Sunday, September 26, 2010

အသည္းႏွင့္ အသည္းကင္ဆာ

ကၽြန္မ မိတ္ေဆြေတြအထဲမွာ အသည္းမေကာင္းသူေတြ မ်ားစြာ ရွိၿပီး အေမရိကားကို ေရာက္ေနတဲ့ တခ်ိန္က ရင္းႏွီးတဲ့ လုပ္ေဖၚကိုင္ဖက္ မိတ္ေဆြေဟာင္း တဦးလည္း အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ေၾကာင္း စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိရတယ္လို႔ လတ္တေလာ ၾကားသိလိုက္ရလို႔ ဒီပို႔စ္ကို တင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကက အသည္းနဲ႔ အသည္းကင္ဆာ အေၾကာင္းကို တင္ျပဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း အသည္းႏွင့္ အသည္းကင္ဆာအေၾကာင္းကို မစခင္ ကင္ဆာေရာဂါရဲ့ အေျခခံ သေဘာသဘာ၀ အနည္းငယ္ကို အရင္တင္ျပထားပါတယ္။ ကင္ဆာကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိပံု (Dignosis) နဲ႔ ကုသမႈအပိုင္းကို ဒီပို႔စ္မွာ တင္ျပထားျခင္း မရွိဘဲ ေနာက္ပိုင္း အလ်ဥ္းသင့္ရင္ သီးသန္႔ေဖၚျပဖို႔ အစီစဥ္ ရွိပါတယ္။ ဒီပို႔စ္မွာ ကင္ဆာေရာဂါ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚလာပံုကို မိတ္ဆက္ေပးၿပီး အသည္းကင္ဆာ အမ်ိဳးအစားႏွင့္ ေရာဂါ အဆင့္သတ္မွတ္ပံုကို အဓိက တင္ျပထားပါတယ္။


ကင္ဆာရဲ့ အေျခခံသေဘာသဘာ၀


ပံုမွန္ဆဲလ္ပြားပံုႏွင့္ ကင္ဆာဆဲလ္ ပြားပံု (ဓါတ္ပံုေတြကို ႏွိပ္ၿပီး ပံုႀကီးကို ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္)

ကင္ဆာဆိုတာ ဆဲလ္ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဆဲလ္ဆိုတာကေတာ့ အႏုၾကည့္မွန္ေျပာင္း (Microscope) ျဖင့္ ၾကည့္မွသာ ျမင္ႏိုင္တဲ့ ခႏၶာကိုယ္ကို ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အေသးငယ္ဆံုးေသာ အဖြဲ႔အစည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို ႀကီးထြားေစဖို႔၊ သက္တမ္းကုန္ဆံုးတဲ့ ဆဲလ္ေတြ (သို႔) ဒါဏ္ရာ ဒါဏ္ခ်က္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံး သြားတဲ့ ဆဲလ္ေတြကို ျပန္လည္ အစားထိုးဖို႔အတြက္ သက္ရွိတို႔ရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ရွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြဟာ အဆက္မျပတ္ ပြား (Multiply) လ်က္ ရွိပါတယ္။ ဒီလို ပြားတဲ့ေနရာမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ ဆဲလ္ေတြဟာ သူ႔အစီစဥ္ႏွင့္သူ လမ္းေၾကာင္းအမွန္အတိုင္း ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေအာက္မွာပဲ ပြားေလ့ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း တခါတရံမွာ အေၾကာင္းမညီညြတ္ပါက အခန္႔မသင့္ဘဲ လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းကာ ထိန္းခ်ဳပ္လို႔မရ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္သြားရင္ က်ဴမာ (Tumour) လို႔ ေခၚတဲ့ အေစ့ေလးကို စျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

က်ဴမာမွာ Benign Tumour ႏွင့္ Malignant Tumour ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ႏွစ္စားရွိပါတယ္။ ဘီႏိုင္းက်ဴမာက မိမိ စတင္ျဖစ္ေပၚတဲ့ ေနရာမွာပဲ ရွိေနတတ္ၿပီး တျခားကို လြင့္သြားျခင္းမရွိပါ။ သို႔ေသာ္လည္း က်ဴမာအလံုးႀကီးလာပါက ပတ္၀န္းက်င္မွာ ရွိတဲ့ တစ္သွ်ဴးေတြ၊ တျခားခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းေတြကို မကူးစက္မျပန္႔ႏွ႔ံေသာ္လည္း သြားၿပီးဖိအားေပးကာ နာက်င္ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဘီႏိုင္းက်ဴမာကို ကင္ဆာဆဲလ္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားျခင္း မဟုတ္တဲ့အတြက္ ဘီႏိုင္းက်ဴမာကို ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေတြ႔ျခင္းဟာ ကင္ဆာေတြ႔ျခင္းမဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္လည္း တခ်ိဳ႔ဘီႏိုင္းက်ဴမာမ်ားကို မကုသဘဲ ထားပါက ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ဆင့္ပြားျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

မူလကင္ဆာဆဲလ္ စတင္ျဖစ္ေပၚသည့္ ေနရာမွ တျခားေနရာသို႔ ကင္ဆာဆဲလ္ ျပန္႔ႏွံ႔ေရာက္ရွိပံု

Malignant Tumour က ကင္ဆာဆဲလ္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး ၎စတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ေနရာကို Carcinoma (ကင္ဆာစတင္ျဖစ္ေပၚျခင္း) လို႔ ေခၚပါတယ္။ စတင္ျဖစ္ပြားရာကေန တျဖည္းျဖည္း ႀကီးထြားလာ၊ ပြားလာၿပီး အနီးပတ္၀န္းက်င္ တစ္သွ်ဴးေတြအထိ ျပန္႔ႏွံ႔သြားႏိုင္ပါတယ္။ ၎အဆင့္ကိုေတာ့ အစဦးကင္ဆာ (Primary Cancer) လို႔ေခၚပါတယ္။ အခ်ိန္ၾကာျမင့္လာတဲ့ အခါမွာ အနီးအနား ပတ္၀န္းက်င္ တစ္သွ်ဴးမွာတင္မကပဲ ကင္ဆာဆဲလ္ တခ်ဳိ႔ဟာ အေ၀းကို လြင့္သြားၿပီး အေ၀းမွာရွိတဲ့ အရိုးအပါအ၀င္ တျခား အဂၤါအစိတ္အပိုင္း တခုခုမွာ သြားၿပီးတြယ္ကပ္ကာ ဆက္ပြားပါတယ္။ ၎ကို Secondary Cancer/Matastasis (ဆင့္ပြားကင္ဆာ) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အသည္းကင္ဆာအပါအ၀င္ ကင္ဆာအမ်ားစုရဲ့ အေျခခံ ျဖစ္ပါတယ္။

အသည္း၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္ အက်ဥ္း

အသည္း၏ တည္ေနရာႏွင့္ အနီးနားတ၀ိုက္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားပံု

အသည္းကင္ဆာ အေၾကာင္းကို မေျပာခင္ အသည္းအေၾကာင္းကို အနည္းငယ္ ေဖၚျပသင့္ပါတယ္။ အသည္းက ခႏၶာကိုယ္မွာ ရွိတဲ့ အတြင္းအဂၤါအစိတ္မပိုင္းမ်ားအနက္ အႀကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ညာဘက္အျခမ္း နံရိုးေတြ ေအာက္နား၊ ညာဘက္အဆုပ္ႏွင့္ ကန္႔လန္႔ကာၾကြက္သား (Diaphragm) ရဲ့ ေအာက္တည့္တည့္မွာ ရွိပါတယ္။ ပိရမစ္ပံု ရွိၿပီး ဘယ္ဘက္နဲ႔ ညာဘက္ စိတ္အပိုင္းႏွစ္ခုအျဖစ္ တြယ္ဆက္လ်က္ ရွိပါတယ္။ အသည္းဟာ အရြယ္အစားႀကီးသေလာက္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လုပ္ေပးရတဲ့ အလုပ္ကလည္း အင္မတန္ မ်ားပါတယ္။ အသည္းဟာ ႏွလံုးမွ ေအာက္စီဂ်င္ သယ္လာေသာ ေသြးကိုလက္ခံၿပီး ႏွလံုးမွတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးသို႔ ျပန္ျဖန္႔ျဖဴးရန္ ႏွလံုးသို႔ ျပန္လည္ပို႔ေပးပါတယ္။ အသည္းက ပို႔ေပးတဲ့ အာဟာရေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးအတြက္ လည္ပတ္ဖို႔ စြမ္းအင္ကို ရရွိပါတယ္။

အသည္းဟာ အေရးႀကီးတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ မ်ားစြာကုိ ေဆာင္ရြက္ပါတယ္။
(၁) စားလိုက္တဲ့ အစားအစာေတြကို ခႏၶာကိုယ္က အဆင္သင့္အသံုးျပဳႏိုင္ေစရန္ သၾကားဓါတ္နဲ႔ အဆီဓါတ္ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲေပးျခင္း၊
(၂) အာဟာရကို သိုေလွာင္ေပးျခင္း
(၃) အဆီကို ေျခဖ်က္ရန္အတြက္ အသည္းေျခရည္ကို ထုတ္ေပးျခင္း
(၄) ပိုလွ်ံေသာ အစားအစာမ်ားကို အဆီႏွင့္ ဂလိုင္ကိုဂ်င္ကို သၾကားဓါတ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲကာ သိုေလွာင္ထားေပးျခင္း၊
(5) အဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ႏိုင္ေသာ ဗီတာမင္တခ်ိဳ႕နဲ႔ သတၱဳဓါတ္တခ်ိဳ႔ကို သိုေလွာင္ေပးျခင္း
(၆) ေသြးအတြက္ အသားဓါတ္ ထုတ္လုပ္ေပးျခင္း
(၇) ေသြးပ်စ္ျခင္းႏွင့္ က်ဲျခင္းကို ခႏၶာကိုယ္မွာ လိုရင္လိုသလို ျပဳျပင္ေပးျခင္း
(၈) ခႏၶာကိုယ္လည္ပတ္ရန္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ တျခားဓါတ္ေပါင္းတခ်ိဳ႕ကို ထုတ္လုပ္ေပးျခင္း
(၉) အရက္လို ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ဒုကၡေပးတဲ့ အရာေတြကို အဆိပ္မျဖစ္ေအာင္ ေျခဖ်က္ေပးျခင္းႏွင့္ အညစ္ေၾကးေတြကို ဖယ္ရွားေပးျခင္း စသည္တို႔အပါအ၀င္ အသည္းဟာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လုပ္ငန္းမ်ားစြာကို ေဆာင္ရြက္ေပးလ်က္ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အသည္းမေကာင္းေသာ သူတဦးမွာ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ေတြအတြက္ မထိခိုက္ေအာင္ ဂရုျပဳဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာ
အသည္းကင္ဆာဆိုတာ အသည္းမွာ Malignant Tumour ရွိေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းကင္ဆာမွာ အစဦး အသည္းကင္ဆာ (Primary cancer) ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ကင္ဆာ (Secondary cancer) ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။

Primary Liver Cancer (အစဦး အသည္းကင္ဆာ)
အစဦးအသည္းကင္ဆာမွာလည္း Cholangio Carcinoma ေခၚ သည္းေျချပြန္တ၀ိုက္မွာ စတင္ျဖစ္ေပၚတဲ့ အသည္းကင္ဆာႏွင့္ hepatocellular carcinoma ေခၚ အသည္းထဲက ဆဲေတြမွာ စတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ အသည္းကင္ဆာဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီအမ်ိဳးအစားက အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (Cirrhosis) သမားေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ Primary Liver Cancer က Secondary Liver Cancer ထက္ အျဖစ္နည္းသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

မူလအသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းအရင္း
ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းကို အတိအက် ရွာေဖြေတြ႔ရွိျခင္း မရွိေသးပါ။ သို႔ေသာ္ ၎အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ေသာသူ အမ်ားစုမွာ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
(၁) အသည္းေရာင္ အသား၀ါ (B) or (C) ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ေနသည့္ လူနာ
(၂) အရက္ ေသစာကို အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေသာက္သံုးလာသူ
(၃) အသည္းေျခာက္ျခင္းႏွင့္ တျခားအသည္းေရာဂါ တခုခု ရွိေနေသာသူမ်ားတြင္ Pramary Liver Cancer ကို အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း မူလအသည္းကင္ဆာက တဆင့္ခံ အသည္းကင္ဆာထက္ အျဖစ္နည္းပါတယ္။

Secondary Liver Cancer (ေနာက္ဆက္တြဲ အသည္းကင္ဆာ)
တျခားေနရာေတြမွာ အစဦး ျဖစ္ပြားတဲ့ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြက အသည္းကို ျပန္႔ႏွံ႔ေရာက္ရွိလာလို႔ တဆင့္ခံ ျဖစ္ပြားတဲ့ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းဟာ တျခားအဂၤါအစိတ္ပိုင္း အားလံုးနီးပါးနဲ႔ ဆက္စပ္ ပတ္သက္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ တျခားအဂၤါ အစိတ္ပိုင္းမွာ ကင္ဆာျဖစ္ပါက အသည္းကို အလြယ္တကူ ျပန္ႏွ႔ံႏိုင္ၿပီး အသည္းကင္ဆာရသူ အမ်ားစုမွာ Secondary Liver Cancer ရသည့္ ဦးေရက မူလအစဦးကင္ဆာ ရသူထက္ အဆႏွစ္ဆယ္ ပိုမ်ားပါတယ္။ ထို႔အတူ Secondary Liver Cancer ကိုလည္း မူလေရာဂါ စျဖစ္တဲ့ ေနရာႏွင့္ပဲ အမည္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဥပမာ စအိုကင္ဆာက ျပန္႔ႏွံံ႔လာတဲ့ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ရင္ Metastatic bowel cancer လို႔ ေခၚေလ့ရွိပါတယ္။ မူလျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ကင္ဆာကို စေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပန္႔ႏွံ႔လာလို႔ ျဖစ္္လာတဲ့ အသည္းကင္ဆာကိုပါ တခါတည္းေတြ႔တာ ရွိသလို ေနာက္မွ ထပ္ေတြ႔တာလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာရဲ့ လကၡဏာမ်ား
မူလ အသည္းကင္ဆာ၌ အစပိုင္းမွာ ထူးျခားသည့္ လကၡမ်ားကို မေတြ႔ရပါ။ ေနာက္ပိုင္း အေျခအေန ဆိုးလာမွ သိရွိရတဲ့ အသည္းကင္ဆာရဲ့ လကၡဏာ မ်ားကေတာ့…
(၁) အားနည္းၿပီး ေမာပမ္းႏြမ္းနယ္ေနျခင္း
(၂) အသည္းတည္ရွိရာ ေနရာျဖစ္တဲ့ နံရိုးေတြရဲ့ ေအာက္ဘက္ရွိ ၀မ္းဗိုက္ရဲ့ ညာဘက္အေပၚေဒါင့္မွာ နာက်င္ျခင္း၊
(၃) ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ဆင္းျခင္း
(၄) အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း
(၅) မ်က္လံုးနဲ႔ အသားေရာင္မ်ား ၀ါလာျခင္း
(၆) ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္ျခင္း
(၇) ၀မ္းဗိုက္ေဖါင္းပြလာျခင္း
(၈) အဖ်ား၀င္ျခင္း စတဲ့လကၡဏာေတြကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာကို အဆင့္ သတ္မွတ္ျခင္း
ကင္ဆာေရာဂါ ရွိေၾကာင္း စတင္စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိသည္ႏွင့္ ျပန္႔ႏွံ႔မႈ ရွိမရွိဆိုတာကိုပါ တခါတည္း ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ မူလစတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ ေနရာကေန ျပန္႔ႏွ႔ံမႈ ရွိမရွိႏွင့္ ျပန္႔ႏွံ႔မႈ ရွိေသာ္လည္း ဘယ္အတိုင္းအတာထိ ျပန္႔ႏွ႔ံေနၿပီဆိုတဲ့အေပၚ မူတည္ၿပီး ေရာဂါအဆင့္ကို သတ္မွတ္ပါတယ္။
အဆင့္ (၁) ကင္ဆာရဲ့ အရြယ္အစား ၂ ဆင္တီမီတာထက္ မပိုေသးျခင္းႏွင့္ စတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ေနရာကလြဲၿပီး တျခားဘယ္မွ မျပန္႔ႏွ႔ံေသးသည့္အဆင့္။
အဆင့္ (၂) ကင္ဆာက အသည္းထဲရွိ ေသြးေၾကာမ်ားအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း (သို႔) က်ဴမာအေရအတြက္ တခုထက္ပိုရွိေနျခင္း
အဆင့္ (၃) A: ကင္ဆာ အရြယ္အစား ၅ ဆင္တီမီတာထက္ ပိုႀကီးေနျခင္း (သို႔) အသည္းရဲ့ အနီးတ၀ိုက္ ေသြးေၾကာမ်ားအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း
အဆင့္ (၃) B: ကင္ဆာက အသည္းအနီးအနားရွိ တျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္း အထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း။ သို႔ေသာ္လည္း ျပန္ရည္ေၾကာ အဖုထိ မေရာက္ေသးျခင္း။
အဆင့္ (၃) C: ကင္ဆာက အနီးအနားတ၀ိုက္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္း တခုခု အျပင္ ျပန္ရည္ေၾကာဖုအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း
အဆင့္ (၄) ကင္ဆာက အနီးအနားရွိ အဂၤါအစိတ္မပိုင္းမ်ား၊ ျပန္ရည္ေၾကာဖုအတြင္းႏွင့္ အေ၀းထိ တျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း စသည္ျဖင့္ ၆ ဆင့္ခြဲျခားထားပါတယ္။

Progranosis ကုသႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း
အေျခအေနအေပၚ မူတည္ၿပီး Primary Cancer ကို ေစာစြာ ေတြ႔ရွိပါက ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ Secondary Cancer ကိုေတာ့ ျပန္႔ႏွ႔႔ံေနၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုသမႈျဖင့္ လံုး၀ အျမစ္မျပတ္ႏိုင္ေတာ့ေသာ္လည္း အသက္ဆက္လက္ ရွင္သန္ႏိုင္သည့္ကာလကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ပိုမိုရွည္လ်ားေစရန္ႏွင့္ နာက်င္ျခင္းကို သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိေစရန္ ကုသမႈကို ခံယူႏိုင္ပါတယ္။

ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနသည္ကို စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိရတဲ့ ဆရာ၀န္က ကေလးႏွင့္စိတ္ပံုမွန္ မဟုတ္ေသာ လူနာမဟုတ္ရင္ လူနာရဲ့ ေရာဂါနဲ႔ အေျခအေန (ကင္ဆာေရာဂါ ေရာက္ရွိေနသည့္အဆင့္) ကို ထိန္ခ်န္ ဖံုးကြယ္ထားပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။ ကုသႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္း ဘယ္ႏွစ္ခုရွိၿပီး လမ္းေၾကာင္းတခုစီရဲ့ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးက်ိဳး ႏွစ္ခုစလံုးကို ဆရာ၀န္က လူနာ နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပရပါတယ္။ ဆက္လက္ကုသမႈအတြက္ ဆရာ၀န္ရွင္းျပတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြအထဲက မိမိအတြက္ အေကာင္းဆံုး ထင္တဲ့လမ္းေၾကာင္းကို လူနာက ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ မိမိေရြးခ်ယ္တဲ့ ကုသမႈ လမ္းေၾကာင္းရဲ့ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးက်ိဳး ႏွစ္ခုစလံုးကို မိမိသိဖို႔လိုပါတယ္။
အသည္းကင္ဆာကို ကုသရာမွာ အသည္းျပင္ပသို႔ ကင္ဆာဆဲလ္ မျပန္႔ႏွံ႔ေသးတဲ့ Primary အဆင့္မွာ ကုသပါက ခြဲစိတ္ကုသၿပီး အသည္းအစိတ္အပိုင္းကို ျဖတ္ထုတ္ျခင္းမွသည္ အသည္းအစားထိုး ကုသျခင္းအထိရွိၿပီး လံုး၀ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုလို႔ ႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းကို ခြဲစိတ္ကုသရာမွာ တျခားအဂၤါအဖြဲ႔အစည္းေတြကို ခြဲစိတ္ကုသထာထက္ အားေကာင္းသည့္ အခ်က္မွာ အသည္းဟာ သံုးပံုႏွစ္ပံုခန္႔ ျဖတ္ထုတ္ခံရသည့္တိုင္ေအာင္ ျဖတ္ထုတ္ခံရသည့္ အစိတ္အပိုင္းေနရာမွာ ဆဲလ္ေတြ ျပန္ပြားၿပီး ႏွစ္ပတ္မွ တလႏွစ္လ ကာလအတြင္း မူလအသည္း ဖြဲ႔စည္းပံုႏွင့္ အရြယ္အစားအတိုင္း သူ႔အလိုလို ျပန္ျဖည့္စြက္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

မိမိ (သို႔) မိမိ မိသားစုအဖြဲ႔၀င္ တဦးဦးမွာ ကင္ဆာ ရွိၿပီဆိုတာ သိတာနဲ႔ Dignosis လုပ္ေပးတဲ့ ဆရာ၀န္ကို ကင္ဆာ အမ်ိဳအစားႏွင့္ အဆင့္အပါအ၀င္ ကုသာရန္အတြက္ မိမိသိခ်င္တာ သိသင့္တာ အကုန္ေမးဖို႔ တကယ္လိုအပ္ပါတယ္။ ေရာဂါ ကုသမႈကို တိုင္ပင္ရန္ ဆရာ၀န္က အဓိကျဖစ္ေသာ္လည္း ကင္ဆာေရာဂါကို ကုသရာမွာ Health Care Team တခုလံုးက တာ၀န္ယူပါတယ္။ က်န္းမာေရးကို အစိုးရတာ၀န္ယူသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကင္ဆာ ရရွိသည့္ လူနာမ်ားအတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္မႈအတြက္ ဆက္သြယ္ရန္ ဌာနေတြ၊ Services ေတြ မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ လူနာအေနႏွင့္ ဘယ္လို Services ကို ရရွိႏိုင္ၿပီး အဲဒီ Service ေတြအတြက္ ကုန္က်စာရိတ္ကို အစိုးရက တာ၀န္ယူမႈ ရွိမရွိ၊ မရွိပါက မိမိအေနႏွင့္ စိုက္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ ကုန္က်ႏိုင္သည့္ ခန္႔မွန္းေျခစာရိတ္ စတာေတြကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ အကုန္လံုး ေမးျမန္းတိုင္ပင္သင့္ ပါတယ္။

ဆရာ၀န္ကို ေမးျမန္္းသင့္သည့္ ေမးခြန္းမ်ား
(၁) မိမိမွာ diagnosis လုပ္ထားတဲ့ အသည္းကင္ဆာက ဘာအမ်ိဳးအစား အသည္းကင္ဆာလဲ။
(၂) ကင္ဆာက အသည္းရဲ့ အျပင္ကို ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီလား။ အကယ္၍ ျပန္႔ႏွံ႔ေနပါက ဘယ္အထိ ေရာက္ေနၿပီလဲ။
(၃) မိမိမွာ ရွိတဲ့ အသည္းကင္ဆာက ဘယ္အဆင့္မွာ ရွိလဲ။
(၄) ကုသႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေလမ္း အတိုင္းအတာက ဘယ္အထိ ရွိလဲ။
(၅) ဘယ္လို စမ္းသပ္မႈေတြကို ထပ္လုပ္ဖို႔လိုလဲ။
(၆) ဘယ္လို ကုသမႈကို အၾကံျပဳတိုက္တြန္းခ်င္လဲ။
(၇) ကုသမႈ တခုစီမွာ ရွိတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးနဲ႔ ဆက္ပြားျပႆနာေတြက ဘာေတြလဲ။
(၈) တျခား ေရြးခ်ယ္စရာ ဘာမ်ားရွိေသးလဲ။ အကယ္၍ မရွိဘူး ေျပာပါက ဘာေၾကာင့္လဲ။
(၉) တျခား ျဖည့္စြက္ကုသနည္း (Complementary Therapy) ေတြနဲ႔ ကုသလို႔ ရတာ ဘာေတြရွိႏိုင္လဲ။
(၁၀) ေဆးရံုမွာ ဘယ္ေလာက္ ၾကာၾကာေနရမလဲ။
(၁၁) ပံုမွန္အတိုင္း ျပန္ျဖစ္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူရမလဲ။
(၁၂) Chemotherapy က ဘာအတြက္ အသံုးျပဳလဲ။ ဆိုးက်ိဳးေတြက ဘာရွိလဲ။
(၁၃) ကင္မိုသရဖီအတြက္ ကုန္က်စာရိတ္ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ။
(၁၄) ဒီကုသမႈက မိမိရဲ့ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ မ်ိဳးပြားျခင္းဆိုင္ရာကို ထိခိုက္ႏုိင္ပါသလား။
(၁၅) ဘယ္ေလာက္မွာ ဘယ္ႏွစ္ၾကိမ္ တခါ (How ofteen) စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈကို ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္သလဲ။
(၁၆) ကုသမႈ တခု ၿပီးဆံုးသြားၿပီးေနာက္ ေနာက္တႀကိမ္ ကင္ဆာ ျပန္ထလာရင္ ဘယ္လိုဆက္လုပ္ရမလဲ စသည့္တို႔ ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ မိမိ သိခ်င္တဲ့ အခ်က္ေတြအားလံုးကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေမးျမန္း တိုင္ပင္ဖို႔ လိုအပ္ၿပီီိီီီး ကုသမႈကို ခံယူသင့္ပါတယ္။



Bibliography
Cancer Council NSW. (2007). Understanding liver cancer: A Guide for people with cancer, their families and friends. NSW: Cancer Conucil NSW.



Related Posts :



12 comments:

Anonymous said...

အစ္မေရ တိုက္ဆိုင္လိုက္ပံုမ်ား။ အစ္မ အသည္းအေၾကာင္းေရးမွ ကၽြန္ေတာ္ကလည္း အသည္းအေၾကာင္း တင္မိတယ္။

Nge Naing said...

ဟုတ္တယ္ေနာ့္ ညွိထားရင္ေတာင္မွ လြဲဦးမယ္။ ေကာင္းတယ္ တဆက္တည္း ျဖစ္သြားတာေပါ့။

Unknown said...

အသည္းကင္ဆာနဲ ့ပတ္သက္လုိ ့ ေမးပါရေစခင္ဗ်ာ....
ကင္ဆာၿဖစ္ေနတဲ့လူက ဘယ္လုိကုသမႈနဲ ့အေကာင္းဆုံးၿဖစ္ႏုိင္ပါသလဲ

Nge Naing said...

ေအာင္ေရ - ကုသမႈက ျဖစ္ေနတဲ့ ကင္ဆာရဲ့ အမ်ိဳးအစားနဲ႔ အဆင့္အေပၚမွာမူတည္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အဲဒီေမးခြန္းက ကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ေပးၿပီး ကင္ဆာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ေပးလုိက္တဲ့ ဆရာ၀န္ကို ေမးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ကို ေမးသင့္တဲ့ ေမးခြန္းေတြကိုလည္း ပို႔စ္ထဲမွာ အၾကံျပဳထားတာ ရွိပါတယ္။ ေအာက္က စာပိုဒ္က ကၽြန္မပို႔စ္ထဲမွာ အၾကံျပဳထားတဲ့ စာပုိဒ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ပို႔စ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ ျပန္ဖတ္ၿပီး အၾကံျပဳထားတဲ့တိုင္း ေရာဂါသတ္မွတ္ေပးလိုက္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ကို ထပ္ဆင့္ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

((((မိမိ (သို႔) မိမိ မိသားစုအဖြဲ႔၀င္ တဦးဦးမွာ ကင္ဆာ ရွိၿပီဆိုတာ သိတာနဲ႔ Dignosis လုပ္ေပးတဲ့ ဆရာ၀န္ကို ကင္ဆာ အမ်ိဳအစားႏွင့္ အဆင့္အပါအ၀င္ ကုသာရန္အတြက္ မိမိသိခ်င္တာ သိသင့္တာ အကုန္ေမးဖို႔ တကယ္လိုအပ္ပါတယ္။ ေရာဂါ ကုသမႈကို တိုင္ပင္ရန္ ဆရာ၀န္က အဓိကျဖစ္ေသာ္လည္း ကင္ဆာေရာဂါကို ကုသရာမွာ Health Care Team တခုလံုးက တာ၀န္ယူပါတယ္။ က်န္းမာေရးကို အစိုးရတာ၀န္ယူသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကင္ဆာ ရရွိသည့္ လူနာမ်ားအတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္မႈအတြက္ ဆက္သြယ္ရန္ ဌာနေတြ၊ Services ေတြ မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ လူနာအေနႏွင့္ ဘယ္လို Services ကို ရရွိႏိုင္ၿပီး အဲဒီ Service ေတြအတြက္ ကုန္က်စာရိတ္ကို အစိုးရက တာ၀န္ယူမႈ ရွိမရွိ၊ မရွိပါက မိမိအေနႏွင့္ စိုက္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ ကုန္က်ႏိုင္သည့္ ခန္႔မွန္းေျခစာရိတ္ စတာေတြကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ အကုန္လံုး ေမးျမန္းတိုင္ပင္သင့္ ပါတယ္။)))

Unknown said...

ဆရာတို႕ေရ
သမီး ေမာင္ေလးက "B" ပိုးရွိဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက ငယ္ေသးေတာ့ ေကာင္းေကာင္းစားေပး၊ ေကာင္းေကာင္းဂရုစိုက္ေပးလိုက္တာရယ္ ေနာက္ၿပီး Fame က ထုတ္တဲ့ Hyper B ဆိုတဲ့ ေဆးရယ္ ေသာက္လုိက္တာ 1 ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကာတဲ့အခါ ေဆးျပန္စစ္ေတာ့ B ပိုးမေတြ႕ေတာ့ပါဘူးဆရာ။ အခု Anti Body စစ္ၿပီး B ပိုးကာကြယ္ေဆး ထိုးထားပါတယ္ ဆရာ။ သူက အခု ေဆးလိပ္ေတြ ဘီယာေတြ ျပန္ေသာက္ေနပါတယ္။ အဲဒါ ဆိုးက်ိဳးေတြ ဘယ္လိုေတြ ျဖစ္လာႏိုင္လဲ သိပါရေစ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ေနာ္။

Nge Naing said...

ပြင့္ဖတ္ျဖဴေလး - အသည္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီ လိုက္နာသင့္တာေတြကို ေဒါက္တာ ဇိ၀က တင္ထားတဲ့ အသက္ရွည္လိုလ်င္ အသည္းကို ညွာတာပါပို႔စ္ကို http://health.ngoinmyanmar.org/2010/09/blog-post_28.html ဒီေနရာမွာ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ မရွင္းတာ ရွိရင္ ပို႔စ္ေအာက္မွာ ေမးခြန္းေမးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီထက္ပို သိခ်င္ရင္ အသည္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တျခား ပို႔စ္ေတြကို Labels ေအာက္က liver ေရးထားတဲ့ ေခါင္းစဥ္ကို ႏွပ္လိုက္ရင္ http://health.ngoinmyanmar.org/search/label/Liver အဲဒီအထဲမွာ အေၾကာင္းစံု ရွိပါတယ္။ အဲဒီေအာက္က ပို႔စ္ေတြကိုသာ ဖတ္ၾကည့္လိုက္ပါ။ မရွင္းမွ ပို႔စ္ေအာက္မွာ ေမးခြန္းေမးပါေနာ့္။

nyanlay said...

ဆရာရဲ႕က်န္းမာေရးပို႕ေတြကို ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဖတ္ျဖစ္ပါတယ္ ကၽြန္ေတာ္ေမးခြန္းေလးေမးခ်င္ပါတယ္ ကၽြန္ေတာ္အရင္တစ္ခါကလဲေမးဘူးပါေသးတယ္ အခုကၽြန္ေတာ္ျဖစ္ေနတာေလးေတြကို အရင္ေျပာျပခ်င္ပါတယ္ ကၽြန္ေတာ္ ဗိုက္(ဘယ္ဘက္)ခ်က္နဲ႕တန္းတန္းေလာက္မွာေအာင့္ေအာင့္ေနတတ္ပါတယ္ ဆီးခနခနသြားပါတယ္ ခါးနာတယ္ ေနာက္ၿပီး ဆရာေျပာတဲ့ ၀မ္းဗိုက္အေပၚဘက္(ညာဘက္) နံရိုးေတြေအာက္နား အသည္းလို႕ ဆရာပို႕မွာဖတ္ရပါတယ္ အဲဒီနားကလဲ တစ္ခ်က္တစ္ခ်က္ ေတာ္ေတာ္ေလးနာတတ္ပါတယ္ ေနာက္ၿပီး ေသြးေတြယားေနလို႕ထင္မိတယ္ ဟိုနားကယားသလိုဒီနားကယားသလိုလိုနဲ႕အသားေတြလဲပူတယ္ ညတိုင္ရင္ဘတ္ေပၚကိုလက္တင္အိပ္ရင္ လက္နဲ႕ရင္ဘတ္နဲ႕ထိေနတာအရမ္းကိုပူပါတယ္ လက္ဖ၀ါးေခၽြးေတြလဲထြက္ပါတယ္ အားအင္ေတြနည္းေနတယ္ (အားေဆးေသာက္ပါတယ္) အဲဒီလိုခံစားေနရတာေတြကို ဆရာ၀န္ကိုသြားျပပါတယ္ ေက်ာင္းေဆးခန္းက ဆရာ၀န္ပါ သူက ေရ တစ္ရက္ကို ၅ လီတာေလာက္ေသာက္ခိုင္းပါတယ္ ကၽြန္ေတာ္သိခ်င္တာက ကၽြန္ေတာ္ဘာလုပ္ဖို႕လိုလဲ ဓါတ္မွန္တို႕ပါတို႕ရိုက္ဖို႕လိုလား ကၽြန္ေတာ္က အိႏိၵယႏိုင္ငံမွာဆိုေတာ့ ေရာဂါေ၀တနာကိုလည္လည္ပတ္ပတ္လည္းမေျပာတတ္ေတာ့ ပိုဆိုးေနပါတယ္ ဆရာရဲ႕အႀကံအဥာဏ္ေလးကိုရယူခ်င္ပါတယ္ စာေရးတာရည္သြားပါတယ္ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုေျပာျပမွလိပ္ပတ္လည္မယ္ထင္လို႕ပါ ဆရာရဲ႕အၾကံျပဳစာေလးကို ေမွ်ာ္ေနပါတယ္

zawminhtwe said...

မမက်ြန္ေတာ္တို ့မွာ မိသားစုသံုးေယာက္ရွိပါတယ္
အေဖက က်ဘမ္းအလုပ္သမားေပါ ့က်ြန္ေတာ္က
ထိုင္းနိုင္ငံေရြ ့ေျပာင္းေက်ာင္းမွာဆရာတစ္ေယာက္ေပါ ့
က်ြန္ေတာ္အေမဗိုက္ေအာက္တာတစ္လေလာက္ရွိျပီ။ဒါေပမဲ ့ဗ် သူ ့ကိုဓါတ္မွန္သြားရိုက္ၾကည္ ့ေတာ ့အသည္းမွာ အလံုးနွစ္လံုးတည္ေနတယ္ေလ
ဆရာ၀န္ကေျပာေတာ ့ကင္ဆာျဖစ္ဖို ့၉၀ရာခိုင္နွဳန္း ရွိတယ္တဲ ့
ျပီးေတာ ့အဲဒါေဆးရ ံုတင္ဖို ့ ကလည္းက်ြန္ေတာ္တို ့အေနနဲ ့မတက္နိုင္ဘူးေလက်ြန္ေတာ္လစာကလည္းအမသိတဲ ့အတိုင္း။ ျပီးေတာ့နိင္ငံကလည္းကိုယ္ ့နိုင္ငံမဟုတ္ ။
လတ္မွတ္ကလည္းပုလိပ္ကိုေက်ာက္အစ္မေရ
အၾကံေလးေပးပါဦး ဗ်ာ သူ တကယ္ဘဲကင္ဆာျဖစ္ေနျပီးလား ျပီးေတာ ့သူ ကင္ဆာျဖစ္ရင္ဘယ္ေလာက္ထိဘဲေနရမွာလဲဟင္။သူျပီးေတာ ့၀မ္းေတြလည္းမမွန္ဘူး
သူ ့ကိုအျပတ္ကုသလို ့ရလားဟင္အစ္မ
ျပီးေတာ ့သူတို ့ဆရာ၀န္ေတြက ထိ္ုင္းလိုၾကီးဘဲတတ္တာေလ။

aung phyo kyaw said...

ဒီပို႕စ္ကိုဖတ္ရတဲ့အတြက္ ေဒါက္တာ့ကိုေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္

ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ေဖေဖ က လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ရက္ကမွ စီတီ စကန္
ရိုက္ထားတဲ့အေျဖရထားတာပါ

အသည္းကင္ဆာလို႕ေျပာပါတယ္

ကၽြန္ေတာ္အရမ္းစိတ္ပူသြားပါတယ္
ဒီေရာဂါကကုသလို႕မရဘူးလို႕ သိထားတာပါ
ေဒါက္တာက ကုသလို႕ရႏိုင္တဲ့အခြင့္အလမ္းေတြရွိေသးတယ္လို႕ေျပာျပတဲ့အတြက္
ကၽြန္ေတာ္အားနည္းနည္းရွိသြားပါတယ္

ကၽြန္ေတာ္က အစိုးရစက္မွဳ ၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ပါ
အခုနယ္မွာတာ၀န္က် ေနပါတယ္
ဒီေန႕ပဲ အိမ္ကိုျပန္မွာပါ
ေဖေဖ့ေရာဂါရဲ႕ အမ်ိဳးအစား၊ အဆင့္နဲ႕အျခား အခ်က္အလက္ေတြကိုေတာ့ မသိရေသးပါဘူး

ကၽြန္ေတာ္ျပန္ေရာက္မွ ကုသေနတဲ့ေဒါက္တာနဲ႕ေတြ႕ၿပီးေမးျမန္းရမွာပါ

လူနာကိုယ္တိုင္ကေတာ့ သူ ကင္ဆာျဖစ္ေနတာကိုမသိေသးပါဘူး ေမေမ ကေျပာမျပထားပါဘူး သိသြားရင္စိတ္ဓါတ္က်သြားမွာစိုးလို႕လို႕ေျပာပါတယ္
မေျပာဘဲထားရင္ပိုေကာင္းသလား ေျပာျပမွေကာင္းမွာလားသိခ်င္ပါတယ္ ေဒါက္တာ

ကင္ဆာနဲ႕ပတ္သတ္ၿပီးအကူအညီေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြရွိေနတယ္လို႕လညး္သိရပါတယ္
သူတို႕နဲ႕ဘယ္လိုဆက္သြယ္ရမလဲ....ၿပီးေတာ့
သူတို႕ကဘယ္လိုကူညီမွဳေတြျပဳလည္းဆိုတာသိခ်င္ပါတယ္

ေနာက္တစ္ခုေျပာျပခ်င္ပါေသးတယ္ ေဒါက္တာ
ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြေတြကေျပာေနၾကပါတယ္.......အသည္းကင္ဆာက..ေျမြေပြးသည္းေျခစားရင္ေပ်ာက္တယ္လို႕ေျပာၾကတယ္
တစ္ေယာက္ကဆိုရင္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္လို႕ဆိုၿပီး
ေျမြေပြးသညး္ေျခကို တစ္ေန႕သံုးလံုးနွဳန္းနဲ႕သံုးလစားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ကင္ဆာေပ်ာက္သြားတယ္လို႕ေျပာပါတယ္ ေဒါက္တာ
ဒီကိစၥကျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလားေဒါက္တာ

ေမေမတို႕ကလည္း ေျမြေပြးသည္းေျခကိုအသည္းအသန္ရွာေနၾကတယ္

ကၽြန္ေတာ္သိခ်င္တာက ဒီလိုစားတာကေပ်ာက္နိုင္သလား
ဘယ္လို side affect ေတြရွိနိုင္လဲ
စားၿပီပဲထားပါဦးေတာ့ မလိုအပ္တဲ့ ပိုးမႊားေတြ၀င္လာနိုင္ပါသား သိခ်င္ပါတယ္ ေဒါက္တာ

ကၽြန္ေတာ္ေရးတဲ့စာ အလြန္ရွည္သြားတဲ့အတြက္ေတာင္းပန္ပါတယ္
ေဒါက္တာဘက္ကလဲ သေဘာထားႀကီးစြာနဲ႕ ကိုယ္ခ်င္းစာႏိုင္မယ္လုိ႕ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္

ကၽြန္ေတာ့္နာမည္က ေအာင္ၿဖိဳးေက်ာ္ပါ
e-mail address က aungphyokyaw1118@gmail.com
jokerphyophyo9@gmail.com ပါ
မႏၱေလးမွာေနပါတယ္

ေက်းဇူးျပဳၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ေမးခြန္းေလးေတြကိုေျဖေပးေစခ်င္ပါတယ္
ေဒါက္တာ့ဆီက လမ္းညႊန္မွဳေတြကိုလည္းလိုခ်င္ပါတယ္

ေဒါက္တာ့အေနနဲ႕ ဒီဆိုဒ္မွာ ပို႕စ္တင္တာပဲျဖစ္ျဖစ္
ကၽြန္ေတာ့္ ေမးေဘာက္ထဲကို ပဲျဖစ္ျဖစ္ ပို႕ေပးၿပီးေျဖၾကားေစခ်င္ပါတယ္

ကၽြန္ေတာ္ အရမ္းေလာေနလို႕ပါ

ေက်းဇူးအရမ္းတင္ပါတယ္

ေအာင္ၿဖိဳးေက်ာ္

Nge Naing said...

Aung Phyo Kyaw- ကၽြန္မ အေၾကာင္းျပန္တာ နည္းနည္းေနာက္က်သြားလို႔ ေတာင္းပန္ပါတယ္။ ကၽြန္မက ဆရာ၀န္မဟုတ္ဘူး က်န္းမာေရး ပညာေပးကို စိတ္အားသန္တဲ့ သူနာျပဳတေယာက္သာ ျဖစ္တယ္။ ပထမဦးဆံုး အၾကံျပဳလိုတာက လူနာဆိုတာ ကိုယ္တိုင္စမ္းသပ္ၾကည့္ရႈမႈ မရွိဘဲ ဘာျဖစ္ေနတယ္ဘယ္လို အေျခအေနရွိတယ္၊ ဘာေဆးေပးသင့္တယ္ဆုိတာ ဘယ္က်န္းမာေရးပညာရွင္မွ အေသခ်ာ ေျပာႏိုင္မွာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ ေအာင္ျဖိဳးေက်ာ္ရဲ့ အေဖနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အနီးစပ္ဆံုး ကုသေပးတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းတိုင္ပင္တာဟာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒီပို႔စ္ထဲမွာ ေရးထားတဲ့အခ်က္ေတြက ေယ်ဘုယ် အၾကံျပဳမႈေတြသာ ျဖစ္တယ္။ လက္ေတြ႔တိုင္ပင္ အၾကံဥာဏ္ယူရမွာက လူနာကို ကုသေပးေနတဲ့ ဆရာ၀န္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာဆိုတာ ေသခ်ာတယ္ဆိုရင္ ဘယ္အဆင့္ဆိုတာပါ အသိေပးရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေအာင္ၿဖိဳးေက်ာ္အေဖမွာ အသည္းကင္ဆာ ရွိတယ္လို႔ ေျပာတဲ့ဆရာ၀န္ကို ဘယ္အဆင့္ဆိုတာ အပါအ၀င္ ကၽြန္မပို႔စထဲမွာ ေရးထားတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို အဲဒီဆရာ၀န္ကို ေမးျဖစ္ေအာင္ ေမးပါ။ ဆရာ၀န္ဆိုတာ ေဆးကုဖို႔ခ်ည္း တာ၀န္ရွိတာမဟုတ္ဘူး လူနာအေျခအေနကို လူနာနဲ႔ လူနာမိသားစုကို နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပဖို႔လည္း တာ၀န္ရွိပါတယ္။

လူနာကို ေရာဂါအေျခအေန အမွန္အတိုင္း ေျပာျပသင့္မသင့္ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ Health Care Ethnics ကို ဘယ္လိုပံုစံ ရွိတယ္ဆိုတာ ကၽြန္မမသိေပမဲ့ အေနာက္တိုင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ က်န္းမာေရး က်င့္၀တ္အရ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပံုမွန္ရွိတဲ့ အသက္ႀကီးလူနာမွာ မိမိအေျခအေနကို မိမိအမွန္အတိုင္း သိပိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါ လူနာေတြမွာေတာင္မွ Involuntary နဲ႔ Voluntary ဆိုတာ ရွိၿပီး Voluntary စိတ္ေရာဂါလူနာေတြဆိုရင္ မိမိအေျခအေန မိမိ အမွန္အတိုင္း သိပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဘယ္က်န္းမာေရးပညာရွင္ကမွ လူနာကို အေျခအေနအမွန္ ဖံုးကြယ္ထားပိုင္ခြင့္ မရွိဘူး။ ဖံုးကြယ္ထားျခင္းအားျဖင့္ ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးကိုသာ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အမွန္အတိုင္း အသိေပးျခင္းျဖင့္ စိတ္ဓါတ္ရုတ္တရက္ က်ၿပီး ပူေဆြးေသာက ေရာက္ႏိုင္ေပမဲ့ အဆံုးအစြန္ထိကေန အေျခအေနကို တေျဖးေျဖး တည္ၿငိမ္စြာ ရင္ဆိုင္ႏိုင္တဲ့ စိတ္စြမ္းအားကို ျပန္တည္ေဆာက္ဖို႔ အခ်ိန္၊ အဆိုးဆံုး အေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္တဲ့ စိတ္အင္အားကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားႏိုင္ပါတယ္။ အမွန္အတိုင္း မသိထားရင္ေတာ့ ဘႀကီးေအာင္ ညာခဲ့သလားဆိုတဲ့ သီခ်င္းထဲကအတိုင္း ကေလးကို မဟုတ္မွန္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပးထားသလို အဆိုးဆံုးကို ရင္ဆိုင္လာရတဲ့အခ်ိန္မွာ စိတ္ဓါတ္အင္အားကို ပိုက်ဆင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္သင့္တယ္ဆိုတာ ကၽြန္မကို ေမးရင္ေတာ့ မိသားစုအဖြဲ႔၀င္ေတြက မေျပာျပဘဲ ကင္ဆာရွိတယ္လို႔ ေျပာျပတဲ့ဆရာ၀န္နဲ႔ လူနာကို အမွန္အတိုင္း ေျပာျပခိုင္းတာ အေကာင္းဆံုးပဲလို႔ အၾကံျပဳပါတယ္။ ေရာဂါအေျခအေနမွန္ကို ေျပာျပၿပီးရင္ ကုသမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေရြးစရာလမ္းေတြ၊ ကုသဖို႔ ဘယ္ႏွစ္ရာခိုင္ႏႈန္း ေသခ်ာမေသခ်ာ ဆရာ၀န္က စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိထားတဲ့အတိုင္း ေျပာျပဖို႔ တာ၀န္ရွိပါတယ္။

ေမြေပြးသည္းေျခပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာေဆးေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ယံုၾကည္ရာ လုပ္ၾကတာ ရွိပါတယ္။ တကယ္ေပ်ာက္မေပ်ာက္ဆိုတာ သုေတသန လုပ္ထားတာ မရွိေတာ့ အတိအက်ေတာ့ ဘယ္သူမွ အတတ္မေျပာႏုိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေမြေပြးသည္းေျခနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဒီေမးခြန္းအတြက္ ကၽြန္မမွာ တိက်တဲ့အေျဖ မရွိပါဘူး။ လူနာနဲ႔ လူနာမိသားစုရဲ့ ယံုၾကည္မႈ စိတ္၀င္စားမႈအေပၚမွာသာ အမ်ားဆံုးမူတည္ေနပါတယ္လို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ေဇာ္ၿဖိဳးေအာင္ရဲ့အေဖ ကံေကာင္းပါေစ။

Nge Naing said...

အေပၚက Nyanlay နဲ႔ Zawminhtwe တို႔ရဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြကိုလည္း အစ္မ သိပ္အလုပ္မ်ားေနတဲ့အခ်ိန္က လာေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ျဖစ္ပံုရတယ္။ အခုမွ သတိထားမိလို႔ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတယ္။ အခုထိ ရင္ဆိုင္ေနရေသးရင္ အနီးစပ္ဆံုးဆရာ၀န္နဲ႔ပဲ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း တိုင္ပင္ဖို႔ အၾကံျပဳပါတယ္။

Unknown said...

ပုဇဥ္း