ဆရာခင္မ်ား နာေခါင္းေသြးလွ်ံတာဘာေၾကာင့္ ၿဖစ္တာပါသလဲ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အရမ္းပူတဲ့ UAE မွာ အလုပ္ လုပ္ေနရတာဆိုေတာ့ ဘယ္လို ေနသင့္တယ္ဆိုတာ ေၿပာၿပေပးပါလားဆရာ။ ဘာ့ေၾကာင့္ ၿဖစ္တယ္ဆိုတယ္ဆိုတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။
နာေခါင္းက ေသြးယိုတာကို Epistaxis (Nosebleed) လို႔ေခၚတယ္။ Epistasis ဆိုတဲ့ မ်ိဳးဗီဇေရာဂါနဲ႔ စာလံုးေပါင္း အေတာ္ ဆင္တယ္။ နာေခါင္းက ေသြးယိုတာက ႏွာေခါင္းေရွ႕ယိုတာနဲ႔၊ ေနာက္ကယိုတာ အမ်ိဳးအစား ၂ ခုရွိတယ္။ ေရွ႕ျဖစ္တာက အမ်ားဆံုးပါ။ ႏွာေခါင္း ေနာက္ကေန ယိုတာက ၾကာတတ္ျပီး ကုရခက္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ မ်က္စိကေနယိုတာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ယိုတဲ့ေသြးက အထဲ၀င္သြားျပီး၊ အစာအိမ္ထဲေရာက္၊ မ်ားရင္ အန္ထြက္တာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ အေမရိကားမွာ မွတ္တမ္းတခုအရ လူေပါင္ ၂ သန္းခြဲ ျဖစ္တာမွာ ၄ ေယာက္က ေသဆံုးတဲ့အထိ ဆိုးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေရွးေခတ္ (ဟြန္) လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဧကရာဇ္ (အတီလာ) ဆိုသူဟာ မဂၤလာဦးညမွာ အရက္ေတြ အလြန္အၾကြံေသာက္ေတာ့၊ အိပ္ရာထဲ ႏွာေခါင္းေသြးေတြ ယိုရာကေန၊ အသက္ရွဴလမ္းပိတ္ျပီး၊ နတ္ရြာစံခဲ့ဘူးပါတယ္။
ေယာက္်ားေတြက ပိုျဖစ္တယ္။ အသက္ၾကီးရင္ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ ႏွာေခါင္းက ေသြးယိုတာဟာ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးေတြ ေပါက္လို႔ပါ။ အေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ရပ္ရွိတယ္။ ခႏၶာကုိယ္စနစ္ေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာေခါင္းမွာ ျပႆနာ ရွိတာတို႔ ျဖစ္တယ္။ တခါတေလလဲ ဘာ့လို႔မွန္း မသိဘဲလည္း ယိုေသးတယ္။ Nasal packing ႏွာခါင္းကို ခဏခဏ ကိုင္တတ္သူမ်ား အျဖစ္ မ်ားတယ္။ ႏွာေခါင္းကို ထိခိုက္မိတာက အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတယ္။ အသက္ရွဴလမ္း ေရာဂါပိုး၀င္ရာကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ရွားရွားပါးပါး ေမြးရာပါ ေရာဂါတခုေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ တခုခု၀င္တာနဲ႔ ေရာဂါအၾကိတ္ တခုခု ျဖစ္တာေတြကလည္း အေၾကာင္းခံေတြ ျဖစ္တယ္။
ရွဴရတဲ့ေလဟာ ေဆာင္းတြင္း ကာလေတြမွာလို Low relative humidity ေရေငြ႔ဓါတ္ နည္းလြန္းေနရင္လဲ၊ ယိုတတ္တယ္။ သိပ္ေအးျပီး သိပ္ေျခာက္ေသြ႔တဲ့အခါ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ႏွာခါင္းကေန ရွဴရတဲ့ေဆးနဲ႔ ေဆးသြင္း ပစၥည္း ကရိယာေတြ ေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာခါင္းခြဲစိတ္တာလည္း ထည့္မေျပာရင္ ျပည့္စံုမွာ မဟုတ္ဘူး။
ႏွာေခါင္းကမဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းခံေတြကေတာ့ (အလာဂ်ီ)၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ေသြးတိုး၊ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ တြယ္ဆက္-တစ္ရွဴး ေရာဂါ၊ Blood dyscrasias ေခၚ ေသြးေရာဂါ၊ ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ေတာ့တဲ့ ေရာဂါ၊ တိုက္ဖြိဳက္၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ငွက္ဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ ၀က္သက္၊ ႏွာေခါင္း ဆံုဆို႔နာ၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ဆိုင္းနပ္စ္၊ ေသြးကင္ဆာ၊ ဗီတာမင္ စီ နဲ႔ ေက နည္းေရာဂါ၊ ေနာက္ျပီး Aspirin, Ibuprofen, Ginseng စတဲ့ေဆးေတြ၊ Anticoagulant ေသြးမခဲေဆး၊ အရက္ေသာက္သံုးတာ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္၊ သိပ္ပူတဲ့ အစား စားတာေတြ ပါ၀င္တယ္။ (ကိုကိန္း) လို မူးယစ္ေဆး ေၾကာင့္လဲ ယိုတတ္တယ္။
ေသြးဆိုတာ ေသြးေၾကာထဲက ထြက္ရရင္ ခဲတတ္တဲ့ သေဘာ ရွိလို႔ သူထြက္လာတဲ့ ေသြးေၾကာမွာ အပိတ္လိုျဖစ္ျပီး ေနာက္ထပ္ ေသြးထြက္မွာကို တားႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသြးခဲဘို႔ အားေပးတဲ့အေနနဲ႔ေရာ ေသြးေၾကာကို ဖိအားနဲ႔ ပိတ္တဲ့ သေဘာလည္းျဖစ္ေအာင္ ေသြးထြက္တဲ့ ေနရာကို ဖိႏွိပ္ ေပးထားတာက အေကာင္းဆံုး ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းဆိုရင္ေတာ့ အေျပာ့ပိုင္းကို လက္မနဲ႔ လက္ညွိဳး သံုးဖိေပးရမွာပါ။ ဒီလိုလုပ္ရင္ အက်ိဳးမ်ားေစလို႔ ႏွာေခါင္းရဲ႕ ေရွ႕ပိုင္း တရိဂံပံုေနရာကို Kiesselbach's area, Little's area လို႔ေခၚတယ္။ ဖိတယ္ဆိုတာက တင္းတင္း ဖိရမွာ၊ ၅ မိနစ္ေလာက္ ၾကာသင့္တယ္။ ေခါင္းကို နဲနဲ ေရွ႕ငံု႔ထားရင္ အသက္ရွဴလမ္းထဲ ေသြး-ေသြးခဲ မ၀င္ေအာင္ကာကြယ္ရာ ေရာက္ေစတယ္။ Trotter နည္းေခၚတယ္။ ထိုင္ေနေစပါ၊ ပါးစပ္နဲ႔အသက္ရွဴေစပါ။ ေသြးယိုတာ ျမိဳမခ်ေစနဲ႔။ ႏွာေခါင္းထဲက ေသြးခဲကို အတင္းရွင္းထုတ္ဘို႔ မၾကိဳးစားရ။
ႏွာေခါင္းနား၊ ဂုတ္ပိုး၊ နဖူးတ၀ိႈက္ကို ေရခဲ တင္ေပးသင့္တယ္။ ေရခဲကိုလဲ ပါးစပ္ထဲငံုတာမ်ိဳး လူေတြ လုပ္ေနၾကျဖစ္ေပမဲ့ သုေတသန ကိန္းဂဏန္းနဲ႔ ဘယ့္ေလာက္ အက်ိဳးမ်ားတယ္ ဆိုတာေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။
ေသြးေၾကာေတြကို ၾကံဳ႕ေစတဲ့ေဆး Oxymetazoline, Phenylephrine ေတြကိုလည္းသံုး ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးေတြက အေအးမိ ႏွာေစးအတြက္ေပးတဲ့ ရွဴေဆးေတြထဲမွာ ပါတယ္။ ေသြးခဲေစတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့ Coalgan (France), Stop Hemo (Sweden, Italy, Switzerland) and NasalCEASE (US and Australia) ေတြျဖစ္တယ္။ ဒီနည္းေတြနဲ႔ မရရင္ ဆရာ၀န္ဆီ ေရာက္ရေတာ့မယ္။
နား-ႏွာေခါင္း-လည္ေခ်ာင္း ဆရာ၀န္ကေန မီးရိႈ႕ျပီး ေသြးေၾကာပိတ္တာ လုပ္ခ်င္လုပ္မယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ပတၲီးရွည္ ထည့္ေပးခ်င္ ေပးမယ္။ Gauze ပိတ္က်ဲစကို Vaseline or liquid paraffin ဆီတခုခုထဲစိမ္၊ Betadine Solution (10% povidone-iodine) ပိုးသန္႔ေဆးရည္ နည္းနည္းေရာျပီး ႏွာေခါင္းထဲကို တင္းၾကပ္ေနေအာင္ ထိုးသြင္းထားရင္ အေတာ္ မ်ားမ်ား ေကာင္းသြားပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေရာဂါ ခြဲစိတ္ျပီးသူမ်ားကိုလည္း ဒီနည္းနဲ႔ ေသြးမထြက္ေအာင္ လုပ္တယ္။ ၂၄ နာရီ ေနရင္ ျပန္ထုတ္ၾကည့္၊ လုိအပ္ရင္ တခါ ထပ္ထည့္တယ္။ Silver nitrate ေဆးထည့္ေပးခ်င္ေပးမယ္။ နာမယ္ထင္ရင္ ထံုေဆးသံုးျပီး လုပ္ပါတယ္။ ထံုေဆးထဲကို Injection Adrenaline ပါထည့္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ ေမ့ေဆးနဲ႔ ကရိယာထည့္ စစ္ေဆးျပီး ေသြးေၾကာကို ပိတ္ေပးတယ္။
ႏွာေခါင္းဖံုးအလႊာ Nasal mucosa ေျခာက္ေနလို႔ ခဏခဏျဖစ္တတ္သူမ်ား Saline spraying ဆားရည္ျဖန္းတာ တေန႔ ၃ ခါ လုပ္ရတယ္။ ႏွာခါင္းကိုလည္း Vaseline လိုမ်ိဳးနဲ႔ ေခ်ာေမြ႔ေစအာင္လုပ္ရတယ္။ အိမ္မွာလဲ ေရေငြ႔ဓါတ္ေပးတဲ့ Humidifier တပ္ဆင္ထားရမယ္။ မၾကာမၾကာ ျပန္ျဖစ္သူမ်ားကို ပဋိဇီ၀လိမ္းေဆးေပးတာ အကိ်ဳးရွိေစတာ ေတြ႔ရတယ္။ ႏွာေခါင္ေသြးယိုတာ မ်ားသူ၊ ခဏခဏ ျဖစ္သူေတြမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ၀င္လာတတ္တယ္။
သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ Juice of flower of pomegranate သလဲသီးပန္းကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ခပ္ျပင္းျပင္း ရွဴေစတယ္။ Juice of fresh green grass ျမက္ပင္သန္႔သန္႔ကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ႏွာခါင္းတဖက္စီထဲကို ၅-၁၀ စက္ ထည့္ခိုင္းတယ္။
ေမးခြန္းေမးတဲ့သူအတြက္ အဲလို တိုင္းျပည္ေဒသေတြမွာ ေနရရင္ ဆားရည္ကို ႏွာေခါင္းထဲ ျဖန္းျဖန္းေပးသင့္တယ္။ ေကာင္းတာကေတာ့ Normal saline ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာထဲ သြင္းေပးရတဲ့ ပုလင္းထဲက ဆားရည္ျဖစ္တယ္။ ၀ယ္ရတာ ခက္ရင္ ေရသန္႔သန္႔ထဲမွာ အိမ္သံုးဆား ၀႕၉% ရေအာင္ ေဖ်ာ္ျပီး၊ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ စီ ေဆးရွာမရရင္ သံုပရာသီး၊ ေရွာက္သီး၊ ဆီးျဖဴသီး စားပါေလ။
Dr. တင့္ေဆြ
Saturday, July 24, 2010
Nosebleed ႏွာေခါင္းေသြးယိုရင္ ဘာလုပ္မလဲ
Monday, July 12, 2010
Dyspareunia ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ
အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၂၂)
ေဒါက္တာရွင့္
မိန္းကေလးကိစၥနဲ ့ပတ္သက္ျပီး ေမးခ်င္တာေလးေတြရွိလို ့ ေမးလ္ နဲ ့ဆက္သြယ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးခန္းသြားျပဖို႔လဲ ဘယ္လိုေျပာျပီး သြားရမွန္းမသိလို ့ဆရာနဲ ့တိုင္ပင္ပါရေစ။ မိန္းကေလး တေယာက္မွာ အျဖဴဆင္းတာနဲ ့အနီဆင္းတယ္လို ့ ရွိတာ သိပါတယ္ဆရာ။ က်မမွာ ျဖစ္ေနတာက အျဖဴဆင္းတဲ့အခါ ညိဳညစ္ညစ္အေရာင္ေတြ ဆင္းပါတယ္။ အဲဒါ ပံုမွန္ ဟုတ္ပါသလား ဆရာ။ ျပီးက်မမွာ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ ေယာက်ားနဲ ့ေနတဲ ့အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သားအိမ္ နာတတ္ပါတယ္။ သားအိမ္ တခုခု ပံုမွန္ မဟုတ္လို ့ နာတာမ်ားလားလို ့သံသယ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သားအိမ္ သန္ ့ေအာင္ လုပ္ဖို ့ ဆရာဝန္နဲ ့ျပဖို ့ လိုပါသလား။ အႏၱရာယ္ရွိလာမွာ စိုးလို ့ပါ။ ေက်းဇူျပဳျပီး ညြန္ၾကားေပးပါဆရာ။
ေမးခြန္းမွာ ႏွစ္ပိုင္းပါေပမဲ့ ႏွစ္ခုက ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ ထူးျပီး နာက်င္တာကို Dyspareunia ေခၚတယ္။ ထူးျပီး နာတယ္လို႔ ေျပာရတာက ပဌမဆံုး အၾကိမ္ ဆက္ဆံရင္ နာက်င္မႈခံစားရတာမ်ိဳးက ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ ကုိယ္ခႏၶာ အရြယ္အစား မတူသူေတြ ဆက္ဆံတဲ့အခါ၊ အထူး သတိမျပဳရင္ နာတတ္တယ္။ အရင္က မနာဘူးေပမဲ့ အခုမွ နာလာတာက ထူးလာတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။
ေမးခြန္းမွာ ပါသလိုမ်ိဳးျဖစ္တာကေတာ့ အေျခခံ ေရာဂါတခုခုေၾကာင့္ ျဖစ္လာရတဲ့ လကၡဏာတခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးကေတာ့ ေမြးလမ္းေၾကာင္းတေနရာမွာ ပိုးတမ်ိဳးမ်ိဳး၀င္ေနတာေၾကာင့္ အျဖဴ (ညိဳညစ္ညစ္) ဆင္းတာျဖစ္ျပီး၊ နာက်င္တာကပါ ဆက္ျဖစ္လာေစတယ္။
ပိုး၀င္တာကို Infection ေခၚတယ္။ ပိုးေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳး။ Candidiasis, Chlamydia, Trichomonous ေတြျဖစ္တယ္။ အျဖဴဆင္းတာလို႔ သာမန္ေခၚၾကေပမဲ့ အေရာင္က အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အျဖဴ၊ မီးခိုးေရာင္၊ အ၀ါ၊ အစိမ္း၊ အနီ၊ ညိဳတယ္ဆိုရင္ ေသြးနဲ႔ေရာေနလို႔ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဆင္းတာသာမက ယားတာနဲ႔ပါ တြဲတတ္တယ္။ နံတာလည္း ရွိတတ္တယ္။ ျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးအမ်ိဳးအစားအေပၚ မူတည္တယ္။ အျပစ္-အက်ဲလည္း မတူဘူး။ ေနာက္ဆက္တြဲ Pelvic inflammatory disease တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါေတြ ေရာင္တာ ျဖစ္လာေစတတ္တယ္။ ဒီအဆင့္မွာလည္း နာတယ္။
ေဆးကုတာလည္း မခက္လွပါ။ Leucorrhoea, Vaginal Discharge ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ အျဖဴဆင္းျခင္း၊ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ျပည့္မွဖတ္ပါ (၁၅) မွာပါတယ္။ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ ဒီစာေရးတဲ့ေန႔မွာဘဲ လူနာတေယာက္ လာျပတယ္။ ဗမာျပည္က ထြက္လာတာ မၾကာေသးဘူး။ အိမ္ေထာင္က်တာ ၅ ႏွစ္၊ ကေလးမရွိ၊ အျဖဴဆင္း၊ သားအိမ္နာ။ ေမးၾကည့္ေတာ့မွ အိမ္ေထာင္နဲ႔ ေနရင္လည္း နာတယ္။ ေမြးလမ္းကို စမ္းေတာ့ ဆီးစပ္ေနရာ ႏွစ္ဖက္မွာ နာတယ္။ သူ႔မွာ ေမြးလမ္းအဂၤါေတြ ေရာင္တာ ၾကာေနလို႔ သားအိမ္ျပြန္ က်ဥ္း-ပိတ္တာေၾကာင့္ ကေလးမရႏိုင္တာပါ ျဖစ္လာေစတယ္။
ပိုး၀င္တာလို ရုပ္ပိုင္း အေျခအေနေၾကာင့္ သာမက စိတ္ပိုင္းေၾကာင့္ပါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဓမၼျပဳက်င့္ ခံရတာ၊ ခံရဘူးတာ၊ အေဖၚကို စိတ္ဆိုးေနတာ၊ ဒီလို ဆက္ဆံလိုက္ရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္လာမွာကို ေသာကေရာက္ေနတာ။
Vaginismus ဆုိတဲ့ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေဘးက ၾကြက္သားေတြ စိတ္အလိုမပါဘဲ၊ လႈတ္ရွားလို႔ေၾကာင့္ နာတာမ်ိဳးလဲ ရွိေသးတယ္။ ပံုမွန္ထြက္လာရမဲ့ စိုစြပ္ေစတဲ့အရည္ Vaginal lubrication နည္းရင္လည္း နာေစတယ္။ ဒါမ်ိဳးက ေသြးဆံုးသူေတြမွာ ျဖစ္တယ္။ ငယ္သူေတြမွာေတာ့ စိတ္မပါဘဲ ဆက္ဆံလို႔ အရည္ထြက္နည္းျပီး နာတာ။ စံုေအာင္ ေျပာရရင္ ဆိုင္ရာေနရာမွာ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရေနလို႔လည္း နာႏိုင္တာဘဲ။ ဆိုပါစို႔ Episiotomy ေမြးလမ္းေၾကာင္းခ်ဲ႕ ေမြးဖြါးအျပီး။
ေမြးလမ္း မဟုတ္ဘဲ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္တာ၊ STD လိင္ကေန ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြေၾကာင့္ပါ နာတတ္ေသးတယ္။ ပဋိဇီဝေဆးနဲ႔ ကုရတယ္။ တျခား အျဖစ္နည္းတာေတြက Ovarian Cyst မ်ိဳးဥအိမ္အလံုး၊ Endometriosis ဆိုတဲ့ သားအိမ္ အတြင္းလႊာက (ဆဲလ္) မ်ိဳးေတြက တျခား ေနရာေတြမွာ ေရာက္ေနတဲ့ေရာဂါ။ Cancer ကင္ဆာ၊ Xerosis ေသြးဆံုးျပီး ေမြးလမ္းက်ဥ္း ေရာဂါ၊ သားအိမ္ထဲ မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တာ၊ တင္ပါးဆံုတြင္း ေသြးျပန္ေၾကာထံုးတာ။ ေနာက္ျပီး Condom (ကြန္ဒြန္)၊ အမ်ိဳးသမီးသံုး Diaphragm (ဒိုင္ယာဖရမ္)၊ Spermicide သုတ္ပိုးေသေဆးကို မတည့္တာ ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။
ေမြးရာပါ (ဗဂ်ိဳင္းနာ) မွာ ထူးေနသူေတြလည္း ရွိတတ္တယ္။ Vaginal septum ေခၚတဲ့ ေမြးလမ္းက အကန္႔ ပါေနလို႔ Double vagina ႏွစ္ခန္း ျဖစ္ေနတာ။ အပ်ိဳေျမွးမွာပါ ျပႆနာ ရွိေနတတ္တယ္။ Imperforate hymen လံုး၀ ပိတ္ေနတာ၊ Microperforate hymen ပိတ္သေလာက္ ျဖစ္ေနတာ၊ Rigid hymen တင္းေတာင့္ေနတဲ့ အပ်ိဳေျမွး၊ Septate hymen တေနရာမွာ ထူေနလို႔ ႏွစ္ခြလို ျဖစ္ေနတာ။ ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ဆက္ဆံတဲ့အခါ နာမယ္။ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ရင္ ေကာင္းသြားတယ္။
Vulvar vestibulitis ဆိုတဲ့ ရွားရွားပါပါးေရာဂါတခု ရွိေသးတယ္။ အဂၤါအ၀ ေနရာမွာရွိတဲ့ အာရံုေၾကာေတြက ထူျပီး နာတာကို မခံႏိုင္ျဖစ္ေနတာ။ နဲနဲထိတာနဲ႔ နာတယ္။ ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တျခားေနရာေတြ နာေနတာ ရွိတတ္တယ္။ ဒီလိုလူနာကို ကုသရတာလည္း လက္၀င္တယ္။ အနာ-အေရာင္ သက္သာေစတဲ့ လိမ္းေဆး၊ စားေဆးေတြနဲ႔ မရရင္ စိတ္ကိုျပဳျပင္ေဆး Antidepressants နဲ႔ Anticonvulsants တက္တာ သက္သာေဆးေတြကိုပါ နည္းနည္းစီ ေပးရတယ္။
နာတာက အ၀င္၀၊ အထဲနဲ႔ ဟိုထိပ္မွာ ဆိုတဲ့ေနရာ နာတာ မတူတတ္ဘူး။ အတြင္းပိုင္းထိပ္မွာ နာတာမ်ိဳးက သားအိမ္၊ သားအိမ္၀၊ သားအိမ္ျပြန္ ေရာင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တယ္။ နာတာကလည္း နဲနဲ နဲ႔ မ်ားမ်ား မတူၾကဘူး။ နာလာလို႔ ဆက္ဆံေနရင္း စိတ္အာရံု ေျပာင္းသြားေစတယ္။ ေမးလာသူလိုဘဲ စိုးရိမ္စိတ္ ၀င္လာမယ္။ မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။
အေပၚယံေနရာ နာတာမ်ိဳးနဲ႔ ေသြးဆံုးသူေတြအတြက္ Water-based lubricants (KY Jelley) ေခ်ာဆီ သံုးႏိုင္တယ္။ ထံုေဆးကိုလည္း သံုးႏိုင္တယ္။ Xylocaine, Lignocaine ထိုးေဆး၊ ညွစ္ဘူး၊ ပန္းေဆးဆိုျပီး လာတယ္။ အသင့္ဆံုးက Xylocaine 2%, 5% (ဂ်ယ္လီ) ျဖစ္ပါတယ္။ ၅ မိနစ္ေနရင္ ထံုလာပါမယ္။ မိနစ္ ၃ဝ ေလာက္ခံတယ္။
အတြင္းဘက္ေနရာက နာတာဆိုရင္ ဆက္ဆံတဲ့ အေနအထားေျပာင္းတာက ေယဘူယ်သေဘာ အေထာက္အကူျပဳမယ္။ ျဖစ္ေစတ့ဲ အေၾကာင္းရင္းကိုလည္း ကုသရမွာပါ။ ဥပမာ Infections ရွိရင္ Antibiotics, Antifungal drugs ပဋိဇီဝေဆးေတြ ေပးရမယ္။ ေသြးဆံုးခ်ိန္ျဖစ္သူေတြကို Estrogen cream ထည့္ေစရတယ္။ Cysts or abscesses အနာ၊ အလံုးရွိရင္၊ Congenital abnormality ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ရွိေနရင္၊ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ ေပးရမယ္။ Prolapse of the uterus သားအိမ္က် ေနရင္ Pessary ထည့္တာနဲ႔ ခြဲစိတ္တာလုပ္ရမယ္။
ေလ့က်င့္ခန္းေတြ Pelvic muscle relaxation exercises, yoga, general relaxation exercises ေတြနဲ႔ပါ ကူေပးႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးမ်ားက Psychotherapy and sex therapy စိတ္ပိုင္းကုသတာ လိုခ်င္လိုမယ္။ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေခါင္းစဥ္ပါ စာေတြကိုလည္း ဖတ္ေစခ်င္တယ္။
Leucorrhoea, Vaginal Discharge ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ အျဖဴဆင္းျခင္း
Q and A White discharge PV ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ အၿဖဴဆင္းၿခင္း အေမး-အေျဖ
Dryness of Vagina ဟိုေနရာမွာ ေျခာက္ေနတာ
Sexually Transmitted Diseases (STDs) လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ား
Dr. တင့္ေဆြ
၁၁-၇-၂၀၁၀
Monday, July 5, 2010
Organ transplantation အစားထိုးလဲလွယ္ျခင္း
ေဆးေက်ာင္းေရာက္ေအာင္ လိုအပ္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြ ငယ္ငယ္ကတည္းက ရွိခဲ့တယ္လို႔ ေျပာရမလား မသိပါ။ တစ္အခ်က္ကေတာ့ အျမင့္ခုန္ ၀ါသနာပါခဲ့တာပါ။ ၀ါးလံုးေထာက္ခုန္ (ပိုးလ္-ဂ်မ့္) ေပါ့။ တေန႔ေတာ့ ေထာက္က်င္း မေထာက္မိဘဲ ခုန္လိုက္တာ ေခ်ာ္က်လို႕၊ ခုနစ္တန္း ေျဖျပီး၊ ေက်ာက္ပတၲီး စီးရပါေရာလား။ အဲဒီတံုးက ကုလားလူမ်ိဳး ဆရာ၀န္ကို စမ္းသပ္ခဆိုလား ၁၆ က်ပ္ ေပးရတဲ့ေခတ္။
ေနခဲ့ရတဲ့ မံုရြာ၊ စတိတ္-တူး ေက်ာင္းက ေဆးပညာနဲ႔ ပိုနီးတယ္။ စတိတ္-၀မ္းေတြ၊ သရီးေတြက ၾကိဳက္ခ်င္မွ ၾကိဳက္မွာ။ အဟုတ္ေျပာတာပါ။ ၀မ္းက ေစ်းနဲ႔ နီးျပီး၊ စတိတ္-သရီးက လမ္းမ ေဘးမွာ။ တူးေက်ာင္းက ေဆးရံုၾကီးနဲ႔ ကပ္လ်က္။ ၆ တန္း၊ ၇ တန္းတံုးက ေနရတဲ့ အခန္းေတြဟာ ေဆးရံုရဲ႕ Morgue (Mortuary) ရင္ခြဲရံုနဲ႔ အနီးဆံုး။ လူေသေတြ သြင္းတာ၊ ထုတ္တာ ၾကည့္ရဲ႕တဲ့ ေက်ာင္းသား ၾကည့္။ ေရခဲတိုက္ လို႔ေတာ့ ေခၚမရဘူး။ အနံ႕ေတြက ေထာင္းကနည္း၊ ေထာင္းကနည္း။ ေဆးေက်ာင္း မေရာက္ခင္ ပြဲမ၀င္ ျပင္က်င့္ခြင့္ ရခဲ့တာေပါ့။
ေက်ာင္းကေန အလံုလမ္းဖက္ ထြက္ရင္ ေဆးရံုေဘးက သြားရတာ။ ေဆးရံုက ျပစ္ထားတဲ့ အမိႈက္ေတြထဲ ပုလင္းခြံေတြ အတိုင္းသားေပါ့။ အဲဒီေခတ္မွာ ေဆးရံုးစြန္႔ျပစ္ပစၥည္း ဘယ္လိုစြန္႔ရမလဲလို႔ (၀က္ဘ္ဆိုက္) ေတြမွာ မေရးေသးဘူးမို႔လား။ Medical waste disposal systems ဆိုတာေတာင္ တင္တာ မၾကာလွေသးဘူး။ ကြ်န္ေတာ့္အဖို႔ ႏွာေခါင္းယဥ္ေစတဲ့ အတြက္ ေက်းဇူးရွိပါတယ္။
ပုလင္းခြံေတြထဲမွာ (ပနယ္စလင္) ေတြက အမ်ားဆံုး။ ဒီေဆးကို အခု မျဖစ္မွ သံုးၾကေတာ့တယ္။ (အိုင္းယင္း-ဖေလးမင္း) စေတြ႔တာ အခုဆို ႏွစ္ ၈၀ ရွိသြားျပီေပါ့။ စေပၚေတာ့ ဘာေရာဂါအတြက္ စြမ္းသလဲဆိုရင္ “(ဂႏိုးရီးယား) ကို ေလး နာရီ အတြင္း အေပ်ာက္ကုမည္” ဆိုျပီး ေၾကာ္ျငာႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ အစြမ္းထက္တာကလား။ အခုေတာ့ Penicillin ေနာက္ မ်ိဳးဆက္ေတြက ေနရာယူေနပါျပီ။ (အင္ပစလင္)၊ (အေမာက္ဆာစလင္) ဆိုတာေတြက (ပနယ္စလင္) ကေန ဆက္ေတြ႔ လာတာေတြေပါ့။ အခုဆို Cef စာလံုးေတြနဲ႔စတဲ့ ပဋိဇီ၀ေဆးဆိုတာ ပဥၥမမ်ိဳးဆက္ အထိေရာက္ေနျပီ။ အေတာ္လည္း စြမ္းၾကတယ္။
ေဆးမ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ေပၚသလို ေရာဂါ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြလည္း ေပၚလာတယ္။ အရင္ကေခၚခဲ့တဲ့ (ဂႏိုရီးယား) ဟာ ကာလသားေရာဂါ VD ဆိုတာေတြထဲက နာမည္ၾကီးေပါ့။ သူ႔အျပင္ (ရွန္ကာ)၊ (ဆစ္ဖလစ္)။ ေနာက္ေပၚျဖစ္ေလ ဆိုးေလ။ အဲလိုဘဲ ေရာဂါေတြကလည္း ေခတ္ေဟာင္း၊ ကာလေပၚေတြ၊ ေနာက္ (ဟစ္ပ္-ေဟာ့ခ္)ေတြ ေရာက္လာေနျပီ။ လူငယ္-လူရြယ္ေတြက အသစ္ဆိုရင္ ခ်က္ခ်င္း ၾကိဳက္ခ်င္ၾကတာကိုး။
က်ား-မ၊ က်ား-က်ား အတူေနတာကေန ကူးတဲ့ေရာဂါ STD/STI ေတြမွာ အသဲေရာင္ B ဆိုတာက ေခတ္မီသူတိုင္း သိၾကတဲ့ (HIV) ထက္ အဆတရာ အကူးျမန္တယ္။ D နဲ႔ E က၊ B လိုဘဲ၊ အတူေနၾကတာေရာ၊ ေဆးထိုးအပ္ကေရာ၊ အေမကေန သူ႕ကေလးေရာ ကူးတတ္တယ္။ C ပိုးကေတာ့ ေနာက္ လမ္းႏွစ္သြယ္က ကူးျပီး၊ အသဲကို ပိုျပီး ပ်က္စီးတတ္တယ္။ E က အသဲကင္ဆာကို ေျပာင္းသြားေစတာက ထူးတယ္။ ဘာျဖစ္ျဖစ္ မသက္သာပါ။ မသိလို႔လဲ မျဖစ္ျပန္။ ျဖစ္ျပီဆိုရင္ Liver transplantation အသဲ အစားထိုးရတဲ့ကိန္း ဆိုက္ေရာ့။
တဆင့္စကား၊ တဆင့္နား ေျပာလိုက္ၾကပါ။ အိႏၵိယမွာ အသဲလာလဲၾကတဲ့ ဗမာျပည္က လူေတြ ျပတ္တယ္ မရွိဘူး။ ေဒလီက Sir Ganga Ram Hospital ေဆးရံုကို လာၾကတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ လဲသူေတြဆို (ကိုလ္ကတၲား) ကို လာတတ္ၾကရတယ္။ အသဲ-ေက်ာက္ကပ္ လွဴတာက “ေရႊ၀ါေရာင္” ေတြ မ်ားတယ္။ ဖုန္းဖုန္းေတြေပါ့။ ကူမဲ့ ညီမဲ့ ေဒသခံ “ေရႊ” ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အလိမ္ခံရသူေတြလည္း မရွားဘူး။ လိမ္တာက “ကုလားေရႊ” ေတြ။ သတိထားပါေလ။
လူနာေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳး။ ရူးပီး ၄-၅ သိန္း လြယ္သူ၊ ရွိသူ၊ ရွာႏိုင္သူေတြပါ။ ေဆးရံုအနီးအနား အိမ္ေတြမွာ ေခတၲခဏ တည္းခိုျပီး၊ ေဆးကုၾကရတယ္။ ေက်ာက္ေခတ္ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြဟာ အဲဒီေခတ္က လူသားေတြ ဘယ္လိုဟာေတြလဲလို႔ သိေစႏိုင္တယ္။ ေဆးရံု၀န္းက်င္က အိမ္နံရံေတြကလည္း တည္းခိုသြားတဲ့ လူေတြအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္း ေျပာျပေနတယ္။ တိုင္းျပည္ဖခင္ နာမည္ ေရးသြားသူလည္း ရွိတယ္။ ေနာက္ေရာက္လူက အတင္း ဖ်က္ခိုင္းတဲ့သူမ်ိဳးလည္း လာတည္းတယ္။
ေရာဂါ ေ၀ဒနာေတြကေတာ့ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မညွာဘူး။ ေလးစားရမဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကို ေအာက္ေမ့သူရဲ႕ စိတ္သႏၲာန္မွာ ေလးစာမႈ၊ ၾကည္ညိဳစိတ္ေတြ ရွိေနပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တေယာက္မွာ မနာလိုမႈ၊ မုန္းတီးစိတ္ေတြ ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ မတတ္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ ကံေကာင္းေနဘို႔ လိုတယ္။ ကံတရား ေကာင္းေအာင္ စိတ္ထား ေကာင္းရပါလိမ့္မယ္။ “အားလံုး ကံေကာင္းၾကပါေစ။”
Dr. တင့္ေဆြ
၅-၇-၂၀၁၀
Friday, July 2, 2010
Sterilization add-on ပိုးသန္႔ျခင္း (ေနာက္ဆက္တြဲ)
Q: ခါတိုင္း အနာေတြကို အရက္ပ်ံဆြတ္ဂြမ္းနဲ ့ သုတ္လိမ္းေပးတာ မလုပ္သင့္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာလား ေဒါက္တာ။ ဒါဆိုရင္ အနာ၀ေတြကိုပဲ အရက္ပ်ံ သုတ္လိမ္းၿပီး၊ အနာကို (အန္တီဆက္တစ္-ကရင္မ္) ပဲ ထည့္ေပးသင့္တဲ့ သေဘာေပါ့ေနာ္။ အရက္ပ်ံကို သက္မဲ့မ်က္ႏွာျပင္ထဲ မသံုးရဆိုတာ သိပ္နားမလည္လို ့ ထပ္ရွင္းျပေပးပါဦးဗ်ာ။
A: မွန္ပါတယ္။ အရက္ျပန္ေရာ အိုင္အိုဒင္းကိုပါ အနာထဲ မထည့္ရပါ။ “both help and hurt” လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ “ေကာင္းေတာ့ ေကာင္းတယ္၊ မ်က္စိ စပ္တယ္။” ဆိုသလိုမ်ိဳး။ အနာရဲ႕ ေဘးက အေရျပားကိုသာ ပိုးသန္႔ေပးဘို႔ သံုးရပါတယ္။ ဒဏ္ရာတခုရလို႔ အရက္ျပန္ ထည့္ေပးရင္ အင္မတန္ စပ္တယ္ မဟုတ္လား။ စပ္တာကို ခံႏိုင္အံုးေတာ့ (တစ္ရွဴး)ေတြကို ထိခိုက္ေစတယ္။ အေရျပားေအာက္က အဆီ၊ သူ႔ေအာက္က ၾကြက္သား၊ ပါေနတဲ့ အာရံုေၾကာ-ေသြးေၾကာေလးေတြက ေဆးအျပင္းကို ခံႏိုင္ရည္ နည္းတယ္။
တကယ္တန္း ေျပာၾကေၾကးဆိုရင္ သန္႔တဲ့ေရေတာင္မွ (ဆဲလ္) ထဲ၀င္ရင္ မေကာင္းဘူး။ ေဆးထိုးတာမွာ Distilled water, Water for injection မိုးေရဆိုတာက မေကာင္းေသးဘူး။ ေဆးမံႈ႔ေဖ်ာ္တာ၊ ေဆးသြင္းတာ၊ အနာေဆးတာေတြအတြက္ Normal saline (0.91% w/v NaCl) ေခၚတဲ့ ပံုမွန္ဆားရည္နဲ႔မွ (ဆဲလ္) ေတြနဲ႔ ဖိအားတူၾကလို႔ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္။
အနာထဲကို Acriflavine ေဆး၀ါရည္၊ Hydrogen peroxide ဟိုက္ဒရုိဂ်င္-ပါေအာက္ဆိုဒ္၊ Eusol ယူေဇာ ေဆးရည္ေတြ ထည့္ႏိုင္ပါတယ္။ မသန္႔တဲ့အနာကို ေရေႏြးထဲစိမ္ထားတဲ့ ဂြမ္းနဲ႔ သန္႔ေပးႏိုင္တယ္။ ညစ္ေပတာေတြ၊ အမႈံအမိႈက္ေတြကို ဖယ္ထုတ္ပါ။ ေနာက္ျပီး ေသြးထြက္ေနရင္ ေရေႏြး ခပ္ပူပူမွာ စိမ္ထားတဲ့ Handkerchief အ၀တ္သန္႔၊ Gauze ပိတ္က်ဲစ Cottin wool ဂြမ္းကို ေရျပန္ညွစ္ျပီး၊ ဖိေပးထားရင္ ေသြးတိတ္ေစမယ္။ အနာသန္႔ျပီးရင္ ေဘးက အေရျပားကို အရက္ျပန္နဲ႔ ပတ္ပတ္လည္မွာ သုတ္ေပးပါ။ အနာ ႏႈတ္ခမ္းသားကေန ၀ိုင္းပတ္ျပီး လုပ္ရတယ္။ ဒါေတာင္ အနာထဲ ျပန္႔၀င္လာလို႔ စပ္လာေစတယ္။ ေနာက္ျပီး (အိုင္အိုဒင္း) နဲ႔ အဲဒီအတိုင္း လုပ္ေပးပါ။
ဒဏ္ရာက ခ်ဳပ္ဘို႔လိုရင္ ခ်ဳပ္ႏိုင္ပါျပီ။ ညစ္ေပေနတဲ့ အနာ၊ တိရစၧာန္ကိုက္-လူကိုက္ ခံရတာဆိုရင္ မခ်ဳပ္ရေသးဘူး။ ခ်ဳပ္ျပီးရင္ေတာ့ အေပၚကေန အရက္ျပန္-(အိုင္အိုဒင္း) လိမ္းလို႔ရျပီ။ (အိုင္အိုဒင္း) ပါတာျဖစ္ေပမဲ့ (Povidone Iodine Ointment) ကို အနာထဲထည့္ရင္ ရတယ္။ သူက ေရနဲ႔ စပ္ထားတာ။ (တင္ခ်ာ-အိုင္အိုဒင္း) ေခၚတဲ့ အရက္ျပန္နဲ႔ စပ္တာကိုသာ အနာထဲ မထည့္သင့္တာပါ။ Povidone Iodine ကို ခ်ဳပ္ဘို႔ မလိုတဲ့ အနာေသးေသးေတြ၊ ခ်ဳပ္ျပီးအနာ ေပၚမွာပါ ထည့္ေပးႏိုင္တယ္။
ဒဏ္ရာ ရလိုက္တာနဲ႔ ပိုး၀င္ႏိုင္တယ္။ ပိုးေတြက ၀င္တဲ့ေနရာမွာသာ ေနတာ မဟုတ္ဘဲ ျပန္႔တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အနာကိုသာ အာရံုစိုက္တာနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။ လိမ္းေဆးသာမက ေသာက္ေဆး-ထိုးေဆး ကူရတယ္။ Antiseptic Ointments ေတြ အမ်ားၾကီး ၀ယ္လို႔ရတယ္။ ေဆးထဲမွာ ဘာပါသလဲသိရင္ ေကာင္းတယ္။ ဥပမာတခ်ိဳ႕ ေရးပါရေစ။
• Acriflavine ေဆး၀ါရည္။ အနာထဲ ထည့္လို႔ရတယ္။ အ၀တ္အစားေတြကို ၀ါေစတယ္။ မ်က္စိထဲ မ၀င္ေစရဘူး။
• Betadine (Povidone Iodine Ointment 5 %) (အိုင္အိုဒင္း) ပါတဲ့ေဆး။ အေရျပားမွာ ပိုး၀င္တာ၊ အနာေပါက္တာ၊ ဒဏ္ရာရတာ၊ မီးေလာင္နာ၊ ခြဲစိတ္ျပီးအနာ၊ အနာထဲကိုပါ ထည့္ေပးႏိုင္တယ္။
• Betamethasone (ေကာ္တီဇံုး) ပါတဲ့ေဆး။ နာတာရွည္ ေပ်ာက္ႏိုင္ခဲတဲ့ ႏွင္းကူနာ Eczema လို အနာေတြ အတြက္ေဆး။ ရိုးရိုး အနာ-ဒဏ္ရာေတြကို မထည့္ရပါ။
• Burnol Plus Antiseptic Cream (Aminacrine, Cetrimide, Thymol, Emulsion Base) မီးေလာင္နာ၊ အနာဒဏ္ရာ၊ ပြန္းပဲ့တာေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။
• Chloramphenicol Eye Ointment 1%w/w ပဋိဇီဝေဆး Antibiotics မ်က္စဥ္း။ မီးေလာင္နာကို ပတၲီး စည္းတဲ့အခါ ကပ္မေနေစတာမို႔ သံုးလို႔ ေကာင္းတယ္။
• Chlorocresol (ဖီေနာ) ပါတဲ့ Antiseptic ျဖစ္တယ္။
• Clobetasol Propionate Cream (ေကာ္တီဇံုး) ပါတဲ့ေဆး။ နာတာရွည္ ေပ်ာက္ႏိုင္ခဲတဲ့ ႏွင္းကူနာ Eczema လို အနာေတြ အတြက္ေဆး။ ရိုးရိုး အနာ-ဒဏ္ရာေတြကို မထည့္ရပါ။
• Clotrimazole Cream မိႈ Fungus ကို ႏိုင္တဲ့ေဆး။
• Diclofenac နာတာကို သက္သာေဆး။ စားေဆး။၊ ထိုးေဆးလဲ ဒီနာမည္နဲ႔ ရွိတယ္။ ပိုးသန္႔ေဆးေတြနဲ႔ ေရာထား တတ္တယ္။
• Gentamicin Sulfate Cream 0.1%w/w Folliculitis, Furunculosis အနာ၊ Paronychia ေျခစြယ္ငုတ္၊ အေရျပားနာေတြအတြက္ လိမ္းေဆး။
• Gentamicin Sulphate Ophthalmic Ointment 0.03% မ်က္စဥ္း။
• Hansaplast, Handyplast ဆိုတဲ့ တခါသံုး အနာကပ္ပလာစတာေတြက ေဆးမပါဘူး။ သူတို႔ဟာသူတို႔ သန္႔ေနတာ သက္သက္ျဖစ္တယ္။ အနာကို ဖံုးေပးထားႏိုင္တယ္။ အေနာပၚဖံုးရတဲ့ ပတၲီး-ပိတ္က်ဳစ နဲ႔ တိပ္-ပလာစတာ ႏွစ္မ်ိဳးကို တခါတည္း ပါေနတဲ့သေဘာသာ ျဖစ္တယ္။ ထိ-ရွတဲ့အခါ ခ်က္ခ်င္းသူ႔ကိုသံုးႏိုင္တယ္။ ခဏဆိုသလို ၾကာမယ္၊ ထိခိုက္ရာမွာ မသန္႔တာ ၀င္မယ္ဆိုရင္ ဒဏ္ရာကို ပိုးသန္႔ေပးဘို႔ပါ လိုေသးတယ္။
• Iodochlorhydroxyquinoline မိႈ Fungus ကို ႏိုင္တဲ့ေဆး။
• Lignocaine Gel 2% ထံုေဆး၊ တျခားေဆးေတြထဲမွာ နာတာသက္သာေအာင္ ေရာထည့္ေပးတတ္တယ္။
• Methyl Salicylate ေဆးက wintergreen အပင္ကထုတ္ထားတဲ့ အဆီ။ Aspirin နဲ႔ဆင္တဲ့ နာတာ သက္သာေဆး။ မ်ားသြားရင္ မေကာင္းဘူး။
• Miconazole Cream မိႈ Fungus အားကစားသမားေျခေထာက္၊ ေပြး Ringworm အတြက္ေဆး။
• Neomycin Sulphate Ointment 2 mg/gm ပဋိဇီဝေဆး Antibiotics ေဆး။ သာမန္ အနာ-ဒဏ္ရာေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။
• Penicillin Ointment ကို ေမြးစကေလး၊ ကေလးငယ္ေလးေတြမွာ ေပါက္တဲ့ Impetigo Neonatorum အနာကို လိမ္းေပးတာ ေကာင္းတယ္။
• Povidone-iodine ေဆးက (အိုင္အိုဒင္း) ပါတဲ့ ေနာက္ေပၚေဆးျဖစ္တယ္။ (အိုင္အိုဒင္း) က ၁၈၁၁ ကတည္းက အလြန္အသံုး၀င္တာကို သိလာခဲ့တယ္။ Bacteria, Yeasts, Molds, Fungi, Viruses, Protozoans ေတြကို ႏိုင္တယ္။ ဆိုးက်ိဳးေတြရွိတယ္။ Povidone (9.0% to 12.0% iodine) ေပၚလာမွ တကယ္ အသံုး၀င္လာခဲ့တယ္။ အနာထဲ၀င္လည္း ရတယ္။
• Silver Sulfadiazine Cream 1% W/W ေဆးကို (ဆာလ္ဖါ) ပါတဲ့ မီးေလာင္နာေဆး၊ (ဗက္တီးရီးယား) နဲ႔ (ရိစ္) ေတြကို သတ္ႏိုင္တယ္။ အနာက်က္တာ ၾကာလို႔ သိပ္မသံုးခ်င္ၾကေတာ့ဘူး။
• Silver Sulphadiazine (ဆာလဖါ) ပါတဲ့ မီးေလာင္နာလိမ္းေဆး။
• Sulphacetamide Sodium Ophthalmic Ointment 10% w/w ပဋိဇီဝေဆး Antibiotics မ်က္စဥ္း။
• Tetracycline Hydrochloride Ointment 3% ပဋိဇီဝေဆး Antibiotics လိမ္းေဆး။ ၀က္ျခံ-အနာ-ဒဏ္ရာ လိမ္းေဆး။
• Tetracycline Hydrochloride Ophthalmic Ointment 1%w/w ပဋိဇီဝေဆး မ်က္စဥ္း။ မ်က္ခမ္းစပ္။
• Tolnaftate က မိႈ Fungus ကို ႏိုင္တဲ့ေဆး။
သက္မဲ့မ်က္ႏွာျပင္ေတြ၊ ေဆးထည့္သံုး-ေမြးခန္းသံုး-ခြဲခမ္းသံုး ကရိယာေတြကိုလည္း အရက္ျပန္-အိုင္အိုဒင္း တို႔နဲ႔ သန္႔တာ မလံုေလာက္ပါ။ ေရပါတဲ့အတြက္ Instrument ေတြက Stainless ပစၥည္းဆိုေပမဲ့ သံေခ်းတက္တယ္။ ဒါးေတြ-အပ္ေတြ အသြားတံုးေစတယ္။ စားပြဲ၊ ကုတင္စတာေတြကို disinfectant solution နဲ႔ သန္႔ေပးရမယ္။ ေစ်းခ်ိဳတဲ့နည္း ေရးပါေစ။
• ၾကမ္းျပင္သန္႔ဘို႔ 1/4 cup household bleach to 1 gallon of cool water ကိုသံုးပါ။
• စားပြဲ-ေကာင္တာ-လက္ေဆးခြက္-တြိဳင္းလက္ မ်က္ႏွာျပင္ေတြသန္႔ဘို႔ 1 tablespoon bleach to 1 quart of cool water နဲ႔ disinfectant spray သံုးပါ။
• မီးဖိုအသံုးအေဆာင္ေတြ သန္႔ဘို႔ 1 tablespoon bleach to 1 gallon cool water မွာ ၁ မိနစ္စိမ္ျပီး၊ ေရျပန္ေဆးပါ။
Lysol (Benzalkpnium chloride) ေဆးက အလြန္႔အလြန္အျပင္စား Disinfectant ျဖစ္တယ္။ အျပင္းစားကို ေဆရံုသံုး ဒါး-ကပ္ေၾကး-အပ္ေတြ စိမ္ထားဘို႔ သံုးတယ္။ ပံုမွန္သံုးဘို႔ One teaspoon of Lysol + one gallon of water ဆိုရင္ ရျပီ။ ဆိုင္ေတြမွာ တင္ေရာင္းတာေတြက အခ်ိဳးအဆ မတူၾကဘူး။ ၾကမ္းျပင္ေတြ မ်က္ႏွာျပင္ေတြ ေဆးလို႔ ရတယ္။ ပိုးအမ်ိဳးမ်ိဳး ၉၉႕၉% ေသတယ္။ အနံ႔ဆိုးလည္း ေပ်ာက္ေစတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂-၇-၂၀၁၀
Thursday, July 1, 2010
Sterilization ပိုးသန္႔ျခင္း
Sterilization ဆိုတဲ့ ေဆးစကားလံုးကို ႏွစ္ေနရာမွာ သံုးတာ၊ အဓိပၸါယ္ေတြ မတူပါ။ ကေလး မလိုခ်င္ေတာ့လို႔ သားေၾကာ ျဖတ္တာကိုလည္း ဒီလိုေခၚသလို ပိုးမႊားသန္႔ေအာင္ လုပ္ေပးရတာကိုလည္း ေခၚတယ္။
လူတေယာက္ကို ခ်ီးမြမ္းတဲ့အခါ “သန္႔ျပန္႔လို႔ပါလား” လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာသာမက ပတ္ဝန္းက်င္လည္း သန္႔ရွင္းဘို႔ လိုတယ္။ ေဆးကုသရာမွာေတာ့ “အထူးသန္႔ရွင္းေရး" လုပ္ဘို႔ လိုပါတယ္။ လူသန္႔ရွင္းေရး နဲ႔ အိမ္သန္႔ရွင္းေရးကိစၥေတြမွာ သာမန္အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုၾကြမ္းက်င္ၾကတယ္။ မိန္းကေလးတိုင္းလည္း မဟုတ္သလို၊ ေယာက္်ားေလးထဲမွာ “ဖိုးသန္႔ရွင္း” ေတြရွိတယ္။ တာ၀န္အရသာမက စိတ္ပါမွ အရာရာ ေသျခာတယ္၊ ခိုင္မာတယ္။ အမိန္႔ထုတ္ႏိုင္သူေတြကေန ေၾကညာျပီး လိမ္တာမ်ိဳးက တျခားနယ္ပယ္မွာ ရခ်င္ရပါမယ္။ ေဆးေလာကမွာေတာ့ အသက္နဲ႔ ကစားတာဘဲ။
HIV တို႔ B ပိုး၊ C ပိုးတို႔၊ ေနာက္ျပီး ၀က္တုပ္ေကြးတို႔ရန္ေၾကာင့္ လက္အိပ္နဲ႔ ႏွာေခါင္းစီးေတြ ဖက္ရွင္လို ျဖစ္လာေစခဲ့တယ္။ ဒီဖက္ရွင္ကို တြင္က်ယ္ေစခ်င္ပါတယ္။ လက္အိတ္စြပ္တာက ေသြးကတဆင့္ ကူးစက္လာမဲ့ ေရာဂါပိုးရန္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဘို႔နဲ႔ သူမ်ားေတြကိုပါ မကူးေစဘို႔အတြက္ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းစည္း တပ္တာဟာ အသက္ရွဴလမ္းကေန ၀င္မဲ့၊ ထြက္မဲ့ ပိုးေတြ မကူးေအာင္ပါ။
ေရာဂါပိုးေတြအတြက္ သံုးတဲ့ေဆးက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ကိုယ္ထဲ၀င္ျပီးသားနဲ႔ ၀င္လာမဲ့ပိုးေတြအတြက္ ပါးစပ္ကေန ေသာက္ရ၊ အသားထဲ-ေသြးေၾကာထဲ ထိုးရတဲ့ ေဆးေတြကို Antibiotics ပဋိဇီဝေဆး လို႔ ေခၚတယ္။ အခုေရးမွာက အျပင္ကေနသာ သံုးရမဲ့ ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ Antiseptic ဆိုတာေတြက သက္ရွိ (တစ္႐ွဴး) နဲ႔ အေရျပားေတြကုိ Infection ေရာဂါပိုးဝင္မွာ၊ Sepsis အနာရင္းမွာ၊ Putrefaction ပုတ္သြားမွာတို႔ မျဖစ္ေစေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ ေဆးေတြပါ။ တခ်ိဳ႕ Antiseptic ေတြက ပိုးေတြကို သတ္ျပစ္ႏိုင္ၿပီး၊ အခ်ိဳ႕က မ်ိဳးပြါးမွာကို တားဆီးႏိုင္တယ္။ Disinfectants ကေတာ့ သက္မဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚရွိတဲ့ ပိုးမႊားေတြကို ႏိုင္တယ္။ ပိုးမႊားႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြကို ျခံဳျပီး Antimicrobial ေခၚတယ္။ Antibacterials ေတြက (ဗက္တီးရီးယား) ေတြကို ႏိုင္တဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္ၾကျပီး၊ Microbicides ေတြကေတာ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) ကိုပါ ႏိုင္တယ္။
ပိုးသန္႔ေဆးေတြကို လြယ္လြယ္မွတ္မိေအာင္ Antiseptic 1-2-3 လို႔ သင္ေပးတယ္။ (၁) ဆပ္ျပာနဲ႔ ေရ၊ (၂) အရက္ျပန္ နဲ႔ (၃) အိုင္အိုဒင္းတို႔ ျဖစ္တယ္။ ခြဲခန္း၊ ေမြးခန္း၊ ေဆးထည့္ခန္းေတြအတြက္ ဥပေဒသတခုေပါ့။
ဆပ္ျပာေပၚလာတာ အင္မတန္ ေက်းဇူးၾကီးပါတယ္။ ခြဲစိတ္ခန္းမ၀င္ခင္၊ အနာဒဏ္ရာ မကိုင္ခင္ လက္အရင္ေဆးရတယ္။ ဆပ္ျပာနဲ႔အတူ Brush နဲ႔ တံေတာင္ဆစ္အထိ အျပန္အလွန္ တိုက္ပါ။ Brush အေမႊးက မၾကမ္းရဘူး။ မႏုေစရဘူး။ ေဆးရံုသံုး လက္ေဆး (ဘရပ္ခ်္) ရွာမရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ အလွအပပစၥည္းေတြ ေရာင္းတဲ့ဆိုင္က အေနေတာ္ Brush ကို သံုးႏိုင္တယ္။ အထက္က ေအာက္ကို က်ေနတဲ့ Tap ကလာတဲ့ေရနဲ႔ ေဆးမွ ေကာင္းတယ္။ ေရပိုက္ေခါင္းကို တံေတာင္ဆစ္နဲ႔သာ ျပန္ပိတ္လုပ္ႏိုင္ဘို႔ စီမံထားရတယ္။ လက္အိပ္စြပ္ျပီးသား၊ ေဆးျပီးသားလက္ရဲ႕ အဖ်ားပိုင္းက ဘယ္ေတာ့မွ တံေတာင္ဆစ္ေအာက္မွာ မရွိေစရဘူး။ ဆရာေကာင္းတပည့္ ဟုတ္-မဟုတ္ ၾကည့္တာနဲ႔ သိတယ္။
Dettol က ေဆးခန္းေရာ အိမ္ေတြမွာပါ အသံုးအမ်ားဆံုး Antiseptic ျဖစ္တယ္။ ဒီထဲမွာ Chloroxylenol ဆိုတာပါတယ္။ ဥပေဒသ (၁) အစား သံုးႏိုင္တယ္။
ဥပေဒသ (၂) Alcohol အရက္၊ Ethanol အရက္ျပန္၊ Isopropanol (70% Ethanol) ကို ေဆး႐ံု-ေဆးခန္းသံုး Surgical alcohol လို႔ ေခၚတယ္။ ေဆးမထိုးခင္၊ မခြဲစိတ္ခင္ အေရျပားကို ပိုးသန္႔ေပးဘို႔ ျဖစ္တယ္။ “အနာထဲ သြားမထည့္ရပါ။” “သက္မဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေတြအတြက္ မသံုးရပါ။” HIV, Hepatitis B, Hepatitis C ပိုးေတြအတြက္ ပိုျပင္းတဲ့ (80% Ethanol + 5% Isopropanol) ကို သံုးရတယ္။ Fungal မိႈ၊ Bacterial spores နဲ႔ Hepatitis A ပိုးေတြအတြက္ အရက္ျပန္က အသံုးမက်ပါ။
ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္မယ္ ပစၥည္းဆိုတာ ရွားလြန္းလို႔၊ ေဆးရံုေတြမွာ အေျခခံအက်ဆံုး အရက္ျပန္၊ ဂြမ္း၊ ပတၲီးေတြ မလံုေလာက္တဲ့ျပင္ အျပင္မွာေတာင္ ၀ယ္မရဘူး။ ေမွာင္ခို အရက္ဖိုေတြကိုဘဲ အားကိုးၾကရတယ္။ နံသလား မေမးနဲ႔။ မရွိေတာ့လည္း သံုးရတာဘဲ။ (ေဟာလီ၀ုဒ္) ရုပ္ရွင္ေတြမွာေတာ့ ဇာတ္လိုက္ ဒဏ္ရာရရင္ (၀ီစကီ) ကို အနာေပၚ ေလာင္းခ်ျပီး၊ မ်က္ႏွာကို ရံႈ႕မဲ့ျပရတယ္။ အမွန္က ခ်က္အရက္ျဖစ္ျဖစ္ (စေကာ့ခ်္) ျဖစ္ျဖစ္ ေဆးခန္းသံုး အရက္ျပန္ေလာက္ မေကာင္းဘူး။ (မီသိုင္း) ထည့္ထားတဲ့ အရက္ကမွ စိတ္ခ်ရတယ္။ သြားေတာ့ မေသာက္နဲ႔။ ပါးနပ္သူေတြက အရက္ျပန္ကုိ ဆားခပ္ေသာက္တယ္။ အသက္ေတာ့ မရွည္ပါ။
ဥပေဒသ (၃) အိုင္အိုဒင္းကို Betadine, Povidone-Iodine နာမည္ေတြနဲ႔ လာတယ္။ ေဆးရံု-ေဆးခန္းေတြမွာေတာ့ Iodine ကုိ Alcohol နဲ႔ေရာျပီး၊ 2% ကို သံုးရတယ္။ ဒိထက္ ျပင္းရင္ ေလာင္ေစတတ္တယ္။ အရက္ျပန္လိုဘဲ အနာထဲ မထည့္ရဘူး။ အနာေဘးက အေရျပားကိုသာ သန္႔ေပးဘို႔ သံုးရတယ္။ Tincture of Iodine (2-7% Sodium iodide or Potassium iodide) ေခၚတာက (အိုင္အိုဒင္း) ကို Ethanol နဲ႔ ေရာထားတာ ျဖစ္တယ္။ Tincture of benzoin ဆိုတာက (အိုင္အိုဒင္း) မပါဘူး။ အနာေသးေသးေတြကို ထည့္တဲ့ေဆး။ ေနာက္ျပီး (တိပ္)၊ (ပလာစတာ) ေတြ ပိုကပ္ေစေအာင္လည္း သံုးႏိုင္တယ္။ Povidine ဟာ ေရနဲ႔ စပ္ထားတဲ့ Iodine 10% ျဖစ္ၿပီး ပိုေကာင္းတယ္။ “Abscess ျပည္တည္နာ တခုကုိ ဘယ္ေလာက္ ေသးေသး (အိုင္အိုဒင္း) မရွိရင္၊ မခြဲပါနဲ႔။”
တျခားအမ်ိဳးအစာေတြပါ စံုေအာင္ေရးပါရေစ။ Lugol's solution (Lugol's iodine) က Antiseptic and Disinfectant ပိုးသန္႔ေဆးျဖစ္တယ္။ Iodine 5% နဲ႔ Potassium iodide 10% ကို ေရ 85 % မွာ ေဖ်ာ္ထားျပီး၊ ေသာက္ေရ သန္႔ေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္။ (အိုင္အိုဒင္း) နည္းလို႔ လည္ပင္းၾကီး ေနသူေတြကိုလည္း ေပးတယ္။ ျပင္သစ္ဆရာ၀န္တဦး နာမည္ကို ဂုဏ္ျပဳထားတာပါ။
Boric acid Antiseptic ပိုးသန္႔ေဆးကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွာ Yeast ပိုးဝင္တာကို သန္႔ေပးႏိုင္တယ္။ Chlorhexidine 0.2-4.0% ေဆးမထိုးခင္၊ မခြဲစိတ္ခင္ အေရျပားကို သန္႔ေပး၊ ဆီးအိမ္သန္႔ေပး၊ အနာကို ေဆးေပးရာေတြမွာ သံုးရတယ္။ Gentian violet (Methylrosanilinium chloride) ခရမ္းေရာင္ေဆးကို ပါးစပ္နာ၊ မွက္ခရုနာ၊ မီးေလာင္နာ၊ ႏို႔နာ၊ အားကစားသမား ေျခေထာက္၊ ေပြး၊ မိႈေရာဂါေတြမွာ သံုးႏိုင္တယ္။ Hydrogen peroxide 3-6% အနာသန္႔ရွင္းဘို႔၊ ပါးစပ္ေဆးဘို႔၊ ဆီးအိမ္သန္႔ေပးဘို႔အတြက္ သံုးရတယ္။ နားျပည္ယိုတာ၊ အနာေတြ ညစ္ပတ္ေပေရေနတာမွာ ဒီေဆး ထည့္ရင္ အျမွဳတ္ထျပီး သန္႔ရွင္းလာမယ္။ Hydroxyquinoline sulphate အနာေဆးဘို႔၊ ပါးစပ္ငံုဘို႔၊ အေရျပား သန္႔ဘို႔ သံုးရတယ္။
Carbolic (ကာေဘာလစ္) ဆပ္ျပာက အသင့္အတင့္သာျပင္းတဲ့ Disinfectant ျဖစ္တယ္။ Phenol (carbolic acid) ဟာ Germicidal ျဖစ္တယ္။ ၾကမ္းျပင္၊ ေဆးခန္းသံုး ပစၥည္းေတြသန္႔ဘို႔ သံုးတယ္။ (ဂ်ိဳးဇက္-လစ္စတာ) ကေန စသံုးခဲ့တဲ့ သမိုင္း၀င္ ပိုးသန္႔ေဆးပါ။ Phenolics ဆိုတာေတြက ပါးစပ္ေဆး-လက္ေဆးတဲ့ ေဆးရည္ေတြထဲမွာ ထည့္သံုးတယ္။ Potassium permanganate (KMnO4) ကို ေရကူးကန္ သန္႔ေပးဘို႔ သံုးတယ္။ ေရကူးကန္ထဲ မဆင္းခင္ ေျခေထာက္ ကိုလည္း ဒါနဲ႔ေဆးရတယ္။ ပါးစပ္ေဆးဘို႔လဲ သြားေဆးခန္းေတြမွာ သံုးတယ္။ အမိႈက္ပံုေတြ သန္႔ေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္။
ဘာေဆးမွမရွိလဲ ဟင္းခပ္တဲ့ဆားကို ေရနဲ႔ေဖ်ာ္ျပီး Sodium chloride ဆားရည္ကို ပါးစပ္ေဆးဘို႔ သံုးႏိုင္တယ္။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အသီးေတြကို ဆားရည္ထဲမွာ ခဏစိမ္ထားရင္ ပိုးသန္႔စင္တယ္။ အစိမ္းတို႔ျမွဳပ္စားႏိုင္တယ္။
“ခြ်တ္ေဆး” လို႔ေခၚတဲ့ အ၀တ္၊ ျခည္ခင္ေတြကို အေရာင္ခြ်တ္ေပးတဲ့ေဆးကို အရပ္ထဲက လူေတြပါ သိၾကတယ္။ Bleaching powder ေခၚတယ္။ Chlorinated Lime လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ေသာက္ေရ သန္႔ေအာင္ ေရတြင္း၊ ေရကန္ေတြထဲ ဒီေဆး ခပ္တယ္။ (ကလိုရင္း) နံ႔ေလးရေနတာဟာ ေရေမႊးထက္ သာတယ္။ ျပည္သူ႔ေဆးရံုေခတ္က ေဆးရံုေတြမွာ ေစ်းခ်ိဳတာ ရွာသံုးၾကရတယ္။ ဒီေဆးမံႈ႕နဲ႔ Boric acid ကို ေရာျပီး Eusol (Calcium hypochlorite + 0.25% w/v of Chlorine + Boric acid) အနာေတြကို ေဆးထည့္ဘို႔ သံုးရတယ္။ (ကြန္ေပါင္ဒါ) ကေနေဖ်ာ္ျပီး၊ စဥ့္အိုးထဲမွာ ထားရတယ္။ ၾကာၾကာ အထားမခံဘူး။ အသစ္ျပန္ေဖ်ာ္ရမယ္။ ၾကမ္းျပင္လိုေနရာေတြကို သန္႔ေစခ်င္ရင္ မ်က္ႏွာျပင္ကို သန္႔ေပးျပီးမွ Bleach နဲ႔ ပိုးသန္႔ေစရတယ္။ တိရစၧာန္ေတြရဲ႕ ဆီးအပါအ၀င္ အညစ္အေၾကးေတြကို အရင္ဖယ္ျပီးမွ Bleach နဲ႔ ေဆးပါ။
အိမ္မွာ TB, Hepatitis B, Hepatitis C လူနာရွိရင္ Chlorine Bleach 5.25% Sodium hypochlorite ကို ေရ ၁၀ ဆ၊ ေဆး ၁ ဆ ေရာတာကို ေဆာင္ထားရတယ္။ ေသြး၊ အန္ဖတ္၊ ကိုယ္ကထြက္တဲ့ အရည္မွန္သမွ်ကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ဘို႔ သံုးႏိုင္တယ္။ ေရာျပီးသားကို အၾကာၾကီး ထားလို႔မရဘူး။ ခ်က္ခ်င္း ထိေရာက္တာ မ်ားေပမဲ့ မိနစ္ ၂၀ အထိ ဆိုမွ စိတ္ခ်ရတယ္။ Fungus မိႈ၊ ေတာ္ေတာ့ ေဆးမတိုးတဲ့ Bacteria (Staphylococcus, Enterococcus) ပိုးေတြအတြက္ပါ သံုးႏိုင္တယ္။ Spores ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ မရဘူး။ TB ပိုးကို ေသေစဘို႔ ၅ ဆ ၁ ဆ ဒါမွမဟုတ္ ၂ ဆခြဲ ၁ ဆ ေရာရတယ္။
ကိုယ္တြင္း-ကုိယ္ပ ပိုးကင္းစင္ၾကပါေစ။
Dr. တင့္ေဆြ
Posts
