“ အကယ္၍သာ “

(ျပည္တြင္းက သတင္းဂ်ာနယ္ ႏွစ္ေစာင္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ တစ္ဦး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ပုဂၢလိက ေဆးရံုတစ္ခုတြင္ ေသဆံုးျခင္း သတင္းနွင့္ပတ္သက္ၿပီး စိတ္ဝင္စားမႈ ျမင့္မားစြာနဲ႔ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္၊ မွတ္ခ်က္ေတြ တက္လာလိုက္ၾကတာအမ်ဳိးအမ်ဳိးပါပဲ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အခုစိတ္ဝင္စားေနၾကတဲ့ ရင္နင့္စရာ ဇတ္လမ္းမ်ဳိး မ်ား အဂၤလန္ေခၚ ဘိလပ္ေရႊျပည္ႀကီးမွာ ျဖစ္ခဲ့တာဆိုရင္ ဘယ္လိိုေနမွာလဲဆိုတဲ့ လက္ေတြ႔အေျချပဳ စိတ္ကူးပုံရိပ္ ကေလးကို တကယ္က်င္လည္ လႈပ္ရွားေနသူတဦးရဲ႕ သရုပ္ေဖၚခ်က္အတိုင္း ဖတ္ၾကည့္ၾကရေအာင္လားခင္ဗ်ာ။ ဗဟုသုတ အေနနဲ႔ေပါ့။)

(ကားလိပ္ဖြင့္)

တခုပါဘဲဗ်ာ ---- ဘယ္ေနရာမဆိုေလ သူ ့စံနစ္နဲ ့ သူ ေကာင္းတာေတြေရာ ဆိုးတာေတြပါရွိတာဘဲ။
စံနစ္တခုကိုေသေသခ်ာခ်ာ မသိေသးပဲနဲ႕ေကာင္းပါတယ္လို ့ အျပင္ကေနေျပာတာမ်ိဳးေတာ့ မေကာင္းဘူးဗ်ာ။
ကဲပါေလ
UK NHS (အဂၤလန္နိုင္ငံ က်န္းမာေရးေစါင့္ေရွာက္မႈစံနစ္) မွာ ဒီလိုလူနာရဲ ့ သြားရာ လမ္းေၾကာင္းေလး ၾကည့္ရေအာင္။ ( ) ကြင္းထဲက ကုန္က်စရိတ္က အစိုးရေပးတာေနာ္ ။ လူနာကေတာ့ တျပားမွမကုန္
ေကာင္းတာဆိုးတာ ခဏထားေနာ္

ည ၉နာရီခြဲ ----

လူနာ (က)ၾကီး ေနမေကာင္း
အသက္ ၁၅ႏွစ္ မိန္းကေလး အပ်ိဳ (ယူဆရ)
အေဖက ဖုန္းဆက္ - ဂ်ီပီထံ(UK-NHS တြင္ ေဒသႏၱရ တာဝန္က် အေထြေထြေရာဂါကုဆရာဝန္က ကုသမႈကို စတင္ရပါသည္။)

ည ၁၀နာရီ ခြဲ ----

ဂ်ီပီ(အေထြေထြေရာဂါကုဆရာဝန္)က ဖုန္းျပန္ေခၚ
အေရးေပၚေဆးခန္းျပရန္ စီစဥ္။

၁၁နာရီခြဲ ----

ဂ်ီပီ စမ္းသပ္စစ္ေဆးၾကည့္ - ေဆးရံုကိုဖုန္းေခၚ ( ေပါင္၁၀၀)
ခုမွ နားရလို ့ ဆိုဖါေပၚ ေျခေလးတင္ မိုးေဟကိုရဲ႕ေပါင္ဘယ္ေလာက္လွသလဲ ေတြးေနတဲ ့ surgical registrar (ခြဲစိတ္ဆရာဝန္) ကကိုင္။
“ အဲ - ဗိုက္နာတာဆိုေတာ့ တင္ရမွာေပါ႔ ” လို ့ေျဖ။
သို႕ေသာ္ - စေကာစက အသက္မို ့ ကေလးေဆာင္တင္ဘို ့ စီစဥ္။
ဂ်ီပီ ကို ခဏ ေစာင့္ခိုင္း ။ ကေလးေဆာင္က paed registrar( ကေလးေရာဂါကုဆရာဝန္) နဲ ့ ေစ်းညွိ။
ဟိုက - “ ေအးေလ တင္လိုက္ ။ ေရာက္ရင္ ငါၾကည့္လုပ္လိုက္မယ္ ။ ျပီးမွ မင္းေခၚမယ္ ” ဆိုမွ ဂ်ီပီထံ ျပန္ဆက္
ကဲ ပို ့လိုက္ေပါ့။

မနက္၁နာရီ ----

ကေလးေဆာင္ေရာက္ ကုတင္တေနရာ ယူ ( တေန ့ ေပါင္ ၄၅၀ )
paed SHO (ကေလးေရာဂါကုေဆာင္ဆရာဝန္)က ၾကည့္၊ေသြးစစ္ ဆီးစစ္။ ေအာ္တိုငုတ္တုတ္(အၾကမ္းဖ်င္း ေပါင္ ၅၀ )

မနက္ ၂နာရီ ----

အေျဖစံု Paed registrar က နွမ္းျဖဴး- ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ကို ျပန္ေခၚ
အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ထက္ထက္မိုးဦး ကိုအိပ္မက္ မက္ေနတဲ ့ surgical registrar ( ငနဲ မ်ိဳး အိပ္ရေသးတယ္မထင္ပါနဲ ့ ခုမွ ခြဲခန္းထဲက ထြက္ေရခ်ိဳးျပီးတာပါ ။ ၁၀မိနစ္အနားရ အိပ္တတ္တာ အြန္ေကာ(အေရးေပၚတာဝန္)ၾကာေနတဲ ့ လူေတြအက်င့္ )
အဲေတာ့ တက္လာၾကည့္

၂နာရီခြဲေနျပီ။

ခြဲခန္းက၊သန္းေခါင္ေက်ာ္ရင္ေသေရးရွင္ေရးမွေပးလုပ္ေတာ့ ကဲ-ေစာင့္စို ့မနက္။

မနက္ ၈နာရီ ----

ေဘာ့စ္( အတိုင္ပင္ခံ-ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ႀကီး ) ေရာက္လာ consultant grand round
(Case) ေက့စ္ျပ။ - ကေလးအဖြဲ ့ကလဲ လူစံု နဲ ့ေတြ ့
“ေအးကြာ - လုပ္လိုက္” ဆိုမွခုန surgical registrarက ခြဲခန္းေျပး ။ေမ့ေဆးနဲ႕ေတြ႕။အခ်ိန္ညွိေတာ့
၉နာရီေက်ာ္မွတဲ့။
အဲေတာ့ ၉နာရီေက်ာ္ ဂ်ဴတီ၀င္တဲ ့surgical registrar အသစ္ကို သြားျပန္ညွိ ။
ဟိုကလဲ “ေအး ငါခြဲေပးပါ့မယ္ ။ ဒါေပမဲ ့ မင္း ေဘာ့စ္ကို ငါ့ေဘာ့စ္နဲ ့ ေျပာေပးပါ” ဆိုေတာ့
consultant ခ်င္းညွိ ။ ေမ့ေဆးက ၾကည့္
အားလံုး ရယ္ဒီဆိုမွ ခြဲခန္းေခၚ ( ေပါင္ ၁၂၀၀ )
မနက္ ၁၁နာရီခြဲရ ကံေကာင္း။
အဲလုိ အဆင့္ဆင့္ၾကားမွာ ဆရာ၀န္ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ လက္ေျပာင္းလဲ လိုက္ေရၾကည့္ ေနာ္။
ဘယ္ေလာက္ကုန္သြားလဲ - ကိုယ္ ့ဟာကို တြက္ေတာ့။
လူနာက မေပးရဘူးလို ့ေတာ့ မေျပာနဲ ့ဗ်။ အဲဒါ - လူထု အခြန္ေတြ

တိုတိုခ်ဳပ္လိုက္ရေအာင္
ခြဲတယ္။ ေသျပီဆိုပါေတာ့(အခုနတုံးကေတာ့ ရွည္လာၿပီးမွ တိုခ်င္ေတာ့လည္း ကိုရီးယားကား ဇတ္သိမ္းတာ က်ေနတာပဲ)

ဒီမွာ- စုစုေပါင္း ဌာနၾကီး ၄ခု ပါဝင္ပတ္သက္လာၿပီ

ဌာနႀကီး(၁) - http://www.ncepod.org.uk/

၁)ကုသခ်က္မွတ္တမ္း နဲ ့အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ပါ၀င္တဲ ့
ဆရာဝန္အားလံုး (ေမ့ေဆး ၊ခြဲစိတ္နဲ ့ လက္ေထာက္) တို ့ရဲ ့
statement ကိုယူရတယ္

၂)အဲဒါကို
သူတို ့နဲ ့ အဆင့္တူ ဆရာဝန္ ၂ေယာက္စီကို ပို ့ရတယ္ ။
(ေမ့ေဆးခြဲစိတ္နဲ ့ေနာက္ၾကည့္တဲ ့ physician)ဆိုေတာ့
အားလံုး ၆ေယာက္စီပို ့ရတယ္ ။
(အဲဒီ လူေတြဟာ ပထမ လူ၃ေယာက္နဲ ့ လံုး၀ မပတ္သက္တဲ ့သူေတြလဲ ျဖစ္ရမယ္ )

http://www.ncepod.org.uk/2009report2/Downloads/MedicalSurgical_Questionnaire.pdf
http://www.ncepod.org.uk/2009report2/Downloads/MedicalSurgical_Questionnaire.pdf
http://www.ncepod.org.uk/2009report2/Downloads/Organisational%20Questionnaire.pdf

independent assessor( ၆ေယာက္) - သူတို ့ ဆီကေနမွ-မွတ္ခ်က္ကို
http://www.ncepod.org.uk/2009report2/Downloads/DAH%20Assessment%20Form.pdf
ဆရာ၀န္၃ဦးထက္မနည္းေသာ အဖြဲ ့ငယ္က စစ္ရပါတယ္။
သူကေန လိုအပ္သလို ဌာနတြင္းစစ္ေဆးဘို ့ အၾကံေပးနိုင္ပါတယ္။

႒ာနၾကီး ၂ -- http://www.gmc-uk.org/concerns/hearings_and_decisions/fitness_to_practise_decisions.asp

သူ႔ဆီ ကို တိုင္တာမွာ-
မိိမိလုပ္ေဘာ္ကိုင္ဘက္ထဲက ေသာ္လည္းေကာင္း၊
လူနာရွင္၊ အျပင္လူ နဲ ့ အထက္က စစ္ေဆးခ်က္ေတြ - တခုခုျဖစ္နိုင္ပါတယ္
အဲအခါမွာ အစြပ္စြဲခံရတဲ ့ဆရာ၀န္ဟာ မိမိ ရဲ႕ေရွ ့ေနနဲ ့ ရံုးတက္ရပါတယ္ ။

႒ာနၾကီး ၃ - Coroner's office performing coroner's inquest

သူကေတာ့ သက္ေသေတြေရာေဆးမွတ္တမ္းကိုပါ စစ္ေဆးခြင့္ရွိျပီး၊ သူ႔ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ
not guilty
guilty of negligence
guilty of gross negligence
guilty of criminal negligence
ဆိုျပီးျဖစ္နိုင္ပါတယ္။

တကယ္လို႔ guilty of criminal negligence ျဖစ္မွ

႒ာနၾကီး ၄ - တရားေရး႒ာန

တရားရံုးကေန စစ္ေဆးျပီး အျပစ္ရွိက အျပစ္ေပး
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1444876/
မရွိက လႊတ္ရပါတယ္
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1121980/

ဒါဟာ ယူေကရဲ ့လက္ရွိ အလုပ္လုပ္ပံုပါ

Myanmar Medical Council

ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးေကာင္စီ ဆိုင္ရာ ဥပေဒ

ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မွာ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလက ထုတ္ျပန္ထားေသာ အခန္း ၁၅ ခန္းပါသည့္ ဥပေဒျဖစ္ပါသည္။ ဥပေဒ ရွိသည္ကို မသိျခင္းသည္ ဥပေဒကို မလိုက္နာရန္ အေၾကာင္းမဟုတ္ေပ။

အေရာင္ျဖင့္ မွတ္သားထားေသာ စာပိုဒ္မ်ားမွာ လတ္တေလာ ေဆြးေႏြးေနၾကေသာ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းမ်ား၏ သံသယျဖစ္ဖြယ္ ေပါ့ေလ်ာ့မႈ၊ အရည္အခ်င္း မျပည့္၀မႈ စသည့္ အေၾကာင္းတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးေကာင္စီ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ တာ၀န္၀တၱရား ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။

The State Peace and Development Council
Myanmar Medical Council Law
(The State Peace and Development Council Law No.1/2000)
The 9th Waxing Day of Pyatho, 1361 M.E.
(14th January, 2000)

The State Peace and Development Council hereby enacts the following Law:

Chapter 1
Title and Definition

1. This Law shall be called the Myanmar Medical Council Law.
2. The following expressions contained in this Law shall have the meanings given
hereunder:

(a) Medical Science means branch of studies related to all health care activities including upgrading of health status, prevention of disease, diagnosis of disease, treatment of disease, rehabilitation and research;
(b) Council means the Myanmar Medical Council formed under this Law;
(c) Council Member means any member of the Myanmar Medical Council;
(d) Registration Certificate means registered medical practitioner certificate granted under this Law by the Myanmar Medical Council;
(e) Registered Medical Practitioner means a person whose name has been entered in the medical practitioners’ registration list and has been granted medical practitioner registration certificate;
(f) Medical Practitioner Licence means a General Medical Practitioner Licence, Special Medical Practitioner Licence and Limited Medical Practitioner Licence granted under this Law by the Myanmar Medical Council;
(g) General Medical Practitioner Licence means a medical practitioner licence granted by the Myanmar Medical Council to the registered medical practitioner
who has obtained a recognized basic medical science degree and has completed the prescribed interne period;
(h) Special Medical Practitioner Licence means a medical practitioner licence granted by the Myanmar Medical Council to a qualified registered medical practitioner who has obtained a recognized post- graduate degree or postgraduate diploma and a registered medical practitioner who is determined as being qualified and having expertise in the relevant branch of medical science;
(i) Limited Medical Practitioner Licence means a medical practitioner licence granted by the Myanmar Medical Council to a foreigner medical practitioner limiting the branch of medical science in which practice is allowed, the locality in which and the period during which practice is allowed.

Chapter II
Objectives

3. The objectives of this Law are as follows:-
(a) to enable the public to enjoy qualified and effective health care assistance;
(b) to maintain and upgrade the qualification and standard of the health care assistance of medical practitioner;
(c) to enable studying and learning of the medical science of a high standard abreast of the times;
(d) to enable a continuous study of the development of the medical science by the medical practitioners;
(e) to maintain and promote the dignity of the medical practitioners;
(f) to supervise the abiding and observing in conformity with the moral conduct and ethics of the medical practitioners;

Chapter III
Formation of the Myanmar Medical Council

4. The Minister for the Ministry of Health shall:-
(a) with the approval of the government form the Myanmar Medical Council
comprising the following persons:-

(1) the respective Directors -General under the Ministry of Health:
(2) Director of Medical Service, Ministry of Defence;
(3) Rectors of the Institutes of Medicine;
(4) Rector of Tatmadaw Institute of Medicine;
(5) Chairman of the Myanmar Medical Association;
(6) Heads of States and Divisions of the Department of Health;
(7) Professors/Heads of Faculty of Forensic Medicine, Institutes of Medicine;
(8) one Professor-cum -head of Faculty of Forensic Medicine, Tatmadaw Institute of Medicine;
(9) one senior Professor-cum -medical practitioner from each Institute of Medicine;
(10) one senior Professor-cum-medical practitioner from the Tamadaw Institute of Medicine;
(11) three representatives from the Myanmar Academy of Medical Science;
(12) three retired medical practitioners;
(13) one non-government servant medical practitioner elected by medical practitioners holding licence from respective States and Divisions.

(b) in forming the Council under sub-section(a), a Chairman, a Secretary and a Joint Secretary shall be determined.

5. The Council may assign duty as a Treasurer to any Council member. If no such
assignment has been made, the Secretary of the Council shall act as Treasurer.

6. The Minister for the Ministry of Health shall form the Executive Committee comprising the following persons to carry out the duties and functions of the Council:-

(a) Chairman of the Council - Chairman
(b) Two Council Members - Vice-Chairmen
(c) Ten Council Members - Members
(d) Secretary of the Council - Secretary
(e) Joint-Secretary of the Council - Joint-Secretary

7. (a) The tenure of the Council for one term shall be four years commencing from the date of its formation.

(b) The term of office of the Council members shall be the same as the tenure of the Council.

(c) A Council member may act as such only for three consecutive terms.

(d) When a vacancy occurs in the post of any Council member it shall be filled by substitution or election as contained in sub-section(a) of section 4.The term of office the Council member so appointed shall be till the expiry of the tenure of the existing Council.

(e) The Council shall, on the expiry of its terms of office, carry out the function till the formation of a new Council.

8. The formation of the Council, the formation of the Executive Council, holding of meetings and financial matters shall be carried out in accordance with the stipulations.

Chapter IV
Duties and Powers of the Council

9. The duties of the Council are as follows:-
(a) recognition or refusal of recognition of medical degrees conferred by any local or foreign Institute of Medicine or Medical College or any other organization formed for the purpose of medical science;
(b) issuing notification form time to time on the medical degrees recognized by the Council;
(c) determining moral conduct and ethics to be observed by the medical practitioners and supervision thereof;
(d) compiling and keeping the list of registered medical practitioners and the list of licensed medical practitioners and publishing the said lists from time to time;
(e) studying, examining, taking appropriate action and communicating with the Government departments and organizations to enable maintaining and upgrading of the qualification and standard of the medical practitioners in the performance of health care;
(f) prescribing necessary norms and standards for maintaining and upgrading the level of health care of the State-owned and private hospitals and clinics, and submitting suggestion thereof to the Ministry of Health;
(g) submitting suggestions, after studying and reviewing the teaching systems of medical science which are being developed and changed ,to the Ministry of Health for upgrading the standard of teaching medical science and emergence of qualified medical experts;
(h) submitting suggestions to the Ministry of Health for enabling medical practitioner to study medical education continuously in conformity with the health care requirements of the State;
(i) submitting suggestions to the Ministry of Health for upgrading health care and standard of medical science;
(j) investigating, examining and taking action in case of failure to abide by and observe in conformity with the moral conduct and ethics of the medical practitioner.

10. The powers of the Council are as follows:-

(a) forming the following committees and prescribing the functions and duties thereof:-

(1) Committee for Scrutiny of Registration Certificate and Medical Practitioner Licence;
(2) Committee for Observance of Moral Conduct and Ethics;
(3) Committee for Maintenance of Discipline;
(4) Standardization Committee;
(5) Committee for Continuous Medical Education;
(6) Health Committee;
(7) Other necessary committees;

(b) issuing, refusing to issue and cancelling registration certificate;

(c) issuing refusing to issue, cancelling and revoking subject to a time limit of medical practitioner licence;

(d) determining the tenure, extending the tenure and refusing to extend the tenure of medical practitioner licence;

(e) communicating and cooperating, with the approval of the Ministry of Health, with international, regional, Local and foreign government departments, organizations and experts on matters that will prove beneficial to the State and the Council;

(f) prescribing and collecting the registration fees, liences fees, extension of tenure of medical practitioner licence fees and late fees;

(g) exercising the other powers conferred from time to time by the Ministry of Health for successful implementation of the objectives of the Council.

Chapter V
Rights of the Members of the Council and Members of the Executive Committee

11. The rights of the members of the Council and members of the Executive Committee are as follows: -
(a) having the right to enjoy the benefits prescribed by the State from time to time;.

(b) having the right to receive travelling allowance actually incurred and daily subsistence allowance prescribed from time to time if travelling on duty is involved;

(c) having the right to receive remuneration prescribed from time to time if attending meetings relating to the Council is involved.

Chapter VI
Cessation of Membership of Council

12. If any of the following events has occurred, the Council shall, with the approval of the Ministry of Health, cease the Membership of any member: -
(a) resignation;

(b) failure to attending the meeting for three consecutive times without applying for leave to the Council;

(c) going abroad for six months and above without applying for leave;

(d) cancellation from the medical practitioners’ registration list;

(e) cancellation of the medical practitioner licence or revocation of the same subject to a time limit;

(f) action being taken and subsequently convicted for any offence relating to misconduct or affecting security of the State;

(g) finding by the Council on examination to have failed to observe the moral ethics.

Chapter VII
Holding Meetings

13. The meetings shall be held as follows
(a) holding regular meeting of the Council once in every three months and holding extraordinary meeting when necessary;

(b) holding the Executive Committee meeting once a month and holding extraordinary meeting when necessary;

(c) submitting the activities of the Executive Committee to the nearest regular meeting of the Council and obtaining the approval thereof;

14. The Council and the Executive Committee shall report their activities to the Ministry of Health once in every three months regularly. In addition, they may report as may be necessary from time to time.

Chapter VIII
Formation of Staff Office and Assigning Duties Thereto

15. In order to carry out the functions and duties of the Council and the Executive Committee, the Council shall, with the permission of the Ministry of Health form the Staff Office as follows: -

(a) appointing a Head of Staff Office and a Deputy Head of Staff Office and assigning duties thereto;

(b) constituting the staff as may be necessary and assigning duties there to.

Chapter IX
Finance

16. The Ministry of Health shall bear the expenditures of the Council, the Executive Committee and the Staff Office.

17. The Council may, with the approval of the Ministry of Health, accept donations, property and other assistance from organizations and donors locallyand abroad.

18. The Council shall accept, utilize and keep the accounts of income and expenditure in accordance with the existing financial rules and directives.

Chapter X
Registration Certificate of Medical Practitioner

19. Any of the following persons desirous of obtaining the registration certificate may apply to the Council in accordance with the stipulations; -
(a) a person who has obtained the degree of medical science conferred by any local Institute of Medicine;
(b) a person who has obtained the degree of medical science conferred by any foreign Institute of Medicine, any Medical College or any organization formed for medical education and also recognized by the Council
(c) a person who has obtained a degree conferred by any foreign Institute of Medicine, any Medical College or any organization formed for medical education but not yet recognized by the Council.

20. The Council may, after scrutinizing the application made under section 19 in accordance with the stipulations and causing the registration fees to be paid, issue or refuse to issue the registration certificate.

21. The Council shall ,in respect of any registered medical practitioner, cancel from the registration list on finding out that any of the following events has occurred: -

(a) using narcotic drugs and psychotropic substances;

(b) being convicted by the Court for any offence related to the moral conduct and ethics of a medical practitioner and determined by the Council as being not suitable to continue serving as a medical practitioner;

(c) although not convicted by a Court, perversion of moral conduct and ethics of a medical practitioner and being not suitable to continue serving as a medical practitioner;

(d) surrendering the citizenship, cessation or revocation of citizenship, or adopting the citizenship of other country.

Chapter XI
Medical Practitioner Licence

22. The registered medical practitioner desirous of performing medical practice shall apply to the Council to obtain the General Medical Practitioner Licence in accordance with the stipulations.

23. The Council may, after scrutinizing the application made under section 22 in accordance with the stipulations and causing the licence fees to be paid, issue or refuse to issue the General Medical Practitioner Licence.

24. The registered medical practitioner who has already obtained the General Medical Practitioner Licence and is fully qualified may apply to the Council to obtain the Special Medical Practitioner Licence.

25. The Council may, after scrutinizing the application made under section 24 in accordance with the stipulations, and causing the licence fees to be paid, issue or refuse the Special Medical Practitioner Licence.

26. A foreign medical practitioner desirous of performing medical practice in the Union of Myanmar shall apply to the Council to obtain the Limited Medical Practitioner Licence in accordance with the stipulations.

27. The Council may, after scrutinizing the application made under section 26 in accordance with the stipulations, and causing the licence fees to be paid issue the Limited Medical Practitioner Licence limiting the branch of medical science in which practice is allowed, the locality in which practice is allowed and the period during which practice is allowed or refuse to issue.

28. A General Medical Practitioner Licence holder or Special Medical Practitioner Licence holder desirous of continuing his medical practice after expiry of the tenure of the medical practitioner licence shall apply to the Council in accordance with the stipulations for the extension of the tenure of his licence before the expiry of the tenure of the relevant medical practitioner licence.

29. The Council may, after scrutinizing the application made under section 28 in accordance with the stipulations for the extension of the tenure of medical practitioner Iicence, extend the tenure or refuse to extend the tenure.

30. The Council may, in respect of any medical practitioner holding medical practitioner licence, cancel the medical practitioner licence or revoke it subject to a time limit on finding out that any of the following events has occurred;-

(a) being cancelled from the medical practitioner registration list;
(b) being unable to carry out the functions and duties of a medical practitioner due to mental illness, being devoid of knowledge or physical disability;
(c) failure to carry out the duty assigned by the State;
(d) carrying out the duties of a medical practitioner inconsiderately and negligently;
(e) failure of compliance and observance in conformity with the moral conduct and ethics of a medical practitioner;
(f) being unable to carry out in accordance with the qualification of a medical practitioner;
(g) failure to extend the tenure of the medical practitioner licence without sufficient ground during the period determined by the Council.

Chapter XII
Duties and Rights of the Registered Medical Practitioner and the Medical Practitioner Licence Holder

31. The registered medical practitioner: -
(a) shall abide by the rules, procedures, notifications, orders and directives issued under this Law;

(b) shall observe the moral conduct and ethics of medical practitioner prescribed by the Council;

(c) has a right to advise the Council for progress and achievement of the functions and duties of the Council;

(d) has a right to submit his grievances of the Council and may also have a right to obtain the advice of the Council.

32. The medical practitioner licence holder has a right to carry out the medical practice according to the type of licence which he holds in accordance with the stipulations.

33. In electing the member of Council contained in clause (13) of sub-section (a) of section (4) the medical practitioner licence holder: -
(a) has the right to vote;

(b) has right to be elected as a member of Council if he possesses qualification determined by the Council.

Chapter XIII
Appeal

34. A person dissatisfied with an order or decision passed under section 20 or section 23 or section 25 or section 27 or section 29 or under section 30 that the medical practitioner licence is revoked for a period under 5 years by the Executive Committee may file an appeal to the Council within 60 days from the date of passing such order or decision.

35. The decision of the Council passed in an appeal under section 34 shall be final and conclusive.

36. A person dissatisfied with an order or decision passed under section2l or under section 30 that the medical practitioner licence is revoked for a period of 5 years and above or cancelled by the Executive Committee may file an appeal to the Minister for the Ministry of Health within 60 days from the date of passing such order or decision.

37. The decision of the Minister for the Ministry of Health passed in an appeal under section 36 shall be final and conclusive.

Chapter XIV
Prohibitions and Penalties

38. No one shall give medical treatment without a medical practitioner licence granted by the Council under this Law.

39. No medical practitioner licence holder in performing the medical treatment work, shall assign duty to any other person except one who has obtained a licence, registration certificate, permit, certificate of completion of attendance of a training course or documents granted by the relevant department, organization that he is skillful in the relevant medical treatment work.

40. No registered medical practitioner shall use the terms and expressions which are inappropriate with the degree which he has obtained, rank and technical know-how together with his name.

41. Whoever violates the prohibition contained in section 38 shall, on conviction, be punished with imprisonment for a term which may extend to 5 years and may also be liable to a fine.

42. Any medical practitioner holding the medical practitioner licence who violates the prohibition contained in section 39 shall,on conviction, be punished with imprisonment for a term which may extend to 5 years or with fine or with both.

43. Any registered medical practitioner who violates the prohibition contained in section 40 shall, on conviction ,be punished with imprisonment for a term which may extend to 3 years or with fine or with both.

Chapter XV
Miscellaneous

44. The provisions contained in this Law shall not apply to persons who have the right of medical treatment under any other existing law.

45. A medical certificate which is not signed by a medical practitioner licence holder himself shall not be deemed to be a legal medical certificate.

46. In prosecuting an offender under section 42 or section 43 of this Law, prior sanction of the Ministry of Health shall be obtained.

47. Rules, orders and directives issued under the Myanmar Medical Act,1957 may continue to be applicable in so far as they are not inconsistent with this Law.

48. Funds owned by the Union of Myanmar Medical Council formed under the Myanmar Medical Act,1957 movable and immovable property, works which are in the processes of being performed, works which have been completed, assets and liabilities shall devolve respectively on the Council.

49. The Union of Myanmar Medical Council formed under the Myanmar Medical Act, 1957 may continue to carrying out its duties and powers until the formation of the Myanmar Medical Council under this Law.

50. For the purpose of carrying out the provisions of this Law: -
(a) the Ministry of Health may, with the approval of the Government, issue such rules and procedures as may be necessary;

(b) the Ministry of Health and the Council may issue such notifications orders and directives as may be necessary.

51. The Myanmar Medical Act, 1957 is hereby repealed.


Sd ./-Than Shwe
Senior General
Chairman
The State Peace and Development Council

စာကိုး။

Burma Lawyers' Council

တရားမွ်တမွဳႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား

ျမန္မာစကားပံုမွာ “မမွားေသာ ေရွ႕ေန၊ မေသေသာ ေဆးသမား“ ဆိုတဲ့ စကားပံု တခုရွိပါတယ္။ ဒီစကားပံု အစျပဳခဲ့သူေတြဟာ ေရွ႕ေနေတြလား၊ ေဆးသမားေတြလား ဆိုတာကိုေတာ့ အတိအက် မည္သူမွ် ေျပာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါ။ လူေတြက က်န္းမာေရး အခက္အခဲေတြ ျဖစ္တဲ့အခါ ေဆးပညာရွင္ေတြကို အားကိုးၾကပါတယ္။ တရားေရးျပႆနာေတြ ျဖစ္တဲ့အခါ ေရွ႕ေနေတြကို အားကိုးၾကပါတယ္။ ေသေရး၊ ရွင္ေရး၊ ဘ၀ေရး ကိစၥေတြမို႕ ေဆးသမားေတြနဲ႕ ေရွ႕ေနေတြဆိုရင္ အလြန္ေလးစား အားထားၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး တခ်ိဳ႕ ရပ္ကြက္ေလးေတြမွာဆို ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မသြားႏိုင္လို႕ လမ္းေဘး ကြမ္းယာဆိုင္ေလးကေန ေဆး၀ယ္ေသာက္ၾကရပါတယ္။ အဲဒီအခါက်ရင္ ဒီကြမ္းယာေရာင္းသမားေလးက သိပ္မ်က္ႏွာရတာပဲ။ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသေတြမွာ ေဒါက္တာရမ္းကုေတြ ေပၚထြက္ေနရျခင္း၊ လုပ္စားလို႕ ရေနျခင္းကလဲ ဒီသေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြက ေဆးသမားနဲ႕ ေရွ႕ေနေတြကို ကယ္တင္ရွင္ေတြလို႕ သတ္မွတ္ယူဆထားၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ တခုခု အမွားအယြင္းနဲ႕ ေသသြားတာ၊ တစံုတရာ ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္သြားတာဆိုရင္လဲ “မမွားေသာေရွ႕ေန၊ မေသေသာ ေဆးသမား“ ဆိုတာ မရွိပါဘူးေလ ဆိုျပီး ခြင့္လႊတ္လိုက္ၾကတာပါပဲ။

ဒီအေတြးအေခၚေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေနာက္က်ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေပၚေနတာေလးေတြပါ။ ဒီလိုႏိုင္ငံေတြမွာ အစိုးရရဲ႕ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ အားနည္းေလ့ရွိတယ္။ က်န္းမာေရး မေကာင္းလို႕ ေဆးရံုကား လွမ္းေခၚဖို႕ မရွိဘူး။ လွမ္းေခၚဖို႕ တယ္လီဖုန္းစတဲ့ ဆက္သြယ္ေရး ကိရိယာေတြကိုေတာင္ လူတိုင္း မသံုးစြဲႏိုင္ဘူး။ က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အာမခံလုပ္ငန္းေတြ မရွိဘူး။ အေရးေပၚလာရင္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြ၊ ဆရာ၀န္ေတြရွိတဲ့ ေနရာေတြကို သြားၾကရတယ္။ ဒီလိုသြားတာမွာလဲ ေငြေၾကးကုန္က်စရိတ္ ျပႆနာနဲ႕ ရင္ဆိုင္ၾကရျပန္တယ္။ ဘယ္လိုအခ်ိန္မွာ ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္ေဒသေတြအတြက္ ဘယ္သူက တာ၀န္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အလုပ္တာ၀န္ ခြဲေ၀သတ္မွတ္မွုေတြ မရွိတာေၾကာင့္ နီးစပ္ရာ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းနဲ႕ ဆရာ၀န္ေတြဆီ ေျပးေခၚၾကရတယ္။ တာ၀န္သတ္မွတ္မွဳမရွိတဲ့ အခါမွာက်ေတာ့ လူနာဆီ လိုက္သြားမယ္၊ မလိုက္သြားဘူးဆိုတာက ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြေပၚမွာ မူတည္သလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ႕ တန္ဖိုးနဲ႕ အခန္းက႑က အရမ္းၾကီးမားသေယာင္ ျဖစ္ေနတယ္။

ျမိဳဳ႕ေတြေပၚမွာ ေဆးရံုေတြသြားတဲ့ အခါက်ေတာ့လဲ ျပည္သူ႕ေဆးရံုေတြဆီ သြားမွာလား၊ အထူးကု ေဆးခန္းၾကီးေတြဆီ သြားမွာလား ဆိုတာက ေငြေၾကးနဲ႕ တိုင္းတာျပီး ဆံုးျဖတ္ၾကရျပန္တယ္။ ျပည္သူ႕ေဆးရံုေတြမွာ အထူးကုဆရာ၀န္ၾကီးေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုကုသခံရဖို႕ကလဲ အခက္အခဲေတြ ရွိၾကျပန္ေသးတယ္။ အထူးကုဆရာ၀န္ၾကီးေတြ ေရာက္လာျပီး လူနာေတြကို လွည့္လည္ၾကည့္ရွဳတယ္ ဆိုျပန္ေတာ့လဲ သူတို႕တေတြ ျပန္သြားရင္ သူနာျပဳေတြက အထူးကု ဆရာ၀န္ၾကီးေတြ လွည့္လည္စစ္ေဆးခ ဆိုတာကို လိုက္ေတာင္းၾကျပန္ေသးတယ္။ တခါ အထူးကုဆရာ၀န္ေတြအၾကားက အျပိဳင္အဆိုင္ ျပႆနာေတြကလဲ ရွိေသးတယ္။ သားဖြားမီးယပ္အထူးကု ႏွစ္ေယာက္ရွိတဲ့ ျပည္သူ႕ေဆးရံုတခုမွာ အိုဂ်ီေတြ လူနာလုျပီး ၾကားထဲက လူနာေတြ ဒုကၡေရာက္တာေတြလဲ ၾကံဳဖူးေတြ႕ဖူးတယ္။ မိခင္ေလာင္းေတြက ေမြးဖြားခ်ိန္ ဂရုစိုက္ဖို႕ အိုဂ်ီေတြကို သူတို႕ေဆးခန္းမွာ သြားအပ္ၾကရတယ္။ ခြဲေမြးမယ္ဆိုရင္လဲ ေမြးဖို႕ အပ္ၾကတယ္။ ေဆးပညာက်င့္၀တ္အရ မခြဲသင့္တဲ့ လူနာေတြကို ခြဲတာ က်င့္၀တ္နဲ႕ညီလား၊ မညီလားေတာ့ မသိဘူး။

ဒါေပမယ့္ ေဗဒင္ဆရာက ဒီအခ်ိန္ေမြးရင္ ေကာင္းမယ္ တြက္ခ်က္ေပးလို႕ဆိုျပီး အဲဒီအခ်ိန္ေမြးလို႕ ရမလားဆိုျပီး အိုဂ်ီေတြကို အခါသြားေပးတဲ့ လူနာေတြလဲ ရွိေသးရဲ႕။ ေငြေၾကး အေပးအယူ ကိစၥ တည့္သြားလို႕ ခြဲေပးတဲ့ အိုဂ်ီေတြလဲ ရွိရဲ႕။ ဒီလိုနဲ႕ ေမြးလူနာေတြ ေဆးရံုေပၚေရာက္လာတဲ့အခါ ဒါက ပထမအိုဂ်ီ လူ၊ ဒါက ဒုတိယအိုဂ်ီလူနဲ႕ ျဖစ္ေနေတာ့တယ္။ ေဆးရံုေရာက္လာရင္လဲ သူနာျပဳေတြက ရိုးရိုးေရာက္လာတဲ့ ေမြးလူနာလား၊ ဘယ္မမ အိုဂ်ီရဲ႕ ေမြးလူနာလား ဆိုတာေတြ ေမးၾကရတယ္။ ဂ်ဴနီယာေဒါက္တာေလးေတြ၊ ေဆးေက်ာင္းသားေလးေတြ၊ သားဖြားသင္တန္းသူေတြမ်ား မမအိုဂ်ီရဲ႕ လူနာေတြကို သြားမကိုင္လိုက္ေလနဲ႕။ မီးပြင့္ေတြ ေတာက္သြားႏိုင္တယ္။ တကယ္ျဖစ္သင့္တာက သားဖြားရ လြယ္ကူသူေတြဆို သားဖြားဆရာမေတြက ေမြးလိုက္ျပီး၊ တကယ္ခက္ခဲျပီး လိုအပ္တဲ့ ေက့စ္ေတြကိုမွ အထူးကုေတြက ကိုင္သင့္တယ္ မဟုတ္လား။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္က ျမိဳ႕ၾကီး ေဆးရံုေတြမွာကေတာ့ အဲလိုပဲ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ တခါတေလ အပ္ထားတဲ့ အိုဂ်ီက ပိုက္ဆံပိုရတဲ့ အထူးကုေဆးခန္းက လူနာကို ဦးစားေပးလိုက္လို႕၊ ဒီဘက္ေဆးရံုမွာကလဲ ဆရာ၀န္ငယ္ေလးေတြက မမအိုဂ်ီလူနာကို မကိုင္ရဲလို႕နဲ႕ ျပႆနာတက္ေနၾကတာေတြလဲ ရွိေသးတယ္။

ဒီၾကားထဲ “ၾကက္တူေရြးေတာ္ေတာ္၊ မယ္ေဘာ္က ခပ္ကဲကဲ“ ျဖစ္ေနတာေတြကလဲ ရွိတတ္တယ္။ “က်ြန္မသားေလးက၊ သမီးေလးက ဘယ္အိုဂ်ီနဲ႕ ေမြးတာေလ“ ဆိုျပီး အျပိဳင္အဆိုင္လုပ္ၾကတာ။ ဒီအထဲမွာ က်ြန္မ မိဘေတြလဲ ပါပါတယ္။ က်ြန္မအေမကဆို “သမီးေလးကို ေမြးတုန္းကေလ မမအိုဂ်ီ------က ေမြးေပးတာ။ သူက အဂၤလန္ျပန္ေလ။ အမ္အာစီအိုဂ်ီ---------“ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ လာေျပာတတ္တာကလား။ ငယ္တုန္းကေတာ့ ဒီလိုပဲ နားေထာင္တာေပါ့။ ၾကီးလာေတာ့ ျပန္ေမးမိလာတယ္။ “သမီးကိုေမြးတုန္းက normal delivery ပဲ မဟုတ္လား အေမ။ အိုဂ်ီနဲ႕ ေမြးေမြး၊ အရပ္တည္းက သားဖြားဆရာမနဲ႕ပဲ ေမြးေမြး၊ ဘယ္သူကပဲ ေမြးေပးေပး သမီးလူ႕ေလာကထဲ ေရာက္လာေအာင္ ကူညီေပးခဲ့သူတေယာက္ရဲ႕ တန္ဖိုးက တူတူပဲ။ လူသားတေယာက္ ျဖစ္တည္လာမွဳနဲ႕ အဲဒီလူသားတေယာက္ရဲ႕ အနာဂတ္ကို ဘယ္သူေမြးေပးတယ္ဆိုတာက အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏိုင္သလား“ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို ဒုတိယႏွစ္ေဆးေက်ာင္းသူ ဘ၀မွာ က်ြန္မေမေမ့ကို ျပန္ေမးျဖစ္ခဲ့တယ္။

ဒီအခ်ိန္ကာလေတြမွာတုန္းက “ဘယ္သူလုပ္တယ္ လုပ္တာထက္ အလုပ္ျပီးေျမာက္မွဳက အဓိက က်တယ္ဆိုတာ၊ ဘယ္သူေျပာတယ္ ဆိုတာထက္ ေျပာတဲ့ စကားက အဓိက က်တယ္“ ဆိုတဲ့ ဒႆနကို က်ြန္မသိတတ္ နားလည္ေနခဲ့ျပီ။ စကားတခြန္းရဲ႕ မွန္ကန္မွဳကို ေလ့လာသံုးသပ္ရာမွာ ဘယ္သူေျပာတယ္ ဆိုတာထက္ ဒီစကားထဲက မွန္ကန္တဲ့ အခ်က္အလက္ ဘယ္ေလာက္ပါမယ္၊ ခံစားခ်က္နဲ႕ ေျပာတာက ဘယ္ေလာက္ပါမယ္၊ သံုးသပ္ခ်က္က ဘယ္ေလာက္ပါမယ္၊ ရပ္တည္တဲ့ standpoint ၊ ဘက္လိုက္မွဳရွိမရွိ ဆိုတာေလးေတြကို စဥ္းစားဖို႕ အရင္သင့္တယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ပါေမာကၡေတြ၊ ပညာတတ္ေတြ ေျပာတိုင္းလဲ အျမဲ မမွန္ႏိုင္သလို ေတာင္းရမ္းစားေသာက္ေနရသူေတြ၊ ပညာမဲ့ေတြက ေျပာတာကို မမွန္ႏိုင္ဘူးလို႕လဲ သံုးသပ္လို႕ မရဘူး။ အေရးၾကီးတာက မွ်မွ်တတ သံုးသပ္ႏိုင္ဖို႕ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ တရားမွ်တမွဳဆိုတဲ့ စကားလံုးက လူ႕ေလာကထဲမွာ ေပၚထြက္လာတာပဲ ျဖစ္တယ္။ အာဏာ၊ ပညာ၊ ဥစၥာပစၥည္းရွိသူေတြနဲ႕ အာဏာမဲ့၊ ပညာမဲ့၊ ပစၥည္းမဲ့ေတြအၾကားမွာ ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ မွန္ကန္တဲ့ တရားစီရင္ေရး စနစ္ ဟာ အလြန္ပဲအေရးၾကီးလွတယ္။ ကြာဟမွဳေတြမွာ အသာစီးရသူေတြက အႏိုင္မပိုင္းႏိုင္ဖို႕ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ စနစ္ကသာ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။

ဒီလိုတရားမွ်တမွဳနဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္ေတြ ရွိလာဖို႕အတြက္ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ၀န္ေဆာင္မွဳ ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ႕ အခန္းက႑ကို တိုးျမွင့္လာၾကတယ္။ ဥပမာ- ေဆးပညာရွင္ေတြဆီမွာ ဆိုရင္လဲ မေသေသာ ေဆးသမားလို႕ မ်က္စိမွိတ္ေၾကြးေၾကာ္ေနလို႕ မရဘူး။ သူ႕ရဲ႕ အမွားေၾကာင့္ မေသသင့္ပဲ ေသတာဆိုရင္ သူ႕မွာ တာ၀န္ရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေဆးပညာရွင္ေတြနဲ႕ လူနာအၾကားမွာ က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မွဳဆိုတာ ရွိတဲ့အတြက္ပဲ ျဖစ္တယ္။ ေဆးပညာရွင္ေတြဟာ ျပည္သူ႕ေဆးရံုေတြမွာဆိုရင္ အစိုးရဆီက လခ ယူထားတယ္။ အထူးကုေဆးရံုေတြမွာဆိုရင္ အထူးကုေဆးရံုေတြက သတ္မွတ္တဲ့ ေစ်းႏွုန္းထဲကေန ေ၀စုေကာ္မရွင္ျပန္ယူထားတယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳ ေပးရမယ့္ လူနာေတြက ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္အတြက္ အစိုးရကို အခြန္ေဆာင္ထားတယ္။ အထူးကုေဆးရံုမွာဆိုရင္လဲ က်သင့္တဲ့ ေငြကို ရွင္းရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိုက္တန္တဲ့ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳကို သူတို႕မွာ ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ အမွားအယြင္းျဖစ္လာရင္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း နည္းလမ္းေတြအတိုင္း တိုင္တန္းအေရးယူေစမွဳ ျပဳလုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။

ဒီလိုပဲ။ ပါေမာကၡနဲ႕ ေက်ာင္းသားေတြမွာလဲ ပါေမာကၡက ေက်ာင္းသားေတြကို ပညာေရး၀န္ေဆာင္မွဳေပးဖို႕ တကၠသိုလ္ကေန လစာယူထားတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြက ပညာေရး၀န္ေဆာင္မွဳအတြက္ တကၠသိုလ္ကို ၀န္ေဆာင္ခ ေပးထားတယ္။ ဆရာေတြဘက္က လိုက္နာရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းေတြနဲ႕ ေက်ာင္းသားေတြဘက္က လိုက္နာရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းေတြကို တကၠသိုလ္က ခ်မွတ္ထားတယ္။ ေက်ာင္းသားက စည္းမ်ဥ္းေတြကို ေဖာက္ရင္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းအရ အေရးယူရမယ္။ ဆရာဘက္က ေဖာက္ဖ်က္ရင္လဲ ေက်ာင္းသားက complaint တက္ရမယ္။ ဆရာမို႕ ရိုေသေလးစားပါတယ္ေတြ ဘာေတြနဲ႕ ေတြးေခၚစရာ မလိုအပ္ဘူး။ တဦးနဲ႕ တဦးပတ္သက္မွဳဟာ အေပးအယူအေနနဲ႕ ပတ္သက္မွဳပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုပဲ။ တျခားသက္ဆိုင္ရာ ရံုးဌာနေတြမွာလဲ ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းဆိုတာ ျပည္သူလူထုကို ၀န္ေဆာင္မွဳ ေပးရတာျဖစ္တယ္။ ျပည္သူလူထုဘက္ကေနလဲ ဒီလိုျပည္သူ႕၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ လုပ္ခ လစာေတြအတြက္ အခြန္ေပးေဆာင္မွဳေတြ ရွိတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ စီးပြားေရးမွာ တဘက္တလမ္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ထားမွုေတြ ရွိတယ္။ ၀န္ထမ္းေတြဘက္ကလဲ ျပည္သူလူထုကို ၀န္ေဆာင္ေပးဖို႕ လုပ္ခလစာေတြ ယူထားတယ္။ ဒီအတြက္ ၀န္ေဆာင္မွဳ မလြဲမေသြ ေပးရမယ္။ ဒီလိုပဲ။ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဆိုရင္လဲ ဒီအတိုင္းပဲ။ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး တာ၀န္ယူထားတယ္။ ဒီအတြက္ ဒီ၀န္ေဆာင္မွဳကို တာ၀န္ေက်ျပြန္ရမယ္။ ဆရာ၀န္မို႕ ေဆးပညာ တတ္တယ္ဆိုျပီး ျပည္သူကို မတရားလုပ္ခြင့္ မရွိေစရဘူး။ အစိုးရေခါင္းေဆာင္မို႕ ဥပေဒမဲ့ လုပ္ခြင့္မရွိေစရဘူး။ ၀န္ထမ္းမို႕၊ အရာရွိမို႕ဆိုျပီး အာဏာျပမွဳ မရွိေစရဘူး။ ေရွ႕ေနမို႕ဆိုျပီး အမွဳသည္ကို လိမ္ညာအက်ိဳးယုတ္ေစမွဳ မရွိေစရဘူး။ တရားသူၾကီးမို႕ဆိုျပီး မမွန္မကန္ အမိန္႕ခ်လို႕မရဘူး။ ဒီလိုေတြ လုပ္လာရင္လဲ ျပည္သူလူထုမွာ မတရားမွဳကို ေခါင္းငံု႕မခံပဲ ကိုင္စြဲထားႏိုင္တဲ့ တရားမွ်တမွဳဆိုင္ရာ လုပ္နည္း လုပ္ဟန္ေတြ ရွိရမယ္။ ဒါဟာ တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ထြက္ေပၚေနတဲ့ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွုဆိုင္ရာ သေဘာတရားေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

က်ြန္မတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ သေဘာတရားေတြ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေနသေရြ႕ ျပႆနာေတြဟာ တက္ေနဦးမွာပဲ ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရး ၀န္ေဆာင္မွုကို ျပည္သူလူထုထံ ေပးရမယ့္ တပ္မေတာ္က ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ယူထားတယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳ ေပးရမယ့္သူေတြက အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြ ဆိုျပီး ဥပေဒအထက္မွာ ေနၾကတယ္။ မတရားမွဳေတြ ျပဳလုပ္ၾကတယ္။ စစ္အရာရွိဦးထုပ္ကို ကားေပၚ တင္ထားရင္ မီးပြိဳင့္နီျဖတ္ေမာင္းလဲ ေမာ္ေတာ္ပီကယ္က မတားရဲဘူး။ ဘယ္ေလာက္အေျခအေနဆိုးေနျပီလဲ ဆိုရင္ စစ္ဗိုလ္ကို လူမိုက္ငွားတဲ့ အဆင့္အထိ ေရာက္ေနျပီျဖစ္တယ္။ စီးပြားေရးအရ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ရင္ သက္ေသဆိုျပီး စစ္ဗိုလ္ေတြ ေခၚလာၾကတာေတြ ရွိေသးတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းၾကီးေတြကို အာဏာရွင္နဲ႕ နီးစပ္သူေတြကသာ လက္၀ါးၾကီး အုပ္ထားၾကတယ္။ ရာဇ၀တ္မွဳေတြမွာေတာင္ ပါ၀င္ပတ္သက္သူေတြဟာ အာဏာရွင္နဲ႕ နီးစပ္ပတ္သက္ရင္ ဥပေဒဘက္ေတာ္ သား ေတြက စကားေတာင္မဟရဲၾကဘူး။

တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ၀န္ေဆာင္ေပးရတဲ့ ျပည္သူ႕ရဲေတြ၊ တရားရံုးေတြကလဲ ဒီအတိုင္းပဲ။ ကိုလိုနီေခတ္တုန္းကလဲ ပုလိပ္အဖြဲ႕ကို ဆိုရင္ ပလိပ္ေရာဂါဆိုးနဲ႕ေတာင္ ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကတယ္။ “ရံုးေရာက္၊ ဂတ္ေရာက္ မျဖစ္ခ်င္ဘူး“ ဆိုတဲ့ စကားေတြက အဲဒီေခတ္ကတည္းက ေပၚထြက္လာတာေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္မင္းကိုယ္ခ်င္းေခတ္ ေရာက္ေတာ့လဲ ဒါေတြက မေပ်ာက္သြားဘူး။ တကယ္ကေတာ့ ရံုးေတြ၊ ဂတ္ေတြဟာ ျပည္သူေတြကို အမွန္တကယ္ ၀န္ေဆာင္မွဳ ေပးေနရင္၊ တရားမွ်တမွဳ ေဆာင္က်ဥ္းေပးေနရင္ အမွန္တရားကို လက္ကိုင္ျပဳထားသူေတြအတြက္ ေၾကာက္စရာ လန္႕စရာ မဟုတ္ဘူး။ အမွန္တရားအတြက္ ရင္ဆိုင္ရဲရမွာပဲ ျဖစ္တယ္။ ရဲေတြ၊ စစ္တပ္ေတြတင္မကပဲ ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းေလာကမွာကလဲ ျပႆနာက အဖံုဖံု ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းဆိုတာ ျပည္သူလူထုကို သက္ဆိုင္တဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ေပးဖို႕ တာ၀န္ရွိသူေတြျဖစ္တယ္။ အိုးအိမ္ငွာနက အမွန္တကယ္ လိုအပ္ေနသူေတြဆီ အိုးအိမ္ေတြ ေရာက္သြားေအာင္ စီမံေပးရမယ္။ အခြန္ရံုးက မွန္ကန္တဲ့ အခြန္ႏွဳန္းထားတြက္ခ်က္မွဳကို လူထုဆီ ပံ့ပိုးေပးရမယ္။ ရပ္ကြက္ေကာင္စီ၊ ျမိဳ႕နယ္ေကာင္စီ ေတြက သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို စနစ္တက် ထမ္းေဆာင္ရမယ္။ လူထုက တေလးတစားဆက္ဆံရမယ္။ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ရွိသူဆိုတာ ရပ္ရြာလူၾကီးဆိုျပီး ရပ္ရြာက ကိုးကြယ္ထားရမယ့္ လူမဟုတ္ဘူး။ ရပ္ကြက္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ သူေတြသာျဖစ္တယ္။ ရံုးေတြသြားရင္ ျပည္သူလူထုက ၀န္ထမ္းေတြကို ေၾကာက္ရြံ႕ရိုေသျပေနစရာ မလိုအပ္ဘူး။ ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသား ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ ခံစားထိုက္တဲ့ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးကို ခံစားခြင့္ရွိတယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ခက္တာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒါေတြက ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနတယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳေပးရမယ့္ လူေတြကို ၀န္ေဆာင္မွဳ ရပိုင္ခြင့္ ရွိသူေတြက “ဆရာရယ္။ ဒါေလးျပီးေအာင္ လုပ္ေပးပါေနာ္။ ဒါက ဆရာ့အတြက္ လက္ဘရည္ဖိုး“ ဆိုျပီး ေတာင္းေတာင္းပန္ပန္ ေျပာေနၾကရျပန္တယ္။

စည္ပင္သာယာကိစၥေတြလဲ ဒီအတိုင္းပဲ။ အမွန္က သက္ဆိုင္ရာ ဌာနေတြက ဒါအတြက္ အခြန္ေကာက္ျပီးရင္ စည္ပင္ကလဲ သူတို႕လုပ္ရမယ့္ တာ၀န္ကို ေက်ပြန္ေအာင္ လုပ္ဖို႕ပဲ ရွိတယ္။ ဒီအထဲမွာမွ တာ၀န္မေက်ပဲ အမွိဳက္ပံုေတြ ျဖစ္လာရင္ စည္ပင္က လူေတြကို လက္ဖက္ရည္ဖိုးေပးျပီး ေခၚရွင္းခိုင္းရတယ္ ဆိုတာကလဲ ရွိေသးတယ္။ စည္ပင္ဘက္ကလဲ လူေတြ အမွိဳက္ကို စနစ္တက် စြန္႕ပစ္ေအာင္ ပညာေပးရမယ္။ ပညာေပးလို႕မွ မလိုက္နာရင္ အေရးယူရမယ္။ ကိုယ့္တာ၀န္ကိုယ္ေက်ေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ေနာက္ဆံုး မဆီမဆိုင္ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ စနစ္ဆိုျပီး အမွိဳက္သန္႕ရွင္းေရး ပြဲေတြ လုပ္တာက ရွိေသးတယ္။ မရွဳပ္တဲ့ အလုပ္ကို အလကားေနရင္း ရွဳပ္ေနၾကတယ္။ တကယ္က သူ႕တာ၀န္၊ ကိုယ့္တာ၀န္ ေက်ျပီးရင္ အပိုအလုပ္ေတြ ဘာမွ လုပ္စရာ မလိုအပ္ဘူး။

ဒီလိုပဲ။ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမဆိုတာကလဲ သူရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို ပညာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ အျပည့္အ၀ ေပးရမယ္။ ဒါဟာ တာ၀န္တရပ္သာ ျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းမွာ ပညာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ အျပည့္အ၀ေပးျပီး ျပင္ပအခ်ိန္မွာ က်ဴရွင္သင္တာမ်ိဳးက ျမန္မာျပည္ရဲ႕ စား၀တ္ေနေရး အေျခအေနအရ လက္ခံေပးလို႕ ရေပမယ့္ ေက်ာင္းမွာ စာေကာင္းေကာင္း မသင္ပဲ က်ဴရွင္မွာမွ ေကာင္းေကာင္းသင္တာေတြ၊ က်ဴရွင္မတက္တဲ့ ေက်ာင္းသားကို အတန္းထဲမွာ ျငိဳျငင္တာေတြ၊ က်ဴရွင္မွာ ေမးခြန္းၾကိဳထုတ္ ေပးတာကက်ေတာ့ ေက်ာင္းမွာ ယူထားတဲ့ တာ၀န္မေက်တာပဲျဖစ္တယ္။ ဆရာေကာင္းတာေတြ၊ မေကာင္းတာေတြ၊ က်င့္၀တ္ေတြကို ေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ တာ၀န္ယူမွဳနဲ႕ တာ၀န္ေက်ပြန္မွုကို ဆိုလိုေနတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒီလခေလာက္နဲ႕ ေလာက္မွ မေလာက္တာ လို႕ ေျပာစရာရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေနအရ ဒါက အမွန္တရားပဲ။ ဒီလိုဆို ဒီလခနဲ႕ အလုပ္ကို မလုပ္ပဲ ျပင္ပမွာ က်ဴရွင္သင္စားလို႕လဲ ျဖစ္ႏိုင္တာပဲ။ ဒီအလုပ္ကို လက္ခံျပီး လုပ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီအလုပ္ရဲ႕ တာ၀န္ကို ေက်ျပြန္ရမွာပဲ ျဖစ္တယ္။ က်ြန္မတို႕ ျမန္မာျပည္မွာက ဒီလို၀န္ေဆာင္မွု သေဘာတရားေတြက ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနတယ္။ ဆရာသမားဆိုေတာ့ မွားတာေတြ လုပ္ေနမွန္းသိတဲ့ မိဘေတြကလဲ မေျပာရဲၾကဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြကလဲ မေ၀ဖန္ရဲၾကဘူး။ အမွန္ကေတာ့ ဒီေက်ာင္းကေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွုကို လာယူတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေက်ာင္းက ေပးအပ္မယ္ဆိုတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳ အျပည့္အ၀ မရရင္ complaint တက္ပိုင္ခြင့္ ရွိကိုရွိတယ္။

တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မွာလဲ ဒီအတိုင္းပဲ။ က်ြန္မတို႕ လက္ထက္မွာတုန္းက ေျဗာင္ၾကီးကို က်ဴရွင္မွာ ေမးခြန္းေတြ ေအာက္ေပး၊ အေျဖေတြ ေအာက္ေပး၊ စာေမးပြဲနီးလာေတာ့ အုပ္စုေလးေတြ ဖြဲ႕ျပီး ေရႊဆြဲၾကိဳးကန္ေတာ့ခိုင္းတဲ့ ဆရာမေတြပါ ေတြ႕ဖူးတယ္။ ေရႊဆြဲၾကိဳးေတာင္ ဘယ္ဆိုင္က ဆြဲၾကိဳးမွ ဆိုတာကလဲ ပါေသးတယ္။ ဒီကိစၥ ေမေမ့ကို ျပန္ေျပာေတာ့ “ထားလိုက္ပါ သမီးရယ္။ ဆရာဆိုတာ မျပစ္မွားေကာင္းဘူး“ တဲ့။ က်ြန္မက ဆရာဆိုတာကို ျပစ္မွားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဆရာဆိုတာနဲ႕ပဲ သူ႕လုပ္ရပ္မွန္သမွ် မွန္တယ္လို႕ ေထာက္ခံေနစရာ မလိုအပ္ဘူး။ သူေျပာသမွ် အမွန္ေတြလို႕ ေခါင္းညိတ္ေနစရာ မလိုအပ္ဘူး။ ဒီေက်ာင္းကို သြားတက္မွဳမွာ က်ြန္မဘက္က အခ်ိန္၊ အားထုတ္မွဳနဲ႕ ေငြကုန္တယ္။ ဒါက က်ြန္မလိုခ်င္တဲ့ ပညာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳကို ရဖို႕ျဖစ္တယ္။ ပညာဆိုတာကို တတ္ဖို႕ျဖစ္တယ္။ စာေမးပြဲ ေအာင္ဖို႕ မဟုတ္ဘူး။ ဒီအတြက္ က်ြန္မနဲ႕ ေက်ာင္းနဲ႕အၾကားမွာ ပညာ၀န္ေဆာင္မွဳ အေပးအယူ contract ရွိတယ္။ ေက်ာင္းက ဒီလို၀န္ေဆာင္မွဳေပးမယ္ဆိုျပီး က်ြန္မဆီက ေငြယူထားတယ္။ အခ်ိန္ေတာင္းထားတယ္။ ဒီေငြေတြရယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ ပညာေရးဘတ္ဂ်က္ရယ္ကေန ေက်ာင္းလည္ပတ္တယ္။ ဆရာေတြကို ပညာေရး၀န္ေဆာင္မွုေပးရမယ္ဆိုျပီး ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ေက်ာင္းက ခန္႕ထားတယ္။ ဒီေတာ့ ဆရာေတြကလဲ လိုအပ္တဲ့ တာ၀န္ေက်ျပြန္မွဳ ရွိရမယ္။ ဒါကို က်ြန္မမိခင္ကို က်ြန္မျပန္ေျပာျဖစ္ခဲ့တယ္။

ေဆးပညာရွင္နဲ႕ လူနာအၾကားမွာကလဲ ဒီအတိုင္းပဲ ျဖစ္တယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ သေဘာတရားေတြက ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနတယ္။ အမွန္က က်န္းမာေရးအခြင့္အလမ္းဆိုတာ လူတိုင္း ခံစားခြင့္ရွိတဲ့ ေမြးရာပါ အခြင့္အလမ္းပဲျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္က က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳကို အျပည့္အ၀ မေပးႏိုင္ဘူး။ ႏိုင္ငံေတြမွာ လူထုက အစိုးရကို အခြန္ေပးျပီး အခြန္ေငြကေန က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္ခ်ျပီး အခမဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳျပဳတာေတြတို႕၊ က်န္းမာေရးအာမခံလုပ္ငန္းေတြကို လူေတြက ပိုက္ဆံေပးရျပီး က်န္းမာေရးမေကာင္းတဲ့အခါ ကုန္က်စရိတ္ကို အာမခံလုပ္ငန္းေတြက ျပန္ေပးတာတို႕ ဆိုျပီး ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ ေဆးပညာရွင္ေတြနဲ႕ ေဆးကုသခံသူေတြအၾကားမွာ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ contract ရွိတယ္။ လူေတြေသတိုင္းလဲ ေဆးပညာရွင္ အမွားလို႕ ေျပာလို႕ မရႏိုင္သလို၊ လူေတြ ရွင္သြားတိုင္းလဲ ေဆးပညာရွင္က အသက္ကယ္တာလို႕ခ်ည္းပဲ ေျပာေနလို႕မရဘူး။ က်ြန္မအေမမွာ သူက်င္လည္ခဲ့ရတဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းေၾကာင့္ တခါတရံမွာ ၾကက္တူေရြးကေတာ္ေတာ္ မယ္ေဘာ္ကဲကဲ ကိစၥေလးေတြ ရွိေပမယ့္ က်ြန္မ ႏွစ္သက္တဲ့ အက်င့္ေလးေတြ တခ်ိဳ႕လဲ ရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ညသန္းေခါင္အခ်ိန္ေတြမွ ျမိဳ႕အနီးတ၀ိုက္က ရြာေတြကေန လူနာလာေခၚရင္လဲ အ၀တ္ေကာက္လဲျပီး လိုက္တတ္တဲ့အက်င့္၊ သူအင္မတန္ ႏွစ္သက္တဲ့ ေဒါက္ျမင့္ဖိနပ္ေလးေတြ စီးလို႕ မရလို႕ ဖိနပ္ကိုင္ျပီးသြားရလဲ လူနာအတြက္ဆိုရင္ ဖိနပ္ကိုင္ျပီး ေျခဖ၀ါးခ်ည္းသြားရလဲ သြားတဲ့အက်င့္နဲ႕ သူ႕ကိုယ္သူ ေက်းဇူးရွင္အျဖစ္ မသတ္မွတ္တတ္တဲ့ အက်င့္ပဲ။ ဆရာ၀န္တေယာက္အေနနဲ႕ သူလုပ္သင့္တယ္လို႕ ထင္တာကို ဘာေမွ်ာ္ကိုးမွုမွမရွိပဲ သူလုပ္ေပးတာျဖစ္တယ္လို႕ သူအျမဲတမ္း ေျပာေလ့ရွိတယ္။ မွတ္မွတ္ရရ ရြာတရြာက လူနာမိသားစုက အသက္သခင္ ေက်းဇူးရွင္ပါဆိုျပီး ငွက္ေပ်ာခိုင္ၾကီး တခိုင္ကိုခ်၊ ဆန္ေလးျပည္ေလာက္ အိတ္ေလးဆြဲျပီး လာကန္ေတာ့တယ္ ဆိုတုန္းက ျပန္ေျပာတဲ့စကား။ “က်ြန္မတို႕ ဆရာ၀န္ေတြကို အသက္သခင္ေက်းဇူးရွင္ေတြလို႕ သတ္မွတ္လို႕ မရဘူးေလ။ အဲလိုသာ သတ္မွတ္စတမ္းဆို ေဆးရံုမွာ ေသတဲ့ လူနာေတာင္ ရွိပါဦးမလား။ လူနာရဲ႕ကံရယ္၊ အခ်ိန္မွီလာေခၚေပးတဲ့ ဦးေလးတို႕ မိသားစုရယ္၊ က်ြန္မရဲ႕ ေဆးပညာအတတ္ရယ္ ေပါင္းစပ္သြားလို႕ပါ။ ေဒၚေဒၚ က်ြန္မကို ေက်းဇူးတင္မေနနဲ႕။ မိသားစုကို ေက်းဇူးတင္“ တဲ့။ က်ြန္မမွာ က်ြန္မအေမကို တစိမ့္စိမ့္ ၾကည့္ျပီး ခ်စ္လိုက္ရတာ မေျပာပါနဲ႕ေတာ့။ သူအမွန္ကို ဆိုတယ္ေလ။ ေက်းဇူးရွင္ျဖစ္ရ နည္းလား ဆိုျပီး ေက်းဇူးမတင္တင္ေအာင္ ထိုင္ေျပာေနတာမွ မဟုတ္တာပဲ။

က်ြန္မအေဖနဲ႕က်ေတာ့ ဒီလိုကိစၥနဲ႕ပဲ ပတ္သက္ျပီး စိတ္အခန္႕မသင့္ ျဖစ္ၾကရဖူးတယ္။ ေဆးပညာ ကိစၥနဲ႕ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒီေက်းဇူးရွင္ ဆိုတဲ့ ကိစၥနဲ႕။ တရက္ေတာ့ က်ြန္မက အေဖ့ဆီ သြားေတြ႕ျဖစ္တယ္။ အဲဒီမွာ လူတစုက သူ႕ကို ကန္ေတာ့ေနၾကတယ္။ က်ြန္မအရြယ္ေကာင္မေလး တေယာက္က ဘဘလို႕ ေခၚလို႕။ မဆီမဆိုင္ လက္ေအာက္မွာ တကယ္အလုပ္လုပ္သူလဲ မဟုတ္ပဲ တကယ္ အလုပ္လုပ္ေနသူရဲ႕ ဇနီးကလဲ “က်ြန္မတို႕ဆီမွာ အစ္ကိုၾကီးရဲ႕ ေက်းဇူးေတြက အမ်ားၾကီးပါ“ ဆိုျပီး အေပၚယံက သကာရည္ေလာင္း၊ စိတ္ထဲက မပါတဲ့ မ်က္ႏွာၾကီးနဲ႕ အေျပာေကာင္းလို႕။ အေဖကလဲ မိန္႕မိန္႕ၾကီး ထိုင္လို႕။ ေက်းဇူးရွင္ၾကီးအျဖစ္ ၾသ၀ါဒေတြ ေျခြေနလိုက္တာ။ တေယာက္က တေယာက္ထက္ ရာထူးပိုၾကီးတာ၊ အရင္ေစာေမြးလို႕ လုပ္ငန္းအေတြ႕အၾကံဳမ်ားတာနဲ႕ပဲ ကိုယ့္အရည္အခ်င္းနဲ႕ ကိုယ္ သက္ဆိုင္တဲ့ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့အေပၚမွာ သြားကန္ေတာ့ေနစရာ လိုအပ္သလား။ “အသက္တရက္တမနက္ ၾကီးလို႕ ကန္ေတာ့ရမယ္“ လို႕ တြင္တြင္ၾကီး လူၾကားေကာင္းေအာင္ ေျပာေနသူေတြက လမ္းေဘးမွာ ေတာင္းစားေနတဲ့ အဖိုးအိုၾကီးေတြ၊ သခ်ၤိဳင္းက သုဘရာဇာအိုၾကီးေတြကို ဘယ္ႏွစ္ေခါက္မ်ား သြားထိုင္ကန္ေတာ့ၾကဖူးလဲ။ အသက္ၾကီးရင္ ကန္ေတာ့ရမယ္ ဆိုတာက ကိုယ့္အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးျပဳေပးေနတဲ့ အသက္ၾကီးသူေတြအတြက္ပဲလား။ ဒါဆိုလဲ အသက္ၾကီးလို႕ ကန္ေတာ့တာ မဟုတ္ပဲ ကိုယ့္အတြက္ အက်ိဳးျပဳေနလို႕ ကန္ေတာ့တယ္လို႕ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဆိုလိုက္ရင္ ဘာျဖစ္သြားမွာလဲ။ ဒီေနရာမွာ ကန္ေတာ့ခံသူကလဲ စဥ္းစားစရာရွိတာက ကိုယ္က ကိုယ့္လုပ္သက္နဲ႕ကိုယ္ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ အဆက္အသြယ္နဲ႕ စီမံခန္႕ခြဲေရးရာထူးရေနလို႕ ဒီရာထူးနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ တာ၀န္ကို လုပ္ေနတာ၊ ကိုယ္စီမံခန္႕ခြဲေနရသူေတြကလဲ သူတို႕ရဲ႕ အရည္အခ်င္းနဲ႕ အလုပ္အကိုင္နဲ႕ ဆိုင္တဲ့ တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ေနတာ။ ဘာဆိုင္လို႕ ရာထူးၾကီးတာနဲ႕ အကန္ေတာ့ခံျပီး ေက်းဇူးရွင္ သတ္မွတ္ခံခ်င္ ေနၾကရတာလဲ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္ေခတ္ဘယ္အခါက စခဲ့မွန္းမသိတဲ့ ဒီထံုးတမ္းစဥ္လာၾကီးကေတာ့ ျမန္မာေတြဆီမွာ အရိုးကို စြဲလို႕။ ေနာက္ဆံုး န၀တ၊ နအဖ ေခါင္းေဆာင္ေတြေတာင္ ဘယ္သြားသြား ဘယ္လာလာ အကန္ေတာ့ ခံပြဲေတြ လုပ္ကုန္ၾကပါေရာလား။

ကိုယ့္ဟာကို ေလးစားစရာေတြ႕လို႕ ကန္ေတာ့ခ်င္လြန္းလို႕ ကန္ေတာ့တာ၊ ေက်းဇူးရွင္သတ္မွတ္တာေတြကို မလုပ္သင့္ဘူးလို႕ ဆိုလိုေနတာမဟုတ္ပါ။ စိတ္ထဲက မပါပဲ အစဥ္အလာအရ လုပ္ေနၾကတာေတြကေတာ့ ၾကာလာရင္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ေကာင္းလွတာေတာ့ မဟုတ္။ အက်ိဳးလိုလို႕ ေညာင္ေရေလာင္းတာေတြ သိပ္မ်ားလာျပီး၊ ရာထူးတက္လမ္းအခြင့္အလမ္းေတြဟာ အရည္အခ်င္းေပၚ မူတည္တာ မဟုတ္ပဲ အထက္လူၾကီးေပၚ မူတည္တာေတြ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အဲဒီအခါ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအားကို ထိခိုက္တယ္။ လူေတြရဲ႕ ကိုယ္က်င့္တရားေတြ ပ်က္စီးလာတတ္တယ္။ ငယ္စဥ္ကာလမွာလဲ ဆရာ၊ ဆရာမေတြကို လက္ေဆာင္ပ႑ာေပး ကန္ေတာ့၊ အလုပ္လုပ္စဥ္ကာလမွာ အထက္လူၾကီးေတြကို တံစိုးလက္ေဆာင္ေပး ကန္ေတာ့နဲ႕ စစ္မွန္တဲ့ အရိုအေသေပးမွဳမဟုတ္ပဲ အခြင့္အေရး ရလိုမွဳနဲ႕ အရိုအေသ ေပးခ်င္ေယာင္ေဆာင္တဲ့ လူေတြ ပါ၀င္ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားေနတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ အေပါင္းလကၡဏာ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္တာေတာ့ အေသအခ်ာပဲ။

ေဆးပညာရွင္ေတြနဲ႕ ေက်းဇူးရွင္ က႑အေၾကာင္း ျပန္ဆက္ၾကရေအာင္ပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္က က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွု အျပည့္အ၀ ေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ လူနာေတြ က်န္းမာေရး ျပန္ေကာင္းလာတယ္ဆိုတာမွာ ေက်းဇူးရွင္ေတြက အမ်ားၾကီးပဲ ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က်န္းမာေရးစနစ္၊ အခြန္ထမ္းျပည္သူလူထု၊ က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္ခြဲေ၀မွဳပံုစံ၊ အေရးေပၚ တယ္လီဖုန္း ေအာ္ပေရတာ၊ အေရးေပၚဖုန္းကို ကိုယ္တိုင္ဖုန္းဆက္တာ မဟုတ္ရင္ ဆက္ေခၚေပးတဲ့ မိသားစု၀င္၊ သူငယ္ခ်င္း၊ တက္စီနဲ႕သြားတာဆိုရင္ တက္စီေမာင္းသူ၊ ဘတ္စ္နဲ႕သြားရင္ ဘတ္စ္ေမာင္းသူ၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳမွာ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမ၊ ဓာတ္ခြဲပညာရွင္၊ ေဆးရံုသန္႕ရွင္းေရးသမား၊ ေဆး၀ါးျပည့္စံုမွု၊ ေဆး၀ါးေတြ ေဆးရံုမွာ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနေအာင္ ထုတ္ေပးတဲ့ ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ၊ ေဆးစတိုခန္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြ၊ ဘယ္လိုေရာဂါကို ဘယ္လိုေဆး၀ါးနဲ႕ ကုသသင့္တယ္ဆိုတာ တီထြင္ေပးခဲ့တဲ့ ေဆးပညာရွင္ၾကီးေတြ၊ ဒီဆရာ၀န္၊ ဆရာမေတြကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ့တဲ့ တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္ေတြက ဆရာေတြ၊ ေဆးပညာစာအုပ္ေရးသားခဲ့သူေတြ တသီသတန္းၾကီးပဲ ျဖစ္တယ္။ အားလံုးက ကိုယ္ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္ေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ထမ္းေဆာင္ေနၾကလို႕ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ ယႏၱရားၾကီး ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ လည္ပတ္ေနတာသာျဖစ္တယ္။ တဦးတေယာက္တည္းရဲ႕ စြမ္းအားေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး။ ဒီယႏၱရားထဲ ပါသူေတြအားလံုးဟာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ေပးေနၾကသူေတြျဖစ္တယ္။ ကိုယ္တိုင္ကလဲ လူတေယာက္အေနနဲ႕ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကို ခံစားခြင့္ရွိတယ္၊ အခြန္ထမ္းျပည္သူ တေယာက္အေနနဲ႕ ကိုယ္နဲ႕ ထိုက္သင့္တဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ရသင့္တဲ့အတြက္ ဒီ၀န္ေဆာင္မွဳရဲ႕ စားသံုးသူ ျဖစ္လာရတာျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က တာ၀န္ယူတဲ့ ေဆးရံုေတြမွာ မဟုတ္ပဲ တျခားပုဂၢလိက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမွာဆို ပိုရွင္းတယ္။ ဒါက ေစ်း၀ယ္သလိုပဲျဖစ္တယ္။ ကိုယ္က က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မွဳဆိုတဲ့ ကုန္ပစၥည္းလိုခ်င္တယ္။ ဒီအတြက္ ေငြေပးတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ဆရာမေတြဘက္က က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မွဳ ကုန္ပစၥည္းကို ေရာင္းတယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုတာက ကိုင္တြယ္လို႕ရတဲ့ အေကာင္အထည္ျပ မဟုတ္တဲ့အတြက္ မၾကိဳက္လို႕ ဆိုျပီး ျပန္လဲလို႕မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၀န္ေဆာင္မွဳ မေကာင္းရင္ေတာ့ စားသံုးသူတေယာက္အေနနဲ႕ Complaint တက္ခြင့္ရွိရမယ္၊ ေလ်ာ္ေၾကး ေတာင္းခြင့္ရွိရမယ္၊ ထိခိုက္နစ္နာမွဳရွိရင္ တရားဥပေဒနဲ႕အညီ ေျဖရွင္းခြင့္ရွိရမယ္။

စားေသာက္ဆိုင္တခုမွ စားပြဲထိုးရဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွုကို မေက်နပ္တဲ့အခါ ဆိုင္မန္ေနဂ်ာကို တိုင္တန္းၾကတယ္။ ရံုးငွာနဆိုင္ရာတခုခုမွာ ၀န္ထမ္းရဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳကို မေက်နပ္တဲ့အခါ သက္ဆိုင္ရာ ဌာနရဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႕အညီ တိုင္တန္းမွဳ ျပဳရမယ္။ ေက်ာင္းဆရာမရဲ႕ Professional Misconduct ကို သက္ဆိုင္ရာ ပညာေရးဌာနေတြဆီ တိုင္ရမယ္။ ျပည္သူ႕ေဆးရံုမွာဆိုရင္လဲ ေဆးရံုအၾကီးအကဲကို တိုင္တန္းရမယ္။ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနကို တိုင္တန္းရမယ္။ စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲဲ႕ျပီး စစ္ေဆးရမယ္။ လိုအပ္သလို အေရးယူတာေတြ လုပ္ရမယ္။ ပုဂၢလိကေဆးရံုမွာဆိုရင္လဲ သက္ဆိုင္ရာ ေဆးပညာရွင္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တရား၀င္တိုင္ၾကားမွဳျပဳလုပ္ရမယ္။ ပုဂၢလိက ေဆးရံုက စံုစမ္းေရးဘုတ္အဖြဲ႕ဖြဲ႕ျပီး စစ္ေဆးမွဳလုပ္ဖို႕လိုတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လူနာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ေဆးပညာရွင္ရဲ႕ ညံ့ဖ်င္းမွဳ၊ မေတာ္တဆျဖစ္မွဳေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာမွုရွိတယ္ဆိုရင္ ဒီလူနာကို က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မွဳေပးတာက ပုဂၢလိက ေဆးရံုျဖစ္လို႕ပဲ။ ေဆးရံုနဲ႕ လူနာအၾကားမွာ ၀န္ေဆာင္မွဳ contract ရွိတယ္။ ေဆးရံုနဲ႕ ေဆးပညာရွင္အၾကားမွာလဲ အလုပ္ခန္႕ထားမွဳနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ contract ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေကာ္မရွင္စား contract ပဲျဖစ္ျဖစ္ ရွိတယ္။ ဒါကို ခ်ိဳးေဖာက္မွဳ ျပဳတဲ့အခါမွာ Medical Negligence ျဖစ္မွဳဟာ တရားမမွဳ ေျမာက္တယ္။ တခါတရံမွာ ရာဇ၀တ္မွဳ ေျမာက္တာလဲ ရွိတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ နစ္နာတဲ့ လူနာရွင္ဘက္က လုိအပ္တဲ့ ဥပေဒေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြကို က်ြမ္းက်င္နားလည္သူေတြနဲ႕ တိုင္ပင္ဖို႕ လိုအပ္တယ္။

အခုတေလာ ရန္ကုန္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ခြဲစိတ္မွု အမွားအယြင္းကေန လူေသဆံုးမွဳျပႆနာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အင္တာနက္အြန္လိုင္းေပၚမွာ အေတာ္ကို သတင္းေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတယ္။ ဒီကိစၥကို ေသခ်ာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကို ေတြ႕ျမင္ရမွာျဖစ္တယ္။ ေဆးရံုက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ေငြနဲ႕ေရာင္းတယ္။ လူနာရွင္ဘက္က ေဆးရံုကို ေဆး၀ါးကုသ စရိတ္ေပးရတယ္။ တနည္းဆိုရင္ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ၀ယ္ယူတယ္။ ေဆးရံုက ေဆးပညာရွင္ေတြကို လုပ္ခ (သို႕မဟုတ္) ေကာ္မရွင္ေပးျပီး ေဆးပညာအသံုးခ်ခိုင္းထားတယ္။ ဒီအတြက္ ေဆးရံုနဲ႕ လူနာရွင္အၾကားမွာ၊ ေဆးရံုနဲ႕ ေဆးပညာရွင္ေတြအၾကားမွာ contract ေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီမွာ လူနာေသတယ္။ ဒီလို လူနာေသမွဳဟာ ဆရာ၀န္ရဲ႕ ခြဲစိတ္မွဳအမွားအယြင္းေၾကာင့္လို လူနာရွင္ဘက္က မီဒီယာကေနတဆင့္ ထုတ္ေဖာ္စြပ္စြဲထားတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး မီဒီယာရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြက မမွ်တဘူးလို႕ သံုးသပ္သူေတြလဲ ရွိတယ္။ ေဆာင္းပါးေတြမွာ ေရးသားထားခ်က္ေတြမွာ လူနာရွင္ရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္ေတြကို ကိုးကားထားတယ္။ ဒီေတာ့ တဘက္တည္းအျမင္လို႕လဲ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ဆိုရေအာင္ မီဒီယာဘက္က သက္ဆိုင္ရာေဆးခန္းနဲ႕ ဆရာ၀န္ကို ဆက္သြယ္ခဲ့တာ မရွိဘူးဆိုတာေသခ်ာမွ တဘက္သတ္လို႕ ဆိုႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။

တကယ္လို႕ မီဒီယာဘက္က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းျပီးမွ သက္ဆိုင္တဲ့ ေဆးခန္းနဲ႕ ဆရာ၀န္ေတြက လိုအပ္တဲ့ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားမွဳ၊ ျငင္းဆိုမွဳ ဘာမွ မလုပ္တာဆိုရင္ေတာ့ မီဒီယာရဲ႕ ကိုးကားေရးသားခ်က္ကို ဘက္လိုက္တယ္လို႕ မဆိုႏိုင္ဘူး။ ဒီေနရာမွာ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္ကို လူသတ္မွဳ တရားခံအေနနဲ႕ ေရးသားျဖန္႕ေ၀ခ်က္ေတြက မွားတယ္။ လူေသေစမွဳအတြက္ သံသယျဖစ္ထားျခင္း ခံရသူ၊ surgical error ျဖစ္တဲ့ ဆရာ၀န္တေယာက္အေနနဲ႕ စြပ္စြဲသတ္မွတ္ခံထားရသူ အေနနဲ႕သာ ဥပေဒေၾကာင္းအရ သံုးႏွဳန္းလို႕ ရမွာျဖစ္တယ္။ ခြဲစိတ္မွဳေတြတိုင္းမွာ risks ေတြရွိတယ္။ ဒီ risks ေတြကို လူနာ (သို႕) လူနာရွင္ကို ၾကိဳတင္ေျပာဆိုဖို႕ ဆရာ၀န္ဆီမွာ တာ၀န္ရွိတယ္။ က်ြန္မတို႕ ျမန္မာျပည္မွာက ဆရာ၀န္ေတြကလဲ “ငါေျပာေတာ့ေကာ သူတို႕က ဘာနည္းလည္မွာလဲ“ လို႕ အယူအဆရွိတယ္။ လူနာေတြကလဲ “ဆရာတို႕ကပဲ နားလည္တာပါ။ ဆရာတို႕ လုပ္သင့္တာလုပ္ပါ“ လို႕ ဆိုတတ္ၾကတယ္။ တကယ္က အဲလိုမဟုတ္ဘူး။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ေဆးပညာရွင္ေတြဘက္က လူနာဘက္က နားလည္ႏိုင္တဲ့ စကားလံုး အသံုးအႏွုန္းနဲ႕ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ risk ေတြကို ရွင္းထားရမယ္။ လူနာေတြဘက္ကလဲ နားလည္ေအာင္ ေမးရမယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္လာရင္ risk ေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ျပႆနာေတြကို ဆရာ၀န္အမွားလို႕ စိတ္ထဲက ၾကိတ္ျပီး သတ္မွတ္ထားမွုေတြ ေတာ္ေတာ္နည္းသြားမယ္။ ေဆးသမားဂုဏ္ဆိုတာကို ေထာက္ထားျပီး ဖြင့္မေျပာၾကတဲ့ လူနာေတြ၊ လူနာရွင္ေတြ ျမန္မာျပည္မွာ အမ်ားၾကီးပဲ။ စိတ္ထဲကေန ဒီဆရာ၀န္ ငါ့အေမကို သတ္တယ္လို႕ ေတြးေနၾကတဲ့ လူနာရွင္ေတြ မရွိဘူးလို႕ ဘယ္သူတပ္အပ္ေျပာႏိုင္သလဲ။ ဒါေတြဟာ စိတ္ထဲမွာ ေျပာေနရမယ့္ အရာေတြ မဟုတ္ဘူး။ မ်က္ေမွာက္ ရွင္းရမယ့္ အရာေတြသာျဖစ္တယ္။ risk နဲ႕ error ကို ေသေသခ်ာခ်ာ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာဖို႕လိုတယ္။ ဒါမွ risk ကို error လို႕ထင္ျပီး သက္ဆိုင္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမေတြကို စိတ္ထဲက နားၾကည္းေနတာေတြ၊ မယံုမၾကည္ျဖစ္တာေတြ ေလ်ာ့နည္းသြားမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီလိုပဲ error ေတြ ျဖစ္ရင္လဲ လုပ္ေနတဲ့ ေဆးပညာရွင္ေတြကို သူတို႕အမွားေတြ သူတို႕သိေအာင္ ေထာက္ျပလိုက္သလိုျဖစ္တယ္။ တျခားေဆးပညာရွင္ေတြ သင္ခန္းစာ ယူလို႕ ရလာမွာျဖစ္တယ္။

လူတေယာက္ကားေမာင္းသြားရင္ မဆင္မျခင္ေမာင္းမွုေၾကာင့္ လူေသေစမွဳျဖစ္ရင္ ဥပေဒအရ အေရးယူေဆာင္ရြက္ရမွုေတြ ရွိတယ္။ ဒီလိုပဲ ဆရာ၀န္တေယာက္ရဲ႕ အမွား (error) ေၾကာင့္ လူေသေစမွဳ ျဖစ္တာမွာ ဆရာ၀န္မို႕ဆိုျပီး ခ်န္လွပ္ထားခြင့္ရွိသလား။ ဥပေဒေၾကာင္းအရ တရားမမွဳ၊ ရာဇ၀တ္မွဳ တခုခုမွာ ျပစ္ဒဏ္နဲ႕ ညီမွ်တဲ့ ေပးဆပ္မွဳကို ေတာ့ ျပန္လည္ေပးဆပ္ရမွာပဲျဖစ္တယ္။ က်ြန္မတို႕ စေကာတလန္က က်န္းမာေရးနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အက္ဥပေဒေတြထဲမွာ Surgical Errors ဆိုတာကို
(၁) မွားယြင္းေသာ ခြဲစိတ္မွဳ ျပဳလုပ္ျခင္း
(၂) ေရာဂါႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေသာ မွားယြင္းသည့္ ကိုယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္းတြင္ ခြဲစိတ္ျခင္း
(၃) ေမ့ေဆးေပးမွုႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ခြဲစိတ္ေနစဥ္ ျဖစ္ပြားလာေသာ အမွားမ်ား
(၄) cosmetic surgery အမွားမ်ား ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒီလိုအမွားေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆရာ၀န္ရဲ႕ ေဆးကုသခြင့္ လိုင္စင္ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ရာဇ၀တ္မွုေျမာက္ရင္ ဥပေဒအရ အေရးယူမွဳ၊ တရားမမွဳေျမာက္ရင္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးေဆာင္ရမွဳ စတာေတြ ရွိတယ္။

ဒီေတာ့ အခုကိစၥမွာ သက္ဆိုင္ရာဆရာ၀န္ကို တရားခံအျဖစ္ စြပ္စြဲေနတာေတြ၊ လူထုကို သတင္းေပးတဲ့ မီဒီယာက တဘက္သတ္ပဲ သတင္းယူခဲ့တာလား၊ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသူေတြက ေျပာဆိုဖို႕ ျငင္းဆန္ျပီး ေရွာင္ေျပးေနတာလား ဆိုတာ မေသခ်ာခင္မွာ မီဒီယာဘက္လိုက္မွုလို႕ ေျပာဆိုေနတာေတြထက္စာရင္ တကယ္ျဖစ္သင့္တာကေတာ့ နစ္နာသူေတြဘက္ကေန တရား၀င္တိုင္ၾကားမွုေတြ၊ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းေပးဖို႕ေတာင္းဆိုမွုေတြ၊ လိုအပ္ရင္ Post-Mortem စစ္ေဆးမွဳေတြ၊ ေဆးကုသမွဳနဲ႕ ေဆးစစ္ခ်က္မွတ္တမ္းေတြကို ဥပေဒဘက္ေတာ္သားအကူအညီနဲ႕ ေတာင္းဆိုၾကည့္ရွဳစစ္ေဆးခိုင္းမွဳေတြ၊ surgical risks လား၊ surgical errors လားဆိုတာ ေလ့လာဆန္းစစ္ျပီး error ေတြ၊ Medical Negligence ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့ရင္လဲ တရားစြဲဆိုမွဳေတြ ျပဳလုပ္သင့္တဲ့ ကိစၥရပ္ တခုသာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကသာ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။

လူနာေတြဘက္က ဆရာ၀န္ဘက္ကို “ ေဆးကုသခြင့္ လိုင္စင္ကို လူသတ္လိုင္စင္မ်ား မွတ္ေနလား မသိဘူး“၊ “အဲဒီဆရာ၀န္ေပါ့။ တို႕အေဖကို သတ္လိုက္တာ“၊ “ျမန္မာျပည္က ေဆးေက်ာင္းသားေတြ အဆင့္မရွိဘူး။ ဆရာ၀န္ေတြတကယ္မတတ္ဘူး။ စင္ကာပူသြားကုၾက“၊ “ဆရာ၀န္ေတြလဲ ေငြမ်က္ႏွာပဲ ၾကည့္ေနၾကတယ္“ ဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြ ထြက္ေပၚ ေျပာဆိုမွုေတြဟာ အမွန္တကယ္ တတ္က်ြမ္းနားလည္ျပီး လူနာေတြအေပၚမွာ တကယ္ေစတနာထားတဲ့၊ တာ၀န္ေက်တဲ့ ဆရာ၀န္ေတြကိုပဲ ရမ္းျပီး ေစာ္ကားလိုက္သလို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းလိုမွာပဲ ဆရာ၀န္ေတြဘက္က လူနာေတြဘက္ကို ဂရုမစိုက္ပဲ “သူတို႕က ဘာနားလည္မွာလဲ“၊ “တို႕ကိစၥေတြထဲ လာေျပာရေအာင္ ဆရာ၀န္မို႕လား“၊ “ေနာက္လာမယ့္ လူနာေတြ အမ်ားၾကီးရွိေသးတယ္။ ေမးစရာရွိရင္လဲ ေရွ႕က ဆရာမကို ေမးလိုက္ေလ။ တို႕က ဆရာ၀န္။ ဒါေတြလိုက္ရွင္းမျပေနႏိုင္ဘူး“၊ “ငါမွားသြားလဲ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ ေနလိုက္လဲ ငါ့လိုလူမ်ိဳးက ဘယ္သူက ဘာလာလုပ္လို႕ ရမွာမို႕လဲ“ ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚ ေတြ မထားရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ဆရာမေတြ၊ ေဆးပညာရွင္ေတြဘက္က က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ ၀န္ေဆာင္မွဳအတတ္ပညာကို ရင္းျပီး ဘ၀ရပ္တည္ေရး၊ ၀င္ေငြရေရး လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ လူနာေတြဘက္ ေငြေၾကးနဲ႕ရင္းျပီး ဒီ၀န္ေဆာင္မွဳကို ၀ယ္ယူပါတယ္။ ပစၥည္း၀ယ္မယ့္သူက ကိုယ္၀ယ္မယ့္ပစၥည္းရဲ႕ အရည္အေသြးကို ၾကည့္ရမယ္။ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးက်ိဳးေတြ နားလည္ရမယ္။ ၀န္ေဆာင္မွဳ မွန္မွန္ကန္ကန္ မရွိရင္ complaint တက္ရပါမယ္။ ပစၥည္းေရာင္းသူဘက္ကလဲ ကိုယ့္ပစၥည္း အရည္အေသြးကို ေတာက္ေျပာင္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။ မွန္ကန္သင့္ေတာ္တဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ေပးရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အခုမၾကာေသးမီက ျမန္မာျပည္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ဟာ တျခား ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္ဆိုရင္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ရွာေဖြစံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္စစ္ေဆးရမယ့္ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ ျပႆနာတခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္မလား ဆိုတာကေတာ့ တည္ဆဲ ဥပေဒေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ေတာ့ တရားမွ်တမွဳကို မေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္တဲ့ နအဖ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ ေၾကာင့္လို႕ပဲ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ထပ္အားနည္းခ်က္ တခုလဲရွိပါတယ္။ တခါတုန္းက က်ြန္မနဲ႕ ျမန္မာျပည္ အေၾကာင္းေတြကိုလဲ စဥ္ဆက္မျပတ္ေလ့လာေနတဲ့ ပေရာ္ဖက္ဆာတေယာက္နဲ႕ ျမန္မာေတြအေၾကာင္း စကားေျပာျဖစ္တုန္းက သူကေျပာပါတယ္။ “နင္တို႕ ျမန္မာေတြက အာဏာရွင္စနစ္ကို တကယ္ေကာ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ဖယ္ရွားလိုၾကတာလား။ အာဏာရွင္ဆန္တဲ့ လူ႕ေဘာင္ထဲက အေတြးအေခၚေတြကိုေကာ ေျပာင္းလဲေနၾကျပီလား။ လြတ္လပ္မွဳဆိုတာ ကိုယ္က စတာျဖစ္တယ္။ စစ္အာဏာရွင္ကို ဆန္႕က်င္ေနတယ္ ဆိုတဲ့ နင့္ဆီမွာေတာင္ တခါတေလ ငါေပးလိုက္တဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြကို နင္ျပန္မျငင္းဘူး။ ငါက ျငင္းေအာင္ ေျပာလဲမျငင္းဘူး။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုက စျပီးျပင္ဖို႕ လိုတယ္“ လို႕ ေျပာပါတယ္။ က်ြန္မေသခ်ာျပန္ျပီး စဥ္းစားၾကည့္ရင္း ျပင္ဖို႕ ၾကိဳးစားရပါေတာ့တယ္။

က်ြန္မတို႕ဆီမွာ မသိမသာ အရိုးစြဲေနတဲ့ “လူၾကီးေတြ စကားေျပာေနရင္ လူငယ္ေတြက လူၾကီးေတြနဲ႕ တန္းတူရည္တူ ယွဥ္ျပီး မေျပာရဘူး၊ မျငင္းခံုရဘူး“၊ “ဆရာေတြဆိုရင္ ျပန္မေျပာရဘူး၊ မိဘစကားကို အလံုးစံု နားေထာင္ရမယ္“၊ “ရံုးေရာက္ဂတ္ေရာက္ မျဖစ္ခ်င္ဘူး“၊ “တိုင္နဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ ေဆာင့္ရင္ ေခါင္းပဲ နာလိမ့္မယ္“၊ “ကို္ယ့္အလြန္မျဖစ္ေစနဲ႕၊ သည္းခံလိုက္“၊ “ျပဳသူအသစ္၊ ျဖစ္သူအေဟာင္း“၊ “သည္းခံျခင္းကသာ ေအာင္ျမင္ပါတယ္၊ ကိုယ့္ဘ၀ ၀႗္ေၾကြးနဲ႕ ကိုယ္ပါ“၊ “ အတိတ္က သူ႕ကို ဘာလုပ္ခဲ့မိမွန္းမွ မသိတာ။ ဒါေၾကာင့္ ျပန္ခံရတာ ေနမွာပါ။ စိ္တ္ထဲ မထားနဲ႕ေတာ့“၊ “သူ႕တရားသူစီရင္မွာပါ“ ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚေတြနဲ႕ကေတာ့ တရားမွ်တမွဳ ရလာဖို႕ ဆိုတာ မလြယ္ကူပါဘူး။ ခက္တာက ဒီအေတြးေတြကလဲ ကိုယ့္ထက္ အင္အားၾကီးသူေတြေရွ႕မွာမွ ေပၚလာတတ္တာေတြကလဲ ရွိေသးရဲ႕။ အင္အားနည္းရင္ေတာ့ သည္းခံဖို႕ စိတ္က ေပ်ာက္သြားတတ္ျပန္ေသးတယ္။ ဥပမာ- ေခြးတေကာင္က ကေလးကို ကိုက္လိုက္ျပီဆိုပါေတာ့။ သည္းခံဖို႕အေတြးက မထြက္လာဘူး။ တုတ္ဆြဲျပီး ရိုက္ပစ္ေတာ့တာပဲ။ အဲ- ရဲတေယာက္က အျပစ္မရွိတဲ့ ကိုယ့္ကေလးကို ေမွာင္ရိပ္ခုိမွဳနဲ႕ ဖမ္းသြားျပီး တညလံုး စခန္းမွာ ရိုက္လိုက္ျပီ ဆိုပါေတာ့၊ ေငြေပးျပီးလဲ သြားေရြးလာရေသး။ မတရားတာလဲ ခံရေသး။ အခ်ဳပ္အေႏွာင္ခံရတဲ့ ၀႗္ေၾကြးပါလာလို႕လား မသိဘူး ဆိုျပန္ေရာ။ ဒီလိုသာ ေျပာစတမ္းဆိုရင္ ေခြးကိုက္ခံရမယ့္ ၀႗္ေၾကြးပါလာလို႕ပါလို႕ေကာ ဘာလို႕ မတြက္ၾကသလဲ။ အဓိကကေတာ့ ဘယ္သူက ကိုယ့္ကို ထိခိုက္ရင္ ျပန္လုပ္မယ္၊ ဘယ္သူက ထိခိုက္ရင္ ျပန္မလုပ္ဘူး ဆိုျပီး စိတ္ထဲမွာကိုက ဖိႏွိပ္မွဳကို လက္ခံေနလို႕ ဖိႏွိပ္ခံေနရျခင္းသာ ျဖစ္တယ္။

ဒါေၾကာင့္ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေရးရာ ျပႆနာေတြကို တရားမွ်တမွဳကို အလိုရွိသူတိုင္းက မားမားမတ္မတ္ ရင္ဆိုင္ရပ္တည္ဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္းနဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳနဲ႕ မတရားမွဳဆိုတာ ဖိႏွိပ္တာေတြ၊ မတရားတာေတြကို ေခါင္းငံု႕ခံေနသူေတြပဲ ၾကံဳေတြ႕ရမယ့္ ျပႆနာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၅၊ ၁၁၊ ၂၀၀၉)

Presumption of innocence

ျမန္မာ့ သတင္းမီဒီယာအခ်ိဳ႕ စည္းေဘာင္လြတ္ေနျခင္း

ဒီရက္ပိုင္းအတြင္း ျပည္တြင္းက သတင္းဂ်ာနယ္ ႏွစ္ေစာင္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ တစ္ဦး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ပုဂၢလိက ေဆးရံုတစ္ခုတြင္ ေသဆံုးျခင္း သတင္းကို ဖတ္မိၿပီး ဤေဆာင္းပါးကို ေရးရန္ အႀကံျဖစ္ပါသည္။

သတင္းအက်ဥ္းမွာ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ၿပီးစ အမ်ိဳးသမီးငယ္တစ္ဦးသည္ ဗိုက္နာသျဖင့္ ပုဂၢလိက ေဆးရံုတစ္ရံုတြင္ သြားေရာက္ျပသသည္။ ဆရာ၀န္တစ္ဦးက စမ္းသပ္စစ္ေဆးၿပီး အူအတက္ေရာင္ေရာဂါ ရွိသည္ဟု ဆိုကာ ခြဲစိတ္ကုသသည္။ ခြဲစိတ္ကုသအၿပီး ႏွစ္ရက္အၾကာတြင္ အမ်ိဳးသမီးငယ္ ေသဆံုးသြားခဲ့သည္။ သတင္းႏွစ္ပုဒ္လံုး၏ သံုးသပ္ခ်က္မွာ ဆရာ၀န္၏ အမွားေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးငယ္ အသက္ဆံုးရံႈးရသည္ဟု ဆိုထားၿပီး ေနာင္တြင္ အလားတူ အမွားမ်ိဳးမျဖစ္ရန္ အႀကံဥာဏ္ ေပးထားေလသည္။

သတင္းေဆာင္းပါး အက်ယ္ကို ေအာက္ပါ ဂ်ာနယ္ႏွစ္ေစာင္တြင္ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

Snap-shot
weekly 11

ကြ်န္ေတာ့္အေနျဖင့္ တရားဥပေဒ ရႈေထာင့္ႏွင့္ ေဆးပညာရႈေထာင့္ တို႔မွၾကည့္၍ ျပန္လည္ ေဆြးေႏြးလိုသည္။

တရားဥပေဒရႈေထာင့္

(၁) သတင္းႏွစ္ပုဒ္လံုး၏ အရင္းအျမစ္သည္ ကြယ္လြန္သြားေသာ အမ်ိဳးသမီးငယ္၏ မိခင္ထံမွ ျဖစ္သည္။ သက္ဆိုင္ရာ ပုဂၢလိကေဆးရံုႏွင့္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနေသာ ဆရာ၀န္ (သို႔မဟုတ္) ၄င္းတို႔က လႊဲအပ္ေသာ ေရွ႕ေနတို႔၏ တိုက္ရိုက္ ေျပာဆိုခ်က္မ်ား မပါ၀င္။ (မိခင္က တဆင့္ေျပာေသာ ေဆးရံု၏ အစုရွယ္ယာ ပါ၀င္သူတစ္ဦး၏ ေျပာဆိုခ်က္သည္ hearsay evidence ျဖစ္သျဖင့္ သက္ေသအျဖစ္ တင္ရန္ ခဲယဥ္းသည္။) ထို႔ေၾကာင့္ မွ်တမႈ ရွိေသာ သတင္းမ်ား မဟုတ္ေပ။

(၂) ေသဆံုးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို ရင္ခြဲစစ္ေဆးသည့္ ေဆးစစ္ခ်က္ (Post-Mortem report) မပါရွိ။ Death certificate ( ေသစာရင္း ) တစ္ခုတည္းသည္ ေသဆံုးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းအတြက္ ျပည့္စံုလံုေလာက္သည့္ အေထာက္အထား မျဖစ္ပါ။

(၃) ဆရာ၀န္၏ မကြ်မ္းက်င္မႈ (သို႔မဟုတ္) ေပါ့ေလ်ာ့မႈ ျဖစ္မျဖစ္ကို ဘက္လိုက္မႈမရွိေသာ (၄င္းပုဂၢလိက ေဆးရံုႏွင့္၄င္း၊ ကုသေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္၄င္း၊ လူနာရွင္ႏွင့္၄င္း တစံုတရာ ပတ္သက္မႈ မရွိသည့္) စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းေဆာင္ရြက္ထားျခင္း မရွိ။

(၄) ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရး စနစ္အရ တရားရံုးေရွ႕ေမွာက္တြင္ အျပစ္ရွိသည္ဟု စီရင္ျခင္း မခံရေသးသေရြ႕ တရားစြဲဆိုခံရသူအား အျပစ္မရွိဟု မွတ္ယူရမည္ဆိုေသာ “Innocent until proven guilty” ဆိုသည့္ မူကို ဆန္႔က်င္ေနသည္။ (စကားခ်ပ္။ ။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ ဖို႔ဒ္ဟုဒ္စစ္စခန္းတြင္ စစ္သား ၁၃ ဦးကို ေသေစမႈျဖင့္ စြပ္စြဲခံေနရေသာ ဗိုလ္မႈးဟာဆန္အား မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ား အမ်ားအျပားရွိေနေစကာမူ တရားရံုးက ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္း မရွိေသးသျဖင့္ ယခုအခ်ိန္အထိ စာနယ္ဇင္းမ်ားက “Accused” ဟူသည့္ စကားလံုးျဖင့္သာ သံုးႏႈန္းၿပီး အျပစ္ရွိသူဟု မသံုးႏႈန္းေၾကာင္း သတိျပဳမိပါသည္။)

ေဆးပညာရႈေထာင့္

(၁) အေပၚေသြး ၉၀ ႏွင့္ ေအာက္ေသြး ၆၀ သည္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္နည္းေသာ ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အဖို႔ ပံုမွန္ရွိေသာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ျဖစ္ႏိုုင္သည္။ အမ်ိဳးသမီးငယ္၏ ေနထိုင္မေကာင္း မျဖစ္မီက ရွိေသာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ စဥ္းစားရန္လိုသည္။ သာမာန္အားျဖင့္မူ အေပၚေသြး ၉၀ ႏွင့္ ေအာက္ေသြး ၆၀ သည္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ နည္းေနသည္ဟု မဆိုသာ။

(၂) Acute abdomen - ရုတ္တရက္ျဖစ္ေသာ ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္နာ ေရာဂါအုပ္စု၏ လကၡဏာမ်ားမွာ ခပ္ဆင္ဆင္တူသည္။ ေသစာရင္း Death certificate တြင္ပါရွိေသာ ေရာဂါအမည္ သတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္သည့္ Mesenteric lymphadenitis (အူရွိ ျပန္ရည္က်ိတ္ေရာင္ ေရာဂါ) ႏွင့္ Acute appendicitis (အူအတက္ေရာင္ေရာဂါ) ေရာဂါ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမွာ ရုတ္တရက္ျဖစ္ေသာ ဗိုက္နာ ဗိုက္ေအာင့္ ေရာဂါ အုပ္စုတြင္ အက်ံဳး၀င္သျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာ ဆင္တူသည္။ ၀မ္းဗိုက္ကို ဖိလ်င္ နာျခင္း (tenderness) သည္ ၄င္း Acute abdomen ေရာဂါအုပ္စု၏ လကၡဏာ တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ကုသပံုမွာ ကြဲျပားသည္။ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါ ျဖစ္လွ်င္ ခြဲစိတ္ကုသမွသာ ေပ်ာက္ကင္းရန္ အခြင့္အလန္းမ်ားၿပီး ျပန္ရည္က်ိတ္ေရာင္ျခင္း အတြက္မူ ခြဲစိတ္ကုသရန္ လိုအပ္ေလ့မရွိ။

(၃) ခြဲစိတ္ကုသရန္အတြက္ အရြယ္မေရာက္ေသးသူျဖစ္ပါက မိဘ (သို႔) အုပ္ထိမ္းသူ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူရန္လိုသည္။ ထိုခြင့္ျပဳခ်က္တြင္ ခြဲစိတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ေသာ အႏၱရာယ္မ်ားကို သိရွိနားလည္ေၾကာင္းႏွင့္ ခြင့္ျပဳေၾကာင္းပါရွိသည္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံတြင္ ဆရာ၀န္႔ သေဘာပါဟု ဆရာ၀န္ကို ပံုအပ္တတ္ၾကသည္။ အမွန္တကယ္ ျဖစ္သင့္သည္မွာ ဆရာ၀န္ ကိုယ္တိုင္ (သို႔) ဆရာ၀န္က လႊဲအပ္ျခင္း ခံရေသာ သူနာျပဳ က ခြဲစိတ္ျခင္း၏ အက်ိဳး၊ အျပစ္တို႔ကို လူနာရွင္အား ေသေသခ်ာခ်ာနားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ ရွင္းျပၿပီး လူနာရွင္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ရန္ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုရင္းမွာ ေဆးပညာရွင္မ်ားဖက္က လူနာႏွင့္ လူနာရွင္ နားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ ရွင္းလင္း ေျပာျပရန္ တာ၀န္ရွိၿပီး၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ႏွင့္ ထိုဆံုးျဖတ္ခ်က္၏ အက်ိဳးဆက္ကို ခံစားရန္မွာ လူနာႏွင့္ လူနာရွင္ျဖစ္သည္။ ခြဲစိတ္ကုသခ်က္တြင္ ကြ်မ္းက်င္မႈ ရွိမရွိကမူ ခြဲစိတ္ကုသသူ ဆရာ၀န္၏ တာ၀န္ျဖစ္ေပမည္။

(၄) “တီဗြီဓာတ္မွန္ မရိုက္၊ ေသြးမစစ္ပဲ ခြဲစိတ္ခန္းထဲ ပို႔လိုက္တယ္” ဟု လူနာရွင္ မိခင္က ျပန္လည္ေျပာျပေၾကာင္း သတင္းတြင္ ေရးသားထားသည္။ ဤအခ်က္မွာ အတိအက် မွန္မမွန္ ေျပာရခက္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အေရးေပၚခြဲစိတ္ကုသမႈ အတြက္ ျပင္ဆင္တိုင္း ေသြးအမ်ိဳးအစား စစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ ေသြးအရန္သင့္ထားျခင္းတို႔က မျဖစ္မေန လုပ္ရမည့္ကိစၥမ်ားပင္။ ထိုသို႔ မလုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ္ ဆရာ၀န္ဖက္က “ေပါ့ေလ်ာ့မႈ” ရွိသည္ဟု ေျပာမည္ဆိုက ေျပာႏိုင္သည္။ တီဗြီဓာတ္မွန္ ရိုက္ျခင္းသည္ ဤေရာဂါအတြက္ အေကာင္းဆံုး စစ္ေဆးခ်က္ ဟုတ္မဟုတ္ ကြ်န္ေတာ္ မေျပာတတ္ေပ။ သို႔ရာတြင္ လူနာကို လက္ျဖင့္ စမ္းသပ္ရံုတင္မကပဲ ထပ္မံအတည္ျပဳသည့္ စစ္ေဆးခ်က္ ( ဥပမာ - ကြန္ပ်ဴတာ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း ) ကို ေဆာင္ရြက္ရန္ အေျခအေနေပးပါက ေဆာင္ရြက္သင့္ေပသည္။ အထက္ပါအခ်က္မွာ ကြ်န္ေတာ္၏ ထင္ျမင္ခ်က္သာျဖစ္ၿပီး ပို၍ ျဖစ္သင့္သည္မွာ မခြဲစိတ္မီ လံုေလာက္ေသာ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း ရွိမရွိကို ကြ်မ္းက်င္ေသာ ပညာရွင္မ်ားပါသည့္ (တရားဥပေဒ ရႈေထာင့္ အခ်က္ - ၃ ပါ) ဘက္လိုက္မႈမရွိေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔က အဆံုးအျဖတ္ ေပးရေပမည္။

ျပန္လွန္ ေဆြးေႏြးခ်က္ကို အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ သတင္းပါ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဆရာ၀န္တြင္ အျပစ္ရွိသည္ (သို႔မဟုတ္) မရွိပါဟု ေျပာဆိုရန္ မလံုေလာက္ဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။ ထို႔အျပင္ တရားရံုုးတြင္ တရားရင္ဆိုင္ၿပီး ဆရာ၀န္တြင္ အျပစ္ရွိသည္ဟု စီရင္ခ်က္ မခ်မွတ္ေသးေသာေၾကာင့္ ဥပေဒသေဘာအရ ယခုပစၥဳပၸန္အခ်ိန္တြင္ ဆရာ၀န္၌ အျပစ္မရွိဟု မွတ္ယူရေပမည္။

တိုင္းျပည္၏ မ်က္စိႏွင့္ နားသဖြယ္ျဖစ္ေသာ သတင္းမီဒီယာအခ်ိဳ႕၏ သတင္းေဆာင္းပါး ေရးသားသူမ်ားက ဥပေဒေရွ႕က တင္ႀကိဳ၍ အဆံုးအျဖတ္ေပးေနျခင္းသည္ တရားစည္းေဘာင္လြတ္ေနေၾကာင္း ေထာက္ျပလိုက္ရပါသည္။

လူမႈေရး ရႈေထာင့္တစ္ခုတည္းမွ ၾကည့္၍ ေကာက္ခ်က္ခ်သူမ်ား၏ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ား အတြက္မူ ကြ်န္ေတာ့္အေနျဖင့္ မေျပာသာေပ။ ဤေဆာင္းပါး ႏွစ္ပုဒ္၏ ေကာက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ Prejudice ( ဥပေဒ ေရွ႕က တင္ႀကိဳအဆံုးအျဖတ္ေပးျခင္း ) တို႔ကို လံုး၀ သေဘာမတူ ေစကာမူ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ပိုမိုေကာင္းမြန္လာေစေရးအတြက္ တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္သည္ကိုေတာ့ လိႈ္က္လိႈ္က္လွဲလွဲ ႀကိဳဆိုပါသည္။ တိုင္းျပည္၏ က်န္းမာေရး အဆင့္အတန္း ျမင့္မားလာေစဖို႔ ေဆး၀န္ထမ္းမ်ားသာမက ျပည္သူျပည္သားအားလံုးႏွင့္ သတင္းမီဒီယာမ်ားတြင္ပါ တာ၀န္ရွိသည္ မဟုတ္ပါလား။

ျပန္လွန္ ေဆြးေႏြးလိုပါက မွတ္ခ်က္တြင္ ေရးသားေပးသြားပါရန္ ေမတၱာရပ္ပါသည္။ စီေဘာက္စ္တြင္ ေဆြးေႏြးရ ခက္ခဲေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

ၿပဳစားခံရေနရၿခင္းမဟုတ္ေသာ Down's Syndrome

ၿပဳစားခံရေနရၿခင္းမဟုတ္ေသာ Down's Syndrome

Down's Syndrome ဆိုတာဘာလဲ ?

ဒီေရာဂါကို တစ္ခ်ိဳ႕က ၿပဳစားခံေနရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ေတာရြာေတြဖက္မွာဆို လူၿပဳစားသလိုလို စုန္းနဲ႔ပဲလုပ္ သလိုလိုနဲ႔ ေၿပာေလ့ရွိပါတယ္ ။ Down's Syndrome အေၾကာင္းမေၿပာခင္ အရင္ဆံုး Karyotyping ဆိုတာဘာလဲ ရွင္းၿပပါမယ္ ။ Chromosone အေရအတြက္နဲ႔ ပံုသ႑ာန္ တစ္စံုပါ၀င္တဲ့ Cellular chromosone profile တစ္ခုကို Karyotype လို႔ေခၚပါတယ္ ။ လူေတြမွာ Chromosone အၿပည့္အစံု 46 ခုရွိပါတယ္ ။ တူညီတဲ့ Gene ေတြပါ၀င္တဲ့ Homologous autosomes ၂၂စံုပါ၀င္ၿပီး မ်ိဳးပြားအဂၤါ ခရိုမိုစုန္း တစ္စံုပါ၀င္ပါတယ္ ။ မိန္းမကေလးမွာ 46XX ၿဖစ္ၿပီး ေယာက်္ားေလးမွာ 48XY ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီလို Chromosone အေရအတြက္ သို႔မဟုတ္ ပံုသ႑ာန္မွာ ခ်ိဳ႔ ယြင္းခ်က္ရွိေနတာကို Abnormal Karyotype လို႔ေခၚပါတယ္ ။ Down ေရာဂါဟာ Abnormal Karyptype ပါ၀င္ေနၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ သူက 47XY(+21) ၿဖစ္ေနပါတယ္ ။ +21 ကေတာ့

ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ Down's Syndrome ရဲ႔ ၉၅%ဟာ အေမဖက္က ေနၿပီး

ေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ၂ - ၃ % မွာေတာ့ Trisomy 21 ဟာ Genetic ပစၥည္းေတြကို Chromosone တစ္ခုကေန တစ္ခုကိုလႊဲေၿပာင္းေပးတဲ့ေနရာ Translocations မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

Down's Syndrome ရဲ႔ ၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈက အသက္အရြယ္မ်ိဳးစံုမွာ ၆၅၀ မွာ ၁ ေယာက္ၿဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္ ။

Down's Syndrome ရဲ႔ ေရာဂါ လကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ ?

ဦးေခါင္းပိုင္းႏွင့္ မ်က္ႏွာပိုင္းတြင္
ေနာက္ေစ့ၿပား၍ ဦးေခါင္းေသးၿခင္း
မ်က္ႏွာၿပားၿခင္း
အေပၚမ်က္ခြံၿပားၿခင္း ၊ လန္ၿခင္း ၊ ေၿမာင္းပါရွိၿခင္း (Palpebral fissures)
ႏွာေခါင္းေသး၍ ႏွာတံၿပားၿခင္း
နားရြက္တစ္စံုမွာ ေသးငယ္၍ ေအာက္သို႔အနည္းငယ္နိမ့္ၿခင္း
လွ်ာတစ္လစ္ တစ္လစ္ၿဖစ္ၿခင္း


မ်က္ၾကည္လႊာတြင္ Brushfield အစက္ပါရွိၿခင္း



ေၿခမ်ားလက္မ်ားတြင္
လက္မ်ားတို၍ က်ယ္ၿပန္႔ၿခင္း


လက္သန္းေလးမွ အတြင္းဖက္သို႔ ေကြးေနၿခင္း(Clinodactly)


ေၿခမႏွင့္ေၿခညွိဳးၾကားတြင္ေနရာက်ယ္ၿခင္း(Sandal gap)
အရိုးအဆစ္မ်ား လြန္စြာေပ်ာ့ေၿပာင္း၍ ေကြးရၿခင္း

စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာတြင္
ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္မ်ားရွိၿခင္း (ၿပန္လည္ေလ့က်င့္ေပးလို႔ရပါတယ္ )

ၾကြက္သားမ်ားတြင္
ပံုမွန္ထက္အားနည္း၍ tone ေလ်ာ့ေနၿခင္း ( Hypotonia)

အေရၿပားတြင္


လက္၀ါးၿပင္ေပၚတြင္ အေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းသာပါရွိၿခင္း ( Single Palmar Crease)
လက္ထိပ္ေလးမ်ားတြင္ သာမန္ထက္ အရစ္မ်ားပိုပါရွိၿခင္း
လက္ေတြက တိုၿပီးက်ယ္တဲ့အတြက္ လက္မနဲ႔ လက္ညွိဳးၾကားက ေထာင့္ဟာ ၆၀%ထက္ေက်ာ္ေနၿခင္း (ပံုမွန္ဆို ၆၀% ေလာက္ပဲရွိပါတယ္ )

အရြယ္အစား ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အားနည္းၿခင္းတို႔ပဲ ၿဖစ္ပါတယ္ ။

Down ေတြနဲ႔တြဲေနတဲ့ ေရာဂါေတြက ဘာေတြလဲ ?

၁ ။ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါမ်ား (၄၀%)
၂ ။ ေမြးရားပါ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းမႈမမွန္မႈမ်ား
၃ ။ အဆုပ္ေရာင္ေရာဂါ အပါအ၀င္ အသက္ရွုလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ၿခင္းမ်ား ခဏခဏ ခံရၿခင္း
၄ ။ သိုင္းရြက္ ေဟာ္မုန္းနည္းၿခင္း ( Hypothyrodism)
၅ ။ ေသြးကင္ဆာၿဖစ္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားၿခင္းတို႔ပဲ ၿဖစ္ပါတယ္ ။

Down's Syndrome ကို ဘယ္လိုကုသမလဲ ?

တိက်တဲ့ သီးၿခားကုသမႈ ရယ္လို႔မရွိပါဘူး ။ အေထာက္အကူၿဖစ္ေစမယ့္ နည္းလမ္းေတြကေတာ့ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္ ။ Down ဟုတ္မဟုတ္ကိုေတာ့ Chromosonal analysis (Karyotyping ) လုပ္ၿခင္း အားၿဖင့္သိႏိုင္ပါတယ္ ။

ေထာက္ပံ့ေပးတဲ့ နည္းလမ္းေတြက ဘာေတြလဲ ?

၁ ။ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ အစီအစဥ္ေတြကို ေစာေစာစီးစီးစတင္ရပါမယ္ ။
၂ ။ အသက္နဲနဲၾကီးတဲ့ ကေလးေတြကို စကားေၿပာရာတြင္ေလ့က်င့္ေပးၿခင္း ။
၃ ။ အထူးသီးသန္႔ပညာေရးႏွင့္ အလုပ္အကိုင္ဆိုင္ရာ သင္တန္းေပးၿခင္း ။
၄ ။ ဆက္ႏြယ္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြကို ပံုမွန္စစ္ေဆးေပးၿခင္း ။ (နား ႏွာေခါင္း လည္ေခ်ာင္း ၊ မ်က္စိ ၊ ႏွလံုး စစ္ ေဆး ၿခင္းမ်ား ၊ သိုင္းရြက္ ေဟာ္မုန္းစစ္ေဆးၿခင္း )
၅ ။ ဆက္ႏြယ္လ်က္ရွိတဲ့ ေရာဂါမ်ားကို ကုသေပးၿခင္း ။ (ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါ ၊ အစာအိမ္အူလမ္း ေၾကာင္းေရာ ဂါမ်ားကို ခြဲစိတ္ကုသေပးၿခင္း ၊ ေရာဂါပိုးမ၀င္ေအာင္ ကာကြယ္ၿခင္း ၊ ေသြးကင္ဆာကုသၿခင္း )
၆ ။ မိဘမ်ားပါ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္၍ ေဆြးေႏြးၿခင္း ။
ရ ။ ေရရွည္ၿဖစ္ပြားႏိုင္ေသာ အေၿခအေနမ်ားကို သိရွိနားလည္ၿခင္း ။
၈ ။ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာတြင္ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးၿခင္း ။
၉ ။ Genetic ႏွင့္ပါတ္သတ္၍ ေဆြးေႏြးၿခင္း (ဘယ္လို ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚလာသလဲ ၊ ၿပန္လည္ၿဖစ္ပြားႏိုင္ႏွုန္း ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ဘ၀ထဲက မိမိကေလးဟာDown ဟုတ္မဟုတ္ သိရွိႏိုင္ၿခင္း ) စတဲ့နည္းလမ္းေတြပဲ ၿဖစ္ပါတယ္ ။

စာေရးသူ.....သက္တန္႔ခ်ိဳ (၁၁း၃၀ ည ၂၂.၁၁.၀၉)

Ref: Handbook for Undergraduate Medicine (Child Health , IM II)
: Wikipedia
: http://thettantcho.blogspot.com

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................

World AIDS Day 2009

More

Screening Breast Cancer

ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း

အခုရက္ပိုင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး သတင္းေတြမွာ ေရပန္းစားေနတာကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္းကို ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ စၿပီး လုပ္သင့္တယ္၊ ဘယ္ေလာက္တစ္ခါ လုပ္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့ ကိစၥပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသတင္းနဲ႔ ဆက္ဆိုင္တဲ့ သုေတသန စာတမ္းေတြ၊ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ တင္ျပၿပီး ဒီအခ်က္အလက္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ ဘယ္လို ဆက္စပ္ႏိုင္လည္း ဆိုတာကိုပါ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါမယ္။ ေဆြးေႏြးခ်က္က နည္းနည္းရွည္ေတာ့ အႏွစ္ခ်ဳပ္ကို အရင္ေဖာ္ျပၿပီး အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အႏွစ္ခ်ဳပ္

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန (U.S. Department of Health and Human Services) ရဲ႕ ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ေရး နဲ႔ သုေတသန ဌာနခြဲ (Agency for Healthcare Research and Quality) က အရပ္ဖက္ ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔တစ္ခု (U.S. Preventive Services Task Force) ဖြဲ႔စည္းေပးပါတယ္။ ဒီအရပ္ဖက္ ပညာရွင္ေတြက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ စြက္ဖက္မႈ၊ ႀကိဳတင္အေျဖထုတ္ေပးမႈေတြ မပါပဲ မိမိတို႔ တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သုေတသနျပဳၿပီး ရလဒ္ကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိရေအာင္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလမွာ အခုလို ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

• အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၅၀ မွ ၇၄ ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလံုး အနည္းဆံုး ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ၿပီး စစ္ေဆးသင့္သည္။
• အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၄၀ မွ ၄၉ အတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အေနျဖင့္မူ ပံုမွန္ စစ္ေဆးရန္မလို။ အကယ္၍ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ရွိပါက ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္မရိုက္သင့္ကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။
• အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၇၅ ႏွစ္ေက်ာ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္မူ မည္သည့္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မွ် မေပးႏိုင္ေသးပါ။ (သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား ျပည့္စံုလံုေလာက္မႈ မရွိ။)

ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသူေတြ အတြက္သာ အဓိကျဖစ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသူေတြ အေနနဲ႔ ဒီအတိုင္း ထပ္ခ်ပ္ ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ေျပာဖို႔ခက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္တဲ့ စက္နဲ႔ ဓာတ္မွန္ဖတ္တတ္သူက ၿမိဳ႕တိုင္း နယ္တိုင္းမွာ မရွိပါ။ ေရာဂါေတြ႔လာလွ်င္ စနစ္တက် ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံုမ်ားကလည္း အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ ရွိပါတယ္။ ကုန္က်စရိတ္ကလည္း ထည့္စဥ္းစားစရာ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ရင္သားကင္ဆာဆိုင္ရာ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြ ပိုၿပီး ထြက္ေပၚလာေစဖို႔နဲ႔ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို ျပည္သူအမ်ား သိရွိႏိုင္ေအာင္ ခ်ျပ ေျပာဆိုဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာလိုပါတယ္။

ကင္ဆာ၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ား

ကင္ဆာတို႔ မည္သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ လက္ျဖင့္ မစမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အရြယ္အစားေလးမွ တဆင့္ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အရြယ္အထိ ႀကီးထြားလာသည့္ သေဘာရွိသည္။ ႀကီးထြားႏႈန္း အေႏွးအျမန္မွာ ကင္ဆာ အမ်ိဳးအစား တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု မတူေပ။ လက္ျဖင့္ကိုင္တြယ္ စမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အဖုအက်ိတ္အရြယ္ထိ ႀကီးထြားလာေနၿပီဆိုလွ်င္ အေတာ့္ကို အႏၱရာယ္ရွိေနေပၿပီ။ တဖန္ အျခား ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုပါ ျပန္႔ပြားေနၿပီဆိုလွ်င္ ကင္ဆာေရာဂါ အဆိုးဆံုး အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီဟု ေျပာလို႔ရႏိုင္သည္။

ဘာေၾကာင့္ႀကိဳတင္စစ္ေဆးဖို႔လိုအပ္တာလဲ

တကယ္လို႔မ်ား လက္ျဖင့္ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အဖုအက်ိတ္အရြယ္ မေရာက္မီကပင္ ကင္ဆာကို ရွာေဖြႏိုင္ခဲ့ၿပီး နည္းမွန္လမ္းမွန္္ ကုသႏိုင္ခဲ့လွ်င္ အသက္ပိုရွည္ႏိုင္သည္။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြက ကင္ဆာရွိမရွိ ႀကိဳတင္ စစ္ေဆးဖို႔ တို္က္တြန္းၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ‘ေပါ့ေစလိုလို႔ ေၾကာင္ရုပ္ထိုး ေဆးအတြက္ေလး’ ဆိုတာမ်ိဳး မျဖစ္ရေအာင္ ကင္ဆာရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးသည့္ နည္းလမ္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားကိုလည္း ထည့္တြက္သင့္သည္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ား ႏွင့္ ရင္သားကင္ဆာ

ရင္သားကင္ဆာသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္သာ ျဖစ္ႏိုင္သေလာ။ မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ကမာၻေပၚ၌ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အနက္ ရင္သားကင္ဆာက အဓိက တရားခံျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသားမ်ား အတြက္မူ လည္ေခ်ာင္းႏွင့္ အဆုတ္ကင္ဆာမ်ားက ဒုကၡအေပးဆံုးပင္။ (WHO global burden of disease)
 

ရင္သားကင္ဆာ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းမ်ား

အဓိက စစ္ေဆးနည္း ၅ မ်ိဳးမွာ -

1. သံလိုက္အားသံုး ဓာတ္မွန္ – Magnetic Resonance Imaging (MRI)
2. ရင္သား ဓာတ္မွန္ – Film Mammography
3. ရင္သား ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဓာတ္မွန္ – Digital Mammography
4. ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း - Clinical Breast Examination
5. မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ျခင္း - Breast Self Examination

အခုလို ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းမွာ ဘယ္ဟာက ပိုသာလဲ ဆိုတာကို ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း (sensitivity) နဲ႔ တိက်မႈ (specificity) ဆိုတဲ့ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ နဲ႔တိုင္းပါတယ္။

ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္း တစ္ခုရဲ႕ ‘ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း’ ဆိုတာဟာ ကင္ဆာရွိေနသူ လူ ၁၀၀ ကို စစ္ေဆးၾကည့္လိုက္လို႔ အဲဒီအထဲက ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ကင္ဆာရွိေနပါတယ္ လို႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ အေျဖထြက္လဲ ဆိုတာကို ၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ေပးရရင္ ေဗဒင္ဆရာ တစ္ေယာက္ကို ေဗဒင္သြားေမးတယ္ ဆိုပါစို႔။ ခင္ဗ်ားအိမ္မွာ သရက္ပင္ ရွိတယ္လို႔ ေဟာတယ္။ အိမ္မွာ သရက္ပင္ရွိတဲ့ ေမးသူ ၁၀၀ မွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို မွန္ေအာင္ ေဟာႏိုင္လဲ ဆိုတာ ‘ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း’ ပါပဲ။ သတိခ်ပ္ဖို႔က တခ်ိဳ႕ေမးသူေတြအိမ္မွာ သရက္ပင္ရွိေပမယ္လို႔ ေဗဒင္ဆရာက သရက္ပင္ရွိတယ္လို႔ မေဟာလိုက္ႏိုင္ဘူး။ (မသိတဲ့ အခါလည္း မသိဘူးေပါ့)

‘တိက်မႈ’ ဆိုတာက်ေတာ့ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္း အေျဖက ကင္ဆာ ေရာဂါရွိတယ္ လို႔ အေျဖထြက္ေပမယ့္ တကယ္တန္း လက္ေတြ႔မွာ အဲဒီလူအားလံုး ေရာဂါရွိေနတာ မဟုတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕တေလမွာ ေရာဂါ မရွိပါပဲနဲ႔ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းက ေရာဂါရွိပါတယ္လို႔ အေျဖထြက္လာတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ နဲ႔ ရွင္းျပရရင္ ေဗဒင္ဆရာက တစ္ႏွစ္အတြင္း ထီေပါက္မယ္လို႔ ေဟာလိုက္တယ္။ အဲဒီလို ထီေပါက္မယ္လို႔ အေဟာခံရတဲ့ လူ ၁၀၀ မွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္က တစ္ႏွစ္အတြင္း တကယ္ ထီေပါက္သလဲ ဆိုတာဟာ ‘တိက်မႈ’ ျဖစ္ပါတယ္။ သတိခ်ပ္ဖို႔က ထီေပါက္မယ္ အေဟာခံရတိုင္း ေပါက္ခ်င္မွ ေပါက္တာ။ (မွားတဲ့အခါလည္း မွားေပမေပါ့)

အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ နည္းလမ္း ၅ မ်ိဳးရဲ႕ ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း၊ တိက်မႈနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ကုန္က်စရိတ္ ကို ဇယားနဲ႔ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

စဥ္	နည္းလမ္း	ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း	တိက်မႈ	ကုန္က်စရိတ္
၁။	သံလိုက္အားသံုး ဓာတ္မွန္	၇၁ - ၁၀၀%	၈၁ - ၉၁%	ေဒၚလာ ၃၆၀၀ + စမ္းသပ္ခ
၂။	ရင္သား ဓာတ္မွန္	၇၇ - ၉၅%	၉၄ - ၉၇%	ေဒၚလာ ၈၅ + စမ္းသပ္ခ
၃။	ရင္သား ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဓာတ္မွန္	၇၇ - ၉၅%	၉၄ - ၉၇%	ေဒၚလာ ၁၃၅ + စမ္းသပ္ခ
၄။	ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း	၄၀ - ၆၉%	၈၈ - ၉၉%	စမ္းသပ္ခ
၅။	မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ျခင္း	၁၂ - ၄၁%	-	-

ရာခိုင္ႏႈန္းေတြကို နမူနာ ရွင္းျပရမယ္ ဆိုရင္ -

ရင္သားဓာတ္မွန္ရဲ႕ ကင္ဆာ ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း ၇၇ မွ ၉၅% ဆိုတာ၊ တကယ္တန္း ကင္ဆာ ေရာဂါရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀ ကို ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္ရင္ ၇၇ ေယာက္ကေန ၉၅ ေယာက္ေလာက္အထိရဲ႕ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာသ႑န္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါမယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ခန္႔မွန္းေခ် ၅ ေယာက္ကေန ၂၃ ေယာက္ေလာက္ကေတာ့ ေရာဂါရွိေနလ်က္နဲ႔ ဓာတ္မွန္မွာ ေရာဂါ ေတြ႔မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တနည္း ေျပာရရင္ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာ မေတြ႔ဘူးဆိုတိုင္း ကင္ဆာ မရွိဘူးလို႔ တတ္အပ္ ေျပာလို႔ မရပါ။

တစ္ခါ တိက်မႈ ၉၄ မွ ၉၇% ဆိုတာ ရင္သားဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာသ႑န္ေတြ႔တဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀ မွာ ၉၄ ေယာက္ကေန ၉၇ ေယာက္ေလာက္ အထိက တကယ္ ကင္ဆာ ရွိၾကပါတယ္။ တနည္း ေျပာရရင္ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာ ေတြ႔တိုင္းလည္း ကင္ဆာ ရွိေနၿပီလို႔ ေသခ်ာေပါက္ ေျပာလို႔ မရပါ။

ဒါဆို ေသခ်ာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္လို႔ ကင္ဆာ သ႑န္ ေတြ႔တယ္ဆိုရင္ အဲဒီ ကင္ဆာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သံသယရွိတဲ့ ေနရာက အသားစ နမူနာယူၿပီး ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးရပါမယ္။ အဲဒါမွ ကင္ဆာရွိမရွိ ပိုၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ သိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္လို႔ ကင္ဆာ သ႑န္ မေတြ႔ရင္လည္း ေနာက္ ၂ ႏွစ္ေနရင္ တစ္ခါ ျပန္ရိုက္သင့္ပါတယ္။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ပံုရိုက္နည္းနမူနာ

ေအာက္ပါ ယူက်ဳ ဗြီဒီယိုကို ၾကည့္ရႈေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ စၿပီးေတာ့ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္လဲ

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ေရး နဲ႔ သုေတသန ဌာနခြဲ က အရပ္ဖက္ ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔တစ္ခု ဖြဲ႔စည္းေပးပါတယ္။ ဒီအရပ္ဖက္ ပညာရွင္ေတြက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ စြက္ဖက္မႈ၊ ႀကိဳတင္အေျဖထုတ္ေပးမႈေတြ မပါပဲ မိမိတို႔ တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သုေတသနျပဳၿပီး ရလာဒ္ကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိရေအာင္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဆက္ဆိုင္လို႔ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ (Recommendation) ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွင္းခ်င္ပါတယ္။ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဆိုတာ ဥပေဒနဲ႔ မတူပါဘူး။ လိုက္လုပ္လည္း ရတယ္။ မလုပ္ခ်င္လည္း ရတယ္။ ကင္ဆာဆရာ၀န္ သို႔မဟုတ္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္က ကုိယ့္သမၻာ နဲ႔ကိုယ္ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို မလိုက္နာပဲ ကုေပးတာကို ဘယ္သူကမွ လာၿပီး အျပစ္ေပးလို႔ မရပါ။ ဘယ္ ရဲ ကမွလည္း ေစာင့္ၾကည့္မေနပါ။

ဒါေပမယ့္ ဘာသာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (ဒီကိစၥမွာ ရင္သားကင္ဆာ ဆိုင္ရာ) တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာရွင္ေတြက ဒီလို ဒီလိုေတာ့ျဖင့္ လုပ္သင့္ပါတယ္ ေျပာထားလ်က္နဲ႔ ကိုယ္က လိုက္မလုပ္ျဖစ္ခဲ့လို႔ လူနာမွာ တစ္ခုခု နစ္နာ ဆံုးရံႈးသြားရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ နစ္နာမႈနဲ႔ တရားစြဲတာ ခံရႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းကိစၥကေတာ့ တရားခြင္မွာ ဆက္ရွင္းေပါ့။

အရပ္ဖက္ပညာရွင္အဖြဲ႔ဆိုတာမ်ိဳးက အခုမွ ေပၚလာတာ မဟုတ္ပါ။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ေလာက္ ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဖြဲ႔၀င္ေတြ ေျပာင္းရင္သာ ေျပာင္းသြားမယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ သေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းပါ။ ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာ ရွာေဖြၾကည့္ျခင္း ဆိုင္ရာ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တုန္းက ဒီအဖြဲ႔ကပဲ ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ အခုေတာ့ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ အသစ္ေတြေပၚ အေျခခံၿပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို ထုတ္တာပါ။ ဘာေတြကြာျခားလဲ ဆိုတာ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရေအာင္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အသက္	၂၀၀၂	၂၀၀၉
၄၀ - ၄၉ ႏွစ္	၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။	ရင္သားဓာတ္မွန္ ပံုမွန္ ရိုက္စရာမလို။ လူတစ္ဦးခ်င္း အေနအထားေပၚ မူတည္၍ ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ လိုအပ္မွ ရိုက္သင့္သည္။
၅၀ - ၇၄ ႏွစ္	၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။	၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။
၇၅ ႏွစ္ အထက္	၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။	သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား လံုေလာက္မႈမရွိသျဖင့္ အတတ္မေျပာႏိုင္။

၂၀၀၉ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မွာ ပါတဲ့ ေနာက္အခ်က္ တစ္ခုကေတာ့ MRI, Digital Mammography နဲ႔ ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္တာေတြ အတြက္ကိုေတာ့ မည္သို႔မွ် မေျပာလိုေၾကာင္း၊ သုေတသန ျပဳခ်က္မ်ား မလံုေလာက္ေၾကာင္း ပါရွိပါတယ္။ ‘မိမိကိုယ္တိုင္စမ္းသပ္ျခင္း’ နည္းလမ္းကိုေတာ့ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးမႈအတြက္ အသံုးမျပဳသင့္ေၾကာင္း ေျပာထားပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳသလဲ

ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ အသက္ေသဆံုးရမႈ ေလွ်ာ့က်ေစဖို႔ကို အဓိကရည္ရြယ္ၿပီး ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။

သူတို႔ ဘယ္လိုသိသလဲ

အေမရိကန္ အရပ္ဖက္ ပညာရွင္အဖြဲ႔႕က အျခားသုေတသီေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သမွ်ေတြကို စနစ္တက် ေလ့လာၿပီး အႏွစ္ခ်ဳပ္ရလဒ္ကို ၾကည့္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသူေတြရဲ႕ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း၊ ေရာဂါအျပင္းအေပ်ာ့၊ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ကြန္ပ်ဴတာထဲ ထည့္သြင္းၿပီး ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္တာက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္လဲ ဆိုတာကို ဆန္းစစ္ပါတယ္။

ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ အသက္ ၅၀ ကေန ၆၉ ႏွစ္အတြင္း ရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္တာက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ၿပီး၊ မလိုအပ္ပဲ အသားစယူခံရမႈ အနည္းဆံုး ဆိုတာ ေတြ႔ပါတယ္။ အသက္ ၄၀ နဲ႔ ၅၀ ၾကား အမ်ိဳးသမီးေတြကိုပါ ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီး စစ္ေဆးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ရွားရွားပါးပါး တစ္ေယာက္ တစ္ေလရဲ႕ အသက္ကို ထပ္ၿပီး ကယ္တင္ေကာင္း ကယ္တင္ႏိုင္ပါမယ္။ ဒီလို အသက္တစ္ေခ်ာင္း ကယ္တင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လူ ၁၃၀၀ ေလာက္ကို ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီးစစ္ေဆးဖို႔ လိုပါမယ္။ ရင္သားဓာတ္မွန္ ၁၂၉၉ ႀကိမ္ (တန္ဖိုးအားျဖင့္ ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္းဖိုးေလာက္) က အပိုရိုက္ရသလို ျဖစ္ေနတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္း ေျပာေၾကးဆိုရင္ အသက္တစ္ေခ်ာင္းက ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္း တန္တယ္ ဆိုပါစို႔ရဲ႕။ စာရႈသူဆိုရင္ ဘယ္လို ဆံုးျဖတ္မလဲ။

ေဆြးေႏြးခ်က္

ဒီ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ ထြက္ေပၚအၿပီးမွာ အေမရိကန္ ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြက ရင္သားကင္ဆာ ေ၀ဒနာရွင္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆံုပါတယ္။ ကာယကံရွင္ေတြ ေျပာတာက သူတို႔ေတြ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ ၅၀ မတိုင္မီအရြယ္တုန္းက ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လိုက္မိလို႔သာ ကင္ဆာကို ေစာေစာေတြ႔ၿပီး အသက္ရွင္ႏိုုင္တာပါတဲ့။ မွန္ပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္း အေနနဲ႔ ဒီလို အေတြ႔အႀကံဳမ်ိဳးကေတာ့ ရွိမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္လည္း ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ ရွိရင္၊ သူ႔လိုပဲ အသက္ ၅၀ မတိုင္ခင္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီး ကင္ဆာမရွိပါပဲ ကင္ဆာရွိတယ္လို႔ မွားၿပီး သတ္မွတ္ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက ၈၈ ေယာက္ ရွိေနပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီ ၈၈ ေယာက္မွာေတာ့ မလိုအပ္ပဲ အသားစယူ စစ္ေဆးတာ ခံခဲ့ရမွာပါ။ ဒီလို မွားယြင္းၿပီး အသားစယူခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ေတြကိုေတာ့ ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြက ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျခင္း မျပဳပါဘူး။

အခု ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဟာ သိပၸံနည္းက် စနစ္တက် သုေတသနျပဳၿပီး ရလာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြေပၚမွာ အေျခခံ ေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး ေပၚလစီ ခ်မွတ္တဲ့ အခါမွာ သိပၸံနည္းက်တာ မက်တာ တစ္ခ်က္တည္းနဲ႔ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒျပဳ အမတ္ေတြကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ ျပည္သူလူထုက မႀကိဳက္ရင္ သိပၸံနည္း ဘယ္လို က်ေနေန အမတ္ေတြ ဘာမွ မတတ္ႏို္င္ပါဘူး။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ရင္သားဓာတ္မွန္ေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္ေနသူေတြ (ဥပမာ ဓာတ္မွန္စက္ တီထြင္သူေတြ၊ ဓာတ္မွန္စက္ ေထာင္သူေတြ၊ ဓာတ္မွန္ ဆရာ၀န္ေတြ) လည္း အမ်ားအျပားရွိေသးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အျမင္ေတြကလည္း ဥပါဒါန္ မကင္းႏိုင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး လူေတြ မေျပာခ်င္ၾကေပမယ့္ မေျပာမျဖစ္ေျပာရမယ့္ ကိစၥက ေငြေရးေၾကးေရးပါ။ ‘ေငြဘယ္ေလာက္ကုန္ကုန္ ကုလိုက္မယ္’ ဆိုတာ စကားအျဖစ္သာ ရွိပါတယ္။ တကယ္တန္းမွာ မိသားစုတိုင္း၊ မိသားစုတိုင္း ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္မႈေပၚ မူတည္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ကို သံုးၾကရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီအတိုင္းပါပဲ။ တိုင္းျပည္က ဘယ္ေလာက္ ခ်မ္းသာေနလဲ၊ က်န္းမာေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ ေငြအကုန္ခံေနလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြဟာ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ေတြပါ။

ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားနဲ႔ ဘယ္လို သက္ဆိုင္မလဲ

ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္အရကေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ဒုတိယ ဒုကၡအေပးဆံုး ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဒီလိုဆိုေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွထဲမွာ ပါတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္လည္း အေရးႀကီးတာေပါ့။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း ကိစၥကို တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေနၿပီလို႔ေတာ့ မၾကားမိေသးပါ။ စာေရးသူတို႔ ေဆးေက်ာင္းသား ဘ၀ကမ်ားဆိုရင္ ရင္သားကင္ဆာ ေ၀ဒနာရွင္ေတြဟာ အဖုအက်ိတ္ အေတာ္ႀကီးကို ႀကီးမွ ေဆးရံုေရာက္လာၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ ေရာဂါကြ်မ္းမွ ေရာက္လာတာေပါ့။ ကုသရလည္း ခက္ခဲသြားၿပီး အသက္ရွင္ဖို႔လည္း မလြယ္ေတာ့ပါ။

ဒီေန႔ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လို႔ ရေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕တိုင္းမွာေတာ့ မရေသးပါ။ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတရွိသူ ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ နီးစပ္သူမ်ားကေတာ့ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ဖို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္တာေတြ ရွိလာေနပါၿပီ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္တယ္ ဆိုတာကို ဘာမွန္း မသိသူမ်ားလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အရြယ္ေရာက္တဲ့ ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ရင္သားကင္ဆာ ဗဟုသုတ ရွိေနဖို႔ အေတာ္အားထုတ္ လုပ္ေဆာင္ရပါဦးမယ္။

ေဖာ္ျပပါ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြဟာ အေမရိကန္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အဓိကထား စဥ္းစားထားတာျဖစ္လို႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ လည္း ဒီလိုအေျခအေနရွိမယ္လို႔ တပ္အပ္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း၊ ေရာဂါအမ်ိဳးအစား၊ အႏုအရင့္ စတာေတြကို သိရွိႏိုင္ဖို႔ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြ လိုပါမယ္။

ကဲ စာေရးသူေရ ေ၀့၀ိုက္မေနပါနဲ႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြကို ဘယ္လို အႀကံေပးမလဲ ဆိုရင္ေတာ့ …

• အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿပီး မိသားစု (မိခင္၊ အေဒၚ၊ ညီမ၊ အစ္မ) မွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးရင္
• အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿပီး ရင္သားမွာ နဂိုကမရွိတဲ့ အဖုအက်ိတ္ ရွိလာၿပီလို႔ သံသယရွိရင္
• အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ၿပီး ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ဖို႔ အဆင္ေျပရင္ (မိမိေနတဲ့ၿမိဳ႕မွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လို႔ရရင္)

နီးစပ္ရာ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္မ်ားနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ တစ္ဆက္တည္း ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ပံုမွန္ စစ္ေဆးဖို႔ရာလည္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

သိခ်င္ ေဆြးေႏြးခ်င္တာမ်ားရွိရင္ မွတ္ခ်က္မွာ ေရးသားေပးခဲ့ပါ။ စီေဘာက္မွာ ေဆြးေႏြးရတာ အဆင္မေျပလို႔ပါ။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

Mandelblatt et al. Effects of Mammography Screening Under Different Screening Schedules: Model Estimates of Potential Benefits and Harms. Ann Intern Med. 2009;151:738-747.

Nelson et al. 2009. Screening for Breast Cancer: An Update for the U.S. Preventive Services Task Force. Ann Intern Med. 2009;151:727-737.

Screening for Breast Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. U.S. Preventive Services Task Force*. 2009. Ann Intern Med. 2009;151:716-726.

U.S. Preventive Services Task Force’s recommendation on Screening for Breast Cancer. 2002. Retrieved from http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd09/gcp09s2.htm#BreastScreening on November 19, 2009.

U.S. Preventive Services Task Force’s recommendation on Screening for Breast Cancer. 2009. Retrieved from http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/uspsbrca.htm on November 19, 2009.

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update.