ေယာက္်ား ေဖါင္စီး၊ မိန္းမ မီးေန

ကေလးမီးဖြါးရတာ ဘယ့္ေလာက္ အႏၲရာယ္မ်ားလဲဆိုတာကို တင္စားေျပာလိုက္တဲ့ စကားပါ။ အေတာ္ကို မွန္ပါတယ္။ တကမာၻလံုး ၁ ႏွစ္ ၁ ႏွစ္၊ သန္းတ၀က္မက ကေလးမီးဖြါးရင္း ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြ ေသေနရဆဲပါ။ ဟိုအရင္ ေခတ္ေဟာင္းသမိုင္းမွာ ၁၀၀ မွာ ၁ ေယာက္ ေသခဲ့ႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ၾကတယ္။ ၁၈၀၀ ခုႏွစ္မ်ား ကေတာ့ အဆိုးဆံုးမို႔ ၄၀%ေတာင္ ေသဆံုးရသတဲ့။ ၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ၁% ရွိခဲ့တယ္။

ကေလးဖြါးရင္း မိခင္ေတြ ဘာ့လို႔ ေသဆံုးရသလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမယ္ ေသြးသြန္ (ေသြးလြန္) တာက ထိပ္ဆံုးကပါ။ ေရာဂါပိုး၀င္တာက ဒုတိယ၊ ကိုယ္၀န္ပ်က္တာျဖစ္ျဖစ္ ဖ်က္တာျဖစ္ျဖစ္ မွားလို႔ ေသရတာကလဲ အေရအတြပ္မွာ ဒုတိယအဆင့္နဲ႔ အတူတူဘဲ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တံုး ကိုယ္ေတြေရာင္ ေသြးဖိအားေတြ တက္တဲ့ ကိုယ္၀န္ ေသြးဆိပ္တက္ ေရာဂါ ဆိုတာက တတိယ လိုက္တယ္။ ေမြးလမ္းကေန မေမြးႏိုင္လို႔က စတုတၴေနရာမွာ ရွိတယ္။

“ေယာက္်ား ေဖါင္စီး၊ မိန္းမ မီးေန” ဒီစကားက ေပၚတာ ၾကာျပီနဲ႔ တူပါတယ္။ ကေန႔ေခတ္မွာ ကေလး မီးဖြါးရတာက အဲေလာက္ အဖိတ္အစင္ မမ်ားေတာ့ပါ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေပၚလာတာရယ္၊ ေသြးသြင္း ေပးႏိုင္လာတာရယ္၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြကို ပိုျပီး ေကာင္းေကာင္း ေစာင့္ေရွာက္ေပးႏိုင္လာတာေတြေၾကာင့္ မေအေတြ အေသနဲလာရတာပါ။ အရင္ေလာက္ သိပ္မဆိုးေတာ့ဘူးေပါ့။

ဆိုးတယ္၊ မဆိုးဘူးဆိုတာကို တိတိက်က်ေျပာရင္ ေဆးပညာမွာ maternal mortality ratio (MMR) လို႔ ေခၚတာနဲ႔ စာရင္းေကာက္ တြက္ခ်က္ရတယ္။ ကေလး ၁ သိန္းေမြးတိုင္း ေမြးရင္းေသဆံုးရတဲ့ မိခင္ ဘယ္ေလာက္ ရွိလဲဆိုတာကို ေျပာတာပါ။

ကေလးမီးဖြါးျပီး ေသတယ္ဆိုတာ အဆန္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သိဒၶတၴေမြးျပီး၊ မယ္ေတာ္ မဟာမာယာေဒ၀ီ လဲ လုမၺိနီသာေမာ အင္ၾကင္းေတာထဲမွာ ေသဆံုးခဲ့ရတာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္က တကဲ့ အျဖစ္အပ်က္ပါ။ ပံုျပင္ေတြ၊ ၀တၴဳေတြထဲမွာလဲ တကူးတက ထည့္ေရးၾကတာ ေတြ႕ရပါမယ္။ မင္းသမီးေလး (စႏိုး၀ိႈက္) အေမက ဆံုးသြားလို႔ ဘုရင္က ေနာက္မိန္းမ ယူရတာက ေခ်ာေတာ့ ေခ်ာေပမဲ့ စိတ္က အက်ဥ္းတန္၊ ကေ၀ပညာလဲ တတ္သတဲ့။ စစ္နဲ႔ျငိမ္းခ်မ္းေရး ထဲမယ္ မင္းသား (အင္ဒရူး) ဇနီးဟာ သားေလး (နီကိုလိုင္) ကို ေမြးျပီး ေသဆံုးသြားရတယ္။ (အိုလီဗာ တြစ္) ကလဲ မိတဆိုးဘဲ မဟုတ္လား။

ရုပ္ရွင္ေတြမွာလဲ ပါတာဘဲ။ (ေဇာရိုး မ်က္ႏွာဖံုး)ထဲမယ္ လူဆိုးၾကီး (ရဖယ္လ္ မြန္တဲရိုး)ကေန (အလီနာ) အေမကို ျပစ္သတ္၊ ကေလးေမြရင္း ေသရတာလို႔ လိမ္ေျပာျပီး၊ ေမြးစားခဲ့တယ္။ (ဟယ္ရီေပၚတာ) ထဲမွာလဲ (ေလာ့ဒ္ ဗိုလ္ဒမ္ေမာ့တ္) ရဲ႕အေမ (မာရုပ္ ေဂါက္-ရစ္ဒယ္လ္) ကလဲ ကေလးေမြးျပီး ေသသြားရတယ္။

ထင္ၾကမဲ့အတိုင္း အဆိုးမွန္သမွ် အာရွ၊ အာဖရိကမွာဘဲေပါ့။ အေကာင္းဆံုးက အေအးဆံုးျဖစ္တဲ့ အိုက္စလန္ မွာ ၁ သိန္း ေမြးလို႔ ၁ ေယာက္ေတာင္မွ မေသဘူးတဲ့။ အေမရိကားမွာေတာ့ ၁၁ ေယာက္ေသတယ္။ ေသရတဲ့ မိခင္ ၉၀-၉၉% က ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာပါ။ ဗမာျပည္ဟာ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ကတည္းက စာရင္း၀င္ခဲ့ရျပီး၊ ကေန႔အထိ ျပန္မထြက္ႏိုင္ေသးတဲ့ အဆင္းရဲဆံုးတိုင္းျပည္ LDC ျဖစ္တယ္။ ခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြထက္ LDC ေတြက အဆ ၃၀၀ ပိုဆိုးပါသတဲ့။ ဒါ့ေၾကာင့္လဲ “မိန္းမမီးေန” ဆိုတာကို ဗမာစကားနဲ႔ တိတိက်က် ရွိေနေသးတာ ျဖစ္မွာေပါ့။

ကုလသမဂၢ အဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ WHO, UNICEF, UNFPA နဲ႔ ကမာၻ႔ဘဏ္တို႔က ျပဳစုထားတဲ့ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ စာရင္း အရဆိုရင္ ကေလး ၁ သိန္းအရွင္ေမြးရင္ မီးတြင္း ေသဆံုးရတဲ့ မိခင္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္တာ ၆၅ ႏိုင္ငံ ရွိတဲ့ထဲမယ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၅၁၀ နဲ႔ပါတယ္။ ပိုဆိုးတာက ၁၀၀၀ ေက်ာ္ရွိတာ ၃၃ ႏိုင္ငံ၊ ၂ ေထာင္ေက်ာ္ ၆ ႏိုင္ငံနဲ႔ ဘိတ္ဆံုးဟာ ၃၇၀၀ နဲ႔က (ဆာရာလီအြန္) ျဖစ္တယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာက သုေတသနဆိုတာ အေတာ္ၾကီး နည္း၊ အေတာ္ၾကီး ခက္ခဲေနေသးတယ္။ တာ၀န္ရွိသူေတြကေနသာ ကိုင္တြယ္ ထုတ္ျပန္ေလ့ရွိတဲ့အျပင္ မေကာင္းတဲ့ စာရင္းဆို မျပတတ္တဲ့ အက်င့္က ပါေနတယ္။ တာ၀န္ရွိသူေတြလို႔ ေျပာတာကိုက မွားေနတယ္။ က်န္းမာေရး ျပႆနာကို ေကာင္းမြန္ တိုးတက္ေအာင္ ေျဖရွင္းရာမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးနယ္မွာ လုပ္ေနၾကသူေတြခ်ည္းနဲ႔ မလံုေလာက္ပါ။

မေအေတြ အေသနဲလာရတဲ့ တျခား အေရးၾကီးတဲ့ အေၾကာင္းတခုကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ပိုဂရုစိုက္ေပးဘို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအျမင္၊ လူမႈေရးအသိ ေကာင္းလာလို႔ ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႔ အစည္းေတြ၊ လူမႈေရး အသင္း အပင္းေတြ၊ အမ်ိဳးသမီး အစုအစည္းေတြဟာ ေနရာတိုင္းမွာ အေရးပါလွပါတယ္။ သူ႔အသိစိတ္နဲ႔သူ ဖြဲ႔ၾကရတာျဖစ္ဘို႔လဲ လိုပါမယ္။

CEDAW လို႔ေခၚတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈမ်ိဳးစံု ပေပ်ာက္ေရး ေကာ္မတီဆိုတာရွိတယ္။ ကုလသမဂၢ ေအာက္ကပါ။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္က ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ကေန ၁၀၀၀ မွာ ၁ ေယာက္ ေသေနတာက ၂၀၀၀ မွာ ၁ ေယာက္သာ ေသေအာင္ လုပ္မယ္လို႔ နယူးေယာ့မွာ ကတိေပးခဲ့တယ္။ ဘယ္ေလာက္ ေကာင္းသလဲ။

လက္လွမ္းမီသေလာက္ စာရင္းလိုက္ရွာေတာ့ ၁၉၉၅ မွာ MMR ၁၇၀ ေယာက္လို႔ UNDP စာရင္းတခုမွာ ေတြ႕တယ္။ ၁၉၉၉ တံုးက (ဆာေဗး)လုပ္ေတာ့ ၂၅၅ ေယာက္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ထပ္ ေတြ႔ရတာက ၁၉၉၀ မွာ ၅၈၀၊ ၂၀၀၀ မွာ ၃၆၀၊ ၂၀၀၇ မွာ ၃၂၀ ဆိုျပီး ေတြ႕ရတယ္။ ဒီထဲမွာ ၁၉၉၅ နဲ႔ ၁၉၉၉ က စာရင္းေတြကို ထည့္မေရးတာ သတိထားမိမွာပါ။ ေနာက္ႏွစ္ေတြမွာ ပိုဆိုးသြာတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနလို႔ စာရင္း မသြင္းေတာ့တာနဲ႔ တူတယ္။ မီးတြင္းမွာ ေသသြားရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စာရင္းေတာင္ အသြင္းမခံရပါလား။

သတင္းတို႔၊ စာရင္းတို႔ ထုတ္ျပန္ေတာ့ အရင္စာရင္းနဲ႔ ေနာက္စာရင္း ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ “တိုးတက္၊ ေကာင္းမြန္၊ ေအာင္ျမင္တယ္” ဆိုတာကို သိပ္ေျပာခ်င္ၾကတယ္။ အေကာင္းေတြ တိုးလာေစ၊ အဆိုးေတြ နည္းလာေစဆိုမွ မ်က္ႏွာပန္းက လွမွာကိုး၊ သတိၾကီးၾကီး ထားတတ္ၾကတယ္။ သတိၾကီးတယ္ဆိုတာ ေကာင္းတာေပါ့။ သတင္းေရးသူေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသလို ကိုးကားတာကလဲ တမ်ိဳးတမ်ိဳးၾကီး ျဖစ္ေနမွာပါဘဲ။ ဗမာျပည္မွာ စာရင္းဇယား၊ ကိန္းဂဏန္းဆိုတာ ကိုးကားခ်င္ရင္ ေလဖမ္း ဒန္းစီးရသလိုမ်ိဳးကိုး။

ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာ ၁ ႏွစ္မွာ ေမြးလူနာေပါင္း ၁႕၃ သန္းရွိပါတယ္။ ၂၀၀၅ ေမလ ၂ ရက္က (ဆင္ဟြာ) သတင္း ဌာနကေန က်န္းမာေရးဌာနကို ကိုးကားျပီး ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၁၂၀ က၊ အိမ္ေထာင္စုေပါင္း ၂ သိန္းခြဲကို UNICEF နဲ႔ေပါင္းျပီး၊ ဆန္းစစ္မယ္လို႔ ပါတယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ တံုးက ေမြးလူနာ ၁ သိန္းမွာ ေသရတဲ့ မိခင္ေပါင္းက ၄၃၀၀ ရွိတယ္လို႔ပါတယ္။ ၂၀၀၉ ဇႏၷ၀ါရီလ သတင္းတခုမွာ UN Population Fund (UNFPA) အဆိုအရ ႏွစ္တိုင္း မိခင္ေပါင္း ၃၈၀၀ ေသဆံုးေနရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြင္း ကေလးဖြါးရာမွာ ၅၇%ကဘဲ ၾကြမ္းက်င္တဲ့ သူေတြနဲ႔ ေမြးၾကတယ္။ ေသဆံုးရသူေတြထဲက ၈၇% က ေတာပိုင္းမွာ ျဖစ္တယ္။ ေသသူေတြဟာ ေဆးရံု ေဆးခန္းမွာ ၁၀%၊ လမ္းမွာ ၂% နဲ႔ အိမ္မွာက ၈၈% ရွိတယ္လို႔ တိတိက်က် ေတြ႔တယ္။ သားဖြါး ဆရာမတေယာက္ဟာ ရြာ ၁၆ ရြာကို ၾကည့္ေပးေနရတယ္လို႔ပါ ေထာက္ျပတာ ေတြ႔ရတယ္။ ျပည္နယ္တခုမွာ အရံသားဖြါးဆရာမ ျဖစ္ေအာင္ သင္တန္းေပးတာ ၃ လစာကို ၁ ပါတ္ထဲ ေပးလိုက္သတဲ့။ ဒီလို သတင္းအမွန္မ်ိဳးက စာရင္းဇယား၊ သတင္းမ်ားမွာ ပါတာမဟုတ္ဘူး။

၂၀၀၉ ဇြန္လ တတိယပါတ္ထုတ္ (ျမန္မာ တိုင္းမ္) မွာ မိခင္ႏွင့္ကေလး က်န္းမာေရး တိုးတက္လာတယ္လို႔ ဖတ္ရတယ္။ သာဓုေခၚရမွာေပါ့။ တပါတည္း မွတ္ခ်က္ျပဳထားတာက တိုးတက္လာတယ္ ဆိုတာကို ကိန္း ဂဏန္းေတြနဲ႔ ျပမရဘူးတဲ့။ ဘာ့လိုလဲဆိုေတာ့ ခိုင္လံုတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ ရဘို႔ ခက္ခဲလို႔ပါတဲ့။ အားရွိစရာလို႔ ေျပာရမလားေတာ့ မသိဘူး၊ ဗမာျပည္ဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အဆိုးဆံုးျဖစ္ေပမဲ့ ၂၀၀၅ မွာ ၁၉၉၀ ကထက္ ၄၅႕၅% ေတာင္မွ ေလ်ာ့က်ခဲ့တယ္။ ၂၀၁၅ ေရာက္ရင္ မီးတြင္းေသႏွဳန္းကို ၄ ပံု ၃ ပံု ေလ်ာ့က်ေစရမယ္တဲ့။ ဒုတိယအၾကိမ္ သာဓုေခၚပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၂-၁၂-၀၉

Related Posts :