ေသြးေၾကာေပါက္ၿပီး ေလျဖတ္ပံုႏွင့္ ေသြးေၾကာပိတ္ဆို႕ၿပီး ေလျဖတ္ပံု
ေလျဖတ္ျခင္း
အရပ္သံုးစကား ေလျဖတ္ျခင္း (stroke) ဟု ေခၚေသာ ေဆးအေခၚအေ၀ၚ Cerebro-Vascular Accident (CVA) သည္ ႏွလံုးမွ ဦးေႏွာက္သို႔ ေသြးေထာက္ပံ့ေပးေနေသာ ေသြးေၾကာ ထိခိုက္ပ်က္စီး၍ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးယိုစီးျခင္း (Haemorrhage) (သို႔မဟုတ္) တျခားမွ ေမ်ာပါလာေသာ အစအနတခုခုက ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာကို လာေရာက္ ပိတ္ဆို႔ေစျခင္း (Thrombosis) တခုခုေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္။ ေသြးယုိစီးျခင္း (Haemorrhage) ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ ေသြးေၾကာပိတ္ဆို႔ျခင္း (Thrombosis) ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ထိုသို႔ ျဖစ္ပါက ဦးေႏွာက္တြင္ ႏွလံုးမွ ပို႔ေပးေသာ ေအာက္စီဂ်င္ကို အလံုအေလာက္ မရႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ တစ္ရွဴးတခ်ိဳ႕ ပ်က္စီးသြားသည္။ ထိုအခါ ထိုသက္ဆိုင္ရာ ဦးေႏွာက္အစိတ္ပိုင္း ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ဦးေႏွာက္ၾကား အဆက္အသြယ္ ျပတ္သြား၍ ဦးေႏွာက္မွ အမိန္႔ေပးႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့၍ ထိုအစိတ္အပိုင္းမ်ား အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ ျဖစ္သြားျခင္းကို ေလျဖတ္ျခင္းဟု ေခၚသည္။
ျဖစ္ရသည့္အေၾကာင္းရင္း
ေလျဖတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစသည့္ အဓိကအရင္းခံ ျပႆနာမ်ားမွာ
(၁)ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊
(၂) ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားျခင္း
(၃) ေသြးထဲေကာ္လက္စေရာလ္ (တိရိစာၦာန္မွ ထြက္သည့္ အဆီတမ်ိဳး) မ်ားျခင္း၊
(၄)ေသြးတိုး (သို႔) ဆီးခ်ိဳ တခုခု (သို႔) ႏွစ္ခုစလံုး ရွိျခင္း၊
(၅)အရက္ အလြန္အမင္း ေသာက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
(၁) ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
ေဆးလိပ္ ေသာက္ေသာအခါ ေဆးလိပ္အတြင္းတြင္ ပါ၀င္ေသာ နီကိုတင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း အဂၤါအစိတ္အပိုုင္း အားလံုးကို ထိခိုက္ေစၿပီး ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ကို အလြန္အမင္း မ်ားေစၿပီး ေသြးေၾကာထဲ ေအာက္စီဂ်င္ကို နည္းေစျခင္း၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာအတြင္းရွိ တျခား ပါ၀င္ေသာ ဓါတ္ေပါင္းမ်ား (Arterial Blood gases) ကိုလည္း မမွ်မတ ျဖစ္ေစျခင္းျဖင့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာကို ထိခိုက္ေစပါသည္။
(၂) ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားျခင္း
ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားေသာအခါ ႏွလံုးမွ ခႏၶာကိုယ္ အႏွံ႔အျပားသို႔ အာဟာရႏွင့္ ေအာက္စီဂ်င္ ေထာက္ပ့့ံရာတြင္ အေရာက္ေႏွးေကြးေစပါသည္။ အရပ္ႏွင့္မမွ်ေအာင္ ႀကီးမားေနေသာ ခႏၶာကိုယ္မွ ေတာင္းဆိုသည့္အတိုင္း အာဟာရႏွင့္ ေအာက္စီဂ်င္ကို အလံုအေလာက္ ပို႔ေပးႏိုင္ရန္ ႏွလံုးႏွင့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာသည္ ခႏၶာကိုယ္ ႀကီးမားေလ အလုပ္ကို မႏိုင္မနင္း ပိုလုပ္ရေလ ျဖစ္သည္။
(၃) ေသြးထဲ ေကာ္လက္စထေရာလ္ အဆီမ်ားျခင္း
ေသြးထဲတြင္ ေကာ္လက္စထေရာလ္ မ်ားပါက ေကာ္လက္စထေရာလ္ေၾကာင့္ ေသြးကို လိုသည္ထက္ပို၍ ပ်စ္ခဲေစၿပီး ေသြးစီးမႈကို ေႏွးေစျခင္း၊ ၎မွ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အဆီဖတ္မ်ားသည္ ေသြးေၾကာနံရံတြင္ အနည္ထိုင္ကာ တြယ္ကပ္ေစၿပီး ေသြးလႊတ္ေၾကာကို မာေက်ာေစျခင္းႏွင့္ က်ဥ္းေစျခင္း၊ အခ်ိန္ၾကာလာေသာအခါ ေသြးေၾကာနံရံတြင္ အနည္ထိုင္၍ မာေက်ာေနေသာ ေကာ္လက္စထေရာလ္ အဖတ္မ်ားသည္ တစစီပဲ႔ထြက္ကာ ေသြးထဲ၌လႊင့္ေမ်ာၿပီး ေသြးေၾကာကို ပိတ္ဆို႔ေစပါသည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာ၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာႏွင့္ မည္သည့္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းရွိ ေသြးေၾကာကို ပိတ္ဆို႔ခံရသည္ျဖစ္ေစ ပိတ္ဆို႔ခံရေသာ အစိတ္အပိုင္းအတြက္ ေအာက္စီဂ်င္ကို ျပတ္ေတာက္ေစပါသည္။
(၄) ေသြးတိုးႏွင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါမ်ား ရွိျခင္း
ေသြးတိုးေရာဂါသည္ ထိုကဲ့သို႔ ေသြးလႊတ္ေၾကာမွ မႏိုင္မနင္း အလုပ္လုပ္ရဖန္ မ်ားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္လာရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူသည္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါက ကိုယ္အေလးအခ်ိန္ မ်ားျခင္းေၾကာင့္ ရင္ဆိုင္ရေသာ အထက္ပါ အခက္အခဲမ်ားအျပင္ ေသြးလႊတ္ေၾကာမွာ က်ံဳ႔ႏိုင္ဆန္႔ႏိုင္သည့္အား မရွိေသာေၾကာင့္ အရွိန္ႏွင့္ တိုက္စားလာေသာ ေသြးဖိအားဒဏ္ကို မခံႏိုင္ပဲ ေသြးေၾကာကို လြယ္ကူစြာ ေပါက္ျပဲေစၿပီး ေသြးယိုစီးေစျခင္း (Haemorrhage)ကို ျဖစ္ၿပီး ေလျဖတ္ေစႏိုင္သည္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူမ်ားသည္ ေသြးထဲရွိ သၾကားဓါတ္ကို ပံုမွန္ျဖစ္ေနေအာင္ အျမဲတမ္း မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါက စားသံုးလိုက္သည့္ ထမင္းႏွင့္ တျခားအာဟာရမ်ားမွ ကူးေျပာင္းေပးလိုက္ေသာ ဂလူးကို႔စ္ (သို႔) သၾကားဓါတ္မ်ားကို ဆဲလ္မ်ားမွ စုပ္ယူႏိုင္ျခင္းမရွိပဲ ေသြးထဲတြင္သာ လွည့္လည္သြားလာ ေနေသာေၾကာင့္ ၎မွာလည္း ေကာ္လက္စထေရာလ္နည္းတူ ေသြးေၾကာနံရံတြင္ အနည္ထိုင္ေစကာ ေသြးေၾကာကို မာေက်ာ၊ က်ဥ္းေျမာင္းေစၿပီး အစပဲ့ထြက္လႊင့္ေမ်ာကာ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာကို သြားပိတ္ဆို႔ေစျခင္း((Thrombosis) ကို ျဖစ္ၿပီး ေလျဖတ္ေစပါသည္။
(၅) အရက္ အလြန္အကၽြံေသာက္ျခင္း
အရက္အလြန္အကၽြံ ေသာက္ျခင္းသည္ ဗဟိုအာရံုေၾကာ အဖြဲ႔အစည္း (Central Nervous System (CNS) အား တိုက္ရိုက္ ထိခိုက္ေစေသာေၾကာင့္ အာရံုတုံ႔ျပန္မႈ (Motor Function) အလုပ္လုပ္ႏိုင္အားကို ပ်က္စီး (သို႔) ေလွ်ာ့နည္းေစသည္။ ထို႔အျပင္ ေသြးေၾကာအပါအ၀င္ ခႏၶာကိုယ္ရွိ အဂၤါအစိတ္အပိုင္း အားလံုးရွိ ၾကြက္သားမ်ားကိုလည္း ေျပေလွ်ာ့ေစေသာေၾကာင့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာ၏ အလုပ္လုပ္ႏိုင္မႈ အားကို ဆုတ္ယုတ္ေစၿပီး ေအာင္စီဂ်င္ ျဖန္႔ျဖဴးမႈကို ထိခိုက္ေစပါသည္။ ၾကြက္သား ေျပေလွ်ာ့ေစျခင္းႏွင့္ အာရံုတုံ႔ျပန္မႈ အားနည္းေသာေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ အလုပ္လုပ္မႈႏွင့္ ဦးေႏွာက္ထိန္းခ်ဳပ္မႈကို ေလွ်ာ့ေစေသာ္လည္း အရက္ေသာက္ျခင္းသည္ စိတ္ကို တက္ၾကြေစၿပီး အာရံုခံစားမႈ (Sesory) ကိုမူ လြန္ကဲေစပါသည္။ ထိုတက္ၾကြလြန္ကဲေသာ အာရံုေၾကာင့္ မရွိကို အရွိအျဖစ္ ထင္မွတ္ယူဆျခင္း (delusion)၊ အာရံုတြင္ တကယ္မဟုတ္သည့္ အၾကား၊ အျမင္ႏွင့္ ခံစားမႈမ်ား ထင္ဟပ္ျဖစ္ေပၚေနျခင္း (Auditory, visual and tatile hallusination) တို႔အား ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ေလျဖတ္ျခင္းႏွင့္ အရက္မူးျခင္း ႏွစ္ခုစလံုးသည္ ဦးေေႏွာက္ကို ထိခိုက္ေစျခင္း ဟူသည့္ အေၾကာင္းရင္း တူေသာေၾကာင့္ ေလျဖတ္ေသာ သူတေယက္တြင္ ေတြ႔ႏိုင္သည့္လကၡာတခ်ိဳ႔ကို အရက္မူးေနသူတြင္လည္း ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ ၎တို႔မွာ အသိ၊ မွတ္ဉာဏ္ႏွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရား နည္းသြားျခင္း၊ စကားေျပာလ်င္ ဗလံုးဗေထြးျဖစ္ေနျခင္း၊ လမ္းကို ဒယိမ္းဒယိုင္ေလွ်ာက္ျခင္း၊ မ်က္လံုးကို ေကာင္းေကာင္း မဖြင့္ႏိုင္ျခင္း၊ အစာေကာင္းေကာင္း မမ်ိဳႏိုင္ျခင္း စသည္တို႔သည္ ဦးေႏွာက္ပံုမွန္ အလုပ္မလုပ္ ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေသာ လဏၡာမ်ား ျဖစ္သည္။
လကၡဏာမ်ား
ထိခိုက္သည့္ ေသြးေၾကာအလိုက္ ဦးေႏွာက္တစ္ရွဴး ပ်က္စီးသည့္ အစိတ္အပိုင္း ကြဲျပားေသာေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း (သို႔) အလုပ္လုပ္မႈစနစ္ ခၽြတ္ယြင္းသြားသည့္ ေနရာႏွင့္ လကၡဏာမ်ားမွာလည္း ကြဲျပားသည္။ ထိခိုက္သြားေသာ ဦးေႏွာက္၏ ဧရိယာအေပၚမူတည္၍ လႈပ္ရွားရာ၌ ဟန္ခ်က္ မထိန္းႏိုင္ျဖစ္ျခင္း၊ ကိုယ္တျခမ္း (သို႔) တပိုင္းေသသြားႏိုင္ျခင္း၊ မွတ္ဉာဏ္ ဆံုး႐ံႈးျခင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခၽြတ္ယြင္းသြားႏိုင္ျခင္း၊ စကားမေျပာႏိုင္ျခင္း (သို႔) မပီေတာ့ျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ နားထဲမွာ ပံုမွန္မဟုတ္ပဲ အျမဲဆူညံေနသလို ခံစားရျခင္း စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိပံု
ေလျဖတ္ျခင္းကို X-ray, CT (Computer Tomography) scan, Magnetic Resonance Imaging (MRI), ေသြးစစ္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အတြင္း အရည္စစ္ေဆးျခင္း၊ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈိင္းကို (EEG) စစ္ေဆးျခင္းတို႔ျဖင့္ စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။
ကုသမႈ
ေလျဖတ္သည္ဟု သိသည္ႏွင့္ (သို႔) သကၤာမကင္း ျဖစ္သည္ႏွင့္ ခ်က္ခ်င္း အေရးေပၚ ေဆးရံုတင္ရမည္။ ေသြးေၾကာ ပိတ္ဆို႔မႈ (သို႔) ေသြးယိုစီးမႈအတြက္ ဦးေႏွာက္ကို ခြဲစိတ္ကုသရမည္။ ခြဲစိတ္ၿပီးေနာက္ ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ ေသြးေၾကာပိတ္ဆို႔ၿပီး ေလျဖတ္ျခင္းကို ထပ္မျဖစ္ေစရန္ ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ ဆရာ၀န္မွ Aspirin, Warfarin စသည့္ လူနာႏွင့္ သင့္ေတာ္သည့္ ေသြးကိုက်ဲေစသည့္ ေဆးတခုခု ေပးႏိုင္သည္။ ထိခိုက္သြားေသာ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းအား အေကာင္းဆံုး ျပန္လည္ အလုပ္လုပ္ ႏိုင္ေစရန္အတြက္ ထိခိုက္ ပ်က္စီးသြားသည့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းႏွင့္ ထိခိုက္သည့္ အမ်ိဳးအစားအေပၚ မူတည္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ား၏ အကူအညီျဖင့္ ျပန္လည္ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ ေလ့က်င့္ျခင္း (Rehabilitation) ျဖင့္ အခ်ိန္ယူ၍ ကုသရပါသည္။
ဦးေႏွာက္
တစ္ရွဴးပ်က္စီး ဆံုးရႈံးမႈ အနည္းအမ်ားအေပၚ မူတည္ၿပီး အနည္းအက်ဥ္းမွ လံုး၀ ျပန္လည္
သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ ျဖစ္သြားသည့္ ခႏၶာကိုယ္
အစိတ္အပိုင္းအေပၚ မူတည္ၿပီး လုပ္ရမည့္ ေလ့က်င့္ခန္းမွာလည္း ကြဲျပားသည့္အတြက္
ေတြ႔ရမည့္ က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ားလည္း ကြဲျပားပါတယ္။ ဥပမာ- စကားေျပာမရ၊ အစာမ်ိဳမရ၊
(သို႔မဟုတ္) စကားေျပာမပီ၊ အစာမ်ိဳရခက္ ျဖစ္သြားပါက လ့က်င့္ခန္းအတြက္ Speech
Pathologists ႏွင့္
Dieticians ကို ေတြ႔ရမယ္။ ကိုယ္ကာယ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း မသန္စြမ္း၊
ျဖစ္သြားပါက Physiotherapists နဲ႔ Occupational therapists တို႔အား
ေတြ႔ရမယ္။ ၾသစေၾကးလ်ားတြင္ ေလျဖတ္သည့္ အမ်ိဳးအစားအေပၚ မူတည္၍ သက္ဆိုင္ရာ
က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ားနဲ႔ ေတြ႔ၿပီးပါက အိမ္မွာ မိမိဖါသာ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ရန္
ေန႔စဥ္ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သည့္ တကိုယ္ေရ တကာယကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ႏွင့္
ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ႏိုင္ရန္အတြက္ အေသးစိတ္ကို သင္ျပေပးၿပီး ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရမည့္
အစီစဥ္ေတြ (Follow up programmes) ေတြကို ေပးၿပီးမွ ေဆးရံုက ေပးဆင္းပါသည္။ ျမန္မာျပည္မွာ ေလျဖတ္သူအတြက္
ေလျဖတ္သူအတြက္ ျပန္လည္ေလ့က်င့္ပ်ိဳးေထာင္ေပးသည့္ ၀န္ေဆာင္မႈ (Rehabilitation
Services) ရွိမရွိ မေသခ်ာသည့္အတြက္ အေကာင္းဆံုးက အိမ္ေရာက္ၿပီးႏွင့္ ေနာက္ပိုင္း ဆက္လုပ္ရမည့္
အခ်က္မ်ားကို ေဆးရံုမဆင္းမီ ေဆးရံုမွာ မိမိအား အဓိက တာ၀န္ယူ ကုသေပးသည့္ ဆရာ၀န္ (Treating Doctor) ႏွင့္ အေသအခ်ာ တိုင္ပင္ေမးျမန္းျခင္းသည္ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ကာကြယ္ျခင္း
ေဆးလိပ္မေသာက္ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္ထိန္းျခင္း (BMI 18.5-25)၊ အဆီမ်ားသည့္ အစားအစာမ်ားႏွင့္ အသားကို လိုသည္ထက္ ပိုမစားျခင္း၊ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားသည္ ေသြးေပါင္းခ်ိန္ကို အျမဲတမ္းပံုမွန္ ျဖစ္ေနေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ဆရာ၀န္၏ ညြန္ၾကားခ်က္အတိုင္း မပ်က္မကြက္ လိုက္နာျခင္း၊ ဆီးခ်ိဳရွိသူမ်ားသည္လည္း ေသြးထဲ သၾကားဓာတ္ကို မျမဲတမ္းပံုမွန္ ျဖစ္ေနေအာင္ ထိန္းခ်ဴပ္ႏိုင္ဘို႔အတြက္ ဆရာ၀န္ ညြန္ၾကားသည့္အတိုင္း မပ်က္မကြက္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အရက္ကို ေသာက္သင့္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားသည္ထက္ ပိုမေသာက္ျခင္း (လံုး၀မေသာက္က ပိုေကာင္းပါသည္)၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ပံုမွန္ ျပဳလုပ္ျခင္း စသည္တို႔ျဖင့္ ေလျဖတ္ျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ထိုသုိ႔ မကာကြယ္ႏိုင္ပါက ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အ၀လြန္သူ၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ ရွိသူ၊ အရက္အလြန္အမင္းေသာက္သူ၊ သူမ်ားသည္ တေန႔ေလျဖတ္ၿပီး မသန္စြမ္းဘ၀ ေရာက္မည့္ရာခိုင္ႏႈန္းအေတာ္မ်ားပါသည္။ ေလျဖတ္ျခင္းကို ျဖစ္ၿပီးသူမ်ား ပိုမဆိုးေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး မျဖစ္ေသးသူမ်ား ေကာင္းစြာကာကြယ္ႏိုင္ၾကပါေစ။
ေဆးလိပ္မေသာက္ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္ထိန္းျခင္း (BMI 18.5-25)၊ အဆီမ်ားသည့္ အစားအစာမ်ားႏွင့္ အသားကို လိုသည္ထက္ ပိုမစားျခင္း၊ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားသည္ ေသြးေပါင္းခ်ိန္ကို အျမဲတမ္းပံုမွန္ ျဖစ္ေနေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ဆရာ၀န္၏ ညြန္ၾကားခ်က္အတိုင္း မပ်က္မကြက္ လိုက္နာျခင္း၊ ဆီးခ်ိဳရွိသူမ်ားသည္လည္း ေသြးထဲ သၾကားဓာတ္ကို မျမဲတမ္းပံုမွန္ ျဖစ္ေနေအာင္ ထိန္းခ်ဴပ္ႏိုင္ဘို႔အတြက္ ဆရာ၀န္ ညြန္ၾကားသည့္အတိုင္း မပ်က္မကြက္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အရက္ကို ေသာက္သင့္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားသည္ထက္ ပိုမေသာက္ျခင္း (လံုး၀မေသာက္က ပိုေကာင္းပါသည္)၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ပံုမွန္ ျပဳလုပ္ျခင္း စသည္တို႔ျဖင့္ ေလျဖတ္ျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ထိုသုိ႔ မကာကြယ္ႏိုင္ပါက ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အ၀လြန္သူ၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ ရွိသူ၊ အရက္အလြန္အမင္းေသာက္သူ၊ သူမ်ားသည္ တေန႔ေလျဖတ္ၿပီး မသန္စြမ္းဘ၀ ေရာက္မည့္ရာခိုင္ႏႈန္းအေတာ္မ်ားပါသည္။ ေလျဖတ္ျခင္းကို ျဖစ္ၿပီးသူမ်ား ပိုမဆိုးေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး မျဖစ္ေသးသူမ်ား ေကာင္းစြာကာကြယ္ႏိုင္ၾကပါေစ။
ရႊ႔င္လန္းခ်မ္းေျမ့ၾကပါေစ
Photo Credit: medical-dictionary.thefreedictionary.com
Posts
5 comments:
ကုိယ္အေလးခ်ိန္တက္လုိ႔ ေလျဖတ္ႏုိင္တယ္ဆုိရင္ ထမင္းမစားဘဲ တျခား ေျပာင္းစားသင့္တဲ့ အစာေတြ သိခ်င္ပါတယ္။
ထမင္းနဲ႔ ဆီကုိ သိပ္ၾကိဳက္လုိ႔ သူတုိ႔ မပါရင္ ဘာမွ စားမျမိန္ဘူးခင္ဗ်။ ဟင္းလဲ ဆီပါမွ ၾကိဳက္တာ အက်င့္ျဖစ္ေနတယ္။ ထမင္းစားရင္လဲ ႏွစ္ပန္းကန္ေမာက္ေမာက္ေလာက္မွ ဝလုိ႔ ထမင္းပံုမွန္စားတဲ့ အက်င့္ပ်က္သြားေအာင္ တျခား ဘာေတြ ေျပာင္းစားလုိ႔ရမလဲခင္ဗ်။ ကိတ္မုန္႔ေတြ၊ သေရစာေတြက်ေတာ့လဲ ျမန္မာ့လွ်ာနဲ႔ မတင္းတိမ္လုိ႔ပါ။
ကိုေအာင္၀င္း- ဟင္းသီးဟင္းရြက္ (အစိမ္း၊ အက်က္) ကိုအမ်ားဆံုးစားသင့္ၿပီး ထမင္းကို ဒုတိယအမ်ားဆံုး က်န္တာေတြကို နည္းနည္းစီသာ စားသင့္ပါတယ္။ ဆီ၊ ကိတ္မုန္႔၊ သာၾကား၊ အခ်ိဳရည္၊ ဘီစကြပ္မုန္႔ စတာေတြဟာ အေပ်ာ္စားတဲ့ အပိုစာေတြသာ ျဖစ္တယ္ ဆိုလိုတာက မစားလည္းရတယ္။ C-Box ေအာက္ဘက္ကို ဆက္ၿပီး ဆင္းသြားရင္ Label ေအာက္က list ထဲမွာ ရွိတဲ့ Nutiition ကို ႏွပ္လိုက္ပါ၊ အာအာရနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပို႔စ္ ၁၈ ခုရွိပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ ကၽြန္မတင္ထားတဲ့ အစာအာဟာရ မမွ်တျခင္း၊ က်န္းမာစြာ အသက္ရွင္ရပ္တည္ရန္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ အစာအာဟာရ (၁) ႏွင့္ (၂)၊ က်န္းမာစြာ အသက္ရွင္ ရပ္တပ္ႏုိင္ရန္အတြက္ ေန႔စဥ္ စားသံုးရန္ လိုအပ္ေသာ အစာပမာဏ ဆိုၿပီး ၄ ခုကို သြားဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။ အာဟာရကို အႏၱရယ္ကင္းကင္း ဘယ္လိုစားရမယ္၊ ေန႔စဥ္ ဘာအာဟာရေတြ လိုအပ္တယ္၊ ဘာစားစရာထဲမွာ ဘာဓါတ္ေတြ ပါ၀င္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ကို ဘယ္လို ပံုမွန္အေလးခ်ိန္ ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းမယ္ဆိုတာကအစ အကုန္လံုးပါပါတယ္။ ကိုေအာင္၀င္း ေမးတဲ့ ေမးခြန္းနဲ႔ ဆင္တူတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို အဲဒီပို႔စ္ေတြေအာက္မွာ ကၽြန္မ ျပန္ေျဖထားတာေတြကိုပါ ျဖစ္ေအာင္ ဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။
Aspirin and anticoagulants are contraindicated in patients who undergone brain surgery. Stroke patients who needed surgery had haemorrhagic stroke but embolic stroke. So aspirin is not needed.
I miss to type 'not' in front of embolic stroke. sorry for that
ဆရာ ဇိ၀က- ျဖည့္စြက္ေျပာျပေပးတဲ့အတြက္ အထူး ေက်းဇူး တင္ပါတယ္ရွင့္။ ကၽြန္မေရးတဲ့ ပို႔စ္က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လ သံုးလခန္႔က ေလျဖတ္ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေမးခြန္း မၾကာခဏ လာလာေမးေနတဲ့ စာဖတ္ ပရိတ္သတ္ေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ေရးထားတာ ျဖစ္လို႔ သိပ္ၿပီးေယ်ဘုယ် ဆန္တဲ့ အျခခံ အခ်က္အလက္ကိုသာ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖၚျပေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာတို႔လို ပညာရွင္ေတြအတြက္ေတာ့ ေလျဖတ္ျခင္း အမ်ိဳးစား တခုစီရဲ့ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္အတြက္ ဘယ္လိုမွ ျပည့္စံုလံုေလာက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ Aspirin နဲ႔မွ မဟုတ္ပါဘူး ေလျဖတ္ျခင္းကို ေဆးနဲ႔ ကုသလို႔ မရႏိုင္ပဲ ေလျဖတ္ၿပီးသူဟာ ေနာက္တႀကိမ္ ျပန္ျဖစ္ဖို႔အလားလာ သိပ္ကို မ်ားတဲ့အတြက္ ျပန္မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္တဲ့ေနရာမွာ အမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ ေဆးေတြအျဖစ္ ဥပမာေပးရင္း Aspirin ကို အမည္တပ္လိုက္တာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာတိုင္းကို Aspirin ကုရမယ္လို႔ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ေသြးစစ္ၿပီး ေသြးထဲမွာပါ၀င္တဲ့ အေျဖကိုမူတည္ၿပီး ဘယ္ေရာဂါ အမ်ိဳးအစားကို ကာကြယ္ဖို႔ ဘယ္လူနာကို ဘာေဆးေပးရမယ္ဆိုတာ ဆရာ၀န္ေတြက Evidence based ကို အေျခခံၿပီး ဆံုးျဖတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ ေျပာတဲ့ (haemorrhagic) ကိုပဲ ခြဲစိတ္ရတာ ျဖစ္ၿပီး (embolic stroke) ကိုေတာ့ ခြဲစိတ္စရာ မလိုဘူးဆိုတာ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ေျပာမတတ္ဘူး ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ေမလ Neuro-surgical ward ကို ကၽြန္မ Clinical သြားရတဲ့ အခ်ိန္ထိေတာ့ ခြဲစိတ္ၿပီး ေသြးေၾကာကို bypass ျပန္လုပ္ၿပီး ျပဳျပင္ထားတဲ့ လူနာေတြကို ေတြ႔ရေသးတယ္။ ကၽြန္မသိရသေလာက္ Diagnosis ထဲက အေျဖကိုၾကည့္ၿပီး ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေသြးေၾကာကို bypass ျပန္လုပ္လို႔ အက်ိဳးထူးေသးတယ္လို႔ ယူဆရင္ ဘာအမ်ိဳးအစားပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ခြဲစိတ္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္မေရးတဲ့ ပို႔စ္အမ်ားစုက ကိုယ္တိုင္ Clinical အေတြ႔အၾကံဳထက္ Mid-line, Cochrane library စတဲ့ တကၠသိုလ္က ေပးထားတဲ့ Database ေတြထဲက Systemic literature review အခ်က္အလက္ေတြ ပိုမ်ားလို႔ Evidence based resources ေတြသာ ျဖစ္ၿပီး Primary resources ေတြ မဟုတ္လို႔ ျပည့္စံုမႈ မရွိႏိုင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဆရာတို႔လို လူနာေတြနဲ႔ အျမဲတမ္း တကယ္လက္ေတြ႔ လုပ္ေနသူေတြဆီက မွတ္ခ်က္ေတြ၊ အၾကံျပဳမႈေတြကို အေလးအနက္ တန္ဖိုးထားပါတယ္။ ေနာက္ထပ္လည္း မွားေနတာ ေတြ႔လို႔ျဖစ္ေစ၊ မျပည့္စံုဘူးထင္လို႔ ျဖစ္ေစ မွတ္ခ်က္ေပးတာကို ေက်းဇူးတင္လ်က္ ႀကိဳဆိုေနပါတယ္။
Post a Comment