သားအိမ္ကင္ဆာအေၾကာင္း

သားအိမ္ကင္ဆာအေၾကာင္း

အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ထိတ္လန္႔ေၾကာက္ရြံ႕ဖြယ္ရာ ေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္တဲ့ သားအိမ္ကင္ဆာဟာ ယေန႔ကမၻာေပၚ မွာ အေတာ္ေလးကို ေရပန္းစားလို႔လာပါၿပီ ။ သားအိမ္ကင္ဆာကို ေဆးပညာအရဆိုရင္ Endometrial cancer လို႔ေခၚ ပါတယ္ ။ သားအိမ္ေခါင္း cervix မွာ ၿဖစ္တဲ့ ကင္ဆာကိုေတာ့ cervical cancer လို႔ေခၚပါတယ္ ။ Endometrial cancer ဟာ သားအိမ္ ( Endometrium) မွ တဆင့္ၿဖစ္ေပၚတဲ့ Malignancies ကင္ဆာမ်ိဳးႏြယ္ ပြားေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ သားအိမ္ Uterus နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ lining အနားသတ္ေတြမွာၿဖစ္ပြားပါတယ္ ။ United States မွာဆိုရင္ ႏွစ္စဥ္ ၃၅၀၀၀ ေသာ မိန္းမေတြဟာ သားအိမ္ကင္ဆာၿဖစ္ပြားေနၿပီးေတာ့ အၿဖစ္အမ်ားဆံုး အမ်ိဳး သမီးေရာ ဂါတစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖစ္အမ်ားဆံုးပံုစံၿဖစ္တဲ့ Endometrioid adenocarcinoma မွာ ေသြးဆံုးၿပီးသားအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပထမဆံုး သားအိမ္နံရံေတြ ထူလာၿခင္း Endometrial hyperplasia စတင္ၿဖစ္ေပၚလာၿပီး ေသြးဆင္းၿခင္း Vaginal bleeding နဲ႔ present လုပ္ပါတယ္ ။ သားဥအိမ္ကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿပီးရင္ တတိယအၿဖစ္အမ်ားဆံုး အမ်ိဳးသမီး မီးယပ္ေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးမႈ နံပတ္ ၃ အဆင့္မွာ တည္ရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္တစ္ခုလံုးထုတ္ပစ္ၿခင္း (TAH - Total Abdominal Hysterectomy ) နဲ႔ ေဘးႏွစ္ဖက္ သားဥအိမ္ႏွင့္ သားအိမ္ သားဥအိမ္ ဆက္လမ္းေၾကာင္း တို႔အား ရွင္းလင္းဖယ္ထုတ္ၿခင္း ( Bilateral salpingo-oophorectomy ) တို႔ ၿပဳလုပ္ရပါတယ္ ။

Endometrial cancer ကို တခါတရံမွာ Uterine cancer လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း မတူညီတဲ့ ကင္ဆာေတြ ဟာ သားအိမ္အတြင္း endometrium မွသာလွ်င္မကပဲသားအိမ္ရဲ႕ အၿခား တစ္ရွူးေတြ ကေန လည္း ၿဖစ္ေပၚႏုိင္ပါတယ္ ။ ဥပမာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ cervical cancer , သားအိမ္ၾကြက္သား myometrium မွ ၿဖစ္ေသာ Sarcoma of the myometrium နဲ႔ trophoblastic ေရာဂါတို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

သားအိမ္ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားမ်ား



An endometrial adenocarcinoma invading the uterine muscle

Endometrial cancers အမ်ားစုဟာ adnocarcinomas ေတြၿဖစ္ၾကၿပီး ဆိုလိုတဲ့သေဘာကေတာ့ တစ္လႊာ တည္းၿဖစ္ တဲ့ epithelial cells ေတြကေန စတင္ပါတယ္ ။ Epithelial cells ေတြဟာ Endometrium နဲ႔ Endometrial glands ေတြ ကို ပိုင္းၿခားထားပါတယ္ ။ Endometrial carcinoma ကို မိုက္ခရိုစကုပ္နဲ႔ၾကည့္ၿပီး ခြဲၿခားလို႔ရတဲ့ subtypes မ်ားစြာရွိပါတယ္ ။ အၿဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ Edommetrioid type ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီ ပံုစံမွာဆိုရင္ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြဟာ ပိုမိုဆိုးရြားတဲ့ပံုစံၿဖစ္တဲ့ papillary serous carcinoma နဲ႔ clear cell endometrial carcinomas တို႔နဲ႔ကြာၿခားပါတယ္ ။ ကဲဆက္လက္ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။



Endometrial stromal sarcoma

Type I - ဒီအမ်ိဳးအစားဟာည ေသြးဆံုးခါနီးအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ တခါတရံ estrogen (အမ်ိဳးသမီး ေဟာ္မုန္း ) ေတြမ်ားလာၿခင္းနဲ႔အတူ သားအိမ္နံရံထူလာၿခင္းတို႔ကို ၾကံဳေတြ႔ရပါတယ္ ။ သားအိမ္နံရံ ကို အနည္း ငယ္ေဖာက္ ထြင္း၀င္ေရာက္ၿပီး low grade endometrioid type ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Prognosis ဆိုတဲ့ ေရာ ဂါ ေၾကာင္ ဆက္လက္အသက္ရွင္ႏုိင္ခြင့္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေကာင္းပါတယ္ ။



Uterine carcinosarcoma

Type II - ဒီအမ်ိဳးအစားကေတာ့ အသက္ပိုၾကီးတဲ့ ေသြးဆံုးၿပီးသားအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေတြ႔ရပါတယ္ ။ African-Americans ေတြ မွာ ပိုအၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ estrogen မ်ားလာမႈ နဲ႔ဆက္ႏြယ္မႈမရွိပဲ Prognosis မေကာင္းပါဘူး ။ Type II မွာ ပါ၀င္တာေတြကေတာ့

the high-grade endometrioid cancer,
the uterine papillary serous carcinoma,
the uterine clear cell carcinoma စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ ္။

ၿဖစ္ေလ့ၿဖစ္ထမရွိတဲ့ သားအိမ္ကင္ဆာ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ Endometrial stromal sarcomas ၿဖစ္ၿပီး အဲဒီကင္ဆာ ကေတာ့ ကလန္းန္ ေတြမဟုတ္တဲ့ connective တစ္ရွူးေတြကေန စတင္ၿဖစ္ေပၚပါတယ္ ။ Uterine carcinosarcoma ကို Malignant mixed mullerian tumor လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ ရွားပါးတဲ့ သားအိမ္ကင္ ဆာမ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး ကင္ဆာဆဲေတြ လြန္စြာပ်ံ႔ႏွံ႕ၿပီး အဲဒီလို ကင္ဆာမ်ိဳးမွာ ဆဲလ္ရဲ႕မူရင္းဇစ္ၿမစ္ကို မသိရွိရပါဘူး ။ မိုက္ကရိုစကုပ္နဲ႔ၾကည့္ၿပီး ေတာ့ေအာက္ပါအတိုင္းလည္းခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ ္။

Histological types I - အၿဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ Endometrial Adenocarcinoma ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဆင့္ ၃ ဆင့္ရွိပါတယ္ ။ Grade I ကေတာ့ ဆဲလ္ေတြကို ေကာင္းစြာ ခြဲၿခားရႏိုင္တဲ့ highly differentiated ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Grade II ကေတာ့ moderatley differentiated ၿဖစ္ၿပီး Grade III ကေတာ့ Undifferentiated ဆဲလ္ေတြကို ခြဲၿခားမရႏုိင္တဲ့အဆင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။

Histological types II - Adenocanthoma
Histological types III - Adenosquamous carcinoma Malignant glandular element + malignant squamous element high grade malignancy
Histological types IV - Carcinosarcoma Highly malignant စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

- ေသြးဆင္းၿခင္း ၊ ေသြးဆံုးၿပီးအမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ spotting လို႔ေခၚတဲ့ တစ္စက္ ႏွစ္စက္ေလာက္ ပဲဆင္းႏုိင္ပါတယ္ ။
- မူမမွန္ေသြးဆင္းၿခင္း ၊ မူမမွန္ေသြးဆင္းကာလမ်ား
- အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ေသြးဆံုးခါနီးအမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ပံုမွန္ေသြးဆင္းကာလ ၾကား ကာလမ်ား တြင္ ေသြး ဆင္းၿခင္း ။ ေန႔ရက္ၾကာရွည္စြာေသြးဆင္းၿပီး ပမာဏမ်ားၿခင္း ၊ ခဏခဏ ေသြးဆင္းၿခင္းစသည္တို႔ဟာ ကင္ဆာ ၿဖစ္ႏုိင္ တဲ့လကၡဏာေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။
- ေသြးအားနည္းၿခင္း ( ရက္အၾကာၾကီး ေသြးဆံုးရွံုးတဲ့အတြက္ၿဖစ္ရၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္
- ၀မ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာက်င္ၿခင္း ၊ တင္ပဆုံအတြင္းပိုင္းတြင္ ညွစ္ဆြဲထားသလို နာက်င္ၿခင္း
- အၿဖဴေရာင္သို႔မဟုတ္ အရည္ၾကည္မ်ားဆင္းၿခင္း ( ေသြးဆံုးၿပီးအမ်ိဳးသမီးေတြမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ )

ဘယ္လိုအေၿခအေနမ်ိဳးမွာ အၿဖစ္မ်ားသလဲ

ၿဖစ္ပြားေစတဲ့အခ်က္ Risk Factor ေတြကေတာ့အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့

- အီစရိုဂ်င္ပမာဏမ်ားၿခင္း
- သားအိမ္နံရံထူလာၿခင္း
- အ၀လြန္ၿခင္း
- ေသြးတိုးၿခင္း
- သားဥအိမ္တြင္ အရည္အိတ္မ်ားစြာတည္ၿခင္း ( Polycystic ovary syndrome)
- ကေလးတစ္ေယာက္မွမေမြးဖူးေသာ Nulliparity ( ကိုယ္၀န္မေဆာင္ဖူးၿခင္း )
- မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္း (ၿမံဳေနၿခင္း)
- အပ်ိဳေဖာ္၀င္ခ်ိန္ေစာၿခင္း (early menarche)
- ေသြးဆံုးခ်ိန္ေနာက္က်ၿခင္း (Late menopause)
- သားအိမ္အတြင္းနံရံအဖုမ်ားပါၿခင္း Endometrial polyps
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိၿခင္း
- Taxmoifen ေဆးသံုးေနၿခင္း
- တိရိစၦာန္အဆီမ်ားစြာ စားသံုးၿခင္း
- တင္ပဆံုအား ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပးကုသဖူးၿခင္း
- ရင္သားကင္ဆာရွိၿခင္း
- သားဥအိမ္ကင္ဆာ ၿဖစ္ၿခင္း
- မ်ိဳးဥမေၾကြၿခင္း
- အသက္ ၃၅ ႏွစ္အထက္အမ်ိဳးသမီးမ်ား
- ေန႔စဥ္ အရက္မ်ားစြာ ေသာက္သံုးၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေရာဂါသိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ

စစၿဖစ္ခ်င္းမွာ ကုသလို႔ရတဲ့အတြက္ Routine screening လုပ္ဖို႔ေတာ့မလိုပါဘူး ။ အေစာပိုင္းအဆင့္ေတြမွာ စမ္းသပ္မႈရဲ႕ အေၿဖက ပံုမွန္ေတြၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုၿပင္းထန္လာမွသာလွ်င္သားအိမ္ရဲ႕ အရြယ္အစား ၊ ပံုသ႑ာန္ ၊ အေပ်ာ့အမာစတဲ့လကၡဏာေတြေၿပာင္းလဲသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

၁ ။ Pap smear ယူၿခင္း
၂ ။ သားအိမ္ၿခစ္ၿပီး အသာစ စစ္ေဆးၿခင္း ( သားအိမ္အတြင္းပိုးႏွင့္သားအိမ္ေခါင္း အပါအ၀င္ )
၃ ။ သားအိမ္ၿခစ္ၿခင္း Endometrial curettage ဟာ အဆင္မေၿပခဲ့ရပင္ Dilation and Curettage ( D&C) သား အိမ္ေခါင္းခ်ဲ႔ၿပီးအတြင္းပိုင္းအား ၿခစ္ယူၿခင္း ။
၄ ။ သားအိမ္အတြင္းမွန္ေၿပာင္းထည့္စစ္ေဆးၿခင္း ( Hysteroscopy ) ။ တခါတည္းသားအိမ္အတြင္းစယူၿပီး biopsy လုပ္ႏုိင္ ပါတယ္ ။ D and C လုပ္သလို မၿမင္မစမ္းလုပ္ေနစရာမလိုပဲ ေသခ်ာ မသကၤာတဲ့ေနရာေတြကို ယူႏုိင္ပါတယ္ ။
၅ ။ Endometiral biopsy or aspiration
၆ ။ မိန္းမကိုယ္ အတြင္းပိုင္းအာ အာထရာေဆာင္းရိုက္ၿခင္း ( Transvaginal ultrasound)
၇ ။ အခုေနာက္ပိုင္း TruTest လို႔ေခၚတဲ့စမ္းသပ္မႈတစ္ခုေပၚလာပါတယ္ ။ က်ံဳဲ႕လို႔ေကြးလို႔ရတဲ့ Tao Brush နဲ႔ သားအိမ္ ရဲ႕ entire lining ကိုၿခစ္ယူပါတယ္ ။ နာက်င္မႈသက္သာၿပီး စမ္းသပ္ဖို႔လံုေလာက္တဲ့ တစ္ရွူးေတြရ ရွိပါတယ္ ။ ရိုးရွင္းၿပီး သက္သာပါတယ္ ။ TruTest ကိုတခါတရံမွာအသံုးၿပဳၿပီး အမ်ားစုကေတာ့ Pap smear ကိုသာ အသံုးမ်ားပါတယ္။
၈ ။ Serum p53 antibody ကိုတိုင္းတာၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

ကုသၿခင္း

ပထမဆံုးကုသၿခင္းကေတာ့ Srugical ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အနည္းဆံုး ၀မ္းဗိုက္အတြင္းအရည္ယူမယ္ (Peritoneal fluid ကို ယူၿပီး cytologic sampling လုပ္ၿခင္း ) ၊ ဗိုက္ဖြင့္ၿခင္း ၊ lymph nodes မ်ားအားစမ္းသပ္ၿပီး biopsy ယူၿခင္း ၊ သား အိမ္ကို ထုတ္ၿခင္း ၊ သားဥအိမ္ ၂ လံုးထုတ္ၿခင္း ၊ Lymph node မ်ားထုတ္ၿခင္း ၊ စသည္တို႔ၿဖစ္ ပါတယ္ ။ တခါတရံ သားအိမ္ေခါင္းအထိပါ ပ်ံ႕ႏွံေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းပါ ထုတ္ပစ္ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္ကို ၀မ္းဗိုက္ဖြင့္ၿပီး ထုတ္ၿခင္း (Abdominal hysterectomy ) နဲ႔ မိန္းမကိုယ္အတြင္းမွ အဆင့္လိုက္ ထုတ္ပယ္ၿခင္း ( vaginal hysterectomy ) ဆိုၿပီး ရွိပါတယ္ ။ အဆင့္ ၁ သည္ ခဏခဏၿပန္ၿဖစ္ဖို႔ မ်ားပါတယ္ ။ အဆင့္ ၂ ကိုေတာ့ ခြဲစိတ္ၿပီး ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပးပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႔ လူနာေတြမွာေတာ့ ကင္ဆာေဆးသြင္းၿခင္း Chemotherapy ကိုေပး ပါတယ္ အထူးသၿဖင့္ အဆင့္ ၃ နဲ႔ ၄ မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ Endometrial stromal sarcomas အ တြက္ Hormonal therapy ၿဖစ္တဲ့ progestins နဲ႔ antiestrogen ေတြေပးပါတယ္ ။

Herceptin လို႔ေခၚတဲ့ Antibody ကိုေတာ့ HER2/neu protein နဲ႔ overexpress လုပ္ဆတဲ့ ရင္သားကင္ ဆာကုသ တဲ့ေနရာမွာသံုးပါတယ္ ။

ကုသၿခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲ complication မ်ား

- D&C လုပ္ရင္းနဲ႔သားအိမ္ေပါက္ထြက္ၿခင္း ( Uterine perforation ) ရႏိုင္ပါတယ္ ။
- Asherman's syndrome (သားအိမ္အတြင္းပိုင္းကပ္ၿငိတြယ္ၿခင္း ) Intrauterine adhesion ရႏိုင္ပါတယ္ ။ D&C လုပ္တဲ့ အခါ complication အေနနဲ႔ေတြ႔ရပါတယ္ ။ အက်ိဳးဆက္ကေတာ့မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္းနဲ႔ ေနာက္ပိုင္း ကေလးေမြးတဲ့ အခါ အခက္အခဲမ်ိဳးစံု Obstetric complications ေတြနဲ႔ ၾကံဳရႏုိင္ပါတယ္ ။

Ref : http://en.wikipedia.org/wiki/Endometrial_cancer

သက္တန္႔ခ်ိဳ
11 July 2011

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

Related Posts :