ေသြးအားနည္းေရာဂါ ( Anemia )

ေသြးအားနည္းေရာဂါ ( Anemia )


အနီးမီးယားဆိုတာဘာလည္း .....?

အနီးမီးယားဆိုတာဟာ ေသြးထဲမွာ ပံုမွန္ရွိရမယ့္ ေသြးနီဥတြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးေသာ အရာ သံဓါတ္ပါေသာအရာ Hemoglobin ပမာဏသို႔မဟုတ္ ေသြးနီဥဆဲလ္ red blood cells (RBCs) ေတြဟာ ပံုမွန္မမာဏထက္ေလ်ာ့ နည္းေနၿခင္းကို ဆိုလိုပါတယ္ ။ တခါတေလမွာေတာ့ ေသြးပမာဏ Blood volume ေလ်ာ့နည္းေနၿခင္း Hypovolemia ကိုလည္း အနီးမီးယားလို႔ေခၚပါေသးတယ္ ။ ေသြးယိုၿခင္းေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚ တတ္တဲ့ ေသြးပမာဏေလ်ာ့နည္းၿခင္း Hypovolemia ဟာလည္း သြယ္၀ႈိုက္ေသာနည္းနဲ႔ အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ hemoglobin ပမာဏကေတာ့ မ်ားေနၿပီး hypovolemia ကိုၿဖစ္ေစတဲ့ အၿခားအခ်က္ေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့ ေရဓါတ္ခမ္းေၿခာက္ၿခင္းနဲ႔ အလြန္အမင္း အန္ၿခင္းတို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ပံုမွန္ေသြးပမာဏ လူေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ရွိရမလည္း .....?

ပံုမွန္ရွိရမည့္ ေဟမိုဂလိုဘင္ပမာဏ
ေယာက္်ား .....................13.0 - 18.0 g/dl
မိန္းမ............................11.5 - 16.5 g/dl

အနီးမီးယားကို ဘာေတြက ၿဖစ္ေပၚေစသလဲ ....?

အသိမ်ားတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ အနီးမီးယားၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့

ေသြးထြက္မ်ားၿခင္းေၾကာင့္ အနီးမီးယားၿဖစ္ၿခင္း ။ ။ ရာသီလာတဲ့ ေသြးပမာဏဟာ အလြန္အမင္း မ်ားၿပားေနၿခင္း ၊ ေသြးထြက္မ်ားေသာ အနာမ်ား ၊ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း တြင္ အနာမ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္း ကင္ဆာမ်ား အထူးသၿဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာ စသည္တို႔မွာ ေသြးကို တၿဖည္းၿဖည္း ၿခင္း စိမ့္ထြက္ေစတဲ့့ အတြက္ေၾကာင့္ အနီးမီးယားကိုၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

Iron သံဓါတ္ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ရိုးတြင္းၿခင္ဆီဟာ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ အိုင္းယြန္းကို လိုအပ္ပါတယ္ ။ အိုင္းယြန္းဟာHemoglobin molecules ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔ ပံုစံအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ေနရာကေန ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္ ။ အကယ္၍ အိုင္းယြန္းရရွိမႈဟာ ကန္႔သတ္ထားတယ္ ဒါမွမဟုတ္အစားအေသာက္မွာ သံဓါတ္အလံုအေလာက္မပါ၀င္ ဘူးဆိုရင္ အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ အနီးမီးယား ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါကိုေတာ့ Iron deficency anemia လို႔ေခၚပါတယ္ ။

နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ မည္သည့္ နာတာရွည္ေရာဂါမဆို အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တိက်တဲ့ၿဖစ္စဥ္ကိုေတာ့ယေန႔တိုင္ မသိရေသးပါဘူး ။ နာတာရွည္ ေရာဂါေတြနဲ႔ ပိုး၀င္ၿခင္း သို႔မဟုတ္ ကင္ဆာေရာဂါေတြဟာ ဒီလိုမ်ိဳး အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ေက်ာက္ကပ္ဟာ erythropoietin လို႔ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒီေကာင္က ရိုးတြင္းၿခင္ ဆီေတြ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ ကူညီေပးပါတယ္ ။ နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါရွိတဲ့လူေတြမွာ ဒီေဟာ္မုန္းထုတ္လုပ္မႈဟာ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္ ။ တဆက္တည္းမွာပဲ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္မႈဟာလည္း ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳးကိုေတာ့ anemia related to chronie kidney diseases လို႔ေခၚပါတယ္ ။

အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ဗီတာမင္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြဟာ ေသြးနီဥဆဲလ္ထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္ပါတယ္ ။ အိုင္းယြန္းအၿပင္ B12 နဲ႔ folate ကလည္း hemoglobin ထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဒီအထဲက ဘယ္အရာပဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ခ်ိဳ႔ယြင္းသြားမယ္ဆိုရင္ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္တာကိုေလ်ာ့နည္း သြားေစတဲ့ အတြက္ အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈဟာလည္း folate နဲ႔ B12 ပမာဏေလ်ာ့နည္း ၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ပါပဲ ။ ဒါေၾကာင့္ အသီးအရြက္ပဲစားသံုးသူေတြ ဗီတာမင္ကို လံုလံုေလာက္ေလာက္မစားသံုးသူေတြဟာ B12 deficiency ၿဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားတဲ့ သူေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။

Pernicious Anemia ။ ။ အစာအိမ္တြင္ ၿပသနာတခုခုရွိေနၿခင္း သို႔မဟုတ္ အူေတြက ဗီတာမင္ဘီတြဲကို စုပ္ယူမႈနည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး B12 deficiency ေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚတဲ့ အနီးမီးယားကို pernicious anemia လို႔ေခၚပါတယ္ ။

Sickle cell anemia ။ ။ အခ်ိဳ႔လူေတြမွာ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ hemoglobin molecules ေတြထုတ္လုပ္တဲ့ၿပသနာ ရွိတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးမွာဆိုရင္ hemoglobin ဟာ ပမာဏေရာ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမွာပါ ၿပႆနာရွိလာပါတယ္ ။ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ hemoglobin molecules ေတြက ေသြးနီဥပံုစံေတြကို မႈမမွန္ၿဖစ္ေစၿပီး Crescent shaped ( sickle cells ) တံစဥ္ ပံုစံလိုမ်ိဳးၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။သူ႔ရဲ႕ ၿပင္းထန္မႈ အဆင့္ေပၚမႈတည္ၿပီး Sickle cell anemia ကို အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါဟာ မ်ိဳးရိုးလိုက္ၿပီး African , Eastern နဲ႔ Mediterranean ေတြမွာၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။

Thalassaemia ။ ။ ေဟမိုဂလိုဘင္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီး အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အၿခားအုပ္စုတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ Thalassaemia အုပ္စုမ်ားစြာ ရွိပါတယ္ ။ ေရာဂါၿပင္းထန္မႈ အေပၚမူတည္ၿပီးကြဲသြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ မ်ိဳးရိုးလိုက္ေလ့ရွိပါတယ္ ။Alcoholism ။ ။ အရက္ေသာက္သံုးသူေတြမွာ အာဟာရခ်ိဳ႔တဲ့မႈ ဗီတာမင္နဲ႔သတၱဳ ဓါတ္ေတြ နည္းပါးမႈဟာ ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္ ။ အယ္ကိုေဟာ ဟာ သူ႔ဘာသာ ရိုးတြင္းၿခင္ဆီကို အဆိပ္အေတာက္ၿဖစ္ေစပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြထုတ္လုပ္မႈကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ရိုးတြင္းၿခင္ဆီႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ အနီးမီးယား ။ ။ အခ်ိဳ႔ေသာ ေသြးကင္ဆာ သို႔မဟုတ္ Lymphomas ေတြဟာ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္မႈႏွုန္းကို ေၿပာင္းလည္းေစၿပီး ေသြးဆဲေတြအားလံုးထုတ္လုပ္မႈကို နည္းေစပါတယ္ ။ Hemolytic anemia ။ ။ ပံုမွန္ေသြးနီဥရဲ႔႕ ပံုစံဟာ သူ႔လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဒီမွာဆိုရင္ေတာ့ ေသြးနီဥဟာ ေပါက္ကြဲၿပီး ဒါကို hemolysis လို႔ေခၚပါတယ္ ။ ၿ႔ပီးေတာ့သူဟာ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ၿခင္း မရွိေတာ့ပါဘူး ။ အၿခားရွားပါးတဲ့ခ်က္ေတြကေတာ ကင္ဆာေတြ အသဲေရာဂါေတြ မ်ိဳးဗီဇနဲ႔ဆိုင္တာေတြ ခဲအဆိပ္သင့္ၿခင္း AIDS နဲ႔ ေသြးယိုတဲ့ေရာဂါေတြ ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေသြးအားနည္းရင္ဘာ လကၡဏာေတြ ၿဖစ္တတ္သလည္း ?


လကၡဏာေတြကေတာ့

ဦးေခါင္းပိုင္းမွာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း ေခါင္းမႈးၿခင္း သတိလစ္ၿခင္း
မ်က္လံုးမွာ ၀ါလာၿခင္း
အေရၿပားမွာ ေဖ်ာ့ေတာ့လာၿခင္း ေအးလာၿခင္း ၀ါလာၿခင္း
ေသြးေၾကာမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်လာၿခင္း
အသက္ရွုလမ္းေၾကာင္းမွာ အသက္ရွုၿမန္ၿခင္း တနည္း တိုၿခင္း
ႏွလံုးမွာ ရင္တုန္ၿခင္း ႏွလံုးခုန္ႏွုန္းၿမန္ၿခင္း ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း (angina)ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ခံရၿခင္း
ၾကြက္သားမွာ အားနည္းလာၿခင္း
အူလမ္းေၾကာင္းမွာ မစင္အေရာင္ေၿပာင္းလာၿခင္း
သရက္ရြက္ (spleen)မွာ ၾကီးမားလာၿခင္း

အနီၿပထားေသာအရာမ်ားမွာ အလြန္ၿပင္းထန္ေသာ ေသြးအားနည္းေရာဂါမွာေတြ႔ရေလ့ ရွိပါတယ္ ။

ေသြးအားနည္းေရာဂါ ဘယ္လိုကုမလည္း ?

အိမ္မွာဆိုရင္ - ကိုယ့္ဘာသာကုဖို႔ နဲနဲေလးပဲလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ ေဆးကုသမႈလိုပါတယ္ ။ ဥပမာ အနီးမီးယားက အစာအိမ္အနာေၾကာင့္ ၿဖစ္တယ္ဆိုရင္ aspirin , ibuprofen ကဲ့သို႔ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္ ။ဒါမွမဟုတ္လည္း ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ရပါမယ္ ။ေဆးရံုမွာဆိုရင္ - သိပ္မၿပင္းထန္ဘူးဆိုရင္ ေသြးအားေကာင္းေစတဲ့ေဆး Folic acid , B12 , Vit C , Iron ပါတဲ့ေဆးေတြေပးေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒါမမဟုတ္ Tot'hema လို ေဆးလည္းေပးပါတယ္ ။ ၿပင္းထန္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးသြင္းကုသပါတယ္ ။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလည္း ?

အမ်ားစုကေတာ့ ပံုမွန္အာဟာရၿပည့္တဲ့အစားအစာနဲ႔ အရက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ၿခင္း ၿဖင့္ ကာကြယ္ပါတယ္ ။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ၿပသၿပီး ဇစ္ၿမစ္ကို ရွာေဖြသင့္ပါတယ္ ။ ေသြးအားေကာင္းတဲ့အစားအစာေတြ စားေပးပါ ။အသား ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး အသည္း အၿမစ္ အရြက္မ်ား ငါးေသးေသးေလးမ်ား စသည္ ။

Ref;emedicine health( october 6 2009)

;wikipedia

စာေရးသူ....သက္တန္႔ခ်ိဳ.......(၁၁း၁၁ ည ၁၈.၁၀.၀၉)

Related Posts :