February 10, 2010 9:52 PM
Q: ကၽြန္ေတာ္အသက္ (၂၀) ရွိပါျပီ။ မိန္းမနဲ႕လည္းဆက္ဆံဖူးတယ္။ ေယာက်္ားနဲ႕လည္းဆက္ဆံဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေလာေလာဆယ္အထိေတာ့ မိန္းမထက္ေယာက်္ား ကိုယ္လုံးတီးပုံေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကို ပိုျပီး လိင္စိတ္ထၾကြေစတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဒါဆိုကၽြန္ေတာ္ေဂးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ကၽြန္ေတာ္အဲဒီလိုမျဖစ္ခ်င္ဘူး။ ပုံမွန္လိင္စိတ္ (မိန္းမကိုသာ တပ္မက္ေသာစိတ္) ရွိလာေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ဘယ္လို ျပဳမူကုသရမလဲဆိုတာကို ေက်းဇူးျပဳ ေျဖၾကားေပးေစလိုပါတယ္။
Dec 10, 2010 at 12:29 AM
Q: ကၽြန္ေတာ္အခု အသက္ ၂၇-ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ အခုအခ်ိန္အထိ မိန္းကေလး တစ္ေယာက္ကို ရာဂစိတ္နဲ႔ မျပစ္မွားဖူး ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေယာက်္ား တစ္ေယာက္ေယာက္ကိုေတာ့ ရာဂစိတ္ေတြ ျဖစ္ဖူးပါတယ္။ အဲဒီေယာက်္ားနဲ႔ လိင္တူခ်င္း ဆက္ဆံမႈအေနနဲ႔ ရာဂစိတ္ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခုထူးျခားတာက ကၽြန္ေတာ္ စိတ္၀င္စားမိတဲ့ ေယာက်္ားေတြက အသက္ (၅၀)ေက်ာ္ (၆၀) ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီစိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာေတာ့ ကိုယ္ကိုယ့္ကို အျပစ္ရွိသူ တစ္ေယာက္ မရိုးသားသူ တစ္ေယာက္လို ခံစားေနရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ စကားေတြ ရိုင္းသြားတယ္ ဆိုရင္ ခြင့္လႊတ္ေပးပါ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ေဂးတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနၿပီလား။ အဲဒီစိတ္ေတြ ေပ်ာက္ေအာင္ ဘယ္လို ျပဳျပင္ရမလဲ။ အၾကံဉာဏ္ေလး ေပးပါဦး။
တခါမွ မေရးဘူးေသးတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေရးရပါျပီ။ ေမးလို႔ဘဲေပါ့။ လိင္တူအေၾကာင္း။ ဒီဘာသာရပ္ကို ခေရေစ့တြင္းက် မေရးလိုပါ။ ေမးတဲ့သူမွာ အက်ိဳးရွိႏိုင္တာသာ ေရးပါမယ္။ ဒီေတာ့ ဒီစာတိုမွာ လိုတာေတြ ရွိပါမယ္။
အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘာသာေရးကေရာ၊ ဘာမဆို ပြင့္လင္းရမယ္၊ ခ်ဳပ္တည္းမႈေတြ မလိုဘူး၊ ေနာင္ဘ၀ဆိုတာ မယံုေတာ့ အခု သာယာတာ၊ ခ်မ္းသာတာေတြက အဓိက စတဲ့စတဲ့ အယူအေဆေတြေၾကာင့္ ကမာၻ႔တျခား ေနရာေတြထက္ အေကာင္းလို႔ ေျပာႏိုင္တာေတြေရာ အဆိုးတကယ္ စစ္တာေတြပါ လြန္ကဲေနတယ္။
Gay ဆိုတဲ့စကားလံုးကို အရင္က အပူအပင္ကင္းသူ၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနသူ၊ ထက္ျမက္သူ၊ စတဲ့အဓိပၸါယ္နဲ႔ သံုးခဲ့ရာကေန ဒီလို ေျပာတာကိုေတာင္မွ မသိရေတာ့ေလာက္ေအာင္ “လိင္တူသမား” ေတြလို႔သာ မွတ္လာၾကတာက ၂၀ ရာစု ေရာက္ခါနီးမွပါ။ လိင္တူ ဆိုတာေတာင္ က်ား-က်ား၊ မ-မ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးနဲ႔ ဆိုင္ေပမဲ့ ၂၁ ရာစုထဲမွာ (မ) ေတြအတြက္ Lesbian စကားလံုးကို ေပးျပီး၊ (ေဂး) ကို ေယာက္်ားသားေတြက အပိုင္သိမ္းလာၾကတယ္။
Homosexuality ရဲ႕သေဘာဟာ အလြန္မတန္ ရႈတ္ေထြးတာကို သိလာရတယ္။ မိသားစု၊ ပါတ္၀န္းက်င္၊ မ်ိဳးဗီဇ အကုန္ ဆိုင္ေနတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ မသိစိတ္ကေန ေရြးခ်ယ္ေပးေနတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ကေလးဘ၀ကတည္းက မိဘေတြက လိုအပ္တာမို႔ ျဖစ္ၾကရတယ္။ အေပါင္းအသင္းနဲ႔ ပါတ္၀န္းက်င္လဲ မလြတ္ဘူး။
မ်က္ေမွာက္ကမာၻမွာ လူတိုင္း Brainwashed ဦးေႏွာက္ ေဆးခံေနၾကရတယ္ မဟုတ္ပါလား။ ေရဒီယိုနားေထာင္၊ ရုပ္ရွင္-ျပဇာတ္ ၾကည့္ၾကည့္၊ ေၾကာ္ညာေတြ ျမင္ျမင္၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာေတာ့ မေျပာနဲ႔၊ အစိုးရကသာ ထုတ္ခြင့္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ သတင္းစာကအစ ျဖစ္ေစခ်င္တာ၊ ဖတ္ေစခ်င္တာေတြကိုသာ၊ သည္းေျခၾကိဳက္ေတြကိုသာ 24 x 7 မဖတ္ခ်င္၊ မၾကားခ်င္၊ မျမင္ခ်င္ အဆံုး။ ဒီအထဲမွာ Homosexuality လဲပါတယ္။ ၂၀၀၉ တံုးက “ေမာင္မစၥက ၿပိဳင္ပြဲႀကီး ရန္ကုန္မွာ ခမ္းနားစြာ က်င္းပ” လို႔ ဖတ္ရဘူးတယ္။
ဒီအေၾကာင္းအရာကို ဦးဆံုး စက္တင္ပံုႏွိပ္ခဲ့တာ ၁၈၆၉ မွာ Karl-Maria Kertbeny ရဲ႕၀တၳဳျဖစ္ေပမဲ့ အမည္ မေဖၚလိုသူ တဦး ဆိုျပီး ေရးခဲ့ရတာပါ။ စိတ္ပညာနဲ႔ Homosexuality ကို စေလ့လာတံုးက Mental illness စိတ္ေရာဂါတမ်ိဳးလို႔ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ျပန္ျပင္လာရတယ္။ ၁၉၇၀ ေက်ာ္ေတာ့ Normal variation of human sexual orientation လိင္စိတ္ တိမ္းညႊတ္မႈ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ့ သဘာ၀ျဖစ္စဥ္လို႔ ဆိုလာၾကတယ္။ အေမရိကားနဲ႔ အေနာက္ ႏိုင္ငံေတြမွာပါ။ သူတို႔ဆီမွာ ဒီလိုျဖစ္ေနသူ ၂-၁၃% ရွိတယ္။ တိုးေနအံုးမွာပါ။
မိန္းမကိုယ္ခႏၶာလို ရွိသူဟာ ေယာက္်ားကိုယ္မ်ိဳးကို ႏွစ္သက္တယ္။ အျပန္အလွန္ေပါ့။ အျမဲမွန္တာေတာ့ မဟုတ္ျပန္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ေနတာေတြ ရွိတယ္။ Homosexuality ဆိုတိုင္း လိင္အဂၤါေတြ သံုးျပီး ဆက္ဆံမႈျပဳတာ မဟုတ္ဘူး။ Romantic စိတ္ကစားတာ၊ Behavior အမူအယာျပဳတာ၊ Attraction စြဲလမ္းမႈ ျဖစ္တာေတြလဲ ပါတယ္။ ေစာေစာျပင္ရင္ ဆက္မတိုးေစႏိုင္ပါ။
တခ်ိဳ႕က မျပင္ခ်င္ၾကဘူး။ ျပင္ဘို႔ လိုေကာင္းမွန္းေတာင္ မရွိေစေအာင္၊ နက္သထက္ နက္တဲ့ တြန္းထဲ ပို႔ခ်-ဖိခ်ေနတဲ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ေနၾကရတယ္။ ျပင္ခ်င္တဲ့သူေတြကို အားေပးၾကဘို႔ တိုင္တြန္းခ်င္ပါတယ္။ AIDS ကို ကာကြယ္ေရး၊ တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္တာမ်ိဳးလို လုပ္ႏိုင္ရင္ လူ႔ေလာကၾကီးဟာ လူ႔ေလာကၾကီးနဲ႔ ပိုတူလာလိမ့္မယ္။ HIV ရွိသူ၊ ဒီလို သဘာ၀ မဟုတ္တာ ရွိေနသူေတြကို ႏွိမ္ဘို႔၊ ပယ္ဘို႔ေတာ့ လံုး၀ မလုပ္သင့္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔တေတြကို နားလည္မႈ ေပးျပီး၊ ေဖးမ ျပဳျပင္ရမယ္။ မျဖစ္ေသးသူေတြ နည္းေအာင္ လုပ္ရမယ္။ တိုက္ဆိုင္ေနတာက လိင္တူကေန AIDS ကို စသိခဲ့တာ မဟုတ္ပါလား။ မိဘတိုင္းက ကိုယ့္သမီးကို မိန္းကေလး ပီသေစခ်င္တယ္၊ ေယာက္်ားေလးကိုလဲ အဲလိုဘဲ။
ခရစ္ယမ္ (ရိုမန္ကက္သလစ္) က Pornography ကို Mortal sin အကုသိုလ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ ခရစ္ေတာ္က ဘယ္သူမဆို Lust ရာဂစိတ္နဲ႔ ၾကည့္တာဟာလဲ Adultery ေဖါက္ျပန္မႈတဲ့။ ဗုဒၶဘာသာအဆိုအရ အျပစ္ဆိုတာ စိတ္၊ ႏုတ္နဲ႔ ကိုယ္ ကံသံုးပါလံုးမွာ က်ဴးလြန္ႏိုင္တယ္။ စိတ္က ပင္မက်တယ္။ Psychotherapy စိတ္ကုသနည္းနဲ႔ Sexual orientation ဆိုတာ ေျပာင္းလို႔ ရႏိုင္တယ္၊ နည္းေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ရာႏႈန္းျပည့္ မရေသးပါ။
အရုပ္၊ အသံ၊ ဗီဒီယိုေတြက စိတ္ကို ၾကြေစတာမို႔ ဆင္ျခင္ႏိုင္ေလ မလိုလားအပ္တဲ့ စိတ္ဆႏၵေတြ မေပၚေလဘဲ။ ေပါင္းသင္းတာလဲ ေရြးသင့္တယ္။ ေက်ာင္းေျပာင္း၊ အလုပ္ေျပာင္းဘို႔လိုရင္ သတၲိရွိရွိ ဆံုးျဖတ္သင့္တယ္။ မိဘေတြလဲ ကေလးအတြက္ အခ်ိန္ပိုေပးသင့္ၾကတယ္။
လူတေယာက္မွာ တသက္လံုး Gay ျဖစ္ေနေတာ့မယ္ဆိုတာ မမွန္ဘူး။ ေျပာင္းလဲေစတတ္တယ္။ Fluidity of orientation ေခၚတယ္။ အားတက္ဘို႔ ေကာင္းတာက Gay ေတြေရာ Lesbian ေတြပါ ဘ၀အဆင့္တခုမွာ Coming out အျမင္မွန္ ျပန္ရလာမ်ိဳး ျဖစ္လာႏိုင္တာ ေတြ႔လာရတယ္။ အဆင့္ ၃ ဆင့္ရွိတယ္။ Knowing oneself ကိုယ့္ကိုယ္ကို သိသြားျခင္း။ Realization သေဘာေပါက္လာျခင္း နဲ႔ Decision ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ႏိုင္သြားျခင္းေတြ ျဖစ္တယ္။
“ဆီးခ်ိဳရွိေနလို႔ အခ်ိဳမစားရဘူး” ဆိုျပီး ဆရာ၀န္က မွာထားတယ္။ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းသူေတြက လိုက္နာေတာ့ အသက္ ရွည္တယ္။ “ဆရာ၀န္စကား ေျမ၀ယ္မက် နားေထာင္ထား” လို႔ ေျပာခ်င္ေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ “ဆီးခ်ိဳသမား အခ်ိဳ မစားတာ အခ်ိဳကို မၾကိဳက္ေတာ့တာ မဟုတ္ဘူး” လို႔ ဆိုခ်င္တာပါ။ စိတ္ထဲ က်န္ေနေန၊ ႏုတ္နဲ႔ ရုပ္မပါနဲ႔၊ ကို္ယ္မပါနဲ႔။
အခုေျပာင္းဘို႔ ျဖစ္လာေနတဲ့ အေမရိကန္ စစ္မႈထမ္းဥပေဒက Don't Ask Don't Tell policy (က်ား) လား၊ (မ) လား၊ (ေဂး) လား၊ (လက္စဘီယန္) လား၊ “ေမးလဲ မေမးနဲ႔၊ ေမးလဲ ေျဖစရာမလိုဘူး” တဲ့။
က်န္းမာေရး-ေမးခြန္းမ်ား ေမးရင္ခ်င္ ေမးပါ။ ေျဖႏိုင္သေလာက္ ေျဖပါမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၂-၁၂-၂၀၁၀
Sunday, December 26, 2010
Homo- အတူတူကို စိတ္၀င္စားျခင္း
Wednesday, December 22, 2010
Depression ပုထုဇၨေနာ
December 19, 2010 8:30 PM
ကြ်န္ေတာ့္ နာမယ္ (႕႕႕႕႕) ပါ။ (႕႕႕႕႕) ႏိုင္ငံမွာ ေနပါတယ္။ အသက္ကေတာ့ ၂၆ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ စိတ္ဖိစီးဒဏ္ကို မၾကာခဏ ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ေဆးကုေနရတာ အခုဆိုရင္ ၃ ႏွစ္ရွိသြားခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခါတရံ အဆိုးဆုံး အေၿခေနကို ေရာက္သြားၿပန္တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ဘဲ သံသရာလည္ေနခဲ့တယ္။ ကြ်န္ေတာ္မွာ အိမ္ေထာင္လည္းရွိပါတယ္ ဒါေပမဲ့ ဇနီးက အသက္ငယ္ၿပီး ဘာမွနားမလည္တဲ့ ေတာသူပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဇနီးလည္း နားလည္ၿပီး ကြ်န္ေတာ္လည္း နားလည္ ႏိုင္ေအာင္ ရွင္းၿပေစခ်င္ပါတယ္။ ေသာက္ေနက် ေဆးေတြေတာ့ ရပ္နားထားပါတယ္။ အခုေသာက္ေနတာကေတာ့ AMITRIPTYLINE 10 MG နဲ႔ BRUFEN 400 MG ေဆးနံပါတ္ ၂ ကို ေခါင္းအရမ္းကိုက္လာရင္ေတာ့ ေသာက္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ တၿခား နည္းလမ္းေတြေကာ ရွိေနေသးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
စိတ္ေရာဂါအေၾကာင္းေတြကို မေရးဘူးေသးပါ။ က်န္းမာေရးစာေတြ ေရးတဲ့အခါ ေဆးပညာသင္သလိုနဲ႔ ေမးတာကို ေျဖသလို ေရးေနခဲ့တယ္။ စိတ္ေရာဂါကို ေရးရင္ တမ်ိဳးတိုးဘို႔ လိုလာတယ္။ ေဆးကုသလိုမ်ိဳးပါေရးမွ ယူလို၊ ရလိုသူ အတြက္သာမက ေပ်ာက္ကင္း-သက္သာလိုသူအတြက္ပါ အက်ိဳးရွိေစႏိုင္မယ္။
“ပုထုဇေနာ ဥမၼတေကာ” သာမန္လူေတြဟာ စိတ္မတည္ဘဲ အစဥ္အျမဲ ေဖာက္လႊဲ ေဖာက္ျပန္ ျဖစ္တတ္တဲ့သေဘာ ရွိၾကလို႔ အ႐ူးေတြနဲ႔ အတူတူဘဲလို႔ ဆိုလိုတာပါ။ စိတ္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အဲဒီအဆိုအမိန္႔ကို လူၾကီးေတြ သိၾကသလို ခုေခတ္မွာ Counseling (ေကာင္ဆယ္လိင္း) လုပ္ရတယ္ဆိုတာ ၾကားဘူးၾကမယ္ ထင္တယ္။ ပညာရွင္နဲ႔ ခံစားေနရသူေတြ အျပန္အလွန္ ေမးၾက၊ ေျဖၾကရတာမ်ိဳးလုပ္တာကို ေျပာတာပါ။
(ေကာင္ဆယ္လာ) ေကာင္းဆိုတာ အေကာင္းဆံုး နားေထာင္ေပးႏိုင္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘက္မလိုက္ဘလဲ ျမင္တတ္သူလဲ ျဖစ္တယ္။ Counselors ဆိုတာ Mental Health Counselling စိတ္က်န္းမာေရး၊ Depression Counselling စိတ္က်ေရာဂါ နဲ႔ Health Counselling က်န္းမာေရး ကလြဲရင္ ဆရာ၀န္ မဟုတ္သူေတြက လုပ္ေပးၾကတယ္။ Relationship Counselling ဆက္ဆံေရး၊ Marriage Counselling အိမ္ေထာင္ေရး၊ Guidance Counselling လမ္းညႊန္မႈ၊ Family Counselling မိသားစု၊ ဒါေတြမွာ ဆရာ၀န္ေတြ မလုပ္တတ္ပါ။
စိတ္က်တယ္ Depression ဆိုတာ အေတြးေရာ အလုပ္ပါ က်ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါျဖစ္လာရင္ သူ႔အေတြး၊ သူ႔အမူအယာ၊ သူ႔ခံစားခ်က္ နဲ႔ သူ႔ကိုယ္ကာယက်န္းမာေရးေတြမွာ လာထိခိုက္တယ္။ ၀မ္းနည္း၊ ေက်ကြဲ၊ စိုးရိမ္၊ အကူအညီကင္းမဲ့၊ အျပစ္ရွိေနသလိုေန၊ ဂနာမျငိမ္၊ စိတ္မလိုမက်တာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ အရင္က သာယာတာေတြ၊ စိတ္၀င္စားတာေတြ၊ အရသာေတြ႔တာေတြ နည္းပါး၊ ကင္းမဲ့လာမယ္။ အအိပ္ပ်က္မယ္၊ အစားေတာ့ နည္းခ်င္နည္း၊ မ်ားခ်င္မ်ားမယ္။ အားယုတ္၊ နာက်င္ကိုက္ခဲ၊ အစာမေက်တာေတြ ျဖစ္မယ္။ ဆိုး၀ါးတဲ့ Major depressive disorder (MDD) အဆင့္ရွိသူေတြမွာ ၄႕၄% က ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသၾကတယ္။ ျပန္ျပန္ျဖစ္ေနသူ၊ အကုရခက္သူေတြလဲ ရွိတယ္။ Refractory depression and Treatment-resistant depression ေခၚတယ္။
ဒီေခတ္မွာ လူေတြက ပိုျပီး ပြင့္လင္းလာၾကတယ္ မဟုတ္လား။ သိပ္ ခ်ဳပ္တီး-သို၀ွက္ မထားေတာ့ဘူး၊ ျမံဳမထားေတာ့ဘူး၊ ထိန္းမထားေတာ့ဘူး၊ စိတ္ထဲမွာေရာ၊ ေျပာတာဆိုတာ၊ ေရးသား-ဖြဲ႔ဆို-စပ္ဟပ္တာေရာ၊ လုပ္ကိုင္၊ လႈတ္ရွား၊ ကခုန္၊ ၀တ္ဆင္တာေတြပါ အရင္ကလူေတြထက္ ပိုလာ-ကဲလာ၊ သဲလာ-ရဲလာၾကတယ္။ ေျပာင္းလာကို ေျပာတာပါ။ ေကာင္းလာတာလို႔ ေျပာခ်င္တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အကုန္ မေကာင္းဘူးလို႔လဲ မဆိုခ်င္ပါ။ ေျပာင္းလာတာက ျဖစ္ေနတာမို႔ အရွိတရားတခုဘဲ မဟုတ္ပါလား။
ျမန္မာျပည္ဖြါးေတြ တိုင္းျပည္ကေန အျပင္ထြက္ေနၾကရတာ ၅ သန္းရွိေနျပီ။ ၁၀ ေယာက္ ၁ ေယာက္။ သူတို႔အတြက္ ေရာဂါေတြ ကုသတာမွာ ဘာသာစကား အခက္အခဲဆိုတာ ၾကံဳၾကရတယ္။ စိတ္နဲ႔ ပတ္သက္တာၾက ပိုခက္ခဲလြန္းမယ္ ထင္တယ္။ ဘာသာစကား၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကြဲျပားလြန္းေတာ့ လိုရာမေပါက္ မထိေရာက္တတ္ဘူး။ တေလာက တိုင္းရင္းသား ထဲက စိတ္ေ၀ဒနာ ခံေနရသူတေယာက္ကို ဒုကၡသည္-ေဆးခန္းေလးကို ေခၚလာတယ္။ ဆရာ၀န္လုပ္သူက ဗမာစကားသာ တတ္ေတာ့ ခက္တယ္။ ဘာသာျပန္နဲ႔ လုပ္ရတာလဲ တစိတ္တပိုင္းသာ ေအာင္ျမင္တယ္။
Online Counselling, E-counseling (အင္တာနက္) ကေန ေဆာင္ရြက္ေပးတာ ရွိလာလို႔ ပိုအဆင္ေျပလာတယ္။ ျမန္မာ စိတ္အထူးကုဆရာ၀န္ေတြ (အြန္လိုင္း) မွာ လုပ္ေပးတာရွိရင္ သိပ္ေကာင္းမွာဘဲ။ အသံေရာ၊ ရုပ္ပါ အလြယ္နဲ႔ ရေနတာဘဲ။
စိတ္က်ေရာဂါဆိုတာ က်ား-မ မေရြး ျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ တေယာက္ျဖစ္တာနဲ႔ ေနာက္ တေယာက္ ျဖစ္တာ တူခ်င္မွ တူမယ္။ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေ၀ဒနာလကၡဏာေတြလို႔ ခြဲျခားႏိုင္တယ္။ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ စိတ္ဓာတ္ ညွိဳးငယ္ က်ဆင္းေနမယ္။ မနက္ပိုင္းမွာ ပိုသိသာတယ္။ စိတ္ရႊင္လန္းမႈ မရွိဘူး။ သြားလာ လႈပ္ရွားတာ စကားအေျပာအဆိုမွာလည္း နည္းမယ္၊ ေလးလံမယ္၊ ေႏွးေကြးမယ္။ ကိုယ့္အလုပ္၊ မိသားစု၊ ပတ္၀န္းက်င္ အေပၚမွာလဲ စိတ္၀င္းစားမႈေတြ နည္းသြားမယ္။ လိင္ကိစၥမွာပါ စိတ္၀င္စားမႈ ေလ်ာ့နည္းေနမယ္။ တခါတေလ စိတ္တုိ လြယ္တယ္။ စိုးရိမ္စိတ္ေတြ လြန္ကဲေနမယ္။ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္ေနမယ္။ တခါတေလ မ်က္ရည္ျဖိဳငိျဖိဳင္က်ျပီး ငိုေၾကြးေနမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အျပစ္ရွိ္သူလို႔ ထင္ျမင္ ေျပာဆိုေနမယ္။ သူျပဳမႈမိခဲ့တာေတြအေပၚ စားျမံဳ႕ျပန္ေနၿပီး လိုအပ္တာထက္ ပိုျပီး အျပစ္ကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕ ေတြးထင္ ေျပာဆိုမယ္။ တန္ဖိုးမရိွတဲ့လူ၊ အကူအညီမဲ့တဲ့လူ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကင္းမဲ့ေနသူအျဖစ္လည္း ယူဆေနမယ္။ ကိုယ့္ဘ၀အေပၚ အဆိုးျမင္တဲ့ ခံယူခ်က္ေတြလည္း ျဖစ္ေပၚေနမယ္။ လုပ္ခ်င္ ကိုင္ခ်င္စိတ္ေတြလည္း ကုန္ခန္းေနမယ္။ အာရံု စူးစိုက္ႏိုင္စြမ္းလည္း က်ဆင္းေနမယ္။ မမွတ္သားႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ေနမယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ဘို႔ မ၀့ံမရဲ ခက္ခဲေနတတ္ၿပီး အေသးအဖြဲကိစၥေတာင္မွ ခ်ီတံု ခ်တံု ျဖစ္ေနမယ္။ ဘ၀ရဲ႕ အရသာေတြ၊ သာယာမႈေတြ ေပ်ာက္ဆံုး ေနသလို ခံစားေနရမယ္။
Depression ကို မကုသရင္ Panic attacks ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရျဖစ္တာ၊ Anxiety disorder စိုးရိမ္စိတ္လြန္ကဲတာ၊ Bipolar situation စိတ္ႏွစ္ခြအေျခအေန ဆိုတာေတြ ဆက္ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ထိန္းမရခ်ိန္မ်ိဳး ေရာက္လာရင္ ေဆးရံုတက္ျပီး၊ အထူးကုသမႈ လုပ္ရမယ္။ ကုသနည္း ၃ မ်ိဳးရွိတယ္။ Psychotherapy စိတ္ကို စိတ္နဲ႔ကုတာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ Medication ေဆးနဲ႔ ကုနည္းရွိတယ္။ Electroconvulsive therapy လွ်ပ္စစ္နည္းက ေနာက္ဆံုးနည္းျဖစ္တယ္။
Antidepressants စိတ္က်ေရာဂါေဆးေတြကေတာ့ -
• Tricyclic = Amitriptyline (Elavil), Imipramine (Tofranil), Nortriptyline (Pamelor)
• SSRIs or serotonin boosters = Fluoxetine (Prozac), Paroxetine (Paxil), and Sertraline (Zoloft) နဲ႔
• Monoamine oxidase inhibitors = Phenelzine (Nardil), Tranylcypromine (Parnate) ေတြျဖစ္တယ္။
Psychotherapy နည္းကို ေယာက္ခ်င္းျဖစ္ျဖစ္ အုပ္စုလိုက္ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္တယ္။ ဆရာေတြကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Psychotherapists စိတ္ကုဆရာ၀န္၊ Psychiatrists စိတ္ပညာအထူးကုဆရာ၀န္၊ Psychologists စိတ္ပညာရွင္၊ Clinical social workers က်န္းမာေရး-လူမႈေရးရာ ကြ်မ္းက်င္သူ၊ Counselors (ေကာင္ဆယ္လာ) နဲ႔ Psychiatric nurses စိတ္အတူးျပဳ သူနာျပဳေတြ ျဖစ္တယ္။
“စိတ္အေျခအေနေတြ” ဆိုတာ “ျဖစ္လာတာ” ေရာ၊ “ေက်ာ္လႊားႏိုင္တာ” ပါ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က အစပ်ိဳးတာေတြ ျဖစ္တယ္။ တခါတေလ အဲလိုလုပ္မရတတ္ၾကဘူး။ ေ၀ဒနာခံစားေနသူလဲ ေကာင္းေနတံုးက ကိုယ့္ေလာဘ၊ ကိုယ့္ေဒါသကို ထိန္ခ်ဳပ္ ႏိုင္စြမ္း ရွိခဲ့သူပါဘဲ။ ကုသရင္လဲ ျပန္ေကာင္းလာအံုးမွာဘဲ။
1. ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေရာ သူမ်ားကိုပါ စိတ္ထဲကို၌က အျပစ္မတင္မိေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။
2. ကိုယ့္ေရာဂါအေၾကာင္း ေျပာသင့္သူေတြကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာပါ။
3. မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ အရက္ကို ေရွာင္ပါ။ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ ေကာင္းေကာင္းစားပါ။ ေကာင္းေကာင္းအိပ္ပါ။
4. အလုပ္တာ၀န္ မပိပါေစနဲ႔။
5. အေရးႀကီးတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို မလုပ္ပါနဲ႔အံုး။
အဲ ႕႕႕ “စနစ္တက် ေဆးကုသမယ္” လို႔ေတာ့ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါ။ “ငါ ေပ်ာက္ရမယ္လို႔” လဲ ယံုၾကည္စိတ္ ထားပါေလ။ ေလာကၾကီးမွာ သာယာေနတာကို ခံစားလိုက္ပါ။ ဘုရားအေလာင္း၊ ရဟႏၲာေလာင္း မဟုတ္သူတိုင္း ေလာကရဲ႕ သာယာဖြယ္ကို ရွာေဖြျပီး၊ က်င္လည္ေနၾကပါတယ္။ အျပစ္လြတ္တဲ့ သာယာမႈေတြ တေလွၾကီး ရွိပါတယ္။
Dr. တင္ေဆြ
၂၀-၁၂-၂၀၁၀
Grey hair ဆံပင္ျဖဴတာ
December 19, 2010 2:58 PM
ကၽြန္ေတာ္ အသက္က(၂၅)ပါ ဘာေၾကာင့္ ဆံပင္ၿဖဴတာလဲ ဆိုတာကုိ သိခ်င္တာပါ။ ဘယ္လုိလုပ္ရင္ေရာ ေပ်ာက္ႏိူင္မလဲ။ ဆံပင္ၿဖဴတာ မ်ိဳးရုိး ဗီဇ နဲ႔ေရာဆိုင္ပါသလား၊ ေသြးေၾကာင့္လား၊ ပူလုိ႔လား၊ ကၽြန္ေတာ္ ခႏၶာကုိယ္က အရမ္းေတာ့ ပူတယ္။ ႏူတ္ခမ္းေတြေတာင္ ေၿခာက္ေၿခာက္ေနတယ္။ ေက်းဇူးၿပဴၿပီး စာၿပန္ေပးပါ။
ကြ်န္ေတာ္တို႔က ဆံပင္ကိုျဖဴတယ္ ေျပာၾကေပမဲ့ အဂၤလိပ္လိုၾက Gray/Grey လို႔ သံုးတယ္။ တကယ္ကို ျဖဴေဖြးေနတာကို White or Silver အျဖဴေရာင္၊ ေငြေရာင္လို႔ သံုးတယ္။ (ကာလာ-သီအိုရီ) အရေျပာရင္ မီးခိုးေရာင္ ဟာ မ်က္စိကို ေအးေစ၊ ေႏြးေစပါတယ္။
ဆံပင္ျဖဴလာတာဟာ အသက္ရလာတာရဲ႕ ပဌမလကၡဏာလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔လဲ ျဖဴၾကတယ္။ ဘာလို႔ ျဖဴရသလဲ။ ဆံပင္အေျခကထြက္တဲ့ Melanin (Eumelanin and Pheomelanin) ဆိုးေဆးထြက္တာ ရပ္သြားလို႔ပါ။ ဘာလို႔ ဒီအေကာင္က မထြက္ရေတာ့တာလဲ။ စိတ္ဖိစီးတာ၊ အာဟာရ နည္းတာေတြကို လက္ညွိဳးထိုးႏိုင္တယ္။ ေနာက္ထိုးရမဲ့ လက္ညွိဳးက မိဘေတြကို၊ မ်ိဳးဗီဇေၾကာင့္ပါ။ ေရေႏြးပူပူနဲ႔ ေခါင္းေလွ်ာ္တာ၊ ေရေျခာက္ေအာင္ လွ်ပ္စစ္နည္းသံုးတာ၊ ဦးေရခြံ မသန္႔တာေတြလဲ ပါေသးတယ္။ စိတ္၀င္စာဘို႔ ေကာင္းတာက ေသသြားသူေတြရဲ႕ဆံပင္လဲ ၾကာရင္ အေရာင္ ေျပာင္းတယ္။ (မန္မီ) ေတြကို စစ္ေတာ့ သိလာရတာ။
ေဟာ္လီ၀ုဒ္ အေက်ာ္အေမာ္ေတြထဲမွာ မင္းသား George Clooney နဲ႔ John Slattery မင္းသမီး Helen Mirren နဲ႔
Meryl Streep တို႔က ဆံပင္ျဖဴေတြပါ။ မင္းသမီး Jennifer Aniston က အသက္ ၄၀ ထဲ၀င္ေတာ့ ဆံပင္ျဖဴလို႔ ငိုရသူတဲ့။ X-Men ထဲမွာ Ororo Munroe (Storm) အျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္ရသူ Halle Berry က ဆံပင္ ဆြတ္ဆြတ္ ျဖဴေနတယ္။
လူအျဖဴေတြက ဆံပင္ေစာျဖဴတယ္။ အာရွသား အညိဳေတြက အလယ္အလတ္နဲ႔ လူအမဲေတြက ေနာက္က်မွ ျဖဴၾကတယ္။ ဆံပင္ေျပာတာ အသားေတာ့ ျဖဴမလာၾကဘူး။ ေရာဂါေတြထဲမွာ Albinism ျဖစ္တာ၊ Vitiligo ရွိတာ၊ Werner syndrome နဲ႔ Vitamin B12 နည္းတဲ့ Pernicious anemia ေသြးအားနည္းေရာဂါေတြက ဆံပင္ျဖဴတာနဲ႔ တြဲေနတတ္တယ္။ ဆီးခ်ိဳ (၂) အမ်ိဳးအစားနဲ႔လဲ ဆက္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ Grave's, Hashimoto's, hyperthyroidism, hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး ေရာဂါေတြက ဆံပင္ျဖဴတတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေသြးဆံုးခ်ိန္ ေစာရင္လဲ ျဖစ္တယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တာလဲ ပါေသးတယ္။
ျဖဴေနမွေတာ့ ဘာလုပ္ရမလဲ။ Dyeing ေဆးဆိုးေပါ့။ ဆံပင္ျဖဴတာ သက္သာေစ-ေပ်ာက္ေစမဲ့ ေဆးပညာကလက္ခံတဲ့ ေဆး၀ါး၊ အစားအစာနဲ႔ ဗီတာမင္ ဆိုတာ မရွိေသးပါ။
ဒါေပမဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဆံပင္နက္ေစတယ္လို႔ အမ်ားယူဆၾကတာေတြ ရွိတယ္။ Hijiki seaweed ပင္လယ္ေမွာ္၊ Blackstrap molasses တင္လဲရည္၊ Black sesame seeds ႏွမ္းမဲ၊ Nettles ဖက္ယားပင္၊ Wheat grass ဂ်ံဳပင္၊ Chlorophyll အစိမ္းေရာင္ေတြ ပါတယ္။ မ်ားေတာ့ မမ်ားေစနဲ႔။ ေရွာင္ရမဲ့ အစားေတြထဲမွာ အသား၊ ႏြားႏို႔ထြက္အစာ နဲ႔ ဆား မမ်ားေစရပါ။
ဒန္းပန္းကို သဘာ၀အဆီအႏွစ္လို႔ ျမန္မာေတြက လက္ခံသံုးေနခဲ့တာ ေရွးကတည္းပါ။ “တိုင္းျပည္ရဲ႕ လည္ဆြဲရတနာ ျပည့္တန္ဆာ သီရိမာ ကို ရံေရြေတြက ေဒါင္းၿမီးယပ္နဲ႔ ခတ္ေပး၊ လက္သည္းကို ဒန္း ဆိုးေပး” လို႔ ပံုေဖၚတာ ဖတ္ဘူး လိမ့္မယ္။ ဆံပင္မွာလဲ Henna coloring ဒန္းဆိုးေဆးသံုး သဘာ၀နည္းနဲ႔ ျပန္မဲေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္တဲ့။ Amla paste ဆီးျဖဴသီးကထုတ္တာနဲ႔လဲ လုပ္ၾကတယ္။ Coconut oil and Lemon အုန္းဆီစစ္စစ္နဲ႔ သံပုရာရည္ ေရာျပီး ဆံပင္နဲ႔ ဦးေရခြံကို ႏွိပ္နယ္တာလဲ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
တရုပ္ ေဆးနည္း၊ အိႏၵိယ ေဆးနည္း၊ အာယုေဗဒ နည္းေတြမွာ ဆံပင္အတြက္နည္းေတြ ရွိတယ္။ Neela, Bringaraja နဲ႔ Vibhitaki ေတြပါတဲ့ Ayurvedic hair oil အာယုေဗဒဆီ လိမ္းၾကတယ္။ He Shou Wu, Polygonum multiflorum or Fo-Ti ေခၚတဲ့ တရုပ္တိုင္းရင္နည္းေဆးကလဲ နာမယ္ၾကီးတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၁-၁၂-၂၀၁၀
Posts
