Screening Breast Cancer

ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း

အခုရက္ပိုင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး သတင္းေတြမွာ ေရပန္းစားေနတာကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္းကို ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ စၿပီး လုပ္သင့္တယ္၊ ဘယ္ေလာက္တစ္ခါ လုပ္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့ ကိစၥပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသတင္းနဲ႔ ဆက္ဆိုင္တဲ့ သုေတသန စာတမ္းေတြ၊ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ တင္ျပၿပီး ဒီအခ်က္အလက္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ ဘယ္လို ဆက္စပ္ႏိုင္လည္း ဆိုတာကိုပါ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါမယ္။ ေဆြးေႏြးခ်က္က နည္းနည္းရွည္ေတာ့ အႏွစ္ခ်ဳပ္ကို အရင္ေဖာ္ျပၿပီး အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အႏွစ္ခ်ဳပ္

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန (U.S. Department of Health and Human Services) ရဲ႕ ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ေရး နဲ႔ သုေတသန ဌာနခြဲ (Agency for Healthcare Research and Quality) က အရပ္ဖက္ ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔တစ္ခု (U.S. Preventive Services Task Force) ဖြဲ႔စည္းေပးပါတယ္။ ဒီအရပ္ဖက္ ပညာရွင္ေတြက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ စြက္ဖက္မႈ၊ ႀကိဳတင္အေျဖထုတ္ေပးမႈေတြ မပါပဲ မိမိတို႔ တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သုေတသနျပဳၿပီး ရလဒ္ကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိရေအာင္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလမွာ အခုလို ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

• အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၅၀ မွ ၇၄ ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလံုး အနည္းဆံုး ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ၿပီး စစ္ေဆးသင့္သည္။
• အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၄၀ မွ ၄၉ အတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အေနျဖင့္မူ ပံုမွန္ စစ္ေဆးရန္မလို။ အကယ္၍ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ရွိပါက ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္မရိုက္သင့္ကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။
• အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၇၅ ႏွစ္ေက်ာ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္မူ မည္သည့္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မွ် မေပးႏိုင္ေသးပါ။ (သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား ျပည့္စံုလံုေလာက္မႈ မရွိ။)

ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသူေတြ အတြက္သာ အဓိကျဖစ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသူေတြ အေနနဲ႔ ဒီအတိုင္း ထပ္ခ်ပ္ ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ေျပာဖို႔ခက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္တဲ့ စက္နဲ႔ ဓာတ္မွန္ဖတ္တတ္သူက ၿမိဳ႕တိုင္း နယ္တိုင္းမွာ မရွိပါ။ ေရာဂါေတြ႔လာလွ်င္ စနစ္တက် ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံုမ်ားကလည္း အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ ရွိပါတယ္။ ကုန္က်စရိတ္ကလည္း ထည့္စဥ္းစားစရာ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ရင္သားကင္ဆာဆိုင္ရာ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြ ပိုၿပီး ထြက္ေပၚလာေစဖို႔နဲ႔ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို ျပည္သူအမ်ား သိရွိႏိုင္ေအာင္ ခ်ျပ ေျပာဆိုဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာလိုပါတယ္။

ကင္ဆာ၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ား

ကင္ဆာတို႔ မည္သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ လက္ျဖင့္ မစမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အရြယ္အစားေလးမွ တဆင့္ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အရြယ္အထိ ႀကီးထြားလာသည့္ သေဘာရွိသည္။ ႀကီးထြားႏႈန္း အေႏွးအျမန္မွာ ကင္ဆာ အမ်ိဳးအစား တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု မတူေပ။ လက္ျဖင့္ကိုင္တြယ္ စမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အဖုအက်ိတ္အရြယ္ထိ ႀကီးထြားလာေနၿပီဆိုလွ်င္ အေတာ့္ကို အႏၱရာယ္ရွိေနေပၿပီ။ တဖန္ အျခား ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုပါ ျပန္႔ပြားေနၿပီဆိုလွ်င္ ကင္ဆာေရာဂါ အဆိုးဆံုး အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီဟု ေျပာလို႔ရႏိုင္သည္။

ဘာေၾကာင့္ႀကိဳတင္စစ္ေဆးဖို႔လိုအပ္တာလဲ

တကယ္လို႔မ်ား လက္ျဖင့္ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အဖုအက်ိတ္အရြယ္ မေရာက္မီကပင္ ကင္ဆာကို ရွာေဖြႏိုင္ခဲ့ၿပီး နည္းမွန္လမ္းမွန္္ ကုသႏိုင္ခဲ့လွ်င္ အသက္ပိုရွည္ႏိုင္သည္။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြက ကင္ဆာရွိမရွိ ႀကိဳတင္ စစ္ေဆးဖို႔ တို္က္တြန္းၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ‘ေပါ့ေစလိုလို႔ ေၾကာင္ရုပ္ထိုး ေဆးအတြက္ေလး’ ဆိုတာမ်ိဳး မျဖစ္ရေအာင္ ကင္ဆာရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးသည့္ နည္းလမ္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားကိုလည္း ထည့္တြက္သင့္သည္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ား ႏွင့္ ရင္သားကင္ဆာ

ရင္သားကင္ဆာသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္သာ ျဖစ္ႏိုင္သေလာ။ မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ကမာၻေပၚ၌ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အနက္ ရင္သားကင္ဆာက အဓိက တရားခံျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသားမ်ား အတြက္မူ လည္ေခ်ာင္းႏွင့္ အဆုတ္ကင္ဆာမ်ားက ဒုကၡအေပးဆံုးပင္။ (WHO global burden of disease)
 

ရင္သားကင္ဆာ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းမ်ား

အဓိက စစ္ေဆးနည္း ၅ မ်ိဳးမွာ -

1. သံလိုက္အားသံုး ဓာတ္မွန္ – Magnetic Resonance Imaging (MRI)
2. ရင္သား ဓာတ္မွန္ – Film Mammography
3. ရင္သား ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဓာတ္မွန္ – Digital Mammography
4. ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း - Clinical Breast Examination
5. မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ျခင္း - Breast Self Examination

အခုလို ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းမွာ ဘယ္ဟာက ပိုသာလဲ ဆိုတာကို ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း (sensitivity) နဲ႔ တိက်မႈ (specificity) ဆိုတဲ့ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ နဲ႔တိုင္းပါတယ္။

ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္း တစ္ခုရဲ႕ ‘ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း’ ဆိုတာဟာ ကင္ဆာရွိေနသူ လူ ၁၀၀ ကို စစ္ေဆးၾကည့္လိုက္လို႔ အဲဒီအထဲက ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ကင္ဆာရွိေနပါတယ္ လို႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ အေျဖထြက္လဲ ဆိုတာကို ၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ေပးရရင္ ေဗဒင္ဆရာ တစ္ေယာက္ကို ေဗဒင္သြားေမးတယ္ ဆိုပါစို႔။ ခင္ဗ်ားအိမ္မွာ သရက္ပင္ ရွိတယ္လို႔ ေဟာတယ္။ အိမ္မွာ သရက္ပင္ရွိတဲ့ ေမးသူ ၁၀၀ မွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို မွန္ေအာင္ ေဟာႏိုင္လဲ ဆိုတာ ‘ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း’ ပါပဲ။ သတိခ်ပ္ဖို႔က တခ်ိဳ႕ေမးသူေတြအိမ္မွာ သရက္ပင္ရွိေပမယ္လို႔ ေဗဒင္ဆရာက သရက္ပင္ရွိတယ္လို႔ မေဟာလိုက္ႏိုင္ဘူး။ (မသိတဲ့ အခါလည္း မသိဘူးေပါ့)

‘တိက်မႈ’ ဆိုတာက်ေတာ့ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္း အေျဖက ကင္ဆာ ေရာဂါရွိတယ္ လို႔ အေျဖထြက္ေပမယ့္ တကယ္တန္း လက္ေတြ႔မွာ အဲဒီလူအားလံုး ေရာဂါရွိေနတာ မဟုတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕တေလမွာ ေရာဂါ မရွိပါပဲနဲ႔ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းက ေရာဂါရွိပါတယ္လို႔ အေျဖထြက္လာတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ နဲ႔ ရွင္းျပရရင္ ေဗဒင္ဆရာက တစ္ႏွစ္အတြင္း ထီေပါက္မယ္လို႔ ေဟာလိုက္တယ္။ အဲဒီလို ထီေပါက္မယ္လို႔ အေဟာခံရတဲ့ လူ ၁၀၀ မွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္က တစ္ႏွစ္အတြင္း တကယ္ ထီေပါက္သလဲ ဆိုတာဟာ ‘တိက်မႈ’ ျဖစ္ပါတယ္။ သတိခ်ပ္ဖို႔က ထီေပါက္မယ္ အေဟာခံရတိုင္း ေပါက္ခ်င္မွ ေပါက္တာ။ (မွားတဲ့အခါလည္း မွားေပမေပါ့)

အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ နည္းလမ္း ၅ မ်ိဳးရဲ႕ ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း၊ တိက်မႈနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ကုန္က်စရိတ္ ကို ဇယားနဲ႔ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

စဥ္	နည္းလမ္း	ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း	တိက်မႈ	ကုန္က်စရိတ္
၁။	သံလိုက္အားသံုး ဓာတ္မွန္	၇၁ - ၁၀၀%	၈၁ - ၉၁%	ေဒၚလာ ၃၆၀၀ + စမ္းသပ္ခ
၂။	ရင္သား ဓာတ္မွန္	၇၇ - ၉၅%	၉၄ - ၉၇%	ေဒၚလာ ၈၅ + စမ္းသပ္ခ
၃။	ရင္သား ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဓာတ္မွန္	၇၇ - ၉၅%	၉၄ - ၉၇%	ေဒၚလာ ၁၃၅ + စမ္းသပ္ခ
၄။	ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း	၄၀ - ၆၉%	၈၈ - ၉၉%	စမ္းသပ္ခ
၅။	မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ျခင္း	၁၂ - ၄၁%	-	-

ရာခိုင္ႏႈန္းေတြကို နမူနာ ရွင္းျပရမယ္ ဆိုရင္ -

ရင္သားဓာတ္မွန္ရဲ႕ ကင္ဆာ ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း ၇၇ မွ ၉၅% ဆိုတာ၊ တကယ္တန္း ကင္ဆာ ေရာဂါရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀ ကို ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္ရင္ ၇၇ ေယာက္ကေန ၉၅ ေယာက္ေလာက္အထိရဲ႕ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာသ႑န္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါမယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ခန္႔မွန္းေခ် ၅ ေယာက္ကေန ၂၃ ေယာက္ေလာက္ကေတာ့ ေရာဂါရွိေနလ်က္နဲ႔ ဓာတ္မွန္မွာ ေရာဂါ ေတြ႔မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တနည္း ေျပာရရင္ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာ မေတြ႔ဘူးဆိုတိုင္း ကင္ဆာ မရွိဘူးလို႔ တတ္အပ္ ေျပာလို႔ မရပါ။

တစ္ခါ တိက်မႈ ၉၄ မွ ၉၇% ဆိုတာ ရင္သားဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာသ႑န္ေတြ႔တဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀ မွာ ၉၄ ေယာက္ကေန ၉၇ ေယာက္ေလာက္ အထိက တကယ္ ကင္ဆာ ရွိၾကပါတယ္။ တနည္း ေျပာရရင္ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာ ေတြ႔တိုင္းလည္း ကင္ဆာ ရွိေနၿပီလို႔ ေသခ်ာေပါက္ ေျပာလို႔ မရပါ။

ဒါဆို ေသခ်ာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္လို႔ ကင္ဆာ သ႑န္ ေတြ႔တယ္ဆိုရင္ အဲဒီ ကင္ဆာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သံသယရွိတဲ့ ေနရာက အသားစ နမူနာယူၿပီး ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးရပါမယ္။ အဲဒါမွ ကင္ဆာရွိမရွိ ပိုၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ သိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္လို႔ ကင္ဆာ သ႑န္ မေတြ႔ရင္လည္း ေနာက္ ၂ ႏွစ္ေနရင္ တစ္ခါ ျပန္ရိုက္သင့္ပါတယ္။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ပံုရိုက္နည္းနမူနာ

ေအာက္ပါ ယူက်ဳ ဗြီဒီယိုကို ၾကည့္ရႈေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ စၿပီးေတာ့ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္လဲ

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ေရး နဲ႔ သုေတသန ဌာနခြဲ က အရပ္ဖက္ ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔တစ္ခု ဖြဲ႔စည္းေပးပါတယ္။ ဒီအရပ္ဖက္ ပညာရွင္ေတြက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ စြက္ဖက္မႈ၊ ႀကိဳတင္အေျဖထုတ္ေပးမႈေတြ မပါပဲ မိမိတို႔ တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သုေတသနျပဳၿပီး ရလာဒ္ကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိရေအာင္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဆက္ဆိုင္လို႔ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ (Recommendation) ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွင္းခ်င္ပါတယ္။ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဆိုတာ ဥပေဒနဲ႔ မတူပါဘူး။ လိုက္လုပ္လည္း ရတယ္။ မလုပ္ခ်င္လည္း ရတယ္။ ကင္ဆာဆရာ၀န္ သို႔မဟုတ္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္က ကုိယ့္သမၻာ နဲ႔ကိုယ္ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို မလိုက္နာပဲ ကုေပးတာကို ဘယ္သူကမွ လာၿပီး အျပစ္ေပးလို႔ မရပါ။ ဘယ္ ရဲ ကမွလည္း ေစာင့္ၾကည့္မေနပါ။

ဒါေပမယ့္ ဘာသာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (ဒီကိစၥမွာ ရင္သားကင္ဆာ ဆိုင္ရာ) တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာရွင္ေတြက ဒီလို ဒီလိုေတာ့ျဖင့္ လုပ္သင့္ပါတယ္ ေျပာထားလ်က္နဲ႔ ကိုယ္က လိုက္မလုပ္ျဖစ္ခဲ့လို႔ လူနာမွာ တစ္ခုခု နစ္နာ ဆံုးရံႈးသြားရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ နစ္နာမႈနဲ႔ တရားစြဲတာ ခံရႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းကိစၥကေတာ့ တရားခြင္မွာ ဆက္ရွင္းေပါ့။

အရပ္ဖက္ပညာရွင္အဖြဲ႔ဆိုတာမ်ိဳးက အခုမွ ေပၚလာတာ မဟုတ္ပါ။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ေလာက္ ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဖြဲ႔၀င္ေတြ ေျပာင္းရင္သာ ေျပာင္းသြားမယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ သေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းပါ။ ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာ ရွာေဖြၾကည့္ျခင္း ဆိုင္ရာ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တုန္းက ဒီအဖြဲ႔ကပဲ ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ အခုေတာ့ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ အသစ္ေတြေပၚ အေျခခံၿပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို ထုတ္တာပါ။ ဘာေတြကြာျခားလဲ ဆိုတာ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရေအာင္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အသက္	၂၀၀၂	၂၀၀၉
၄၀ - ၄၉ ႏွစ္	၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။	ရင္သားဓာတ္မွန္ ပံုမွန္ ရိုက္စရာမလို။ လူတစ္ဦးခ်င္း အေနအထားေပၚ မူတည္၍ ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ လိုအပ္မွ ရိုက္သင့္သည္။
၅၀ - ၇၄ ႏွစ္	၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။	၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။
၇၅ ႏွစ္ အထက္	၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။	သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား လံုေလာက္မႈမရွိသျဖင့္ အတတ္မေျပာႏိုင္။

၂၀၀၉ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မွာ ပါတဲ့ ေနာက္အခ်က္ တစ္ခုကေတာ့ MRI, Digital Mammography နဲ႔ ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္တာေတြ အတြက္ကိုေတာ့ မည္သို႔မွ် မေျပာလိုေၾကာင္း၊ သုေတသန ျပဳခ်က္မ်ား မလံုေလာက္ေၾကာင္း ပါရွိပါတယ္။ ‘မိမိကိုယ္တိုင္စမ္းသပ္ျခင္း’ နည္းလမ္းကိုေတာ့ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးမႈအတြက္ အသံုးမျပဳသင့္ေၾကာင္း ေျပာထားပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳသလဲ

ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ အသက္ေသဆံုးရမႈ ေလွ်ာ့က်ေစဖို႔ကို အဓိကရည္ရြယ္ၿပီး ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။

သူတို႔ ဘယ္လိုသိသလဲ

အေမရိကန္ အရပ္ဖက္ ပညာရွင္အဖြဲ႔႕က အျခားသုေတသီေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သမွ်ေတြကို စနစ္တက် ေလ့လာၿပီး အႏွစ္ခ်ဳပ္ရလဒ္ကို ၾကည့္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသူေတြရဲ႕ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း၊ ေရာဂါအျပင္းအေပ်ာ့၊ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ကြန္ပ်ဴတာထဲ ထည့္သြင္းၿပီး ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္တာက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္လဲ ဆိုတာကို ဆန္းစစ္ပါတယ္။

ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ အသက္ ၅၀ ကေန ၆၉ ႏွစ္အတြင္း ရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္တာက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ၿပီး၊ မလိုအပ္ပဲ အသားစယူခံရမႈ အနည္းဆံုး ဆိုတာ ေတြ႔ပါတယ္။ အသက္ ၄၀ နဲ႔ ၅၀ ၾကား အမ်ိဳးသမီးေတြကိုပါ ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီး စစ္ေဆးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ရွားရွားပါးပါး တစ္ေယာက္ တစ္ေလရဲ႕ အသက္ကို ထပ္ၿပီး ကယ္တင္ေကာင္း ကယ္တင္ႏိုင္ပါမယ္။ ဒီလို အသက္တစ္ေခ်ာင္း ကယ္တင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လူ ၁၃၀၀ ေလာက္ကို ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီးစစ္ေဆးဖို႔ လိုပါမယ္။ ရင္သားဓာတ္မွန္ ၁၂၉၉ ႀကိမ္ (တန္ဖိုးအားျဖင့္ ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္းဖိုးေလာက္) က အပိုရိုက္ရသလို ျဖစ္ေနတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္း ေျပာေၾကးဆိုရင္ အသက္တစ္ေခ်ာင္းက ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္း တန္တယ္ ဆိုပါစို႔ရဲ႕။ စာရႈသူဆိုရင္ ဘယ္လို ဆံုးျဖတ္မလဲ။

ေဆြးေႏြးခ်က္

ဒီ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ ထြက္ေပၚအၿပီးမွာ အေမရိကန္ ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြက ရင္သားကင္ဆာ ေ၀ဒနာရွင္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆံုပါတယ္။ ကာယကံရွင္ေတြ ေျပာတာက သူတို႔ေတြ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ ၅၀ မတိုင္မီအရြယ္တုန္းက ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လိုက္မိလို႔သာ ကင္ဆာကို ေစာေစာေတြ႔ၿပီး အသက္ရွင္ႏိုုင္တာပါတဲ့။ မွန္ပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္း အေနနဲ႔ ဒီလို အေတြ႔အႀကံဳမ်ိဳးကေတာ့ ရွိမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္လည္း ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ ရွိရင္၊ သူ႔လိုပဲ အသက္ ၅၀ မတိုင္ခင္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီး ကင္ဆာမရွိပါပဲ ကင္ဆာရွိတယ္လို႔ မွားၿပီး သတ္မွတ္ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက ၈၈ ေယာက္ ရွိေနပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီ ၈၈ ေယာက္မွာေတာ့ မလိုအပ္ပဲ အသားစယူ စစ္ေဆးတာ ခံခဲ့ရမွာပါ။ ဒီလို မွားယြင္းၿပီး အသားစယူခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ေတြကိုေတာ့ ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြက ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျခင္း မျပဳပါဘူး။

အခု ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဟာ သိပၸံနည္းက် စနစ္တက် သုေတသနျပဳၿပီး ရလာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြေပၚမွာ အေျခခံ ေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး ေပၚလစီ ခ်မွတ္တဲ့ အခါမွာ သိပၸံနည္းက်တာ မက်တာ တစ္ခ်က္တည္းနဲ႔ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒျပဳ အမတ္ေတြကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ ျပည္သူလူထုက မႀကိဳက္ရင္ သိပၸံနည္း ဘယ္လို က်ေနေန အမတ္ေတြ ဘာမွ မတတ္ႏို္င္ပါဘူး။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ရင္သားဓာတ္မွန္ေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္ေနသူေတြ (ဥပမာ ဓာတ္မွန္စက္ တီထြင္သူေတြ၊ ဓာတ္မွန္စက္ ေထာင္သူေတြ၊ ဓာတ္မွန္ ဆရာ၀န္ေတြ) လည္း အမ်ားအျပားရွိေသးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အျမင္ေတြကလည္း ဥပါဒါန္ မကင္းႏိုင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး လူေတြ မေျပာခ်င္ၾကေပမယ့္ မေျပာမျဖစ္ေျပာရမယ့္ ကိစၥက ေငြေရးေၾကးေရးပါ။ ‘ေငြဘယ္ေလာက္ကုန္ကုန္ ကုလိုက္မယ္’ ဆိုတာ စကားအျဖစ္သာ ရွိပါတယ္။ တကယ္တန္းမွာ မိသားစုတိုင္း၊ မိသားစုတိုင္း ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္မႈေပၚ မူတည္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ကို သံုးၾကရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီအတိုင္းပါပဲ။ တိုင္းျပည္က ဘယ္ေလာက္ ခ်မ္းသာေနလဲ၊ က်န္းမာေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ ေငြအကုန္ခံေနလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြဟာ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ေတြပါ။

ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားနဲ႔ ဘယ္လို သက္ဆိုင္မလဲ

ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္အရကေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ဒုတိယ ဒုကၡအေပးဆံုး ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဒီလိုဆိုေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွထဲမွာ ပါတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္လည္း အေရးႀကီးတာေပါ့။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း ကိစၥကို တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေနၿပီလို႔ေတာ့ မၾကားမိေသးပါ။ စာေရးသူတို႔ ေဆးေက်ာင္းသား ဘ၀ကမ်ားဆိုရင္ ရင္သားကင္ဆာ ေ၀ဒနာရွင္ေတြဟာ အဖုအက်ိတ္ အေတာ္ႀကီးကို ႀကီးမွ ေဆးရံုေရာက္လာၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ ေရာဂါကြ်မ္းမွ ေရာက္လာတာေပါ့။ ကုသရလည္း ခက္ခဲသြားၿပီး အသက္ရွင္ဖို႔လည္း မလြယ္ေတာ့ပါ။

ဒီေန႔ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လို႔ ရေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕တိုင္းမွာေတာ့ မရေသးပါ။ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတရွိသူ ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ နီးစပ္သူမ်ားကေတာ့ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ဖို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္တာေတြ ရွိလာေနပါၿပီ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္တယ္ ဆိုတာကို ဘာမွန္း မသိသူမ်ားလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အရြယ္ေရာက္တဲ့ ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ရင္သားကင္ဆာ ဗဟုသုတ ရွိေနဖို႔ အေတာ္အားထုတ္ လုပ္ေဆာင္ရပါဦးမယ္။

ေဖာ္ျပပါ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြဟာ အေမရိကန္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အဓိကထား စဥ္းစားထားတာျဖစ္လို႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ လည္း ဒီလိုအေျခအေနရွိမယ္လို႔ တပ္အပ္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း၊ ေရာဂါအမ်ိဳးအစား၊ အႏုအရင့္ စတာေတြကို သိရွိႏိုင္ဖို႔ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြ လိုပါမယ္။

ကဲ စာေရးသူေရ ေ၀့၀ိုက္မေနပါနဲ႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြကို ဘယ္လို အႀကံေပးမလဲ ဆိုရင္ေတာ့ …

• အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿပီး မိသားစု (မိခင္၊ အေဒၚ၊ ညီမ၊ အစ္မ) မွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးရင္
• အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿပီး ရင္သားမွာ နဂိုကမရွိတဲ့ အဖုအက်ိတ္ ရွိလာၿပီလို႔ သံသယရွိရင္
• အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ၿပီး ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ဖို႔ အဆင္ေျပရင္ (မိမိေနတဲ့ၿမိဳ႕မွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လို႔ရရင္)

နီးစပ္ရာ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္မ်ားနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ တစ္ဆက္တည္း ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ပံုမွန္ စစ္ေဆးဖို႔ရာလည္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

သိခ်င္ ေဆြးေႏြးခ်င္တာမ်ားရွိရင္ မွတ္ခ်က္မွာ ေရးသားေပးခဲ့ပါ။ စီေဘာက္မွာ ေဆြးေႏြးရတာ အဆင္မေျပလို႔ပါ။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

Mandelblatt et al. Effects of Mammography Screening Under Different Screening Schedules: Model Estimates of Potential Benefits and Harms. Ann Intern Med. 2009;151:738-747.

Nelson et al. 2009. Screening for Breast Cancer: An Update for the U.S. Preventive Services Task Force. Ann Intern Med. 2009;151:727-737.

Screening for Breast Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. U.S. Preventive Services Task Force*. 2009. Ann Intern Med. 2009;151:716-726.

U.S. Preventive Services Task Force’s recommendation on Screening for Breast Cancer. 2002. Retrieved from http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd09/gcp09s2.htm#BreastScreening on November 19, 2009.

U.S. Preventive Services Task Force’s recommendation on Screening for Breast Cancer. 2009. Retrieved from http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/uspsbrca.htm on November 19, 2009.

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update.

Related Posts :