Q: “ဆရာရွင့္ အေၾကာျပတ္တဲ့အေၾကာင္းေလးလည္း ရွင္းျပေပးပါဦးဆရာ။ ကြ်န္မရဲ႕ ဒူးေခါင္းနဲ႔ ေပါင္ျခံေတြမွာ သိသိ သာသာၾကီး အေၾကာျပတ္လာပါတယ္။ အေၾကာျပတ္တာ ကုလုိ႔ရပါသလား။ သူမ်ားေျပာတာ သံလြင္ဆီ လိမ္းရတယ္ ဆုိတာ အေၾကာမျပတ္ခင္ လိမ္းရတာမဟုတ္လား။ ျပတ္ျပီသား အရာေၾကာင္းၾကီးေကာ လိမ္းေဆးရွိပါသလား ဆရာ။”
“ဗိုက္အေၾကာျပတ္တယ္” လို႔ ေျပာေလ့ရွိတဲ့ဟာက ေရာဂါေတာ့ မဟုတ္တတ္ဘူး။ က်န္းမာေရးျပႆနာေတာ့ ျဖစ္တယ္။ ဗိုက္မွာတင္ မဟုတ္ပါ။ ရင္သား၊ တင္ပါး၊ ေပါင္ စတဲ့ ေနရာေတြမွာပါ ျဖစ္တတ္တယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ျပိဳင္ေနတဲ့ မ်ဥ္းေၾကာင္းေတြလို၊ ပါးလ်၊ ေျပာင္ေခ်ာ၊ အေရာင္ေဖ်ာ့၊ ျဖစ္စမွာ အနီေရာင္၊ ၾကာရင္ ေငြေရာင္၊ အမာရြတ္လိုလို အပုိေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အနားရွိတဲ့ ပံုမွန္ အေရျပားထက္ နဲနဲနိမ့္ျပီး၊ ထိ-ကိုင္ၾကည့္ရင္ ခံစားမႈ မတူဘူး။
ကုိယ္၀န္ေဆာင္ရလို႔ ျဖစ္ရတာက အမ်ားဆံုးပါ။ ကုိယ္၀န္ရင့္လာခ်ိန္ ၇၅% ကေန ၉၀% မိခင္ေလာင္းေတြမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ မဟုတ္ဘဲ ရုတ္တရက္ ၀လာ-ပိန္သြားတာကေနလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ တျခား အေၾကာင္းခံ ေရာဂါေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ (ေကာ္တီဇုန္း) လိမ္းေဆး ၾကာၾကာသံုးလို႔၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ Cushing syndrome, Ehlers-Danlos syndrome, Lichen planus ေရာဂါတခုခုရွိလို႔ ျဖစ္တတ္တယ္။ လူပ်ိဳ၀င္၊ အပ်ိဳျဖစ္ဆိုတဲ့ အရြယ္ ေရာက္ခ်ိန္မွာ ကိုယ္ခႏၶာ အခ်ိဳးအစား ေျပာင္းလာလို႔လည္း ျဖစ္ရပါတယ္။ လူပ်ိဳျဖစ္ျပီးေနာက္ (မာစတာေဘးရွင္း) လုပ္တတ္တဲ့ အရြယ္မို႔ ဒူးေနရာ အေၾကာေတြ ျပတ္တာရင္ ဒီအေလ့ေၾကာင့္လို႔ ေျပာင္ခ်င္ၾကတယ္။
Collagen (ကိုလာဂ်င္) ေတြ ပံုမွန္မဟုတ္ ျဖစ္လာလို႔၊ အေရျပားရဲ႕ အလည္ထပ္ Dermis မွာ သြားျဖစ္ပါတယ္။ Glucocorticoid ေဟာ္မုန္းနဲ႔ ဆိုင္ေသးတယ္။ လူမဲေတြမွာ အျဖစ္နည္းတယ္။ မ်ိဳးရိုးလိုက္တာလည္း ရွိတယ္။ အေမျဖစ္ရင္ သမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလို႔ မိန္းမ မယူခင္ သူ႔အေမကိုပါ ေလ့လာသင့္တယ္။
ဘယ္လို ကုရမလဲဆိုတာ “ေျပာရမွာေတာ့ ၀မ္းနည္းပါတယ္။” (ဒီစကား အသံုးအႏံႈးက I am sorry to tell you ကို တိုက္ရိုက္ ဘာသာျပန္ ေျပာတာပါ။ ေနာက္ေပၚ အသံုးအႏံႈးတခုပါ။ ဒီလိုပါဘဲ ႏုတ္ဆက္ရင္ “မဂၤလာပါ” လို႔ ေျပာလာေနၾကတယ္။ မူလ ပဋိသႏၶာရစကားက “ေနေကာင္းလား” “ထမင္းစားျပီးျပီလား” မ်ိဳးသာ ျဖစ္ပါတယ္။ Good morning ကို ဘာသာျပန္ရာကေန အခုေတာ့ ယဥ္ေက်းတဲ့ ႏုတ္ခြန္းဆက္ တခုလိုလို ျဖစ္လာတယ္။ ကုိယ့္စကားကုိယ္ အားမရတာလား။ ဗိုလ္ဆန္ခ်င္တာလားေတာ့ မသိဘူး။)
ေၾကာ္ညာျပီး ေရာင္းတဲ့ (ခရင္မ္) ေတြက လက္ေတြ႔မွာ တကယ္ေကာင္းတယ္လို႔ အာမမခံႏိုင္ပါ။ အေၾကာျပတ္တာ ျဖစ္ေစတဲ့ အခံေရာဂါရွိရင္ ကုသဘို႔ လိုတယ္။ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ဘို႔ လိုမယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကိုယ္ခႏၶာ အေလးခ်ိန္ကို အေျပာင္းအလဲ မျမန္ေအာင္ သတိထားရမယ္။ ေကာ္တီဇံုးေဆးေတြ သိပ္လိုအပ္မွသာ သံုးပါ။ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ေနတံုးမွာ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ ဆီးခ်ိဳ ရွိ-မရွိစစ္ပါ၊ ကုပါ။ ေဟာ္မုန္းပါေဆးေတြကို သတိထားပါ။
အေၾကာျပတ္တာက အမာရြတ္သေဘာနဲ႔ တူတယ္။ အမာရြတ္ဆိုတာမ်ိဳးက ေပ်ာက္သြားေအာင္ လုပ္လို႔ မရသေလာက္ပါ။ အနာ-ဒဏ္ရာ ျဖစ္တံုးက အေရျပားကို ဘယ္ေလာက္ထိ နက္သြားခဲ့သလဲ အေပၚမွာ မူတည္ျပီး အၾကီး-အေသး၊ အေပ်ာက္ ေႏွး-ျမန္ ကြာတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာအရလည္း မတူၾကသလို၊ လူအေပၚမွာပါ တည္ေသးတယ္။ အေသားအေရ ေကာင္းသူ၊ အရြယ္ငယ္ငယ္မွာ အေပၚယံျဖစ္တဲ့ အမာရြတ္ဆိုရင္ ၾကာေလေလ ေပ်ာက္ေလေလ။
စိတ္ဓါတ္ မက်ပါနဲ႔အံုး။ သုေတသနတခုက Gotu kola, Vitamin E, Collagen hydrolysates ေတြက အေၾကာျပတ္တာ အတြက္ အက်ိဳးရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ Gotu kola ဆိုတာ တျခားမဟုတ္ဘူး ျမင္းခြါရြက္ပါ။ Collagen hydrolysates ဆိုတာကလည္း Shampoos, Conditioners, Soaps, Face cares, Make-up လူသံုး ပစၥည္းေတြမွာပါတဲ့ ဓါတ္ပါဘဲ။ ဗီတာမင္ E ကို စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္။
ေနာက္ သုေတသနတခုက Vitamin E, Panthenol, Hyaluronic acid, Elastin နဲ႔ Menthol ေတြပါတဲ့ (Verum) Cream က ေကာင္းတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ Cocoa butter ဆိုတာကလည္း ေရေငြ႔ေပးတာမို႔ ေကာင္းတယ္ ေျပာတယ္။ သုေတသနေတာ့ မရွိေသးဘူး။
Dermatologic Surgery ဂ်ာနယ္က Radiofrequency combined with 585-nm pulsed dye laser နဲ႔ ၃၇ ေယာက္ကို ကုတာ၊ ၃၃ ေယာက္မွာ အလြန္ေကာင္းတဲ့ ရလဒ္ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ Tummy tuck ေခၚတဲ့ ခြဲစိတ္ ဖယ္ရွားမႈလည္း လုပ္ၾကတယ္။ Fractional laser resurfacing (ေလဆာ) နည္းသစ္ကလည္း ပိုေကာင္းသတဲ့။
Dermatological Treatment ဂ်ာနယ္ “Treatment of striae distensae with a TriPollar radiofrequency device: A pilot study" စာတမ္းမွာ အမ်ိဳးသမီး ၁၇ ေယာက္ကို ၆ ပါတ္ ကုသေပးတာ ေဆးပါတ္ ျပည့္ျပီးေနာက္ ၁ ပါတ္မွာ ၃၈႕၂% က ၂၅႕၅% နဲ႔ ၁၁႕၈% က ၅၁႕၇၅% တိုးတက္မႈေတြ႔ရတယ္။ ၂၃% က ေက်နပ္ၾကျပီး၊ ၁၂% ကေတာ့ ေက်နပ္မႈမရွိဘူး ဆိုပါတယ္။
“အေၾကာျပတ္တာ က်န္းမာေရးျပႆနာ” လို႔ ေရးခဲ့ပါတယ္။ လူဆိုတာ ေမြးတံုးကထက္ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ပိုလွခ်င္၊ ပိုေကာင္းခ်င္၊ ပိုက်န္းမာ သန္စြမ္းခ်င္ၾကတယ္။ ေလ်ာ့သြား၊ က်သြား၊ ေျပာင္းသြားရင္လည္း နဂိုအေန ျပန္ျဖစ္ခ်င္ၾကတယ္။ ဒီအထိေတာ့ (ေနာ္မယ္)ပါ။ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး ဆိုတာကိုပါ ျဖစ္ခ်င္ေနရင္ေတာ့ ေ၀ဒနာ တိုးတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကံနဲ႔ စိတ္ဟာ အေၾကာင္းတရား ေတြထဲမွာ ပါေနတာေပါ့။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း စိတ္ကုိ ထားတတ္ေအာင္ ျပဳျပင္နည္းေတြ၊ ကံတရား ေကာင္းေအာင္ က်င့္ၾကံစရာေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။
ေကာင္းျခင္းငါးျဖာထဲမွာ ဆံပင္၊ အသား၊ အရိုး၊ အရြယ္ နဲ႔အတူ အေရ၏ ေကာင္းျခင္းလည္း ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ေတြသာမက အမ်ိဳးသားေတြအတြက္လည္း ဗိုက္စူ၊ ဗိုက္ပူေတြ မျဖစ္ခ်င္ၾကတာမို႔ “ဗိုက္ေခါက္က်န္းမာေရး” က အေတာ္ အေရးပါလွတယ္။ ဗိုက္ေၾကာျပတ္တာက အေရျပားမွာ ျဖစ္တာပါ။ အေရျပားေအာက္မွာ အဆီျပင္၊ ၾကြက္သား၊ ေနာက္ခံ အရြတ္ျပား၊ အတြင္းဆံုးၾကမွ ဗိုက္ကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာဆိုျပီး ၅ ထပ္ရွိတယ္။ ဗိုက္မစူခ်င္ရင္ ဗိုက္လွခ်င္ရင္ အေရျပား လွရမယ္။ အဆီမထူရဘူး။ (ဗယ္လီ) ေခၚတဲ့ ဗိုက္ၾကြက္သား သန္ေနရမယ္။ တခ်ိဳ႕သိပ္မသိၾကတာက အရြတ္ျပားရဲ႕ အေရးပါမႈဘဲ။ ဗိုက္ကို ခြဲစိတ္ရရင္ ဒီအထပ္ကို က်က်နန ျပန္ခ်ဳပ္ေပးရတာ လက္၀င္တဲ့ အလုပ္တခုေပါ့။
အထပ္ရွိသမွ် ေကာင္းေနရမယ္။ အေပၚယံေလးနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။ (တိုးရစ္) ေတြ လာမဲ့ေနရာေတြမွာသာ လမ္းေတြ၊ အိမ္ေတြကို ျမင္ေကာင္းေအာင္ လုပ္ထားသလိုမ်ိဳး။ စစ္ေဆးတဲ့သူ လာခ်ိန္မွာ တခါမွ မတခါဘူးတဲ့ ျခင္ေတာင္ေတြ၊ ေမြ႔ယာေတြ ထုတ္ေပးထားတာမ်ိဳး ဆိုတာေတြက တကယ့္ အေကာင္း၊ အစစ္အမွန္ မဟုတ္ဘူး။
လူတေယာက္ကို ၾကည့္တာနဲ႔ ဗီတာမင္ဘီ ၂ နည္းေနတာကို သိႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္ေဘးစြန္းေတြမွာ အေရာင္ေဖ်ာ့ေန၊ နီေန။ အနာျဖစ္ခ်င္ေနတာ ျမင္ရမယ္။ ဆက္သိဘို႔က သူ႔မွာ ဘီ ၂ နည္းေနရင္ ဘီ ၁ လည္း နည္းေနႏိုင္သလို၊ တျခားတျခား အာဟာရေတြပါ နည္းႏိုင္တယ္လို႔ မွန္းတတ္ရတယ္။ ဒီဆင္ျခင္မႈသေဘာအတိုင္းဘဲ ဗိုက္ေၾကာျပတ္သူတေယာက္မွာ အေရျပား ေအာက္လႊာေတြလည္း တခုခု လိုေနႏိုင္တယ္လို႔ သံသယ၀င္ဘို႔ ထိုက္တယ္။
ေရနဲ႔ အာဟာရဓါတ္ျပည့္၀ေနတဲ့ အေရျပားဆိုရင္ အေၾကာျပတ္တာဟာ အျဖစ္နည္းတယ္။ ေရေသာက္ မနည္းေစနဲ႔။ မွ်တတဲ့ အစားအစာစားပါ။ အသား-ငါး၊ အသီးအရြက္-အသီးအႏွံ၊ ပဲေတြ စံုေအာင္စားရတာမ်ိဳးေျပာတာပါ။ လႈတ္ရွား ရံုးကန္ႏိုင္ဘို႔ Energy အား ျဖစ္ေစတဲ့အစာ၊ ၾကီးထြားဘို႔၊ ပ်က္တာေတြျပဳျပင္ဘို႔ Protein (ပရိုတင္း)၊ နည္းနည္းစီနဲ႔ ေန႔တိုင္း မပါမျဖစ္တာေတြက ဆီ၊ ဗီတာမင္ေတြနဲ႔ ဓါတ္ဆားေတြျဖစ္တယ္။ ဗီတာမင္ A နဲ႔ E ကို ေသာက္သင့္တယ္။ သူနည္းေနရင္ ေျပာ့ဖတ္ဖတ္ ျဖစ္ေနတာမို႔ (ပိုတက္ဆီယံ) ပါ ျဖည့္ေပးဘို႔ လိုတယ္။ အေၾကာျပတ္ျပီးသူေတြအတြက္ပါ ေကာင္းပါတယ္။
ဗိုက္ေၾကာျပတ္တာအတြက္ ေရဓါတ္၊ အာဟာရဓါတ္နဲ႔ စိတ္ဓါတ္၊ အေလးထားျပီးသကာလ၊ မအိုေသးသမွ် အပ်ိဳေလးလို လွေနၾကပါေစ။
Dr. တင့္ေဆြ
၃၀-၅-၂၀၁၀
Sunday, May 30, 2010
အေၾကာျပတ္ျခင္း Stretch Marks
Monday, May 24, 2010
Red Cross ေ၀ဒနာ မ်ားေနပါေစ ေစတနာ မရွားေစနဲ႔
ၾကက္ေျခနီဆိုတာ ေျပာဘို႔ေတာင္ မလိုေအာင္ မြန္ျမတ္-လိုအပ္တဲ့ လုပ္ငန္းပါ။ မီးသတ္ဆိုတာလည္း မီးသတ္ရတာအျပင္ ျမိဳ႕ျပ (အက္ဆီးဒင့္) တခုခုျဖစ္ရင္ အသက္ကုိ ပဓာနမထားဘဲ အကူအညီေပးရတဲ့ ကုသိုလ္အလုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၾကက္ေျခနီ၊ မီးသတ္အဖြဲ႔ေတြဟာ တိုင္းျပည္တိုင္းမွာ ရွိတယ္။ ေရၾကီး၊ မီးေလာင္၊ မုန္တိုင္းေမႊ၊ ေျမျပိဳ၊ ေလယာဥ္ပ်က္၊ ငလ်င္လႈပ္၊ ရထားေမွာက္၊ ဒုကၡေရာက္တာမွန္သမွ် တီဗြီက ျမင္ေနေနရတာမို႔၊ “သာဓု” ပါဗ်ိဳ႕။
ေတြ႔ဖူးသမွ် ေဘးအႏၲရာယ္က်၊ ဒုကၡေရာက္ရတာေတြမွာသာ Red Cross, Rescue Team ေတြက ကူညီၾကရတယ္။ တျခားေနရာ၊ တျခားအလုပ္ ဒီလူေတြ ၀င္႐ႈတ္တာ မေတြ႔ဖူးေသးဘူး။ တျခား (ကင့္ပိန္း) ေတြမွာလည္းပါတာကို တီဗြီေရာ၊ ႐ုပ္ရွင္မွာပါ မၾကည့္ဖူးေသးဘူး။ သူတို႔ကို တတ္ကၽြမ္းေအာင္လည္း သင္ေပးထားသလို အသံုးအေဆာင္မွန္သမွ်ကိုလည္း ေခတ္နဲ႔အညီ၊ နည္းပညာနဲ႔အမီ တပ္ဆင္ေပးထားၾကတယ္။ ၾကက္ေျခနီအလုပ္၊ မီးသတ္အလုပ္နဲ႔ မဆိုင္တာေတြကိုေတာ့ သင္ေပးတာ၊ ဆင္ေပးတာ မေတြ႔ဖူးဘူး။ ဗဟုသုတ နည္းေသးလို႔ မသိတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အျမဲ ယူနီေဖါင္း ၀တ္ရတာ စစ္သား၊ ရဲသား၊ စက္႐ံုလုပ္သား စသူမ်ားမွာ ထံုးစံပါ။ ပရဟိတ စိတ္ဓါတ္ဟာ လူ႔စိတ္ဓါတ္ ျဖစ္လို႔ အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္စရာ၊ ယူနီေဖါင္းမပါလည္း ေစတနာဟာ ေစတနာပါပဲ။ ျမိဳ႕နယ္တခုမွာ တာ၀န္က်တုန္းက ေတြ႔ရတာတခု။ ယူနီေဖါင္းေတြေတာ့ ရွိပါရဲ႕၊ အရစ္ေတြေရာ၊ အပြင့္ေတြပါ။ မီးသတ္ကားကေတာ့ အင္ဂ်င္ကမေကာင္း၊ တာယာကေဟာင္း၊ ေရာင္းလည္း မျဖစ္။ မီးသင့္ရင္ သူတို႔အရင္ ပုဆိုး ခါးေတာင္းက်ိဳက္ေတြက ကိုယ့္ေရပုံးကိုယ္ ဆြဲလာၾကရတယ္။
ၾကက္ေျခနီဆိုတာ လူငယ္ဘ၀က စၾကတာမ်ားတယ္။ လူငယ္ဘ၀မွာ ေစတနာမွန္သူ၊ ကို္ယ့္အလုပ္ကိုယ္ ကၽြမ္းက်င္သူ၊ မလုပ္သင့္တာ မလုပ္သူေတြဟာ ၾကီးလာရင္လည္း ဒီအတိုင္း ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ေသးေသးမို႔ အေရးမၾကီးပါဘူး။ ငယ္ေသးေတာ့ ဘာအေရးလဲဆိုတာ မမွန္ဘူး။ “မဆိုင္တာ၊ မလိုတာ၊ သြားလုပ္သူဟာ ဆိုင္တာ၊ လိုတာက် မလုပ္မိေတာ့တာ” ျဖစ္ေလ့ ရွိတယ္။
ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံကို ခ်ီးက်ဴးဘို႔ ေကာင္းတာေတြထဲမွာ ကမၻာစစ္ၾကီးေတြတိုင္း ၾကားေနခဲ့ႏိုင္တာ၊ အေကာင္းဆံုး ဘဏ္ေတြ ရွိတာ၊ အေကာင္းဆံုး နာရီနဲ႔ ေမာင္းခ်ဓားကအစ precision instruments ပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္တာအျပင္ သူ႔ႏိုင္ငံသား Henry Dunant က မ်ိဳးေစ့ခ်တဲ့ “ၾကက္ေျခနီ”လည္း ပါတယ္။
(ဟင္နရီ-ဒူးနန္႔) ဟာ စီးပြါးေရးသမားပါ။ သြားရင္းလာရင္း လူေလးေသာင္း ေသေၾကခဲ့ရတဲ့ Austro-Sardinian စစ္ပြဲကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ေတြ႔ျမင္ရာကေန ၾကက္ေျခနီဇာတ္လမ္း စခဲ့တာပါ။ တတိယ နပိုလီယန္ ေခတ္ေပါ့။ အေသာကဘုရင္ရဲ႕ ကာလိဂၤစစ္ပြဲၾကီးအျပီး ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကား-စည္ပင္ေစႏိုင္ခဲ့သလိုမ်ိဳး၊ စစ္ပြဲကေန ေကာင္းတဲ့ သခၤန္းစာ ယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ဥပမာတခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုးထဲက အေကာင္းရွာတတ္တာ ပညာရွိပါပဲ။
Henry ကေန A Memory of Solferino စာအုပ္ကို ၁၈၆၂ မွာ ေရးထုတ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ႏွစ္မွာ Committee of the Five ဖြဲ႔ခဲ့တယ္။ ငါးဦးေကာ္မတီရဲ႕ စိတ္၀င္စားဘို႔ ေကာင္းလွတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ သူက စီးပြါးေရးသမား၊ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ ႏွစ္ဦး၊ ဥပေဒပညာရွင္ တဦးနဲ႔ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ တဦးတို႔ ပါခဲ့ၾကတာျဖစ္တယ္။ (ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္) ျခားနားၾကေပမယ့္ ေစတနာ အားေကာင္းၾကရာမွာ သြားတူေနၾကတယ္။ “အတူတြဲလုပ္ၾကလွ်င္ ေအာင္ျမင္သည္။” ဆိုတာကို ျပတာပါဘဲ။ “ၾကီးက်ယ္တဲ့ အရာကို ငါတို႔ခ်ည္းသာ လုပ္လို႔ မရပါလား” လို႔လည္း သင္ခန္းစာေပးလိုက္တယ္။
(ဒူးဒန္႔) ရဲ႕ေမြးေန႔ျဖစ္တဲ့ ေမလ ၈ ရက္ကို ႏွစ္စဥ္ World Red Cross and Red Crescent Day ကမၻာ့ၾကက္ေျခနီေန႔လို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ဒီႏွစ္မွာ အထူးျပဳဘို႔ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ “ျမိဳ႔ၾကီး-ျပၾကီးေတြ မ်ားလြန္းလာလို႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အခက္အခဲေတြနဲ႔ အခြင့္အလမ္းေတြ” ဆိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ၾကက္ေျခနီ အမွတ္အသားကို ၁၈၆၄ ပထမအၾကိမ္ (ဂ်နီဗာ-ကြန္ဗင္းရွင္း) ျပီးတဲ့ေနာက္ ဆြစ္ဇလန္ႏိုင္ငံ အလံအေရာင္ကို ေျပာင္းျပန္ျပဳထားတဲ့ “အျဖဴခံေပၚ အနီေရာင္ ၾကက္ေျခ” ကို သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္မွာ ၾကက္ေျခနီလိုပဲ လျခမ္းနီ Red Crescent အမွတ္အသားကို စသံုးခဲ့ၾကတာကေတာ့ (ေအာ္တိုမန္-အင္ပါယာ) နဲ႔ ႐ုရွားစစ္ (၁၈၇၇-၁၈၇၈) က ျဖစ္တယ္။ အခု အဲလိုႏိုင္ငံေပါင္း ၃၃ ခုရွိေနျပီ။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ Red Crystal ကိုပါ တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ သံုးႏိုင္လာ ၾကတယ္။ Red Star of David ဆိုတဲ့ အစၥေရးတို႔ လုပ္ခ်င္တာကေတာ့ တရား၀င္ မျဖစ္ေသးပါဘူး။
Emblems ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါေစ၊ ႏိုင္ငံေတြ ကြဲျပားပါေစ၊ ေျပာင္းလို႔မရ၊ ေျပာင္းဘို႔မသင့္တဲ့ “ၾကက္ေျခနီရဲ႕အႏွစ္” ကေတာ့ Mercy and Absolute Nuetrality “သနားညွာတာစိတ္ နဲ႔ အၾကြင္းမဲ့-ဘက္မလိုက္မႈ” ျဖစ္ပါတယ္။
“ဘက္မလိုက္” ဆိုတာ Non-Aligned ကို ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ Non-Aligned Movement (NAM) ဆိုတဲ့ ဘက္မလိုက္ လႈပ္ရွားမႈဆိုတာ စစ္ေအးေခတ္မွာ ဘယ္ဘက္မွ မလိုက္ခဲ့တဲ့ အုပ္စုျဖစ္ျပီး၊ စစ္ေအးေခတ္ ေနာက္မွာေတာ့ အစိုးရေတြနဲ႔ခ်ည္း ဖြဲ႔ထားတဲ့အဖြဲ႔ ျဖစ္လို႔ United Nations ကုလသမဂၢလိုပဲ ေရမ်ား-ေရႏိုင္၊ မီးမ်ား-မီးႏိုင္။ အစိုးရေတြ မၾကိဳက္တာ မွန္သမွ် ဘာမွမလုပ္ၾကဘူး။
ၾကက္ေျခနီရဲ႕ Nuetrality ဆိုတာ စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ အုပ္စုႏွစ္ခုရွိရင္ ဟိုႏိုင္ငံ၊ ဒီႏိုင္ငံ၊ ဘက္မလိုက္ရဘူး။ အစိုးရျဖစ္ျဖစ္၊ သူပုန္ျဖစ္ျဖစ္ ဘက္မလိုက္ရဘူး။ မတည့္တဲ့၊ အယူအဆကြဲတဲ့၊ ဘက္ႏွစ္ဘက္မွာလည္း အစိုးရအၾကိဳက္၊ အတိုက္အခံ အၾကိဳက္ ဘယ္ဘက္ကိုမွ မလိုက္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
Absolute အၾကြင္းမဲ့သေဘာကို ပိုလို႔ေတာင္ သိဘို႔-လိုက္နာဘို႔ လိုပါတယ္။ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ ခြဲျခားမႈ လံုး၀ကင္းရတယ္။ ဒုကၥေရာက္ေနတာ၊ က်ိဳးပဲ့ေနတာ၊ ေသလုေျမာပါး ျဖစ္ေနတာေတြကိုသာ ေစတနာစိတ္ ထားပါေလ။ “ေစတနာနဲ႔ စာနာစိတ္ဟာ အမိန္႔လာမွ ထြက္ရတာ မဟုတ္ပါ။”
Dr. တင့္ေဆြ
၂၄-၅-၂၀၁၀
Sunday, May 23, 2010
၁၈ ႏွစ္ျပည့္ရင္ လူရာ၀င္ Age determination
အသက္ကိုၾကည့္ျပီး လူအမ်ိဳးမ်ိဳးက သတ္မွတ္မႈ အမ်ိဳးမ်ိဳး ထားၾကတယ္။ ဘယ္ေလာက္ရွိမွ ဘာလုပ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳး။ မဲေပး၊ ေစ်း၀ယ္။ ကားေမာင္း၊ မိန္းမေတာင္း။ စစ္ထဲ၀င္၊ ပင္စင္ယူ၊ အသက္ဘယ္ေလာက္ရွိမွ ဒီ(ဆိုဒ္)၀င္၊ ဒီရုပ္ရွင္ၾကည့္ စသျဖင့္။ ျပႆနာ ရွိလာရင္ ဆရာ၀န္ ပါရတတ္တယ္။
ေဆးပညာထဲမွာ Forensic Medicine ဆိုတဲ့ မႈခင္းေဆးပညာ သပ္သပ္ရွိတယ္။ အသက္ကို တိတိက်က် ဘယ္၍၊ ဘယ္မွ် ရွိတယ္ဆိုတာ စစ္ျပီး၊ တရားရံုးမွာ ထြက္ရတာလဲပါတယ္။ တရားခံ-တရားလို အသက္ကို ဇာတာနဲ႔ မရဘူး။ ဆရာ၀န္ကေန သြားေပါက္တာၾကည့္၊ ဓါတ္မွန္ ရိုက္ျပီး သိတာေတြနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ ၉ တန္းစာေမးပြဲ အစိုးရစစ္ေခတ္တံုးက အသက္ ၁၅ ႏွစ္ မျပည့္လို႔၊ ေဗဒင္ဆရာနဲ႔ ဇာတာသစ္လုပ္၊ တရားရံုးသြား ၾကမ္းက်ိမ္၊ လိမ္ၾကည့္လည္း မရပါ။ ဥပေဒဟာ ဥပေဒတဲ့။ မက်ဘဲနဲ႔ တတန္းကို ၂ ႏွစ္ ေနခဲ့ရတယ္။ ဥပေဒဆိုတာကို နည္းနည္းေလးမွ အတိမ္းအေစာင္း မခံပါလားလို႔ မွတ္သား နာခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒီေခတ္က ၾကာခဲ့ပါျပီ။ ၾကာရင္ သာသြားတတ္သလို၊ ျခာသြားတတ္တာလည္းရွိတယ္။
Bone age “အရိုးၾကည့္-အသက္သိ” ဆိုတာနဲ႔ ဆရာ၀န္ေတြက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးရတယ္။ Long bones ေခၚတဲ့ ေပါင္ရိုး၊ ေျခသလံုးရိုး၊ လက္ဖ်ံရိုး၊ လက္ေခ်ာင္းရိုးေတြမွာ ထိပ္ဖ်ားပိုင္းေတြက အရိုးကို လာဆက္တာက သူ႔အသက္နဲ႔သူ။ X-ray ရိုက္ရတယ္။ တံေတာင္ဆစ္ရိုးဆက္ရင္ ၉-၁၃ ႏွစ္၊ Iliac crest တင္ပါးဆံုအေပၚ-ေရွ႕ထိပ္ရိုးဆက္ရင္ ၁၂-၁၆ ႏွစ္၊ ညွပ္ရိုး (ေကာ္လာ-ဘုန္း) ၁၂-၂၂ ႏွစ္ စသျဖင့္ သိႏိုင္တယ္။
ကေလးေတြ အသက္ၾကေတာ့ ငယ္သြားေပါက္တာကို ၾကည့္ရတယ္။ အထက္-ေအာက္ အလည္ေရွ႕သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၆-၁၂ လ၊ အထက္-ေအာက္ ေဘးေရွ႕သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၉-၁၆ လ၊ ပဌမအန္ေရွ႕သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၁၃-၁၉ လ၊ အထက္-ေအာက္ စြယ္သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၁၆-၂၃ လ၊ အထက္-ေအာက္ ဒုတိယအံသြား ၄ ေခ်ာင္းက ၂၂-၃၃ လမွာ ေပါက္တယ္။ ႀကီးသြား ၃၂ ေခ်ာင္းမွာ ၆ ႏွစ္က စေပါက္တယ္။ ၁၃ ႏွစ္မွာ ၂၈ ေခ်ာင္းရွိၿပီး၊ အံဆံုးေတြက ၁၇-၂၁ ႏွစ္ေရာက္မွ ေပါက္တယ္။ အံဆံုးမေပါက္သ၍ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ မျပည့္ေသးဘူးေပါ့။ တရားတေပါင္ ျဖစ္ေလ့ရွိၾကတဲ့ အသက္ကေတာ့ ၁၆-၁၈ ႏွစ္ ျဖစ္ပါတယ္။
Voting age ဆိုတဲ့ မဲေပးပိုင္ခြင့္ကိုလည္း တကမၻာလံုးမွာ အမ်ားဆံုး သတ္မွတ္တာက ၁၈ ႏွစ္ပါ။ ၁၆ ႏွစ္နဲ႔ မဲေပးလို႔ရတာ ၇ ႏိုင္ငံ ရွိသြားပါျပီ။ ၁၇ ႏွစ္ ရွိရင္ မဲေပးလို႔ရတာ ၆ ႏိုင္ငံ၊ ၂၀ ႏွစ္က ၄ ႏိုင္ငံ၊ ၂၁ ႏွစ္က ၁၆ ႏိုင္ငံ၊ အသက္အၾကီးဆံုးက ဥဇဗက္ကစၥတန္ ၂၅ ႏွစ္ရွိမွ ေပးရတယ္။ ဆလိုေဗးနီးယားမွာ ၁၆ ႏွစ္ေတာ့ ဟုတ္ပါရဲ႕ အလုပ္ရွိမွ မဲေပးရတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ေတြက ေပးတဲ့မဲနဲ႔ တက္လာတဲ့ အစိုးရကမွ အလုပ္အကိုင္ေတြ ဖန္တီးေပးမယ္ ထင္ရတယ္။ လက္ေတြ႔မွာ အဲလိုလည္း ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္တာပါ။ မဲဆြယ္တံုးမွာ သည္းေျခၾကိဳက္ေတြ ေျပာျပီး၊ အာဏာရေတာ့ ဘာမွမလုပ္တဲ့ အစိုးရက အမ်ားၾကီး။ ဘာမဲျဖစ္ျဖစ္ ငါ့ပံုးထဲ ေရာက္ေအာင္လုပ္ျပီး၊ တက္အုပ္ခ်ဳပ္တာေတြလည္း ရွိတာဘဲ။
မဲေပးသူေတြကို အသက္နဲ႔သာ ကန္႔သတ္ျပီး၊ အေရြးခံမဲ့သူေတြကိုေတာ့ ေသြးစစ္သလို လုပ္တာေတြလည္း ရွိတယ္။ Blood group matching ေသြးအုပ္စု စမ္းတယ္-စစ္တယ္ဆိုတာ ေသြးလွဴသူနဲ႔၊ လူနာတည့္-မတည့္ စမ္းရတာပါ။ “ေသြးစစ္ေပးတဲ့ ဆရာနဲ႔ တည့္-မတည့္ စမ္းတာမဟုတ္ပါ။”
မဲေပးရာမွာ ခြဲျခားသလို မဂၤလာေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အသက္ကိုလည္း သတ္မွတ္ထားၾကတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၁၈-၁၆ ႏွစ္ ျဖစ္တယ္။ ေယာက္်ားေလး-မိန္းကေလး မတူဘူး။ သတို႔သမီးအသက္က ပိုငယ္ေလ့ရွိတယ္။ ဆူဒန္မွာ အပ်ိဳေဘာ္၀င္ရင္ ရျပီတဲ့။ မဒါဂါးစကား၊ တန္ဇန္နီးယား၊ တူနီးရွား၊ ဗင္နီဇြဲလား၊ ပါရာေဂြး၊ မိန္းကေလး ၁၄ ႏွစ္၊ အပ်ိဳျဖစ္တဲ့ အရြယ္ပါဘဲ။ ဘရူႏိုင္းနဲ႔ ကူ၀ိတ္မွာ ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိလို႔ အပ်ိဳမျဖစ္ေသးလဲ ရပံုၾကတယ္။ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ စကၤာပူ၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၵိယမွာ ၂၁-၁၈ ႏွစ္။ တရုပ္မွာေတာ့ ၂၂-၂၀ ႏွစ္ရွိမွ လက္ထပ္လို႔ရတယ္။ အသက္ ငယ္ငယ္နဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳေပးတဲ့ ထံုးစံဟာ ေရွးက်ပါတယ္။ ဗုဒၶလက္ထက္ ရွင္သာရိပုတၲရာရဲ႕ညီ အငယ္ဆံုး (ေရ၀တ) ကို ၇ ႏွစ္သားမွာ မိဘေတြက မဂၤလာေဆာင္ေပးခဲ့ၾကတယ္။
၂၁ ရာစုထဲေရာက္ေပမဲ့ အီရန္ မွာ ေယာက္်ားေလး ၁၄ ႏွစ္၊ မိန္းကေလး ၉ ႏွစ္၊ လင္မယားျဖစ္လို႔ရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လူမ်ိဳးေတြအတြက္ေတာ့ ေဆးပညာအရ ငယ္လြန္းတယ္။ တေလာက ေဆးခန္းမွာ ကေလးလာေမြးတဲ့ မိန္းကေလးကို အသက္ေမးေတာ့ တိတိက်က် ေျပာပါတယ္။ ၁၅ ႏွစ္နဲ႔ ၁၀ လ။ ဆရာ၀န္က အားနာလို႔ သူ႔စာအုပ္မွာ ၁၆ ႏွစ္ လုပ္လိုက္ရတယ္။ အေကာင္းေတာ့ ေမြးပါရဲ႕ ကေလးက လသားနဲ႔ ဆံုးသြားရွာတယ္။ (ယူနီဆက္ဖ္) ရဲ႕ ၁၈ ႏွစ္မျပည့္ဘဲ လက္ထပ္ထိမ္းျမားသူ အမ်ဳိးသမီးဦးေရ သန္း ၆၀၀ ေက်ာ္ထဲမွာ ဒီကေလးမ ပါခ်င္မွပါမယ္။ ဒုကၡသည္မို႔ ဟိုမွာလည္း စာရင္းေပ်ာက္၊ ဒီမွာလည္း စာရင္းမေပါက္။
ပင္စင္ေပးတဲ့ အသက္ကိုလည္း သတ္မွတ္ၾကတာ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ပင္စင္ယူရမဲ့ အသက္၊ ပင္စင္ခံစားခြင့္၊ (ပင္စင္-ဖန္းဒ္)၊ စသျဖင့္ ပင္စင္ယူရမဲ့လူေတြ မနစ္နာရေအာင္၊ ပိုေကာင္းေအာင္ ၾကိဳးပမ္းမႈေတြသာ ရွိျပီး၊ ပင္စင္သြားရမွာကို မသြားဘဲ ေပကပ္ေနတာမ်ိဳးကိုေတာ့ (၀ီကီ-ပီးဒီးယား) (၀ီကီ-ျမန္မာ) ေတြမွာ ရွာလို႔မရဘူး။ ဆရာ၀န္ကိုလည္း အသက္ေက်ာ္ ေန-မေန လာမေမးပါ။
အသက္ သတ္မွတ္ခ်က္ေၾကာင့္ စာေမးပြဲ ၀င္မေျဖရတဲ့ ျပႆနာေလးက အေသးအဖြဲပါ။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္က ၁၈ ႏွစ္ အၾကားကုိ လူငယ္လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ သူတို႔ေလးေတြကို လူႀကီးေတြနည္းတူ တရားစီရင္ ျပစ္ဒဏ္ ေပးေနတာေတြကေတာ့ မ်ိဳးဆက္ကို ဆိုးသထက္ဆိုးေအာင္ လုပ္ရာက်တယ္။ က်န္းမာေရးအရဘဲ ေျပာရရင္၊ (ဘီ)ပိုး ကာကြယ္ေဆးကို ေမြးစကေန အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ေအာက္၊ ေသခ်ာေပါက္ ထိုးေပးရပါတယ္။
ဥပေဒသံုးနဲ႔ အရပ္သံုး ေ၀ါဟာရေတြ ရွိတယ္။ Age of majority ဆိုတာ လူလားေျမာက္တဲ့ အရြယ္၊ လူၾကီးပိုင္း၀င္တဲ့ အသက္ကို ေခၚတယ္။ Age of license ဆိုတာကေတာ့ ဒါကိုလုပ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ အသက္ျဖစ္တယ္။ Age of consent ဆိုတာကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတာမွာ စိတ္အလိုတူ-မတူ ေျပာျပႏိုင္တယ္လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ အသက္ျဖစ္တယ္။ Age of criminal responsibility ဆိုတာက ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္တာ လုပ္ေပမဲ့ အသက္ငယ္ေသးလို႔ အျပစ္ေပး အေရးယူဘို႔ မသင့္ေသးဘူးလို႔ သတ္မွတ္သက္ျဖစ္တယ္။
Age of majority မွာ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ကေန ၂၁ ႏွစ္အထိ ရွိတဲ့ ၁၄၈ ႏိုင္ငံစာရင္းကို ျပဳစုထားတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ လို႔ သတ္မွတ္တာတဲ့ ၁၁၆ ႏိုင္ငံက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္က စာရင္းမေပါက္ေသးဘူး။ တိုင္းျပည္က လူလား မေျမာက္ေသးလို႔ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၁၈ ႏွစ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္သူေတြကေန ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္ ေရွ႕ေရးကို ျပ႒ာန္းပါလိမ့္မယ္။ သူတို႔ကို သင္ေပး၊ တင္ေပးၾကရပါမယ္။
၁၈ ႏွစ္ ျပည့္ျပီးလို႔ လိုင္စင္ရွိေပမဲ့ လမ္းမွားမွန္းသိရင္ ကားေမာင္းခ်င္ၾကမည္ မထင္။ “ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ ဆိုတာ ဘယ္လို ခြဲရမယ္ကိုသာ သိတဲ့သူ မဟုတ္။ မခြဲဘဲ ေနသင့္တာကိုပါ သိတဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။”
Dr. တင့္ေဆြ
Wednesday, May 19, 2010
ေလနာ ဆိုတာ ဘုရင္မွာလည္း ျဖစ္သည္။ Peptic ulcer
၁၉၈၂ အရင္ ဆရာ၀န္ျဖစ္ၾကသူေတြက ေလနာဆိုတာ ေရာဂါပိုးနဲ႔ မဆိုင္ဘူးလို႔ သင္ခဲ့ၾကရတယ္။ စားခ်ိန္-ေသာက္ခ်ိန္ မမွန္သူ၊ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားသူေတြမွာ ျဖစ္ၾကရတယ္လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ အလုပ္မ်ားတဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆယ္တန္းေျဖမဲ့ ေက်ာင္းသား အျဖစ္မ်ားလို႔လည္း Stress ulcer ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။ အလုပ္မမ်ားတဲ့ ဆရာ၀န္၊ (စထြက္စ္) မမ်ားတဲ့ ေက်ာင္းသား ကံေကာင္းသလား မေမးနဲ႔။ တကယ္ေတာ့ ထင္သေလာက္ ကံမေကာင္းပါ။ ၁၉၈၂ ေရာက္ေတာ့ ၾသစေတးလ် ဆရာ၀န္ ႏွစ္ေယာက္ကေန ေလနာနဲ႔ Helicobacter pylori (H. pylori) ပိုး ဆက္စပ္တာကို သိလာရလို႔ပါ။
အနာမ်ိဳး ၉၆ ပါးမွာ ေလနာ ၃၂ ပါး၊ ပါတယ္လို႔ ျမန္မာေဆးက်မ္းက ဆိုပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာ ၀န္ၾကီးတပါး အလုပ္မ်ားလား မသိပါ၊ ေလနာ စြဲေနလို႔ "ပခန္းမွာ-ေလ၊ ေလာင္းရွည္မွာ-ဓား၊ ခန္းပတ္မွာ-နား၊ ေရနံ တတိုင္ခ်င္းႏွင့္ လင္းပါ့မလား။" လို႔ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က သေရာ္ခဲ့ဘူးတယ္။ ျပင္သစ္ဘုရင္ ခ်ားလ္စ္ နံပါတ္ ၉ မွာလည္း ရွိသတဲ့။ ဒါလဲ သေရာ္တာ မဟုတ္ေပမဲ့ St. Bartholomew’s Day Massacre လူသတ္ပြဲၾကီးဟာ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္မွာ ေလနာထလို႔ ျဖစ္ရသလိုလို ဆိုပါတယ္။
Peptic Ulcer (PU) ေလနာမွာ Gastric ulcer (GU) အစာအိမ္နာ နဲ႔ Duodenal (DU) (ဒူယိုဒီနယ္)နာ ဆိုျပီး၊ ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။ (ဒူယိုဒီနမ္) ဆိုတာ အူသိမ္အစပိုင္း “င” ပံုေနရာေလးကို ေခၚတာပါ။ DU ဟာ အသက္ ၃ဝ က ၅ဝ ႏွစ္ အတြင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေလ(စကား) မ်ားခ်င္ မ်ားမယ္၊ ကံ ပိုေကာင္းၾကတယ္။ ေယာက္်ားေတြေလာက္ ေလနာ မျဖစ္ဘူး။ GU ၾကေတာ့ အသက္ ၆ဝ ေက်ာ္ေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ျဖစ္ရင္လည္း ၄% က အစာအိမ္-ကင္ဆာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကံမေကာင္းျပန္ဘူး။
DU ၉ဝ% ေလာက္ နဲ႔ GU ၈ဝ% တို႔ဟာ (H. pylori) ေခၚတဲ့ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္နဲ႔၊ က်န္တာက (NSAIDs) ေခၚတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ေဆးလိပ္စြဲ၊ အရက္စြဲ၊ ေကာ္ဖီ-လက္ဘက္ရည္ စြဲသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးနဲ႔ရိုးနဲ႔ ဆိုသလို အေမ-အေဖ ျဖစ္ရင္ သား-သမီးမွာလည္း ျဖစ္တာေတြ ရွိတယ္။ အရင္က လက္ညွိဳးထိုးခဲ့ၾကတဲ့ အပူအစပ္နဲ႔ စိတ္ရႈတ္တာေတြကေတာ့ ေလနာရွိေနရင္ ပိုဆိုးေစတယ္လို႔သာ လက္ခံၾကေတာ့တယ္။
စားေနက် အခ်ိန္က်ရင္ အစာအိမ္က အစာေျခအရည္ ထြက္လာတာက အက်င့္ျဖစ္လာတယ္။ ထမင္း မက်က္ေသးလို႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ မအားလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုက္ဆံမရွိလို႔ျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္ေရာက္ရင္ အက္စစ္ဓါတ္က အလိုက္မသိ ထြက္လာျပီး၊ ၀မ္းထဲမွာ တဂ်ဳတ္ဂ်ဳတ္ ျမည္လာတယ္။ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းက ဆြမ္းစားတံုးေခါက္သံ ၾကားတာနဲ႔ ေခြးေတြ၊ က်ီးကန္းေတြ အူၾက၊ အာၾကတယ္။ ဒီအေကာင္ေတြ ဗိုက္ထဲမွာလည္း အစာေျခရည္ေတြ ထြက္လာတာကိုး။
PU ရဲ႕လကၡဏာေတြကေတာ့ သိတဲ့အတိုင္း ဗိုက္နာမယ္၊ ေလတက္မယ္၊ အစာမေက်ျဖစ္မယ္၊ ပ်ိဳ႕-အန္မယ္။ ၾကာရင္ အစားပ်က္ေတာ့ အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့၊ အားေျပာ့တာေတြ ဆက္လိုက္လာမယ္။ နာပံုနာနည္းက ပူျပီးနာတာ၊ ေအာင့္တာ၊ စူးနာတာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ႏွလံုးနဲ႔ ဘာမွမဆိုင္ဘဲ၊ Heartburn လို႔ေခၚတာက အစာျမိဳျပြန္ထဲကို အက္စစ္ရည္ေတြ ဆန္တက္လို႔ နာတာကို ေခၚတယ္။ Gastro-esophageal Reflux Disease (GERD) ဆိုျပီး ေရာဂါနာမည္သစ္ ထြင္လိုက္ၾကတယ္။ GU က အစာစားရင္ နာတတ္ျပီး၊ DU က စားလိုက္ရင္ သက္သာလို႔ “ဆာနာ” လို႔ ေခၚတယ္။
ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ ၾကာေတာ့ အနာက က်ယ္လာျပီး၊ သူ႔အနီးအနားေတြကိုပါ နယ္ခ်ဲ႕ႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြက အေတာ္ဆိုးတာေတြပါ။ အစာလမ္းေၾကာင္းကေန ေသြးယုိတာ၊ အနာျဖစ္ေနတဲ့ အစာအိမ္-(ဒူယိုဒီနမ္) ေပါက္တာ၊ ေအာက္ဆင္းလမ္း က်ဥ္းသြားလို႔ စားျပီး အန္ေနေတာ့တာ။ “တာ” သံုးတာဟာ အေရးေပၚေတြပါ။ အစာအိမ္ေပါက္လို႔ နာတာက စူးရွျပီး နာတာမ်ိဳး။ ဗိုက္ မေနႏိုင္-မထိုင္ႏိုင္ တအားနာျပီး၊ ေဆးရံုကို အေျပးအလႊား လာရတယ္။ အခ်ိန္မေတာ္က မ်ားတယ္။ ရိုးရိုး ဓါတ္မွန္ ရိုက္တာနဲ႔ အစာအိမ္ေပါက္တာကို အေသအျခာ သိႏိုင္တယ္။ “အသဲ” ေပၚမွာ “လျခမ္းေကြးေကြးေလး” ကုိ ျမင္ရတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္စရာ မေကာင္းပါလား။ မေကာင္းပါ၊ ခြဲတာစိတ္တာ ခံရရွာပါေတာ့မည္။
ေသြးအန္တာကို (Hematemesis) ေခၚတယ္။ TB ျဖစ္လို႔ ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါ (Hemoptysis) နဲ႔ မတူဘူး။ ေကာ္ဖီႏွစ္လို ညိဳမဲမဲ အရည္ေတြ အန္တာ။ အန္မထြက္ဘဲ ေအာက္ဆင္းရင္ ေသြးက၀မ္းထဲပါမယ္။ အခ်ိန္ၾကာတာမို႔ ၀မ္းက မဲနက္ေနမယ္။ (Melaena) လို႔ ေခၚတယ္။ ကတၲရာေစးလိုေနတာ။ အစာအိမ္က ေသြးယိုတာ မဟုတ္တာလည္း အဲလိုဘဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသဲေျခာက္ေရာဂါရွိသူ၊ အစာျမိဳျပြန္ ေအာက္အဖ်ားက ေသြးျပန္ေၾကာအထံုးေတြ ေပါက္လို႔ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္သာေပမဲ့ ၀မ္းထဲမွာ ေသြးနည္းနည္းခ်င္း ပါေနတာကို အႏုၾကည့္ မွန္ဘီလူးနဲ႔စစ္မွ သိရမယ္။
ေလနာရွိေနတာကို Barium meal ေဆးၿမိဳၿပီး၊ ဓါတ္မွန္႐ိုက္တာနဲ႔ Endoscopy ကရိယာထည့္ၾကည့္တာနဲ႔ ေသျခာေအာင္ စစ္ရတယ္။ မီးေတာင္ကို အေပၚက ၾကည့္ရသလို၊ အလည္မွာ အနာေနရာက ခြက္ေန၊ အနားေဇာက္က ေအာက္ကို တည့္တည့္က်ေနျပီး၊ ေဘးမွာ ေခ်ာ္ရည္ ဆင္းတဲ့လမ္းေတြလို ျဖာထြက္ေနတယ္။
ေလနာကို ကုဘို႔ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာ သိရမယ္။ ေရွာင္ရမယ္။ အျဖစ္မ်ားလို႔ ဆရာလည္း မ်ားတယ္။ ေဆးေပးကုတဲ့ Medications လည္း မနည္းဘူး။ ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆးနဲ႔ အစာေျခရည္ကို သက္ေရာက္တဲ့ေဆး၊ ႏွစ္မ်ိဳးက မပါမျဖစ္ ေပးပါတယ္။ ပိုးအတြက္ Antibiotics ပဋိဇီဝေဆး၊ Amoxacillin, Tetracycline, Claithromycin, Metronidazole ေတြကို သံုးတယ္။
Antacids အက္စစ္ဓါတ္ပ်ယ္ေဆးေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ဗမာျပည္မွာ (ဂ်ဲလ္မက္)၊ ကုလားျပည္မွာ (ဒိုင္ဂ်င္း) လူအေတာ္ မ်ားမ်ား ၀ါးစာေနၾက။ အခုထုတ္ေသးလားေတာ့ မသိဘူး။ (ဆိုဒါမင့္) ဆိုတဲ့ေဆးျပား အလည္မွာ ခ်ိဳင့္ခြက္ေလးနဲ႔မို႔၊ “ခ်က္ပံုပါတဲ့ေဆး” လို႔ အရပ္ထဲမွာ ေခၚၾကတယ္။ စာအုပ္ၾကီးေတာ့ ဆန္ေနမွာဘဲ။ ေဆးေသာက္ပံု-ေသာက္နည္းကိုပါ ထည့္ေရးပါရေစ။
Aluminium Hydroxide and Oxide, Magnesium Trisilicate 250-1500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Magnesium Carbonate, Magnesium Oxides, Magnesium hydroxide 200-400 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Calcium Carbonate 1250-1500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္။
အက္စစ္ အထြက္နည္းေဆး Atropine Sulphate 0.5-1.0 mg IM ထိုးေဆး၊ Proton pump inhibitors (Omeprazole, Rabeprazole) 20-40 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁ လ၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ Histamine H 2-receptor Antagonists (Ranitidine) 150 mg တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္။
DU ဆိုရင္ Cimetidine 800 mg အိပ္ရာ၀င္၊ 300-400 mg အစာစားျပီးတိုင္း တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္၊ ၁ လ၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ သက္သာလာရင္ ည 400 mg ေသာက္ပါ။ လတ္တေလာ အစာအိမ္နာဆိုရင္ 800 mg အိပ္ရာ၀င္၊ ဒါမွမဟုတ္ 300 mg အစာစားျပီးတိုင္း၊ ၂ လေသာက္ပါ။ အစာေျခရည္ေတြ အထက္ဆန္တာျဖစ္ရင္ 400-800 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိ္မ္၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ Heartburn နဲ႔ အစာမေက်ျဖစ္ရင္ 200 mg တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္၊ အစာမစားခင္ နာရီ၀က္ၾကိဳ ေသာက္ပါ။
Mucosal protective agents ဆိုတာကေတာ့ အစာလမ္း အတြင္းလႊာကို ကာကြယ္ဘို႔ေဆးပါ။ အန္တဲ့သူေတြအတြက္ Metoclopramide 10-15 mg စားေဆး တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္ေပးရတယ္။
ဗိုက္ တအားနာရင္ Buscopan, Hyoscine 10-20 mg IV/IM ထိုးေဆး။ စားေဆး တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္။ Diclofenac 25-75 mg စားေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ Spasmocip, Spasmonil, Spasmo-Proxyvon စားေဆး တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္။ လိုအပ္ရင္ ခြဲစိတ္ကုသတာ လုပ္ရတတ္တယ္။ Laparoscopic surgery, Vagotomy, Antrectomy, Pyloroplasty ေနာက္ျပီး G-J ေခၚတဲ့ အစာအိမ္နဲ႔ အူကို ဆက္ေပးတဲ့နည္းက စိတ္၀င္စားဘို႔ ေကာင္းတယ္။
Lifestyle ဆိုတဲ့ လူေနမႈပံုစံပါ ေျပာင္းဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ အပူအစပ္ ေရွာင္၊ ေကာ္ဖီ ေလ်ာ့၊ ေဆးလိပ္-အရက္ ျဖတ္ပါ။ စိတ္ဖိအားမ်ားတဲ့ အလုပ္ကေန ေျပာင္းလို႔ရရင္ ေျပာင္းပါ။ တေန႔ နာရီ၀က္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ (မယ္ဒီေတးရွင္း) လုပ္တာ ေကာင္းတယ္။ “ေလနာ ေရာဂါရွိရင္ စတုမဓူ၊ သၾကား၊ ထန္းလ်က္၊ ေဆး၊ စားတာဟာ ဥပုသ္ေစာင့္ေပမဲ့ သီလမပ်က္ဘူး။” လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။
(ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္) ကုိ ဖိအားနဲ႔ထည့္ထားတဲ့ Carbonated beverage ေခၚတဲ့ ဘီယာ၊ ဆိုဒါ၊ (စပရင္း-၀ါးတား)၊ ကိုကာကိုလာ၊ စပရိုက္၊ (အင္နာဂ်ီ-ဒရင့္ခ္) ေတြက ေလနာအတြက္ မေကာင္းပါ။ Sodium bicarbonate (Baking powder) ေဆာ္ဒါမံႈ႔ ေသာက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းလို သက္သာေပမဲ့ ၾကာရင္ အစာအိမ္ ေပါက္ေစႏိုင္တယ္။
ဘာေဆးမွ မရွိတံုး နာလာရင္ ေရ တခြက္-ႏွစ္ခြက္ ေသာက္လိုက္ပါ။ ႏြားနို႔ ေသာက္ပါ။ သြားေလရာ ေဆးယူသြားပါ။ ဆာရင္စားဘို႔ စားစရာတခုခု ယူသြားပါ။ ေက်ာ္တဲ့အစားေတြ ေရွာင္ပါ။ အေစ့အဆံေတြ၊ တိုဖူး၊ ပဲပုတ္၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပင္လယ္ထြက္ အသီးအႏွံေတြ၊ ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္ေတြ တည့္ပါတယ္။ အသားမွာ red meats ကိုေလ်ာ့ျပီး၊ lean meats, cold-water fish ပိုစားပါ။ ျပဳျပင္ထားတဲ့ဆီ trans-fat ေလနာနဲ႔ မတည့္ပါ။
အစာကို နည္းနည္းခ်င္း ခဏခဏစားပါ။ စားေနက် အစားအစာေတြသာ စားတာ ေကာင္းတယ္။ အစာလမ္းက သူခ်က္လုပ္ေပးေနၾကဟာကို ပိုၾကြမ္းက်င္ပါတယ္။ အီတာလ်န္-ပီဇာ၊ ဘာဂါ-ယန္းကီး၊ ဆူရွီး-ဂ်ပန္၊ ကုလားမွန္-ရိုတီး၊ ထမင္းခ်ည္းစားတာ ဗမာ၊ တရုပ္ဟာ ေခါက္ဆြဲ။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ စားေနၾကဘဲ ေကာင္းတယ္။
အရပ္သံုး ေဆးနည္းမွာ Basil leaves ပင္စိမ္းရြက္ကို စားခိုင္းတယ္။ ဂ်င္း (ခ်င္း)စိမ္းသည္ ေလနာ၊ ၀မ္းဗိုက္-ရင္ေခါင္းနာ တို႔ကိုႏိုင္၏လို႔ ဆိုတယ္။ တိုင္းရင္းေဆး တခုက Vitamin C ဟာ ေလနာနဲ႔ မတည့္ဘူးေရးတာ ဖတ္ရတယ္။ မဟုတ္ပါ။ ဗီတာမင္စီ 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ေသာက္ရင္၊ ေသြးယိုတာအတြက္ပါ အက်ိဳးရွိတယ္။ ခ်ယ္ရီသီး၊ ဘလူးဘယ္ရီသီးလိုဘဲ ခရမ္းခ်ဥ္သီးကလည္း အဆိပ္အေတာက္ ေျပေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရွးဗမာေဆးနည္းက တမ်ိဳးဆိုတယ္။
စကားအရာမွာ နာမည္တလံုးနဲ႔ ရွိခဲ့တဲ့ “စကားေတာင္စား အမတ္” ဟာ ဘုရင္က ခရမ္းခ်ဥ္သီး စားေကာင္းတယ္ ဆိုေတာ့ အလိုက္သင့္ ေလွ်ာက္လိုက္တယ္။ မၾကာခင္ ဘုရင္မွာ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေၾကာင့္ ေလနာထေတာ့ "မွန္လွပါ အရွင္မင္းျမတ္ရဲ႕ “ကြၽန္” မို႔ အရွင့္ အလိုကို လိုက္ၿပီး၊ တင္ရေၾကာင္းပါဘုရား။" လို႔ ေလွ်ာက္ျပန္တယ္။
ေရာဂါဘယမ်ားသည္ တခ်ိဳ႕လူေတြထက္ သတၲိေကာင္းၾကသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအလို မလိုက္ပါ။ “ကြၽန္” မဟုတ္ေသာ လူမ်ားသည္ သတၲိ-ဗ်တၲိ ေကာင္းၾကသည္။ ဘုရင္ဆိုးမ်ား ဗိုက္နာရင္ ဆုမြန္ေကာင္း ေတာင္းေပးၾကမည္ မဟုတ္ပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
၁၉-၅-၂၀၁၀
Monday, May 17, 2010
အပူဓာတ္ လြန္ကဲျခင္း
အပူဓါတ္လြန္ကဲမႈဒဏ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေနသူမ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္
အပူဓတ္လြန္ကဲျခင္းကို Hyperthermia လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ လိုအပ္တာထက္ မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ Heat exhaustion ႏွင့္ Heat Stroke ဟူ၍ အဓိကျပႆနာ ႏွစ္မ်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ သာမန္အပူခ်ိန္က ဒီဂရီ ၃၆-၃၇ (တခ်ိဳ႔သူတြက္ 37.5 ) (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၉၆.၈ - ၉၈.၆ (တခ်ိဳ႔သူေတြအတြက္ ၉၉.၅) (F) ဖါရင္ဟိုက္ ျဖစ္ၿပီး Heat Exhaustion ျဖစ္ပါက အပူခ်ိန္ ဒီဂရီ ၄၀ (C) စင္တီဂရိတ္၊ ၁၀၄ (F) ဖါရင္ဟိုက္ ႏွင့္ အထက္မွာ ရွိပါတယ္။ Heat Exhaustion ကို ျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတု အပူခ်ိန္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ပူသည့္အခ်ိန္မွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat stroke ကေတာ့ အပူခ်ိန္လြန္ကဲျခင္း (သို႔) တျခားအေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ရွိရာကေန ျပန္မက်ဘဲ တျဖည္းျဖည္းတက္လာၿပီး ဆက္တိုက္ အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျပန္က်ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါက Heat stroke က ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္သတိမရႏိုင္တဲ့ အထိသတိလစ္ျခင္း (coma)၊ ေနာက္ဆံုး အသက္ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat exhaustion က ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ရာသီဥတုနဲ႔ မသင့္ေတာ္သည့္ အ၀တ္အစားမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္း၊ ပူအိုက္လြန္းေသာ ရာသီဥတုရွိျခင္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားၿပီး Heat stroke က ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလြန္းျခင္း၊ အရက္ကိုအလြန္အမင္း ေသာက္သံုးျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ မသန္စြမ္းသူ၊ က်န္းမာေရး ခၽြတ္ယြင္းေနသူေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိအေျခအေနမွာ အပူဓာတ္ လြန္ကဲေနတဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမွာေတာ့ ဘယ္သူမဆို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို တျခားမိသားစု၀င္ေတြက ဘယ္လိုကူညီရမယ္ဆိုတာကို သိထားသင့္ပါတယ္။
Heat exhaustion
Heat exhaustion လဏၡာမ်ားကေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ရွိျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းၿပီး အလြန္အမင္း ေခါင္းကိုက္ျခင္၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ေရဆာၿပီး အစာအိမ္လႈပ္ရွားျခင္း (stomach cramps)၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ေမ့လဲျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ဟန္ခ်က္ကို မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ေခၽြးအလြန္အမင္းထြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အကူအညီေပးရန္
-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကုိ သိထားသူ ျဖစ္ပါက DRABC ကို မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္
- လူနာက ပူတဲ့ေနရာမွာ ရွိေနပါက ေအးတဲ့ေနရာကို ေရႊ႔ေပးရန္
- လူနာကို လဲေလ်ာင္းေနေစရန္
-ၾကပ္တဲ့ အ၀တ္အစား၀တ္ထားသူ ျဖစ္ပါက ေျဖေလ်ာ့ေပးရန္
-ေရေအးနဲ႔ ေရပတ္တိုက္ေပးရန္၊
-ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခုေပးရန္
-အပူမက်မခ်င္း ေရပတ္တိုက္ေပးၿပီး အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ကာ အေျခအေန မတိုးတက္လာဘဲ ပိုဆိုးလာပါက အျမန္ဆံုး ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းပို႔ရန္လိုအပ္ပါတယ္။
Heat Stroke
Heat Stroke လကၡဏာမ်ားကေတာ့ အထက္ပါ Heat exhaustion မွာ ပါရွိတဲ့ အခ်က္မ်ားအျပင္ လူနာဟာ စိတ္ေထြျပားလာၿပီး အမူအရာ ေျပာင္းလာျခင္း၊ အျမင္မႈန္၀ါးလာျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း သိသိသာသာပိုျမန္လာျခင္း၊ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႔ပူျပင္းျခင္း (ေခၽြးမထြက္ေတာ့ပါ)၊ တက္ျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အထက္မွာပဲ ဆက္ရွိေျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရမယ္။
အကူအညီေပးရန္
ခ်က္ခ်င္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း တင္ဖို႔လိုၿပီး ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ Ambulance staff, သူနာျပဳ၊ ဆရာ၀န္ စတဲ့ တေယာက္ေယာက္နဲ႔ အေတြ႔ေသးခင္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း လိုက္နာပါ။
-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကို သိပါက DRABC အတိုင္း လုပ္ပါ။
-အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။
- သတိလစ္ေနပါက Recovery position လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ေျဖာင့္ေအာင္ လည္ပင္းကို ေဘးေစာင္းထား၍ တျခမ္းေမွာက္လ်က္ အေနထားနဲ႔ ထားပါ။
- ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား တည္ရွိရာ လည္ပင္း၊ ခ်ိဳင္းၾကားနဲ႔ ေပါင္ျခံတ၀ိုက္မွာ ေရခဲ (သို႔) ေရေအးကိုအ၀တ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အိတ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ေပးပါ။
-သတိလံုး၀ ရေနေသးရင္ ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခု တုိက္ပါ (သတိလစ္ျခင္း (သို႔) သတိရတခ်က္မရတခ်က္ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ မေပးရ)။
က်န္းမာေနသူမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္
လူခႏၶာကိုယ္အတြင္းအျပင္၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြ စားသံုးေနတဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ အျမဲတမ္း ရွင္သန္ေနပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘက္တီးရီးယားပြားႏႈန္းက သာမန္အခ်ိန္ထက္ အမ်ားႀကီးျမန္ပါတယ္။ ပူတဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က ေခၽြးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရဓါတ္၊ သတၱဳုဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားေတြ အဆက္မျပတ္ထြက္ေနပါတယ္။ သာမန္ အေျခအေနမွာ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနလို႔ စားစရာတခုကို ဒီအတိုင္း လက္မေဆးဘဲ ေကာက္စားလိုက္လို႔ ဘာျပႆနာမွ မရွိႏိုင္ေပမဲ့ အပူမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရျပားကထြက္ၿပီး လက္မွာ ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြက သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုမ်ားေနတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေရဓါတ္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကလည္း နည္းေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေတာ့ ပိုးပါသြားတဲ့ အစားအစာဟာ ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာ၊ ၀မ္းကိုက္ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အဲဒီကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈအား လံုး၀က်ဆင္းလို႔ ကိုယ္အပူအခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းႏိုင္ဘဲ ေအးလြန္းျခင္း၊ ပူလြန္းျခင္း ျဖစ္ကာ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူလြန္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစာေရစာကို လံုေလာက္မွ်တေအာင္ စားသံုးၿပီး တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အစာေရစာ လံုေလာကမွ်တဖို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ပံုမွန္က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းတဲ့ အာဟာရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ား မခ်ိဳ႕တဲ့ေစရန္ႏွင့္ ေရဓါတ္မခန္းေျခာက္ေစရန္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ ေရကို မ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ (အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို အနည္းငယ္ ျဖည့္စြက္ထားပါတယ္)။ ေဒါက္တာ ဇိ၀ကရဲ့ ေရအက်ိဳး ၁၀ ပါးကိုလည္း ဒီေနရာမွာ သြးဖတ္ၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးပါက အပူဓါတ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ ဆက္ပြားအႏၱရယ္မ်ားကို တစိတ္တေဒသ ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း အၾကံျပဳပါတယ္။
ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလံုး အပူလြန္ကဲျခင္းႏွင့္ ေရရွားပါးျခင္းမွ အျမန္ဆံုးလြန္ေျမာက္ႏိုင္ပါေစ။
Thursday, May 13, 2010
C-Box အေမးအေျဖ (၂)
29 Apr 10, 03:29
maminge: i want to know hepatitics C in detail. pls explain in a post.
အေျဖ။ ။ Hepatitis C အေၾကာင္း ပို႔စ္တင္ၿပီးသား ရွိပါတယ္။ Hapatitis C အေၾကာင္း ပို႔စ္ႏွစ္ခုကို ဒီေနရာ http://health.ngoinmyanmar.org/search/label/Hepatitis%20C မွာ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။
30 Apr 10, 05:48
ကိုမ်ိဳး: လင္မယားၾကားမွာ oral sex ကသင့္ေတာ္ပါသလားဆရာ...ဆုိးက်ိဳးရိွနိုင္ပါသလားဆရာ
ေျဖ။ ။ Oral Sex အေၾကာင္းကို Side bar ရွိ Labels ေအာက္က Reproductive Health ေခါင္းစဥ္ေအာက္ကမွာ ေဒါက္တာ တင့္ေဆြတင္ထားတဲ့ ပို႔စ္ http://health.ngoinmyanmar.org/2010/01/oral-practice.html မွာ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က C-Box မွာ စာဖတ္သူ ခ်စ္ခ်စ္က ေမးၿပီး ေဒါက္တာဇိ၀ကက ေျဖေပးထားတာကိုလည္း ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႔ရပါတယ္။
26 Apr 10, 00:30
ခ်စ္ခ်စ္: ေယာက်ာ္း သုတ္ရည္ေတြ ပါးစပ္ထဲ၀င္သြားမိရင္ ဘာျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ
27 Apr 10, 11:23
ဇီ၀က (ေဆး-၂): to ခ်စ္ခ်စ္, သုတ္ရည္ ပါးစပ္ထဲ၀င္လို႕ ဘာမွ မျဖစ္ပါ။
ဒီေတာ့ အေမးနဲ႔ အေျဖအရ Oral Sex နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပႆနာေတာ့ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ သင့္ေတာ္မေတာ္ ဆိုတာကေတာ့ ကာရကံရွင္ႏွစ္ဦး သေဘာတူညီမႈ ရွိမရွိႏွင့္သာ ဆိုင္ပါတယ္။ သို႔ေပမဲ့ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ဟာ ဘက္တီးရီးယားေတြရဲ့ ေပ်ာ္ေမြ႔ရာ စံအိမ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘက္တီးရီးယားေတြဟာ အမ်ိဳးသားလိင္တံ အပါအ၀င္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ အေရျပားမွ အဆက္မျပတ္ ထြက္ေနပါတယ္။ Oral Sex ကို အသံုးျပဳခ်ိန္မွာ အကယ္၍ ပါးစပ္ကုိ အသံုးျပဳသူဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ Defend Mechanisms လို႔ေခၚတဲ့ ခုခံႏိုင္တဲ့အား နည္းေနတဲ့အခ်ိန္နဲ႔ တိုက္ဆိုင္ေနရင္ ေရာဂါရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အမ်ိဳးသားလိင္တံဟာ သန္႔ရွင္းဖို႔ႏွင့္ အသံုးျပဳသူရဲ့ပါးစပ္မွာ အနာအဆာမရွိဖို႔ေတာ့ အထူး လိုအပ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးက Oral Sex ကို အသံုးျပဳရင္Condone ကိုအသံုးျပဳပါက အႏၶရာယ္ အကင္းဆံုး ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း အၾကံျပဳပါတယ္။
30 Apr 10, 09:55
khunmyominoo: ၀မ္းခဏခဏခ်ဳပ္တတ္လို ့ပါဆရာ။ ညြန္ၾကားေပးပါ ခင္ဗ်ား။
ေျဖ။ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္တာဟာ စားတဲ့အစာအစာထဲမွာ အမွ်င္ဓါတ္ျဖစ္တဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အသီးႏွံနဲ႔တို႔ကို လံုေလာက္စြာ မစားျခင္းႏွင့္ ေရကိုလံုေလာက္စြာ မေသာက္ျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ စားသင့္တယ္ဆိုတာ Labels ေအာက္က Nutritions ေခါင္းစဥ္ http://health.ngoinmyanmar.org/search/label/Nutrition ေအာက္မွာ ကၽြန္မ (Nge Naing) တင္ထားတဲ့ အာဟာရနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပို႔စ္ ၄ ခုရွိပါတယ္။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ စားသံုးသင့္တယ္ဆိုတာ သိခ်င္ရင္ အဲဒီေအာက္မွာ က်န္းမာစြာ အသက္ရွင္ ရပ္တည္နိုင္ရန္အတြက္ ေန႔စဥ္စားသံုးရန္ လိုအပ္ေသာ အစာပမာဏ ဆိုတဲ့ ပို႔စ္ထဲမွာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္အျပင္ ဘယ္အစာအမ်ိဳးအစားကို ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား စားေသာက္ရမယ္ဆုိတာ အကုန္ပါပါတယ္။ တျခားပို႔စ္ေတြမွာေတာ့ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ရမယ္ဆိုတာ အေသးစိတ္ရွိပါတယ္။
30 Apr 10, 15:12
ေနေန: ကိုယ္၀န္ရိွတုန္းမ်ားမ်ားဆက္ဆံရင္ မိန္းကေလးရျပီး နဲနဲသာဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ ေယာက်္လားေလးရတယ္ဆိုတာဟုတ္ပါသလား။
ေျဖ။ ။ လံုး၀မဟုတ္ပါ၊ ဘာမွလည္း မဆိုင္ပါ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခါစနဲ႔ ေမြးခါနီးတလမွာ လိင္ဆက္ဆံမႈကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။
ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလဆိုတာ မမ်ိဳးဥနဲ႔ ဖိုသုတ္ေကာင္တို႔ ေပါင္းစပ္ၿပီး ျဖစ္တည္လာတဲ့ သေႏၶသားႀကီးထြားတဲ့ ကာလျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ တလတခါ မ်ိဳးဥေၾကြၿပီး ဓမၼတာေသြးေပၚတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတဦးဟာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ မ်ိဳးဥ မေၾကြပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဖိုမ ဆက္ဆံျခင္းဟာ သေႏၶသား ထပ္ရစရာ အေၾကာင္းမရွိသလို ရွိၿပီးသား သေႏၶသားကိုလည္း က်ား၊ မ မေျပာင္းေစႏိုင္ပါဘူး။ သားေယာက္်ားေလး ရျခင္း၊ သမီးမိန္းကေလး ရျခင္းဆိုတာဟာလည္း လိင္ဆက္ဆံသည့္ အခ်ိန္ကာလ အပိုင္းအျခားနဲ႔လည္းမဆိုင္ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔လည္း လံုး၀မသက္ဆိုင္ဘဲ အမ်ိဳးသားဆီကလာတဲ့ခရိုမုဇုန္း အမ်ိဳးအစား အေပၚမွာသာ မူတည္ပါတယ္။
လူသား ဆဲလ္တခုမွာ မ်ိဳးရိုိးဗီဇကို သယ္ေဆာင္ေပးတဲ့ ခရိုမိုဇုန္း ၂၃ စံု (၄၆ ခု) ရွိၿပီး ေနာက္ဆံုး (သို႔) ၂၃ စံုေျမွာက္ ခရိုမိုဇုန္းက ေမြးလာမည့္ ကေလးရဲ့ က်ား မ လကၡဏာ ကို ေဖၚေဆာင္ပါတယ္။ X ႏွင့္ Y ဆိုၿပီး က်ား၊ မ ခရိုမိုဇုန္း ႏွစ္မ်ိဳး ရွိသည့္အနက္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ X ခရိုမိုဇုန္းပဲ ရွိၿပီး အမ်ဳိးသားက X ႏွင့္ Y ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို ပိုင္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဖိုႏွင့္မ ေပါင္းစပ္ၿပီး မ်ိဳးပြား ရာမွာ ပထမ ဦးဆံုး သက္ရွိဆဲလ္ Gamete ကိုဖြဲ႔စည္းတဲ့အခါ အမ်ိဳးသမီးက X ခရိုမိုဇုန္းကိုပဲ ထုတ္ေပးႏိုင္ၿပီး ဒီ X ခရိုမိုဇုန္းႏွင့္ ေပါင္္းစပ္ဖို႔ အမ်ိဳးသားဆီမွ X ခရိုမုိဇုန္းကိုပဲ ရပါက (X နဲ႔ X ေပါင္းၿပီး) သမီး မိန္းကေလး ကို ရရွိမွာျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသားဆီက Y ခရိုမိုဇုန္း ကို ရရွိပါက (X နဲ႔ Yေပါင္းၿပီး ) သား ေယာက္်ားေလး ကို ရရွိပါတယ္။
30 Apr 10, 15:17
မင္းမင္း: မာစတာဘီးရွင္းကို တစ္ပတ္ဘယ္ႏွစ္ခါလုပ္သင့္သလဲဆရာ affect ျဖစ္ႏိုင္ပါသလား ေမးရတာလဲအားနာပါတယ္။
ေျဖ။ ။ ဒီေမးခြန္းကေတာ့ လုပ္သင့္တဲ့ အႀကိမ္အေရအတြက္ကေတာ့ ျပဳလုပ္သူရဲ့ ဆႏၵအာသီသနဲ႔ပဲ ဆိုင္ပါတယ္။ Affect ျဖစ္ႏိုင္မႏိုင္ဆိုတာက သန္႔ရွင္းမႈေတာ့ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ Masturbation (မိမိဖါသာ အာသာေျဖျခင္း) ကို စြဲစြဲလန္းလန္းနဲ႔ အလြန္အကၽြံ ျပဳလုပ္သူဟာ စြဲတတ္ၿပီး မိမိ အိမ္ေထာင္ရက္သား က်တဲ့အခ်ိန္ အိမ္ေထာင္ဖက္နဲ႔ ဆက္ခံရာမွာ စိတ္၀င္စားမႈ အားနည္းသြားၿပီး မိမိအက်င့္ေဟာင္း ျဖစ္တဲ့ Masturbation ကိုပဲ စြဲေနတတ္တယ္လို႔ အိမ္ေထာင္ဘက္နဲ႔ အဆင္မေျပျဖစ္တာမ်ိုး ရွိတတ္တယ္လို႔ ျမန္မာဆရာ၀န္တဦး ေရးတဲ့စာအုပ္ တအုပ္မွာ ဖတ္ဖူးပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ေဒါက္တာ တင့္ေဆြ ေရးတဲ့ ပို႔စ္ကို ဒီဘေလာ့ဂ္က http://health.ngoinmyanmar.org/2010/01/blog-post.html မွာ တင္ထားတာ ရွိပါတယ္။
3 May 10, 03:23
7even: သုတ္လြတ္တာ အရမ္းျမန္ေနတာ ဘယ္လိုလုပ္ကမလဲ။
သုတ္လႊတ္ေစာျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဒါက္တာ ဇိ၀ကတင္ထားတဲ့ပို႔စ္ကို ဒီေနရာမွာ (http://health.ngoinmyanmar.org/2009/12/premature-ejaculation.html) မွာ သြားဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ Reproductive Health ေအာက္က ေဒါက္တာတင့္ေဆြေရးတဲ ေဒါက္တာ တင့္ေဆြရဲ့ http://health.ngoinmyanmar.org/2010/04/blog-post_16.html ဒီပို႔စ္နဲ႔လည္း အက်ံဳး၀င္ပါတယ္။ ႏွစ္ခုစလံုးကို ဖတ္ၾကည့္လိုက္ပါ။
3 May 10, 05:38
mayjuly: ဆိုးက်ိဳးအနည္းဆံုးရွိတဲ့ကိုယ္၀န္တားေဆးအေၾကာင္းမ်ားသိလုိပါတယ္ ။ေျပာျပေပးပါ။
ေျဖ။ ။ Reproductive Health ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ သေႏၵတားနည္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပို႔စ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။
(၁) ေဒါက္တာ တင့္ေဆြေရးတဲ့ http://health.ngoinmyanmar.org/2009/08/blog-post_23.html
၂။ ေဒါက္တာ byakga ေရးတဲ့ http://health.ngoinmyanmar.org/2009/03/blog-post.html
၃။ ေဒါက္တာ စိုးထက္ရဲ့ ကိုယ္၀န္တားဆီးျခင္း နည္းလမ္းမ်ား http://health.ngoinmyanmar.org/2008/12/contraception-choices.html
၄။ ေဒါက္တာ ရဲမြန္ရဲ့ အမ်ိဳးသား သားဆက္ျခားနည္းအေၾကာင္း မိတ္ဆက္ http://health.ngoinmyanmar.org/2009/03/introduction-to-newer-male.html
၅။ KoGyithu ရဲ့ အေရးေပၚ သားဆက္ျခားနည္း http://health.ngoinmyanmar.org/2008/11/blog-post_4612.html အဲဒီ ပို႔စ္ေတြအထဲမွာ အေသးစိတ္ရွိပါတယ္။ Mayjuly အေနနဲ႔ မိမိဖါသာသာ ႀကိဳက္တာ ေရြးယူေတာ့။ ကၽြန္မကေတာ့ သားဆက္ျခားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြကပဲ အနစ္နာခံလာရေတာ့ ေဒါက္တာ ရဲမြန္ေရးတဲ့ အမ်ိဳးသား သားဆက္ျခားနည္းကို အႀကိဳက္ဆံုးပါပဲ။
4 May 10, 04:32
khine: ဆရာ..ေလးဘက္နာေရာဂါေၾကာင္းသိခ်င္ပါတယ္..အၿမဲတမ္းအဆစ္ေတြနာ ေနပါတယ္.. joint ေတြကလည္းကိုက္ပါတယ္..အေရၿပားေအာက္နာေနတယ္လို႔ခံစားရပါတယ္။
ေျဖ။ ။ ေလးဘက္နာ အေၾကာင္း ေဒါက္တာ ၀င္းသိန္း ေ၇းထားတာ http://health.ngoinmyanmar.org/2008/02/group-beta-haemolytic-streptococcus.html မွာ ရွိပါတယ္။ http://health.ngoinmyanmar.org/search/label/Musculoskeletal%20system ေအာက္က ပို႔စ္တခ်ိဳ႔ကိုလည္း ဖတ္ၾကည့္ပါ။
5 May 10, 05:28
ဖိုးထိန္: ေမးစရာေလးရွိလို႕ပါခင္ဗ်ာ။ ေသြးက်ဲတဲ့ေရာဂါျဖစ္ေနတာ..ေဆးရုံကဆ င္းျပီးေတာ့ေဆးေတြေသာက္ေနရတယ္။ အဲဒါေဆးအရွိန္နဲ႕ကေလး ကအရမ္း၀လာတယ္(အရင္ကကေလးကပိန္ပိန္ေလးပါ)။ သိခ်င္တာကေဆ းေသာက္တာရပ္လုိက္ရင္ နဂုိအတိုင္းျပန္ျဖစ္ပါ့မလား ဆုိတာ၊ : ျပီးေတာ့အဲဒီေရာဂါက လုံး၀ေပ်ာက္္ကင္း ႏုိင္လားဆုိတာ သိခ်င္ပါတယ္။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးပါလားခင္ဗ်ာ။
ေျဖ။ ။ ေသြးက်ဲတာနဲ႔ ေသြးပ်စ္ခဲတာ ႏွစ္ခုစလံုးက ေသြးထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ Chemical ေတြ မမွ်တလို႔ ျဖစ္ႏိုင္သလို ေသြးထြက္လြန္ျခင္း၊ ေသြးယိုစီးျခင္းကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ Clotting Factor ေခၚ ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ အင္ဇိုင္းေတြ ပံုမွန္ထက္ ပိုနည္းေနလို႔လဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ခန္႔မွန္းရံုနဲ႔ မသိႏိုင္ပဲ ေသြးစစ္ၿပီး ေသြးထဲမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြ အားလံုးကို ေရတြက္ျခင္း (Full blood Count) ႏွင့္ Clotting Factors ေတြရဲ့ အေျခအေနကို ၾကည့္ၿပီးမွ သိႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဓါတုပစၥည္းေတြ မမွ်မတ ျဖစ္ေနရင္ မွ်တေအာင္ ကုသရမယ္။ အဲဒီေရာဂါဟာ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ အခု ဆရာ၀န္ ေပးထားတဲ့ေဆးကို သံုးစြဲရင္း ျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ ကုသေပးေနတဲ့ ဆရာ၀န္ကပဲ လူနာရဲ့ အေျခအေနကို အသိဆံုး ျဖစ္ႏိုင္လို႔ အဲဒီဆရာ၀န္နဲ႔ပဲ တိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။ ေသြးပ်စ္လြန္းျခင္းႏွင့္ က်ဲလြန္းျခင္း ႏွစ္ခုစလံုးက အႏၱရာယ္ရွိတဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္ကို မျဖစ္မေန အသိေပးၿပီး ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္းသာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ဖို႔ကိုပဲ အာၾကံျပဳပါတယ္။ မိမိ ေဆးကုသမႈ ခံယူေနတဲ့ ဆရာ၀န္ကို ေမးခြန္းေမးဖို႔ ဘယ္ေတာ့မွ အားမနာပါနဲ႔။ ဆရာ၀န္ဆိုတာ ေဆးကုေပးဖို႔ သက္သက္မဟုတ္ပါဘူး လူနာ သိခ်င္တာကို နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပဖို႔အတြက္လည္း တာ၀န္ရွိပါတယ္။
5 May 10, 06:20
ကိုလင္း: မိန္းမခ်င္းဆက္ဆံတဲ့အခါ ဘာေရာဂါေတြကူးစက္နိဳင္ပါသလဲ... မိန္းမေတြမွာလည္းအာသာေျဖတယ္ဆိုတာမ်ိဳးကိုလုပ္ခဲ့ မည္သို႕အက်ိဳးယုတ္တာေတြကိုခံစားရပါသလဲ။ မိန္းမအေၾကာင္းမ်ားလည္းေရးေစခ်င္ပါတယ္..
ေျဖ။ ။ လိင္တူဆက္ဆံတာ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေစ အမ်ိဳးသားျဖစ္ေစ ေရာဂါရွိရင္ ကူးစက္ႏိုင္တာခ်င္းကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ အာသာေျဖတာလည္း အတူတူပါပဲ ဘာမွ မကြာပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ဆီးလမ္းေၾကာင္းက သိပ္ကို တိုလြန္းတဲ့အတြက္ မသန္႔ရွင္းပါက ဆီးလမ္းေၾကာင္းထဲ ပိုး၀င္ႏိုင္တဲ့ အႏၱရယ္ အမ်ိဳးသမီးမွာ ပိုမ်ားပါတယ္။ ဒါကလြဲရင္ က်န္တာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ အမ်ိဳးသား ေရာဂါကူးစက္ရာမွာျဖစ္ေစ၊ အာသာေျဖရာမွာ ျဖစ္ေစ သေဘာသဘာ၀ ဘာမွ မကြာပါဘူး။ လိင္ေၾကာင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါအေၾကာင္းကုိ http://health.ngoinmyanmar.org/2010/02/stds.html မွာ ဖတ္ရႈ ႏိုင္ပါတယ္။ မိမိဖါသာ အာသာေျဖျခင္း အေၾကာင္းကိုေတာ့ http://health.ngoinmyanmar.org/2010/01/blog-post.html မွာ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။
11 May 10, 09:47
ကိုကို: ဆရာကိူတစ္ခုေမးခ်င္ပါတယ္။ မီန္းမမွာ ရာသီမလာတာ တစ္ပတ္ရိွပါျပီ ေကသီပန္ေဆးကိုလည္းေသာက္ပါတယ္။ ဘာမ်ားျဖစ္လို႔ပါလဲ။ကိုယ္၀န္ ရတာပါလား။
ေျဖ။ ။ တပတ္တည္းနဲ႔ေတာ့ ကိုယ္၀န္ရတာ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မွာပါ။ တလခန္႔ မလာဘဲ ရွိေနမွ ဆရာ၀န္နဲ႔ စစ္ေဆးအတည္ျပဳ သင့္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ရတဲ့ အမ်ိဳးမီးတေယာက္ရဲ့ လကၡဏာေတြ ေျပာင္းတာ ကၽြန္မတင္ထားတဲ ့ (http://health.ngoinmyanmar.org/2008/07/gestional-deabetes.html ) မွာ ရွိပါတယ္။ ပို႔စ္က ဆီးခ်ိဳနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ပို႔စ္ျဖစ္လို႔ Gestation (ကိုယ္၀န္ေဆာင္ျခင္း) ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ အေသးေအာက္မွာပဲ ၾကည့္ပါ။
4 May 10, 11:33
thuratun: sayarma , khin byar aku lo a pu chain a yan myint nay tae yar thi hmar bae lo yaw gar tawe phit taaku lo yarthi u tu a yan puu tae a twat bar yaw gar tawe phit tat lae so tar ko thi chin par (ဆရာမ ခင္ဗ်ား၊ အခုလို အပူခ်ိန္ အရမ္းျမင့္ေနတဲ့ ရာသီမွာ ဘယ္လိုေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္သလို၊ ရာသီဥတု အရမ္းပူတဲ့အတြက္ ဘာေရာဂါေတြ ျဖစ္တတ္လဲ ဆိုတာကို သိခ်င္ပါတယ္။)
ေျဖ။ ။ လူခႏၶာကိုယ္အတြင္းအျပင္၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြ စားသံုးေနတဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ အျမဲတမ္း ရွင္သန္ေနတပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပင္ပမွာ ဘက္တီးရီးယားပြားႏႈန္းက သာမန္အခ်ိန္ထက္ အမ်ားႀကီးျမန္ပါတယ္။ ပူတဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က ေခၽြးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရဓါတ္၊ သတၱဳုဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားေတြ အဆက္မျပတ္ထြက္ေနပါတယ္။ သာမန္ အေျခအေနမွာ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနလို႔ စားစရာတခုကို ဒီအတိုင္း လက္မေဆးဘဲ ေကာက္စားလိုက္လို႔ ဘာျပႆနာမွ မရွိႏိုင္ေပမဲ့ အပူမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရျပားကထြက္ၿပီး လက္မွာ ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြက သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုမ်ားေနတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေရဓါတ္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကလည္း နည္းေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေတာ့ ပိုးပါသြားတဲ့ အစားအစာဟာ ေရာဂါရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာ၊ ၀မ္းကိုက္ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အဲဒီကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈအား လံုး၀က်ဆင္းလို႔ ကိုယ္အပူအခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းႏိုင္ဘဲ ေအးလြန္းျခင္း၊ ပူလြန္းျခင္း ျဖစ္ကာ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူလြန္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစာေရစာကို လံုေလာက္မွ်တေအာင္ စားသံုးၿပီး တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ (ေမးခြန္းကို ျမန္မာလို ဘာသာျပန္ေပးတဲ့ Anonymous ကို အထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။)
က်န္းမာစြာ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ ႏိုင္ၾကပါေစ။
Wednesday, May 12, 2010
အထူ နဲ႔ အပါး၊ အဆုပ္ နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္
“တရြာသားကို ရည္းစားလုပ္ေတာ့ လြမ္းရတတ္သည္။ ပ၀ါပါးကို ၾကက္သားထုပ္ေတာ့ စြန္းတတ္သည္။” အထဲကဟာ လူျမင္ေစခ်င္လ်င္ အကႌ်ပါး ၀တ္ဆင္ၾကသည္။ အခုေခတ္မွာ အပါးပင္လ်င္ မ၀တ္ခ်င္ၾကေတာ့ပါ။ စကၠဴပါးပါး၊ အ၀တ္ပါးပါး၊ ပါးေသာ အရာမ်ားသည္ ေပါက္ျပဲလြယ္သည္။ လံုေအာင္ မဖံုးႏိုင္ပါ။
ဒါေပမဲ့ ကိုယ္၀န္-ေရျမြာအိတ္ဟာ မထူေပမဲ့ သေႏၶသားကို လံုေအာင္ဖံုးျပီး၊ ေကာင္းေကာင္း ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ပါးတယ္ ဆိုတိုင္း အားနည္းခ်က္ မဟုတ္သလို၊ ထူတိုင္းလဲ အားသာခ်က္ ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္မည္။ “သိပ္ထူတဲ့ေကာင္” ဆိုတာ ႏွိမ္ေျပာခံရတာပါ။ တံတိုင္းထူၾကီးေတြ၊ နံရံျမင့္ၾကီးေတြေဆာက္တဲ့ အေလ့က ေရွးက်သြားပါျပီ။
လူေတြလုပ္တဲ့ နံရံေတြဟာ လံုေအာင္သာ လုပ္ေပးတယ္။ ဒါေတာင္ ကိုယ့္ကုိယ္ကို (ဗြီအိုင္ပီ) လုပ္သူေတြဟာ တံတိုင္းေပၚမွာ ပုလင္းကြဲေတြပါ စိုက္ထားရေသးတာ။ (ဆူပါ-ဗြီအိုင္ပီ) ေနရာေတြၾက ပုလင္းကြဲနဲ႔ မရလို႔၊ ဓါတ္ၾကိဳးေတြ တပ္ထားရေသးတယ္။ လွ်ပ္စစ္၀ိုင္ယာ ၀င္းထရံ Electric fences ဟာ (မာ့ခ္တြိန္း) ေရးခဲ့တဲ့ “အာသာဘုရင္ၾကီး ေရွ႕ေမွာက္ ေရာက္ရေသာ ယန္းကီး တေယာက္” ၀တၲဳထဲမွာ ပါခဲ့တာမို႔ ႏွစ္ ၁၀၀ ေက်ာ္သြားျပီ။
လူမွာေတာ့ အဖံုးအကာေတြက လံုျခံဳေအာင္ ဖံုးအုပ္ေပးတဲ့ျပင္၊ သဏၭာန္ေပၚေအာင္လဲ ေဖၚေဆာင္ေပးတယ္။ လိုအပ္ရင္ သင့္တာေတြ ၀င္-ထြက္ေစအာင္ဆိုတဲ့ ရႈတ္ေထြးတဲ့ တာ၀န္ကိုပါ လုပ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ေမြးကတည္းကေန ေသတဲ့အထိ ရွဴလိုက္တဲ့ေလကို သန္႔သြားေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ အလုပ္ကို အဆုပ္ထဲက အင္မတန္ ပါးလႊာျပီး၊ Alveoli ေခၚတဲ့ ေလအိပ္ေလးေပါင္း သန္း ၃၀၀ ကေန လုပ္ေပးတယ္။ Gas exchange “ေလလဲလွယ္ေရးဌာန” ေပါ့။ ႏွစ္လမ္းသြား တာ၀န္ယူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေလာက္ ပါးသလဲဆိုရင္ (မိုက္ခေရာင္) ၂၀၀-၃၀၀ သာ အထူရွိတယ္။ (မိုက္ခေရာင္) ဆိုတာ ၁ မီတာရဲ႕ ၁ သန္းပံု ၁ ပံု ေျပာတာ။ စကားမွာ “အေတာ္ပါးတဲ့ေကာင္” ဆိုတာ အကင္းပါးတာကို ေခၚတာမို႔ ခ်ီးက်ဴးရာ က်တယ္။
လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ အဖံုးအကာေတြ ေနရာတကာ ရွိတယ္။ လက္ဖမိုးမွာက အေရပါး၊ လက္ဖ၀ါးမွာ အေရထူ။ ႏုတ္ခမ္း၊ မ်က္ခမ္း၊ ေမြးလမ္း တို႔မွာ ႏိုင္လြန္စလို ပါးျပီး၊ ပိုးလို ေခ်ာတဲ့ အဖံုးလႊာရွိတယ္။ လူမွာ အထူဆံုး၊ ေခါင္းကိုဖံုးတဲ့ ဦးေရခြံဟာ ငါးထပ္ရွိတာ။ ေဘာလံုးသမားေတြၾက ထူယံုမကဘူး၊ မာေသးတယ္။ အေရျပားရဲ႕ ေနာက္အလုပ္တခုက ကိုယ္ထဲက ေရနဲ႔ဆားကို စြန္႔ထုတ္ေပးတယ္။ နဖူးကေခြ်း ပါးစပ္ထဲက်ေအာင္ အလုပ္လုပ္ရသူမ်ားက ငံတာသိၾကတယ္။ ထမင္းခ်က္ရင္ မ်က္စိထဲ ေခြ်း၀င္တဲ့ အိမ္ရွင္မေတြ ငရုပ္သီးမကိုင္ဘဲ စပ္ၾကရတယ္။ (လီယို-ေတာ္လ္စထြိဳင္) ၀တၴဳေတြကို ဆယ္တန္း ျပဌာန္းစာအုပ္ လုပ္ဖူးတယ္။ တပုဒ္မွာ “လက္မွာ အသားမာ မရွိရင္၊ ထမင္းမေၾကြးဘူး” တဲ့။ အသားမာေတြ ရွိေနေအာင္ အလုပ္လုပ္တာေတာင္မွ ထမင္း၀ေအာင္ မစားရတာကိုေတာ့ အခုေခတ္ စာေရးဆရာေတြက (ဆင္ဆာ လြတ္ရင္) ေရးၾကေစခ်င္တယ္။
ေနာက္ ပါးလြလြေလး တခုကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ထဲက Bowman's capsule ျဖစ္တယ္။ လူ႔ေက်ာက္ကပ္ဟာ ေရစစ္နဲ႔ တူတယ္။ အ၀တ္စ ျဖဴျဖဴေလးကို နခမ္းမွာ သြပ္ၾကိဳး၀ိုင္းေလး ထည့္ခ်ဳပ္ျပီး၊ ေအာက္မွာ ခြ်န္ေနေအာင္ ဆက္ခ်ဳပ္တားတာ။ အေပၚကေန ေရေလာင္းထည့္ရင္ အနယ္-အမံႈေတြကို ေအာက္မက်ေအာင္ စစ္ေပးမယ္။ ပရိကၡရာ (၈)ပါးထဲမွာလဲ “ပရိသာ၀န” ဆိုတာ ေရစစ္ပါ။ ေရစစ္နဲ႔ စစ္တာခ်င္း တူေပမဲ့ ေက်ာက္ကပ္က လိုခ်င္တာေတြကို ခ်န္ထားျပီး၊ မလိုတာေတြကို စစ္ထုတ္ျပစ္တာမို႔ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးကို (ေဘာမင္း-ကက္ပ္ဆူးလ္) ကေန လိုခ်င္တာေတြ စစ္ထားျပီး၊ မလိုတာေတြ ထုတ္ေပးလိုက္ေတာ့ “ဆီး” ျဖစ္လာရတာပါဘဲ။
နယ္နိမိတ္ေတြကို ျမစ္ေတြ၊ ေတာင္ေတြ၊ ပင္လယ္-ေရအိုင္ကမ္းေျခစတဲ့ သဘာ၀ နယ္ျခားေတြနဲ႔၊ ဒါေတြမရွိရင္ နယ္ျခား မွတ္တိုင္ေတြနဲ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ နယ္စပ္မ်ဥ္းကို မေက်ာ္ရဘူးလို႔ ဥပေဒနဲ႔ တားထားေပမဲ့ သိတဲ့အတိုင္း ဗမာျပည္မွာ နယ္စပ္တိုင္းက ေန႔တိုင္း၊ ၀င္-ထြက္ေနၾကတယ္။ ထိုင္းနဲ႔ မေလးရွားကို ေက်ာက္ကပ္လိုဘဲ တဖက္သတ္ဘဲ သြားတယ္။ ကန္ေတာ့ပါရဲ႕ ထြက္ေနသူေတြကို ဆီး လို႔ ေျပာခ်င္တာ မဟုတ္ဘူးေနာ္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ရွိရင္ လိုတာေတြကိုပါ ထုတ္ျပစ္တယ္။ တိုင္းျပည္က ေက်ာက္ကပ္နာနဲ႔ တူေနလို႔၊ Albumin ေတြပါ ဆီးထဲပါေနတယ္။
အိႏၵိယ နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္ေတြကေတာ့ အဆုပ္ထဲက ေလအိပ္နံရံနဲ႔ ဆင္တယ္။ အ၀င္ေရာ၊ အထြက္ေရာဘဲ။ ျပန္ေျပာင္း-ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ေနတာက အာသန္-ကသည္းသူပုန္ နဲ႔ ေခၚေတာကုလားေတြ လာေစ၊ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ ကိုယ့္ ႏိုင္ငံသားေတြ ထြက္ေစ။ (ေအာက္စီဂ်င္) ကို ထုတ္ျပီး၊ (ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္) ကို စုပ္ယူတာမ်ိဳး။
အေရွ႕ေျမာက္နယ္စပ္ကေတာ့ ဘာနဲ႔တူလည္းဆိုရင္ “မီးနီရပ္ကြက္” မွာ (ကြန္ဒြန္) မပါတဲ့လူကုိ ဧည့္ခံေနရသလိုဘဲ။ မရွိလို႔ လုပ္စားပါတယ္။ ကုမရတာနဲ႔ ညားေနရရွာတယ္။ ခုခံအားကိုပါ ဖ်က္ဆီးတယ္။ လက္ယပ္ကလည္း ေခၚေနၾကေသးတာ။
“အမွန္နဲ႔ အမွားၾကားမွာ ပါးပါးပါးေလးသာ ျခားတယ္” လို႔ မွတ္ခ်က္ျပဳၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေအာင္ စည္းတား ထားခဲ့ေပမဲ့ ဒႆဂီရိက သီတာမင္းသမီးကို ခိုးသြားႏိုင္ခဲ့တယ္။ တံတိုင္းျမင့္မွာ ပုလင္းကြဲ စိုက္တာနဲ႔ မလံုျခံဳပါ။ ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔တူတဲ့ ေလာင္စာ-စြမ္းအင္ေတြက ေျပာင္းျပန္ ထြက္ေနတာမို႔ ဓါတ္ၾကိဳးလည္း မဆင္ႏိုင္ပါ။ Supermax ဆိုတာ ကုန္တိုက္ မဟုတ္ဘူး။ High Security Prison အထူး-လံုျခံဳ-တင္းၾကပ္တဲ့ အက်ဥ္းစခန္းကို ေခၚတာ။ Guantanamo ပင္လယ္ေအာ္က ဟာမ်ိဳး ေပါ့ဗ်ာ။ ေ၀ဖန္တာ၊ ကန္႔ကြက္တာကို ေလးစားရမွန္း သိေတာ့ ဒါလဲ ပိတ္ရေတာ့မယ္။ (ဘာလင္) တံတိုင္းဟာ ၂၈ ႏွစ္သာ ခံတယ္။ ေဆြးေျမ့လို႔ ပ်က္သြားတာ မဟုတ္ပါ။ တံတိုင္းခတ္စရာမလိုေအာင္ လုပ္ၾကလို႔ပါ။
ဗမာျပည္ကို ေရျမႊာအိပ္နဲ႔သာ ကာကြယ္ဘို႔ သင့္တယ္ မဟုတ္ပါလား။ အဆုပ္လည္း ေကာင္းၾကပါေစ၊ ေက်ာက္ကပ္လည္း ေကာင္းၾကပါေစ။
Dr. တင့္ေဆြ
၁၂-၅-၂၀၁၀
Sunday, May 9, 2010
တိတိက်က် သုေတသန ႏွင့္ အႏွစ္ႏွစ္အလလ ကုိယ္ေတြ႔မ်ား
“ကုိယ္ေတြ႔” ဆိုတာ လူတိုင္းမွာရွိတယ္။ ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ၾကံဳခံစားတာ ေရးရင္ Memoirs ကုိယ္ေရး အတၳဳပၸတၱိ ေခၚတယ္။ တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ဳိးကို အေျခခံတဲ့ Based on real story စာအုပ္-ရုပ္ရွင္ေတြလဲ အမ်ားၾကီး။ ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ပါတယ္-ျမင္ပါတယ္လို႔ Witness ကေန တရာရံုးမွာ သက္ေသထြက္တာမ်ိဳး။ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ Testimony လုပ္တာမ်ိဳး။ ဒါေတြက တဦးခ်င္းစီရဲ႕ ကုိယ္ေတြ႔ သက္သက္ပါ။ “ဟုတ္တယ္-မွန္တယ္” ဆိုတာကို က်မ္းက်ိန္တာတို႔၊ လက္၀ါးကပ္တိုင္တို႔နဲ႔ “မဟုတ္ရင္ေတာ့လား” ဆိုတာျပီး၊ “အမွန္ခိုင္းတာမ်ိဳး” ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ပညာနယ္ပယ္တခုမွာ “ေဆးကုတာ” ဆိုပါစို႔ ႕႕႕ ပညာရပ္က သိပၸံျဖစ္တာမို႔ စမ္းသပ္မႈေတြ၊ သီအိုရီေတြ၊ အကိုးအကား၊ သုေတသန စတာေတြက အေျခခံလဲ ျဖစ္တယ္၊ မွန္-မမွန္ရဲ႕ “ေပတံ” လဲ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ အႏွစ္ႏွစ္ အလလက ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ရ-ၾကံဳရတာေတြ။ တေယာက္ထဲကေန အမ်ားၾကီးကို ေတြ႔လာတာမ်ိဳးပါ။ က်မ္းမတိုက္ဘဲ ေရးၾက-ေျပာၾကတယ္။ လက္မခံလဲ ေဗြမယူတာမ်ိဳး။
သုေတသနေပမဲ့ ေဗြယူခ်င္စရာေတြ ရွိတယ္။ ေရွ႕ေနာက္ မညီတာ မၾကာခဏ ေတြ႔ရတတ္တယ္။ ဆိုပါစို႔ တေလာက “ငရုပ္သီး စားရင္ (ကယ္လိုရီ) သံုးျပစ္တာမို႔ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့ေစတယ္” တဲ့။ ေနာက္ တဖက္ကေန ၾကည့္ရင္ အစပ္တို႔ ဟင္းခပ္ အေမႊးအၾကိဳင္တို႔မွာ အာဟာရတန္ဘိုးဆိုတာ မည္ကာမတၲသာ ပါေပမဲ့၊ သူ႔အစြမ္းက စားခ်င္စိတ္ကို ဆြေပး-ျခဴေပးႏိုင္လို႔ စား၀င္ေစတယ္။ စားေတာ့ ၀တာေပါ့။ ဘာကို ယူမလဲ။ အစပ္မပါရင္ စားမ၀င္သူေတြ အမ်ားၾကီးထဲ ကြ်န္ေတာ္လည္း ပါတယ္။ ခရီးက သြားရဖန္မ်ားေတာ့ ေနရာေဒသေတြ အေၾကာင္း ေနာေက်ေနလို႔ ဥေရာပ ဘယ္ေနရာ သြားသြား ငရုပ္သီးကို ငါးေျခာက္နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ ငါးပိနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ ေက်ာ္ေလွာ္ ယူသြားမွ စားရတာ တင္းတိမ္တယ္။
Social Science မွာ ပညာရွင္ေတြကေန ဂဃနဏ ေလ့လာျပီး၊ သီအိုရီ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေကာက္ခ်က္ဆြဲတာျဖစ္ျဖစ္ လုပ္တယ္။ ပါေမာကၡတဦးကေန အဲလိုလုပ္ျပီး၊ ေရးလိုက္တာဟာ အျမဲတန္း မမွန္ႏိုင္ဘူး။ မွားသြားရင္ ေနာက္တခါ ဂဃနဏ ေလ့လာျပန္ျပီးသကာလ၊ စာတအုပ္ ထပ္ထုတ္ႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးဟာ တခါ လြဲသြားရင္ “ေျမာင္းထဲ ေရာက္သြားျပီ” လို႔ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ သိပၸံမွာေတာ့ (ဒါ၀င္) တို႔ (နယူတန္) တို႔ကို လွန္ဘို႔ မလြယ္ေသးဘူး။
ေဆးပညာကိုဘဲ ဆက္ပါမယ္။ “တေနရာနဲ႔ တေနရာ ဘယ္ဟာမွ မတူပါလား” ဆိုတာ ေျပာခ်င္တယ္။ ဗမာျပည္မွာ ဘာေတြ ေပါလဲ။ ေျမြ ေပါတယ္။ ငွက္ဖ်ား မ်ားတယ္။ ဘာေတြ ရွားလဲ ေဆးေကာင္း ရွားတယ္။ စားေကာင္း ေသာက္ဘြယ္ ၀ယ္ႏိုင္သူ မမ်ားဘူး။ တျခား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဗမာေျမြ မရွိလို႔၊ ေျမြေဆးကို ဗမာျပည္မွာ ထုတ္မွ ထိေရာက္ပါတယ္။ သူမ်ားဆီမွာ 3D computer graphics လုပ္ေနၾကခ်ိန္၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ရွိတဲ့ 3D ဆိုတာက (TB, Malaria, HIV-AIDS) ေရာဂါၾကီး သံုးမ်ိဳး။ အသံထြက္ဘဲ တူတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဆရာ၀န္ေတြကို TB အေၾကာင္း သိပ္သင္မေပး ၾကေတာ့ဘူးတဲ့။ ျမန္မာျပည္က ေဆးေက်ာင္းသားမ်ား သိပ္ကံေကာင္းၾကပါလား။
အညာေဒသရဲ႕ တျခမ္း၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္၀ွမ္းမွာ တာ၀န္က်ခဲ့တာ မ်ားလို႔ ဒီေဒသမွာ ဘာေတြ ေပါျပီး၊ ဘာေတြ ရွားလဲ ေကာင္းေကာင္း သိတယ္။ လက္လွမ္း မေ၀းတဲ့ အညာဧရာ၀တီေဘးက အေျခအေနလဲ တီးမိ ေခါက္မိပါေသးတယ္။ ခုေတာ့ ျမန္မာျပည္ အေနာက္ျခမ္းနဲ႔ ေျမာက္ျခမ္းက လာတဲ့လူေတြနဲ႔ အတူေနရ၊ ေဆးကုေပးရ လုပ္ရျပန္ေတာ့ အသိသစ္ေတြ တိုးလို႔လာ ျပန္တယ္။ ေရာဂါေတြ၊ ေ၀ဒနာေတြ။ ျဖစ္ေနၾကတာေတြ နဲ႔ ျဖစ္အံုးမွာေတြ။
လူေတြကို ရေစတဲ့ ေရာဂါဘယေတြကလဲ ေနရာမတူရင္ ကြဲျပားၾကတာဘဲ။ ကံ နဲ႔ စိတ္ ကို အသာထား၊ ဥတု နဲ႔ အာဟာရမွာ ကြာျခားသြားၾကလို႔ဘဲ။ ေရာဂါပိုး အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြကလဲ လူနဲ႔ သိပ္တူၾကတာ။ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ သိပ္ရွာတတ္ၾကတာကလား။ မတူတာက ပိုးေတြ၊ အေကာင္ေတြဟာ လူေတြလို ဗီဇာမလိုဘဲ ဟိုႏိုင္ငံ၊ ဒီႏိုင္ငံကို ကူးခြင့္ ရွိတယ္။ ဒီျပည္-ျပည္နယ္ေတြက စကားမတတ္လဲ စားဘို႔ ေသာက္ဘို႔ မခက္ဘူး။ ယဥ္ေက်းမႈ မတူတာ အပထား၊ ေတြ႔တဲ့သူနဲ႔ ညားလို႔ရတယ္။ ဘာသာေရး ေဘးခ်ိတ္။ ဥပုသ္၊ တနဂၤေႏြ၊ ေသာၾကာ ဘာမွလိုတာ မဟုတ္ပါ။
ဒါ့ေၾကာင့္ ေျမပံုမွာ ႏိုင္ငံရယ္၊ တိုင္းရယ္၊ ျပည္နယ္ရယ္၊ ေနာက္ဆိုရင္ ကိုယ္ပိုင္ဆိုလား သူပိုင္ဆိုလား၊ ဘာေတြ ဘယ္လိုခြဲခြဲ၊ ေရာဂါ-ေ၀ဒနာေတြကိုေတာ့ အမိန္႔အာဏာနဲ႔ ဖိႏွိပ္-တားျမစ္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။ စစ္္ကုိင္းတိုင္း၊ မႏၱေလးတိုင္း၊ မေကြးတိုင္းမွာရွိတဲ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြလည္း ခ်င္းျပည္နယ္၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ နဲ႔ နာဂေတာင္တန္းက လူေတြမွာ ရွိၾကတယ္။ ေသြးအား၊ ဗီတာမင္ နည္းတာေတြ တူတယ္။ စိတ္ေသာကေတြ တူတယ္။ လိင္ကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြ တူတယ္။ ၀မ္းေလ်ာ-၀မ္းပ်က္ တူတယ္။ မတူတာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။
သူတို႔ဆီမွာ အဆိပ္ပါတဲ့ေျမြ မရွိဘူး။ ေမြးစကေလး ေမးခိုင္ေရာဂါ၊ အရင္က မၾကာမၾကာ ေတြ႔ခဲ့တယ္။ ဒုကၡသည္ ေဆးခန္းမွာ လာေမြးတာ အခုထိ ကေလး ၁၂၇ ေယာက္၊ တျခားေမြးခန္း ေဆးခန္းေတြ သြားေမြးတာလည္း မနည္းဘူး။ ေမးခိုင္တဲ့ကေလး တေရြးသားမွ မေတြ႔ပါ။ ကေလးဖြါးျပီး၊ သားဦးဆိုရင္ မေအမွာ ႏို႔နာ ေပါက္တာ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ေလာက္အထိကို ကုေပးခဲ့ရတာ။ အခု အားလံုးေပါင္း ၃ ေယာက္ထက္ ပိုမေတြ႔ေသးဘူး။ ျပည္နယ္က လာသူေတြ အေတာ္ေကာင္းပံုရတယ္။ “ကံ” ေျပာတာ။ “မိခင္-ကေလး ေစာင့္ေရွာက္ေရး” ေတာ့ မသိပါ။
အထဲတံုးက Hydrocele မုတၲ နဲ႔ Hernia အူက် ဆိုတာ ေပါသလား မေမးနဲ႔။ ဆရာ၀န္ျဖစ္စေတြ လက္ေတြ႔ သင္ဘို႔ အေကာင္းဆံုး ေရာဂါေတြဘဲ။ မံုရြာ၊ မႏၲေလး၊ စစ္ကိုင္းမွာ အစာအိမ္ေပါက္တာ ခဏခဏ ခြဲေပးရတယ္။ အခု ရွာမွရွား။ အူအတက္လည္း အထဲမွာ မ်ားေပမဲ့ အခု ၂ ေယာက္စ၊ ၃ ေယာက္စသာ ရွိတယ္။ ေယာက္်ားေလး ငယ္ငယ္ေတြ ဆီးအိမ္မွာ ေက်ာက္တည္တာ ငါန္းဇြန္-ျမိဳ႕သာ-ပုလဲမွာ အေတာ္မ်ားတယ္။ ဒီေရာက္ေတာ့ တခါမွ မလာေသးဘူး။ ကေလးေတြမွာ ပန္းငံုတာ Phimosis ၾက ပိုမ်ားတယ္။ TB ကေတာ့ တိုင္းျပည္က ထြက္ေျပးလာလည္း မသက္သာပါ။ အထဲကေန ပါလာတာေရာ။ အသစ္ကူးခံရတာေရာ။ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ HIV ဘယ္ဆီမွာ ျဖစ္ျဖစ္ (အာရွတိုက္မွာ) အတူတူပါ။
သုေတသနေတြကို ျပန္ေကာက္ပါရေစ။
“ဗီတာမင္ B သည္ ႏွလံုးေရာဂါကို သက္သာေစသည္။”
“ဗီတာမင္ E သည္ အရက္မေသာက္သူမ်ားတြင္ျဖစ္ေသာ အသဲအဆီမ်ားေရာဂါ ကုသရန္ အလားအလာေကာင္း။”
“ကုိယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဗီတာမင္ D မ်ားမ်ားေပးျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ေစာ ေမြးျခင္းမွ တားဆီးႏိုင္။”
“ပန္းနာရွိသည့္ကေလးမ်ား ဗီတာမင္ D နည္းျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။”
“ဗီတာမင္ D သည္ ခုခံအားေၾကာင့္ျဖစ္ရသည့္ ေရာဂါမ်ားအတြက္လည္း ေကာင္းသည္။”
ဗီတာမင္ေတြကို အျမဲအေကာင္းေတြခ်ည္းလို႔ ထင္ၾက၊ သတ္မွတ္ၾတတယ္။ A မ်ားသြားရင္ေတာ့ မေကာင္းျပန္ဘူး။ C ကို မ်ားမ်ား ေပးတာ ဘာမွ မျဖစ္ဘူးလို႔ အစဥ္တစိုက္ နားလည္ထားရာကေန တေန႔ကဘဲ “ဗီတာမင္ C ႏွင့္ E မ်ားစြာ ေပးျခင္းသည္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္။” လို႔ သုေတသနတခု ထြက္လာျပန္တယ္။
“ေကာက္ခ်က္ကို ခုန္ခ်သလို ဒေရာေသာပါး မလုပ္အပ္ဘူး။” လို႔ ဆိုပါတယ္။ အထူးျပဳ ေလ့လာသူေတြက လြဲရင္ သုေတသန ေတြကို ေခါင္းစဥ္သာ ဖတ္ျပီး၊ မွတ္ယူၾကတာမ်ားတယ္။ သတင္းသမားေတြဆိုတာက ဖတ္တဲ့လူကို ဖမ္းစားဘို႔သာ အဓိကမို႔ မ်က္လံုးက်ယ္၊ ပါးစပ္ဟေစေအာင္သာ သုေတသနသတင္းကိုပါ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဆြဲေဆာင္ တတ္ၾကတယ္။ စာတမ္းတခုလံုး မဖတ္ရင္ တခါတေလ သုေတသန ဆိုလိုခ်က္ ပ်က္ေရာ။
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ “မ်ား-မ်ားလာတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြကိုလည္း အားကိုးပါ။ သုေတသန ဆိုတိုင္းလည္း ကိုင္းရိႈင္းဘို႔ ဆႏၵမေစာပါနဲ႔။” သုေတသနေတြကိုလည္း သတင္းေရာင္းစားတာထက္မက အေလးအနက္ ေလ့လာရပါမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၉-၅-၂၀၁၀
Thursday, May 6, 2010
ေမ်ာက္ကိုက္၍ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးထိုးရျခင္း
ေဒလီမွာ ေမ်ာက္ေတြ ေပါပါသည္။ ေဒါင္းေတြလည္း ေနရာတကာမွာ ေတြ႔ရသည္။ လင္းတေတြကလည္း မ်ားလြန္းလွသည္။ ဆႏၵျပသူေတြ သူတို႔ျပတဲ့ သံရံုးေခါင္မိုးမွာ လင္းတ တအုပ္ နားေနတာေတြ႔လို႔ ေက်နပ္အားရျပီး၊ ဓါတ္ပံုရိုက္ၾက၊ အတိိတ္-နိမိတ္ ေကာက္ၾကဘူးပါသည္။ ႏြားေတြ ကြ်ဲေတြဆိုတာ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံက လူေတြထက္ အလြတ္လပ္ၾကီး လြတ္လပ္ၾကပါသည္။
တေန႔က လူနာတဦး ေမ်ာက္ကိုက္ခံရလို႔ အစိုးရေဆးရံုသြားျပေတာ့ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး အထိုးခိုင္းတယ္လို႔ ေျပာျပီး ေဆးခန္းကို အနာလာျပ၊ ေမးျမန္း-ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ေဆးခန္းမွာ အလုပ္ကူ-ပညာယူေနၾကတဲ့ (ေဗာ္လန္တီရာ) ဆရာမမ်ား အံ့ၾသေနၾကသည္။
“ဟုတ္တယ္ ေခြးရူးေရာဂါဆိုတာ ေခြးသာမက တျခား တိရစၧာန္ေတြကေနလည္း ကူးႏိုင္တယ္။” တိရစၧာန္ေတြဆိုတာ Domestic အိမ္ေမြးေရာ Wild ေတာေနပါ အေကာင္မွန္သမွ်ကေန ကူးႏိုင္တယ္။ တခါက မူၾကိဳတန္းတက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသူေလးတေယာက္ ေက်ာင္းမွာ domestic animals, wild animals ဆိုတာေတြ သင္ရတယ္။ တေန႔မွာ သူ႔ကို ဧည့္သည္ ၾကိဳဘို႔ ေလဆိပ္သြားေတာ့ ေခၚသြားတယ္။ အျပင္ဗဟုသုတလည္း ရေအာင္ေပါ့။ “သမီး ဒါက domestic airport လို႔ ေခၚတယ္။ မွတ္ထား။။” ဒီေတာ့ ကေလးမက “ဒါဆိုရင္ wild airport က ဘယ္မွာလည္း” တဲ့။
ေခြးအျပင္ လင္းႏို႔၊ ေမ်ာက္၊ ေၾကာင္၊ ေျမေခြး၊ ၀ံပုေလြ၊ ရက္ကြန္း-၀ံ၊ နံေစာ္-ဖ်ံ၊ ကိုင္အုတ္-၀ံပုေလြ၊ ေျမြပါ၊ အသားစား-ဖ်ံ၊ ၀က္၀ံ စတဲ့ အေကာင္ေတြကေနလည္း ေခြးရူးေရာဂါ ရေစႏိုင္တယ္။ လူ႔သြားရည္ကလည္း ေခြးရူးကူးႏိုင္ေသးတယ္။ ကိုက္တဲ့သြားက အသားထဲ နစ္၀င္ မသြားေတာင္မွ သြားရည္ အ၀င္ခံရရင္ ကူးႏိုင္တယ္။
Rabies ဆိုတဲ့ စကားက (လက္တင္) ေရာ (သသၤကရုိက္) ဘာသာကပါ လာတာ။ ေနရာတကာမွာ ေရွးကတည္းက ရွိတဲ့သေဘာ ေဆာင္တယ္။ ကမၻာမွာ တႏွစ္ လူ ၅၅၀၀၀ ေခြးရူးေၾကာင့္ ေသေနရတယ္။ ထံုးစံအတိုင္း အဆိုးေတြ စုေနတာ အာဖရိက နဲ႔ အာရွ။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ နဲ႔ ပညာ-အသိနည္းပါးမႈ။ ေရာဂါဆိုးေတြ နဲ႔ စနစ္ဆိုးေတြ။
ေရာဂါရွိတဲ့ အေကာင္ရဲ႕ တံေတြးထဲမွာ ပါေနတဲ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးက အကိုက္ခံရသူရဲ႕ အာရံုေၾကာကတဆင့္ ဗဟို အာရံုေၾကာစနစ္ကို ေရာက္လာတာနဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျပလာတယ္။ အဲဒီအဆင့္ ေရာက္ရင္ အခုထိေတာ့ ကုမရႏိုင္တဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေကာင္ကိုက္ခံရတာနဲ႕ ကာကြယ္ေဆးကိုသာ အားကိုးႏိုင္ပါတယ္။ တိရစၧာန္ေတြ အိမ္မွာ ေမြးရင္ ပံုမွန္ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးေပးပါ။
ေခြးရူးကို Hydrophobia လို႔လဲ လူသိမ်ားတယ္။ “ေရေၾကာက္” ေရာဂါေပါ့။ Chickenpox “ေရေက်ာက္” ဆိုတာက တမ်ိဳးပါ။ ေရကို ေၾကာက္တယ္ ဆိုတာက ေရကို မၾကိဳက္တာ၊ မုန္းတာ မဟုတ္ဘူး။ ေရကို တအားေသာက္ခ်င္ရွာလြန္းလို႔ ေရျမင္တာနဲ႔ ျမိဳခ်ဘို႔ ျပင္လိုက္ရင္ အာေခါင္နဲ႔ လည္ေခ်ာင္းမွာ အတင္း မခံမရပ္ႏိုင္ နာက်င္တာ ခံစားလာရတာကို ေျပာတာပါ။ ေရျမင္ရင္ တက္ခ်င္ လာမယ္။
တခ်ိန္တံုးက ျမိဳ႕နယ္ေကာင္စီ ဥကၠ႒ ေဆးရံုကို ေရာက္လာတယ္။ ေဆးရံုနဲ႔ သူတို႔ အိမ္ကလည္း မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္။ ဥကၠ႒ ဗိုလ္မွဴးက စိတ္သေဘာေကာင္းလို႔ လူခ်စ္လူခင္ မ်ားတယ္။ “ဆရာ ကြ်န္ေတာ့္ ဇနီး ႕႕႕ ျခံထဲ ေလ်ာက္ျပီး၊ အပင္ေတြ ကိုင္ပံုရပါတယ္၊ တကိုယ္လံုး ယားေနတယ္”။ ဥကၠ႒ရဲ႕ ဇနီးဟာ သူတို႔ သားသမီးေတြအျပင္ တိရစၧာန္ေတြကိုလဲ ခ်စ္တာ ကြ်န္ေတာ္ သိတယ္။ လူနာကို အကဲခတ္ၾကည့္တယ္။ အင္ျပင္ ေခၚတဲ့ (အလာဂ်ီ) ရလို႔ ယားတာမ်ိဳး မေတြ႔ရပါ။ ေရ အေသာက္ခိုင္းၾကည့္ေတာ့ သိပါျပီ။ လူၾကီး၊ မိတ္ေဆြၾကီး တဦးရဲ႕ဇနီး ျဖစ္ေနတာမို႔ ပိုေသျခာေအာင္ ခရိုင္ေဆးရံုၾကီး ပို႔လႊတ္ျပီး၊ သမားေတာ္ရဲ႕ အဆံုးအျဖတ္ကို ယူေစရတယ္။ သမားေတာ္ကလည္း ကြ်န္ေတာ့္ ထင္ျမင္ခ်က္ကို အတည္ျပဳေပးတယ္။ လူနာကို ျပန္ေခၚလာျပီး၊ တတ္စြမ္းသ၍ ကုသျပဳစုမႈေတြကို ဗိုလ္မွဴးကေတာ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ရက္ေတြမွာ အစြမ္းကုန္ လုပ္ေပးၾကရပါတယ္။
ယားယံတာကို ေခြးရုးေရာဂါ လကၡဏာေတြထဲမွာ တခ်ိဳ႕က ထည့္တာ မေတြ႕ရပါ။ ေရာဂါအေၾကာင္း စံုေအာင္ ေရးတာထက္ ကာကြယ္မႈက ပိုအက်ိဳးရွိမယ္ ထင္တယ္။ ေခြးကိုက္ခံရရင္ ေရနဲ႔ဆပ္ျပာသံုးျပီး၊ က်က်နန ေဆးပါ။ ကိုက္တဲ့ ေခြးကို ၇ ရက္ တိတိ ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ ေခြးကို စိတ္ဆိုးျပီး သတ္မျပစ္သင့္ပါ။ တပါတ္ၾကာလို႔ ေခြးက ေသသြားတယ္ဆိုရင္ ေသျခာျပီ ေခြးရုး။ မေသျခာရင္ ကံတရား သိပ္အားကိုး မေနပါနဲ႔၊ Risk မယူပါနဲ႔။ ကာကြယ္ေဆး ထိုးပါ။ တႏွစ္မွာ လူေပါင္း ၁၀ သန္းမက ကာကြယ္ေဆး ထိုးေနၾကရတယ္။ အရင္က ခ်က္တ၀ိႈက္မွာ ၁၄ ခါ ထိုးရတာ။ နာမွ နာ။ ထိုးေပးရသူကပါ အားနာရတယ္။ အခုေပၚ ေဆးေတြက အဲေလာက္ မၾကာ၊ အဲေလာက္ မနာေတာ့ပါ။ အမ်ိဳးအစား ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။ Nerve tissue vaccine နဲ႔ Cell culture vaccine ေတြပါ။ ပဌမအမ်ိဳးက ေစ်းခ်ိဳတယ္။ ေစ်းခ်ိဳေတာ့ အေကာင္း နည္းတာေပါ့။ အခု စာေရးခ်ိန္ကာလ အိႏၵိယမွာ ၅ ခါထိုးရမဲ့ ARV ေဆးကိုသာ ဆိုင္တင္ခိုင္းတယ္။ ၁ လံုးကို ၃၇၀ ရူးပီး ေစ်းႏံႈးလို႔ ရုိက္ထားတယ္။ ၀ယ္တတ္ရင္ ၃၂၀ ဒါမွ မဟုတ္ ဒီထက္ ေစ်းေလ်ာ့မယ္။
တိရစၧာန္မွန္သမွ် အကိုက္ခံရရင္ အနာကို ဘယ္ေလာက္ ျပဲထြက္ေနေန ခ်ဳပ္မေပးရပါ။ သက္ရွိ တေကာင္ေကာင္ရဲ႕ သြားရည္ဟာ အကိုက္ခံရသူ ေသြးထဲ၀င္ရင္ မတည့္ပါ။ အနာကို ပိုးသန္႔ေအာင္လုပ္၊ အသားႏု ေကာင္းေကာင္း တက္လာေအာင္ ေစာင့္ျပီး၊ ေနာက္မွာ အနာရြတ္ ေသးခ်င္ရင္ အနာသစ္လုပ္ျပီးမွ လွလွေလး ျပန္ခ်ဳပ္ေပးရပါတယ္။
လူကိုက္ခံရရင္လဲ အဲလိုဘဲ။ နယ္တခုမွာ တာ၀န္က်တံုးက လူႏွစ္ေယာက္ ရန္ျဖစ္ၾကတယ္။ တေယာက္က ကိုက္လိုက္လို႔ တေယာက္မွာ ႏွာေခါင္းျပတ္သြားတယ္။ ႏွာေခါင္းေပါက္ကို ဖံုးထားတဲ့ ညာဘက္က ခံုးခံုးေလးေနတဲ့ ေနရာ ပါသြားတယ္။ ခႏၶာေဗဒမွာ Ala Nasi လို႔ ေခၚတဲ့ေနရာေပါ့။ အနာက်က္ေတာ့လဲ ရုပ္ဆိုးေနတာေပါ့။ ေယာက္်ားေလး၊ ခပ္ရြယ္ရြယ္ ရွိေသးတာ။
(ဂ်န္ဂယ္လ္-ဆရာ၀န္) ဆင္ႀကံႀကံပါေတာ့တယ္။ အေရျပား အစားထိုးယံုနဲ႔ မရႏိုင္။ အရိုးႏု ပါရမယ္။ ခပ္ခံုခံုးလည္း ျဖစ္ရမယ္။ စားလဲ ဒီစိတ္။ သြားလဲ ဒီစိတ္။ ဆရာ၀န္မွာ ငယ္ငယ္က ဆရာကေတာ္ကို ရည္းစားထားခဲ့တံုးကလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနရွာတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ လူနာရဲ႕ နားရြက္ တေနရာကို ပံုက်ေအာင္ လွီးျဖတ္ယူျပီး၊ ျပတ္သြားတဲ့ ႏွာေခါင္းထိပ္မွာ အစားထိုး ခ်ဳပ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ေနာက္တႏွစ္မွာ ကြ်န္ေတာ့္လူနာ မိန္းမရသြားပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၆-၅-၂၀၁၀
Sunday, May 2, 2010
(ကလိုသို) နတ္သမီး သို႔မဟုတ္ ဇာတာထဲကအတိုင္း အသက္ ၁၂၀ ရွည္ခ်င္ပါသလား
“အသက္ရွည္စြာ၊ အနာမဲ့ေၾကာင္း” ဆိုတာ ကမၻာဦးအစကတည္းက လူေတြ ရလို၊ ျဖစ္လိုတဲ့ အိပ္မက္ မဟုတ္ပါလား။ အနာမဲ့ေၾကာင္းေတြ ေရးေနရာက အသက္ရွည္ေဆး ေရးပါအံုးမယ္။ သိပၸံစာေရးဆရာမ်ားကလည္း ေရးခဲ့လွပါျပီ။ ဥပမာ (ကြတ္-ဗြန္နဂတ္) ရဲ႕ “နက္ျဖန္-နက္ျဖန္-နက္ျဖန္” ၀တၳဳ။ ေနာက္ ေရွးေဟာင္းဂရိ ၀တၳဳတပုဒ္မွာ (အီယုိ) နတ္သမီးက (တီသိုနီးယပ္စ္) ကို ခ်စ္ၾကြမ္း၀င္ျပီးသကာလ၊ သူ႔ခ်စ္သူကို “အသက္မေသသူအျဖစ္ ဖန္ဆင္းေပးပါဘုရား” လို႔၊ (ဇီးယစ္) ဘုရင္ၾကီးထံ ေလွ်ာက္ထားတဲ့အခါ၊ (ဇီးယစ္) ကလည္း “တလံုး တ၀တည္း ျပည့္၀ေစသတည္း” လုပ္ေပးပါသတဲ့။ ေမ့သြားလိုက္တာကေတာ့ အစဥ္အျမဲ ႏုပ်ိဳေနေစ ဆိုတဲ့ဆု မပါလိုက္လို႔ (တီသိုနီးယပ္စ္) ဟာ မေသေပမဲ့ အို-အို-အိုျပီး သကာလ ႏွံေကာင္ေလာက္သာ အသံထြက္ႏိုင္တဲ့ဘ၀ ေရာက္သြားရပါေတာ့တယ္။
အသက္ရွည္ေဆး Anti-aging medicine ရဲ႕ေအာက္မွာ Diets အာဟာရ၊ Cosmetics အလွျပဳျပင္ျခင္း နဲ႔ Hormones ေဟာ္မုန္းေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလို ဇရာျဖစ္စဥ္ကို အံတုခ်င္တဲ့အေရးမွာ ႏိုင္ငံေရးရႈေဒါင့္နဲ႔ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ ရႈေဒါင့္ ႏွစ္ဖက္ကေန တင္ျပၾက၊ ေ၀ဖန္ၾက၊ ကန္႔ကြက္ၾက အေတာ္ က်ယ္ျပန္႔ေနတယ္။ အေမရိကန္လို တိုင္းျပည္မွာေတာ့ ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားတာေတြ ရွိသလို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ ဆိုတာလည္း ရွိေသးတာမို႔ အကန္႔အသတ္နဲ႔သာ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ “အမွားကို ဥပေဒနဲ႔တားျပီး၊ အမွန္ကို အခြင့္အေရးနဲ႔ လက္ရပ္ေခၚဘို႔ ၾကိဳးစားတာပါ။”
(ပရိုတင္း) အားေဆး တခုကို (ကလိုသို) လို႔ နာမယ္ေပးထားတယ္။ ဖိုးသက္ရွည္-ဖြါးသက္ရွည္ျဖစ္ေအာင္ (ကလိုသို) အပါအ၀င္ Life extension drugs ႏွင့္ Anti-aging medicines ေတြဟာ စမ္းသပ္ဆဲ အေျခအေနမွာသာ ရွိပါေသးတယ္။ Clotho (ကလိုသို) ဟာ ေရွးေဟာင္း ဂရိ နဲ႔ ေရာမ ဒႏၲာရီေတြထဲက နတ္သမီးတပါးရဲ႕နာမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာမတို႔ အဆိုအရ (အူရန္ႏို) နဲ႔ (ဂီး) တို႔ရဲ႕ သမီး (ႏိုႏို) (ႏိုနာ) လို႔ေခၚျပီး၊ ဂရိအလိုအရ (ဇီးယပ္) ဘုရင္ၾကီးနဲ႔ မိဖုရားၾကီး (ႆီးမီးစ္) တို႔ရဲ႕ ကံကိုစီမံၾကကုန္ေသာ သမီးေတာ္သံုးပါးအနက္ အေထြးဆံုးပါ။ အသက္ ရွည္ျခင္း-တိုျခင္းမွာ သူမ၏ အလိုအရ ျဖစ္ရပါသတဲ့။
(ကလိုသို) ဟာ မ်ိဳးဗီဇျဖစ္ပါတယ္။ ၾကြက္ေတြကို စမ္းသပ္ခ်က္အရ (ကလိုသို) မ်ိဳးဗီဇ ေျပာင္းလဲသြားလို႔ အိုစာ သြားရေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဆက္ျပီးစမ္းေတာ့ (ကလိုသို) ဟာ ဦးေႏွာက္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ (ပါရာ သိုင္းရြိဳက္-ဂလင္း) ဆိုတဲ့ လည္ပင္းက (ကယ္လ္စီယံ) ကို အသံုးခ်တဲ့အၾကိတ္ တို႔မွာလည္း ပံုမွန္မဟုတ္ ျဖစ္လာတာ ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။
လူေတြဟာ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႔ (ကလိုသို) ေလ်ာ့နည္းလာၾကတယ္။ ေသြးတိုးကို ထိန္းဘို႔ အသံုးခ်ႏိုင္ပံုရတာကို ခုရက္ပိုင္းေလးမွာ သိလာရတယ္။ (ကလိုသို) ထိုးေဆးတလံုး ထိုးေပးတာနဲ႔ ေသြးတိုးကို ၃ လ ေလာက္ၾကာေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ (ကလိုသို) မ်ိဳးဗီဇကို ဆြေပးတဲ့အခါ အသက္ၾကီးျခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ အရိုး အားနည္းျခင္း၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ားအတြင္း ေသြးသြားလာမႈ ေႏွးေကြးလာျခင္းအျပင္ ၾကြက္သားေတြ အားယုတ္လာတာ တို႔ကိုပါ ေတြ႕လာရတယ္။
(ကလိုသို) ကို ပိုမိုတက္ၾကြေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္တဲ့ ၾကြက္ဟာ သာမန္ၾကြက္ထက္ အသက္ ၂၀% မွ ၃၀% ပုိရွည္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါ့ေပမဲ့ ကေလးရတာေတာ့ နည္းသြားပါသတဲ့။ ဘယ္အရာမွာမဆို ဒါေပမဲ့ေတြ ရွိတတ္တယ္။ သၾကားဓါတ္ ထိန္းေပးတဲ့ (အင္စူလင္) ကိုလည္း သက္ေရာက္တာမို႔ "ကေလးရွားတဲ့ ဖိုးသက္ရွည္ ဆီးခ်ိဳသမား" ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
အာဟာရ နည္းက လက္ေတြ႔ ပိုက်ပါတယ္။ “အစာလည္းေဆး၊ ေဆးလည္းအစာ” ဆိုၾကတယ္ မဟုတ္လား။ ဒီနည္းမွာက (ကြန္ဆက္ပ္) ႏွစ္ခုရွိတယ္။ တခုကေတာ့ “ကေန႔ လူသားေတြဟာ ပေဝသဏီကာလ ေရွးကတည္းက စားသံုးခဲ့ၾကတဲ့ အစာေတြကို ေကာင္းေကာင္း စားသံုး ေက်ခ်က္ႏိုင္တယ္” ဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။ ေက်ာက္ေခတ္ ကစျပီး၊ ဂူေနလူသားေတြ စားသံုးတဲ့ၾကတဲ့ အစာေတြဟာ လူနဲ႔ အသင့္ဆံုးဆိုတဲ့ Paleolithic diet အယူအဆက ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္လာတယ္။ သား-ငါး၊ သစ္ဥ-သစ္ဖု၊ အသီး-အရြက္၊ အေစ့-အဆံေတြ ပါတယ္။ ေနာက္မွ အသစ္ထြင္ျပီး စုိက္ပ်ိဳး-ျပဳျပင္လာၾကတဲ့ ဆန္-ဂ်ံဳ၊ ပဲသီး-ပဲေတာင့္၊ ဆား၊ ေခ်ာထားတဲ့ သၾကား၊ ျပဳျပင္ထားတဲ့ဆီေတြ မပါဘူး။
ေနာက္ အာဟာရအယူအဆတခုကေတာ့ “Calorie restriction (ကလိုရီ) ကန္႔သတ္ျပီး စားသံုးျခင္း” ျဖစ္တယ္။ ပဌမ အယူအဆကို ျငင္းလည္း မျငင္းႏိုင္၊ ၀ယ္ခ်င့္စဖြယ္ သြားရည္က်ေအာင္ တင္ေရာင္းတဲ့ ဆိုင္ေပၚက အစာေတြကိုလည္း မစားဘဲ မေနႏိုင္ရာကေန ေပၚလာတယ္ ထင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ လူေတြဟာ ဘယ္ေနရာမွာမဆို လူ႔အစဥ္အလာ၊ ေရွးအစဥ္အလာနဲ႔ မကင္းေ၀းသင့္ဘူး။ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ခ်င့္ခ်ိန္တာ၊ အကန္႔အသတ္ထားတာဟာ အမွား နည္းေစပါတယ္။ ဖတ္သူအားလံုး အသက္ ၁၂၀ ရွည္ေစေသာ္၀္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂-၅-၂၀၁၀
Posts
