(Ca Cx) သာအိမ္အ၀ ကင္ဆာ

“ကဲယံုခ်င္ယံု မယံုခ်င္ေန” ဆိုတဲ့ထဲမွာ ကင္ဆာရဲ႕သမိုင္းလဲ ပါတယ္။ ဟိုေရွးေရွးကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ေရာဂါ ျဖစ္လို႔ပါ။ ဘီစီ ၁၅၀၀ က အီဂ်စ္ Papyrus ေရွးေဟာင္းစာမွာ ရင္သားကင္ဆာ လူနာ ၈ ေယာက္ကုိ ကုသတယ္လို႔ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့တယ္။ ကင္ဆာကို နာမယ္ စေပးခဲ့သူကေတာ့ ေဆးပညာဖခင္ၾကီးလို႔ သတ္မွတ္ခံရတဲ့ Hippocrates ျဖစ္တယ္။ ဘီစီ ၄၀၀ တံုးက (ဟစ္ပိုခေရးတီးစ္) ကေန သားအိမ္ကင္ဆာ “ကုရာနတၴိ”လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။

ေဆးပညာ မသင္ဘူးလို႔ ေရာဂါေတြအေၾကာင္း သိပ္မသိေပမဲ့၊ ေဗဒင္ကိုေတာ့ ပိုသိၾကမယ္ ထင္ပါတယ္။ ကင္ဆာ နာမယ္ဟာ ေဗဒင္ကေန လာတာပါ။ ဇြန္ ၂၁ ကေန ဇူလိုင္ ၂၂ ရက္အတြင္း ေမြးဖြါးသူေတြရဲ႕ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီခြင္ ရုပ္ဟာ ျမန္မာလို ပုဇြန္လံုး (ကရကဋ္)၊ အဂၤလိပ္လို Cancer zodiac sign 'The Crab' မဟုတ္ပါလား။ ေဗဒင္ေဟာရရင္ သူတို႔ဟာ စိတ္ သိပ္လႈတ္ရွားသူေတြေပါ့။ ဒီအရုပ္နဲ႔ ကင္ဆာ ဘယ္လို ဆက္စပ္သလဲ။ အရုပ္ကို ေသေသျခာျခာ ၾကည့္ပါ။ ေျခေထာက္ေတြ အမ်ားၾကီး မဟုတ္လား။ ကင္ဆာက အဲလိုဘဲ ဟိုေရာက္ ဒီေရာက္ သြားလြန္းလို႔၊ ျဖစ္တဲ့ေနရာတြင္ မကဘဲ ကူးစက္ေစတဲ့ အဓိပၸါယ္ကို ေဖၚညႊန္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အိႏၵိယမွာ Chaini Khaini (ခိုင္နီး)ဆိုတဲ့ ငံုေဆးကို ေရာင္းတဲ့အခါ ကင္ဆာအႏၲရာယ္ရွိတယ္လို႔ သိေစအာင္ အရုပ္ကိုပါ ပံုႏွိပ္ျပီးမွ ေရာင္းေစတယ္။ လြဲေနတာက ပုဇြန္လံုးရုပ္ မဟုတ္ဘဲ ကင္းျမီးေကာက္ ျဖစ္ေနတယ္။ ကင္းျမီးေကာက္ Scorpio ဆိုတာကလဲ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီခြင္ ရုပ္ျဖစ္တယ္။ ဒီလူမ်ိဳးေတြက ေအာက္တိုဘာ ၂၃ နဲ႔ ႏို၀ဘၤာ ၂၂ ၾကား ဖြါးသူမ်ားပါ။ ေဗဒင္အရ ပဋိပကၡနဲ႔ ေမြးလာသူေတြလို႔ ဆိုပါတယ္။ အေ၀းၾကီး သြားရွာစရာ မလိုဘူးေနာ္။ သိပ္မလြဲဘူးလို႔ေတာ့ ေျပာရမလား၊ Scorpion ဆိုတာကလဲ လူကို ေသေစတဲ့ အဆိပ္ရွိ အေကာင္ဘဲ။

အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အျဖစ္မ်ားတာေတြက ရင္သားကင္ဆာ၊ အဆုပ္ကင္ဆာ၊ အူမၾကီးကင္ဆာလို႔ သတ္မွတ္ ရာကေန အခု သားအိမ္အ၀ကင္ဆာဟာ ဒုတိယေနရာ ေရာက္လာျပီ။ ေသေစတတ္တဲ့ ကင္ဆာမွာေတာ့ နံပါတ္ ၅ လိုက္တယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၁ သိန္းမွာ ၁၆ ေယာက္ျဖစ္ျပီး၊ ၉ ေယာက္ ေသဆံုးရတယ္။ တႏွစ္ သန္းတ၀က္ ျဖစ္ေနျပီး၊ ၂ သိန္းခြဲေက်ာ္ ေသနရပါသတဲ့။

အီဂ်စ္သမိုင္းမွာ ရင္သားကင္ဆာကို မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ခဲ့တာက အျပင္ကေန စမ္းၾကည့္လို႔ ရတာေၾကာင့္ ျဖစ္မယ္ ထင္တယ္။ မွန္ပါတယ္ ရင္သားမွာ အလံုး-အၾကိတ္ ရွိ-မရွိ ကိုယ့္ဖါသာကိုယ္ စမ္းတဲ့နည္းရွိတယ္။ သားအိမ္အ၀ဆိုတာက မျမင္ကြယ္ရာ ဟို အထဲထဲမွာ ရွိတာကိုး။ သားအိမ္ရဲ႕ ပါးစပ္လို အ၀ (အေပါက္) မွာ ျဖစ္ရတာ။ သားအိမ္အ၀ ကင္ဆာက အသက္ၾကီးမွ ျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ အသက္ ၂၀ ေအာက္မွာ အနည္းဆံုး ျဖစ္ျပီး။ ၄၅ ကေန ၅၅ အထိအရြယ္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ Jade Goody ဆိုတဲ့ ျဗိတိန္က တီဗြီ မင္းသမီးဟာ ဒီေရာဂါနဲ႔ဆံုးေတာ့ အသက္ ၂၇ ႏွစ္ဘဲ ရွိေသးတယ္။

ကင္ဆာမွန္သမွ် ဘာ့လို႔ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ တိတိက်က် မသိၾကရေသးပါ။ တခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးအစားေတြမွာေတာ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) လို႔ သိေနရပါျပီ။ ၁၉၈၀ က်မွ သားအိမ္အ၀ကင္ဆာရဲ႕ တရားခံဟာ Human Papilloma Virus (HPV) လို႔ သိလာခဲ့တယ္။ (HPV) ဆိုတာ သားအိမ္အ၀ ကင္ဆာ ႏွစ္မ်ိဳးထဲက တမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ဆိုရင္ေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတာကေန ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ေမြးလမ္းမွာ ၾကြက္ႏို႔ျဖစ္တာနဲ႔လဲ ဆိုင္တယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ ေစာေစာပိုင္းမွာ ဘာလကၡဏာမွ မေပၚလို႔ ကင္ဆာ ရွိေနမွန္း မသိႏိုင္ဘူး။ အခ်ိန္အခါမဟုတ္ ေမြးလမ္းကေန ေသြးဆင္းတာ။ ေသြးဆံုးျပီးမွ ေသြးဆင္းတာ။ အတူေနျပီး ေသြးဆင္းလာတာ။ အတူေနတံုး ထူးျပီး နာက်င္တာ။ ေသြးမဟုတ္ဘဲ အရည္ဆင္းတာ။ အနံ႔ဆိုးထြက္တာမ်ိဳးလဲ ရွိႏိုင္တယ္။ အျဖဴ၊ ပန္းေရာင္၊ အနီေရာင္၊ အညိဳေရာင္ေတြလဲ ဆင္းတတ္တယ္။

သိပ္မဆိုးတာက သားအိမ္အ၀ကင္ဆာဟာ ေစာေစာစီစီး မကူးတတ္ဘူး။ ပုဇြန္လံုးက အသြားေႏွးတယ္ မဟုတ္လား။ ေနာက္ဆက္ျဖစ္ရင္ သားအိမ္ကေန ေဘးကူးျပီ။ ကူးရင္လဲ အနီးအနားမ်ားတယ္။ အေ၀းသြားရင္ ေသြးျပန္ရည္လမ္း ကေနကူးတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ေရာက္လာရင္ေတာ့ အစားပ်က္၊ အားယုတ္၊ ပိန္လာမယ္၊ တင္ပါးဆံုတြင္းက နာမယ္၊ ေျခေထာက္နာ-ေယာင္၊ ဆီးလမ္း၊ ၀မ္းသြားလမ္း ထိခိုက္၊ အရိုးနာတာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

လူ-တိရစၧာန္-သစ္ပင္ သက္ရွိေတြရဲ႕ အေသးဆံုးအစိတ္အပိုင္း တခုကို Cell (ဆဲလ္) လို႔ေခၚတယ္။ အေရျပား၊ ၾကြက္သား၊ အရိုး စသျဖင့္ (ဆဲလ္) အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ (ဆဲလ္) မွန္သမွ် အသစ္ ျဖစ္လာၾက၊ ၾကီးရင့္လာၾက၊ ေနာက္ဆံုး ေသၾကတယ္။ “အနိစၥ အျမဲမရွိ၊ ေဖါက္ျပန္ ပ်က္စီးသည့္ သေဘာရွိ၏” ဆိုတာ ေဆးသိပၸံ အလိုအရပါ မွန္တယ္။

(ဆဲလ္)ေတြ အသစ္ေပါက္ဘို႔ မလိုဘဲ ေပါက္လာရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေသရမဲ့(ဆဲလ္)က မေသတာမ်ိဳး ျဖစ္လာရင္ Lump (Tumor) အၾကိတ္ (အလံုး) ႏွစ္မ်ိဳးထဲက တခုခုျဖစ္လာမယ္။ တခုကေတာ့ ကင္ဆာ။ တမ်ိဳးက ကင္ဆာ မဟုတ္တဲ့ အၾကိတ္။

အဲလို မူမမွန္တဲ့ (ဆဲလ္)ေတြ ျဖစ္ေန-မေန သိေအာင္ Pap smear လုပ္ရတယ္။ Pap နည္းဆိုတာက ၁၉၂၈ ကတည္းက စေပၚတယ္။ Pap test စမ္းလို႔ မေကာင္းတာ ေတြ႔ရေပမဲ့ ေရာဂါဟုတ္ မဟုတ္ စမ္းလို႔ ေသျခာမွ ကင္ဆာ ေခၚတယ္။ ကင္ဆာ မျဖစ္ေသးတဲ့ အဆင့္ကို Dysplasia လို႔ ေခၚတယ္။ ေယာက္်ားေတြကို HPV ပိုး ရွိမရွိ စစ္ေဆးလို႔ မရေသးပါ။

Pap smear နဲ႔ ဆရာ၀န္ျပတာကို အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ေတြ ၁ ႏွစ္ တခါ မွန္မွန္လုပ္သင့္တယ္။ Pap test က ေကာင္းေနယံု နဲ႔ေတာ့ မရွိဘူးလို႔ ရာႏွဳန္းျပည့္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ေရာဂါရွိမွန္း ေသျခာေအာင္ ေမြးလမ္းေၾကာင္း စစ္ေဆးတာနဲ႔ စရတယ္။ ၾကည့္တာနဲ႔ကို အေနအထား ေျပာင္းေနတာ ျမင္ရတယ္။ ေသျခာေအာင္ အသားစ ျဖတ္ယူျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ေဆးရတယ္။ Biopsy ေခၚတာေပါ့။

ေရာဂါကို ႏွိမ္နင္းဘို႔ဆိုတာ လူေတြကို အသိရွိေနေအာင္ Awareness လုပ္တာဟာ အေရးပါတယ္။ Screening ေခၚတဲ့ လူေတြကို အစုလိုက္ Pap smear လုပ္ေပးရင္ ေရာဂါျဖစ္တာကို အေစာၾကီးသိရတယ္။ ေကာင္းေကာင္း ကုေပးႏိုင္လို႔ အေသအေပ်ာက္ အေတာ္နည္းလာတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အမ်ဳိးသမီး ၁၀၀၀ ကို Pap Smear စစ္တမ္း ေကာက္ယူ စစ္ေဆးခဲ့ဘူးတယ္။ အဲဒီမွာ သားအိမ္အ၀ကင္ဆာ ျဖစ္စျပဳေနသူ ၅ ေယာက္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရတယ္လို႔ ၈-၄-၁၉၇၀ ရက္ေန႕မွာ က်င္းပတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးသုေတသန ေဆြးေႏြးပြဲမွာ တင္ျပခဲ့ဖူးတယ္။

ကင္ဆာေတြထဲမွာ ကာကြယ္ေဆးရယ္လို႔ရွိတာ ဒီေရာဂါပါ။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ FDA ကေန အသိအမွတ္ ျပဳခဲ့တဲ့ ကာကြယ္ေဆးကို Gardasil လို႔ေခၚတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ Cervarix ပါ။ သားအိမ္အ၀ကင္ဆာ ၇၀% ကိုျဖစ္ေစတဲ့ HPV ႏွစ္မ်ိဳးအျပင္ တျခား လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ ေရာဂါေတြကိုပါ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ၉၂-၉၈% ထိေရာက္တယ္။ သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတာမ်ိဳးနဲ႔ မၾကံဳႏိုင္ေသးတဲ့ အသက္ ၉ ႏွစ္သမီးကေန ၂၆ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးေတြကို ျပစ္မွတ္ထားျပီး ထိုးေပးတယ္။ မုဒိတာပြါးပါေလ။ ကိုယ့္ဆီအတြက္ ခက္တာက ဆင္းရဲသူေတြ အျဖစ္မ်ားရတဲ့အထဲ ေဆးေစ်းက ၾကီးလွတယ္။

က်န္းမာေရး (ဘေလာ့ခ္)မွာ ဒီေရာဂါအေၾကာင္း တင္တံုးက ျပည္တြင္းက ဆရာ၀န္တဦးကေန (ကြန္မင့္)မွာ ေရးလာတာတခု ရွိတယ္။ “ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ HPV ကာကြယ္ေဆးထိုးဘို႔ အခက္အခဲေတြ ရွိေနပါတယ္။ လူအမ်ားစုက အဲဒီ ဗဟုသုတ နည္းေနၾကျပီး၊ ေဆးတလံုး က်ပ္ ၅ ေသာင္းေလာက္ ေပးေနရတယ္။ အစိုးရက ျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔မ်ားကျဖစ္ျဖစ္ တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရင္ သားအိမ္အ၀ ကင္ဆာ ျဖစ္ရတာကို အေတာ္ၾကီး ကယ္တင္ႏိုင္မယ္”။ ေနာက္ဆရာတေယာက္ ေရးတာကေတာ့ “ေဆးတလံုးကို ၈၆၀၀၀ ကုန္က်ျပီး၊ စုစုေပါင္း ၃ လံုးထိုးရင္ က်ပ္ေငြ ၂ သိန္း၊ ၄ ေထာင္ က်ပါတယ္”။

ေရာဂါျဖစ္ရင္ ၁-၂-၃-၄ ဆိုျပီး၊ အဆင့္ေတြ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ကုသတဲ့အခါလဲ အဆင့္လိုက္ ကုရတယ္။ ေစာေစာသိ၊ ခ်က္ခ်င္းကုရင္ ေပ်ာက္ပါတယ္။ အဆင့္ ၁ ကို သားအိမ္ထုတ္ေပးရတယ္၊ သားအိမ္ေဘးက ေသြးျပန္ရည္ အၾကိတ္ေတြကိုပါ ထုတ္ရတာလဲရွိတယ္။ ကေလး ရခ်င္ေသးသူမ်ားဆိုရင္ (LEEP) နည္း လုပ္ေပးရတယ္။ အဆင့္၁ ေနာက္ပိုင္း ေရာက္ေနရင္ အားလံုးကုန္ထုတ္နည္း နဲ႔ ဓါတ္ကင္တာ လုပ္ေပးတယ္။ အဆင့္ ၂ ေရာက္ေနရင္ ဓါတ္ကင္တာနဲ႔ ေဆး၀ါးနဲ႔ ကုေပးတာ ေရာတယ္။ တခ်ိဳ႕လဲ ခြဲစိတ္တာပါ လုပ္ရတယ္။ ၂၀၀၆ ကတည္းကသံုးေနတဲ့ေဆး ၂ မ်ိဳးကေတာ့ Hycamtin နဲ႔ Cisplation တို႔ျဖစ္တယ္။

ကင္ဆာလူနာမွန္သမွ် ၅ ႏွစ္အထိ အသက္ရွင္သူ ရာႏွဳန္းဘယ့္ေလာက္ရွိလဲ ဆိုတာနဲ႔ အဆိုးအေကာင္း ခဲြျခား သတ္မွတ္တယ္။ အဆင့္ေစာေလ ေကာင္းေလ။ အဆင့္ ၁ ဆိုရင္ ၈၀-၉၀%။ ၂ ေတြက ၆၅-၇၀%။ ၃ က ၂၅-၃၀% နဲ႔ ေနာက္က်တဲ့ ၄ က ၁၅% ျဖစ္တယ္။

ျပည္တြင္းထုတ္ မဂၢဇင္းတခုမွာ ေရးတာရွိတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းလို႔ သံုးႏံႈးတယ္။ “ကိုယ့္လူက ပါးစပ္ထဲ လက္ထည့္ရင္ေတာင္ မကိုက္တတ္ဘူး” လို႔ေျပာၿပီး၊ ေရာဂါလကၡဏာ ေပၚလာသူ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဒုနဲ႕ေဒး။ ပါတနာ (သို႔) ခင္ပြန္းက ေပ်ာ္ပါးလို႔ ဘဝနစ္မြန္းခဲ့ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြလဲ ရွိသလို ပါတနာ (သို႔) ခင္ပြန္းကို အႂကြင္းမဲ့ ယံုၾကည္မိလို႔ ေနာက္ဆံုး ဓားစာခံျဖစ္သြားတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြလဲ တပံုႀကီးပါ။ တိုးတက္လြန္းၿပီး၊ စိတ္မခ်ရတဲ့ ေခတ္ႀကီးထဲမွာ ဘယ္သူ႔ ဘယ္သူကိုမွ ယံုဖို႔ မခက္ေပဘူးလား” တဲ့။

ကြန္ဒြန္း (Condoms) သံုးတာ ဒီေရာဂါအတြက္ပါ ေကာင္းတယ္။ တကယ္လို႔ အေဖၚမွာ ၾကြက္ႏို႔ရွိေနရင္ ဆက္ဆံဘို႔ ျငင္းသင့္တယ္။ သားအိမ္အ၀ကင္ဆာဟာ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံသူေတြ အျဖစ္မ်ားလို႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ား သတိထားၾကပါ။ ကေလး အေမြးမ်ားသူေတြမွာလဲ ပိုျဖစ္တတ္လို႔ မိသားစုစီမံကိန္း လုပ္ၾကပါ။ ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္ၾကရတယ္။ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ေနႏိုင္ေအာင္ ဒုတိယ-တတိယႏိုင္ငံမ်ား သြားခ်င္ သြားပါေလ။ အေဖၚမ်ားမ်ားနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလို႔ အတူေနအေဖၚ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းသင့္တယ္။ တလင္-တမယားစနစ္ကို အေလးအနက္ ျပန္ထားသင့္ေနျပီ။

Dr. တင့္ေဆြ
၅-၁၂-၀၉

Related Posts :