When you eat recklessly, ...

အစားအေသာက္ မဆင္ျခင္တဲ့အခါ(၂)

သံလြင္အိပ္မက္ အတဲြ (၂) အမွတ္ (၃) မွာေဖာ္ျပခဲ့ဖူးတဲ့ က်မမြန္းသက္ပန္ ရဲ့ ေဆာင္းပါးတခုကို ျပန္တင ္ေပးထားခ်င္ပါတယ္။ ကိုေလး (ေဆး-၁) ဆိုတဲ့ အမည္နဲ႕ေရးသားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

အပူပိုင္းေဒသရွိ အခ်ဳိ႕ေသာ အပင္မ်ားႏွင့္ အသီးအႏွံမ်ားကိုစားသံုးျခင္းသည္ လူတို႕အား စိတ္ညစ္ညဴးေစေသာ အဆိပ္သင့္ျခင္းမွစ၍ အသက္အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစနိုင္သည့္ အဆိပ္သင့္ျခင္းတို႕အထိျဖစ္ေစနိုင္ေပသည္။ အစားမေတာ္ တလုတ္ အသြားမေတာ္တလွမ္းဆိုေသာ စကားႏွင့္အညီ ထိုအသီးအႏွံမ်ားသည္ ေယ်ဘူယ်အားျဖင့္ လူသားတို႕အား ျပင္းထန္စြာဆုိးက်ဳိး မျဖစ္ေစနိုင္ေသာ္လည္း အခန္႕မသင့္ေသာ အခါတြင္ကား ယင္းတို႔၏ဆိုးက်ုဳိးမ်ားမွာ လူေနမႈဘ၀ကို အဟန္႕အတား ျဖစ္ေစပါသည္။

၎တို႕ထဲမွ အသီးတခုမွာ စားသံုးျပီးနာရီအနည္းငယ္အတြင္း အနံ႕ဆိုးရြားစြာ ထြက္ေစနုိင္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာသူမ်ား စဲြစဲြျမဲျမဲ ႏွစ္ခ်ဳိက္ေနဆဲျဖစ္္ေသာ ဒညင္းသီးပင္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ဒညင္းသီးကို သိပၸံနည္းက် ခဲြျခားၾကည့္မည္ဆိုပါလွ်င္ ေအာက္ပါ အတိုင္းခဲြျခားနိုင္မည္ျဖစ္သည္။

Kingdom: Plantae
Phylum: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Mimosoideae
Genus: Pithecellobium

ဒညင္းပင္မ်ားကို အေရွ့ေတာင္ အာရွတြင္အမ်ားဆံုးေတြ႕ရျပီး ဒညင္းသီးသည္ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ျမန္မာနိုင္ငံနွင့္ ထိုင္းနိုင္ငံေတာင္ပိုင္းမ်ားတြင္ ေခတ္စားေသာ ရိုးရာ အစားအစာမ်ားထဲမွ တခု အျဖစ္ပါ၀င္လွ်က္ရွိသည္။ ဒညင္းသီးးကို ျပဳတ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ၀က္သားသို႕မဟုတ္ ၾကက္သားမ်ားနွင့္ တဲြဖက္ျပီး ခ်က္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ခပ္စပ္စပ္ေထာင္းထုထားေေသာဒညင္းသီးကို အုုန္းနို႕ နွင့္ ေရာကာ အခ်ိဳပဲြ အျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း မီးဖုတ္ျပီး သို႕မဟုတ္ ဆားစိမ္ျပီးေနာက္ အတို႕အျမႈတ္အျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိး စားသံုးတတ္ၾကေပသည္။ ဒညင္းသီးကို မိုးဦးက်စ အခ်ိန္တြင္ စျပီးေတြ႕ရွိနိုင္ေသာ္လည္း စက္တင္ဘာႏွင့္ ေဖေဖာ္၀ါရီ လၾကားတြင္ ေပါေပါမ်ားမ်ားေတြ႕ရွိနိုင္ေပရာ အဆိပ္သင့္မႈႏႈန္း မွာလည္း ထိုလမ်ားတြင္ မ်ားျပား ေနတတ္ေပသည္။

ဒညင္းသီးတြင္ ပါ၀င္ေသာ 1-2% djenkolic acid သည့္္ ပံုမွန္အားျဖင့္လူသားတို႕အား အနည္းငယ္မွ်သာ အဆိပ္သင့္ေစေပသည္။ djenkolic acid ဆိုသည္မွာ sulphur ပါေသာ amino acid တမ်ဳိးျဖစ္ျပီး cystine ဟုေခၚေသာ amino acid ႏွင့္ အနည္းငယ္ဆင္တူေပသည္။

ဒညင္းသီးကို စားသံုးျပီးနာရီအနည္းငယ္အတြင္းတြင္ပင္ ခံတြင္းနံ႕၊ ဆီးအပါအ၀င္ အျခား ေသာ ခႏၶာကိုယ္မွ ထြက္ေသာ အရည္မ်ားထဲ၌္ ယင္းမွ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းျဖစ္ေသာ sulfuric acid ၏ အာနိသင္မ်ားေၾကာင့္ ဆိုးရြားေသာ အနံ႕တမ်ဳိးကို ရရွိနိုင္ေပသည္။ ယင္းအနံ႕သည္ အဆိပ္သင့္ျခင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ေသးေသာ္လည္း အတိုင္းအတာတခုအထိ ပတ္၀န္းက်င္အား ညစ္ညမ္းေစျခင္း၊ လူမႈဆက္ဆံေရးတြင္ အဟန္႕အတား ျဖစ္ေစျခင္းတို႕ကို ျဖစ္ေစနိုင္ေပသည္။ djenkolic acid သည္ခႏၶာကိုယ္ထဲတြင္ ငrystal တမ်ဳိးျဖစ္ေပၚ ေစျပီး ယင္း crystal သည္ ေက်ာက္ကပ္ျပြန္မ်ားထဲတြင္ စုစည္းေနတတ္ကာ ျပြန္မ်ားကို ပိတ္ေစနိုင္ျပီး ေက်ာက္ကပ္၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ထိခိုက္ေစျခင္းျဖစ္သည္။ ဒညင္းသီးစားသံုးေသာ သူမ်ားထဲတြင္ အခန္႕မသင့္ပဲ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္သူမ်ားမွာ djenkolic acid ၏ crystal (ပံုေဆာင္ခဲ)မ်ားေၾကာင့္ သို႕မဟုတ္ dejnkolic acid တြင္ပါ၀င္ေသာ အဆိပ္တမ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္ေပသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ ဒညင္းသီးစားသံုးျပီး အခန္႕မသင့္ေသာအခါ တြင္ မူးျခင္း၊ အန္ျခင္းမွ စ၍ ၀မ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းႏွင့္ ဆီးစပ္တြင္ ေအာင့္တတ္ျခင္း၊ ဆီးထဲတြင္ ေသြးပါျခင္း၊ ဆီးေအာင့္ျခင္း၊ ဆီးနည္းသြားျခင္္း၊ ဆီးတြင္ ပရိုတိန္းမ်ားပါျခင္း၊ ေသြးေပါင္တက္ျခင္း၊ ႏွင့္ အခ်ဳိ႕ေသာ သူမ်ားတြင္ ရုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္းလကၡဏာမ်ားအထိ ေတြ႕နိုင္ေပသည္။ ဒညင္းသီးေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ ဆိုးရြားစြာ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္းမွာ အေတာ္အတန္ရွားပါးလွျပီး ၎၏ျဖစ္စဥ္မွာ uric acid ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈႏွင့္ အေတာ္ကိုဆင္တူေပသည္။

အခ်ဳိ႕ေသာသူမ်ားတြင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္အနည္းငယ္တက္ျခင္း၊ ေသြးျဖဴဥမ်ားျခင္းတို႕ကိုပါ ပူးတဲြ ေတြ႕နုိင္ပါသည္။

ဆီးစစ္ၾကည့္မည္ဆိုပါ က ဆီးထဲတြင္ ပရိုတိန္း၊ ဆဲလ္မ်ားနွင့္ ေသြးနီဥမ်ား အပ္နွင့္တူေသာပံုေဆာင္ခဲ crystal မ်ားကိုေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိိပ္သင့္သူ၏ ေက်ာက္ကပ္ကို တီဗီြဓတ္မွန္ရိုက္ၾကည့္မည္ဆိုပါ လွ်င္ ေက်ာက္ကပ္ အနည္းငယ္ၾကီးေနေသာ လကၡဏာမ်ားကိုေတြ႕နုိင္္ေပသည္။

ေ၀ဒနာျပင္းထန္သူမ်ား၏ ေသြးကိုစစ္ေဆးၾကည့္မည္ဆိုပါလွ်င္ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းေသာ လကၡဏာမ်ားျဖစ္သည့္ creatinine ပမာဏတက္ေနတတ္သည္ကို ေတြ႕နိုင္ေပသည္။

အဆိပ္သင့္ေစနုိုင္ေသာ ပမာဏ

လူတဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီေပၚမူတည္ျပီး အဆိပ္သင့္မႈ ပမာဏမွာ ကြာျခားနိုင္ေပသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒညင္းသီးအလံုး ၂၀ နွင့္အထက္ စားသံုးပါလွ်င္ အဆိပ္သင့္နိုင္ေသာအလား အလာမ်ားစြာရွိေပသည္။ သို႕ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာသူမ်ားတြင္ ဒညင္းသီးတလံုးစားရံုမွ်ျဖင့္ အဆိပ္သင့္နိုင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရေပသည္။

ကုသနည္း

အဆိပ္သင့္ေသာသူအမ်ားစုမွာ ရက္အနည္းငယ္အတြင္းတြင္ ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္လာနိုင္ေသာ္လည္း ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးနိုင္သည့္ လကၡဏာရွိသူမ်ားအား ေဆးရံုတြင္းကုသမႈေပးရန္ လုိအပ္ေပသည္။ ကုသနည္းမွာေရာဂါလကၡဏာမ်ား သက္သာေစရန္ လိုအပ္ေသာေဆးမ်ားေပးျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆီး၏ PH တြင္ အက္ဆစ္မ်ားေနမႈကို ေလ်ာ့က်ေစရန္ NaHCO3 ဟုေခၚေသာ ေဆးတမ်ဳိး ကိုေသြးျပန္ေၾကာထဲသုိ႕ ထိုးသြင္းေပးျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဆီးေဆးမ်ား ကို လူတဦးစီအလိုက္ ခ်င့္ခ်ိန္၍ေပးျခင္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ကုသရေပသည္။ ရုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးေသာ လကၡဏာရွိသူမ်ားအား အနီးကပ္ အထူးၾကပ္မတ္ကုသျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္။

ထိုသို႕ကုသျခင္းမ်ားျဖင့္ မသက္သာနိုင္ေသာ ေ၀ဒနာရွင္မ်ားအား ဆီးလမ္းေၾကာင္း အတြင္းသို႕ ျပြန္ေခ်ာင္း ထည့္သြင္းကုသျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရပါမည္။

ကာကြယ္နည္းမ်ား

ဒညင္းသီးသည္ အစိမ္းစားသံုးျခင္း ၊ ဒညင္းသီးစားသံုးေသာ ရက္မ်ားတြင္ ေရအနည္းငယ္သာ ေသာက္သံုးျဖစ္ျခင္းမ်ားသည္ အဆိပ္သင့္မႈကို ပိုမိုဆိုးရြားေစသျခင့္ ယင္းအျပဳအမူမ်ား ကိုသတိျပဴေရွာင္က်ဥ္သင့္ေပသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ ဒညင္းသီးေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အဆိပ္သင့္ေရာဂါ djenkolism သည္အခ်ိန္မွီကုသနိုင္လွ်င္ ရက္အနည္းငယ္အတြင္း ေပ်ာက္ကင္းနုိင္သည့္ ေရာဂါျဖစ္ေသာ္လည္း ခံစားရခက္ေသာ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္ေလရာ ေငြကုန္ လူပန္းမျဖစ္ရေလေအာင္ အဆိုပါ အသီးအား ခ်င့္ခ်ိန္စားသံုးသင့္ေပသည္။

Reference

1. Wikepidea

2. Viroj Wiwanitkit. Renal failure due to djenkolism: an appraisal of previously reported Thai cases .Clin Exp Nephrol (2005) 9:343.

3. Wong JS et al. Acute Anuric Renal Failure Following Jering Bean Ingestion. ASIAN JOURNAL OF SURGERY VOL 30. NO 1. JANUARY 2007

.မြန္းသက္ပန္ (ေဆး-၁)

Related Posts :