Light Bulb & Candle

လွ်ပ္စီးမီးလံုးႏွင့္ ဖေယာင္းတိုင္

(၁)

အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ အေတာ္ပင္ ေမွာင္ေနျပီ။ ယူေက ေဆာင္းတြင္းမွာ ညေန ေလးနာရီေက်ာ္ ကတည္းက အေမွာင္ထု လႊမ္းေနတာမို႕ သူမ အိမ္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္မွာ အေမွာင္ထု သိပ္သည္း ေနတတ္ စျမဲ။ ဧည့္ခန္းထဲ ေရာက္လာေတာ့ မီးခလုတ္ကို သူမ ဖြင့္လိုက္သည္။ သားေလးက တြန္းလွည္းေလးထဲမွာ အိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္း စာအျမန္ ဖတ္ဦးမွ။ ညေန အလုပ္ ဆင္းသည္ႏွင့္ ဆိုင္တစ္ဆိုင္ဆိုင္မွာ ကပ်ာကယာ မုန္႔၀င္စားျပီး၊ ညသန္းေခါင္ထိ ဖြင့္တဲ့ ေက်ာင္းစာၾကည့္တိုက္မွာ သန္းေခါင္ခ်ိန္ထိ စာထိုင္ဖတ္ ျပီးမွ အိမ္ျပန္လာေလ့ရွိတဲ့ အတိတ္ဘ၀ေလးကို သတိရမိသြားသည္။ အိမ္ျပန္ေရာက္သည့္ အခါတိုင္း သက္မဲ့စာအုပ္ေတြ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ သက္ရွိ စာအုပ္ေလးကို ဖတ္ေနျဖစ္ခဲ့တာ ႏွစ္ႏွစ္ေတာင္ ၾကာလာခဲ့ျပီပဲ။ ဘာပဲေျပာေျပာ ဒီညေတာ့ သက္မဲ့ စာေလး ထိုင္ဖတ္ဦးမွပါေလ။

သို႔ေပမယ့္ သူမ စိတ္ကူးတို႔က ခ်က္ခ်င္း အေကာင္အထည္ ေပၚမလာ။ မီးခလုတ္ ႏွိပ္ေပမယ့္ မီးက လင္းမလာခဲ့။ ဖြင့္လိုက္ပိတ္လိုက္ ျပန္လုပ္ၾကည့္သည္။ အိပ္ခန္းထဲက မီးခလုတ္ဖြင့္ၾကည့္သည္။ ဒီေတာ့မွ အေျဖက ေပၚလာသည္။ ဧည့္ခန္းထဲက မီးလံုးေလး ကၽြမ္းသြားသည္ပဲ။ ညၾကီးမင္းၾကီး စတိုခန္း ဖြင့္ျပီးလဲ မီးလံုးသစ္နဲ႔ ေလွကားလဲ သြားမယူခ်င္။ သားပစၥည္းေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတဲ့ အိပ္ခန္းထဲမွာလဲ မထိုင္ခ်င္။ ဒီေတာ့ အၾကံထုတ္ရသည္။ ထမင္းစား စားပြဲေပၚမွာ တစ္ခါတစ္ရံ ထြန္းေလ့ရွိသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလး ရွိေနတာမို႔ အဆင္ေျပသြားသည္။ လူပင္ပန္း၊ စိတ္ပင္ပန္းႏွင့္ သိပ္ပင္ပန္းသည့္ ညမ်ားမွာ မီးညွိျပီး အနားယူဖို႔ ထားထားသည့္ အနံေမႊးေသာ ဖေယာင္းတိုင္ေလးမ်ားကလဲ ရွိေသးသည္။ အားလံုး ထြန္းညွိလိုက္ေတာ့ စာဖတ္လို႔ ရေလာက္သည့္ အလင္းေရာင္ေလး ရလာသည္။

သူမ ဖတ္ျဖစ္သည့္ စာအုပ္က Raymond Lamont-Brown ေရးသားသည့္ Kamikaze ဆိုတဲ့ စာအုပ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တုန္းက မဟာမိတ္စစ္သေဘၤာမ်ားေပၚသို႔ ေလယာဥ္မ်ား ထိုးစိုက္ခ်ျပီး အေသခံ တိုက္ပြဲ၀င္သြားသည့္ ဂ်ပန္ အေသခံ ဆာမူရိုင္းမ်ား အေၾကာင္း ေရးထားသည့္ စာအုပ္။ ဒီလို စာအုပ္ေလးေတြကို သူမ စိတ္၀င္စားသည္။ အထူးသျဖင့္ သူတို႔ရဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီမ်ား။ တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ိဳးအတြက္ ဆိုျပီး ရန္သူကို အေသခံ ေခ်မႈန္းသြားသည့္ အဆိုပါ ဆာမူရိုင္းမ်ား၊ တိုင္းျပည္ ကံၾကမၼာအတြက္ ရန္သူ ေသနတ္ ေျပာင္း၀ေရွ႕ကို လက္နက္ တစ္စံုတစ္ရာ မပါဘဲ တိုး၀င္သြားရဲခဲ့ၾကသည့္ ကမၻာအရပ္ရပ္မွ အၾကမ္းမဖက္ ဆႏၵျပသူမ်ား၊ ယံုၾကည္ခ်က္ တစ္စံုတစ္ရာေၾကာင့္ ၾကိဳးစင္ထက္ကုိ ရဲရဲ၀ံ့၀႔ံ လွမ္းတက္သြား ခဲ့ဖူးသည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား၊ ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွာ ျဖစ္ပြားေနေသာ အေသခံ ဗံုးေဖာက္ခြဲမႈ လုပ္ေနသည့္ အစြန္းေရာက္မ်ား။ သူတို႔အားလံုး၏ ကေလးသူငယ္ ဘ၀ ျဖတ္သန္းမႈ စိတ္ေနစိတ္ထား၊ ၾကီးျပင္းခဲ့ရာ ပတ္၀န္းက်င္၊ သူတို႔ ဘ၀မွာ သက္ေရာက္မႈ ရွိခဲ့သည့္ အေတြးအေခၚေတြ၊ တြန္းအားေတြ၊ ဒါေလးေတြကို ေလ့လာျပီး တစ္ေန႔က်ရင္ေတာ့ သုေတသန ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ေလး တစ္ခု လုပ္ဦးမယ္လို႔ စိတ္ကူးထားမိသည္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပတ္သက္သမွ် စာအုပ္စာတမ္းေလးေတြကို သီအိုရီ ႐ႈေထာင့္မွ မဟုတ္ဘဲ၊ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ အတိတ္ဘ၀ေလးေတြ အထိ စိတ္၀င္တစား ေလ့လာေနမိသည္။

ကေလာ့စ္၀စ္ ဆိုခဲ့ဖူးသည့္ friction ဆိုတဲ့ လြဲေခ်ာ္မႈေလးေတြဟာ စစ္ပြဲမ်ားတင္ မကဘဲ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိသည္ ထင္ပ။ စာအုပ္ေလးကို ကိုင္ျပီး ဖတ္မယ္ လုပ္ခါမွ အစီအရီ ထြန္းထားသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလးေတြကို ၾကည့္မိရင္း သူမ အေတြးထဲသို႔ တစ္စံုတစ္ရာက ခ်ဥ္းနင္း ၀င္ေရာက္လာသည္။ ပထမ အစက်ေတာ့ တန္ေဆာင္တိုင္ ပြဲေတာ္ေလး။ ေနာက္ေတာ့ ေမြးရပ္ေျမ။ ေနာက္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ဒီလိုနဲ႔ အေတြးေတြက တစ္စတစ္စ က်ယ္ျပန္႔သြားရင္း လတ္တေလာ ျဖစ္ေနၾကသည့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ဆိုင္ရာ ျငင္းခံု ေဆြးေႏြးေနၾကမႈမ်ားဆီ အေတြးက ေရာက္သြားသည္။

(၂)

ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး။

ဒီစကားလံုးေလး သူမ အေတြးထဲသို႔ ခို၀င္လာခဲ့သည္မွာ သူမ ငါးႏွစ္ခန္႔က ျဖစ္မည္ ထင္သည္။ ဒီတုန္းက တီဗြီမွာ ျမန္မာသတင္းကလဲ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္ခန္႔သာ ျပသည္။ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းကလဲ ခဏတာမွ်သာ။ သို႔ေပမယ့္ အဖိုးနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံတကာ သတင္း ၾကည့္ဖို႔ ထိုင္ေစာင့္ရတာက ထိုစဥ္က အလုပ္တစ္ခု။ ဒီအခ်ိန္ကာလက ကမၻာတစ္၀ွမ္း သတင္းမ်ားမွာ အီသီးယိုပီးယား ငတ္မြတ္ ေခါင္းပါးမွဳ ျပႆနာက ေနရာယူ လႊမ္းမိုး ထားသည့္ ကာလ။ ရြက္ဖ်င္တဲေလးေတြ။ ကေလးငယ္ေလးေတြ။ ပံုရိပ္မ်ားက သူမ ႏွလံုးသားထဲ တိုး၀င္ လာခဲ့ၾကသည္။ ဘာမွန္းေတြ ေသခ်ာ မသိေပမယ့္ အဖိုး ေျပာျပေနသည့္ ငတ္မြတ္ ေခါင္းပါးမႈ ျပႆနာ၊ ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရးဆိုေသာ စကားလံုးေလးေတြကိုေတာ့ မွတ္မွတ္ရရ သတိရေန ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ေက်ာင္းသူ ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္မွာ ေမေမ ေခၚသြားဖူးသည့္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ပညာေပးျပပြဲမ်ား၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ပညာေပး ျပပြဲမ်ားကို ေရာက္ခဲ့ရ ျပန္သည္။

သူမသာ ေဆးေက်ာင္းျပီးေအာင္ တက္ျဖစ္ခဲ့လွ်င္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ကို အထူးျပဳ ျဖစ္ခဲ့လိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ဘယ္လိုပဲ ေျပာေျပာ အေျခအေန အရ ေနာက္ပိုင္းကာလ ျပည္ပမွာ ေက်ာင္းျပန္တက္ ျဖစ္ေတာ့ ငယ္စဥ္က စိတ္၀င္စားမွဳေလးမ်ားကို ေသခ်ာ ေလ့လာခြင့္ ရလာခဲ့ေတာ့သည္။ စီးပြားေရး ဆို္င္ရာ မဟာဘြဲ႔ တက္ျဖစ္ေတာ့ အဓိက သင္ရမည့္ သံုးဘာသာအျပင္ ေနာက္ထပ္ ငါးဘာသာကို ၾကိဳက္ရာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရခဲ့သည္။ မဆိုင္းမတြပင္ political economy အထူးျပဳ က႑မွ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ (Health Economics), ပညာေရးဆိုင္ရာ (Economics of Education), ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ (Development Economics), ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ (Defence Economics) ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ၊ ျမိဳ႕ျပဆိုင္ရာ (Regional & Urban Economics) တို႔ကို ေရြးခ်ယ္ေလ့လာျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ သုေတသနဘြဲ႔မ်ား ဆက္တက္ ျဖစ္သြားတာမို႔ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရးႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာေတြမွာ သုေတသီ ျဖစ္လာခဲ့ေပမယ့္ ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး ဆိုင္ရာ ဘာသာရပ္မ်ားကေတာ့ သူမရဲ႔ research interests အေနနဲ႔ ရွိေနခဲ့ဆဲ။ Public Health and Civil Wars in Burma ဆိုတဲ့ စာတမ္းေလး တစ္ခု သုေတသနလုပ္ဖို႔ စျပီးမွ လိုခ်င္တဲ့ data ေတြ အစံုအလင္ မရႏိုင္တာမို႔ ရပ္ထားရ ျပန္သည္။ data မစံုလွ်င္ Information Bias ရွိေနလိမ့္မည္။ သုေတသီ တစ္ေယာက္နဲ႔ ၀ါဒ ျဖန္႔ခ်ီေရးသမား တစ္ေယာက္ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္ခ်င္းက သေဘာသဘာ၀ မတူညီတာမို႔ အခ်က္အလက္ မစံုဘဲနဲ႔ေတာ့ သူမ မလုပ္ခ်င္ပါ။

ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအေၾကာင္း စဥ္းစားရင္း ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး က႑ရဲ႔ အေရးၾကီးဆံုး လုပ္ငန္းေဆာင္တာ တစ္ခုျဖစ္ေသာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးသို႔ သူမ အေတြးမ်ားက ေရာက္သြားသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာ ခ်မ္းသာ၊ ဆင္းရဲ ကြာဟမႈ ၾကီးထြားေနသေရြ႕၊ အေျခခံ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးကို ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသား အားလံုး ခံစားခြင့္ မရွိေနသေရြ႔၊ လူတစ္ဦးအတြက္ ေန႔စဥ္ လိုအပ္ေသာ အာဟာရဓာတ္ကို ျဖည့္ဆည္း ေပးႏိုင္သည့္ အစာအာဟာရကို လူသားတိုင္း စားေသာက္ခြင့္ မရွိ ေနသေရြ႔ အဆိုပါ ႏိုင္ငံကို ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ ေနျပီဟု ေျပာ၍ မရႏိုင္ပါ။ ကမၻာ့ဘဏ္မွ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀သည့္ ကမၻာ ့ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး အစီရင္ခံစာ အရ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ပေပ်ာက္ေရးသည္ စီးပြားေရး ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္မႈ၏ အေျခခံ အက်ဆံုးေသာ ရည္မွန္းခ်က္ တစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ ခ်ဥ္းကပ္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေပၚလစီမ်ား၊ ပါ၀င္ရမည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အဖြဲ႕မ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက macro level, meso level, micro level ဟူ၍ အဆင့္ ၃ ဆင့္ခြဲ၍ ဆန္းစစ္ သတ္မွတ္ ၾကပါသည္။

1. macro level

ထိုအဆင့္ အေနျဖင့္ အဓိက ၾကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ရမည့္ ခ်ဥ္းကပ္ နည္းလမ္းႏွစ္ခုမွာ စီးပြားေရး အရ တည္ျငိမ္မႈ(economic stabilization) ရွိလာေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ ျဖစ္ရန္ အတြက္ စီးပြားေရး ေပၚလစီတြင္ exchange-rate depreciation ေပၚလစီျဖင့္ ညွိယူရပါမည္။ သြယ္၀ိုက္ အခြန္မ်ား ျမွင့္တင္ျခင္းကို မျပဳလုပ္ရပါ။ ဤနည္းလမ္းကို ယူဂန္ဒါတြင္ (၁၉၉၀)တြင္လည္းေကာင္း၊ ေမာ္ေရးရွတြင္ (၁၉၈၀)မွ (၁၉၈၂)အထိ လည္းေကာင္း၊ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ (၁၉၈၀)မွ (၁၉၉၇)အထိ လည္းေကာင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေနာက္တစ္နည္းမွာ social capital တည္ေဆာက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ရန္ ႏိုင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရမွ reputation for trust ကို တည္ေဆာက္ ရပါမည္။

2. Meso level

ဒီအဆင့္တြင္ ခ်ဥ္းကပ္ လုပ္ကိုင္နည္း သံုးနည္း ရွိပါသည္။ ပထမတစ္နည္းမွာ လုပ္အား အသံုးျပဳ က႑မ်ားသို႔ အရင္းအျမစ္မ်ားကို လႊဲေျပာင္း အသံုးျပဳ ရပါမည္။ ထိုသို႔ လုပ္ကိုင္ရန္ လုပ္ငန္းငယ္မ်ား အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္ လာေစရန္ အားေပး ေဆာင္ရြက္ရမည္။ အစိုးရမွ အေျခခံ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဤနည္းလမ္း အသံုးျပဳ၍ ေအာင္ျမင္မႈမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။

ဒုတိယ နည္းလမ္းမွာ ျပည္သူ႔ဘ႑ာ ခြဲေ၀ သံုးစြဲမွဳမ်ားကို ျပန္လည္ ျပဳျပင္ေရး ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ရာတြင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပမႈ ပေပ်ာက္ေရးကို ဦးတည္ ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ စီးပြားေရး က႑မ်ားတြင္ လုပ္အား အေျချပဳ သီးႏွံမ်ား ထုတ္လုပ္ေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ စက္မႈႏွင့္ စြမ္းအင္ နည္းပညာမ်ား (ဥပမာ - မိုက္ခရို ဟိုက္ဒရို) စသည္တို႔ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္လာေရးကို ေဆာင္ရြက္ ရပါမည္။ Informal sector မ်ားကိုလည္း ေထာက္ခံ အားေပး ရပါမည္။

တတိယ နည္းလမ္းမွာ က႑မ်ိဳးစံုအတြက္ လူမွဳေရး ရံပံုေငြမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုရံပံုေငြမ်ားမွာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း၊ ေရ အရင္းအျမစ္ စသည္တို႔ အတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွ လွဴဒါန္းေသာ ရံပံုေငြမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုရံပံုေငြမ်ားကို စနစ္တက် စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ရန္ institution autonomy ေတာ့ လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရန္အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ လိုအပ္ပါသည္။

3. Micro level

ဒီအဆင့္တြင္ ခ်ဥ္းကပ္ရမည့္ နည္းမ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက ေျခာက္နည္းခန္႔ ခြဲျခား ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ပထမတစ္နည္းမွာ social safety nets မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အန္ဂ်ီအိုမ်ားမွ ျဖစ္ေစ၊ ပုဂၢလိကမ်ားမွ ျဖစ္ေစ အေျခခံ အစားအေသာက္မ်ား ျပည့္၀စြာ ရရွိေစေရး၊ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ ကယ္ဆယ္ေရး၊ ၾကိဳတင္ ကာကြယ္ေရး စသည္မ်ားကို ကူညီ ေဆာင္ရြက္ေပးမွဳမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယတစ္နည္းမွာ Public employment ပေရာဂ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ လုပ္အားေျချပဳ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ျဖစ္ေစရပါမည္။ တတိယနည္းလမ္းမွာ ထြက္ကုန္ႏွဳန္း ျမင့္မားေသာ သီးႏွံမ်ားအား ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ေဒသမွ ေတာင္သူမ်ားကို စိုက္ပ်ိဳး ထုတ္လုပ္ေစျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အေရးအလြန္ၾကီးေသာ ေနာက္ထပ္ နည္းလမ္း တစ္ခုမွာ ပိုင္ဆိုင္မႈ ခြဲေ၀မွ်တျခင္း (Asset Redistribution) ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားဘက္မွ ဘက္လိုက္ေသာ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မလြဲမေသြ ျပဳလုပ္ ရပါမည္။ ေက်းလက္ေဒသ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထုတ္လုပ္မွဳအတြက္ အေရးၾကီးေသာ water rights ကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား ထံသို႔ ေခ်းငွားမႈ ပံုသ႑ာန္ျဖင့္ လႊဲေျပာင္း ေပးထား ရပါမည္။

ထိုမွ် မကေသး။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ financial exclusion ကို ဖယ္ရွားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား (ဥပမာ - ေၾကြးျမီ ေစ်းကြက္ကို ေအာက္ေျခသို႔ တိုးခ်ဲ႔ျခင္း) စသည္မ်ားကို ျပဳလုပ္ ေပးရပါမည္။ အုပ္စုလိုက္ ေခ်းငွားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးျပီး၊ အာမခ ံထားျခင္း၊ စုေဆာင္းျခင္း စသည့္ risk management devices မ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ ထားရပါမည္။ ထို႔အျပင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရး ပရိုဂရမ္မ်ားကိုလည္း တိုးခ်ဲ႕ ေဆာင္ရြက္ ရပါမည္။

(၃)

အဆိုပါ အခ်က္မ်ားမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ပေပ်ာက္ေရး ေဆာင္ရြက္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေပၚလစီမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး ဆိုင္ရာ က်မ္းတစ္ေစာင္ မဟုတ္၍ အေသးစိတ္ခ်ဲ႕ကာ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။ ထိုအခ်က္မ်ားအား ျပန္လွန္ စဥ္းစားေနမိရင္း အေတြးမ်ားက လက္ရွိ အျငင္းပြား ေနၾကေသာ ကိစၥရပ္မ်ားဆီသို႕ ေရာက္သြားခဲ့ ျပန္သည္။ ဒီလူေတြ ဘာအတြက္ေၾကာင့္မ်ား ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ မလုပ္ဘဲ ျငင္းခုန္ ေနၾကပါလိမ့္လို႔ သူမ ေတြးေနမိ ျပန္သည္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။

ျမန္မာျပည္ အေရးမွာ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ခိုက္ရန္ မလို။ လက္ေတြ႔က်ေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ျဖစ္သည့္ ဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပမႈ ပေပ်ာက္ေရးတို႔ကိုပဲ လုပ္ေဆာင္ရမည္ဟု အခ်ိဳ႕က ဆိုေနၾကပါသည္။ နအဖ အတိုက္အခံထဲမွ တခ်ိဳ႕ကလဲ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ခိုက္ရန္ လိုသည့္ အဆိုကို ေျပာၾကရင္း စစ္အုပ္စု ျပဳတ္က်မွ ဖြံ႔ျဖိဳးေရး လုပ္ရမည္လိုလို အဆင့္ထိ ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ႏွစ္ဖက္လံုးက သူ လုပ္တာ ထိေရာက္တယ္၊ ကိုယ္ လုပ္တာ ထိေရာက္တယ္ ဟူ၍ ျငင္းေနၾက ျပန္သည္။

အမွန္ေတာ့ ေပၚလစီ ေရးရာမ်ား၊ ခ်ဥ္းကပ္ နည္းလမ္းမ်ားကိုသာ ေလ့လာထားလွ်င္ ျငင္းစရာ လံုး၀ မလိုေတာ့သည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ micro level မွာ တစ္ဦးခ်င္း၊ တစ္ဖြဲ႔ခ်င္း တစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ လုပ္လို႔ ရသည့္ ကိစၥမ်ား ရွိပါသည္။ ထို႔အတူ macro level, meso level မ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရ ကိုယ္တိုင္က ေစတနာ ေရွ႔ထားျပီး တစ္တပ္တစ္အား ဦးေဆာင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ပါမွ လုပ္လို႔ ရသည့္ ကိစၥမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ စစ္အုပ္စု အုပ္ခ်ဳပ္ရာ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္တြင္ စစ္အသံုးစရိတ္ ၾကီးမားမွဳ၊ စစ္မ်ိဳးစစ္ႏြယ္ မ်ားမွသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္မွဳ၊ စီးပြားေရး ေပၚလစီမ်ား၊ ဘ႑ာေရး ေပၚလစီမ်ား ထိေရာက္စြာ မခ်မွတ္ႏိုင္မႈ ဆိုသည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ျပည္သူတို႔ ခါးစည္း ခံေနၾကရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ ျပဳလုပ္ရန္ စစ္အုပ္စုအား မဖယ္ရွားဘဲ မရပါ။ (စကား အသံုးအႏွဳန္းကို ရွင္းစြာ ေျပာထားပါသည္။ စစ္အုပ္စုဟု သံုးထားပါသည္။ တပ္မေတာ္ဟု မသံုးထားပါ။ တပ္မေတာ္ဟူသည္ ႏိုင္ငံတစ္ရပ္၏ ျပည္သူ၊ အစိုးရ၊ စစ္တပ္ ဆိုေသာ ျဖစ္တည္မႈသ႑ာန္ သံုးရပ္တြင္ ပါ၀င္ျပီးသား ျဖစ္၍ တပ္မေတာ္ကို မည္သူကမွ ဖယ္ရွား၍ မရပါ။ တပ္မေတာ္ကို တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္သည့္ ပံုသ႑ာန္ အေနျဖင့္ မဟုတ္ဘဲ ျပည္သူ႔ ခ်ဥ္ဖတ္ အေနျဖင့္ သြတ္သြင္းေနသည့္ စစ္အုပ္စုႏွင့္ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ကို ဖယ္ရွားရန္ လိုအပ္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုပါသည္)

သို႔ျဖစ္ရာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ (ရာႏွဳန္းျပည့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ၂၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းပဲျဖစ္ျဖစ္) ရွိေနသေရြ႕ macro level ေပၚလစီမ်ားကို ထိေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္၍ ရမည္ မဟုတ္ပါ။ meso level အခ်ိဳ႕ႏွင့္ micro level အပိုင္းတြင္ လုပ္လွ်င္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ထိေရာက္မည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ျမန္မာမ်ား အေနႏွင့္က ျမန္မာျပည္ကို ေစတနာ ရွိသည္ဆိုလွ်င္ အဆိုပါ အဆင့္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြား မေနသင့္ၾကပါ။ micro level ႏွင့္ meso level လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို စိတ္၀င္စားသူမ်ား တကယ္ လုပ္ကိုင္ၾကပါ။ (တစ္ခုေတာ့ ရွိပါသည္။ ဘာမွ မလုပ္ဘဲႏွင့္ macro level ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရန္ အတြက္ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ဖ်က္ေနသည့္ အတိုက္အခံမ်ားကိုေတာ့ အေၾကာင္းမဲ့ လိုက္လံ တိုက္ခိုက္ မေနပါႏွင့္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အခ်ိန္ကုန္ပါသည္။ လုပ္စရာ ရွိတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ လုပ္ရန္သာ ျဖစ္သည္)

ထို႔အတူ တိုင္းျပည္ ျခြင္းခ်က္ မရွိ ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရး အတြက္ လိုအပ္သည့္ macro level ေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေရး အတြက္ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ရမည့္ သူမ်ားကလည္း အာဏာရွင္ စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရး အတြက္ အားစိုက္ ၾကိဳးပမ္း ေတြးဆရင္း လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ ၾကရမည္။ သူ႔ဘာသာသူ လူမႈ ေထာက္ကူ ကိစၥ လုပ္သူမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးထဲ မပါလို႔ ဟူ၍ သြားေရာက္ တိုက္ခိုက္ ေျပာဆိုျခင္း မျပဳလုပ္မိေစရန္ သတိထား ၾကရမည္။

ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ တိုက္ေနၾကလို႔ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မျပီးပါ။ ေဆးရံု ဆရာ၀န္က ေဆးကုပါသည္။ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ ေပၚလစီ ေရးဆြဲသူမ်ားက က်န္းမာေရး စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ပါသည္။ အားလံုး ကိုယ့္နည္းကိုယ္ဟန္ျဖင့္ အက်ိဳးျပဳ ေနသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အေျခအေန တစ္ခုကို ေတြးၾကည့္ပါ။ ဆရာ၀န္ ရွိျပီး ေဆးရံုႏွင့္ ေဆး၀ါးမ်ား မရွိပါက ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးကို မည္သို႔ ေစာင့္ေရွာက္မည္နည္း။ ထို႔အတူပဲ ေပၚလစီသမားမ်ားမွ ေပၚလစီခ်မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည့္ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းမ်ား မရွိပါက မည္သို႔မည္ပံု ေဆာင္ရြက္ၾကမည္နည္း။ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။ ေက်ာင္းဆရာမ်ားရွိျပီး သင္ရိုးႏွင့္ ပညာေရး စီမံကိန္းမ်ား မရွိပါက မည္သို႔ ျဖစ္ေနမည္နည္း။ စီမံကိန္းမ်ား ရွိျပီး ဆရာမရွိပါက မည္သို႔မည္ပံု စာသင္ၾက မည္နည္း။

ယခုကိစၥမ်ားမွာလဲ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ “ပညာေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ရမည္။ အတိုက္အခံမ်ား လုပ္ေနသည္မွာ အက်ိဳးမရွိ” ဟု ျပည္ပတြင္ ငုတ္တုတ္ ထိုင္ရင္း ေ၀ဖန္ ေလကန္ ေနသူမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္တြင္းတြင္ ဖြံ႔ျဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ား၌ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးေသးျခင္း မရွိေၾကာင္း ေသခ်ာလွ ေပသည္။ စစ္အုပ္စုႏွင့္ ဆက္စပ္လုပ္ကိုင္ျခင္း မရွိသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ေစတနာရွင္မ်ား ၾကံဳေတြ႔ေနတတ္သည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ လူမႈကယ္ဆယ္ေရးကိုေတာင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ ျပဳလုပ္၍ ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရမႈမ်ားကို မသိနားမလည္၍ “ငါ့စကားႏြားရ” ေျပာေနၾကျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သားဆက္ျခားေရးအတြက္ တစ္အိမ္တက္ဆင္း ပညာေပး ေဟာေျပာမႈမ်ားကိုပင္ ႏိုင္ငံေရး အေရာင္ပါမွာစိုးလို႔ ဆိုျပီး၊ ရ၀တ၊ ၾကံ႔ဖြ႔ံတစ္ေယာက္မွ တစ္ေကာက္ေကာက္ လိုက္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ိဳးကို ၾကံဳေတြ႕ဖူး ပါရဲ႕လား။ ႏြမ္းပါးသည့္ ရြာငယ္ေလးမွာ ညေနပိုင္း အခမဲ့ က်ဳရွင္ေလး ဖြင့္ဖို႔ကိုေတာင္ အဆင့္ဆင့္ လေပါင္းမ်ားစြာ ခြင့္ျပဳခ်က္တင္ ေနရျပီး၊ ပညာသင္ႏွစ္ ကုန္သြားသည္ မ်ိဳးကိုေကာ ၾကံဳဖူးပါရဲ႕လား။ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ ကိစၥမ်ား မဟုတ္ေသး။ လူမႈေရး၊ ပညာေရးတြင္ေတာင္ ဤမွ်အထိ ကန္႔သတ္ တားျမစ္ခ်င္မ်ားေနေသာ စစ္အုပ္စုအား ဖယ္ရွားရန္ ၾကိဳးစားေနျခင္းကို လိုက္လံ တိုက္ခိုက္ေျပာဆိုေနသည့္ ထိုလူမ်ား၏ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးပဲ လုပ္ဖို႔ လိုတယ္ ေျပာေနေသာ စကားသံမ်ားရဲ႕ ေစတနာမွာေကာ တကယ္ မွန္ကန္ပါရဲ႕လား။

ထိုနည္းတူပင္။ အတိုက္အခံမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္ တစ္ခြန္းတစ္ပါဒမွ လာေရာက္ ပါ၀င္ ေျပာဆို တိုက္ခိုက္ျခင္း မရွိဘဲ သူ႔ဘာသာသူ လူမႈ ေထာက္ကူ ကိစၥမ်ား၊ လုပ္လို႔ ရႏိုင္သေလာက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးမ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ေနသူ မ်ားအား အခ်ိဳ႕ေသာ အတိုက္အခံမ်ားမွ တိုက္ခိုက္ ေျပာဆိုျခင္းမွာေကာ မွန္ကန္ နည္းလမ္း က်ပါရဲ႕လား။

အေရးၾကီးသည္ကေတာ့ ကိုယ့္အလုပ္ ကိုယ္လုပ္ၾကဖို႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ကိုယ္က ကၽြမ္းေလာင္ျပီး ပ်က္ေနသည့္ မီးလံုးကို ေလွကားေထာင္ တက္လဲျပီး မီးလံုးသစ္ အစားထိုးမည္လား။ (သို႔မဟုတ္) အလင္းေရာင္ ခဏတာ ေပးဖို႔ ဖေယာင္းတိုင္ေလး သြားထြန္း ေပးမည္လား။ ႏွစ္မ်ိဳး စလံုး သူ႔နည္း သူဟန္ႏွင့္ေတာ့ ေလာက အလွဆင္ ေနသူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ တစ္ခုေတာ့ ရွိပါသည္။ ဖေယာင္းတိုင္ ထြန္းမည့္သူကလဲ ထြန္းေပးႏိုင္သည္မွာ ခဏတာပဲ ဆိုသည့္ သေဘာကို နားလည္ ရေပမည္။ မီးလံုးေလာက္ေတာ့ လင္းလာမွာ မဟုတ္တာကို သေဘာေပါက္ ရေပမည္။ ထို႔အတူ မီးလံုးတက္လဲမည့္ သူကလဲ အခ်ိဳ႕ေသာ ေနရာမ်ားမွာ ဖေယာင္းတိုင္ အလင္းေလးေတြ ယာယီ လိုအပ္သည္ကို နားလည္ ရေပမည္။ ကိုယ္ မွန္တယ္၊ သူ မွန္တယ္ ျငင္းစရာ မလိုပါ။ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ ထိေရာက္စြာ လုပ္ဖို႔သာ လိုအပ္သည္။

မီးလံုးလဲမည္ ဆိုျပီး တက္ရမည့္ ေလွကားကို ဟိုအမွတ္တံဆိပ္ပါ ေလွကား၊ ဒီအမွတ္တံဆိပ္ပါ ေလွကား ေရြးေနျခင္း၊ ေလွကား ေပၚတက္မည့္သူကို ဟိုတီရွပ္ တံဆိပ္၊ ဒီတီရွပ္ တံဆိပ္ ၀တ္တက္ပါ လုေျပာ ေနျခင္း၊ တစ္ေယာက္က တက္မည္ လုပ္သည္ကို ေနာက္တစ္ေယာက္က ဆြဲခ်ျခင္း၊ မီးလံုးပ်က္အား လက္ညွိဳးထိုးျပျပီး လုပ္စားေနျခင္းမ်ား မရွိလွ်င္ေတာ့ မီးလံုးလဲမည့္ သူမ်ားမွ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ လုပ္ေနသည္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ထိုနည္း လည္းေကာင္းပင္။ ဖေယာင္းတိုင္ ၀ယ္ရန္ အေၾကာင္းျပျပီး ပိုက္ဆံ ေတာင္းစား ေနျခင္း၊ ျပည္ပ ေစတနာရွင္မ်ား၏ ေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ားကို အာဏာပိုင္ႏွင့္ ေပါင္း၍ ေ၀စားမွ်စား လုပ္ျခင္း၊ မီးလံုးသာ လဲႏိုင္သြားလွ်င္ ကိုယ့္ေနရာ ေပ်ာက္မည္ စိုး၍ လိုက္လံ ပိတ္ဆို႔ တားဆီး ေနျခင္း၊ ဖေယာင္းတိုင္ မီးညွိရန္ ေစတနာတရား အမွန္တကယ္လဲ မရွိပါဘဲႏွင့္၊ တကယ္လဲ မီးညွိရန္ ၾကိဳးစားေနျခင္း မရွိပါဘဲႏွင့္ မိမိ နာမည္ရေရး အတြက္ မီဒီယာမ်ား ေပၚတက္ျပီး အသံေကာင္း ဟစ္ေနျခင္း စသည္မ်ား မရွိလွ်င္ေတာ့ ဖေယာင္းတိုင္ ထြန္းသူမ်ားမွ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ လုပ္ေနသည္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ထိုအခ်က္မ်ားကို ေတြးေနမိရင္း သူမ ထိုင္ေနရာမွ အသာ ထလိုက္ပါသည္။ ပ်က္ယြင္းေနေသာ လွ်ပ္စီးမီးလံုးေလးကို လဲရပါဦးမည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ခဏတာ အလင္းေရာင္ေပးသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလး မ်ားကိုလဲ သူမ ေက်းဇူးတင္ ေနမိပါသည္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၂၊ ၂၀၀၉)

Related Posts :