ANC (Antenatal Care) ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း

1. ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား သိသင့္ေသာ လိုက္နာရမည့္ အခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးပါရွင့္။ ေဖာလစ္အက္စစ္ အျပင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အားေဆးမ်ားကို ကိုယ္ဝန္ဘယ္ႏွစ္ပတ္တြင္ စေသာက္လို႔ရပါလဲ။ ကိုယ္ဝန္ ၁ဝ ပတ္ခန္႔တြင္ Scan ရိုက္လို႔ ရပါသလား။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ျမန္မာ Website e-book မ်ားကိုလည္း ေဖာ္ျပေပးပါ။
2. သမီးမွာ ကိုယ္ဝန္ ၇ ပတ္ရွိေနပါတယ္။ ဘာအစားအေသာက္မ်ား ေရွာင္ရမလဲရွင့္။ သမီးက အန္လဲအန္တယ္။ အအန္သက္သာေစမဲ့ နည္းလမ္းမ်ား ရွိပါသလား ညႊန္ျပေပးပါ။ ဘာအစားအေသာက္မ်ား ပိုစားရမလဲဆိုတာပါ ေရးေပးပါရွင့္။
3. Morning sickness ကကိုယ္၀န္ဘယ္နွပတ္ေလာက္မွာ စတတ္ပါသလဲ ဆရာ။ အဲဒါ ဘာေတြပါလဲရွင့္။ ကို္ယ္၀န္ ၂ ပတ္ဆိုတာ ျဖစ္နိုင္ပါ့မလား ဆရာ။ သမီး လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ပတ္နဲ႔ ၄ ရက္ကမွ ဓမၼတာေပၚထားတာပါရွင့္။ ဒါေပမယ့္ ဆီးစစ္ေတာ့ Positive ျဖစ္ေနပါတယ္ရွင့္။

ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ေတြအတြက္ လုပ္ေပးရတာ အသက္ႏွစ္ေခ်ာင္း၊ ကုသိုလ္ ၂ ဆ ရပါတယ္။ တခါတေလ ပိုေသးတယ္။

ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ျပီ ဆိုတာနဲ႔ က်န္းမာေရးအသိနဲ႔ယွဥ္ျပီး လုပ္စရာေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ကုိယ္ဝန္ကို အပ္ပါ။ သြားျပီး ေမြးဖြါးမယ္လို႔ ရည္ရြယ္တဲ့ ေဆးခန္း၊ ေမြးခန္း၊ ေဆးရံုေတြမွာ အပ္တာက ပိုေကာင္းတယ္။ ANC (Antenatal Care) ေခၚတဲ့ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမွာ ဘာေတြလုပ္ရမယ္ဆိုတာ တိတိက်က် ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ အေသးစိတ္ လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ အေသး မစိတ္ႏိုင္ရင္လဲ အစိုးရိမ္ မၾကီးပါနဲ႔။ ေတာနယ္ေတြမွာ လက္သည္ေတာင္ မပါဘဲ ေမြးႏိုင္ၾကေသးတယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အေတာ္ေတာ့ မတူၾကဘူးေပါ့။

ANC ဆိုတာ မိခင္ေလာင္းရဲ႕ ကုိယ္က်န္းမာေရး၊ စိတ္ခ်မ္းသာေရးအျပင္၊ ကေလးအတြက္ပါ လိုတာေတြကို စစ္ေဆး၊ ေဆာင္ရြက္ေပးတာပါ။ အရင္ဆံုး ကိုယ္ဝန္ရွိေနတာ ေသျခာေအာင္လုပ္တာနဲ႔ စပါတယ္။ သေႏၶစတည္ျပီး၊ ၂ ပါတ္ဆိုရင္ ဆီးစစ္လို႔ရျပီ။ တခ်ိဳ႕နည္းေတြက ဒီထက္ေတာင္ ေစာျပီး စမ္းလို႔ရေသးတယ္။ စိတ္ဝင္စားဘို႔ ေကာင္းတာက ဒီနည္းဟာ သေႏၶသားရွိ-မရွိစမ္းတာ မဟုတ္ဘဲ၊ အခ်င္း ျဖစ္ေနျပီ ဆိုတာကို စမ္းတာျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး ရာသီလာခဲ့တဲ့လက ပဌမဆံုး ေသြးဆင္းတဲ့ရက္ကို မွတ္ပါ။ Last menstrual period (LMP) ေခၚတယ္။ ဒီရက္ထဲကို ၉ လ နဲ႔ ၇ ရက္ ထည့္ေပါင္းတာနဲ႔ Expected due date (EDD) ေမြးမဲ့ ခန္႔မွန္းရက္ကို တြက္ယူႏိုင္တယ္။ ေပ်ာ္စရာ တမ်ိဳးေပါ့။ Ultrasound Report မွာ ကိုယ္ဝန္က Weeks ဘယ္ေလာက္ နဲ႔ Days ဘယ္ေလာက္ ရွိျပီလို႔ ေရးၾကတယ္။ သြားရိုက္တဲ့ ရက္ထဲကေန အဲဒါကို ျပန္ႏုတ္ေတာ့ ကိုယ္ဝန္စရွိတဲ့ရက္ LMP ကို ရတယ္။ Week ကို (၄ ပါတ္ ၁ လ) လျပန္ ဖြဲ႔ျပီးမွ အေပါင္း-အႏုတ္ လုပ္ရတယ္။ အလုပ္သင္ ဆရာမေတြအတြက္ေတာ့ သခ်ၤာပညာ စမ္းသလိုဘဲ။ သူတို႔ချမာ အေတာ္ ေခါင္းရႈတ္ၾကရွာတယ္။

ကိုယ့္မွတ္ရက္ LMP နဲ႔ တြက္တာက (အာလ္ထြာ-ေဆာင္း) ရက္တြက္တာနဲ႔ မတူျဖစ္ေနတတ္တယ္။ ကိစၥမရွိဘူး။ ဘယ္လို တြက္တြက္ ေရွ႕ ၂ ပါတ္၊ ေနာက္ ၂ ပါတ္ လြဲတတ္တယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ ဒုကၡသည္ေဆးခန္းေလးမွာ ၁၇၉ ေယာက္ ေမြးတဲ့အထဲက ရက္အတိအက် ေမြးသြားတာ ၃ ေယာက္ထဲနဲ႔ ၁ ရက္ထဲ ကပ္လြဲေမြးတာ ၇ ေယာက္ဘဲ ရွိတယ္။

ကိုယ္ဝန္အပ္ျပီး ေနာက္ဘယ္ေတာ့ ျပန္လာေနရမလဲဆိုတာက ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ကုိယ္ဝန္ ၉ လကုိ ၃ ပိုင္းျခားျပီး၊ ပဌမ ၃ လမွာ ၁ လ ၁ ခါ၊ ဒုတိယ ၃ လမွာ ၂ ပါတ္ ၁ ခါ၊ ေနာက္ဆံုး ၃ လမွာ ၁ ပါတ္ ၁ ခါ ေခၚေလ့ ရွိတယ္။ ထူးျခားရင္လဲ အခ်ိန္မေရြး လာဘို႔ မွာတယ္။ ထူးတယ္ဆိုတာေတြက ကုိယ္ဝန္ႏုခ်ိန္မွာ ဆီးေအာင့္တတ္တယ္။ ပ်က္က်တတ္တယ္။ Morning sickness ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ လကၡဏာေတြ ဆိုးတာျဖစ္တတ္တယ္။ ေသြဖိအား အထက္က ၁ဝဝ မျပည့္ရင္ ဗီတာမင္ပါတဲ့ Drip သြင္းေပးရတတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေစာေမြးတာ၊ ခါးနာတာ၊ တမ်ိဳးမ်ိဳး (အရည္၊ ေသြး) ဆင္းတာ စသျဖင့္ ျဖစ္တတ္တယ္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အားေဆးေတြကို ေစာျပီးေသာက္ႏိုင္ေလ ေကာင္းေလပါ။ ဒါေပမဲ့ ကုိယ္ဝန္ရင့္လာရင္ ပိုလိုလာတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ေယာက္်ားေတြထက္ ပိုလိုတာက သိတဲ့အတိုင္း သံဓါတ္နဲ႔ ေဖါလစ္အက္စစ္ ျဖစ္တယ္။ လူတိုင္း ေသာက္ရင္ ေကာင္းတဲ့ ဗီတာမင္ ဘီ အျပင္ေပါ့။ ထပ္လိုေသးတာက (ကယ္လ္စီယံ)။

ေဆးကုပၼဏီေတြကလဲ ေရာင္းေကာင္းေအာင္ ေၾကာ္ညာေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ထုတ္တယ္။ သံဓါတ္ေဆးကို ျမန္မာျပည္မွာ (ယူနီဆက္ပ္) ကေန အလကားေဝတယ္။ တကမၻာလံုး ေဝရတာမို႔ ေစ်းခ်ိဳခ်ိဳ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရတယ္။ ဗူးခြံရိုးရိုး၊ ေဆးကို သၾကားအုပ္ မထားတာမ်ိဳး။ သံေခ်းနံ႔ေတာ့ ရတာေပါ့။ အမွန္က ေကာင္းပါတယ္။ “ေထာပတ္ေကာင္း စေလာင္းနဲ႔တည္” ဆိုသလို အေကာင္းကုိ ဘာနဲ႔ ထည့္ထည့္ ေကာင္းတာဘဲေပါ့။ သံဓါတ္ကို ေဆးရည္လုပ္၊ ဗူးလွလွနဲ႔ ထည့္ေရာင္းေတာ့ ေစ်းၾကီးသြားေရာ။ တခါတည္းျပီးေအာင္ သံဓါတ္ေရာ၊ ဗီတာမင္ပါ ေရာထုတ္တာလဲ ေကာင္းပါတယ္။ ဗီတာမင္ ဘီ နဲ႔ စီ ေရာေလ့ရွိတယ္။ အခုထုတ္ေသးလားမသိဘူး။ (ဘီပီအိုင္) ကေန Furamin BC ထုတ္တယ္။ Prenatal capsule ဆိုျပီးလဲ ထုတ္တယ္။ ဘယ္ေဆးမဆို ထုတ္လုပ္တဲ့ ေဆးကုပၼဏီ နာမည္ရွိတာကို ေရြးေစခ်င္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြက လူလည္ၾကီးမ်ားဟာ နာမည္ရွိျပီးသား ေဆးေတြကို ပံုမွားရိုက္ၾကတယ္။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က ညံ့ေနေသးေတာ့ ခံေနၾကရတာေပါ့။

သံဓါတ္က ဝမ္းခ်ဳပ္ေစတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသာက္ရမွာပါ။ ဝမ္းခ်ဳပ္ရင္ တျခားဝမ္းႏုတ္ေဆးေတြထက္ ဝမ္းေျပာ့ေဆးမ်ိဳးက ပိုသင့္တယ္။ Milk/Cream of Magnesia ဆိုတာ ဇြန္းၾကီး ၂ ဇြန္း၊ ညမအိပ္ခင္ ေသာက္ရတယ္။ ေရ၊ အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။ အသီးအရြက္၊ အသီးအႏွံ မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ မန္က်ီးမွည့္ေဖ်ာ္ရည္၊ သေဘၤာသီးမွည့္ မွီဝဲပါ။

မိခင္ေလာင္း တဦးခ်င္း မတူတာေတြလဲ ရွိတတ္ေသးတယ္။ သူမ်ားထက္ ဗီတာမင္ ဘီ ၁၊ ၂၊ ေအ နည္းေနတာ။ တျခားေရာဂါ တခုခု ရွိေနတာ။ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ပန္းနာ စသျဖင့္ေပါ့။ သံဓါတ္နည္းလြန္းေနရင္၊ ပါးစပ္က မေသာက္ခ်င္ရင္၊ သံဓါတ္ ထိုးေဆး ထိုးပါ။ နားလည္တဲ့သူကို ထိုးပါေစ။ ဒီေဆးက အပ္မေသးတာ-မတိုတာနဲ႔ တင္ပါးမွာ ခပ္နက္နက္ ထိုးရတယ္။ ေဆးသြင္းျပီး အပ္ျပန္ႏုတ္ရင္ ေစာင္းႏုတ္ရတယ္။ မေျခရဘူး။ ေဆးထိုးတဲ့ေနရာ မဲသြားမွာစိုးလို႔။

ဗိုက္လာအပ္ရင္ လုပ္ေပးမွာေလးေတြ ေျပာပါအံုးမယ္။ အေထြေထြ စစ္ေဆးျခင္းဆိုတဲ့ ကုိယ္အေလးခ်ိန္၊ အရပ္၊ ေသြးဖိအား တိုင္းတာေတြနဲ႔ ႏွလံုး၊ အဆုပ္ နားေထာင္တာေတြ လုပ္ပါမယ္။ သိတဲ့အတိုင္း အရပ္ပုရင္ ခက္တတ္တယ္။ သိပ္မစိုးရိမ္နဲ႔ အရပ္မရွည္၊ အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ လြယ္လြယ္ေမြးတာေတြ ရွိတာဘဲ။ ကုိယ္ဝန္ရင့္လာလို႔ Doppler နဲ႔ စမ္းရင္ ေမြးလာမဲ့ သူ႔ကေလးရဲ႕ Fetal heart sound (FHS) ႏွလံုးခုန္သံကို ၾကားရလို႔ မိခင္ေလာင္းမွာ ပီတိေတြျဖာေနတာ သိပ္သေဘာက်ဘို႔ ေကာင္းလွတယ္။

ဆရာဝန္-ဆရာမက ေသျခာေပါက္ ဗိုက္စမ္းေပးမယ္။ ၾကီးလာတဲ့ သားအိမ္ကို ဆီးစပ္ရိုး အထက္မွာ စျပီးစမ္းလို႔ရရင္ ကုိယ္ဝန္က ၁၂ ပါတ္ရွိေနျပီ။ ခ်က္ေအာက္နားဆို ၂ဝ ပါတ္၊ ခ်က္အထက္နားရွိေနရင္ ၂၂ ပါတ္။ ရင္ေခါင္းဆိုက္တယ္လို႔ ေခၚၾကတဲ့ အျမင့္ဆံုးဆိုတာ ၃၈ ပါတ္။ ေမြးမွာက ၄ဝ ပါတ္။ ေမြးကာနီး ကေလးေခါင္းက ေအာက္ဆင္းလာလို႔ နိမ့္က်လာတာပါ။

တခ်ိဴ႕ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြက ၁၃-၁၆ ပါတ္ကတည္းက အထဲက ကေလးလႈတ္တာ သိၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕က ၂၅ ပါတ္ ေရာက္မွ သိတယ္။ အဲလို ပဌမဦးဆံုး ကေလးလႈတ္တာကို Quickening လို႔ ေခၚတယ္္။ မၾကာခင္ အဲဒီ ပုဂၢိဳလ္ေလးက မေအဗိုက္ကို ကန္အံုးမယ္။ ကုိယ့္ကေလးေၾကာင့္ နာရတာကို ျပံဳးေနတတ္တာ မိခင္ေမတၱာ။

ေသြးစစ္တာမွာ A, B, AB, O ေသြးအုပ္စု၊ Rh factor နဲ႔ Hb ျဖစ္တယ္။ မိခင္က Rh-negative ျဖစ္ေနရင္ ကေလးနဲ႔သင့္-မသင့္ စစ္ရပါမယ္။ ေသြးအား နည္းေန-မေနဆိုတာ Hb အနည္းအမ်ားနဲ႔ သိေစတယ္။ VDRL က Syphilis ဆစ္ဖလစ္၊ Hepatitis B ဘီပိုး နဲ႔ HIV ရွိ-မရွိေတြလဲ စမ္းရမယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ German measles ကိုလည္း စစ္တယ္။

ဆီးစစ္တာက ၂ မ်ိဳးပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စမွာ ဆီးထဲမွာ Albumin (အယ္လ္ဗ်ဴမင္) (ပရိုတင္းဓါတ္) ပါေနတတ္တယ္။ ဆီးလမ္း ပိုးဝင္ရင္လဲ ဒါပါတယ္။ ေဆးေသာက္ ေပ်ာက္တာပါ။ ဆီးခ်ိဳရွိ-မရွိ စမ္းရေသးတယ္။ ဆီးခ်ိဳရင္ ကေလးထြားတတ္တယ္။

Ultrasound Scan ကို ကိုယ္ဝန္ႏုတံုး ၁ ခါနဲ႔ ရင့္ေတာ့ ၁ ခါ ရိုက္တာ ေကာင္းတယ္။ အစားအမ်ားၾကီး မစားဘဲ၊ ေရအမ်ားၾကီး ေသာက္သြားပါ။ ေအာက္ပိုင္း အဝတ္အစား ခြ်တ္လို႔ လြယ္တာ ဝတ္သြားပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိတာကို ၅ ပါတ္ ကတည္းက Scan မွာ သိႏိုင္ျပီ။ ၇ ပါတ္မွာ ႏွလံုးအလုပ္လုပ္ေနတာ ေသျခာျပီ။ ၅ လ (၂ဝ ပါတ္) က်မွ ကေလးအဂၤါ ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈ ရွိ-မရွိကုိ စစ္ေဆးတာ ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ထပ္ သိခ်င္တာက သားအိမ္ထဲ မဟုတ္ဘဲ သေႏၶတည္ေနတာလား။ ကိုယ္ဝန္ ၆ ပါတ္ကတည္းက သိႏိုင္တယ္။ အမႊာဆိုတာလဲ သိမယ္။ ေရမႊာရည္ အနည္း-အမ်ား၊ ကေလးက ေဒါင္လိုက္လား၊ ကန္႔လန္႔လား။

ကုိယ္ဝန္ ေနာက္ပိုင္းမွ Scan ရိုက္ရင္ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ ၂ ခုသိမယ္။ အခ်င္းေနရာနဲ႔ ကေလးက Breech ေျခကဖြါး ျဖစ္-မျဖစ္ သိဘို႔ ျဖစ္တယ္။ ၉ဝ% ေက်ာ္ ကိုယ္ဝန္ေတြက ကေလးဟာ ေခါင္းက ေအာက္မွာ။ မဟုတ္ရင္ တင္ပါးဆံု ျပဳေနတတ္တယ္။ ေစာေစာ ရိုက္တံုးက တင္ပါးဆံုျဖစ္ေနေပမဲ့ ကေလးဟာ သူ႔ဖါသာသူ လွည့္သြားတတ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Scan ကို ေစာေစာ ရိုက္ထားရင္ ေနာက္ ထပ္ရိုက္တာ ေကာင္းတယ္။ တင္ပါးဆံုျပဳဆိုရင္ လွည့္ေပးဘို႔ လိုခ်င္လိုမယ္၊ ေမြးရင္လဲ ပိုျပီး ဂရူစိုက္ရမယ္။ ေနာက္တခ်က္က အခ်င္းဟာ ပံုမွန္ဆိုရင္ သားအိမ္အဝနဲ႔ ေဝးရတယ္။ နီးတာနဲ႔ ဖံုးေနတာ ဆိုရင္ ေသျခာေပါက္ ဗိုက္ခြဲေမြးရမယ္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုး ATT ေမးခိုင္-ကာကြယ္ေဆး ၂ ခါကို တခါနဲ႔တခါ ၁ လျခာျပီး ထိုးထားပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး မေသာက္သင့္တဲ့ ေဆးေတြလဲ ရွိတယ္။

ေအာက္မွာ ေရးတာေတြက ေဆးခန္းအကူ ဆရာမေတြကို သင္ေပးရတာေတြပါ။ နားနားေနေန ဖတ္ၾကည့္ပါေလ။ အထဲက ရင္ေသြးကေလးလဲ နားေထာင္ေနလိမ့္မယ္။ နားနီးေတာ့ သူၾကီးလာရင္ ဆရာဝန္ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္လာမွာေပါ့။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ Antenatal Care (ANC) Prenatal care
မိခင္ေလာင္းတိုင္းကို သာမန္အားျဖင့္ ရက္သတၲ ၄-၂၈ ပါတ္ အတြင္း တလတႀကိမ္။ ၂၈-၃၆ ပါတ္ အတြင္း တလ ၂ ႀကိမ္၊ ၃၆ ပါတ္ကေန ေမြးတဲ့အထိ တပါတ္တႀကိမ္၊ ANC လုပ္ေပးရမယ္။ ကိုယ္ဝန္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာ ေပးရမယ္။ Body weight အေလးခ်ိန္၊ Blood pressure ေသြးဖိအား တိုင္းပါ။ ကေလးအေနအထားနဲ႔ ႀကီးထြားမႈမ်ား မွတ္တမ္းတင္ပါ။ ကေလးႏွလံုးခုန္သံ။ Fetal Heart Sound (FHS) နားေထာင္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အားေဆးမ်ားေပးပါ။ ဆီး၊ ေသြး၊ စစ္ပါ။

ANC မွတ္တမ္းတင္ျခင္း
ကိုယ္ဝန္ရွိဘူးသမွ် အေရအတြက္ကို G လို႔မွတ္ပါ၊ အရွင္ေမြးသမွ်ကို P လို႔မွတ္ပါ။ Primigravida သားဦး-ကိုယ္ဝန္ကုိ G 1 လို႔ မွတ္ၿပီး၊ ေနာက္ကုိယ္ဝန္တိုင္းကို G 1, G 2 လို႔ ေခၚသြားမယ္။ တခါမွ မေမြးဖူးရင္ P 0 မွတ္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိတိုင္း ကေလးအေကာင္း ေမြးခ်င္မွ ေမြးမယ္။ ပ်က္တတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္တဲ့ အေရအတြက္ကို P ရဲ႕ေနာက္က အေပါင္း လကၡဏာနဲ႔ ေရးမယ္။ ဥပမာ G 3, P 1+1 ဆိုတာ တတိယကိုယ္ဝန္ ရွိၿပီး၊ ၁ ခါ အေကာင္းေမြး၊ ၁ ခါ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ဘူး။

ေနာက္ဆံုးရာသီေပၚခဲ့သည့္ေန႔ Last Menstrual Period (LMP) ေနာက္ဆံုး ေသြးဆင္းတဲ့လက ပဌမဆံုး စလာတဲ့ေန႔ကို ယူပါ။ ေမြးဖြားမည့္ရက္ Expected Due Date (EDD) တြက္ပါ။ LMP ထဲသို႔ ၉ လနဲ႔ ၇ ရက္ ေပါင္းထည့္ရင္ EDD ရတယ္။ EDD ရဲ႕ ေရွ႕-ေနာက္ ၂ ပါတ္အတြင္း ေမြးႏိုင္တယ္။ သာမန္အားျဖင့္ ေနာက္ဆံုး ရာသီေပၚၿပီး ရက္ေပါင္း ၂၈ဝ ဒါမွမဟုတ္ ရက္သတၲပါတ္ ၄ဝ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ (၃၇-၄၂) ပါတ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ မွတ္တမ္း ေရးမွတ္ရာမွာ ၁ ပါတ္ = ၇ ရက္၊ တလ = ၄ ပါတ္၊ တလ = ၃ဝ ရက္နဲ႔သာ တထစ္ခ်တြက္ရပါမယ္။

ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ျခင္းမ်ား
• Blood grouping (A, B, AB, or O)
• Rh factor
• Hemoglobin (Hb)
• Hepatitis B virus
• Urine Sugar
• Urine Albumin
• (STDs, STIs) VDRL
• Ultrasound

Morning sickness ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ လကၡဏာမ်ား
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၇ဝ-၈၅% ျဖစ္တတ္။ ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း၊ ရင္သားနာျခင္း၊ အစာအိမ္ျပႆနာေပးျခင္း၊ အားယုတ္ျခင္း၊ မၾကာ ခဏ ဆီးသြားျခင္း၊ ေမာပမ္းျခင္း၊ ေသြးအနည္းငယ္ ဆင္းျခင္း၊ ယခင္ကထက္ အားအင္ျပည့္၊ အေလးခ်ိန္ တိုးလာမည္။ အေနအထိုင္ ခက္ခဲလာမည္။ အေရျပားေျပာင္းလဲမႈမ်ားရွိမည္၊ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား နဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလည္း ေျပာင္း လာသည္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ခံစားရမႈမ်ားအား ကုသေပးျခင္း
• ခါးနာျခင္း၊ အေနအထား ေျပာင္းေပးပါ။ ခြါျမင့္ဖိနပ္ မစီးရ။ အေလးအပင္မ မရ။ ခါးကုန္းျပီးမ မတင္ရ။ မလုပ္ရ။ ေျခေထာက္ကို အျမင့္မွာတင္ျပီး နားပါ။ ဒူးေကြး၊ ေဘးတဖက္ လွည့္အိပ္ပါ။ ေပါင္ျခားထဲ တခုခုခံထားပါ။ ခါးကို အပူ-အေအး တင္ေပးပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။
• အသက္႐ွဴခက္ခဲျခင္း၊ ခါးမတ္မတ္ ထိုင္ပါ။ အိပ္လ်င္ ခပ္မတ္မတ္ အိပ္ပါ။ အသက္႐ွဴေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။
• ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ေရ-အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။ အသီးအႏွံမ်ားမ်ား စားပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။
• ႂကြက္သားနာျခင္း၊ (ကယ္လ္စီယမ္) ေဆးစားပါ။ လႈပ္ရွားလ်င္ သက္သက္သာသာလုပ္ပါ။
• အအိပ္ပ်က္ျခင္း၊ မအိပ္မီ ေရေႏြးျဖင့္ ေရခ်ိဳးပါ။ နားနားေနေနေန ထိုင္ပါ။
• အစာမေၾကျဖစ္ျခင္း၊ တေန႔ ၅-၆ ႀကိမ္ အစာနည္းနည္းခ်င္း စားပါ။ ေလထတတ္သည့္ အစားေရွာင္ပါ။ ဆိုဒါ-အင္တီအက္စစ္ေဆး မစားရ။ အစားစားစဥ္ ခပ္မတ္မတ္ထိုင္စားပါ။ စားၿပီးၿပီးခ်င္း မအိပ္ရ။ အစားစားၿပီး ၂ နာရီ အတြင္း ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္ရ။
• ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း၊ အိပ္ရာထ ထခ်င္း ဘီစကစ္။ ေပါင္မံု႔ကင္စားပါ။ အိပ္ရာထလ်င္ ခ်က္ခ်င္း အိပ္ရာကမဆင္းရ။ မႀကိဳက္သည့္ အနံ႔အသက္ ေရွာင္ပါ။ အန္တာမ်ားက ဆရာဝန္ျပပါ။
• Varicose veins ေသြးျပန္ေၾကာထံုးျခင္း၊ ေျခေထာက္ ျမွင့္ထားပါ။ လွဲေနပါ။ အၾကာႀကီး မရပ္-မသြားရ။ ေျခအိပ္-ဖိနပ္ အၾကပ္ မစီးရ။ အထူးလုပ္သားသည့္ ေျခအိပ္သံုးပါ။ အျမဲထိုင္မေနရ။
• ေဖါေရာင္ျခင္း၊ ေျခေထာက္ ျမွင့္ထားပါ။ ဘယ္ဘက္ေစာင္း အိပ္ပါ။ ဆားေလွ်ာ့စားပါ။
• ရင္သား ႀကီးထြားလာမည္၊ နာမည္၊ တင္းမည္။ Nipple ထိပ္ဖ်ား အေရာင္ ရင့္လာမည္။ ထိပ္ဖ်ားဝင္ေနပါက ဆြဲထုတ္ေပးပါ။ ေရခ်ိဳးစဥ္ ႏို႔ထိပ္ဝကို သန္႔ရွင္းေပးပါ။ Areola ေခၚ ႏို႔သီးေဘးမွ အေရာင္ညိဳအဝိုင္းတြင္ ဘဲ-ငန္း အေရျပားလို အသီးလံုးေလးမ်ား ေပၚလာမည္။ ရင္သားတြင္ အလံုး-အႀကိတ္ ရွိ-မရွိ စစ္ေဆးပါ။

ကိုယ္ဝန္ရွိခ်ိန္မွာ ဘာလို႔ အေလးခ်ိန္ တိုးလာသသလဲ
• မိခင္၏အာဟာရမ်ား = ၇ ေပါင္
• တိုးလာေသာအေရ၏အေလးခ်ိန္ = ၄ ေပါင္
• တိုးလာေသာေသြး၏အေလးခ်ိန္ = ၄ ေပါင္
• တိုးလာေသာႏို႔ = ၂ ေပါင္
• ႀကီးလာေသာသားအိမ္ = ၂ ေပါင္
• ကေလး၏အေလးခ်ိန္ = ၇႕၅ ေပါင္
• ေရႁမႊာေရ = ၂ ေပါင္
• အခ်င္း၏အေလးခ်ိန္ = ၁႕၅ ေပါင္
• စုစုေပါင္း တိုးသည့္အေလးခ်ိန္ = ၃ဝ ေပါင္

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ေပးရမည့္ ေဆးမ်ား
Anti Tetanus Toxoid (ATT) တလျခားၿပီး၊ မေမြးမီ ၂ ခါထိုးၿပီး ျဖစ္ေစရမည္။ Iron သံဓါတ္၊ Folic acid ေဖါလစ္-အက္စစ္၊ ဗီတာမင္ ဘီအုပ္စု၊ Calcium ကယ္လ္စီယမ္၊ ဗီတာမင္ B 12

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ အန္ျခင္း
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သူ ၇ဝ-၈၅ ရာႏွဳန္းမွာျဖစ္တတ္တယ္။ တခါတေလ ေဆးေတြ အသံုးမက် ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မျဖစ္မေန ေပးရတဲ့ ေဆးတခ်ိဳ႕ဟာ Placebo လူနာ စိတ္သက္သာရေစတဲ့ေဆးလို႔ ေခၚတယ္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ အန္တာ သက္သာေစဘို႔ -
• Pyridoxine ဗီတာမင္ ဘီ ၆ ေပးေလ့ရွိတယ္။ Doxylamine 10 mg + Pyridoxine (B6) 10 mg ေပးသင့္တယ္။ B-Natal TheraPops နဲ႔ B-Natal Lozenges ေတြဟာ ဗီတာမင္ ဘီ-၆ ပါတဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။
• ဆိုးဝါးသူေတြကို Promethazine 12.5-25 mg ကို ၄ နာရီျခား၊ Prochlorperazine 25 mg ကို စအိုမွ ၁၂ နာရီ ျခား ေပးႏိုင္တယ္။
• Meclizine, Dimenhydrinate, Metoclo-pramide ေတြကိုလည္း ေပးႏိုင္တယ္။
• Methylprednisolone 16 mg စားေဆး၊ ထိုးေဆး ကို ေနာက္ဆံုးအျဖစ္ ေပးႏိုင္တယ္။ ၃ ရက္နဲ႔ သက္သာရင္ ၂ ပတ္အထိ ဆက္ေပးပါ။ မသက္သာရင္ ရပ္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ႏုစဥ္ Corticosteroids မေပးတာ ေကာင္းတယ္။
• Psi Bands Acupressure ကို လက္ေကာက္ဝတ္မွာ ပတ္ထားႏိုင္တယ္။
• Organic Heartburn Relieving Tea QueaseEASE နဲ႔ Essential Oil Therapy တို႔က ေခတ္သံုးေဆးေတြပါ။
• ဂ်င္း (ခ်င္း) Ginger capsules of 250 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ ေပးတယ္။
• တရုပ္အပ္စိုက္နည္းမွာ Acupuncture point P6 ေနရာမယ္ စိုက္ေပးရတယ္။

Hyperemesis Gravidarum ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ အလြန္အၾကြံ အန္ျခင္း
• ကိုယ္ဝန္ရွိတံုး ဆိုးဆိုးရြားရြား အန္တာကို ေခၚတယ္။ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ေပးရတဲ့ အထိဆိုးသူရွိတယ္။
• ဘာ့ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ တိတိပပမသိပါ။
• ကိုယ္ဝန္ ၂ဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ကေန ၄ ေယာက္ထိ ျဖစ္တတ္တယ္။
• ကိုယ္ဝန္ ၈-၁၂ ပတ္ရွိခ်ိန္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ၂ဝ ပတ္ဆိုရင္ ၁ဝ% ေလာက္ဘဲ ဆက္ရွိေနတတ္တယ္။
• အန္တာ ၾကာရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့၊ အာဟာရနည္း၊ ဓါတ္ဆား အခ်ိဳးအဆ ေျပာင္းလဲလာႏိုင္တယ္။
• အနားယူခိုင္းပါ။ အစာကို နည္းနည္းနဲ႔ အၾကိမ္ခြဲစားေစပါ။ ပရိုတင္း မ်ားမ်ား ေၾကြးသင့္ျပီး အဆီနဲ႔အစပ္ ေလ်ာ့သင့္သည္။
• Normal saline or Lactated Ringer solution သြင္းေပးဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ ဂလူးကို႔စ္၊ ဗီတာမင္ဘီ ၁၊ ဘီ ၆၊ မဂၢနီဆီယမ္ ေပးရမယ္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ မေသာက္သင့္တဲ့ေဆး၊ သတိနဲ႔ေပးရမဲ့ေဆးေတြကေတာ့ -
Arbor vitae, Beth root, Black cohosh, Blue cohosh, Cascara, Chaste tree berry, Chinese angelica, Cinchona, Cotton root bark, Feverfew, Ginseng, Golden seal, Juniper, Kava kava, Licorice, Meadow saffron, Pennyroyal, Poke root, Rue, Sage, Senna, Tansy, White peony, Wormwood, Yarrow, Yellow dock, Vitamin A (မ်ားရင္), Isotretinoin, Etretinate, Phenytoin, Carbamezapine, Ergotamine, Methysergide, Aspirin, Ibuprofen, Azithromycin, Zithromax, Zmax, Zathrin, Erythromycin, Clarithromycin, Furazolidone, Prednisolone

မိခင္ေလာင္းေတြအတြက္ ဖတ္စရာေတြ
• Honeymoon Sickness မဂၤလာဦးညမွာျဖစ္တာ http://health-adult-reading.blogspot.com/2011/04/honeymoon-sickness.html
• Honeymoon Cystitis ဟန္းနီးမြန္းမွာ ဆီးေအာင့္တာ http://health-adult-reading.blogspot.com/2011/04/honeymoon-cystitis.html
• Pregnancy and Air Travel ကိုယ္ဝန္နဲ႔ ေလယာဥ္ခရီး http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/01/pregnancy-and-air-travel.html
• Pregnancy and Exercise ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေလ့က်င့္ခန္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/01/exercising-during-pregnancy.html
• Pregnancy and Hepatitis C အသဲေရာင္ (စီ) နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/pregnancy-and-hepatitis-c.html
• Pregnancy and Prednisolone ကိုယ္ဝန္ႏွင့္ (ပရက္နဆိုလံုး) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/pregnancy-and-prednisolone.html
• Pregnancy and Rheumatic disease ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ေလးဘက္နာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2012/01/pregnancy-and-rheumatic-disease.html?zx=33a96828d9610a9
• Pregnancy and Rubella (ရူဘဲလား) နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/12/pregnancy-and-rubella.html
• Pregnancy and Sleeping pills အိပ္ေဆးနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/01/sleeping-pills-and-pregnancy.html
• Pregnancy and Vomiting ကိုယ္ဝန္ႏွင့္ အန္ျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/pregnancy-and-vomiting.html

Dr. တင့္ေဆြ
၁၉-၃-၂ဝ၁ဝ
၁၇-၄- ၂ဝ၁၁ (ျမန္မာ့ႏွစ္သစ္)

Related Posts :