အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၈) STDs

လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကို ေဆးပညာမွာ Sexually Transmitted Diseases (STDs) လို႔ အခုေခၚပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ Venereal Diseases (VD) လို႔ ေခၚခဲ့တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာလဲ အရင္က “ကာလသားေရာဂါ” လို႔ ေခၚခဲ့ၿပီး၊ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးဌာနေတာင္ ဒီနာမယ္နဲ႔ လုပ္ခဲ့ေသးတာ။ “ကာလသား” ဆိုတာ လူပ်ိဳေပါက္ထက္ ႀကီးၿပီး၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ အိမ္ေထာင္လဲ မက်ေသးတဲ့ ေယာက္်ားသား လူရြယ္ေတြကို ေခၚတာပါ။ ေတာရြာေတြမွာ “ကာလသားေခါင္း” ဆိုတာ ရပ္ေရးရြာေရး၊ လူမႈေရးကိစၥေတြမွာ ေစတနာနဲ႔ (ေဗာ္လန္တီယာ) လုပ္ေနသူေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ကို ေခၚတယ္။ အမိန္႔နာခံသူကို ေရြးတာ၊ အထက္လူႀကီးကို လာဘ္ထိုးႏိုင္လို႔ ခန္႔တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ရြာသားေတြက ႏွစ္လိုသေဘာက်သူကိုသာ ေရြးတာ။ အင္မတန္ ခ်စ္ဘို႔ေကာင္းတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေပါ့။

ကာလသားေတြသာ မဟုတ္ဘူး၊ STDs ေတြက အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးစကေလးေတြေတာင္ ကူးတာ။ အမ်ိဳးသား ေတြေရာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားေတြမွာပါ ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္မွာေပါ့ လိင္ဆက္ဆံၾကရာမွာ မဆင္ျခင္ၾကလို႔ တေယာက္ကေန ေနာက္ တေယာက္ကို ကူးတာကိုး။ ဒါ့ေၾကာင့္ STIs လို႔ ေျပာတာက ပိုမွန္တယ္။ “I” ဆိုတာ Infection “ကူးစက္ေရာဂါ” လို႔ ကြက္ကြက္ ကြင္းကြင္း ေခၚလိုက္တာပါဘဲ။

Venereal လို႔ ေခၚတာကလဲ Venus ဗီးနပ္စ္ ကေနလာတာပါ။ ေက်ာင္းသားေတြက ေသာၾကာၿဂိဳဟ္လို႔ သင္ၾကရမယ္။ စာဖတ္သူမ်ားကေတာ့ ဗီးနပ္စ္ ကုိ အခ်စ္ နဲ႔ အလွကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ေရာမနတ္သမီးလို႔ သိၾကမယ္။ ေရာမ သာမကပါ၊ ဂရိနတ္သမီး (အဖရိုဒိုက္) နဲ႔ပါ ဆက္စပ္မႈ ရွိေသးတယ္။ လွလြန္းတယ္လို႔ နာမည္ႀကီးတဲ့ လက္ႏွစ္ဖက္ျပတ္ ေက်ာက္ဆစ္ ရုပ္ထု Aphrodite of Milos ကို Venus de Milo လို႔ ပိုသိၾကတယ္ မဟုတ္လား။ “လွတာမက္ေတာ့ ညစာခက္” ဆိုသလို ေရာဂါက အေတာ္ကို ေၾကာက္ဘို႔ ေကာင္းတယ္။

ေဆးေတြမေပၚခင္ကဆို ကုရာနတၴိေရာဂါေတြလို႔ ထင္မွတ္ခဲ့ရေသးတယ္။ ဒီလိုေရာဂါေတြကုဘို႔ ပဌမဆံုးေဆးရံုကို ၁၇၄၆ က်မွ လန္ဒန္မွာ စဖြင့္တယ္။ စပိန္ျပည္တြင္းစစ္ (၁၈၂ဝ-၂၃) ေခတ္ကေတာင္ “ရန္သူ႔က်ည္ဆံလို ေၾကာက္ဘို႔ ေကာင္းတယ္” လို႔ ပိုစတာေတြ ကပ္ခဲ့ၾကေသးတယ္။

လိင္ဆက္ဆံရာ ေနရာမွန္သမွ်မွာ ေရာဂါရတယ္။ လိင္အဂၤါ၊ ပါးစပ္၊ စအို။ ေနာက္ၿပီး မေအကေန ကေလး။ မူးယစ္ေဆး ေသြးျပန္ေၾကာ ထိုးနည္းေတြကေနလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ လိင္အဂၤါေတြမွာသာ မဟုတ္ဘဲ တျခားတျခား ေနရာေတြမွာပါ ေရာဂါ ရတတ္တယ္။ အဲလိုျဖစ္တာေတြက ပိုဆိုးတယ္။ Systemic STDs လို႔ေခၚတာေတြက HIV, Hepatitis B, Hepatitis C နဲ႔ Human Herpes Virus ေတြ ျဖစ္တယ္။

ေရာဂါပိုးေတြကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး။ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဖန္းဂတ္စ္၊ ပရိုဇိုးဝါး နဲ႔ ပါရာဆိုက္၊ အေကာင္စံုပါဘဲ။ ဆစ္ဖလစ္ ကို VD ေခၚကတည္းက ေရာဂါ ရွိ-မရွိစမ္းတာကို Venereal Disease Research Laboratory (VDRL) tests လို႔ ေခၚတာ ခုအထိဘဲ။ ဒီစမ္းသပ္နည္းက ရာႏွဳန္းျပည့္ ဒီေရာဂါရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။

Chlamydia trachomatis ပိုးေတြေၾကာင့္က အျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ က်ား-မ လိင္အဂၤါေတြမွာ အနာျဖစ္တာပါ။ အနာ ဆိုေပမဲ့ မနာဘူး။ ေပါင္ၿခံမွာ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္လာမယ္။ တက္ေစ့ကေန အနာလဲ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သားအိမ္အဝမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အျဖဴဆင္းတယ္။ ဆင္းတာက ျပည္လိုေနတယ္။ နဲနဲဝါမယ္။ မီးခိုးေရာင္၊ ခပ္စိမ္းစိမ္းအေရာင္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျမွဳတ္လိုလဲ ရွိတတ္တယ္။ အနံ႔ဆိုးတယ္။ ယားမယ္။ ေသြးနဲနဲလဲ စြန္းႏိုင္တယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္ၿပီး ဆီးေအာင့္တယ္။ အတြင္းအဂၤါေတြအထိ ေရာက္ႏိုင္တယ္္။ ဒီအခ်ိန္မွာ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာမယ္။ စအိုလိင္ဆက္ဆံသူမ်ားဆိုရင္ အစာေဟာင္းအိမ္ကို ေရာဂါရလို႔ ဝမ္းသြားရင္ နာမယ္။

ဒုတိယအမ်ားဆံုးျဖစ္တာက Gonorrhea ဂႏိုရီးယား။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၅ဝဝဝ က တရုပ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းဆရာေတြက ေျပာတယ္။ ပိုးရွိေပမဲ့ ဘာမွမျဖစ္သလိုလဲ ေနတတ္တယ္။ ပိုးရွိေနသူနဲ႔ ဆက္ဆံၿပီး၊ ၄-၅ ရက္မွာ စတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ ဆီးေအာင့္တာ၊ ဆီးလမ္းကေန အျဖဴရည္ အဝါရည္ က်တာ။ ဆက္ျဖစ္ရင္ အေၾကာနာ၊ အေစ့နာတာ ျဖစ္မယ္။ ဗမာေတြက “ဆီးပူး-ေညာင္းက်”လို႔ အရပ္ထဲမွာ ေျပာတာေပါ့။ ပုဆိုးကို မ-ပင့္ၿပီး လမ္းသြားရတယ္။ (ေဂး) ေတြမွာ စအို ေရာင္ႏိုင္မယ္။ လမ္းေလ်ာက္ပံု တမ်ိဳးေပါ့။ အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ အျဖဴဆင္းမယ္။ ဆီးက ပန္းထြက္သလို သြားတယ္။ ၾကားရက္ ေသြးဆင္းတာ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ ဆက္ဆံရင္လဲ နာမယ္။ အထဲကို ေရာဂါျပန္႔ရင္ သားအိမ္ေဘးက အဂၤါမွန္သမွ် ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ေသေသျခာျခာ ေဆးမကုရင္ ေယာက္်ားေရာ မိန္းမပါ ကေလးမရတာ ျဖစ္သြားတတ္တယ္။

Chancroid (ရွန္ကာ) ဆိုတာျဖစ္ရင္ လိင္အဂၤါမွာ အနာ၊ အႀကိတ္ ေပၚလာမယ္။ ေပါင္ၿခံက အႀကိတ္ေတြ ေရာင္လာတယ္။ ေရယံုဆိုတာ ကုိယ္ခႏၶာမွာ ျဖစ္တာတမ်ိဳး၊ ပါးစပ္တဝိႈက္ ျဖစ္တာတမ်ိဳး။ လိင္လမ္းမွာလဲ ျဖစ္ေသးတယ္။ Genital Herpes ေခၚတယ္။ (HSV-2) ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တာ။ အရည္ၾကည္ဖုေတြ ျဖစ္တယ္၊ နာတယ္၊ ယားတယ္။ ေမြးလာမယ့္ ကေလးကို ကူးႏိုင္တယ္။

Human Papillomavirus (HPV) လိင္လမ္းေၾကာင္း ႂကြက္ႏို႕ကလဲ ဒီအုပ္စုဝင္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ Lymphogranuloma Venereum (LGV) ဆိုတာက တက္ေစ့ေတြ ေရာင္တာပါ။ လိင္အဂၤါမယ္ မနာတဲ့အနာျဖစ္လို႔ ဆစ္ဖလစ္နဲ႔ မွားတတ္တယ္။

ဆစ္ဖလစ္ ေရာဂါသမိုင္းက ၁၅ ရာစုကတည္းကတဲ့။ ကြန္ျမဴနစ္ကမၻာရဲ႕ ဆရာႀကီး ႏွစ္ဆူျဖစ္ၾကတဲ့ လီနင္နဲ႔ ေတာ္လ္စထြိဳင္ တို႔လဲ ဒီေရာဂါနဲ႔ မကင္းဘူးတဲ့။ အာဏာရွင္ကမၻာကဆိုရင္ ဂ်ာမနီက ဟစ္တလာ၊ အီတလီက မူဆိုလီနီ၊ ရုရွားက လူဆိုးဘုရင္ အိုင္ဗင္ စသူေတြ ပါတယ္။ “နာမယ္ဆိုးရွိသူမ်ား သတိထားၾကပါ။”

ေဆးစာေတြကို ဗမာလိုျပန္ရင္ အေတာ့္ကို အဆီအေငၚမတည့္တာ ဒီေရာဂါဘဲ။ ဗမာေတြက Chickenpox ကို ေရေက်ာက္ ေခၚၿပီး၊ ခုေခတ္မွာ မ်ိဳးတံုးသြားၿပီျဖစ္တဲ့ Smallpox ကို “ေက်ာက္ႀကီး” လို႔ ေခၚၾကတယ္။ အဂၤလိပ္လို The Great Pox ဆိုတာကို တိတိက်က်ဘာသာျပန္ရင္ “မဟာေက်ာက္ေရာဂါ” ေပါ့။ အဲဒါ Syphilis “ဆစ္ဖလစ္” ကို ေခၚတာပါ။

အာလူးအေခ်ာင္းေၾကာ္ကို French fries လို႔ေခၚမွ ေခတ္မီတယ္။ French kiss ဆိုတာလဲ လုပ္တတ္ၾကတယ္။ French disease ဆိုတာကိုပါ သိဘို႔လိုတယ္။ ဆစ္ဖလစ္ကို အီတာလ်န္ နဲ႔ ဂ်ာမန္ေတြက အဲလို ေခၚတာ။ ဒတ္ခ်္ ေတြကေတာ့ စပိန္ ကိုလႊဲခ်တယ္၊ ရုရွားေတြက ပိုလန္ကို လက္ညွိဳးထိုးၿပီး၊ တူရကီေတြက နဲနဲပိုဆိုးတယ္။ "Christian disease" တဲ့။ အမွန္က သူတို႔ဆီကို ဒီလူေတြဆီကေန ကူးလာတာလို႔ ေျပာခ်င္ၾကတာပါ။

ဆစ္ဖလစ္ ကို အဆင့္ေတြခြဲ ေလ့လာရတယ္။ ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄။ Treponema pallidum ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္ၿပီး၊ ၂၁ ရက္ အၾကာ၊ လိင္ဆက္ဆံရာေနရာ မွန္သမွ်မယ္ မနာတဲ့ အနာေလးေတြ စျဖစ္တယ္။ ၁ လ ၁ လခြဲေနရင္ ေပ်ာက္သြားမယ္။ ေနာက္အဆင့္ ျဖစ္လာရင္ မယားတဲ့ အနီျပင္ေတြ ေျခသလံုး၊ လက္၊ ေက်ာတို႔မွာ ေပၚမယ္။ ဒီအဆင့္က ပိုၿပီး ကူးစက္ေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ပူတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အစားပ်က္၊ အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့၊ တက္ေစ့ေရာင္တာေတြ ျဖစ္မယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမဆို ေရာဂါျပန္႔မယ္။ အဆစ္၊ အသဲ၊ ေက်ာက္ကပ္။

မေပ်ာက္ေသးတဲ့ သူေတြ ၂% ေလာက္က တတိယ အဆင့္ ေရာက္သြားမယ္။ ေသြးေၾကာႀကီးေတြ ေဖါင္းမယ္၊ Gummas တက္ေစ့ေတြ ေရာင္မယ္၊ Neuro-syphilis ဦးေႏွာက္ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္မယ္၊ မ်က္စိ၊ နားကို ကူးစက္ေတာ့မယ္။ ၂ ႏွစ္ ၾကာရင္ တတိယအဆင့္ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။

ေနာက္ဆံုးဆင့္ဆိုတာ ေရာဂါကူးခ်ိန္ကေန ၁ ႏွစ္ကေန ၁ဝ ႏွစ္အတြင္းျဖစ္တယ္။ ဒီထက္လဲ ၾကာႏိုင္ေသးတယ္။ အရိုး၊ အဆစ္ နဲ႔ အာရံုေၾကာေတြမွာ Gummas (ဂါမာ) ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ အာရံုေၾကာ ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္ရင္ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚတဲ့အဆင့္ကေန စိတ္မေကာင္းသူလို ျဖစ္သြားတဲ့အဆင့္ထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏွလံုးကေနထြက္တဲ့ အႀကီးဆံုး ေသြးလႊတ္ေၾကာႀကီးမွာ ေရာဂါရလာတတ္တယ္။ သိပ္ေတာ့ အစိုးရိမ္မႀကီးပါနဲ႔ ပဋိဇီဝေဆးေတြ မေပၚခင္ကသာ ၂၅-၃၅% ျဖစ္တာပါ။ အဲ႕႕႕ ခုေခတ္မွာေတာ့ Neurosyphilis ဟာ HIV ရွိသူေတြမွာသာ မ်ားေနပါတယ္။

ဒီလို လကၡဏာေတြရွိတိုင္း နာေခါင္းမရံႈ႕ပါနဲ႔။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာျဖစ္တဲ့ Vaginal Infections ေမြးလမ္းေၾကာင္းေရာင္တာက သန္႔ရွင္းေရး နည္းလို႔လည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ Trichomoniasis ပိုးက လိင္နဲ႔မဆိုင္တဲ့ အဝတ္စိုလိုမ်ိဳးမွာ ၁ နာရီ ေလာက္ ရွင္ေနႏိုင္လို႔ အတူသံုးမိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဖိုဆိုရင္ ယင္ဖိုေတာင္ မသန္းဘူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာေတာင္မွ ဗက္တီးရီးယား အေရအတြက္ အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ျဖစ္ရတတ္တယ္။ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္တဲ့အခါ ေရွ႕ကေန ေနာက္ဖက္ဆီ လုပ္ရတာကို မွတ္ပါ၊ လုပ္ပါ။ ပဋိဇီဝေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ဖန္းဂတ္စ္ (ရိစ္) ပိုးဝင္ႏိုင္တယ္။

ဒီေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ဘို႔ တခ်ိဳ႕က လိင္ကိစၥမွန္သမွ် ေဝရမဏိ လုပ္ခိုင္းတယ္။ သီလမေစာင့္ႏိႈင္ရင္ေတာ့ “ကြန္ဒြန္” က အလြန္မတန္ အသံုးဝင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာ ရင္းႏွီးရသူေတြကို ပညာေပးတာ ထိေရာက္ေအာင္လုပ္ဘို႔ အလြန္႔အလြန္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ့္အိမ္ေထာင္ဘက္၊ ကိုယ့္အေဖၚကို လူစိတ္ထားၿပီး ဆက္ဆံသင့္တယ္။ ျဖစ္လာရင္ HIV နဲ႔ B, C ပိုးေတြကလြဲရင္ ေဆးေတြက အေတာ္ကို ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို တခါေသာက္နဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။ ေဆးပါတ္ လည္ေအာင္ေတာ့ ကုဘို႔လိုတယ္။ အတူေနေဖၚ ႏွစ္ေယာက္လံုး တၿပိဳင္တည္း ေဆးကုရပါမယ္။

ဆစ္ဖလစ္ဟာ အေမရိကားကို ကိုလန္ဘတ္စ္ မေတြ႔ခင္ကတည္းက ရွိတယ္လို႔ ေနာက္မွ ေရာက္တဲ့ ဥေရာပသားေတြက ေျပာတယ္။ ဒီေနာက္ ေရာက္လာၾကမဲ့ ဗမာေတြအပါအဝင္ အာဖရိက နဲ႔ အာရွက လူမွန္သမွ်ကို မလာခင္ ေဆးစစ္တဲ့အခါ ဒီေရာဂါကိုပါ စစ္တယ္။ ပိုးေတြ႔ရင္လဲ ၁ ပါတ္ ၁လံုး၊ ၃ ပါတ္ ေဆးထိုးခိုင္းၿပီး၊ ေဆးေအာင္လုပ္ေပးလိုက္ပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ဆီမယ္ ၁ ႏွစ္မွာ လူ ၁၇ သန္းေလာက္ ဒီေရာဂါသည္ အသစ္ေတြရွိေနတယ္။ ေဆးစစ္ေအာင္လို႔ ေရာက္သြားၾကမဲ့ ဒုကၡသည္မ်ား၊ ဟိုေရာက္ရင္ ဒုကၡသစ္မရွာၾကဘို႔ သတိေပးပါတယ္ခင္ဗ်ား။

Dr. တင့္ေဆြ
၁၄-၂-၂ဝ၁ဝ

Related Posts :