ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း
လြယ္မေယာင္ႏွင့္ခက္၊ တိမ္မေယာင္ႏွင့္နက္ ဆိုသကဲ့သို႔ အေမးလြယ္၍ အေျဖ ခက္လွသည္။ ပညာရွင္မ်ားက တစ္မ်ိဳးတစ္ဖံုစီ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ပံု အခ်ိဳ႕ကို ၾကည့္ၾကပါကုန္။
လူတစ္ဦး သို႔တည္းမဟုတ္ လူအမ်ား က်န္းမာစြာျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္ႏိုင္ရန္မွာ အခ်က္အလက္ေပါင္း မ်ားစြာအေပၚ မွီတည္ေနေပသည္။ ထိုအခ်က္အလက္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကိစၥမွန္သမွ်သည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု ေယဘူယ် ဆိုႏိုင္ေပသည္။ မည္သို႔ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားနည္း။ အာဟာရျပည့္ေသာ အစားအစာ ႏွင့္ ေရေကာင္းေရသန္႔ ရရွိေရး၊ ေလေကာင္းေလသန္႔ ရႈရႈိက္ႏိုင္ေရး၊ ေရာဂါပိုးမႊားမ်ား ကင္းစင္ေရး၊ ေရာဂါကာကြယ္ေဆးမ်ားထိုးႏွံခြင့္ရေရး၊ ေနထိုင္မေကာင္းပါက ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေဆးကုသခြင့္ရေရး စသည္တို႔ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလထုထဲတြင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓါတ္မ်ား ေနျခင္းသည္၄င္း၊ ေသာက္သံုးေရ လံုေလာက္စြာမရရွိျခင္းသည္၄င္း၊ စက္ရံုအလုပ္ရံုမ်ားတြင္ အလုပ္သမားမ်ား ေဘးကင္းရန္ စီစဥ္ထားမႈမရွိျခင္းသည္၄င္း၊ ခုခံက်ေရာဂါသည္မ်ားကို ၀ိုင္းက်ဥ္ထားျခင္းသည္၄င္း၊ လူနာမ်ားကို ေဆးကုသမႈမေပးႏိုင္ျခင္းသည္၄င္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ား အိမ္တြင္သာ မီးဖြားရျခင္းသည္၄င္း၊ ဆူနာမီ သတိေပးစနစ္မရွိျခင္းသည္၄င္း၊ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္မရျခင္းသည္၄င္း၊ လူတိုင္းလူတိုင္း၏ က်န္းမာေရး ကို အေျခခံ ဥပေဒက ကာကြယ္မႈ ေပးမထားျခင္းသည္၄င္း၊ ျပည္သူမ်ား အေျခခံပညာမတတ္ျခင္းသည္၄င္း၊ ဆည္ေျမာင္းမ်ားေဆာက္လုပ္သျဖင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပိုမိုထူေျပာလာျခင္းသည္၄င္း၊ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားမ်ား ေပါမ်ားလာျခင္းသည္၄င္း၊ ႏ်ဴကလီးယား စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို လူေနသိပ္သည္းသည့္ ေနရာတြင္ထားရွိျခင္းသည္၄င္း အစရွိသည့္ ေန႔စဥ္ ေနမႈထိုင္မႈ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ႏွင့္ ဆက္ဆိုင္သည္ဟု ေျပာဆိုရႏိုင္ေပသည္။
ၿခံဳငံုေျပာရလ်င္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ လူအမ်ားစုေ၀းေနထိုင္ၾကရာတြင္ ကိုယ္က်န္းမာ စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ထားသည့္ စနစ္တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။
စကားခ်ပ္
က်န္းမာေရး ဆိုသည္ကို ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးက ဤသို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုေလသည္။
စာကိုး။
လြယ္မေယာင္ႏွင့္ခက္၊ တိမ္မေယာင္ႏွင့္နက္ ဆိုသကဲ့သို႔ အေမးလြယ္၍ အေျဖ ခက္လွသည္။ ပညာရွင္မ်ားက တစ္မ်ိဳးတစ္ဖံုစီ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ပံု အခ်ိဳ႕ကို ၾကည့္ၾကပါကုန္။
- လူမႈကူညီေရးစနစ္
- အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းပညာရပ္
- ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုး၏ က်န္းမာေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
- အစိုးရ၏တာ၀န္တစ္ရပ္၊ အထူးသျဖင့္ မတတ္ႏိုင္သူမ်ားကို အခမဲ့ေဆးကုေပးျခင္း
- ေရာဂါကာကြယ္ျခင္း၊ လူ႔သက္တမ္းကိုရွည္ေစျခင္း၊ က်န္းမာေရးအဆင့္ျမွင့္တင္ေပးျခင္း စသည္တို႔ကိုေဆာင္ရြက္ေသာ သိပၸံႏွင့္ ၀ိဇၨာ ေပါင္းစပ္ထားသည့္ ပညာရပ္
- ျပည္သူအမ်ား က်န္းမာစြာေနထိုင္ႏိုင္သည့္ ပတ္၀န္းက်င္ေကာင္းတစ္ခု ဖန္တီးေပးျခင္း
လူတစ္ဦး သို႔တည္းမဟုတ္ လူအမ်ား က်န္းမာစြာျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္ႏိုင္ရန္မွာ အခ်က္အလက္ေပါင္း မ်ားစြာအေပၚ မွီတည္ေနေပသည္။ ထိုအခ်က္အလက္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကိစၥမွန္သမွ်သည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု ေယဘူယ် ဆိုႏိုင္ေပသည္။ မည္သို႔ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားနည္း။ အာဟာရျပည့္ေသာ အစားအစာ ႏွင့္ ေရေကာင္းေရသန္႔ ရရွိေရး၊ ေလေကာင္းေလသန္႔ ရႈရႈိက္ႏိုင္ေရး၊ ေရာဂါပိုးမႊားမ်ား ကင္းစင္ေရး၊ ေရာဂါကာကြယ္ေဆးမ်ားထိုးႏွံခြင့္ရေရး၊ ေနထိုင္မေကာင္းပါက ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေဆးကုသခြင့္ရေရး စသည္တို႔ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလထုထဲတြင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓါတ္မ်ား ေနျခင္းသည္၄င္း၊ ေသာက္သံုးေရ လံုေလာက္စြာမရရွိျခင္းသည္၄င္း၊ စက္ရံုအလုပ္ရံုမ်ားတြင္ အလုပ္သမားမ်ား ေဘးကင္းရန္ စီစဥ္ထားမႈမရွိျခင္းသည္၄င္း၊ ခုခံက်ေရာဂါသည္မ်ားကို ၀ိုင္းက်ဥ္ထားျခင္းသည္၄င္း၊ လူနာမ်ားကို ေဆးကုသမႈမေပးႏိုင္ျခင္းသည္၄င္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ား အိမ္တြင္သာ မီးဖြားရျခင္းသည္၄င္း၊ ဆူနာမီ သတိေပးစနစ္မရွိျခင္းသည္၄င္း၊ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္မရျခင္းသည္၄င္း၊ လူတိုင္းလူတိုင္း၏ က်န္းမာေရး ကို အေျခခံ ဥပေဒက ကာကြယ္မႈ ေပးမထားျခင္းသည္၄င္း၊ ျပည္သူမ်ား အေျခခံပညာမတတ္ျခင္းသည္၄င္း၊ ဆည္ေျမာင္းမ်ားေဆာက္လုပ္သျဖင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပိုမိုထူေျပာလာျခင္းသည္၄င္း၊ ေရႊ႔ေျပာင္းလုပ္သားမ်ား ေပါမ်ားလာျခင္းသည္၄င္း၊ ႏ်ဴကလီးယား စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို လူေနသိပ္သည္းသည့္ ေနရာတြင္ထားရွိျခင္းသည္၄င္း အစရွိသည့္ ေန႔စဥ္ ေနမႈထိုင္မႈ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ႏွင့္ ဆက္ဆိုင္သည္ဟု ေျပာဆိုရႏိုင္ေပသည္။
ၿခံဳငံုေျပာရလ်င္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ လူအမ်ားစုေ၀းေနထိုင္ၾကရာတြင္ ကိုယ္က်န္းမာ စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ထားသည့္ စနစ္တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။
စကားခ်ပ္
က်န္းမာေရး ဆိုသည္ကို ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးက ဤသို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုေလသည္။
က်န္းမာေရး ဆိုသည္မွာ အနာေရာဂါ ကင္းစင္ရံုမွ်သာမကပဲ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာျခင္း အျပင္ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္ အဆင္ေျပစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ျခင္းတို႔ကို ၿခံဳငံုေခၚဆိုျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္
တကၠသိုလ္ လွမြန္
စာကိုး။
- Public Health: What is and how it works. 3rd Ed. Bernard J. Turnock.
- http://www.who.int
Posts
2 comments:
မွတ္ခ်က္ေရးရန္ေနရာ ျဖစ္သည္။
နားလည္သြားျပီ း)
Post a Comment