“အေၾကာျပတ္ျခင္း” ကို ဖတ္ျပီး၊ “အေၾကာထံုး” တာလည္း သိခ်င္တယ္ဆိုလို႔။ ေနာက္တခါ “သားေၾကာျဖတ္” တာ ေရးရမလားဘဲ။
ဗမာစကားမွာ “အေၾကာ” ဆိုတာကို အလြယ္ သံုးတတ္ၾကတယ္။ Nerve အာရံုေၾကာ၊ Muscle ၾကြက္သား၊ Tendon အရြတ္၊ အကုန္ အေၾကာခ်ည္းဘဲ ေျပာတယ္။ တခါတေလ ဘာေျပာတယ္ဆိုတာ မွန္းမရတတ္ဘူး။ “ရွက္ေၾကာျပတ္တာ” တာ့ ဆရာ၀န္ေရာ၊ လူနာပါ အတူတူ သိၾကတယ္။ တျခားလူမ်ိဳးေတြက မသိၾကရွာဘူး။
ေသြးေၾကာဆိုတာ ႏွလံုးကေန တကုိယ္လံုး ေရာက္ေအာင္လႊတ္ေပးတဲ့ Artery ေသြးလႊတ္ေၾကာ နဲ႔ ခႏၶာကုိယ္အႏွံ႔ကေန ႏွလံုးဆီကို ျပန္လာတဲ့ Vein ေသြးျပန္ေၾကာ ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ Capillaries ေသြးေၾကာမွ်ဥ္ေလးေတြ ဆိုတာလည္း ရွိပါေသးတယ္။ မ်က္စိနဲ႔ေတာ့ မျမင္ႏိုင္ဘူး။ Varicose veins ေသြးေၾကာထံုးေရာဂါက ေသြးျပန္ေၾကာမွာ ျဖစ္တာပါ။
ေသြးျပန္ေၾကာ အတြင္းမွာ တဖက္သတ္သာ ေသြးစီးေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ Leaflet Valves အဆို႔ရွင္ေတြ ရွိေနတယ္။ ေသြးလႊတ္ေၾကာကေတာ့ ႏွလံုးက ညွစ္ေပးလို႔ ေသြးစီးသြားေစႏိုင္ေပမဲ့၊ ေသြးျပန္ေၾကာထဲက ေသြးေတြ ေနာက္ျပန္ မစီးေအာင္ သူတို႔ကေန လုပ္ေပးၾကတယ္။ ဒီေကာင္ေတြ ေကာင္းေကာင္း အလုပ္ မလုပ္ေတာ့ရင္ ဒီေရာဂါ ရတယ္။ အမွန္က အေၾကာေတြ ထံုးေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ေဖါင္း-ေရာင္-တြန္႔ေနတာပါ။ ခပ္ျပာျပာ၊ အေရျပားေပၚမွာ ေဖါင္းၾကြေနတာ။ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ႏိုင္တာက ေျခသလံုး ေနာက္ဖက္မွာ။ ၾကာေလ ေဖါင္းေလ။ ၾကည့္မေကာင္းတာအျပင္ နာတတ္တယ္။ ယားတတ္တယ္။
အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ရင္ ၂ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ေလာက္ အနည္းနဲ႔အမ်ား ရွိလာတတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုမ်ားတယ္။ မ်ိဳးရိုး လိုက္တတ္တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ရတာ၊ အ၀လြန္တာ၊ ေသြးဆံုးတာ၊ အသက္ၾကီးတာ၊ အၾကာၾကီး ရပ္ရတာ၊ ေျခေထာက္ ခိုက္မိတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ Piles လိပ္ေခါင္းဆိုတာလည္း စအိုမွာ ဒီလိုသေဘာ ျဖစ္တာပါဘဲ။ ဒါ့အျပင္ ခပ္ဆင္ဆင္ Spider veins ပင့္ကူလို ျဖစ္ေနတာလည္း ရွိတယ္။
ေျခေထာက္ ေရာင္လာမယ္။ Cramps ၾကြက္သား နာတာ ျဖစ္တတ္တယ္။ သူကို ခိုက္မိလို႔ အနာျဖစ္ရင္ ေပ်ာက္ခဲလွတယ္။ အနာကို ခိုက္မိျပန္ရင္ ေသြးအလြန္ထြက္မယ္။ ေျခမ်က္စိအနားမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ႏွင္းကူနာလိုပါ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြဆိုရင္ Thrombophlebitis ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ျပႆနာ ၾကီးတာက သိပ္ဆိုးမွပါ။ ေသြးေလွ်ာက္တာ နည္းလြန္းလာလို႔။ လမ္းေတာင္ မေလွ်ာက္ႏိုင္၊ မရပ္ႏိုင္ ျဖစ္လာတယ္။ တခ်ိဳ႕ၾက အနာက Carcinoma or Sarcoma ကင္ဆာ ေျပာင္းသြားတတ္ ေသးတယ္။
ေျခေထာက္ျမွင့္ထားျပီး နားပါ။ Compression stockings ၾကပ္ေအာင္စီမံထားတဲ့ ေျခအိမ္တမ်ိဳး ၀တ္ထားပါ။ နာတာကို Ibuprofen ေသာက္ရတယ္။ Aspirin ကေတာ့ ေသြးခဲတာအတြက္ပါ ေကာင္းတယ္။ အစာလမ္း ေသြးမယိုေအာင္ေတာ့ သတိထားပါ။ ေသြးခဲတာျဖစ္ရင္ ေသြးမခဲေဆး Anti-coagulation ေပးမယ္။ Thrombectomy, Foam Sclerotherapy အခဲကိုခြဲထုတ္တာ လုပ္ရတယ္။
ေသြးေၾကာထံုးတာကို သမားရိုးက် ခြဲစိတ္နည္းက Vein stripping ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္တဲ့ေသြးျပန္ေၾကာကို ခြဲထုတ္ျပစ္တာပါ။ ေခတ္ေပၚနည္းကေတာ့ Ultrasound သံုးျပီး Sclerotherapy နဲ႔ ေရဒီယိုလိႈင္းသံုးတဲ့ Radiofrequency ablation ေနာက္ျပီး ေလဆာသံုးတဲ့ Endovenous laser နည္းေတြျဖစ္တယ္။ ေျခေထာက္ကေန ႏွလံုးဆီကို ျပန္လာတဲ့ ေသြးေတြရဲ႕ ၉၀% က အတြင္းပိုင္းက ေသြးျပန္ေၾကာေတြကေန လုပ္ေပးတာမို႔၊ ေသြးေၾကာထံုး ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ အေပၚယံ ေသြးျပန္ေၾကာကို ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္တာ ျပႆနာမၾကီးဘူး။
ေျခေထာက္ အဖ်ားပိုင္းကို ျမွင့္ထားျပီး နားပါ၊ ထိုင္ေနရင္လည္း ေျခေထာက္ေတြကို ခ်ိတ္မထားနဲ႔။ ေအာက္ပိုင္း အ၀တ္အစား ခပ္ေခ်ာင္ေခ်ာင္၀တ္။ ထမီ နဲ႔ ဂါ၀န္။ စကပ္လည္းရတယ္။ မတိုေစနဲ႔ အေၾကာထံုးတာ လူျမင္မယ္။ အ၀ မလြန္၊ အလြန္ မ၀ေစနဲ႔။ ရပ္ရတဲ့ အလုပ္မွန္သမွ် ေရွာင္။ မတ္တတ္ရြာကလူေတြ သတိထား။ မရပ္ရေအာင္ ေရေတာင္ မခ်ိဳးနဲ႔ ေရဘဲကူး။ ရွဴေပါက္ရင္လည္း ရပ္မေပါက္နဲ႔။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အျဖစ္မ်ားတာ ဒါ့ေၾကာင့္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ကုိယ္၀န္မေဆာင္နဲ႔။ ေသြးမဆံုးေစနဲ႔။ အသက္ မၾကီးေစနဲ႔။
Dr. တင့္ေဆြ
၄-၆-၂၀၁၀
...hello doctor i cant stand to laugh after reading ur story....u r really good in writting doctor...Actually,Im also from မတ္တတ္ရြာ..doctor..hh
ReplyDeleteso that doctor ..please explain about deep venous thrombosis aslo coz my friend got trouble with that case who live in မတ္တတ္ရြာ..thank u very much doctor
good luck
Dear Phoe
ReplyDeleteI just have posted that topic. Thanks for offering me the subject to write. Hopefully it will be helpful for your friend.
DTS
28-6-2010