Sterilization ပိုးသန္႔ျခင္း

Sterilization ဆိုတဲ့ ေဆးစကားလံုးကို ႏွစ္ေနရာမွာ သံုးတာ၊ အဓိပၸါယ္ေတြ မတူပါ။ ကေလး မလိုခ်င္ေတာ့လို႔ သားေၾကာ ျဖတ္တာကိုလည္း ဒီလိုေခၚသလို ပိုးမႊားသန္႔ေအာင္ လုပ္ေပးရတာကိုလည္း ေခၚတယ္။

လူတေယာက္ကို ခ်ီးမြမ္းတဲ့အခါ “သန္႔ျပန္႔လို႔ပါလား” လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာသာမက ပတ္ဝန္းက်င္လည္း သန္႔ရွင္းဘို႔ လိုတယ္။ ေဆးကုသရာမွာေတာ့ “အထူးသန္႔ရွင္းေရး" လုပ္ဘို႔ လိုပါတယ္။ လူသန္႔ရွင္းေရး နဲ႔ အိမ္သန္႔ရွင္းေရးကိစၥေတြမွာ သာမန္အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုၾကြမ္းက်င္ၾကတယ္။ မိန္းကေလးတိုင္းလည္း မဟုတ္သလို၊ ေယာက္်ားေလးထဲမွာ “ဖိုးသန္႔ရွင္း” ေတြရွိတယ္။ တာ၀န္အရသာမက စိတ္ပါမွ အရာရာ ေသျခာတယ္၊ ခိုင္မာတယ္။ အမိန္႔ထုတ္ႏိုင္သူေတြကေန ေၾကညာျပီး လိမ္တာမ်ိဳးက တျခားနယ္ပယ္မွာ ရခ်င္ရပါမယ္။ ေဆးေလာကမွာေတာ့ အသက္နဲ႔ ကစားတာဘဲ။

HIV တို႔ B ပိုး၊ C ပိုးတို႔၊ ေနာက္ျပီး ၀က္တုပ္ေကြးတို႔ရန္ေၾကာင့္ လက္အိပ္နဲ႔ ႏွာေခါင္းစီးေတြ ဖက္ရွင္လို ျဖစ္လာေစခဲ့တယ္။ ဒီဖက္ရွင္ကို တြင္က်ယ္ေစခ်င္ပါတယ္။ လက္အိတ္စြပ္တာက ေသြးကတဆင့္ ကူးစက္လာမဲ့ ေရာဂါပိုးရန္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဘို႔နဲ႔ သူမ်ားေတြကိုပါ မကူးေစဘို႔အတြက္ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းစည္း တပ္တာဟာ အသက္ရွဴလမ္းကေန ၀င္မဲ့၊ ထြက္မဲ့ ပိုးေတြ မကူးေအာင္ပါ။

ေရာဂါပိုးေတြအတြက္ သံုးတဲ့ေဆးက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ကိုယ္ထဲ၀င္ျပီးသားနဲ႔ ၀င္လာမဲ့ပိုးေတြအတြက္ ပါးစပ္ကေန ေသာက္ရ၊ အသားထဲ-ေသြးေၾကာထဲ ထိုးရတဲ့ ေဆးေတြကို Antibiotics ပဋိဇီဝေဆး လို႔ ေခၚတယ္။ အခုေရးမွာက အျပင္ကေနသာ သံုးရမဲ့ ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ Antiseptic ဆိုတာေတြက သက္ရွိ (တစ္႐ွဴး) နဲ႔ အေရျပားေတြကုိ Infection ေရာဂါပိုးဝင္မွာ၊ Sepsis အနာရင္းမွာ၊ Putrefaction ပုတ္သြားမွာတို႔ မျဖစ္ေစေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ ေဆးေတြပါ။ တခ်ိဳ႕ Antiseptic ေတြက ပိုးေတြကို သတ္ျပစ္ႏိုင္ၿပီး၊ အခ်ိဳ႕က မ်ိဳးပြါးမွာကို တားဆီးႏိုင္တယ္။ Disinfectants ကေတာ့ သက္မဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚရွိတဲ့ ပိုးမႊားေတြကို ႏိုင္တယ္။ ပိုးမႊားႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြကို ျခံဳျပီး Antimicrobial ေခၚတယ္။ Antibacterials ေတြက (ဗက္တီးရီးယား) ေတြကို ႏိုင္တဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္ၾကျပီး၊ Microbicides ေတြကေတာ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) ကိုပါ ႏိုင္တယ္။

ပိုးသန္႔ေဆးေတြကို လြယ္လြယ္မွတ္မိေအာင္ Antiseptic 1-2-3 လို႔ သင္ေပးတယ္။ (၁) ဆပ္ျပာနဲ႔ ေရ၊ (၂) အရက္ျပန္ နဲ႔ (၃) အိုင္အိုဒင္းတို႔ ျဖစ္တယ္။ ခြဲခန္း၊ ေမြးခန္း၊ ေဆးထည့္ခန္းေတြအတြက္ ဥပေဒသတခုေပါ့။

ဆပ္ျပာေပၚလာတာ အင္မတန္ ေက်းဇူးၾကီးပါတယ္။ ခြဲစိတ္ခန္းမ၀င္ခင္၊ အနာဒဏ္ရာ မကိုင္ခင္ လက္အရင္ေဆးရတယ္။ ဆပ္ျပာနဲ႔အတူ Brush နဲ႔ တံေတာင္ဆစ္အထိ အျပန္အလွန္ တိုက္ပါ။ Brush အေမႊးက မၾကမ္းရဘူး။ မႏုေစရဘူး။ ေဆးရံုသံုး လက္ေဆး (ဘရပ္ခ်္) ရွာမရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ အလွအပပစၥည္းေတြ ေရာင္းတဲ့ဆိုင္က အေနေတာ္ Brush ကို သံုးႏိုင္တယ္။ အထက္က ေအာက္ကို က်ေနတဲ့ Tap ကလာတဲ့ေရနဲ႔ ေဆးမွ ေကာင္းတယ္။ ေရပိုက္ေခါင္းကို တံေတာင္ဆစ္နဲ႔သာ ျပန္ပိတ္လုပ္ႏိုင္ဘို႔ စီမံထားရတယ္။ လက္အိပ္စြပ္ျပီးသား၊ ေဆးျပီးသားလက္ရဲ႕ အဖ်ားပိုင္းက ဘယ္ေတာ့မွ တံေတာင္ဆစ္ေအာက္မွာ မရွိေစရဘူး။ ဆရာေကာင္းတပည့္ ဟုတ္-မဟုတ္ ၾကည့္တာနဲ႔ သိတယ္။

Dettol က ေဆးခန္းေရာ အိမ္ေတြမွာပါ အသံုးအမ်ားဆံုး Antiseptic ျဖစ္တယ္။ ဒီထဲမွာ Chloroxylenol ဆိုတာပါတယ္။ ဥပေဒသ (၁) အစား သံုးႏိုင္တယ္။

ဥပေဒသ (၂) Alcohol အရက္၊ Ethanol အရက္ျပန္၊ Isopropanol (70% Ethanol) ကို ေဆး႐ံု-ေဆးခန္းသံုး Surgical alcohol လို႔ ေခၚတယ္။ ေဆးမထိုးခင္၊ မခြဲစိတ္ခင္ အေရျပားကို ပိုးသန္႔ေပးဘို႔ ျဖစ္တယ္။ “အနာထဲ သြားမထည့္ရပါ။” “သက္မဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေတြအတြက္ မသံုးရပါ။” HIV, Hepatitis B, Hepatitis C ပိုးေတြအတြက္ ပိုျပင္းတဲ့ (80% Ethanol + 5% Isopropanol) ကို သံုးရတယ္။ Fungal မိႈ၊ Bacterial spores နဲ႔ Hepatitis A ပိုးေတြအတြက္ အရက္ျပန္က အသံုးမက်ပါ။

ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္မယ္ ပစၥည္းဆိုတာ ရွားလြန္းလို႔၊ ေဆးရံုေတြမွာ အေျခခံအက်ဆံုး အရက္ျပန္၊ ဂြမ္း၊ ပတၲီးေတြ မလံုေလာက္တဲ့ျပင္ အျပင္မွာေတာင္ ၀ယ္မရဘူး။ ေမွာင္ခို အရက္ဖိုေတြကိုဘဲ အားကိုးၾကရတယ္။ နံသလား မေမးနဲ႔။ မရွိေတာ့လည္း သံုးရတာဘဲ။ (ေဟာလီ၀ုဒ္) ရုပ္ရွင္ေတြမွာေတာ့ ဇာတ္လိုက္ ဒဏ္ရာရရင္ (၀ီစကီ) ကို အနာေပၚ ေလာင္းခ်ျပီး၊ မ်က္ႏွာကို ရံႈ႕မဲ့ျပရတယ္။ အမွန္က ခ်က္အရက္ျဖစ္ျဖစ္ (စေကာ့ခ်္) ျဖစ္ျဖစ္ ေဆးခန္းသံုး အရက္ျပန္ေလာက္ မေကာင္းဘူး။ (မီသိုင္း) ထည့္ထားတဲ့ အရက္ကမွ စိတ္ခ်ရတယ္။ သြားေတာ့ မေသာက္နဲ႔။ ပါးနပ္သူေတြက အရက္ျပန္ကုိ ဆားခပ္ေသာက္တယ္။ အသက္ေတာ့ မရွည္ပါ။

ဥပေဒသ (၃) အိုင္အိုဒင္းကို Betadine, Povidone-Iodine နာမည္ေတြနဲ႔ လာတယ္။ ေဆးရံု-ေဆးခန္းေတြမွာေတာ့ Iodine ကုိ Alcohol နဲ႔ေရာျပီး၊ 2% ကို သံုးရတယ္။ ဒိထက္ ျပင္းရင္ ေလာင္ေစတတ္တယ္။ အရက္ျပန္လိုဘဲ အနာထဲ မထည့္ရဘူး။ အနာေဘးက အေရျပားကိုသာ သန္႔ေပးဘို႔ သံုးရတယ္။ Tincture of Iodine (2-7% Sodium iodide or Potassium iodide) ေခၚတာက (အိုင္အိုဒင္း) ကို Ethanol နဲ႔ ေရာထားတာ ျဖစ္တယ္။ Tincture of benzoin ဆိုတာက (အိုင္အိုဒင္း) မပါဘူး။ အနာေသးေသးေတြကို ထည့္တဲ့ေဆး။ ေနာက္ျပီး (တိပ္)၊ (ပလာစတာ) ေတြ ပိုကပ္ေစေအာင္လည္း သံုးႏိုင္တယ္။ Povidine ဟာ ေရနဲ႔ စပ္ထားတဲ့ Iodine 10% ျဖစ္ၿပီး ပိုေကာင္းတယ္။ “Abscess ျပည္တည္နာ တခုကုိ ဘယ္ေလာက္ ေသးေသး (အိုင္အိုဒင္း) မရွိရင္၊ မခြဲပါနဲ႔။”

တျခားအမ်ိဳးအစာေတြပါ စံုေအာင္ေရးပါရေစ။ Lugol's solution (Lugol's iodine) က Antiseptic and Disinfectant ပိုးသန္႔ေဆးျဖစ္တယ္။ Iodine 5% နဲ႔ Potassium iodide 10% ကို ေရ 85 % မွာ ေဖ်ာ္ထားျပီး၊ ေသာက္ေရ သန္႔ေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္။ (အိုင္အိုဒင္း) နည္းလို႔ လည္ပင္းၾကီး ေနသူေတြကိုလည္း ေပးတယ္။ ျပင္သစ္ဆရာ၀န္တဦး နာမည္ကို ဂုဏ္ျပဳထားတာပါ။

Boric acid Antiseptic ပိုးသန္႔ေဆးကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွာ Yeast ပိုးဝင္တာကို သန္႔ေပးႏိုင္တယ္။ Chlorhexidine 0.2-4.0% ေဆးမထိုးခင္၊ မခြဲစိတ္ခင္ အေရျပားကို သန္႔ေပး၊ ဆီးအိမ္သန္႔ေပး၊ အနာကို ေဆးေပးရာေတြမွာ သံုးရတယ္။ Gentian violet (Methylrosanilinium chloride) ခရမ္းေရာင္ေဆးကို ပါးစပ္နာ၊ မွက္ခရုနာ၊ မီးေလာင္နာ၊ ႏို႔နာ၊ အားကစားသမား ေျခေထာက္၊ ေပြး၊ မိႈေရာဂါေတြမွာ သံုးႏိုင္တယ္။ Hydrogen peroxide 3-6% အနာသန္႔ရွင္းဘို႔၊ ပါးစပ္ေဆးဘို႔၊ ဆီးအိမ္သန္႔ေပးဘို႔အတြက္ သံုးရတယ္။ နားျပည္ယိုတာ၊ အနာေတြ ညစ္ပတ္ေပေရေနတာမွာ ဒီေဆး ထည့္ရင္ အျမွဳတ္ထျပီး သန္႔ရွင္းလာမယ္။ Hydroxyquinoline sulphate အနာေဆးဘို႔၊ ပါးစပ္ငံုဘို႔၊ အေရျပား သန္႔ဘို႔ သံုးရတယ္။

Carbolic (ကာေဘာလစ္) ဆပ္ျပာက အသင့္အတင့္သာျပင္းတဲ့ Disinfectant ျဖစ္တယ္။ Phenol (carbolic acid) ဟာ Germicidal ျဖစ္တယ္။ ၾကမ္းျပင္၊ ေဆးခန္းသံုး ပစၥည္းေတြသန္႔ဘို႔ သံုးတယ္။ (ဂ်ိဳးဇက္-လစ္စတာ) ကေန စသံုးခဲ့တဲ့ သမိုင္း၀င္ ပိုးသန္႔ေဆးပါ။ Phenolics ဆိုတာေတြက ပါးစပ္ေဆး-လက္ေဆးတဲ့ ေဆးရည္ေတြထဲမွာ ထည့္သံုးတယ္။ Potassium permanganate (KMnO4) ကို ေရကူးကန္ သန္႔ေပးဘို႔ သံုးတယ္။ ေရကူးကန္ထဲ မဆင္းခင္ ေျခေထာက္ ကိုလည္း ဒါနဲ႔ေဆးရတယ္။ ပါးစပ္ေဆးဘို႔လဲ သြားေဆးခန္းေတြမွာ သံုးတယ္။ အမိႈက္ပံုေတြ သန္႔ေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္။

ဘာေဆးမွမရွိလဲ ဟင္းခပ္တဲ့ဆားကို ေရနဲ႔ေဖ်ာ္ျပီး Sodium chloride ဆားရည္ကို ပါးစပ္ေဆးဘို႔ သံုးႏိုင္တယ္။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အသီးေတြကို ဆားရည္ထဲမွာ ခဏစိမ္ထားရင္ ပိုးသန္႔စင္တယ္။ အစိမ္းတို႔ျမွဳပ္စားႏိုင္တယ္။

“ခြ်တ္ေဆး” လို႔ေခၚတဲ့ အ၀တ္၊ ျခည္ခင္ေတြကို အေရာင္ခြ်တ္ေပးတဲ့ေဆးကို အရပ္ထဲက လူေတြပါ သိၾကတယ္။ Bleaching powder ေခၚတယ္။ Chlorinated Lime လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ေသာက္ေရ သန္႔ေအာင္ ေရတြင္း၊ ေရကန္ေတြထဲ ဒီေဆး ခပ္တယ္။ (ကလိုရင္း) နံ႔ေလးရေနတာဟာ ေရေမႊးထက္ သာတယ္။ ျပည္သူ႔ေဆးရံုေခတ္က ေဆးရံုေတြမွာ ေစ်းခ်ိဳတာ ရွာသံုးၾကရတယ္။ ဒီေဆးမံႈ႕နဲ႔ Boric acid ကို ေရာျပီး Eusol (Calcium hypochlorite + 0.25% w/v of Chlorine + Boric acid) အနာေတြကို ေဆးထည့္ဘို႔ သံုးရတယ္။ (ကြန္ေပါင္ဒါ) ကေနေဖ်ာ္ျပီး၊ စဥ့္အိုးထဲမွာ ထားရတယ္။ ၾကာၾကာ အထားမခံဘူး။ အသစ္ျပန္ေဖ်ာ္ရမယ္။ ၾကမ္းျပင္လိုေနရာေတြကို သန္႔ေစခ်င္ရင္ မ်က္ႏွာျပင္ကို သန္႔ေပးျပီးမွ Bleach နဲ႔ ပိုးသန္႔ေစရတယ္။ တိရစၧာန္ေတြရဲ႕ ဆီးအပါအ၀င္ အညစ္အေၾကးေတြကို အရင္ဖယ္ျပီးမွ Bleach နဲ႔ ေဆးပါ။

အိမ္မွာ TB, Hepatitis B, Hepatitis C လူနာရွိရင္ Chlorine Bleach 5.25% Sodium hypochlorite ကို ေရ ၁၀ ဆ၊ ေဆး ၁ ဆ ေရာတာကို ေဆာင္ထားရတယ္။ ေသြး၊ အန္ဖတ္၊ ကိုယ္ကထြက္တဲ့ အရည္မွန္သမွ်ကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ဘို႔ သံုးႏိုင္တယ္။ ေရာျပီးသားကို အၾကာၾကီး ထားလို႔မရဘူး။ ခ်က္ခ်င္း ထိေရာက္တာ မ်ားေပမဲ့ မိနစ္ ၂၀ အထိ ဆိုမွ စိတ္ခ်ရတယ္။ Fungus မိႈ၊ ေတာ္ေတာ့ ေဆးမတိုးတဲ့ Bacteria (Staphylococcus, Enterococcus) ပိုးေတြအတြက္ပါ သံုးႏိုင္တယ္။ Spores ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ မရဘူး။ TB ပိုးကို ေသေစဘို႔ ၅ ဆ ၁ ဆ ဒါမွမဟုတ္ ၂ ဆခြဲ ၁ ဆ ေရာရတယ္။

ကိုယ္တြင္း-ကုိယ္ပ ပိုးကင္းစင္ၾကပါေစ။

Dr. တင့္ေဆြ

Related Posts :