မီးသတိျပဳ-၁

အခု ပြင့္လင္းရာသီ (ပူအိုက္ရာသီ) ေရာက္လာတာနဲ႕အမွ် ရန္ကုန္မွာ မီးေလာင္တဲ့သတင္းေတြကလည္း ဆက္တိုက္ၾကားေနရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္ဘက္က တတ္ႏိုင္သေလာက္ အားျဖည့္တဲ့အေနနဲ႕ မီးေလာင္ရင္ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ်က္ ကေလးေတြကို post ၂ ပုဒ္ ၃ ပုဒ္ေလာက္ ေရးဖို႕ စိတ္ကူးထားပါတယ္။ အခု ပထမဆံုး တင္ျပခ်င္တာကေတာ့ ဆီေၾကာင့္ ေလာင္တဲ့မီးကို ဘယ္လို သတ္မလဲ ဆိုတာပါ။ ဆီဆိုလို႕ ဓာတ္ဆီ လို ဟာမ်ိဳးကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဟင္းခ်က္တဲ့ ဆီကို ေျပာတာပါ။ ဟင္းခ်က္တဲ့ဆီမို႕လို႕ မေလာင္တတ္ဘူးမထင္ပါနဲ႕။ သူကလည္း မီးနဲ႕ တိုက္ရိုက္ထိလိုက္ရင္ ေတာ္ေတာ္အႏၱာရယ္မ်ားတဲ့အထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ သူက အရည္ဆိုေတာ့ လြင့္စင္ဖို႕လြယ္ကူျပီး ထိတာ မွန္သမွ်ကို ေလာင္ေစမွာ အမွန္ပဲ။

မီးဖိုေခ်ာင္ထဲမွာ မီးမေလာင္ေအာင္ ကာကြယ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ သင္လုပ္ရမယ့္အရာက လြယ္လြယ္ေလးပါ။ ဟင္းခ်က္ေနတုန္းမွာ မီးဖိုေပၚမွာ တစ္ခုခု တည္ထားတုန္းမွာ ကိုယ္တိုင္ေစာင့္ေနဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္တြင္း မီးေလာင္ရေသာ အေၾကာင္းမ်ားထဲတြင္ လူမရိွဘဲ တည္ထားေသာ ဟင္းအိုးမ်ားမွတဆင့္ ေလာင္ကၽြမ္းျခင္းသည္ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါသည္။

လုပ္ေဆာင္ရန္

မီးကိုသတ္ရာတြင္ ေရကို မသံုးရပါ။ ဆီသည္ ေရႏွင့္ထိပါက ေဘးသို႕စင္သြားတတ္ျပီး မီးပ်႕ံျခင္းကို ပိုမိုအားေပးပါသည္။

ဆီေၾကာင့္ေလာင္ေသာမီးသည္ အရမ္းျမန္ေသာေၾကာင့္ မီးေလာင္သည္ကို သိသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ အိမ္အတြင္းတြင္ရိွေသာလူအားလံုးကို အိမ္အျပင္သို႕ ေခၚထုတ္သြားပါ။ မဟုတ္ပါက အသက္မမီွႏိုင္ေပ။

အေရေပၚမီးသတ္႒ာနသို႕ ဖုန္းဆက္ပါ။ ဖုန္းနံပါတ္ ၁၉၁ သို႕ ဆက္သြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ဗဟို မီးသတ္႒ာန၏ နံပါတ္မွာ 01-252011 ႏွင့္ 01-252022 တို႕ ျဖစ္ပါသည္။

ဒယ္အုိးအတြင္းတြင္ မီးေလာင္ေနပါက အလြယ္ဆံုး မီးသတ္နည္းမွာ ဒယ္အိုးအဖုန္းျဖင့္ အုပ္ထားရန္ျဖစ္သည္။ အျခားမီးေလာင္ေစေသာအရာမ်ားျဖင့္ သြားမဖိ မအုပ္ရပါ။

ေနာက္တစ္နည္းမွာ သဲအေျခာက္ မ်ားမ်ားျဖင့္ အုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ သဲက ဆီျဖင့္ ေရာျပီး ေလာင္စာကို နည္းသြားေစမည္ျဖစ္သည္။

မီးေလာင္ေနေသာအရာ၀တၳမ်ားကို ဟိုသယ္ ဒီသယ္ မလုပ္ရပါ။ ကိုယ့္အတြင္းလည္း အႏာၱရယ္မ်ားသလို မီးပ်ံ႕ျခင္းကို အားေပးႏိုင္ပါသည္။

အ၀တ္အစားတြင္ မီးစဲြပါက အ၀တ္ကိုခၽြတ္၍ ေျမၾကီးေပၚသို႕ ပစ္ခ်ကာ တစ္ခုခုျဖင့္ ဖိထားပါ။ ဘာမွ မရိွပါက မီးထပ္မေလာင္ႏိုင္ေသာေနရာတြင္ထားပါ။ အဆိုပါ အ၀တ္ကို ေျခေထာက္ျဖင့္ နင္းသတ္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ေဘာင္းဘီကို မီးထပ္စဲြႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ဇီ၀က (ေဆး-၂)

Read More...

Collapse...

ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္း

ဆီးလမ္းေၾကာင္း စနစ္မွာပါ၀င္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးျပႊန္ႏွင့္ ဆီးအိမ္ စတဲ့ တစ္ေနရာရာမွာ ပိုး၀င္တာကို ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆီးအိမ္နဲ႔ ဆီးအိမ္ေအာက္ပိုင္းက ဆီးျပႊန္မွာ ပိုး၀င္တာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္တ့ဲ လူတိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို ခံစားရတာမဟုတ္ေပမယ့္ အမ်ားစုမွာေတာ့ ေအာက္ပါလကၡဏာအခ်ဳိ႕ကိုေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ လွ်ပ္တပ်က္ျဖစ္ေပၚလာတတ္ျပီး ေယ်ဘူယ်အားျဖင့္ကေတာ့ -ဆီးသြားခ်င္စိတ္ကို ထိန္းမရျခင္း - ဆီးပူ ဆီးက်င္ျခင္း - ပမာဏနည္းနည္းနွင့္ မၾကာခဏဆီးသြားျခင္း -ဆီးတြင္း ေသြးပါျခင္း ၊ ဆီးနံ႔အလြန္ျပင္းျခင္း တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္း တေလွ်ာက္ပိုး၀င္တ့ဲေနရာေပၚမူတည္ျပီး ျဖစ္ပြားနိုင္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့

ပိုး၀င္ျခင္းေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေယာင္ျခင္း
-ေက်ာေအာင့္ျခင္း
-အျပင္းဖ်ားျခင္း
-ခ်မ္းတုန္ျခင္း
-ပ်ဳိ႕အန္ျခင္း
- မူးေ၀ျခင္း

ဆီးအိမ္ပိုး၀င္ျပီးေယာင္ျခင္း
-ဆီးစပ္ေနရာတြင္ နာက်င္ျခင္း
-ဆီးက်င္ျပီး မၾကာခဏ ဆီးသြားခ်င္ျခင္း
-အဖ်ားေသြးေငြ႕ေငြ႕ရွိျခင္း

ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေယာင္ျခင္း
-ဆီးပူဆီးက်င္ျခင္းတို႔ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ျဖစ္ပြားရေသာ အေၾကာင္းမ်ား
ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား ဆီးလမ္းေၾကာင္းအတြင္းသို႔ စတင္၀င္ေရာက္ျပီး ဆီးလမ္းေၾကာင္ထဲ၌ ပြားမ်ားၾကရာက ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္းျဖစ္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးအိမ္ပိုး၀င္ျခင္းဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းမွာ က်က္စားေလ့ရွိတဲ့ အေကာင္တစ္မ်ဳိးျဖစ္တဲ့ Escherichia coli ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းကို ေယာင္ယမ္းေစတဲ့ အျခား ပိုးမႊားေတြကေတာ့ ကာလသားေရာဂါကိုျဖစ္ေစနိုင္တဲ့ ganorrhonoes, clamydia နဲ႔ herpes simplex virus ေတြေၾကာင့္လည္း ပိုး၀င္ျခင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုလူေတြမွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္း အျဖစ္မ်ားတတ္ပါသလဲ

၁။ အမ်ဳိးသမီးမ်ား
အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာ ခႏၶာေဗဒဖဲြစည္းပံုအရ ဆီးလမ္းေၾကာင္းဟာ အမ်ဳိးသားမ်ားထက္ ပိုတိုတာေၾကာင့္ ပိုးမႊားမ်ားဟာ ဆီးအိမ္ကို ေရာက္ဖို႔ လြယ္ကူတတ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးထုရဲ့ ထက္၀က္ဟာ သူတို႔ရဲ့ဘ၀ တသက္တာမွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္းကို ခံစားရတတ္ျပီး တခ်ဳိ႕မွာေတာ့ အၾကိမ္တစ္ခါထက္မနည္း ေတြ႕ၾကံဳရတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

၂။ လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားသူမ်ား
လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားသူမ်ားမွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းကို လႈံ႕ေဆာ္ျခင္း၊ ပိုးမႊားမွာ အလြယ္တကူ၀ယ္ေရာက္နိုင္ျခင္းတိုေၾကာင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္း အျဖစ္မ်ားတဲ့ပါတယ္။ လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားတဲ့ အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာေတာ့ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ဖို႔ အခြင့္မ်ားတာဟာ ထင္ရွား တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

၃။ သေႏၶတားျခင္း
အမ်ဳိးသမီးကြန္ဒြန္တမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ သံုးတဲ့ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ သုတ္ပိုးေသေစတဲ့ေဆးမ်ား သံုးတဲ့အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္း အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။

၄။ ဇရာ ေသြးဆံုးျပီးအမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေဟာ္မုန္းတမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ အီစထရိုဂ်င္ နည္းပါးလာတာေၾကာင့္ မိန္းမကိုယ္၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ဆီးအိမ္နံရံမ်ား ပါးလာျခင္း၊ ပြန္းပဲ့လြယ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္းကို ပိုျဖစ္ေစပါတယ္။

၅။ ေက်ာက္ကပ္ တြင္ ေက်ာက္တည္ျခင္း
ေက်ာက္ကပ္တြင္း ေက်ာက္တည္ျခင္း ႏွင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းကို ပိတ္စို႔ေစေသာ အျခားေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားဟာလည္း ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။

၆။ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိနွင့္ အျခားနာတာရွည္ေရာဂါမ်ား
ဒီေရာဂါေတြဟာ ကိုယ္ခံအား စနစ္ကို က်ဆင္းေစတာမို႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္းကို ပိုမိုျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

၇။ ဆီးပိုက္မ်ား
ဆီးပိုက္မ်ားကို ၾကာရွည္စြာ သံုးစဲြရေသာ သူေတြမွာလည္း ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ေနာက္ဆက္တဲြဆိုးက်ဳိးမ်ား
ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္မႈကို ထိေရာက္စြာကုမယ္ဆိုရင္ ေပ်ာက္ကင္းလြယ္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ေပမယ့္ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ထားမိတဲ့ခါ ေက်ာက္ကပ္အထိပိုး၀င္ျခင္း အဲဒီက တဆင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးသည္အထိ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားနဲ႔ ကေလးသူငယ္မ်ားမွာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကိုလစ္လ်ဴရႈမိျခင္း ၊ အျခားေရာဂါမ်ားနွင့္ အမွတ္မွားတတ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တဲြဆိုးက်ဳိးမ်ား ပိုမို ျဖစ္ပြားတာကို ပိုေတြ႕ရပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ လမေစ့ဘဲ ေမြးတတ္ျခင္း၊ ကေလးေပါင္မျပည့္တတ္ျခင္းတို႔ကိုျဖစ္ဖို႔အခြင့္အလမ္းပိုမ်ား လာပါတယ္။

ေရာဂါရွာေဖြ စစ္ေဆးျခင္း
ေရာဂါလကၡာမ်ားကို ေသခ်ာေမးျမန္းျခင္း၊ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းမ်ားဟာ အေရးၾကီးတဲ့အခန္းက႑က ပါ၀င္ပါတယ္။ ဆီးစစ္ျခင္း နွင့္ ဆီးပိုးေမြးျခင္း သင့္မွာအထက္ပါေရာဂါလကၡဏာမ်ားရွိျပီး သင့္ဆရာ၀န္က ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္မႈကို သံသယျဖစ္တဲ့အခါ ဆီးထဲမွာပါတဲ့ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥနဲ႔ အျခားေသာ ဘက္တီးရီးယားေတြကို စစ္ေဆးဖို႔ ေျပာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွသံသယျဖစ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆီးပိုးေမြးျခင္းကို လုပ္နိုင္ပါတယ္။ ဆီးစစ္ျခင္းအားျဖင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ရဲ့ဘယ္ေနရာမွာ ပိုး၀င္တယ္ဆိုတာကို ခဲြျခားသိနိုင္မွာမဟုတ္လုိ႔ သင့္ေ၀ဒနာ အေသးစိတ္ကို သင့္ဆရာ၀န္ကို ေသခ်ာေျပာျပဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။

ကုသနည္း
မျပင္းထန္တဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္မႈမ်ားကို ျပင္ပ လူနာအေနနဲ႔ကုသမႈခံယူနိုင္ျပီး ျပင္းထန္တဲ့ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္မႈမ်ား၊ ဒါမွမဟုတ္ အျခားေသာ နာတာရွည္ ေရာဂါရွိသူမ်ားနဲ႔ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားမွာေတာ့ ေဆးရံုတက္ျပီး ကုသမႈကို ခံယူဖို႔လိုေကာင္း လိုမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္တဲ့အတြက္ သင့္ဆရာ၀န္က Amoxicillin, Nitrofurantoin Ciprofloxacin Levofloxacin Sulfamethoxazole-trimethoprim စတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ ဘက္တီးရီးယားအမ်ဳိးအစားေပၚမူတည္ျပီး ကုသေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ဟာ ေဆးေသာက္ျပီး ရက္အနည္းငယ္အတြင္း ေပ်ာက္ကင္းနို္င္ေပမယ့္ သင့္အေနနဲ႔ ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားတဲ့ရက္ျပည့္တဲ့အထိ ပိုးသတ္ေဆးကို ေသာက္သံုးသင့္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွသာ သင့္ကိုယ္တြင္းက ဘက္တီးရီယားပိုးကို အျပီးတိုင္ရွင္းလင္းျပီး ျဖစ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးက်င္ ဆီးေအာင့္ျခင္းအတြက္ အခ်ဳိ႕ေသာ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားက သင့္ကိုကူညီမွာျဖစ္ေပမယ့္ သင့္မွာရွိတဲ့အျခားေရာဂါေတြကို သင့္ဆရာ၀န္ကို ဖြင့္ေျပာတိုင္ပင္ဖို႔လည္း မေမ့သင့္ပါဘူးေလ။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းအတြက္ ေသာက္သံုးတဲ့အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး အခ်ဳိ႕ရဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့ ဆီးအေရာင္ ေျပာင္းတတ္ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္ဟာ ေသြးသားျပီးဆံုးတဲ့ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ဆရာ၀န္က သင့္ရဲ့က်န္းမာေရးအေျခအေန နဲ႔ေဆးရဲ့ဆိုးက်ဳိးေတြကို ခ်င့္ခ်ိန္ျပီး အမ်ဳိးသမီးေဟာ္မုန္းျဖစ္တဲ့ အီစထရိုဂ်င္ကို ေပးျခင္းအားျဖင့္ သင့္ရဲ့ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္မႈအၾကိမ္ေရကို ေလ်ာ့က်ေေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

ထပ္ခါထပ္ခါ
အကယ္လို႔ သင့္မွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္တဲ့ေ၀ဒနာကို ထပ္ခါထပ္ခါ ခံစားေနရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ရဲ့ဆရာ၀န္က ပိုးသတ္ေဆးကို ရက္အနည္းငယ္ပိုေသာက္ခိုင္းျခင္း ဒါမွမဟုတ္ သင္ခံစားေနရတ့ဲေ၀ဒနာ လကၡဏာေပၚမူတည္ျပီး ပိုးသတ္ေဆး ရက္တိုမ်ားကို ခ်ိန္ဆေသာက္ခိုင္းျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးပိုးစစ္တဲ့ တစ္ခါသံုး stick ေလးေတြကို အခုအခါ အလြယ္တကူရနိုင္ျပီး အဲဒါေတြကတဆင့္ အေတာ္ကို တိက်တဲ့အေျဖရနိုင္တာမို႔ သင့္မွာေရာဂါလကၡဏာ ခံစားရျပီဆိုရင္ အလြယ္တကူ စစ္နိုင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေကာင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လိုပိုးသတ္ေဆးကို သံုးစဲြသည္ျဖစ္ေစ သင့္ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း သံုးစဲြတာ ဟာ သင့္အတြက္ သင့္ေတာ္ စိတ္ခ်ရဆံုးပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

အိမ္တြင္းေဆး
ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ေနတဲ့အခါ သင့္အေနနဲ႔ေဆးထိုးေဆးေသာက္တာေတြ အျပင္အိမ္တြင္းကုသနည္းအေနနဲ႔ ေ၀ဒနာ သက္သာေအာင္ လုပ္နိုင္တာေတြကေတာ့

၁။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ျခင္းဟာ ဘက္တီးရီးယားမ်ားကို ဖယ္ရွားေပးျခင္းအားျဖင့္ သင့္ရဲ့ဆီးလမ္းေၾကာင္းကုိ သန္႔စင္ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

၂။ ေကာ္ဖီနွင့္ အခ်ဥ္ဓါတ္ ေကာ္ဖီ၊ အရက္ေသစာ၊ ကိုကာကိုလာ အစရွိတဲ့ အခ်ဳိရည္မ်ား၊ အခ်ဥ္ဓါတ္ပါတဲ့အခ်ဳိရည္မ်ားမၾကာခဏ ဆီးသြားေစတာမို႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီအရာေတြ အလြန္အမင္း ေသာက္သံုးျခင္းမွ ေရွာင္က်ဥ္သင့္ပါတယ္။

၃။ ေရေႏြးအိတ္ကပ္ေပးျခင္း ဆီးစပ္ေနရာမွာ ေရေႏြးအိတ္ကပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ဆီးအိမ္ေအာင့္ျခင္း၊ ေနမထိထိုင္မသာျဖစ္ျခင္းတို႔ကို ေလ်ာ့က်ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

ကာကြယ္ျခင္းဟာ ကုသျခင္းထက္ထိေရာက္ပါတယ္။
ေသာက္ေဆးထိုးေဆးအျပင္ လူေန မႈစတိုင္ေျပာင္းလဲေပးျခင္းဟာလည္း ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္မႈကို အထိုက္အေလွ်ာက္ ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြကေတာ့

၁။ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ေပးပါ။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းဟာ ခႏၶာကိုယ္က အညစ္အေၾကးမွန္သမွ်ကို စြန္႔ပစ္ရာ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ျခင္း အထူးသျဖင့္ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ျခင္းဟာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းကို သန္႔စင္ေစျပီး ပိုး၀င္ျခင္းကို ကာကြယ္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အျခားေသာ လတ္ဆတ္တဲ့ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္မ်ားကိုလည္း သင့္မွာ အျခားက်န္းမာေရးျပသနာမရွိဘူးဆိုရင္ ေသာက္သံုးနိုင္ပါတယ္။

၂။ ေရအိမ္တက္တဲ့အခါ က်င္ၾကီးက်င္ငယ္သြားျပီးလို႔ သန္႔စင္တဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္အေရွ႕ပိုင္းမွ အေနာက္ဘက္ဆီသို႔ သန္႔စင္ျခင္းဟာ စအိုမွ ဘက္တီးရီးယားမ်ား ဆီးလမ္းေၾကာင္းဘက္သို႔ေရာက္လာနိုင္မႈကို ေလ်ာ့က်ေစတာမို႔ ေကာင္းတဲ့အက်င့္ေလး တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

၃။ ေရအိမ္အျမန္သြားေပးပါ။
သင့္အေဖာ္နဲ႔ ကိစၥျပီးဆံုးတဲ့အခါ အလွ်င္အျမန္ဆီးသြားေပးျခင္းဟာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္းကို အတန္အသင့္ ေလ်ာ့က်ေစပါမယ္။ ေရတစ္ခြက္ ေသာက္ျခင္းဟာလည္း ဘက္တီးရီးယားေတြကို အတန္အသင့္ရွင္းလင္းေပး တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

၄။ အမ်ဳိးသမီးသံုးပစၥည္းအခ်ဳိ႕
အခ်ဳိ႕ေသာ အမ်ဳိးသမီးသံုး အေမြးအၾကိဳင္မ်ားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးသံုးပစၥည္းအခ်ဳိ႕ဟာ ဆီးျပႊန္ကို လႈံ႕ေဆာ္ေပးတာေၾကာင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းကို ပိုျဖစ္ေစပါတယ္။

ဒီေဆာင္းပါးေလးဟာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္းကို တေစ့တေစာင္း သိနိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္တာမို႔ စာဖတ္သူအေနနဲ႔ သတိထားသင့့္တဲ့အခ်က္ေတြကို သိရွိနိုင္မွာျဖစ္ျပီး သင့္ဆရာ၀န္ဆီကိုသြားတ့ဲအခါမွာလည္း သင့္အတြက္ ေမးစရာေမးခြန္းအခ်ဳိ႕ အဆင္သင့္ရွိေနျပီလို႔ ယူဆပါတယ္။ ေဆးပညာရဲ့ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္အတိုင္း ဘယ္စာအုပ္ဘယ္ ၀က္ဘ္ဆိုက္တ္ ကမွ သင့္ဆရာ၀န္နဲ႕ အစားထိုးနိုင္မွာမဟုတ္တာမို႔ သင့္ရဲ့မိသားစုဆရာ၀န္ ကို ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းဖြင့္ေျပာတိုင္ပင္ဖို႔ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။

မူရင္း
1. Mayoclinicstaff. http://www.mayoclinic.com/health/urinary-tract-infection/DS00286. Mayoclinic; 2008; Available from: http://www.mayoclinic.com/health/urinary-tract-infection/DS00286.
2. ; Available from: http://en.wikipedia.org/wiki/Urinary_tract_infection.

မြန္းသက္ပန္ (ေဆး ၁)
ေလာကအလွ အြန္လိုင္းမဂၢဇင္း
၂၀၁၀ ခုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၇ ရက္

Read More...

Collapse...

ဆိုေရးရွိက ဆိုရလိမ့္မယ္

က်န္းမာေရးရႈေဒါင့္ကေန Physical, Psycho-social ဘယ္ဘက္ကိုပဲ ၾကည့္ၾကည့္ လံုး၀ Safety နဲ႔ မညီညြတ္တဲ့ အျပဳအမူေတြကို ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတာကို ေက်ာင္းေတြမွာ (Sexual Education) မရွိတဲ့ ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ အတုခိုးမွားၿပီး လိုက္လုပ္သူေတြ ရွိေနမွာကို လြန္စြာ စိုးရိမ္ပူပန္မိလို႔ ဖတ္သင့္တဲ့ ပို႔စ္တခုကို ညႊန္းရင္း ဒီပို႔စ္ကို တင္ေပးရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္မက ဘေလာ့ဂ္အစံုဖတ္သူ ျဖစ္လို႔ ကၽြန္မဘေလာ့ဂ္ကိုလည္း ဘေလာ့ဂါမ်ိဳးစံု ေရာက္တယ္ဆိုတာ သိေပမဲ့ သံဃာေတာ္ စာဖတ္သူေတြနဲ႔ သံဃာေတာ္ ဘေလာ့ဂါေတြအတြက္က်ေတာ့ ဒီပုိ႔စ္က သိစရာလည္းမလို ဖတ္ဖို႔လည္း မသင့္ေလ်ာ္ဘူးလို႔ ယူဆတဲ့အတြက္ ပို႔စ္အသစ္ တင္ထားတာ ေတြ႔လို႔ ၀င္လာမိတဲ့ သံဃာေတာ္ေတြရွိရင္ ဒီပို႔စ္ကို လံုး၀မဖတ္ဘဲ လွည့္ျပန္ဖို႔ ပထမဦးစြာ ေလွ်ာက္ထားပါရေစ ဘုရား။ တျခား လူစာဖတ္သူမ်ားကိုေတာ့ ကၽြန္မ ညြန္းေပးလိုတဲ့ မူလ ပို႔စ္မွာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ၿပီးမွ ဖတ္ပါလို႔ ေျပာထားေပမဲ့ ကၽြန္မအေနနဲ႔ ကေတာ့ အသက္အရြယ္ကို မသတ္မွတ္လိုပါဘူး။ အင္တာနက္သံုးေနသူ Secondary School (ခုႏွစ္တန္းႏွင့္ အထက္) အဆင့္ ေက်ာင္းသားအရြယ္ကေန လူႀကီးေတြအထိ အသက္အရြယ္မေရြး မည္သူမဆို ဖတ္ႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ Physiotherapist, Occupational therapist, Health Care Social Worker (or) Consultants စတဲ့ က်န္းမာေရးပညာရွင္ေတြထဲက ေရာက္လာရင္လည္း ကၽြန္မေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကို ဖတ္ျဖစ္ေအာင္ ဖတ္ၿပီး ျပန္လည္ေဆြးေႏြးသင့္တာကို ေဆြးေႏြးၿပီးမွ ျပန္ၾကဖို႔ ေမတၱာ ရပ္ခံပါတယ္။

ပထမဦးစြာ ညႊန္းေပးလိုတဲ့ ပုိ႔စ္ကို မေျပာခင္ ဒီပို႔စ္ကို ကၽြန္မ ဘာေၾကာင့္ ညႊန္းရတယ္ဆိုတဲ့ ညြန္းစရာအေၾကာင္း ေပၚလာရတဲ့ ေနာက္ခံသမိုင္းကို အရင္ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ကုန္ခါနီး ေနာက္ဆံုးလေတြမွာ လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ ဘေလာ့ဂါ အစ္မတေယာက္ရဲ့ C-Box မွာ မေကာင္းတဲ့သူေတြက ဆဲဆိုထားတာ ရွိသလို မဖြယ္မရာပံုေတြ ပါတဲ့ Link တခုတည္းကို C-Box တခုလံုးနီးပါး ျပည့္ေအာင္ ထပ္ခါထပ္ခါ ရိုက္ထည့္ၿပီး တင္ထားတာကို ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ကၽြန္မကလည္း စာမေရြးဖတ္တတ္တဲ့သူဆိုေတာ့ အစမွာ မသိဘဲနဲ႔ ဘေလာ့ဂ္ေၾကာ္ညာေတြ ထင္ၿပီး Click ၾကည့္မိတဲ့အခါမွာ မဖြယ္မရာ ပံုေတြ ျဖစ္ေနလို႔ ခ်က္ခ်င္းပဲ ျပန္ထြက္လိုက္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ အဲဒီဘေလာ့ဂ္က C-Box မွာ ကၽြန္မက လာလည္ေၾကာင္း ႏႈတ္ဆက္ထားခဲ့ၿပီး ဆဲထားတာေတြ မေကာင္းတာ လာတင္ထားတာေတြကို ဖ်က္သင့္ေၾကာင္း C-Box အထဲမွာပဲ အၾကံျပဳၿပီး ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ အေတာ္ၾကာေတာ့ G-talk မွာေတြ႔တဲ့ ဘေလာ့ဂါ ေမာင္ေလးတေယာက္နဲ႔ ခ်တ္မွာ စကားေျပာေနခ်ိန္မွာ အတုလား အစစ္လားေတာ့မသိဘူး အစ္မနာမယ္နဲ႔ အဲဒီမွာ လာေရးထားတယ္လို႔ ေျပာလို႔ ကၽြန္မ သြားၾကည့္ေတာ့ ငယ္ႏိုင္ဆိုၿပီးေတာ့ အေရမရ အဖတ္မရေတြ ေျပာေနေရးေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ကၽြန္မလည္း အဲဒါကၽြန္မ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ မွတ္ခ်က္အထဲထိ ၀င္ေျပာၿပီး ျပန္လာလိုက္လို႔ ဘေလာ့ဂ္ပိုင္ရွင္ကေတာ့ ခုနက ေျပာေန ေရးေနတာ ကၽြန္မ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ သိသြားပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘေလာ့ဂ္ေတြမွာ အလုပ္မရွိအကိုင္မရွိ သူမ်ားနာမည္ သံုးၿပီး ေပါက္ကရေတြ ေလွ်ာက္လုပ္ေနတဲ့ သူေတြရွိတယ္ဆိုတာ ေျပာခ်င္တာပါ။ ကၽြန္မ ေျပာခ်င္တဲ့ အဓိကအေၾကာင္းေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ဆက္ေျပာရရင္ အဲဒီဘေလာ့ဂ္မွာ ေတြ႔ခဲ့တဲ့ မဖြယ္မရာ Link ေတြက ေနာက္ေန႔က်ေတာ့ ကၽြန္မ C-Box ကို ေရာက္လာပါတယ္။ ကၽြန္မလည္း C-Box ထဲမွာ ဖ်က္လိုက္ၿပီး ေနာက္တခါ လာတင္ရင္ IP ကိုိ block လုပ္မယ္လို႔ သတိေပးလိုက္ေတာ့ ေနာက္ေတာ့ လာမတင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီတခါေတာ့ ကၽြန္မက သူတို႔လာတင္တဲ့ link ကို တေနရာမွာ သိမ္းၿပီး ၀င္ၾကည့္မိတယ္။ ကၽြန္မဘ၀မွာ မယံုၾကည္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ တခါမွမျမင္ဘူးတဲ့ အံ့ဖြယ္ထူးဆန္း နည္းလမ္းအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ျပဳမူေနတဲ့ ဖိုနဲ႔မ မဖြယ္မရာ ပံုေတြကို ေတြ႔ရေတာ့ အျပင္မွာ တကယ္ပဲ ဒါမ်ိဳးလုပ္ေနတာ ရွိလား ဒါမွမဟုတ္ လူေတြ ကိေလသာစိတ္ထေအာင္ တမင္ေၾကာ္ျငာတာလား ဆိုတာကို ေ၀ခြဲလို႔မရ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မက အင္တာနက္ကို သံုးဖူးတာ ၾကာၿပီ ျဖစ္ေပမဲ့ ဒါမ်ိဳးေတြ တခါမွ ေတြ႔လည္းမေတြ႔ဖူး ၾကည့္ဖို႔လည္း စိတ္မ၀င္စားခဲ့တာ ဘုရားစူးပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ စိတ္မ၀င္စားလို႔ မရေတာ့ေလာက္ေအာင္ ကၽြန္မစိတ္ထဲမွာ ဘ၀င္မက်တာေတြ စိုးရိမ္မႈေတြကို လႊမ္းမိုးေနေစခဲ့တယ္။

ျပည့္တန္ဆာဆိုတာ လက္ရွိကမာၻမွာလည္း ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ႏိုင္ငံေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး တရား၀င္ျဖစ္ေစ၊ တရားမ၀င္ျဖစ္ေစ ရွိခဲ့သလို ဘုရားေဟာ က်မ္းဂန္ေတြထဲမွာလည္း အမၺပါလီတို႔ သီရိမာတို႔ဆိုတာ ဘုရားလက္ထက္က ထင္ရွားတဲ့ ျပည့္တန္ဆာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ ေလ့လာသိရွိရပါတယ္။ အရင္ကမာၻေတြတုန္းကလည္း ျပည့္တန္ဆာ ျဖစ္ခဲ့သူေတြလို႔ ဆိုထားတာ ရွိေတာ့ သံသရာ အဆက္ဆက္ မွာလည္း ျပည့္တန္ဆာ ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာနဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ ျပည့္တာဆာနဲ႔ မကင္းဘူး ဆိုတာ ကၽြန္မတို႔ ျငင္းလို႔ ရမယ္ မထင္ပါဘူး။ လက္ရွိကမာၻာမွာလည္း ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ တရားမ၀င္ဘဲ ခိုးလုပ္ေနတာနဲ႔ စာရင္ တရား၀င္က ပိုၿပီး Safety န႔ဲညီညြတ္ၿပီး အႏၱရယ္ပိုကင္း တိုင္းျပည္ ဘ႑ာလည္းတိုးလို႔ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ျပည့္တန္ဆာ အလုပ္၊ ေလာင္းကစားအလုပ္ေတြကို တရား၀င္ မွတ္ပံုတင္ထားေပးတာ ရွိပါတယ္။ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးစြဲသူေတြကိုေတာင္ တားလို႔မရတဲ့အဆံုး သံုးစြဲတာကို အႏၱရယ္ကင္းကင္းနဲ႔ သံုးစြဲႏိုင္ေအာင္ အကူအညီေပးတာက Safety ရွိရွိနဲ႔ ေရာဂါ ျပန္႔ႏွ႔ံမႈကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ျဖန္႔ျဖဴးသူကိုပဲ အေရးယူ၊ သံုးစြဲသူကိုက်ေတာ့ Safety ရွိေအာင္ အကူအညီေပးတဲ့ Social welfare ကို ဦးစားေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ Drug and Alcohol Service ေတြ ရွိလာၾကတာ ကၽြန္မ သေဘာေပါက္ပါတယ္။

ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္းကို တရား၀င္ခြင့္ျပဳတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား၊ ေဖါက္သည္ သေဘာတူလို႔ အဲဒီလုပ္ငန္းကို လုပ္ၾကတာ ကၽြန္မဘာမွ ေစာတက မတက္လိုပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ လုပ္ငန္းတိုင္း၊ လုပ္ငန္းတိုင္းမွာ Occupational Health and Safety Policy ဆိုတာ ရွိရပါတယ္။ အဲဒီေပၚလစီအရ ပညာရွင္အဆင့္ ျဖစ္တဲ့ ဆရာ၀န္ေတြ သူနာျပဳေတြက သူတို႔ကုသတဲ့ လူနာရဲ့ ေရာဂါအေျခအေနနဲ႔ သံုးစြဲတဲ့ ေဆး၀ါးေတြ၊ ပစၥည္းတန္ဆာပလာေတြရဲ့ အက်ိဳးအျပစ္ကို သိရမယ္။ အလုပ္ၾကမ္း သမားတေယာက္ဟာ အရာ၀တၱဳတခုကို Handling လုပ္ရာမွာ ခါးနာျခင္း စတဲ့ ဒဏ္ျဖစ္ေစတဲ့ ေရာဂါမရေအာင္ ဒူးကိုဘယ္လိုအသံုးျပဳၿပီး ခါးနဲ႔ ေက်ာကို ဘယ္လိုမတ္မတ္ ထားကာ သယ္ရ၊ မရမယ္ဆိုတာ သိရမယ္။ သန္႔ရွင္းေရးအလုပ္သမား တဦးဟာ Micro-organisms လို႔ ေခၚတဲ့ ပိုးမႊားေတြရဲ့ ပြားႏႈန္းကို အၾကမ္းဖ်င္း သိရၿပီး သူတို႔ အသံုးျပဳတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးရည္နဲ႔ သတ္ႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္ကာလ အတိုင္းအတာကို သိရမွာျဖစ္သလို ဒီပိုးသတ္ေဆးေတြရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကိုလည္း သိရပါတယ္။ အလုပ္သမားတိုင္းက မိမိလုပ္ငန္းခြင္မွာ မီးေလာင္ရင္ Evacuation က အစီစဥ္နဲ႔ စုရပ္မွာ ဘယ္လိုဆံုမယ္ စုရပ္က ဘယ္မွာဆိုတာသိရမယ္။ အဓိကက အလုပ္လုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီအလုပ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးနဲ႔ အဲဒီဆိုးက်ိဳးေတြ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို စနစ္တက် ကာကြယ္ရမယ္ဆိုတာ လုပ္ငန္းတိုင္းမွာ ေပၚလစီ ရွိရပါတယ္။

ဒီပံုေတြကိုၾကည့္ၿပီး ျပည့္တန္ဆာ လုပ္ငန္းမွာ Occupational Health and Safety Policy ဆိုတာ ရွိေကာ ရွိရဲ့လားလို႔ ကၽြန္မ သံသယ ျဖစ္မိပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းအေၾကာင္းကိုလည္း တခါမွ အခုလို စိတ္၀င္တစား မရွိခဲ့ဖူးတာ အမွန္ပါ။ ကၽြန္မက ဒီလိုပံုေတြကို အခုမွ ေတြ႔ဖူးတာ ျဖစ္ေပမဲ့ အင္တာနက္ သံုးေနသူ အေတာ္မ်ားမ်ားက ေတြ႔ဖူးတာ ၾကာၿပီလုိ႔ ကၽြန္မ ယံုၾကည္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းတိုင္းမွာ ေပၚလစီက မရွိလို႔မရပါဘူး ရွိမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ရွိရင္ အခု ကၽြန္မ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ ပံုေတြကို အဲဒီေပၚလစီအရ ဘယ္အနည္းနဲ႔မွ ခြင့္ျပဳစရာ အေၾကာင္းမရွိႏုိင္ပါဘူး။ ဒါကို ခြင့္ျပဳထားတယ္ဆိုရင္ Health Care Professional ေတြက ဘာျဖစ္လို႔ မ်က္စိမွိတ္၊ နားပိတ္ၿပီး ေနရတာလဲဆိုတာ ကၽြန္မ နားလည္လို႔မရ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်န္းမာေရးပညာရွင္ဆိုတာ လူသားေတြအတြက္ အႏၱရယ္ရွိတာကို သိလ်က္နဲ႔ မေျပာဘဲ ေရငံုႏႈတ္ပိတ္ေနတာဟာ အမ်ားျပည္သူရဲ့ အႏၱရယ္ကို လစ္လ်ဴရႈရာ ေရာက္ပါတယ္။ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူ႔ကိုမဆို ဘာမ်က္ႏွာမွ ေထာက္စရာမလို ဘယ္သူ႔ကိုမွ ကပ္ဖားယပ္ဖား လုပ္စရာမလိုတဲ့ အေနာက္တိုင္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြနဲ႔ မသင့္ေတာ္ဘူး ထင္တဲ့သူေတြက ဘာျဖစ္လို႔ ဒီကိစၥကို ေရငံုႏႈတ္ပိတ္ ေနရတာလဲဆိုတာ ကၽြန္မ တကယ္ကို နားမလည္ဘဲ စိတ္ထဲမွ ဘ၀င္မက် ျဖစ္ရပါတယ္။

တကယ္က ျပည့္တန္ဆာေတြ၊ ျပည့္တန္ဆာနဲ႔ လာေပ်ာ္ပါးတဲ့ သူေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ Reproductive organ ေတြကိုပဲ အသံုးျပျပဳခြင့္ ေပးဖို႔ ဥပေဒျပဳဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ကၽြန္မ ယူဆတယ္။ တျခား Reproductive Organ နဲ႔ မဆိုင္တာကို အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ အဲဒီ Organ ေတြပါ၀င္တဲ့ System တခုစီရဲ့ အလုပ္လုပ္ပံုနဲ႔ အက်ိဳးအျပစ္ကို အၾကမ္းဖ်င္း ပညာေပးဖုိ႔ လိုအပ္လိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္မထင္ပါတယ္။ Safety နဲ႔ မညီညြတ္တဲ့ အျပဳအမူေတြက အမ်ားႀကီး ေတြ႔ရေပမဲ့ အခု အဓိကေျပာလိုတဲ့ အခ်က္က သူ႔ေနရာ မဟုတ္တဲ့ အဂၤလိပ္လို Anus ျမန္မာလို စအို၀ကေန လိင္ဆက္ဆံတဲ့ ကိစၥကို ေျပာလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္မေတြ႔ရတဲ့ တျခား Safety နဲ႔ မညီတဲ့ အမူအယာေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိခဲ့ေပမဲ့ အဲဒါေတြ အတြက္ ဘယ္လို Safety နဲ႔ မညီဆိုတာကို ေထာက္ျပဖို႔ သိထားတဲ့ ဗဟုသုတ အလံုအေလာက္ မရွိတဲ့ အတြက္ ဒီတခုတည္းကိုပဲ ညႊ႔န္းလိုက္ပါတယ္။

ကၽြန္မ ေနာက္ Semester မွာ သင္ရမယ့္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေဆြေႏြးမႈ Online Subject တခုမွာ ေက်ာင္းသား တေယာက္စီက Forum တခုစီကို အဆိုတင္သြင္းရၿပီး အလွည့္က် Coordinator အျဖစ္ တာ၀န္ယူရတာ ရွိပါတယ္။ ကၽြန္မ Coordinator အလွည့္က်ၿပီ Forum ကို ဦးေဆာင္ ေဆြးေႏြးတဲ့ အလွည့္မွာ ျပည့္တန္ဆာ လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ Occupational Health and Safety ကို ကၽြန္မရဲ ့စိုးရိမ္မႈ (Concern) အျဖစ္ အဆိုတင္သြင္းၿပီး ေဆြးေႏြးဖို႔ စဥ္းစားထားပါတယ္။ အဲဒီမွာ မေဆြးေႏြးခင္ ဒီလုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Occupational Health and Safety Policy ကို ႀကိဳေလ့လာထားခ်င္လို႔ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ ဘေလာ့ဂ္ေမာင္ႏွမမ်ားႏွင့္ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဗဟုသုတ ရွိသူမ်ားကို မွ်ေ၀ ေဆြးေႏြးေပးဖို႔ ကၽြန္မ ဖိတ္ေခၚခ်င္ပါတယ္။

အမိ်ဳးသမီး တေယက္အေနနဲ႔ ဒီပို႔စ္ကို ကၽြန္မ မတင္ခ်င္တဲ့တာ အမွန္ပါ ဒါေၾကာင့္လည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ကအေန ဒီႏွစ္အထိ တအံုေႏြးေႏြးနဲ႔ ခ်ီတံုခ်တံု ျဖစ္ကာ မတင္ျဖစ္ဘဲ ရွိေနရာကေန ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဆိုေရးရွိက ဆိုရလိမ့္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ၿပီး တင္လိုက္ပါတယ္။ ကၽြန္မ ညႊန္းလိုတဲ့ ပို႔စ္က ဆရာ ေဒါက္တာတင့္ေဆြ တင္ၿပီးသားပို႔စ္ ျဖစ္ၿပီး ဖတ္ၿပီးသူလည္း အေတာ္မ်ားမ်ား ရွိပါလိမ့္မယ္။ မဖတ္ရေသးသူမ်ား အတြက္ေတာ့ ဗဟုသုတ အေတာ္ရပါတယ္။ ဒီပို႔စ္ထဲမွာ စအိုနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံျခင္းျဖင့္ ရရွိတဲ့ အက်ိဳးအျပစ္အျပင္ Reproductive Organ ေတြနဲ႔ စအိုရဲ့ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အလုပ္လုပ္ပံုေတြကိုပါ ႏိုႈင္းယွဥ္ေဖၚျပထားပါတယ္။ Sexual Health နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာဗဟုသုတမွ မရွိတဲ့အတြက္ ကၽြန္မကိုယ္တိုင္ မေရးႏိုင္ဘဲ နားလည္တဲ့ သူေရးထားတာကို ျပန္ညြန္းရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပို႔စ္ကို ဒီေနရာမွာ သြားဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ၾကပါေစ။

Read More...

Collapse...

Soft Drinks & Pancreatic Cancer

ပံု (၁) အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ soft drinks မ်ား

Reference : http://freetipstricks.com/photos/2009/09/soft-drinks2.jpg

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ soft drink လို႕ ေခၚတဲ့ အခ်ိဳရည္ပုလင္းေတြကို ျမိဳင္ျမိဳင္ဆိုင္ဆိုင္ထုတ္လာၾကတာ ႏွစ္ ၂၀ ေလာက္ရိွျပီ ထင္ပါတယ္။ Pepsi တို႕ 7up တို႕က စလိုက္တာ အခု fruito တို႕ cola တို႕ေခာတ္ အထိပါပဲ။ ၾကားထဲမွာ lippo တို႕ ကၽြဲရိုင္းတို႕လည္း ပါပါေသးတယ္။ သူတို႕ကို energy drink လို႕လည္း ေခၚၾကတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေသာ္ သူတို႕ထဲမွာ သၾကားဓာတ္ေတြ အေျမာက္အျမားပါ၀င္တယ္။ သၾကားဆိုတာ body အတြက္ စြမ္းအင္ပဲ။ အဲဒီေတာ့ အခ်ိဳရည္ေသာက္လိုက္ရင္ လန္းသြားတယ္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ မဆန္းလွပါဘူး။ ေပၚစတုန္းက အရမ္းေခာတ္စားခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ျမိဳ႕ေပၚကလူေတြက ဒီအခ်ိဳရည္ေတြဟာ က်န္းမာေရးနဲ႕ မညီညြတ္ဘူးဆိုတာ သိရိွလာၾကပါတယ္။ ရလဒ္အျဖစ္ ေသာက္ေတာ့ေသာက္ၾကတယ္။ အလြန္အက်ဴးမေသာက္ၾကေတာ့ဘူး။ နယ္ဘက္မွာေတာ့ အစကတည္းက သိပ္ျပီး ေသာက္ၾကေလ့ မရိွဘူးထင္ပါတယ္။

ဒီအခ်ိဳရည္ေတြကို America မွာေတာ့ အခုထက္ထိ စဲြစဲြျမဲျမဲ ေသာက္ၾကတုန္းပဲ။ Coca cola ကလည္း အရမ္းနာမည္ၾကီးတယ္ေလ။ ေၾကာ္ျငာအားကလည္း တကယ္ေကာင္းတာ။ American ေတြက က်န္တဲ့ေနရာမွာသာ ေတာ္ရင္ေတာ္မယ္။ က်န္းမာေရး အမူအက်င့္နဲ႕ ပတ္သက္လာရင္ ဗမာေတြနဲ႕ သိပ္ကြာတာ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း အ၀လြန္ေရာဂါေတြ လူငယ္ေတြၾကားမွာ အရမ္းျဖစ္လာတာ။ သူတို႕တေတြက သိသိခ်ည္းနဲ႕ ေနခ်င္သလိုေန ေနၾကသလိုပဲ။

အခု အဲဒီ အခ်ိဳရည္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သုေတသန စာတမ္းတစ္ေစာင္ ထြက္လာတယ္။ ျပဳလုပ္တဲ့ တကၠသိုလ္ကေတာ့ Washington, DC က Georgetown University Medical Center ကပါ။ ထိုစာတမ္းကို ေဖေဖာ္၀ါရီလထုတ္ ကင္ဆာ မဂၢဇင္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အခ်ိဳ၇ည္ ေသာက္မွဳနဲ႕ Pancreas Cancer တို႕ရဲ႕ ဆက္သြယ္မွဳကို သိရိွေအာင္ စင္ကာပူ ႏိုင္ငံမွာရိွတဲ့ တရုတ္လူမ်ိဳးေတြၾကားမွာ သုေတသနကကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၾကာျမင့္ခ်ိန္ကေတာ့ ၁၄ ႏွစ္ ျဖစ္ပါတယ္။

Pancreas ကို ဗမာလို မုန္႕ခ်ိဳအိတ္လို႕ တခ်ိဳ႕ကလည္း ေခၚၾကတယ္။ body အတြက္ အရမ္းအေရးၾကီးတဲ့ Insulin ေဟာ္မုန္းကိုု သူက ထုတ္ေပးပါတယ္။ ေနာက္ျပီး အစာေျခတဲ့ ျဖစ္စဥ္မွာလည္း တစ္တပ္တစ္အား ပါ၀င္ပါေသးတယ္။ Pancreas ဟာ ဗိုက္ထဲမွာ တည္ရိွျပီး အူမ်ား ကလီစားမ်ားရဲ႕ အေနာက္မွာ တည္ရိွပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ေက်ာက္တည္ျခင္းေၾကာင့္ သို႕မဟုတ္ အရက္ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေရာင္တတ္သည္မွာလြဲ၍ လူကို ေတာ္ရံုတန္ရံု ဒုကၡမေပးပါ။ Pancreas တြင္ ကင္ဆာျဖစ္ပါက အစပိုင္းတြင္ မည္သည့္လကၡဏာမွာ မျပတတ္ေသာ္လည္း ေရာဂါရင့္လာေသာအခါ သည္းေျချပြန္ကို ပိတ္ေစျပီး အသား၀ါျခင္းကို ျဖစ္ေစတတ္သည္။ ေရာဂါေစာေစာစီးစီးသိရိွပါက ခဲြစိတ္ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေသာ္လည္း quality of life သည္ ယခင္ကေလာက္ မေကာင္းေတာ့ေပ။ ထို႕ေၾကာင့္ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းကသာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါသည္။ ခက္တာက ဘာေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ရသလဲဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတိအက် မေျပာႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ကာကြယ္ရန္လည္း မလြယ္လွေပ။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းႏွင့္ အ၀လြန္ျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သည္ ဟု ေျပာၾကေသာ္လည္း ရာခိုင္ႏွဳန္းက အရမ္းနည္းပါးေသာေၾကာင့္ "ခင္ဗ်ား ေဆးလိပ္ျဖတ္လိုက္ pancreas ကင္ဆာမျဖစ္ဘူးလို႕ အာမခံတယ္လို႕ "ယတိျပတ္ေျပာလို႕မရေပ။ ကင္ဆာကို ျဖစ္ေစတဲ့လို႕ သံသယရိွျခင္းခံရသူေတြကေတာ့ အ၀လြန္ျခင္း၊ အမ်ိဳးအစား ၂ ဆီးခ်ိဳရိွသူမ်ား ႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အခုေတာ့ ေနာက္ထပ္အသစ္တစ္ခုတိုးလာျပီေပါ့။

ပံု (၂) pancreas တြင္ ကင္ဆာျဖစ္ပြားေနပံု

Reference : http://www.topnews.in/health/files/Pancreatic-Cancer2.gif

ပံု (၃) pancreas cancer ကို ခဲြစိတ္ရန္အတြက္ ျဖတ္ေတာက္ပစ္ရေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ား

Reference : http://pathology.jhu.edu/pancreas/images/pcheadwhipple.gif

သုေတသနအေၾကာင္းကို ျပန္ေျပာရရင္ သူက လူေတြရဲ႕ အေအးေသာက္တဲ့ပံုစံ၊ lifestyle နဲ႕ ဒီကင္ဆာေရာဂါရဲ႕ ဆက္စပ္မွဳကို ရွာေဖြတာပါ။ သုေတသနရဲ႕ အစမွာ ပါ၀င္ေသာသူေတြရဲ႕ ၉.၇ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္က တစ္ပတ္မွာ soft drink (coca cola or similar energy drink) ေတြကို ၂ ၾကိမ္နဲ႕ အထက္ ေသာက္သံုးၾကပါတယ္။ ၁၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ကေတာ့ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္အစစ္ေတြကို တစ္ပတ္ ၂ ၾကိမ္ေလာက္ ေသာက္ၾကပါတယ္။ soft drink ေသာက္သူအမ်ားစုဟာ ေယာက္က်ားေတြ ျဖစ္ေနတတ္ျပီး သူတို႕ဟာ ပညာတတ္တယ္။ အရက္ေသာက္တယ္။ အလုပ္မ်ားတယ္။ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားနည္းတယ္။ ေဆးလိပ္လည္း ေသာက္ၾကတယ္။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ေသာက္သူေတြကလည္း မထူးမျခားနားေသာ lifestyle ေတြရိွၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႕မွာ ကြာတာက အေအးေသာက္ရင္ တစ္ခ်ိဳ႕က soft drink ေသာက္ျပီး တခ်ိဳ႕က သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ ေသာက္ၾကပါတယ္။ ၁၄ ႏွစ္ ၾကာျပီးေနာက္ သူတို႕ကို follow up လည္းလုပ္လိုက္ေကာ အေယာက္ ၆ ေသာင္းခဲြေလာက္မွာ ၁၄၀ က pancreas ကင္ဆာျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အေရအတြက္ခ်င္း ယွဥ္ၾကည့္လိုက္ရင္ မသိသာေပမယ့္ ျဖစ္သူအမ်ားစုက soft drink ကို တစ္ပတ္ကို ၂ ၾကိမ္ထက္ ပိုေသာက္ေနသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူတိုင္းကေတာ့ တစ္လကို တစ္ၾကိမ္ေလာက္ေတာ့ ေသာက္မွာပါ။ သို႕ေသာ္ သူတို႕ထက္ တစ္ပတ္ကို ၂ ၾကိမ္ထက္မက ေသာက္သူေတြက ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ ျဖစ္ဖို႕ အခြင့္အလမ္းပိုမ်ားေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ lifestyle ခ်င္းအတူတူ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ေသာက္သူေတြကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ၃၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ပဲ တက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။သုေတသီေတြရဲ႕ ယူဆခ်က္ကေတာ့ soft drink ေတြတစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ဖို႕ထက္ အျခားေသာ က်န္းမာေရးနဲ႕ မညီညြတ္တဲ့ ေနထိုင္နည္းပံုစံေတြနဲ႕လည္း ပတ္သက္ပါတယ္တဲ့။ လူကလည္း ေနခ်င္သလိုေနမယ္။ အခ်ိဳရည္ေတြလည္း နင္းကန္ ေသာက္ေနသူေတြသာ ကင္ဆာျဖစ္တာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ဒီ post ကို ဖတ္ျပီးေတာ့ အေအးထုတ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကို တရားစဲြဖို႕ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအေအးေတြကလည္း ကိုယ္တကယ္ပင္ပန္းလာတဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးေတြမွာ ေသာက္လိုက္ရင္ လန္းဆန္းတက္ၾကြေစပါတယ္။ သို႕ေသာ္ အလြန္အကၽြြံမေသာက္ဖို႕ေတာ့လိုပါတယ္။ သူတစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္သလား မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလားဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတိအက်မသိေသးတဲ့အတြက္ သတိထားသင့္ပါေၾကာင္း။ ။



Reference


http://www.medscape.com/viewarticle/716806

Read More...

Collapse...

Loss of the leader in primary health care

ျပည္သူ႔က်န္းမာ ၾကယ္တစ္ပြင့္ ေၾကြေလၿပီ။

လူထုအေျချပဳ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး (Primary Health Care) သေဘာတရားကို အစဥ္တစိုက္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္လာခဲ့သူ ပါေမာကၡ ကားလ္ေတလာ တစ္ေယာက္ ၂၀၁၀ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သြားေလၿပီ။ ပါေမာကၡေတလာရဲ႕ ဘ၀တစ္သက္တာ စြမ္းေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ဂြ်န္စ္ေဟာ့ပ္ကင္းစ္ တကၠသိုလ္ ၀က္ဆိုဒ္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသားထားသည္ကို ျပန္လည္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။

http://www.jhsph.edu/publichealthnews/articles/2010/carl_taylor.html

Read More...

Collapse...

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၈) STDs

လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကို ေဆးပညာမွာ Sexually Transmitted Diseases (STDs) လို႔ အခုေခၚပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ Venereal Diseases (VD) လို႔ ေခၚခဲ့တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာလဲ အရင္က “ကာလသားေရာဂါ” လို႔ ေခၚခဲ့ၿပီး၊ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးဌာနေတာင္ ဒီနာမယ္နဲ႔ လုပ္ခဲ့ေသးတာ။ “ကာလသား” ဆိုတာ လူပ်ိဳေပါက္ထက္ ႀကီးၿပီး၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ အိမ္ေထာင္လဲ မက်ေသးတဲ့ ေယာက္်ားသား လူရြယ္ေတြကို ေခၚတာပါ။ ေတာရြာေတြမွာ “ကာလသားေခါင္း” ဆိုတာ ရပ္ေရးရြာေရး၊ လူမႈေရးကိစၥေတြမွာ ေစတနာနဲ႔ (ေဗာ္လန္တီယာ) လုပ္ေနသူေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ကို ေခၚတယ္။ အမိန္႔နာခံသူကို ေရြးတာ၊ အထက္လူႀကီးကို လာဘ္ထိုးႏိုင္လို႔ ခန္႔တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ရြာသားေတြက ႏွစ္လိုသေဘာက်သူကိုသာ ေရြးတာ။ အင္မတန္ ခ်စ္ဘို႔ေကာင္းတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေပါ့။

ကာလသားေတြသာ မဟုတ္ဘူး၊ STDs ေတြက အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးစကေလးေတြေတာင္ ကူးတာ။ အမ်ိဳးသား ေတြေရာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားေတြမွာပါ ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္မွာေပါ့ လိင္ဆက္ဆံၾကရာမွာ မဆင္ျခင္ၾကလို႔ တေယာက္ကေန ေနာက္ တေယာက္ကို ကူးတာကိုး။ ဒါ့ေၾကာင့္ STIs လို႔ ေျပာတာက ပိုမွန္တယ္။ “I” ဆိုတာ Infection “ကူးစက္ေရာဂါ” လို႔ ကြက္ကြက္ ကြင္းကြင္း ေခၚလိုက္တာပါဘဲ။

Venereal လို႔ ေခၚတာကလဲ Venus ဗီးနပ္စ္ ကေနလာတာပါ။ ေက်ာင္းသားေတြက ေသာၾကာၿဂိဳဟ္လို႔ သင္ၾကရမယ္။ စာဖတ္သူမ်ားကေတာ့ ဗီးနပ္စ္ ကုိ အခ်စ္ နဲ႔ အလွကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ေရာမနတ္သမီးလို႔ သိၾကမယ္။ ေရာမ သာမကပါ၊ ဂရိနတ္သမီး (အဖရိုဒိုက္) နဲ႔ပါ ဆက္စပ္မႈ ရွိေသးတယ္။ လွလြန္းတယ္လို႔ နာမည္ႀကီးတဲ့ လက္ႏွစ္ဖက္ျပတ္ ေက်ာက္ဆစ္ ရုပ္ထု Aphrodite of Milos ကို Venus de Milo လို႔ ပိုသိၾကတယ္ မဟုတ္လား။ “လွတာမက္ေတာ့ ညစာခက္” ဆိုသလို ေရာဂါက အေတာ္ကို ေၾကာက္ဘို႔ ေကာင္းတယ္။

ေဆးေတြမေပၚခင္ကဆို ကုရာနတၴိေရာဂါေတြလို႔ ထင္မွတ္ခဲ့ရေသးတယ္။ ဒီလိုေရာဂါေတြကုဘို႔ ပဌမဆံုးေဆးရံုကို ၁၇၄၆ က်မွ လန္ဒန္မွာ စဖြင့္တယ္။ စပိန္ျပည္တြင္းစစ္ (၁၈၂ဝ-၂၃) ေခတ္ကေတာင္ “ရန္သူ႔က်ည္ဆံလို ေၾကာက္ဘို႔ ေကာင္းတယ္” လို႔ ပိုစတာေတြ ကပ္ခဲ့ၾကေသးတယ္။

လိင္ဆက္ဆံရာ ေနရာမွန္သမွ်မွာ ေရာဂါရတယ္။ လိင္အဂၤါ၊ ပါးစပ္၊ စအို။ ေနာက္ၿပီး မေအကေန ကေလး။ မူးယစ္ေဆး ေသြးျပန္ေၾကာ ထိုးနည္းေတြကေနလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ လိင္အဂၤါေတြမွာသာ မဟုတ္ဘဲ တျခားတျခား ေနရာေတြမွာပါ ေရာဂါ ရတတ္တယ္။ အဲလိုျဖစ္တာေတြက ပိုဆိုးတယ္။ Systemic STDs လို႔ေခၚတာေတြက HIV, Hepatitis B, Hepatitis C နဲ႔ Human Herpes Virus ေတြ ျဖစ္တယ္။

ေရာဂါပိုးေတြကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး။ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဖန္းဂတ္စ္၊ ပရိုဇိုးဝါး နဲ႔ ပါရာဆိုက္၊ အေကာင္စံုပါဘဲ။ ဆစ္ဖလစ္ ကို VD ေခၚကတည္းက ေရာဂါ ရွိ-မရွိစမ္းတာကို Venereal Disease Research Laboratory (VDRL) tests လို႔ ေခၚတာ ခုအထိဘဲ။ ဒီစမ္းသပ္နည္းက ရာႏွဳန္းျပည့္ ဒီေရာဂါရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။

Chlamydia trachomatis ပိုးေတြေၾကာင့္က အျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ က်ား-မ လိင္အဂၤါေတြမွာ အနာျဖစ္တာပါ။ အနာ ဆိုေပမဲ့ မနာဘူး။ ေပါင္ၿခံမွာ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္လာမယ္။ တက္ေစ့ကေန အနာလဲ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သားအိမ္အဝမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အျဖဴဆင္းတယ္။ ဆင္းတာက ျပည္လိုေနတယ္။ နဲနဲဝါမယ္။ မီးခိုးေရာင္၊ ခပ္စိမ္းစိမ္းအေရာင္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျမွဳတ္လိုလဲ ရွိတတ္တယ္။ အနံ႔ဆိုးတယ္။ ယားမယ္။ ေသြးနဲနဲလဲ စြန္းႏိုင္တယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္ၿပီး ဆီးေအာင့္တယ္။ အတြင္းအဂၤါေတြအထိ ေရာက္ႏိုင္တယ္္။ ဒီအခ်ိန္မွာ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာမယ္။ စအိုလိင္ဆက္ဆံသူမ်ားဆိုရင္ အစာေဟာင္းအိမ္ကို ေရာဂါရလို႔ ဝမ္းသြားရင္ နာမယ္။

ဒုတိယအမ်ားဆံုးျဖစ္တာက Gonorrhea ဂႏိုရီးယား။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၅ဝဝဝ က တရုပ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းဆရာေတြက ေျပာတယ္။ ပိုးရွိေပမဲ့ ဘာမွမျဖစ္သလိုလဲ ေနတတ္တယ္။ ပိုးရွိေနသူနဲ႔ ဆက္ဆံၿပီး၊ ၄-၅ ရက္မွာ စတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ ဆီးေအာင့္တာ၊ ဆီးလမ္းကေန အျဖဴရည္ အဝါရည္ က်တာ။ ဆက္ျဖစ္ရင္ အေၾကာနာ၊ အေစ့နာတာ ျဖစ္မယ္။ ဗမာေတြက “ဆီးပူး-ေညာင္းက်”လို႔ အရပ္ထဲမွာ ေျပာတာေပါ့။ ပုဆိုးကို မ-ပင့္ၿပီး လမ္းသြားရတယ္။ (ေဂး) ေတြမွာ စအို ေရာင္ႏိုင္မယ္။ လမ္းေလ်ာက္ပံု တမ်ိဳးေပါ့။ အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ အျဖဴဆင္းမယ္။ ဆီးက ပန္းထြက္သလို သြားတယ္။ ၾကားရက္ ေသြးဆင္းတာ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ ဆက္ဆံရင္လဲ နာမယ္။ အထဲကို ေရာဂါျပန္႔ရင္ သားအိမ္ေဘးက အဂၤါမွန္သမွ် ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ေသေသျခာျခာ ေဆးမကုရင္ ေယာက္်ားေရာ မိန္းမပါ ကေလးမရတာ ျဖစ္သြားတတ္တယ္။

Chancroid (ရွန္ကာ) ဆိုတာျဖစ္ရင္ လိင္အဂၤါမွာ အနာ၊ အႀကိတ္ ေပၚလာမယ္။ ေပါင္ၿခံက အႀကိတ္ေတြ ေရာင္လာတယ္။ ေရယံုဆိုတာ ကုိယ္ခႏၶာမွာ ျဖစ္တာတမ်ိဳး၊ ပါးစပ္တဝိႈက္ ျဖစ္တာတမ်ိဳး။ လိင္လမ္းမွာလဲ ျဖစ္ေသးတယ္။ Genital Herpes ေခၚတယ္။ (HSV-2) ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တာ။ အရည္ၾကည္ဖုေတြ ျဖစ္တယ္၊ နာတယ္၊ ယားတယ္။ ေမြးလာမယ့္ ကေလးကို ကူးႏိုင္တယ္။

Human Papillomavirus (HPV) လိင္လမ္းေၾကာင္း ႂကြက္ႏို႕ကလဲ ဒီအုပ္စုဝင္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ Lymphogranuloma Venereum (LGV) ဆိုတာက တက္ေစ့ေတြ ေရာင္တာပါ။ လိင္အဂၤါမယ္ မနာတဲ့အနာျဖစ္လို႔ ဆစ္ဖလစ္နဲ႔ မွားတတ္တယ္။

ဆစ္ဖလစ္ ေရာဂါသမိုင္းက ၁၅ ရာစုကတည္းကတဲ့။ ကြန္ျမဴနစ္ကမၻာရဲ႕ ဆရာႀကီး ႏွစ္ဆူျဖစ္ၾကတဲ့ လီနင္နဲ႔ ေတာ္လ္စထြိဳင္ တို႔လဲ ဒီေရာဂါနဲ႔ မကင္းဘူးတဲ့။ အာဏာရွင္ကမၻာကဆိုရင္ ဂ်ာမနီက ဟစ္တလာ၊ အီတလီက မူဆိုလီနီ၊ ရုရွားက လူဆိုးဘုရင္ အိုင္ဗင္ စသူေတြ ပါတယ္။ “နာမယ္ဆိုးရွိသူမ်ား သတိထားၾကပါ။”

ေဆးစာေတြကို ဗမာလိုျပန္ရင္ အေတာ့္ကို အဆီအေငၚမတည့္တာ ဒီေရာဂါဘဲ။ ဗမာေတြက Chickenpox ကို ေရေက်ာက္ ေခၚၿပီး၊ ခုေခတ္မွာ မ်ိဳးတံုးသြားၿပီျဖစ္တဲ့ Smallpox ကို “ေက်ာက္ႀကီး” လို႔ ေခၚၾကတယ္။ အဂၤလိပ္လို The Great Pox ဆိုတာကို တိတိက်က်ဘာသာျပန္ရင္ “မဟာေက်ာက္ေရာဂါ” ေပါ့။ အဲဒါ Syphilis “ဆစ္ဖလစ္” ကို ေခၚတာပါ။

အာလူးအေခ်ာင္းေၾကာ္ကို French fries လို႔ေခၚမွ ေခတ္မီတယ္။ French kiss ဆိုတာလဲ လုပ္တတ္ၾကတယ္။ French disease ဆိုတာကိုပါ သိဘို႔လိုတယ္။ ဆစ္ဖလစ္ကို အီတာလ်န္ နဲ႔ ဂ်ာမန္ေတြက အဲလို ေခၚတာ။ ဒတ္ခ်္ ေတြကေတာ့ စပိန္ ကိုလႊဲခ်တယ္၊ ရုရွားေတြက ပိုလန္ကို လက္ညွိဳးထိုးၿပီး၊ တူရကီေတြက နဲနဲပိုဆိုးတယ္။ "Christian disease" တဲ့။ အမွန္က သူတို႔ဆီကို ဒီလူေတြဆီကေန ကူးလာတာလို႔ ေျပာခ်င္ၾကတာပါ။

ဆစ္ဖလစ္ ကို အဆင့္ေတြခြဲ ေလ့လာရတယ္။ ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄။ Treponema pallidum ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္ၿပီး၊ ၂၁ ရက္ အၾကာ၊ လိင္ဆက္ဆံရာေနရာ မွန္သမွ်မယ္ မနာတဲ့ အနာေလးေတြ စျဖစ္တယ္။ ၁ လ ၁ လခြဲေနရင္ ေပ်ာက္သြားမယ္။ ေနာက္အဆင့္ ျဖစ္လာရင္ မယားတဲ့ အနီျပင္ေတြ ေျခသလံုး၊ လက္၊ ေက်ာတို႔မွာ ေပၚမယ္။ ဒီအဆင့္က ပိုၿပီး ကူးစက္ေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ပူတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အစားပ်က္၊ အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့၊ တက္ေစ့ေရာင္တာေတြ ျဖစ္မယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမဆို ေရာဂါျပန္႔မယ္။ အဆစ္၊ အသဲ၊ ေက်ာက္ကပ္။

မေပ်ာက္ေသးတဲ့ သူေတြ ၂% ေလာက္က တတိယ အဆင့္ ေရာက္သြားမယ္။ ေသြးေၾကာႀကီးေတြ ေဖါင္းမယ္၊ Gummas တက္ေစ့ေတြ ေရာင္မယ္၊ Neuro-syphilis ဦးေႏွာက္ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္မယ္၊ မ်က္စိ၊ နားကို ကူးစက္ေတာ့မယ္။ ၂ ႏွစ္ ၾကာရင္ တတိယအဆင့္ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။

ေနာက္ဆံုးဆင့္ဆိုတာ ေရာဂါကူးခ်ိန္ကေန ၁ ႏွစ္ကေန ၁ဝ ႏွစ္အတြင္းျဖစ္တယ္။ ဒီထက္လဲ ၾကာႏိုင္ေသးတယ္။ အရိုး၊ အဆစ္ နဲ႔ အာရံုေၾကာေတြမွာ Gummas (ဂါမာ) ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ အာရံုေၾကာ ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္ရင္ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚတဲ့အဆင့္ကေန စိတ္မေကာင္းသူလို ျဖစ္သြားတဲ့အဆင့္ထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏွလံုးကေနထြက္တဲ့ အႀကီးဆံုး ေသြးလႊတ္ေၾကာႀကီးမွာ ေရာဂါရလာတတ္တယ္။ သိပ္ေတာ့ အစိုးရိမ္မႀကီးပါနဲ႔ ပဋိဇီဝေဆးေတြ မေပၚခင္ကသာ ၂၅-၃၅% ျဖစ္တာပါ။ အဲ႕႕႕ ခုေခတ္မွာေတာ့ Neurosyphilis ဟာ HIV ရွိသူေတြမွာသာ မ်ားေနပါတယ္။

ဒီလို လကၡဏာေတြရွိတိုင္း နာေခါင္းမရံႈ႕ပါနဲ႔။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာျဖစ္တဲ့ Vaginal Infections ေမြးလမ္းေၾကာင္းေရာင္တာက သန္႔ရွင္းေရး နည္းလို႔လည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ Trichomoniasis ပိုးက လိင္နဲ႔မဆိုင္တဲ့ အဝတ္စိုလိုမ်ိဳးမွာ ၁ နာရီ ေလာက္ ရွင္ေနႏိုင္လို႔ အတူသံုးမိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဖိုဆိုရင္ ယင္ဖိုေတာင္ မသန္းဘူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာေတာင္မွ ဗက္တီးရီးယား အေရအတြက္ အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ျဖစ္ရတတ္တယ္။ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္တဲ့အခါ ေရွ႕ကေန ေနာက္ဖက္ဆီ လုပ္ရတာကို မွတ္ပါ၊ လုပ္ပါ။ ပဋိဇီဝေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ဖန္းဂတ္စ္ (ရိစ္) ပိုးဝင္ႏိုင္တယ္။

ဒီေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ဘို႔ တခ်ိဳ႕က လိင္ကိစၥမွန္သမွ် ေဝရမဏိ လုပ္ခိုင္းတယ္။ သီလမေစာင့္ႏိႈင္ရင္ေတာ့ “ကြန္ဒြန္” က အလြန္မတန္ အသံုးဝင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာ ရင္းႏွီးရသူေတြကို ပညာေပးတာ ထိေရာက္ေအာင္လုပ္ဘို႔ အလြန္႔အလြန္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ့္အိမ္ေထာင္ဘက္၊ ကိုယ့္အေဖၚကို လူစိတ္ထားၿပီး ဆက္ဆံသင့္တယ္။ ျဖစ္လာရင္ HIV နဲ႔ B, C ပိုးေတြကလြဲရင္ ေဆးေတြက အေတာ္ကို ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို တခါေသာက္နဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။ ေဆးပါတ္ လည္ေအာင္ေတာ့ ကုဘို႔လိုတယ္။ အတူေနေဖၚ ႏွစ္ေယာက္လံုး တၿပိဳင္တည္း ေဆးကုရပါမယ္။

ဆစ္ဖလစ္ဟာ အေမရိကားကို ကိုလန္ဘတ္စ္ မေတြ႔ခင္ကတည္းက ရွိတယ္လို႔ ေနာက္မွ ေရာက္တဲ့ ဥေရာပသားေတြက ေျပာတယ္။ ဒီေနာက္ ေရာက္လာၾကမဲ့ ဗမာေတြအပါအဝင္ အာဖရိက နဲ႔ အာရွက လူမွန္သမွ်ကို မလာခင္ ေဆးစစ္တဲ့အခါ ဒီေရာဂါကိုပါ စစ္တယ္။ ပိုးေတြ႔ရင္လဲ ၁ ပါတ္ ၁လံုး၊ ၃ ပါတ္ ေဆးထိုးခိုင္းၿပီး၊ ေဆးေအာင္လုပ္ေပးလိုက္ပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ဆီမယ္ ၁ ႏွစ္မွာ လူ ၁၇ သန္းေလာက္ ဒီေရာဂါသည္ အသစ္ေတြရွိေနတယ္။ ေဆးစစ္ေအာင္လို႔ ေရာက္သြားၾကမဲ့ ဒုကၡသည္မ်ား၊ ဟိုေရာက္ရင္ ဒုကၡသစ္မရွာၾကဘို႔ သတိေပးပါတယ္ခင္ဗ်ား။

Dr. တင့္ေဆြ
၁၄-၂-၂ဝ၁ဝ

Read More...

Collapse...

Healthy Valentine's day

ဒီႏွစ္ ခ်စ္သူမ်ားေန႕ ေရာက္ရင္ သင့္အေနနဲ႕ ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္းျဖစ္ေစ ကိုယ့္ခ်စ္သူနဲ႕ ျဖစ္ေစ အမွတ္တရ ၾကည္ႏူးစရာ ေန႕ရက္တစ္ရက္အျဖစ္ ဖန္တီးလိုမွာပါ။ အဲဒီလို လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ခ်စ္သူအတြက္ အေကာင္းဆံုးလက္ေဆာင္အျဖစ္ က်န္းမာေသာ ခ်စ္သူမ်ားေန႕ တစ္ေန႕ကို ျပဳလုပ္ေပးျခင္းက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီႏွစ္မွာ သင့္ကိုယ္သင့္၊ သင့္မိသားစု နဲ႕ သင့္ခ်စ္သူကို သင္တကယ္ခ်စ္ေၾကာင္းကို ျပသဖို႕အတြက္ မိမိကိုယ္ကို စိန္ေခၚဖို႕ေတာ့ လိုပါလိမ့္မယ္။ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်က္ကေလးေတြကို လိုက္နာျပီး အေကာင္းဆံုး ခ်စ္သူမ်ားေန႕ကို ဖန္တီးႏိုင္ပါေစလို႕ ဆုေတာင္းေပးလိုက္ပါတယ္။

• ကိုယ့္ခ်စ္သူ ဒါမွမဟုတ္ မိသားစုနဲ႕ အမွတ္တရ ညစာ စားၾကမယ္ဆိုရင္ ႏွလံုးက်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့ ဟင္းလ်ာေတြနဲ႕ တည့္ခင္းဧည့္ခံသင့္ ပါတယ္။ အစားအစာေတြထဲမွာ အသီးအႏွံေတြ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြနဲ႕ ျပည့္၀ဆီ ပါ၀င္မွဳနည္းတဲ့အစာေတြ ပါ၀င္သင့္ပါတယ္။ မ်ားမ်ားပါ၀င္ေလ ေကာင္းေလပါ။
• ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳ ပါ၀င္တဲ့ ပဲြတစ္ခု ဒါမွမဟုတ္ ေပ်ာ္ပဲြစားတစ္ခုကို ျပဳလုပ္ပါ။ ဥပမာ။ ။ကျခင္း၊ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ bowling ကစားျခင္း။
• သင့္ကိုယ္သင္ ဒါမွ မဟုတ္ သင့္ခ်စ္သူကို လက္ေဆာင္ေပးမယ္ဆိုရင္ သၾကားလံုးဗူး ကဲ့သို႕ေသာ ႏို႕ေခ်ာကလက္ကဲ့သို႕ေသာ အာဟာရမျဖစ္သည့္ လက္ေဆာင္မ်ား ေပးမည့္အစား သစ္သီးျခင္းကဲ့သို႕ေသာ လက္ေဆာင္မ်ား ေပးပါ။
• သင္ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္ပါက ေဆးလိပ္ကို တစ္ခါတည္း ျဖတ္လိုက္ပါ။ ထိုသို႕ ျပဳလုပ္လိုက္ျခင္းသည္ သင္၏ အနားတြင္ ရိွေသာ လူမ်ားအားလံုးအတြက္ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ လက္ေဆာင္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
• CDC ရဲ႕ website မွတဆင့္ Valentine's day Health-e-Cards ေတြကို သင့္ရဲ႕ contacts မ်ား အားလံုးထံ ေပးပို႕ပါ။

Reference

http://www.cdc.gov/Features/Valentine/?s_cid=fb237

Read More...

Collapse...

Opportunity Cost and Health

Opportunity cost ဆိုတာ ေဘာဂေဗဒ အသံုးအႏွဳန္း တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုရင္းကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခုကို လိုခ်င္လို႕ အဲဒီပစၥညး္ ဒါမွ မဟုတ္ ေရြးခ်ယ္မွဳတစ္ခုကို လုပ္လိုက္လို႕ရိွရင္ အျခားတစ္ဖက္မွာ ဆံုးရံွဳးသြားတာကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ တစ္ခုကိုလိုခ်င္ရင္ က်န္တစ္ခုကို စြန္႕လႊတ္ရမယ့္ သေဘာပါ။ ေဘာဂေဗဒဘာသာရပ္ရဲ႕ ယူဆခ်က္ကေတာ့ ကမာၻေလာကၾကီးမွာ resource ေတြက အကန္႕အသတ္နဲ႕ ရိွေနတဲ့အတြက္ တစ္ေနရာမွာ resource ေတြကို သံုးလိုက္ရင္ က်န္တစ္ေနရာအတြက္ မသံုးႏိုင္ေတာ့ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ တကယ္လည္း ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး budget ဟာ ႏွစ္တစ္ႏွစ္အတြက္ ကန္႕သတ္ထားျပီးသားပါ။ ရုတ္တရက္ သဘာ၀ေဘးအႏၱာရာယ္ တစ္ခုခု က်ေရာက္ျခင္းမွ အပ ထို budget သည္ တုိးလာစရာ အေၾကာင္းမရိွေပ။ ဥပမာ။ ။ ႏွစ္တစ္ႏွစ္အတြက္ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနကို ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက က်ပ္ သန္း ၁၀၀၀ ခ်ေပးသည့္ဆိုပါက ( လူဦးေရ သန္း ၅၀ ရိွလွ်င္ တစ္ဦးအတြက္ ၂၀ က်ပ္ႏွဳန္း) ေဆးရံုေဆးခန္းမ်ား ေဆာက္လုပ္ရန္အတြက္ သန္း ၅၀၀ သံုးလိုက္လွ်င္ က်န္ က႑မ်ားအတြက္ သန္း ၅၀၀ သာက်န္ေတာ့မည္။ ထိုက်န္ေသာ သန္း ၅၀၀ ထဲမွ သန္း ၄၀၀ကို TB, AIDS နဲ႕ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးတို႕အတြက္ သံုးလိုက္ပါက မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရးအတြက္ သန္း ၁၀၀ က်ပ္သာ က်န္ေတာ့မည္။ ထိုက်န္ေသာ သန္း ၁၀၀ကို မ်ိဳးဆက္ပြားက်န္းမာေရးအတြက္ အသံုးျပဳလိုက္ပါက ေသြးတိုး ဆီးခ်ိဳ project မ်ားအတြက္ ႏွင့္ ကေလးေရာဂါမ်ားအတြက္ budget က်န္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေခ်။ ထိုအခါ ေရြးခ်ယ္မွဳသည္ အေရးၾကီးလာသည္။ ထိုေရြးခ်ယ္မွဳအတြက္ ဦးစားေပးစဥ္းစားရသည့္အခ်က္ မ်ားစြာရိွပါသည္။

• ေရာဂါျဖစ္ႏွဳန္း ႏွင့္ ေသႏွဳန္း
• ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသရန္လြယ္ကူမွဳ ႏွင့္ ကာကြယ္ေဆး ရိွ/မရိွ
• စီးပြားေရးအေပၚ ရိုက္ခတ္မွဳ

အစရိွသည့္ အခ်က္မ်ားသည္ ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ေရွးတန္းတင္ စဥ္းစားရသည့္ အခ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္မွဳဟာ စရိတ္နည္းနည္းျဖင့္ မ်ားမ်ားထိေရာက္မွဳရိွျပီး တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးကိုလည္း အက်ိဳးျပဳမည့္ project မ်ားကို ဦးစားေပးရမည္ျဖစ္သည္။ ဒါကေတာ့ opportunity cost ကို health economics ရွဳေထာင့္ကဖြင့္ဆိုခ်က္ကို ေဖာ္ျပထားတာပါ။

စီးပြားေရးရွဳေထာင့္မွေန၍ တစ္ဦးခ်င္း တစ္ေယာက္ခ်င္းအတြက္လည္း opportunity cost သည္ ေရြးခ်ယ္မွဳတစ္ခုကို ျပဳလုပ္မည္ဆိုတိုင္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ေရြးခ်ယ္မွဳတိုင္းတြင္ opportunity cost ရိွပါသည္။ သင္ေရြးခ်ယ္လို္က္ေသာ ေရြးခ်ယ္မွဳအားလံုးသည္ သင္၏ က်န္းမာေရးကို လာေရာက္ရိုက္ခတ္မည္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ။ ။ စာဖတ္သူသည္ တစ္လ၀င္ေငြ 500 US$ ရိွသည္ဆိုပါစို႕။ ထို ေဒၚလာ ၅၀၀ မွ ၃၀၀ ကို မိသားစုစရိတ္အတြက္သံုးလိုက္ျပီး က်န္ ၂၀၀ ကို GSM handset တစ္ခု၀ယ္လိုက္သည္ ဆိုပါစို႕။ ထိုတစ္လအတြက္ စာဖတ္သူတြင္ ၀င္ေငြမရိွေတာ့ေပ။ အကယ္၍ ထိုအခ်ိန္တြင္ စာဖတ္သူထံ၌ ခဲြစိတ္ကုသမွ ရမည့္ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္လာလွ်င္ ဘာလုပ္မည္နည္း။ ထိုခဲြစိတ္ကုသမွဳသည္ ေဒၚလာ ၁၀၀၀ ကုန္က်မည္ျဖစ္ျပီး စာဖတ္သူထံတြင္ ေဒၚလာ ၈၀၀ သာ က်န္သည္ဆိုလ်င္ GSM handset အတြက္သံုးလိုက္ရေသာ ေဒၚလာ ၂၀၀ သည္ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္လာျပီ မဟုတ္ပါေလာ။ သာမန္စဥ္းစားၾကည့္လ်င္ ဖုန္း၀ယ္လိုက္ေသာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးကို တိုက္ရိုက္မထိခိုက္ႏိုင္ေသာ္လည္း ထိုေရြးခ်ယ္မွဳ၏ opportunity cost အျဖစ္ ခဲြစိတ္ကုသရန္ ေငြေၾကးမလံုေလာက္မွဳကို ရင္ဆိုင္ေနရျပီ ျဖစ္သည္။ မိမိ၏ ေရြးခ်ယ္မွဳတစ္ခုေၾကာင့္ opportunity cost မည္မွ် သက္ေရာက္မည္ကို တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ၾကိဳတင္မသိႏိုင္ေပ။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ထို opportunity cost ကို cover လုပ္ႏိုင္ရန္ က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ကို အသံုးျပဳၾကျခင္းျဖစ္သည္။

opportunity cost ကို စီးပြားေရးရွဳေထာင့္မွေန၍ သံုးသပ္ျပီးေနာက္ က်န္းမာေရး ရွဳေထာင့္မွေန၍ ထပ္ျပီး ေဆြးေႏြးျပပါမည္။ လူတစ္ေယာက္တြင္ အခ်ိန္သည္ အကန္႕အသတ္ျဖင့္သာ အသံုးျပဳႏိုင္ေသာ resource တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ဘယ္သူမွ တစ္ေန႕တြင္ ၂၄ နာရီထက္ ပိုျပီး သံုးခြင့္မရိွေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕သည္ activity တစ္ခုအတြက္ အခ်ိန္ေပးလိုက္ပါက က်န္ activity တစ္ခုကို စြန္႕လႊတ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ေန႕တစ္ေန႕တြင္ အားလပ္ေသာအခ်ိန္ ၃ နာရီရိွသည့္အနက္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ရန္ အခ်ိန္ ၁ နာရီ ေပးလိုက္ပါက လူမွဳေရးကိစၥမ်ားအတြက္ ၂ နာရီသာက်န္ေတာ့မည္။ သို႕မဟုတ္ အဆိုပါ သံုးနာရီစလံုးကို အိပ္ေနမည္ ဆိုပါက ေလ့က်င့္ခန္းႏွင့္ လူမွဳေရးကိစၥမ်ားအတြက္ အခ်ိန္ရိွေတာ့မည္ မဟုတ္ေခ်။ ၎အျပင္ ေရြးခ်ယ္မွဳတိုင္း၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ ေပးဆပ္ရေသာ ေနာက္ဆက္တဲြမ်ားလည္း ရိွေသးသည္။ ဥပမာ။ ။ အသားကင္ၾကိဳက္သူသည္ အသားကင္မ်ားကို ခဏခဏ စားမိမည္ျဖစ္သည္။ သူသည္ အသားကင္စားေသာအခါ ဗိုက္ျပည့္ျခင္း ႏွင့္ အရသာရိွျခင္းဟူေသာ စည္းစိမ္တို႕ကို ခံစားရရိွမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ အျခားတစ္ဖက္တြင္ အသားကင္စားေသာေၾကာင့္ opportunity cost အျဖစ္ အစာအိမ္ကင္ဆာ ျဖစ္ျခင္းကို ၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္သည္။ ထိုအခါ ကင္ဆာမျဖစ္ခ်င္လို႕ အသားကင္မစားေတာ့လည္း opportunity cost အျဖစ္ မိမိၾကိဳက္ေသာ အစာကို မစားရျခင္းကို ရရိွမည္ျဖစ္သည္။

အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ လူတိုင္းလူတိုင္းသည္ ေန႕စဥ္ က်န္းမာေရးကို သက္ေရာက္မွဳရိွသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္ ေရြးခ်ယ္မွဳမ်ားကို ျပဳလုပ္ေနၾကသည္။ မေကာင္းမွန္းသိေသာ္လည္း တစ္ခါတည္းပါဆိုျပီး မိမိကုိယ္ကို လိမ္ညာကာ သိသိခ်ည္းႏွင့္ ျပဳလုပ္ေနၾကသည္လည္း ရိွသည္။ မိမိ ေရြးခ်ယ္မွဳ၏ opportunity cost ကို ေသခ်ာတြက္ခ်က္ႏိုင္ျခင္းမရိွပါက သိရိွသူမ်ားကို ေမးျမန္းသင့္ပါသည္။ မိမိက ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ေသာေၾကာင့္ ေရြးခ်ယ္လိုက္ေသာ လမ္းမွာ အျခားသူမ်ားကိုပါ ေဘးျဖစ္ေစမည္ဆိုပါက အဆိုပါေရြးခ်ယ္မွဳမ်ိဳးကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါသည္။ ။

Read More...

Collapse...