင္းေတြ ပုံမွန္အတိုင္းအလုပ္လုပ္ဖို႕ ေအာက္စီဂ်င္ဟာ အဓိက ေရးပါတဲ့ အခန္းကေန ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလို ေအာက္စီဂ်င္ကို ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းအသီးသီးက အသံုးၿပဳႏိုင္ဖို႕အတြက္ အဆုတ္နဲ႕ ႏွလံုး အပါအ၀င္ ေသြးလွည့္ပတ္မႈစနစ္ အားလံုးက လုပ္ေဆာင္ေပးၾကပါတယ္။ ေလထဲမွာပါလာတဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ေတြဟာ အဆုတ္ကေနတစ္ဆင့္ အဆုတ္ထဲမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာေတြထဲက ေသြးထဲကုိေရာက္ရွိသြားၾကပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ အဲဒီလို ေအာက္စီဂ်င္ၿပည့္၀ေနတဲ့ေသြးေတြကို ႏွလံုးဆီကို သယ္ေဆာင္သြားပါတယ္။ ႏွလံုးရဲ႕ ဘယ္ဘက္ေသြး၀င္ခန္းအတြင္းေရာက္ရွိလာပါတယ္။ထို႕ေနာက္ အဆို႕ရွင္ ( Mitral Valve ) ကိုၿဖတ္သန္းကာ ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းေရာက္ရွိပါတယ္။ ထိုမွတဆင့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီးကို ၿဖတ္သန္းကာ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းအသီးသီးဆီကိုေရာက္ရွိသြားပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ေတြကို အသံုးၿပဳၿပီးတဲ့အခါမွာ မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာင္ဆိုဒ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။ အဲဒီ ဓါတ္ပစၥည္းေတြဟာ ေသြးထဲကိုေရာက္ရွိလာၿပီး ေသြးၿပန္ေၾကာမ်ားမွတဆင့္ ႏွလံုးရဲ႕ ညာဘက္ ေသြး၀င္ခန္းထဲကို ေရာက္ပါတယ္။ညာဘက္ ေသြး၀င္ခန္းမွတဆင့္ အဆို႕ရွင္ ( Tricuspid Valve ) ကိုၿဖတ္သန္းၿပီး ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းထဲကိုေရာက္ရွိလာပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ အဆုတ္ထဲကိုၿပန္လည္ေရာက္ရွိၿပီး ကာဗြန္ဒိုင္ေအာင္ဆိုဒ္ေတြကို စြန္႕ထုတ္ၿပီး ၊ ေအာက္စီဂ်င္ကို ၿပန္လည္ သယ္ယူပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ႏွလံုးနဲ႕ ေသြးလည္ပတ္မႈအဖြဲ႕အစည္း ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈပဲၿဖစ္ပါတယ္။

TOF တြင္ ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းပံု
TOF မွာ ခႏၶာကိုယ္ကေန ႏွလံုးထဲကို၀င္ေရာက္လာတဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ေတြသာပါ၀င္တဲ့ ေသြး ( Deoxygenated Blood ) ေတြဟာ ႏွလံုးရဲ႕ ညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းထဲကိုေရာက္ရွိလာပါတယ္။ သာမန္ႏွလံုးတြင္ ညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းထဲကေသြးေတြဟာ အဆုတ္ေသြးေၾကာကိုၿဖတ္သန္းၿပီး အဆုတ္ဆီကိုေရာက္ရွိရမယ့္အစား ၊ TOF တြင္အဆုတ္ေသြးေၾကာက်ဥ္းေၿမာင္းေနတဲ့အတြက္ ေသြးေတြဟာ အဆုတ္ဆီကို မ၀င္ေရာက္ႏိုင္ဘဲ ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းထဲမွာ စုေအာင္းေနပါတယ္။ ထိုအခါ ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္း အတြင္း ေသြးဖိအားမ်ားလာပါတယ္။ ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းဟာ သာမန္ထက္ပိုအလုပ္လုပ္ရတဲ့အတြက္ ေသြးလႊတ္ခန္းၾကြက္သားေတြဟာ သာမန္ထက္ပိုၾကီးထြားလာပါတယ္ ( Ventricular Hypertrophy )။ ဒီလိုေသြးဖိအားေတြမ်ားလာတဲ့ အခါ ညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ပါတဲ့ေသြးေတြဟာ ေသြးလႊတ္ခန္းႏွစ္ခုၾကားမွာရွိတဲ့ အေပါက္ကတဆင့္ ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းေရာက္ရွိသြားၿပီး အဆုတ္ကေနလာတဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ပါတဲ့ ေသြး ( Oxygenated Blood ) ေတြနဲ႕ေရာသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းမွ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြဆီကို သြားတဲ့ ေသြးေတြဟာ ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးပါ၀င္တဲ့အတြက္ ဆဲလ္မ်ားတြင္ လံုေလာက္တဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ပမာဏကို မရၾကပါဘူး။ ေအာက္စီဂ်င္မလံုေလာက္တဲ့အတြက္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာလည္း ပံုမွန္အတိုင္းမလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး ။ ဥပမာ - ဦးေႏွာက္ဆီသို႕ ေအာက္စီဂ်င္မလံုေလာက္ပါက ဦးေႏွာက္ဆဲလ္မ်ားေသဆံုးသြားၿပီး အသက္ဆံုးရႈံးမႈမ်ား ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ေအာက္စီဂ်င္မလံုေလာက္တဲ့ လကၡဏာေတြအေနနဲ႕ ၿပာႏွမ္းၿခင္း ( Cyanosis ) ၊ သတိလစ္ၿခင္း ( Loss of consciousness ) တို႕ကိုေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
ေသြးလည္ပတ္စီးဆင္းပံု
ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရတာလဲ
TOF ၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကိုေတာ့ မသိရွိရေသးပါဘူး ။ မ်ိဳးရိုးလိုက္ၿခင္းေၾကာင့္လဲ ဒီေရာဂါရႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ - မိဘမ်ားတြင္ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါတစ္ခုခုရွိပါက ေမြးလာေသာကေလးမွာ TOF ၿဖစ္ႏိုင္ေၿခရွိပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ မ်ိဳးရိုးဗီဇႏွင့္ဆိုင္ေသာေမြးရာပါ ေရာဂါမ်ား ( ဥပမာ - Down's Syndrome , DiGeorge's Syndrome ) တြင္ TOF ကိုပါ တြဲဖက္ေတြ႕ရွိရေလ့ရွိပါတယ္။ ေရာဂါၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကိုမသိရွိေပမယ့္ ေအာက္ပါအေၿခအေနေတြေၾကာင့္ TOF ၿဖစ္ႏိုင္တယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။
၁။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ား အရက္( Alcohol ) ေသာက္ၿခင္း ။
၂။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ား အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္း ( Poor nutrition during pregnancy )။
၃။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ( Viral Infection ) ခံစားရၿခင္း ။( eg. German Measles- rubella )
၄။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္တြင္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ( Diabetes ) ရွိၿခင္း ။
၅။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္၏ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿခင္း ။

လကၡဏာမ်ား
TOF ကေလးငယ္ေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
၁။ ေအာက္စီဂ်င္ပမာဏေလွ်ာ့နည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၿပာႏွမ္းၿခင္း ( Cyanosis ) ၊ အထူးသၿဖင့္ မ်က္ႏွာ ၊ ႏႈတ္ခမ္းႏွင့္ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြမွာေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
၂။ အပင္ပန္းမခံႏိုင္ၿခင္း ။
၃။အစာစားရာတြင္ခက္ခဲၿခင္း ( Poor Feeding )။
၄။ ၿပင္းထန္ေသာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈမ်ားၿပဳလုပ္ပါက ေအာက္စီဂ်င္ ပမာဏ ရုတ္တရက္က်ဆင္းၿပီး တစ္ကိုယ္လံုးၿပာႏွမ္းကာ သတိလစ္ၿခင္း ( Tet Spells ) ။မၾကာခဏ ခံစားရတတ္ပါတယ္။
၅။ ခႏၶာကိုယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေႏွးေကြးၿခင္း ။
၆။ လက္ေခ်ာင္းထိပ္ေလးမ်ား တင္းပုတ္ကဲ့သို႕ ၾကီးထြားလံုး၀န္းေနၿခင္း ( Clubbing ) ။
Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

၇။ ႏွလံုးတြင္း ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းမႈတြင္ အတားအဆီးရွိေနၿခင္းေၾကာင့္ ႏွလံုးခုန္သံမွာ သာမန္ကဲ့သို႕ မဟုတ္ဘဲ ဆူညံသံမ်ား ရွိေနၿခင္း ( MurMur)။
ဒီလကၡာေတြဟာ ကေလးေမြးဖြားၿပီး ရက္သတၱပါတ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ကေလးဟာ ငိုေနစဥ္ တစ္ကိုယ္လံုးၿပာလာၿပီး သတိလစ္ၿခင္းပံုစံမ်ိဳးအေနၿဖင့္ ေတြ႕ရွိသတိၿပဳမိႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္လိုသိရွိႏိုင္လဲ
အထက္ပါ လကၡာေတြအၿပင္ ေအာက္ပါ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ားေၾကာင့္လဲ သိရွိႏိုင္ပါတယ္။
၁။ Echocardiogram
၂။ ECG - Electrocardiogram
၃။ Chest X'ray
၄။ Pulse Oximetry ၿဖင့္ ေသြးထဲရွိ ေအာက္စီဂ်င္ ပမာဏကိုတိုင္းတာၿခင္း ။
၅။ Cardiac Catheterization

ဘယ္လုိကုသမလဲ
အေရးေပၚကုသၿခင္း
ေသြးအတြင္းေအာက္စီဂ်င္ ရုတ္တရက္က်ဆင္းၿခင္းသည္ အသက္ဆံုးရႈံးမႈကိုၿဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ အေရးေပၚကုသဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ကေလးဟာ ရုတ္တရက္ ၿပာလာၿပီး မူးလဲပါက ကေလးကို ေၿမၿပင္တြင္ ေဘးတစ္ေစာင္းလွဲခ်ထားပါ ။ ထို႕ေနာက္ ကေလး၏ ဒူးေခါင္းကို ရင္ဘတ္ကိုထိေလာက္ေအာင္ ေကြးထားေပးပါ။( Knee-Chest Position ) ။ ဒီပံုစံဟာ ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္တဲ့ပံုစံနဲ႕ဆင္တူပါတယ္။ ကေလးၾကီးေတြဟာ မၾကာခဏ ဒီလိုခံစားဖူးတဲ့အတြက္ ေနာက္တစ္ခါၿဖစ္လာပါက အလိုအေလွ်ာက္ မိမိတို႕ဘာသာ ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ၿပီး ကုသသည့္ အေလ့အက်င့္ရသြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္လိုက္တဲ့အတြက္ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီးထဲမွာရွိတဲ့ ေသြးဖိအားတက္လာပါတယ္။ ထိုမွတဆင့္ ဘယ္ဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းမအတြင္းရွိေသြးဖိအားပါတက္လာၿပီး ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းမွေသြး( Deoxygenated blood ) မ်ား ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္း၀င္ေရာက္ၿခင္းကိုေလွ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ထိုသို႕ၿဖင့္ Deoxygenated Blood မ်ား ေသြးအတြင္း၀င္ေရာက္ၿခင္းကိုေလွ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ထိုသို႕လကၡဏာမ်ိဳးခံစားရပါက နီးစပ္ရာ ေဆးရုံ ၊ ေဆးခန္းမ်ားသို႕ သြားေရာက္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ကုသမႈကို ခံယူဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ခြဲစိတ္ကုသၿခင္း
TOF တြင္ရွိေနေသာ ႏွလံုးအတြင္း ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈမ်ားကိုေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ဘယ္ေလာက္ထိအသက္ရွင္ႏိုင္လဲ
ခြဲစိတ္ကုသမႈမခံယူပါက TOF ေ၀ဒနာရွင္မ်ားရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ထိအသက္ရွင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ကာလၾကာရွည္စြာ ၿဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ ႏွလံုး ၊ အဆုတ္ ၊ ေသြးလည္ပတ္မႈႏွင့္ဆိုင္ေသာ အၿခားေသာ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားကုိပါ ခံစားလာရႏိုင္ပါတယ္။

အခ်ဳပ္အားၿဖင့္ဆိုေသာ္ TOF ေ၀ဒနာရွင္ေလးေတြဟာ တစ္သက္လံုး ကုသမႈေတြကို ခံယူဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ သမားေတာ္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးကုသမႈမ်ားလိုအပ္ပါတယ္။ ထို႕အၿပင္ မိဘမ်ားရဲ႕ ေႏြးေထြးစြာ ၿပဳစုယုယမႈေတြဟာလည္း ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ ေ၀ဒနာကို သက္သာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ TOF ကေလးငယ္ေလးမ်ား သက္တမ္းေစ့ေနႏိုင္ေစဖို႕အတြက္ အားလံုး၀ိုင္း၀န္းေစာင့္ေရွာက္ၾကႏိုင္ေစရန္တင္ၿပလိုက္ပါတယ္။ေလးစားစြာၿဖင့္ -

ကိုးကားစာရင္း -

၁။ Nelson Textbook of Pediatrics , 17th edition.
၂။http://www.achaheart.org/resource/icon_cheartdefects_tdf.php#whatlongterm
၃။http://en.wikipedia.org/wiki/Tetralogy_of_fallot
၄။http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=11071
၅။http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/tof/tof_summary.html
၆။http://www.cincinnatichildrens.org/health/heart-encyclopedia/anomalies/tof.htm
၇။http://www.mayoclinic.com/health/tetralogy-of-fallot/DS00615/DSECTION=4
၈။http://www.emedicine.com/EMERG/topic575.htm
၉။http://www.emedicinehealth.com/tetralogy_of_fallot/article_em.htm
၁၀။http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001567.htm#Causes,%20incidence,%20and%20risk%20factors

Read More...

Tuesday, November 20, 2007

Depression

စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္

စိတ္က်ျခင္း ေ၀ဒနာဟာ သူ႔ဘာသာ ေပ်ာက္သြားတတ္တဲ့ ေ၀ဒနာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ မိမိကုိယ္ တိုင္ကလည္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေလးေတြ လုပ္ျပီး ကုိယ့္ကိုယ္ကို အားေပးတတ္ ရပါမယ္။ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ႏိုင္တဲ့သူေတြနဲ႔ Talk Therapy ေလးေတြ ယူတာအျပင္ ကုိယ္တိုင္ကိုယ္ က် ေနထိုင္မႈပံုစံေလးေတြ ေျပာင္းေပးျခင္းအားျဖင့္ တဘက္တလမ္းကေန စိတ္ကိုျပန္လည္ တက္ၾကြ လန္းဆန္းလာေစ ပါလိမ့္မယ္။ ဒီအခ်က္ေလးေတြက အနည္းနဲ႔ အမ်ားေတာ့ ကူညီႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။


(၁) ေလ့က်င့္ခန္းေလးေတြ လုပ္ၾကည့္မယ္

စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရသူ တေယာက္ဟာ သာမန္လူလို တက္တက္ၾကြၾကြနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္း အားကစားေလးေတြ လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကိဳးစားျပီးေတာ့ လုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါ။ ကိုယ္တေယာက္တည္း စိတ္မပါရင္ သူငယ္ခ်င္း မိတ္ေဆြတေယာက္ကိုပါ အေဖာ္ညွိျပီး စိတ္ပါလာ ေအာင္လုပ္ပါ။ တေန႔ကို အနည္းဆံုး ၁၅ မိနစ္ကေန နာရီ၀က္ထိ လမ္းေလ်ာက္ေပး ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ကုိယ္ႏွစ္သက္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေလးေတြ စက္ဘီးစီးတာ၊ ေျပးတာ စသျဖင့္ ကိုယ္၀ါသနာပါတဲ့ အားကစားတခုခုကို လုပ္ေပးပါ။ ေယာဂက်င့္စဥ္ကို က်င့္တတ္ရင္လည္း ေယာဂက်င့္ေပးပါ။ အသက္ရႈေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေပးျခင္း၊ တရားထိုင္ျခင္း ကလည္း စိတ္ကို တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္းမႈေလးေတြ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း တခုမဟုတ္ တခုကိုေတာ့ ၾကိဳးစားျပီး လုပ္ၾကည့္ေပးပါ။ အစပ်ိဳးျပီး လုပ္မိလိုက္တာနဲ႔ တေျဖးေျဖးခ်င္း စိတ္ျပန္ပါလာမွာပါ။

(၂) အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ ၾကိဳးစားျပီးစားေပးပါ

စိတ္က်ေနသူတေယာက္ဟာ လံုး၀စားခ်င္စိတ္မရွိတာ ျဖစ္ႏိုင္သလို ပံုမွန္ထက္ ပိုစားတဲ့ အမူအက်င့္ေလး အျဖစ္လည္း ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ခံစားရသူ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူညီတတ္ပါဘူး။ အေရးၾကီးဆံုးက အာဟာရျပည့္၀ေအာင္ မွ်မွ်တတေလး ၾကိဳးစားျပီး စားေပးဖို႔ပါ။ အစာကို ပံုမွန္စားေပးျခင္းကလည္း လူတေယာက္ရဲ႔ mood ေပၚမွာ သက္ေရာက္မႈေလးေတြ ရွိပါတယ္။ဘာမွ မစားခ်င္ဘူး ဆိုရင္ေတာင္ အသီးအႏွံေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကို မ်ားမ်ားစားေပးပါ။

(၃) အေျဖရွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျပသာနာထဲမွာ နစ္မေနပါနဲ႔

ကိုယ္ဘာေၾကာင့္ ဒီလို စိတ္မတက္မၾကြ ျဖစ္ေနရလည္း ျပန္သံုးသပ္ျပီး အေျဖရွာပါ။ ဘာေၾကာင့္ဆိုတာသိရင္ ကုိယ္ရင္းႏွီးသူ တေယာက္နဲ႔ ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ပါ။ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းကို စဥ္းစားပါ။ တေယာက္ေယာက္ကို ကုိယ့္ျပသာနာကို ထုတ္ေျပာလိုက္တာ ကလည္း စိတ္ကုိေပါ့ပါးေစတာ အမွန္ပါ။ ျပသာနာထဲမွာ တ၀ဲလည္လည္နဲ႔ စိတ္ကို နစ္မထားဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။

(၄) ကိုယ့္စိတ္ေပ်ာ္တာေလးေတြလုပ္ေပးပါ

စိတ္က်ျခင္းကို ခံစားရရင္ လူတေယာက္ရဲ႔ စြမ္းရည္ႏွင့္ သူ႔ရဲ႔ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေတြကို ပါ ထိခိုက္ေစတတ္ပါတယ္။ ထိုအခါမ်ိဳးမွာ ကိုယ္၀ါသနာပါတဲ့ တခုခုကို လုပ္ေနေပးပါ။ ပန္းခ်ီဆြဲတာ ျဖစ္ျဖစ္၊ သီခ်င္းနားေထာင္တာ ျဖစ္ျဖစ္၊ တခုခုကို လုပ္ျပီး စိတ္ကို ထြက္ေပါက္ေပးပါ။ ဟာသ ရုပ္ရွင္ေတြ ၾကည့္ေပးပါ။ တေျဖးေျဖးနဲ႔ စိတ္ျပန္လည္ ႏိုးၾကြလာေအာင္ လုပ္ယူပါ။

(၅) အေကာင္းျမင္ပါ

စိတ္က် ေ၀ဒနာကို ခံစားေနရရင္ ဘယ္အရာမွ အေကာင္းမျမင္ႏိုင္ေတာ့တာ သဘာ၀ပါ။ ၾကိဳးစားျပီး အေကာင္းျမင္ေပးပါ။ ကိုယ္အရင္က ေပ်ာ္ရႊင္ခဲ့တာေလးေတြကို ျပန္စဥ္းစားပါ။ ေထာင့္စံုကေန အေကာင္းဘက္ ေရာက္ေအာင္ လွည့္ေတြးေပးပါ။

အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားေနရရင္ စိတ္ကို ပိတ္ေလွာင္မထားဖို႔ပါ။ ဘယ္အရာမွ လုပ္ဖို႔စိတ္မပါရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး ကုိယ္ခင္မင္တဲ့ သူေတြနဲ႔ စကားစျမည္ေျပာပါ။ ကိုယ့္ကိုလည္း သူတို႔က ကူညီခ်င္မွာပါ။ ကိုယ္ျဖစ္ေနတာေတြကို ေ၀မွ်ေပးႏိုင္ တဲ့အခါမွာ အေျဖဆိုတာကိုလည္း ေတြ႔လာမွာပါ။ အဓိက က စိတ္ရွည္ပါ။ အခ်ိန္ယူျပီး ကုိယ့္စိတ္ကို ျပင္ယူပါ။ ခုျဖစ္ခုေပ်ာက္ ေ၀ဒနာမ်ိဳး မဟုတ္တာကို လက္ခံပါ။ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ အထက္က အခ်က္ေလးေတြကုိ ၾကိဳးစားျပီး လုပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တနည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ စိတ္ျပန္လည္ ႏိုးၾကြလာျပီး ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့မႈကို ရရွိႏိုင္မွာပါ။ အားလံုးဘဲ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ လူမႈဘ၀ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္။

Read More...

Sunday, November 18, 2007

Depression

စိတ္ဖိစီးမႈေတြနဲ႔ လႈပ္ရွားရုန္းကန္ရတဲ့ ဘ၀ၾကီးမွာ လူတိုင္းကိုယ္စီ စိတ္မခ်မ္းေျမ႔မႈ ေလးေတြ ၾကံဳရစျမဲပါ။ ဒါေပမယ့္ ထိုခဏတာ စိတ္မၾကည္လင္ မႈေလးေတြက အခ်ိန္ယူျပီး ေျဖေဖ်ာက္ လိုက္ရင္ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားတတ္ပါတယ္။ Depression ဆိုတဲ့ စိတ္က် ေ၀ဒနာကေတာ့ ပိုျပီးျပင္းထန္ တဲ့ စိတ္ခံစားမႈမ်ိဳးပါ။ လူတေယာက္ဟာ စိတ္က်ျခင္းေ၀ဒနာကို ခံစားရျပီဆိုရင္ အလိုအေလ်ာက္ ၀မ္းနည္းေနတတ္မယ္၊ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈေတြလည္း နည္းပါးလာမယ္၊ ကုိယ္ေန႔တဓူ၀ လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္ေတြမွာလည္း စိတ္၀င္စားမႈ ေလ်ာ့ပါးလာမယ္။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္လည္း တန္ဖိုးမရွိတဲ့ လူသား တေယာက္လို႔ ျမင္လာျပီး အဲလိုစိတ္ခံစားမႈေလး ေတြကို ရက္ေပါင္း လေပါင္းမ်ားစြာ ခံစားေနရျပီဆိုရင္ Depression ေခၚ စိတ္က်ျခင္းေ၀ဒနာကို ခံစားေနရျပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။



စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရျခင္းနဲ႔ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ဘယ္လိုဆက္ႏြယ္ေနမလဲ


လူ႔ဦးေႏွာက္ထဲမွာ nerve ေၾကာလို႔ ေခၚတဲ့ အာရံုေၾကာေလးေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကား သတင္း အခ်က္အလက္ ေလးေတြေပးပို႔ေနတဲ့ neurotransmitter ေလးေတြ ပါရွိပါတယ္။ အခ်ိဳ႔ေသာ neurotransmitter ေလးေတြဟာ လူတေယာက္ရဲ႔ စိတ္ခံစားမႈေလးေတြကို ထိန္းညွိေပးပါတယ္။ ၄င္း neurotransmitter ေလးေတြ ေႏွးေကြးစြာ လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ လူေတြမွာ ေဒါသထြက္ စိတ္တုိ လြယ္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း ေတြျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေဆးပညာအရ ဆိုပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ စိတ္က်ျခင္း ေ၀ဒနာကို ခံစားရသလဲ

အမွန္ဆိုရင္ စိတ္က်ျခင္းကိုျဖစ္ေစတဲ့ တိတိပပ အေၾကာင္းျပခ်က္ ဆိုတာထက္ လူတေယာက္ရဲ႔ ဘ၀အျဖစ္အပ်က္ ေလးေတြနဲ႔ သူရွင္သန္လႈပ္ရွားရတဲ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႔ လႊမ္းမိုးမႈေလး ေတြေၾကာင့္ စိတ္က်ျခင္း ဆိုတာကို ခံစားရတာမ်ားပါတယ္။

ဘယ္လိုလကၡဏာေလးေတြျပမလဲ

(၁) အခ်ိန္ကာလအေတာ္ၾကာ ေျဖသိမ့္မရႏိုင္ဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ၀မ္းနည္းေနျခင္း

(၂) တကိုယ္လံုး အားအင္မရွိဘဲ ႏံုးခ်ည့္ေနျခင္း

(၃) မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔လည္း နီးနီးကပ္ကပ္ မဆက္ဆံပဲ တကိုယ္တည္း သီးသန္႔ေနလာျခင္း

(၄) ကုိယ္အရင္က ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ အလုပ္ေတြကိုလည္း စိတ္မပါေတာ့ျခင္း

(၅) အလုပ္တခုခု လုပ္ပါကလည္း အာရုဏ္စူးစိုက္မႈ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း

(၆) အလိုလိုေနရင္း စိတ္အလိုမက်လိုက္၊ ေဒါသထြက္လုိက္ႏွင့္ စိတ္လႈပ္ရွားမႈမ်ားလာျခင္း

(၇) သိသိသာသာကို ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္လာျခင္း သို႔မဟုတ္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်သြားျခင္း

(၈) အိပ္တဲ့အမူအက်င့္ေလးေတြ ေျပာင္းသြားျခင္း (လံုး၀အိပ္မေပ်ာ္တာ သို႔မဟုတ္ တေနကုန္ အိပ္ေနတတ္ျခင္း)

(၉) ေရာဂါရမယ္ ရွာမရဘဲ တကုိယ္လံုး ႏံုးခ်ိလိုက္ ကိုက္ခဲလိုက္ျဖစ္ျခင္း

(၁၀) ကိုယ့္ကိုယ္ကို အျပစ္ရွိတယ္လို႔ပဲ ခံစားေနရျပီး ကုိယ္ဟာ ဘာမွအသံုးမက်တဲ့ လူအျဖစ္ ထင္ျမင္လာျခင္း

(၁၁) ပစၥဳပၸန္၊ အနာဂတ္ ဘယ္အရာကိုမွ စိတ္မ၀င္စားေတာ့ဘဲ တေျဖးေျဖး ဆိုးလာပါက ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ေသေၾကာင္းၾကံစည္တဲ့အထိ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္

အထက္ပါလကၡဏာေလးေတြထဲက ၅ ခုနဲ႔အထက္ကို အခ်ိန္ကာလ ၂ပတ္နဲ႔ ၂ပတ္အထက္ ခံစား ေနရျပီဆိုရင္ စိတ္က်ျခင္း ေ၀ဒနာကို ခံစားေနရျပီလို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကုထံုးေလးေတြရွိမလဲ

စိတ္က်ျခင္းေ၀ဒနာဟာ စိတ္ေပါ့သြပ္ျပီး ရူးသြပ္ျခင္းနဲ႔ အေျခအေနခ်င္း ကြာျခားပါတယ္။ Depression ျဖစ္တာနဲ႔ Crazy ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔မရပါဘူး။ နားလည္ တတ္ကၽြမ္းတဲ့ စိတ္က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြနဲ႔ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ေဆြးေႏြးမႈေလးေတြ လုပ္မယ္၊ ကိုယ္ခံစားေနရတာေတြကို ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ ႏိုင္တဲ့ Talk Therapy ေလးေတြ လုပ္ေပးမယ္ ဆိုရင္ နဂိုမူလ အရင္လို ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ျပန္ေနႏို္င္မွာပါ။ Anti-depressant လို႔ေခၚတဲ့ ေဆးေလးေတြကိုလည္း စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရသူေတြကို ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ မွီ၀ဲခိုင္း ႏိုင္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာကေတာ့ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားေနရသူကို ပစ္ပယ္မထားဘဲ သူ႔ကို အားေပး ေဆြးေႏြး အၾကံေပးတာေလးေတြကို အခ်ိန္မွီ လုပ္ေပးႏိုင္ဖုိ႔ပါ။ ဒီေ၀ဒနာဟာ ကုသလို႔ မေပ်ာက္တဲ့ ေရာဂါမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးႏိုင္မယ့္ သူမ်ိဳးနဲ႔ ေတြ႔ဆံုျပီး ကုထံုးေလးေတြ ခံယူမယ္ဆိုရင္ အရင္လို က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ ဘ၀မ်ိဳးကို ျပန္လည္ ရရွိႏိုင္မွာပါ။အားလံုးဘဲ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာ လူမႈဘ၀ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္။

စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရျခင္းကို ေနထိုင္မႈ ပံုစံေလးေတြ ေျပာင္းလဲေပးျခင္းႏွင့္ ေ၀ဒနာ ေလ်ာ့ပါး ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း နည္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။

Read More...

Saturday, November 17, 2007

Med 2.0

Med 2.0 ဆိုတာ Web 2.0 Services နဲ႔ Medical Services ကိုတြဲျပီး ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ Web 2.0 Services ေတြမွာ ကၽြန္ေတာ္အသံုးမ်ားတာကေတာ႔ rss feeds, google reader, gmail, facebook, bloglines, blogger,wiki နဲ႔ wired ေတြျဖစ္ပါတယ္။ Medical informations ေတြကို ဂ်ာနယ္ဆိုဒ္ေတြသာမကဘဲ ေဆးပညာနယ္ပယ္က လူေတြရဲ႔ ဘေလာ႔ဂ္ေတြမွာလည္း ဖတ္ပါတယ္။ ၾကိဳက္တဲ႔ ဘေလာ႔ဂ္ေတြကိုဆိုရင္ Subscribe လုပ္ထားလိုက္ပါတယ္။ Google Reader ဟာ ကၽြန္ေတာ္႔အတြက္ကေတာ႔ အီးေမးလ္ေဘာက္စ္နဲ႔ တူပါတယ္။ ၀က္ဆိုဒ္တစ္ခုျပီး တစ္ခု လုိက္ဖြင္႔မေနေတာ႔ပါဘူး။ အသစ္တင္သမွ်ကို အဲဒီကေနဘဲ ေစာင္႔ဖမ္းပါတယ္။ ၾကိဳက္တဲ႔ပို႔စ္ေတြကို အၾကိဳက္ဆံုးပို႔စ္စာရင္းထဲလည္း ထည္႔ထားႏိုင္ပါတယ္။ ဖိုင္းယားေဖာက္စ္အတြက္ဆိုရင္ Google Gears ဆိုတဲ႔ Add-on တစ္ခုပါျပီးေတာ႔ ပို႔စ္ေတြကို offline သိမ္းထားလို႔ ရပါတယ္။
Web 2.0 နဲ႔ပတ္သတ္ျပီးေတာ႔ အခ်က္အလက္ေတြကို ဖလွယ္ဖို႔လို႔ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ Web3.0 Semantic Web or Data Web အျဖစ္ ေနာက္ထပ္မ်ိဴးဆက္တစ္ခု အစျပဳေနပါျပီ။ Med 2.0 ဆိုေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆးပညာဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဖလွယ္ႏိုင္တဲ႔ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ Med 2.0 မွာ Medical Wiki ကေတာ႔ the future of Medicine ပါပဲ။ Ask Dr.Wiki ဆိုတဲ႔ ဆုိဒ္တစ္ခုေတာ႔ ေတြ႔ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ တကယ္ Medical Wiki သေဘာမ်ိဳး ေသခ်ာပီျပင္ မျဖစ္ေသးပါဘူး။ Ask Dr.Wiki မွာက က႑ေတာ္ေတာ္ စံုလင္ျပီးသားပါ။ ဒါေပမယ္႔ အပ္ဒိတ္မရွိတာရယ္ ပို႔စ္နည္းတာေၾကာင္႔ရယ္ ကၽြန္ေတာ္ေနာက္ပိုင္းသိပ္မ၀င္ျဖစ္ပါဘူး။
အခုေလာေလာဆယ္ၾကိဳက္ေနမိတာကေတာ႔ FaceBook app ေတြပါပဲ။
Public Health နဲ႔ပတ္သတ္ျပီး ဖတ္တဲ႔ ၀က္ဆိုဒ္ေတြကို ညႊန္းလိုပါတယ္။

- Perspectives in Public Health
- Health vs Medicine
- Effect Measure
- Get Ready 4 Flu
- System Thinking and Public Health

Read More...

Sunday, November 11, 2007

Oral Cancer

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူေနမႈပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲေနတာနဲ႕အမွ် ခံတြင္းကင္ဆာဆိုတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ တစ္မ်ိဳးဟာလည္း လူငယ္ထုအတြင္းမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ထိုးေဖာက္ ေနရာယူေနတာကို ေတြ႕ရိွလာၾကရပါတယ္။ အခုႏွစ္ပိုင္းမွာ ခံတြင္းကင္ဆာ ျဖစ္တဲ့သူေတြက အသက္ ၂၄၊ ၂၅ ႏွစ္အရြယ္ေတြ ျဖစ္ေနၾကတာကို ေတြ႕ရိွလာရတယ္လို႕ ေမးရိုးႏွင့္ ခံတြင္းခြဲစိတ္ကု ပညာဌာနက ပါေမာကၡ၊ ဌာနမႈး ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ ဦးကိုကိုေမာင္က ေျပာၾကားထားတာကို ဖတ္ရႈလိုက္ရပါတယ္။




ခံတြင္းကင္ဆာဆိုတာ ခံတြင္းထဲမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ ဆဲလ္ေတြ ႀကီးထြားရွင္သန္ေနတာကေန စပါတယ္။ အဲဒီကေန တံေတြးဂလင္းေတြ၊ တျခား ခံတြင္းထဲ လွ်ာေတြ အာေခါင္ေတြစတဲ့ အဂၤါေတြကို ပ်႕ံႏွံ႕ေရာက္ရိွ ေစကုန္ပါတယ္။ ခံတြင္း ကင္ဆာျဖစ္ရင္ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈ မရိွတာေၾကာင့္ ေပါ့ေပါ့ဆဆ ေနျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကင္ဆာရဲ႕ အႀကိဳလကၡဏာျဖစ္တဲ့ အျဖဴကြက္၊ အနီကြက္ေတြ ျဖစ္လာရင္လည္း သတိမထားမိၾကပါဘူး။ ခံတြင္းမွာ အနီကြက္ေတြ ျဖစ္လာရင္ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ဖို႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွပါတယ္။ အျဖဴကြက္ ျဖစ္လာရင္ေတာ့ ကင္ဆာျဖစ္ဖို႕ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွပါတယ္။ ေရာဂါအႀကိဳ လကၡဏာေတြက လွ်ာမွာျဖစ္တဲ့ အနာေတြ၊ လည္ေခ်ာင္းမွာ ျဖစ္တဲ့အနာေတြနဲ႕လည္း ဆက္စပ္မႈ ရိွေနပါတယ္။
ကြၽန္ေတာ္တို႕ ငယ္ငယ္တုန္းကေတာ့ ကြမ္းစား ေဆးေသာက္တာက လူနည္းစုပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ကြမ္းစားတဲ့လူေတြ အရမ္းကို ေတြ႕ရလာပါတယ္။ အထက္တန္း ေက်ာင္းသားေတြ၊ ပညာတတ္ေတြပါ ကြမ္းစားလာၾကတယ္။ လူငယ္ေတြလည္း အေတာ္ေလး ကြမ္းစားလာၾကပါတယ္။ အထက္တန္း ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ ၁၅ ႏွစ္မွာ စၿပီး ကြမ္းစားရင္ အသက္ ၂၅ မွာ သူ႕ရဲ႕ ကြမ္းစားသက္က ၁၀ ႏွစ္ထဲ ေရာက္ေနပါၿပီ။ ေနာက္ အရြယ္က ဖြံ႕ၿဖိဳးေနတဲ့ အရြယ္ဆိုေတာ့ ဆဲလ္ေတြရဲ႕ ႀကီးထြားႏႈန္းကလည္း အရမ္းျမန္ပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ိဳး ကြမ္းစားႏွစ္ရွည္ျဖစ္တာရယ္ အသက္အရြယ္ ငယ္တာေတြရယ္ေၾကာင့္ ခံတြင္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမ်ားလာတဲ့ သေဘာမွာ ရိွလာပါတယ္။ အသက္ႀကီးပိုင္း အသက္ ၄၀ ႏွစ္ ပိုင္းေတြက်ေတာ့ ဆဲလ္ေတြ ႀကီးထြားႏႈန္း ေႏွးသြားတဲ့အတြက္ လူငယ္ေတြေလာက္ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြ ပြါးမ်ားမႈ မမ်ားပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ လူငယ္ေတြမွာ ခံတြင္းကင္ဆာ ျဖစ္တာ ပိုမ်ားလာတာပါ။

ကြမ္းထဲမွာပါတဲ့ ကြမ္းသီး၊ ထံုး၊ ရွားေစး၊ ေဆးရြက္ႀကီးေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ကြမ္းစားရင္ အၾကာႀကီး ငံုထားတတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ေၾကာင့္ ပါးေစာင္၊ လွ်ာရင္း ေအာက္ပိုင္းနဲ႕ သြားဖံုး စတဲ့ ေနရာေတြမွာ ကင္ဆာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အရက္၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္ၿပီး ကြမ္းစားသူေတြမွာ ခံတြင္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ပိုမ်ားပါတယ္။ ကားေမာင္းတဲ့အခါ အိပ္မငိုက္ေအာင္ ကြမ္းတစ္ယာၿပီးတစ္ယာ ဆက္တိုက္ စားတတ္တဲ့ ကားသမားေတြနဲ႕ အလုပ္ၾကမ္းသမားေတြမွာ ခံတြင္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မ်ားတာကို ေတြ႕ရိွရပါတယ္။

အရက္ ေဆးလိပ္ဆိုရင္ ရိုေသသမႈနဲ႕ လူႀကီးမိဘေတြေရွ႕မွာ ေသာက္တဲ့ အေလ့အထ သိပ္မရိွပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကြမ္းၾကေတာ့ ေဆးလိပ္တို႕ အရက္တို႕နဲ႕ ပံုစံမတူသလုိ သေဘာထားက်ပါတယ္။ လူႀကီးမိဘေရွ႕မွာ စားလည္း အဂါရ၀တရား မျဖစ္ဘူးလို႕ ျမင္ၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ကြမ္းဆိုတာကလည္း ေနရာတိုင္းမွာ အလြယ္တကူ ၀ယ္လုိ႕ရေနပါတယ္။ ဘတ္စ္ကား မွတ္တိုင္ေတြ၊ မီးပြိဳင့္ေတြမွာ ကားခဏေလး ရပ္တာနဲ႕တင္ အလြယ္တကူ ၀ယ္လို႕ရတဲ့ အေနအထားေတြေၾကာင့္ လူငယ္ေတြ ကြမ္းပိုစားျဖစ္ၾကပါတယ္။

ခံတြင္းကင္ဆာဟာ ကမၻာမွာ အျဖစ္မ်ားဆံုး ကင္ဆာ ၁၀ မ်ိဳးထဲမွာ နံပါတ္ ၆ အဆင့္မွာ ရိွပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂၀ ေလာက္မွ နံပါတ္ ၅ အဆင့္ေနရာမွာ ရိွၿပီး သည္ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုၿပီး အျဖစ္မ်ားလာတဲ့အတြက္ အဆင့္ ၄ ကို ေရာက္လာတယ္လို႕ သိရပါတယ္။

ခံတြင္းကင္ဆာ ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ ေရာဂါအဆင့္ ၁ နဲ႕ ၂ ေလာက္မွာ သိရင္ ခြဲစိတ္ၿပီး ဓါတ္ေရာင္ျခည္ ကုထံုးနဲ႕ ကုရင္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားစုက လူငယ္ပိုင္းေတြ ျဖစ္ေနေတာ့ ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ ျဖစ္မွာစုိးၿပီး မခဲြစိတ္ခ်င္ၾကဘူး။ ေဆးၿမီးတိုေတြနဲ႕ ကုတာေၾကာင့္ အေျခအေန ပိုဆိုးသြားၾကတာ မ်ားပါတယ္။

ေရာဂါျဖစ္သူအမ်ားစုက မခံမရပ္ႏိုင္ ျဖစ္လာေတာ့မွပဲ ေဆးရံုေဆးခန္းကို လာေရာက္ျပသၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေရာဂါအဆင့္ ၃၊ ၄ ေလာက္ ေရာက္ေနၾကေတာ့ ဓါတ္ကင္ေပးမယ့္လည္း မေပ်ာက္ ၾကေတာ့ပါဘူး။ ေရာဂါလကၡဏာက မနာက်င္ေတာ့ ျဖစ္တာ မၾကာေသးဘူးလို႕ပဲ ထင္ၾကေလ့ ရိွပါတယ္။ ေနာက္ ဓါတ္ကင္တာကိုလည္း ေရာဂါ မေပ်ာက္ဘူးလို႕ အမ်ားစုက ထင္ၾကေသးပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ ေရာဂါလြန္ေနမွန္း မသိၾကဘူး ျဖစ္ေနၾကတာပါ။

ခံတြင္းကင္ဆာေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႕ ကြမ္းစားတဲ့သူ အမ်ားစုဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ခံတြင္းကို ပိုၿပီး ဂရုစိုက္ သင့္ပါတယ္။ ခံတြင္းထဲမွာ အစူးအရွ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ သြားခြၽန္ေတြ ရိွေနမယ္ဆိုရင္ သြားဆရာ၀န္နဲ႕ ျပသသင့္ပါတယ္။ သာမန္လူတစ္ေယာက္ ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႕ ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ ကိုယ့္ရဲ႕ခံတြင္း က်န္းမာေရးကို မွန္မွန္ စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ အရက္ေဆးလိပ္နဲ႕ ကြမ္းစားတာေတြကို ေရွာင္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ျမန္မာလူငယ္ထုအတြင္းမွာ ခံတြင္းကင္ဆာ ေရာဂါအေၾကာင္း သိရိွနားလည္ၿပီး ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ၾကပါေစလို႕ ဆုမြန္ေခြၽလိုက္ပါတယ္။

Credit: Thandar Htwe (Kumudra Journal- No. 278)

Read More...

Monday, November 5, 2007

Gallstone

သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းဆိုတာ

သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္း(gallstone) ဆိုတာက မာေက်ာၿပီးေက်ာက္ခဲနဲ႔ တူတဲ့အရာမ်ိဳး သည္းေျခအိ္တ္ထဲမွာ စုေနတာျဖစ္ပါတယ္။ သည္းေျခအိတ္္(gallbladder) ဆိုတာက အသည္းကေန သည္းေျခၿပြန္(bile duct)မွတဆင့္ အူထဲကိုစီးဆင္းေနတဲ့ သည္းေျခရည္(bile) ေတြ စုေဆာင္းထားတဲ့ အိတ္ငယ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ သည္းေျခရည္က အစာေျခရာမွာ ကူညီေပးတဲ့ အရည္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ အဆီေတြကို ေခ်ဖ်က္တဲ့ေနရာမွာ သည္းေျခဆား(bile salt) ေတြက လြယ္ကူေစဖို့ အေထာက္အကူျပဳေပးပါတယ္။ သည္းေျခရည္ထဲမွာ ဆားအျပင္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းေတြ ျဖစ္တဲ့ အဆီခဲ၊ ဘီလီရူဘင္ ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ေကာ္လက္စေရာ၊ billirubin ဘီလီရူဘင္ေတြ သည္းေျခအိတ္ထဲမွာ လုိအပ္တာထက္ ပိုမို စုလာတဲ့အခါ သည္းေျခမွာ ေက်ာက္တည္ပါတယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းက လကၡဏာေတြ၊ ျပသနာေတြ မျပတတ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕သည္းေျခေက်ာက္ေတြက အူေတြကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္အျပင္ဖက္ကို ထြက္သြားတတ္ႀကပါတယ္။ သည္းေျခအိတ္ရဲ႕ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ေနရာမွာ ေက်ာက္သြားတည္ရင္ေတာ့ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အဆီေတြမ်ားတဲ့ အစာစားၿပီးတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ သည္းေျခအိတ္မွာရွိတဲ့ ႀကြက္သားက သည္းေျခရည္ေတြကို အူေတြထဲကို ညွစ္ထုတ္ေပးပါတယ္။ ၾကြက္သားေတြက သည္းေျခေက်ာက္ကို ညွစ္လိုက္မယ္ ဒါမွမဟုတ္ သည္းေျခေက်ာက္က စီးဆင္းေနတဲ့ အရည္ေတြကိုသာ ပိတ္ဆို႕လိုက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သည္းေျခဟာ ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ နာက်င္ၿပီး ကိုက္ခဲလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္က စီးဆင္းတဲ့ၿပြန္မွာပိတ္ေနၿပီး သည္းေျခရည္ေတြ အူထဲကုိစီးဆင္းလို႔ မရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ဆိုးရြားတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ သည္းေျခေက်ာက္ေတြက စုပံုၿပီး သည္းေျခအိတ္၊ အသည္း(liver)ေတြမွာ ပိုး၀င္ေစတဲ့အျပင္ အနီးအနားမွာရွိတဲ့ သရက္ရြက္(pancreas)ကိုပါ ေယာင္ရမ္းေစပါတယ္။


ဘယ္လိုလူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားသလဲ

သည္းေျခေက်ာက္ အျဖစ္မ်ားႏိုင္တဲ့သူေတြကိုု 5F လို႔ အလြယ္တကူ မွတ္သားလို႔ရနိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့

၁။ Female အမ်ဳိးသမီးမ်ား

၂။ Forty အသက္ ၄၀ေက်ာ္တဲ့သူမ်ား

၃။ Fertile သေႏၶေအာင္ ေသာသူမ်ား

၄။ Fat ၀ေသာသူမ်ား

၅။ Flatulence ေလပြတတ္ေသာ အေလ့ရွိသူမ်ား လို႔ဆိုျပီး အၾကမ္းဖ်င္းမွတ္သားထားနုိင္ပါတယ္။
သည္းေျခေက်ာက္ အသက္၆၀အရြယ္ မိန္းမငါးဦးမွာ တစ္ဦးျဖစ္ေလ့ရွိတာကိုေတြရပါတယ္။ အသက္အရြယ္ႀကီးတဲ့ သူေတြနဲ႕ အ၀လြန္တဲ့လူေတြ သို္႔မဟုတ္ ရုတ္တရက္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ဆင္းတဲ့ သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အၾကိမ္မ်ားစြာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ဖုူး၍ အီစတိုဂ်င္ဟိုမုန္း(estrogen) အမ်ားအၿပားကို ၾကာရွည္စြာ သံုးစြဲခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ သေႏၶတားေဆးသံုးစြဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ေသြးဆံုးၿပီးေနာက္ အစားထိုးဟိုမုန္းေတြကို သံုးစြဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုအၿဖစ္မ်ားပါတယ္။


ဒါဆို ဘယ္လို လကၡဏာေတြ ျပတတ္သလဲ

သည္းေျခေက်ာက္တည္သူေတြရဲ႕၈၀% က ေရာဂါလကၡဏာ ျပေလ့မရွိတဲ့အတြက္ ကုသမႈလည္း မလိုပါဘူး။ အကယ္၍ သည္းေျခေက်ာက္တည္သူက ေအာက္ပါ ေရာဂါလကၡဏာျပလာၿပီဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ့ တိုင္ပင္သင့္ေနပါျပီ။
၁။ ၀မ္းဗိုက္မွာနာက်င္မႈကို ခံစားရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၀မ္းဗိုက္ညာဘက္အျခမ္းမွာ နာက်င္တတ္ျပီး သည္းေျခအိတ္ကလာတဲ့ နာက်င္မႈက ၁၅မိနစ္မွ နာရီမ်ားစြာ ႀကာျမင့္တတ္ပါတယ္။

၂။ အဆီမ်ားတဲ့ အစားအစာေတြက သည္းေျခအိတ္ကို က်ံဳ႕ျခင္း၊ ဆန္႔ျခင္းေတြ ျပဳလုပ္သျဖင့္ အဲဒီလို အစား အစာေတြကို စားမိတဲ့အခါ နာက်င္မႈကို ပိုမိုဆိုး၀ါးေစပါတယ္။

၃။ ေလခ်ဥ္တက္တာ၊ မူးေ၀တာ၊ အစားအေသာက္ပ်က္လာတာ ေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
အမ်ားအားျဖင့္ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းက အျခားေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ သရက္ရြက္ ေယာင္ျခင္း၊ သည္းေျခၿပြန္၊ သည္းေျခအိတ္ေတြမွာ ေရာဂါပိုး၀င္ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထိုေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့အခါ အသား၀ါျခင္း၊ ဖ်ားျခင္းႏွင့္ ၀မ္းဗိုက္တြင္နာက်င္ျခင္းတို႔ကိုလည္း ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။


ဘယ္လိုစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ျပီး သိနိုင္မလဲ

သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းက X-rays ရိုက္လွ်င္ ေဖာ္ျပေလ့မရွိပါဘူး။ ultrasoundျဖင့္သာ အလြယ္တကူ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ultrasound သုိ႔မဟုတ္ CT scan မွာေတြ႔ေသာ္လည္း ေရာဂါလကၡဏာျပ၊မျပ ဆိုတာကေတာ့ ခြဲျခားရခက္ပါတယ္။ အကယ္၍ သည္းေျခေက်ာက္က သည္းေျခရည္သြားလာမႈတြင္ ပိတ္ဆို႔ေနပါက ultrasound တြင္ သည္းေျခၿပြန္ႀကီးေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

ဘာေတြ ျဖစ္တတ္ေသးသလဲ

ေသးငယ္တဲ့ သည္းေျခေက်ာက္ေလးေတြဟာ သူ႕ဖာသာ ခႏၶာကိုယ္အၿပင္ဖက္ကို ထြက္တတ္သလို အူေတြမွတဆင့္လည္း ထြက္သြားပါတယ္။ အဲ့ဒီ့ အေႏွာင့္အယွက္ၿဖစ္ေစတဲ့ ေက်ာက္ေတြဟာ သည္းေျခအိတ္အတြင္းမွာ အေနအထားေၿပာင္းခဲ့မယ္ဆိုရင္ သူ႕ဖာသာ ေကာင္းသြားႏိုင္ေသာ္လည္းပဲ ေရာဂါလကၡဏာျပတဲ့ သည္းေျခေက်ာက္တဲ့သူေတြဟာ ဒဏ္ရာကိုသက္သာေစရန္ ခြဲစိတ္ကုသမႈကို လိုအပ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ခြဲထုတ္ၿပီးသည့္တိုင္ေအာင္ ဒဏ္ရာရဲ႕ လကၡဏာကေတာ့ ျပသေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အလိုလို သက္သာသြားတဲ့ သည္းေျခေက်ာက္ေတြေတာင္ ၂ႏွစ္အတြင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာ ျပန္ျပႏိုင္ပါတယ္။


သည္းေျခမွာ ေက်ာက္မတည္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ၾကမလဲ
ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္ျခင္းကို ေရွာင္ႀကဥ္ႏိုင္ပါက သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္း အျဖစ္နည္းပါတယ္။ အကယ္၍ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က တက္ေနပါက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်က္ခ်င္း က်ေစသည့္ လုပ္ရပ္မ်ား(ေန႕စဥ္၅၀၀ ကယ္လိုရီထက္ ေလွ်ာ့ကာသံုးစြဲၿခင္း) ကို ေရွာင္ႀကဥ္ရပါမယ္။

ပဋိသေႏၶေဆးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးအစရွိတဲ့ ေဆးေတြက သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းကို အျဖစ္မ်ားေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သည္းေၿခေက်ာက္ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အၿခားအေၿခအေနေတြ ၿဖစ္ေပၚလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ပဋိသေႏၶေဆးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား သံုးစြဲျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းသည္ အေမရိကန္ အင္ဒီယန္ေတြ၊ ေသြးနီဥပံုသ႑ာန္ မမွန္ျခင္းေႀကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေသြးအားနည္းေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားနဲ႕ အႀကိမ္မ်ားစြာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ဖူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။

ဒီေလာက္ဆို သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းအေႀကာင္း အတန္အသင့္ သိၿပီလို႔ထင္ပါတယ္ေနာ္။ က်မ ဖတ္မိသမွ် ျပန္ေဖာ္ျပေပးထားတာပါ။ အခုလို ဖတ္ေပးႀကတာကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ေနာ္။

Read More...

Sunday, November 4, 2007

Ectopic Pregnancy

ေနရာလြဲေနသူေလးမ်ား


လူ႕ဘ၀ဆိုတာအလြန္ရခဲပါတယ္။ ခက္ခဲလွတဲ့လူ႕ဘ၀ထဲကိုေရာက္ဖို႕ မိခင္၀မ္းထဲမွာ ကိုးလလြယ္ ၊ ဆယ္လဖြားၿမင္ကာ လူရယ္လို႕ၿဖစ္လာၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က ေလာကၾကီးထဲကို အဆင္ေၿပေၿပနဲ႕ေရာက္လာၾကသလို ၊ အခ်ိဳ႕ကလည္း အဆင္မေၿပမႈေပါင္းမ်ားစြာနဲ႕ ေရာက္လာၾကပါတယ္။ ဒီလိုလြဲမွားမႈေတြထဲမွာ သူတို႕ေလးေတြဟာလည္း လြဲမွားၿခင္းမ်ားစြာနဲ႕ လူ႕ဘ၀ထဲကို ၀င္ေရာက္ဖို႕အေၾကာင္းဖန္လာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္အေၾကာင္းမလွခဲ့ၾကလို႕ လူသားတစ္ေယာက္ၿဖစ္ခြင့္မရခဲ့ၾကပါဘူး။ သူတို႕ေလးေတြရဲ႕ လြဲမွားမႈေတြကို ပိုက္ေထြးခဲ့ရသူမိခင္ေတြမွာလဲ အခက္အခဲေပါင္းမ်ားစြာနဲ႕ ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရသလို ၊ မိမိတို႕အသက္ကုိပါ ရင္းႏွီးခဲ့ရသူေတြရွိပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ သူတို႕ေလးေတြ ၊ တနည္းအားၿဖင့္ လူသားအေလာင္အလ်ာေလးေတြမွာ ဘာေတြလြဲမွားေနၾကတာလဲ ။ သူတို႕ေလးေတြလြဲေနတာကေတာ့ ေနရာလြဲမွားမႈပဲၿဖစ္ပါတယ္။ လူရယ္လို႕မၿဖစ္ခင္ကတည္းက လြဲမွားမႈေတြနဲ႕ သူတို႕အေၾကာင္း ၊ သို႕မဟုတ္ ေနရာလြဲသေႏၶတည္ၿခင္းအေၾကာင္း ( Ectopic Pregnancy ) ကို တင္ၿပေပးလိုက္ပါတယ္။



ေနရာလြဲသေႏၶ ( Ectopic Pregnancy ) ဆိုတာဘာလဲ
ေနရာလြဲသေႏၶဆိုတာကေတာ့ သေႏၶသားေလာင္းဟာ မိခင္ရဲ႕ သားအိမ္အတြင္းမွာစြဲတည္ၾကီးၿပင္းရမယ့္အစား ၊ သားအိမ္ရဲ႕အၿပင္ဘက္ အၿခားေသာေနရာေတြမွာ စြဲတည္ေနၿခင္းကိုေခၚတာပါ။ မိခင္ရဲ႕သားအိမ္သည္သာ သေႏၥသားအတြက္ ၾကီးထြားရွင္သန္ဖို႕ အေကာင္းဆံုးေနရာၿဖစ္တဲ့အတြက္ ၊ ဒီလို သားအိမ္ရဲ႕ၿပင္ပမွာ ေနရာလြဲမွားစြာ စြဲတည္ခဲ့ၾကတဲ့ သေႏၶသားေလာင္းေတြဟာ လူသားတစ္ေယာက္အၿဖစ္ ၾကီးထြားရွင္သန္ခြင့္မရၾကပါဘူး ။ မိခင္ေတြမွာလဲ အသက္ေဘးနဲ႕ရင္ဆိုင္ၾကပါတယ္။

မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါ ႏွင့္ သေႏၶစြဲတည္ၿခင္း
ေနရာလြဲသေႏၶအေၾကာင္းကို သိရွိဖို႕အတြက္ မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါအေၾကာင္းကို ေရွးဦးစြာသိရွိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါမွာ အဓိက ပါ၀င္တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြကေတာ့ -
၁။ သားအိမ္ ( Uterus )
၂။ သားဥႏွစ္လံုး ( Ovaries , left and right )
၃။ သားဥၿပြန္ႏွစ္ခု ( Fallopian Tube or Ovidut )
၄။ သားအိမ္ေခါင္းအပိုင္း ( Cervix )
၅။ ေယာနိလမ္းေၾကာင္း ( Vagina ) တို႕ပဲၿဖစ္ပါတယ္။

သားအိမ္ဟာ ၀မ္းဗိုက္ေအာက္ဘက္ပိုင္း ၊ ဆီးအိမ္ ( Urinary Bladder ) ရဲ႕အေနာက္ဘက္မွာတည္ရွိၿပီး ၊ သားအိမ္ရဲ႕ေဘး ဘယ္၊ ညာတစ္ဘက္တစ္ခ်က္မွာေတာ့ သားဥ ( Ovary ) တစ္လံုးစီတည္ရွိပါတယ္။ သားအိမ္နဲ႕ သားဥေတြကို ဆက္သြယ္ေပးထားတာကေတာ့ သားဥၿပြန္ ( Fallopian Tube or Ovidut ) ေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။ သားဥၿပြန္ေတြရဲ႕ အဖ်ားပိုင္းမွာေတာ့ သားဥမွ ေၿခြခ်ေပးလိုက္တဲ့ မ်ိဳးဥေတြကို ဖမ္းယူဖို႕ လက္ေခ်ာင္းပံုစံ အၿမွင္ေလးမ်ား ( Fimbriae ) ေလးမ်ားပါရွိပါတယ္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါ

အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ အပ်ိဳေဖာ္၀င္သည့္အခ်ိန္မွစတင္ၿပီး သားဥေတြက မ်ိဳးဥမ်ားကို စတင္ေၿခြခ်ေပးပါတယ္။ ဓမၼတာေသြးစတင္လည္ပတ္ၿပီး မိခင္ေလာင္းဘ၀ကို ခံယူဖို႕အသင့္ၿပင္ဆင္ၾကပါတယ္။ ထိုကဲ့သို႕ သားဥမွ မ်ိဳးဥမ်ားကို ေၿခြခ်ေပးၿခင္းကို သားဥေၾကြၿခင္း ( Ovulation ) လို႕ေခၚပါတယ္။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ သားဥမွ ေၿခြခ်ေပးလိုက္ေသာ မ်ိဳးဥမ်ားကို သားဥၿပြန္က ဖမ္းယူပါတယ္။ ထိုသို႕ဖမ္းယူထားေသာ မ်ိဳးဥမ်ားသည္ အမိ်ဳးသား၏ သုတ္ေသြး ( Sperm ) ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမိကာ မ်ိဳးပြားမႈၿဖစ္စဥ္မ်ားၿဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ သုတ္ေသြးသည္ မမ်ိဳးပြားလမ္းေၾကာင္းအတြင္းတြင္ ၂၄ နာရီ အသက္ရွင္ႏိုင္ၿပီး ၊ မမ်ိဳးဥသည္ ေၾကြက်သည့္အခ်ိန္မွ ၁၂ မွ ၂၄ နာရီအထိရွင္သန္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ မမ်ိဳးဥႏွင့္ သုတ္ေသြးတို႕ေတြ႕ဆံုၿပီး မ်ိဳးပြားမႈၿဖစ္စဥ္မ်ား ( Fertilization ) စတင္ၿဖစ္ပြားေသာ ေနရာမွာ သားဥၿပြန္၏ အက်ယ္ဆံုးအပိုင္းၿဖစ္သည့္ ထိပ္ဖ်ားပိုင္း ( Ampullary region ) ၿဖစ္ပါတယ္။ မ်ိဳးေအာင္ေသာမ်ိဳးဥမ်ား ( Fertilized egg ) ကို သားဥၿပြန္တစ္ေလွ်ာက္သယ္ေဆာင္သြားၿပီး သားအိမ္ဆီသို႕ပို႕ေဆာင္ေပးပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ သေႏၶသားေလာင္းသည္ သားအိမ္ရဲ႕ နံရံမွာ စြဲတည္ၿပီး ၾကီးထြားလာပါတယ္။ ေနရာလြဲသေႏၶတြင္ သေႏၶသားေလာင္းသည္ သားအိမ္ဆီသို႕ မေရာက္ရွိဘဲ သားအိမ္၏ ၿပင္ပေနရာမ်ားတြင္ စြဲတည္ေနၿခင္းၿဖစ္သည္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
သေႏၶေအာင္ေသာ မ်ိဳးဥအား သားအိမ္ဆီသို႕ သယ္ေဆာင္ပံုအဆင့္ဆင့္

ေနရာလြဲသေႏၶစြဲတည္တတ္ေသာေနရာမ်ား
ေနရာလြဲသေႏၶစြဲတည္တတ္ေသာေနရာေတြကေတာ့ -
၁။ သားဥၿပြန္ ( Fallopian Tube )
ေနရာလြဲသေႏၶၿဖစ္ပြားမႈ၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ သားဥၿပြန္တြင္ၿဖစ္ပြားၿပီး ၊ ၿပြန္သေႏၶ ( Tubal Pregnancy ) လို႕ေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ သားဥၿပြန္၏ အက်ယ္ဆံုးအဖ်ားပိုင္း ( Ampullary Region ) မွာၿဖစ္ပြားပါတယ္။
၂။ သားဥ ( Ovary ) တြင္ စြဲတည္ၿခင္း ။
၃။ ၀မ္းဗိုက္ေခါင္း ( Abdominal cavity ) အတြင္းတြင္ စြဲတည္ၿခင္း ။
၄။ သားအိမ္ေခါင္း ( Cervix ) အပိုင္းတြင္ စြဲတည္ၿခင္း ။
ေနရာလြဲသေႏၶေလာင္းမ်ားသည္ ပံုမွန္ကေလးတစ္ေယာက္အၿဖစ္သို႕ မည္သည့္အခါမွ် မေရာက္ရွိဘဲ ပ်က္စီးသြားတတ္ၾကသည္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
ေနရာလြဲသေႏၶစြဲတည္တတ္ေသာေနရာမ်ား

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
E သည္ ညာဘက္ သားဥၿပြန္အတြင္းမွ ေနရာလြဲသေႏၶသားၿဖစ္သည္
* သားဥၿပြန္အတြင္းမွ ေနရာလြဲ သေႏၶသားမ်ား *

ေနရာလြဲသေႏၶၿဖစ္ေစတတ္ေသာအေၾကာင္းအရင္းမ်ား
ေနရာလြဲသေႏၶဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရလဲဆိုတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကိုေတာ့ မသိရွိပါဘူး ။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ သားဥၿပြန္လမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႕မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ပါအေၿခအေနေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ေတြ႕ရွိရတတ္ပါတယ္။ -
၁။ မမ်ိဳးပြားအဂၤ ါမ်ား ေရာင္ရမ္းၿခင္း ( PID - Pelvic Inflammatory Diseases ) ေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ပိတ္ဆို႕ၿခင္း ။
၂။ ယခင္က သားဥၿပြန္အား ခြဲစိတ္ဖူးၿခင္း ။
၃။ အူအတက္ေရာင္ရမ္းၿခင္း ( Appendicitis )။
၄။ သားဥၿပြန္ေရာင္ရမ္းၿခင္း ( Salpingitis ) ။
၅။ ၀မ္းဗိုက္အတြင္းပိုင္း အဂၤ ါမ်ားခြဲစိတ္ဖူးၿခင္း ။ ( ဥပမာ - အူလမ္းေၾကာင္းခြဲစိတ္မႈမ်ား )
၆။ သေႏၶတားပစၥည္းမ်ား ( IUCDs - Intra Uterine Contraceptive Devices ) ေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ေရာင္ရမ္းၿခင္း ၊ ပိတ္ဆို႕ၿခင္း ။
၇။ သေႏၶတားေဆးမ်ား ၊ အထူးသၿဖင့္ အေရးေပၚအသံုးၿပဳေသာတားေဆးမ်ား ( Morning-after pill or emergency pill )။
၈။ လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာေရာဂါမ်ား ( Sexually Transmitted Diseases - STD )။
၉။ ယခင္က ေနရာလြဲသေႏၶတည္ဖူးၿခင္း ။
ေနရာလြဲသေႏၶဟာ ကိုယ္၀န္ ၁၀၀ တြင္ ၁ ေယာက္ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။

လကၡဏာမ်ား
ေနရာလြဲသေႏၶတြင္သိသာထင္ရွားေသာ လကၡဏာမ်ားကို ကိုယ္၀န္ ၅ ပါတ္မွ ၈ ပါတ္အတြင္း စတင္ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ေနရာလြဲသေႏၶတြင္ အဓိကခံစားရေသာ လကၡဏာမွာ နာက်င္ၿခင္း ( Pain) ၿဖစ္ၿပီး ၊ ေနရာလြဲ သေႏၶေၾကာင့္ ၿဖစ္ပြားေသာ ေသြးယိုစီးမႈေၾကာင့္ ခံစားရၿခင္းၿဖစ္သည္။ ( ဥပမာ - ေနရာလြဲ သေႏၶသား ၾကီးထြားလာမႈေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ ေပါက္ကြဲၿခင္း )
ေနရာလြဲ သေႏၶတြင္ေတြ႕ရွိရေသာ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
၁။ အေစာပိုင္းတြင္ သာမန္ကိုယ္၀န္ကဲ့သို႕လကၡဏာမ်ား ( ဥပမာ - ဓမၼတာထိန္ၿခင္း ၊ ပ်ိဳ႕အန္ၿခင္း ၊ ရင္သားမ်ားနာက်င္ၿခင္း )။
၂။ အဓိက အေရးၾကီးေသာ ပထမဆံုးလကၡဏာကေတာ့ ၀မ္းဗိုက္အတြင္း စူးရွနာက်င္စြာ ေအာင့္ၿခင္း ( Abdominal Pain ) ၿဖစ္ပါတယ္။ ဓါးႏွင့္ထိုးသကဲ့သို႕ စူးရွစြာေအာင့္တတ္ပါတယ္ ( Sharp and Stabbing Pain ) ။ တစ္ခါတစ္ရံ ပခုန္းထိပ္ဖ်ားတြင္ နာက်င္ၿခင္းကို ခံစားရတတ္ပါတယ္ ( Shoulder Tip Pain )။
၃။ ေယာနိလမ္းေၾကာင္းမွ ေသြးယိုစီးၿခင္း ( Vaginal bleeding or spotting )။
၄။ ေသြးယိုစီးမႈေၾကာင့္ ေသြးဖိအားနည္းၿခင္း ( Low Blood Pressure ) ၊ ေမ့ေၿမာၿခင္း ( Fainting ) ။
၅။ ေနာက္ေက်ာေအာက္ဘက္ပိုင္းနာက်င္ၿခင္း ( Lower back Pain ) ။
ေသြးထြက္မ်ားပါက ေသြးလန္႕ၿခင္း ( Shock ) ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလြန္အေရးၾကီးေသာအေၿခအေနၿဖစ္ၿပီး အေရးေပၚထိေရာက္ေသာကုသမႈမ်ားၿပဳလုပ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနနဲ႕ အထက္ပါလကၡဏာမ်ားကို ခံစားရၿပီဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္ ၊ ေဆးရံုမ်ား သို႕ အၿမန္ဆံုးဆက္သြယ္သြားေရာက္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကုသမလဲ
ေနရာလြဲသေႏၶသားသည္ သာမန္သေႏၶသားမ်ားကဲ့သို႕ ၾကီးထြားရွင္သန္ေစဖို႕မၿဖစ္ႏိုင္ပါ။ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးမ်ားမၿဖစ္လာမီ ဖယ္ရွားၿပစ္ၿခင္းသည္သာ အႏၵရာယ္အကင္းဆံုးနည္းလမ္းၿဖစ္သည္။ ေနရာလြဲသေႏၶအတြက္ ကုထံုးေတြကေတာ့ သေႏၶသားအရြယ္အစား ၊ အေၿခအေနေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီးကြဲၿပားပါတယ္။
၁။ သေႏၶသားၾကီးထြားလာမႈေၾကာင့္ သားဥၿပြန္ေပါက္ကြဲၿခင္း ၊ ေသြးယိုစီးၿခင္း ၊ ေသြးလန္႕ၿခင္းကဲ့သို႕ ေရးေပၚအေၿခအေနမ်ားၾကံဳေတြ႕ပါက အၿမန္ဆံုး ခြဲစိတ္ကုသဖို႕လုိအပ္ပါတယ္။
၂။ အကယ္၍ သေႏၶသားအရြယ္အစားေသးငယ္ေနပါက ၊ အထက္ေဖာ္ၿပပါ အေရးေပၚအေၿခအေနမ်ိဳးမရွိပါက ေဆး၀ါးမ်ား ( ဥပမာ - Methotrexate ) ကို အသံုးၿပဳၿပီး သေႏၶသားကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ေနရာလြဲသေႏၶသားကို ဘယ္လိုသိႏိုင္ပါသလဲ
ေနရာလြဲ သေႏၶသား ဟုတ္ ၊ မဟုတ္သိရွိႏိုင္ေသာ စမ္းသပ္မႈနည္းလမ္းမ်ား မ်ားစြာရွိေသာ္လည္း ( Ultrasound ) ၿဖင့္ သေႏၶသားတည္ရွိေနေသာေနရာကို ၾကည့္ရႈၿခင္းဟာ အလြယ္ဆံုးနည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏိုင္ပါသလား
ေနရာလြဲသေႏၶ တစ္ၾကိမ္တည္ဖူးပါက ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈမွာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္လိုပါက ကိုယ္၀န္မေဆာင္မီ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္မ်ားႏွင့္ ၾကိဳတင္တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။

အခ်ဳပ္အားၿဖင့္ဆိုေသာ္ ေနရာလြဲသေႏၶတည္ၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႕အတြက္ တစ္လင္ ၊ တစ္မယားစနစ္ကိုက်င့္သံုးပါ ။ လိင္မွကူးစက္တတ္ေသာေရာဂါမ်ားမရေစဖို႕ အေပ်ာ္အပါးလိုက္စားၿခင္းကို ေရွာင္က်ဥ္ပါ။ ေရာဂါရရွိပါက ထိေရာက္ေသာကုသမႈမ်ားကို ခံယူပါ။ က်န္းမာေရးအသိ အစဥ္ရွိစြာၿဖင့္ လူသားတိုင္းက်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၿပီး ၊ လြဲမွားမႈမ်ားမွ ကင္းေ၀းႏိုင္ပါေစေၾကာင္း ဆႏၵၿပဳလိုက္ပါတယ္။ ေလးစားစြာၿဖင့္ -

ကိုးကားစာရင္း -
၁။ Langman's Clinical Embryology 6th edition.
၂။ http://www.kidshealth.org/parent/pregnancy_newborn/pregnancy/ectopic.html
၃။
http://www.kidshealth.org/parent/general/body_basics/female_reproductive_system.html
၄။
http://en.wikipedia.org/wiki/Ectopic_pregnancy#Overview
၅။
http://www.womens-health.co.uk/ectopic.asp
၆။
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000895.htm
၇။
http://www.emedicinehealth.com/ectopic_pregnancy/article_em.htm
၈။
http://images.google.ru/imgres?imgurl=http://www.pennhealth.com/health_info/pregnancy/graphics/images/en/9288.jpg&imgrefurl=http://pennhealth.com/health_info/pregnancy/000216.htm&h=320&w=400&sz=17&hl=ru&start=1&um=1&tbnid=cj7bQLsdY3ByEM:&tbnh=99&tbnw=124&prev=/images%3Fq%3Dectopic%2Bpregnancy%2B%26svnum%3D10%26um%3D1%26complete%3D1%26hl%3Dru%26lr%3D%26newwindow%3D1%26sa%3DX


Read More...