တိတိက်က် သုေတသန ႏွင့္ အႏွစ္ႏွစ္အလလ ကုိယ္ေတြ႔မ်ား

“ကုိယ္ေတြ႔” ဆိုတာ လူတိုင္းမွာရွိတယ္။ ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ၾကံဳခံစားတာ ေရးရင္ Memoirs ကုိယ္ေရး အတၳဳပၸတၱိ ေခၚတယ္။ တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ဳိးကို အေျခခံတဲ့ Based on real story စာအုပ္-ရုပ္ရွင္ေတြလဲ အမ်ားၾကီး။ ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ပါတယ္-ျမင္ပါတယ္လို႔ Witness ကေန တရာရံုးမွာ သက္ေသထြက္တာမ်ိဳး။ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ Testimony လုပ္တာမ်ိဳး။ ဒါေတြက တဦးခ်င္းစီရဲ႕ ကုိယ္ေတြ႔ သက္သက္ပါ။ “ဟုတ္တယ္-မွန္တယ္” ဆိုတာကို က်မ္းက်ိန္တာတို႔၊ လက္၀ါးကပ္တိုင္တို႔နဲ႔ “မဟုတ္ရင္ေတာ့လား” ဆိုတာျပီး၊ “အမွန္ခိုင္းတာမ်ိဳး” ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ပညာနယ္ပယ္တခုမွာ “ေဆးကုတာ” ဆိုပါစို႔ ႕႕႕ ပညာရပ္က သိပၸံျဖစ္တာမို႔ စမ္းသပ္မႈေတြ၊ သီအိုရီေတြ၊ အကိုးအကား၊ သုေတသန စတာေတြက အေျခခံလဲ ျဖစ္တယ္၊ မွန္-မမွန္ရဲ႕ “ေပတံ” လဲ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ အႏွစ္ႏွစ္ အလလက ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ရ-ၾကံဳရတာေတြ။ တေယာက္ထဲကေန အမ်ားၾကီးကို ေတြ႔လာတာမ်ိဳးပါ။ က်မ္းမတိုက္ဘဲ ေရးၾက-ေျပာၾကတယ္။ လက္မခံလဲ ေဗြမယူတာမ်ိဳး။

သုေတသနေပမဲ့ ေဗြယူခ်င္စရာေတြ ရွိတယ္။ ေရွ႕ေနာက္ မညီတာ မၾကာခဏ ေတြ႔ရတတ္တယ္။ ဆိုပါစို႔ တေလာက “ငရုပ္သီး စားရင္ (ကယ္လိုရီ) သံုးျပစ္တာမို႔ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့ေစတယ္” တဲ့။ ေနာက္ တဖက္ကေန ၾကည့္ရင္ အစပ္တို႔ ဟင္းခပ္ အေမႊးအၾကိဳင္တို႔မွာ အာဟာရတန္ဘိုးဆိုတာ မည္ကာမတၲသာ ပါေပမဲ့၊ သူ႔အစြမ္းက စားခ်င္စိတ္ကို ဆြေပး-ျခဴေပးႏိုင္လို႔ စား၀င္ေစတယ္။ စားေတာ့ ၀တာေပါ့။ ဘာကို ယူမလဲ။ အစပ္မပါရင္ စားမ၀င္သူေတြ အမ်ားၾကီးထဲ ကြ်န္ေတာ္လည္း ပါတယ္။ ခရီးက သြားရဖန္မ်ားေတာ့ ေနရာေဒသေတြ အေၾကာင္း ေနာေက်ေနလို႔ ဥေရာပ ဘယ္ေနရာ သြားသြား ငရုပ္သီးကို ငါးေျခာက္နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ ငါးပိနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ ေက်ာ္ေလွာ္ ယူသြားမွ စားရတာ တင္းတိမ္တယ္။

Social Science မွာ ပညာရွင္ေတြကေန ဂဃနဏ ေလ့လာျပီး၊ သီအိုရီ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေကာက္ခ်က္ဆြဲတာျဖစ္ျဖစ္ လုပ္တယ္။ ပါေမာကၡတဦးကေန အဲလိုလုပ္ျပီး၊ ေရးလိုက္တာဟာ အျမဲတန္း မမွန္ႏိုင္ဘူး။ မွားသြားရင္ ေနာက္တခါ ဂဃနဏ ေလ့လာျပန္ျပီးသကာလ၊ စာတအုပ္ ထပ္ထုတ္ႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးဟာ တခါ လြဲသြားရင္ “ေျမာင္းထဲ ေရာက္သြားျပီ” လို႔ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ သိပၸံမွာေတာ့ (ဒါ၀င္) တို႔ (နယူတန္) တို႔ကို လွန္ဘို႔ မလြယ္ေသးဘူး။

ေဆးပညာကိုဘဲ ဆက္ပါမယ္။ “တေနရာနဲ႔ တေနရာ ဘယ္ဟာမွ မတူပါလား” ဆိုတာ ေျပာခ်င္တယ္။ ဗမာျပည္မွာ ဘာေတြ ေပါလဲ။ ေျမြ ေပါတယ္။ ငွက္ဖ်ား မ်ားတယ္။ ဘာေတြ ရွားလဲ ေဆးေကာင္း ရွားတယ္။ စားေကာင္း ေသာက္ဘြယ္ ၀ယ္ႏိုင္သူ မမ်ားဘူး။ တျခား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဗမာေျမြ မရွိလို႔၊ ေျမြေဆးကို ဗမာျပည္မွာ ထုတ္မွ ထိေရာက္ပါတယ္။ သူမ်ားဆီမွာ 3D computer graphics လုပ္ေနၾကခ်ိန္၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ရွိတဲ့ 3D ဆိုတာက (TB, Malaria, HIV-AIDS) ေရာဂါၾကီး သံုးမ်ိဳး။ အသံထြက္ဘဲ တူတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဆရာ၀န္ေတြကို TB အေၾကာင္း သိပ္သင္မေပး ၾကေတာ့ဘူးတဲ့။ ျမန္မာျပည္က ေဆးေက်ာင္းသားမ်ား သိပ္ကံေကာင္းၾကပါလား။

အညာေဒသရဲ႕ တျခမ္း၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္၀ွမ္းမွာ တာ၀န္က်ခဲ့တာ မ်ားလို႔ ဒီေဒသမွာ ဘာေတြ ေပါျပီး၊ ဘာေတြ ရွားလဲ ေကာင္းေကာင္း သိတယ္။ လက္လွမ္း မေ၀းတဲ့ အညာဧရာ၀တီေဘးက အေျခအေနလဲ တီးမိ ေခါက္မိပါေသးတယ္။ ခုေတာ့ ျမန္မာျပည္ အေနာက္ျခမ္းနဲ႔ ေျမာက္ျခမ္းက လာတဲ့လူေတြနဲ႔ အတူေနရ၊ ေဆးကုေပးရ လုပ္ရျပန္ေတာ့ အသိသစ္ေတြ တိုးလို႔လာ ျပန္တယ္။ ေရာဂါေတြ၊ ေ၀ဒနာေတြ။ ျဖစ္ေနၾကတာေတြ နဲ႔ ျဖစ္အံုးမွာေတြ။

လူေတြကို ရေစတဲ့ ေရာဂါဘယေတြကလဲ ေနရာမတူရင္ ကြဲျပားၾကတာဘဲ။ ကံ နဲ႔ စိတ္ ကို အသာထား၊ ဥတု နဲ႔ အာဟာရမွာ ကြာျခားသြားၾကလို႔ဘဲ။ ေရာဂါပိုး အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြကလဲ လူနဲ႔ သိပ္တူၾကတာ။ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ သိပ္ရွာတတ္ၾကတာကလား။ မတူတာက ပိုးေတြ၊ အေကာင္ေတြဟာ လူေတြလို ဗီဇာမလိုဘဲ ဟိုႏိုင္ငံ၊ ဒီႏိုင္ငံကို ကူးခြင့္ ရွိတယ္။ ဒီျပည္-ျပည္နယ္ေတြက စကားမတတ္လဲ စားဘို႔ ေသာက္ဘို႔ မခက္ဘူး။ ယဥ္ေက်းမႈ မတူတာ အပထား၊ ေတြ႔တဲ့သူနဲ႔ ညားလို႔ရတယ္။ ဘာသာေရး ေဘးခ်ိတ္။ ဥပုသ္၊ တနဂၤေႏြ၊ ေသာၾကာ ဘာမွလိုတာ မဟုတ္ပါ။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေျမပံုမွာ ႏိုင္ငံရယ္၊ တိုင္းရယ္၊ ျပည္နယ္ရယ္၊ ေနာက္ဆိုရင္ ကိုယ္ပိုင္ဆိုလား သူပိုင္ဆိုလား၊ ဘာေတြ ဘယ္လိုခြဲခြဲ၊ ေရာဂါ-ေ၀ဒနာေတြကိုေတာ့ အမိန္႔အာဏာနဲ႔ ဖိႏွိပ္-တားျမစ္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။ စစ္္ကုိင္းတိုင္း၊ မႏၱေလးတိုင္း၊ မေကြးတိုင္းမွာရွိတဲ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြလည္း ခ်င္းျပည္နယ္၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ နဲ႔ နာဂေတာင္တန္းက လူေတြမွာ ရွိၾကတယ္။ ေသြးအား၊ ဗီတာမင္ နည္းတာေတြ တူတယ္။ စိတ္ေသာကေတြ တူတယ္။ လိင္ကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြ တူတယ္။ ၀မ္းေလ်ာ-၀မ္းပ်က္ တူတယ္။ မတူတာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။

သူတို႔ဆီမွာ အဆိပ္ပါတဲ့ေျမြ မရွိဘူး။ ေမြးစကေလး ေမးခိုင္ေရာဂါ၊ အရင္က မၾကာမၾကာ ေတြ႔ခဲ့တယ္။ ဒုကၡသည္ ေဆးခန္းမွာ လာေမြးတာ အခုထိ ကေလး ၁၂၇ ေယာက္၊ တျခားေမြးခန္း ေဆးခန္းေတြ သြားေမြးတာလည္း မနည္းဘူး။ ေမးခိုင္တဲ့ကေလး တေရြးသားမွ မေတြ႔ပါ။ ကေလးဖြါးျပီး၊ သားဦးဆိုရင္ မေအမွာ ႏို႔နာ ေပါက္တာ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ေလာက္အထိကို ကုေပးခဲ့ရတာ။ အခု အားလံုးေပါင္း ၃ ေယာက္ထက္ ပိုမေတြ႔ေသးဘူး။ ျပည္နယ္က လာသူေတြ အေတာ္ေကာင္းပံုရတယ္။ “ကံ” ေျပာတာ။ “မိခင္-ကေလး ေစာင့္ေရွာက္ေရး” ေတာ့ မသိပါ။

အထဲတံုးက Hydrocele မုတၲ နဲ႔ Hernia အူက် ဆိုတာ ေပါသလား မေမးနဲ႔။ ဆရာ၀န္ျဖစ္စေတြ လက္ေတြ႔ သင္ဘို႔ အေကာင္းဆံုး ေရာဂါေတြဘဲ။ မံုရြာ၊ မႏၲေလး၊ စစ္ကိုင္းမွာ အစာအိမ္ေပါက္တာ ခဏခဏ ခြဲေပးရတယ္။ အခု ရွာမွရွား။ အူအတက္လည္း အထဲမွာ မ်ားေပမဲ့ အခု ၂ ေယာက္စ၊ ၃ ေယာက္စသာ ရွိတယ္။ ေယာက္်ားေလး ငယ္ငယ္ေတြ ဆီးအိမ္မွာ ေက်ာက္တည္တာ ငါန္းဇြန္-ျမိဳ႕သာ-ပုလဲမွာ အေတာ္မ်ားတယ္။ ဒီေရာက္ေတာ့ တခါမွ မလာေသးဘူး။ ကေလးေတြမွာ ပန္းငံုတာ Phimosis ၾက ပိုမ်ားတယ္။ TB ကေတာ့ တိုင္းျပည္က ထြက္ေျပးလာလည္း မသက္သာပါ။ အထဲကေန ပါလာတာေရာ။ အသစ္ကူးခံရတာေရာ။ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ HIV ဘယ္ဆီမွာ ျဖစ္ျဖစ္ (အာရွတိုက္မွာ) အတူတူပါ။

သုေတသနေတြကို ျပန္ေကာက္ပါရေစ။
“ဗီတာမင္ B သည္ ႏွလံုးေရာဂါကို သက္သာေစသည္။”
“ဗီတာမင္ E သည္ အရက္မေသာက္သူမ်ားတြင္ျဖစ္ေသာ အသဲအဆီမ်ားေရာဂါ ကုသရန္ အလားအလာေကာင္း။”
“ကုိယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဗီတာမင္ D မ်ားမ်ားေပးျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ေစာ ေမြးျခင္းမွ တားဆီးႏိုင္။”
“ပန္းနာရွိသည့္ကေလးမ်ား ဗီတာမင္ D နည္းျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။”
“ဗီတာမင္ D သည္ ခုခံအားေၾကာင့္ျဖစ္ရသည့္ ေရာဂါမ်ားအတြက္လည္း ေကာင္းသည္။”

ဗီတာမင္ေတြကို အျမဲအေကာင္းေတြခ်ည္းလို႔ ထင္ၾက၊ သတ္မွတ္ၾတတယ္။ A မ်ားသြားရင္ေတာ့ မေကာင္းျပန္ဘူး။ C ကို မ်ားမ်ား ေပးတာ ဘာမွ မျဖစ္ဘူးလို႔ အစဥ္တစိုက္ နားလည္ထားရာကေန တေန႔ကဘဲ “ဗီတာမင္ C ႏွင့္ E မ်ားစြာ ေပးျခင္းသည္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္။” လို႔ သုေတသနတခု ထြက္လာျပန္တယ္။

“ေကာက္ခ်က္ကို ခုန္ခ်သလို ဒေရာေသာပါး မလုပ္အပ္ဘူး။” လို႔ ဆိုပါတယ္။ အထူးျပဳ ေလ့လာသူေတြက လြဲရင္ သုေတသန ေတြကို ေခါင္းစဥ္သာ ဖတ္ျပီး၊ မွတ္ယူၾကတာမ်ားတယ္။ သတင္းသမားေတြဆိုတာက ဖတ္တဲ့လူကို ဖမ္းစားဘို႔သာ အဓိကမို႔ မ်က္လံုးက်ယ္၊ ပါးစပ္ဟေစေအာင္သာ သုေတသနသတင္းကိုပါ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဆြဲေဆာင္ တတ္ၾကတယ္။ စာတမ္းတခုလံုး မဖတ္ရင္ တခါတေလ သုေတသန ဆိုလိုခ်က္ ပ်က္ေရာ။

ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ “မ်ား-မ်ားလာတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြကိုလည္း အားကိုးပါ။ သုေတသန ဆိုတိုင္းလည္း ကိုင္းရိႈင္းဘို႔ ဆႏၵမေစာပါနဲ႔။” သုေတသနေတြကိုလည္း သတင္းေရာင္းစားတာထက္မက အေလးအနက္ ေလ့လာရပါမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၉-၅-၂၀၁၀