အသည္းအစားထိုးျခင္း........(၂)

အသည္းအစားထိုးျခင္းအေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာျပီးသြားေတာ့ အဘယ့္ေၾကာင့္ ၀မး္နည္းရတာကို ဆက္လက္ေရးသားလို႕ပါသည္။ အဆိုပါ ခဲြစိတ္မွဳကို ႏိုင္ငံေတာ္က အားလံုးကုန္က်ခံကာ ျပဳလုပ္ေပးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ သိန္း ကို ရာႏွင့္ခ်ီကာ ကုန္က်မည္ ျဖစ္သည္။ အတိအက်ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ မတြက္တတ္ပါ။ ေဆးဖိုး၊ infrastructure ဖိုး၊ ႏိုင္ငံျခားသို႕သြားေရာက္ေလ့လာရသည့္ စရိတ္မ်ားကို ထည့္တြက္ပါက သိန္း ၅၀၀ ေအာက္တြင္ မရိွပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူတစ္ေယာက္အတြက္ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္သည္ ပ်မ္းမွ်အားျဖစ္ က်ပ္ ရာဂဏန္းရိွပါသည္။ အခုေတာ့ လူတစ္ေယာက္တည္းအတြက္ သိန္း ၅၀၀ အကုန္ခံလိုက္တယ္ဆိုေတာ့....... အဆုိပါလူသည္ ထိုမွ် ကုန္က်ခံရေလာက္ေအာင္ တိုင္းျပည္ကို အက်ိဳးျပဳမည့္ သူလား၊ ၅၀၀ ရင္းလ်င္ သိန္းႏွင့္ ခ်ီ ျပီး ျပန္လည္ ေပးဆပ္မည့္သူလား...... ဒါမ မဟုတ္ ငါတို႕ဆီမွာ ခဲြႏိုင္တယ္ကြ ဆိုျပီး လက္မေထာင္ႏိုင္ဖို႕ သက္သက္ပဲလား....... အစရိွသည့္ ေမးခြန္းမ်ားအတြက္ ကၽြန္ေတာ့္ထံတြင္ အေျဖမရိွပါ။

ေသြးလွည့္စက္မရိွလို႕၊ ေသြးလွဴ ဘဏ္မ ရိွလို႕၊ မီးမလာလို႕၊ ေသြးရည္ၾကည္မသြင္းရလို႕၊ အျပစ္မဲ့စြာ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားတဲ့ ကေလးေတြအတြက္........နယ္စပ္ကေန ၀င္ခ်င္တိုင္း၀င္လာတဲ့ ငွက္ဖ်ားေဆးအတုေတြေၾကာင့္ မေသသင့္ဘဲေသေနရတဲ့ ငွက္ဖ်ားလူနာေတြအတြက္........ အရည္အေသြး မျပည့္မီွတဲ့ TB ေဆးေတြေသာက္ျပီး TB ေရာဂါကို အၾကိမ္ၾကိမ္ ကုသခံေနရသူေတြအတြက္........လံုေလာက္တဲ့အသိပညာမရိွလို႕ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်ရင္း အသက္ေသဆံုးသြားက်တဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြအတြက္......လံုေလာက္တဲ့ က်န္းမာေရးပညာေပးမွဳေတြ မရိွလို႕ HIV ၊ hepatitis B အစရိွတဲ့ ေရာဂါေတြ ကူးစက္ခံေနရသူေတြအတြက္သာ အဲဒီ သိန္း ၅၀၀ ႏွင့္ အထက္ ကုန္က်ေငြကို အသံုးခ်ခဲ့လို႕ ရိွရင္.... ရလဒ္မ်ားသည္ အမ်ားၾကီး မဟုတ္ေတာင္ အနည္းငယ္ေတာ့ ေျပာင္းလဲလာမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ထိုကဲ့သို႕ေသာ သတင္းမ်ားသည္ သတင္းစာ ေခါင္းစဥ္းမ်ား၊ ဂ်ာနယ္ေခါင္းစဥ္းမ်ားတြင္ ထည့္ရေလာက္ေအာင္ မခမ္းနား၊ မၾကီးက်ယ္၊ ငါလုပ္လုိက္တာကြ ဆိုျပီးေတာ့လည္း လက္မေထာင္လို႕မရ။

ကၽြန္ေတာ္တို႕ဆီမွာ Resource Allocation နဲ႕ပတ္သက္လာရင္ Economic based thinking and priority လုပ္တဲ့အက်င့္ေတြကို ထားရိွဖို႕ လိုလာပါျပီ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ ဒီတိုင္းျပည္မွာ ႏွစ္အၾကာဆံုး ပညာေရးႏွင့္ ထိေတြ႕ခဲ့သူေတြပါ။ ဘယ္သူမွ ဆရာ၀န္ေတြေလာက္ အၾကာၾကီး ေက်ာင္းမတက္ရပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြက သာမန္လူေတြထက္ေတာ့ အေကာင္းအဆိုးကို ပိုျပီး ခဲြျခားပိုင္းျဖတ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႕ ယူဆလို႕ရႏိုင္ပါတယ္။ (လက္ေတြ႕တြင္ ဘယ္လိုအေျခအေနရိွလဲဆိုတာေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး) ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ customer ဟာ ျပည္သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕အတြက္ ျပည္သူအမ်ားစုရဲ႕ က်န္းမာေရးတိုးတက္မွဳကသာ အဓိက ဦးစားေပးျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ စီးပြားေရးကိစၥတစ္ခုတည္း မဟုတ္ပါ။ က်င့္၀တ္ပိုင္း၊ စိတ္ဓာတ္အဆင့္အတန္း ႏွင့္လည္း သက္ဆိုင္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕မွာ ေရြးခ်ယ္စရာလမ္းႏွစ္လမ္းရိွသည္။ လက္ရိွအတိုင္း ငပ်င္းက်ျပီးေနမလား။ လြယ္သည္။ သက္သာသည္။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာလုပ္လို႕ရသည္။ သို႕ေသာ္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ျပန္ေမးၾကည့္ရမွာက ငါေသသြားရင္ ငါ့သမိုင္းကို ဘယ္လိုခ်န္ခဲ့မွာလဲ။ ငါဟာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြရိွပါလ်က္နဲ႕ လူအမ်ားအက်ိဳးယုတ္မည့္ လမ္းစဥ္ေတြကို ခ်မွတ္ခဲ့တာလား အစရိွသျဖင့္ ေမးခြန္းမ်ားကို ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ျပန္ေမးၾကည့္သင့္သည္။ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္တစ္ခုကေတာ့ ခက္သည္။ အမ်ားၾကီး ေျပာင္းလဲရမည္။ ေအာင္ျမင္ဖို႕ေတာ့ မေသခ်ာ။ အမ်ားၾကီး ၾကိဳးစားအားထုတ္ရမည္။ သို႕ေသာ္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း အက်ိဳးရိွလာမည္ျဖစ္သည္။ ကဲ....ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘယ္လမ္းေရြးၾကမလဲ။


စာၾကြင္း။ ။ စာလံုးေပါင္းအမွားမ်ား ပါရိွသည့္အတြက္ ေတာင္းပန္အပ္ပါသည္။

အသည္းအစားထိုးျခင္း........(၁)

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယအၾကိမ္ေျမာက္ အသည္းအစားထိုးကုသမွဳကို ရန္ကုန္အေထြေထြေရာဂါကု ေဆးရံုသစ္ၾကီးမွာ ဒီဇင္ဘာ ၂၄ ရက္ေန႕က ေအာင္ျမင္စြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႕ ၾကားသိရပါတယ္။ အဓိက ခဲြစိတ္ဆရာ၀န္ကေတာ့ ဆရာၾကီးဦးေနာ္မန္လွ ျဖစ္ျပီး လူနာကေတာ့ အသက္ ၄၉ ႏွစ္ရိွ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးလို႕ သိရိွရပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တုန္းကလည္း ယခုကဲ့သို႕ပင္ အသည္းအစားထိုးကုသျခင္းကို ေအာင္ျမင္စြာ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဆရာၾကီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၄ တုန္းက လုပ္တာက လူေသက အသည္းကို လူရွင္မွ အစားထိုးတာ၊ အခုလုပ္တာကေတာ့ လူနာရဲ႕ အသည္းကို ထုတ္ျပီး လူအရွင္ရဲ႕ အသည္းတစ္၀က္ကို အစားထိုးကုသတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသတင္းကို ၾကားေသာအခါ ၀မ္းလည္း သာသလို ၀မ္းလည္းနည္းမိသည္။ ၀မ္းနည္းတာက ပိုပါသည္။

အဘယ့္ေၾကာင့္ ၀မ္းသာရသလဲဆိုတာကေတာ့ မေျပာေတာ့ပါ။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွာ ေဆးပညာ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးလာတာ ၀မ္းသာစရာပင္ျဖစ္သည္။ ၀မ္းနည္းစရာကေတာ့ အဆိုပါ တိုးတက္မွဳေတြက ျပည္သူေတြကို တကယ္ေကာ ေကာင္းက်ိဳးျပဳမွာ မို႕လို႕လား ဆိုသည့္ ေမးခြန္းေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ ဤ သတင္းေဆာင္းပါးကို ဖတ္ျပီး ကိုယ့္ဘာသာကို ေမးခြန္းမ်ား ေမးၾကည့္ေနမိသည္။ ရလာတဲ့အေျဖေတြကေတာ့ အေျခအေနသိပ္မေကာင္းလွပါ။

ေဆာင္းပါးကို ဆက္လက္မေရးသားမီ အသည္းအစားထိုးျခင္း အေၾကာင္း အနည္းငယ္ ေျပာျပလိုပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္သည္ ခဲြစိတ္အထူးကု တစ္ေယာက္မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ ္ေျပာျပသည့္အခ်က္မ်ားသည္ မွားေကာင္း မွားႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို႕ မွားယြင္းခဲ့ပါက တတ္သိနားလည္သူမ်ားက ေထာက္ျပ ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟုလည္း ယံုၾကည္ပါသည္။ အသည္းအစားထိုးသည္ ဆိုသည္ကား လူတစ္ေယာက္၏ အသည္းသည္ အသက္ရွင္ရပ္တည္ရန္အတြက္ လံုေလာက္သည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ေသာေၾကာင့္ အျခားေသာ လူ (သို႕မဟုတ္) animal ဆီမွ အသည္းကို အစားထိုးကာ အလုပ္လုပ္ခိုင္းရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ ကားေတြမွာလို တာယာမေကာင္းလို႕ လဲတဲ့သေဘာပါပဲ။ သို႕ေသာ္ လူ၏ ခႏၶာကိုယ္သည္ သူတစ္ပါး၏ အသည္းကို လြယ္လြယ္ကူကူ လက္မခံပါ။ ကိုယ့္ပစၥည္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူ၏ ခုခံအားစနစ္က အဆိုပါ အသည္းကို ပ်က္စီးသြားသည္အထိ ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အသည္းအစားထိုးမည္ဆိုပါက လက္ခံမည့္လူနာ၏ ကိုယ္ခံအားစနစ္အား သုညအဆင့္သို႕ေရာက္ေအာင္ ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရပါသည္။ သို႕မွသာ အလွဴရွင္၏ အသည္းကို လူနာ၏ ကိုယ္ခံအားစနစ္မွ လက္ခံႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႕ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရန္အတြက္ ေဆးအျပင္းစားမ်ားကို အသံုးျပဳရပါသည္။ ထိုအခါ လူသည္ အလိုလိုေနရင္း ကိုယ္ခံအား မရိွေတာ့ေသာေၾကာင့္ ျပင္ပေရာဂါပိုးမ်ား အလိုလိုေနရင္း ၀င္ေရာက္ကာ ဒုကၡေပးႏိုင္ပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ အဆိုပါ လူနာကဲ့သို႕ ကိုယ္ခံအားကို ခ်ထားသူမ်ားကို ေရာဂါပိုး ကင္းစင္သည့္ အခန္းမ်ားတြင္ သီးသန္႕ထားရပါသည္။ ယခုကဲ့သို႕ ေဆးမ်ားသံုးျခင္းႏွင့္ ေရာဂါပိုးကင္းစင္သည့္ အခန္းမ်ားျပဳလုပ္ရျခင္းႏွင့္ ထိန္းသိမ္းရျခင္းသည္ လြန္စြာမွ ေငြေၾကး အကုန္အက်မ်ားလွပါသည္။ အကုန္အက်သက္သာေအာင္ ေလ်ာ့ေလ်ာ့ေပါ့ေပါ့လုပ္ပါက လူနာ၏ အသက္အႏာၱရယ္ ရိွပါသည္။ ကိုယ္ခံအားစနစ္လံုး၀ ပ်က္စီးသြားပါက အလွဴရွင္၏ အသည္းကို လက္ခံႏိုင္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။ အသည္း၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ဘယ္ဘက္ႏွင့္ ညာဘက္ဆိုျပီး ႏွစ္ျခမ္းရိွသည့္အနက္ တစ္ျခမ္းရိွပါက လူအသက္ရွင္ ရပ္တည္ရန္ လံုေလာက္ပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူသည္ တစ္ျခမ္းမွ ႏွစ္ျခမ္း ျဖစ္ေအာင္ ျပန္လည္ပြားႏိုင္စြမ္း ရိွေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အလွဴရွင္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ အသက္ကို မထိခိုက္ဘဲ မိမိ၏ အသည္းတစ္ျခမ္းအား လွဴႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို႕ အသည္းတစ္ျခမ္းအား မူလပ်က္စီးေနသည့္အသည္းေနရာတြင္ အစားထိုးျပီးပါက ခဲြစိတ္မွဳျပီးဆံုးျပီ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေအာင္ျမင္လား မေအာင္ျမင္လားဆိုတာ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ေဖာ္ျပသေလာက္ ခန္႕မွန္းရ မလြယ္ကူေခ်။ ခဲြစိတ္ျပီးသား လူနာႏွစ္ေယာက္စလံုး( အလွဴရွင္ ႏွင့္ လက္ခံသူ)ကို အထူးၾကပ္မပ္ ကုသေစာင္တြင္ အနည္းဆံုး ၁ ပတ္မွ ၂ ပတ္အထိ ေစာင့္ၾကည့္ရပါမည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျပႆနာေပါင္းစံု၀င္ႏိုင္သည္။ အထူးၾကပ္မပ္ေဆာင္ဆိုသည္ကား ေရာဂါပိုးမ်ား အလံုးစံုကင္းစင္ေသာေနရာမဟုတ္ပါ။ ကုိယ္ခံအား သုညျဖစ္ေနေသာလူနာအတြက္ အႏာၱရာယ္မ်ားလွပါသည္။ ျပႆနာထဲတြင္ အဆိုးဆံုးကား အဆိုပါ အသည္းကို လူနာမွ လက္မခံျခင္း (reject) လုပ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ခံအားကိုခ်ထားသည့္ေဆးမ်ား အာနိသင္ပ်ယ္သည္ႏွင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ထိုအခါ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျပီး အသက္ကို ေသေစႏိုင္သည္အထိဒုကၡေပးႏိုင္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရာခိုင္ႏွဳန္းေတာ့ နည္းပါသည္။ တစ္လအတြင္း reject မျဖစ္ပါက ေတာ္ေတာ္ အေျခအေနေကာင္းလာျပီျဖစ္သည္။ ခဲြစိတ္မွဳျပီးေသာေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားကို ျပန္တင္ရပါမည္။ သို႕ရာတြင္ ကိုယ္ခံအားက်ေဆးေတြကို ရုတ္တရက္ ျဖတ္လိုက္လို႕မျဖစ္၊ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျဖတ္ရမည္။ သို႕မွသာ body က အသည္းကို လက္ခံမည္ျဖစ္သည္။ ဘာနဲ႕တူလဲဆိုေတာ့ အိမ္ကေယာက်ား အတင္းေပးစားေသာေၾကာင့္ မယူခ်င္ယူခ်င္ျဖင့္ ယူလိုက္ရသည္။ ယူျပီးျပီးခ်င္း ထိုေယာက္က်ားကို အရမး္မုန္းမိသည္။ ဒါေပမယ့္ ၾကာလာေတာ့ သံေယာဇဥ္ တြယ္မိျပီး ခ်စ္သြားတာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ တျဖည္းျဖည္းျဖင့္ လက္ခံလာေအာင္ လုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ခဲြျပီးရင္လည္း ေဆးေတြ အၾကာၾကီး ထပ္ေသာက္ရအံုးမည္ျဖစ္သည္။

အဆိုပါလူနာကို မစြပ္စဲြလိုေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္တြင္ အသည္းေျခာက္ရျခင္း၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ကို အရက္အလြန္အကၽြန္ ေသာက္သူေတြမွာ ေတြ႕ရပါသည္။ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဘီ ပိုးရိွသူေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ သူတစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ကားရွား၏။ ျဖစ္ရင္လည္း အသည္းအစားထိုးရေလာက္ေအာင္အထိ ျဖစ္ေလ့မရိွပါ။ ေဆးေသာက္ပါက မခဲြစိတ္ရေအာင္ ေရွာင္လဲြႏိုင္ပါသည္။ အရက္သမားသည္ ဘီပိုးပါ ရိွပါက အသည္းပ်က္စီးႏွဳန္း ၂ ဆ မက ျမင့္တက္သြားႏိုင္ပါသည္။ အသည္းကင္ဆာသို႕လည္း ေျပာင္းသြားႏိုင္သည္။

Definition of Care

ပံုျပင္ေလးတစ္ပုဒ္ ေျပာျပပါမည္။ တစ္ေန႕ေသာအခါ လူတစ္ေယာက္သည္ အလုပ္လုပ္ေနတုန္း လက္ကို ဓားရွသြားေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အိမ္ေဘးရိွ ဆရာ၀န္အိမ္သို႕သြားကာ အကူအညီေတာင္းေလသည္။ တံခါးလာဖြင့္သူက ဆရာ၀န္မဟုတ္။ သူ၏ သံုးႏွစ္အရြယ္သမီးေလး ျဖစ္ပါသည္။ သူ႕လက္ကေသြးထြက္ေနတာကို ျမင္ျမင္ခ်င္း ေကာင္မေလးသည္ သူ႕ကို အိမ္ထဲသို႕ေခၚကာ ထိုင္ခံုတြင္ ထိုင္ခိုင္းေလသည္။ သူ၏ ဒဏ္ရာကိုလည္း သူမ၏ လက္ကိုင္ပ၀ါေလးျဖင့္ ပတ္ေပးထားသည္။ ထို႕ေနာက္ သူ၏ ပုခံုးကို ကိုင္ကာ သူမ၏ အရုပ္ကေလးမ်ားအေၾကာင္း ကို ေျပာျပေနေလသည္။ ျပီးေနာက္ သူမ၏ အေဖ အိမ္တြင္ ရိွေၾကာင္းေျပာျပေလသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္း၌ ဆရာ၀န္လည္း သူကိုေတြ႕သြားရာ သူ႕အား ခ်က္ျခင္း လူနာအျဖစ္သတ္မွတ္လိုက္ျပီး သူ၏ ဓားရွဒဏ္ရာကိုလည္း ေသြးထြက္ေနေသာေရာဂါၾကီးတစ္ခုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားေအာင္ ေျပာဆိုလိုက္ပါသည္။ ထို႕ေနာက္ သူ႕၏ အေရးေပၚဌာနသို႕ ဒဏ္ရာကို ျပန္ခ်ဳပ္ရန္အတြက္   လႊတ္လိုက္ေလသည္။ (သို႕ေသာ္ အေရးေပၚဌာနသို႕ သူဘာ့ေၾကာင့္ သြားရသည္ကိုေတာ့ သူ႕အား ဆရာ၀န္က မေျပာျပလိုက္ပါ၊ ေရးၾကီးသုတ္ျပာ လႊတ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္)။ အေရးေပၚတြင္ သံုးနာရီေလာက္ သူေစာင့္လိုက္ရျပီး ဒဏ္ရာကို ၂ ခ်က္ ခ်ဳပ္လိုက္ရသည္။ သူ႕အား ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးသူမွာ ေဆးေက်ာင္းသားျဖစ္ျပီး ၎ က ေမးခိုင္ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႕ အၾကံေပးေလသည္။ (တကယ္ေဆးထုိးလိုက္ေသာအခါ ကာကြယ္ေဆးႏွင့္ ဓာတ္မတည့္မွဳမ်ား (allergy) ျဖစ္ေလသည္)

ရက္အနည္းငယ္ၾကာေသာအခါ သူ၏ အိမ္နီးနားခ်င္းဆရာ၀န္ထံသို႕ ထပ္မံသြားေလသည္။ ဆရာ၀န္အား ေက်းဇူးတင္စကားေျပာဖို႕မဟုတ္။ သူ၏ ၃ ႏွစ္အရြယ္ကေလးမကေလးကို ေက်းဇူးတင္စကားေျပာဖို႕ ျဖစ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဆရာ၀န္သည္ သူ႕အား ဂရုမစိုက္ဘဲ ေရာဂါကိုသာ ကုသဖို႕ စဥ္းစားေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ သူသည္ ေဆးရံုႏွင့္ ေဆးေက်ာင္းသားကိုလည္း ေက်းဇူးမတင္ပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေဆးရံုသည္ သူ႕အား စက္ရံုသို႕ေရာက္လာသည့္ သြင္းကုန္တစ္ခုေလာက္ အျဖစ္သာဆက္ဆံျပီး ေဆးေက်ာင္းသားကလည္း ေမးခြန္းေမးစရာ လက္တည့္စမ္းစရာ လူတစ္ေယာက္အျဖစ္သာ ဆက္ဆံေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ( တစ္သက္လံုး ေမးခိုင္ကာကြယ္ေဆးထိုးလာေသာ အသက္ ၅၀ နွစ္ခန္႕ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးသည္ ေနာက္ထပ္ ကာကြယ္ေဆးထိုးရန္ လိုအပ္ပါအံုးမလား) ဤ အခ်က္ကို ေဆးေက်ာင္းသားစဥ္းစားမိပံု မရ။

တကယ္ေတာ့ သူ႕ကို ျပဳစုေပးလိုက္သည့္ ၃ ႏွစ္အရြယ္ကေလးမကေလးသည္ သာ သူ႕အတြက္ စစ္မွန္သည့္ သမားေတာ္ႏွင့္ သူနာျပဳ ျဖစ္ပါသည္။ သူမသည္ သူ႕အား သူနားမလည္သည့္ စကားလံုးမ်ားမေျပာ၊ သူ႕ကိုလည္းတေလးတစားဆက္ဆံျပီး အမွန္တကယ္ ဂရုစိုက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ဒီပံုျပင္ေလးမွာ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ရိွတာက ၃ ႏွစ္သမီးကေလးက ဘာသိမွာ မို႕လို႕လဲ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ဒါက ရိုးရိုးဓားရွတာမို႕လို႕ မဟုတ္ရင္ အသက္အႏၱာရယ္ရိွႏိုင္တယ္ စသည္ျဖင့္ ေမးလို႕ရပါသည္။  ေဆးရံုက ၾကားထဲကေနရင္း အလိုလို ဓားစာခံျဖစ္သြားတာ စသည္ျဖင့္လည္း ေျပာလို႕ရပါသည္။ ဒီပံုျပင္မွာေပးခ်င္တဲ့ message ကေတာ့ TS Eliot ေျပာခဲ့သလိုပဲ "ကၽြန္ေတာ္တို႕ စာဖတ္ျခင္း ပညာသင္ျခင္း ဤ Oxford Handbook of Clinical Medicine ကိုဖတ္ျခင္းျဖင့္ ရလာေသာ အသိပညာသည္ အကန္႕အသတ္ျဖင့္ သာ အသံုးျပဳႏိုင္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕၏ ပင္ကိုစိတ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား၊ သဒၵါတရားတို႕ကို အသံုးခ်မွသာ အသိပညာကို အျပည့္အ၀ အသံုးခ်ႏိုင္မည္" ဟူ၍ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ၃ ႏွစ္အရြယ္ကေလးမေလးသည္ ကၽြန္ေတာ္တို႕တေတြ သိပၸံပညာေတြကို သင္ယူရင္း၊ အသိပညာေတြကို ရွာေဖြရင္း၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ခိုင္မာလွပသည္ဆိုသည့္ စနစ္က်လွပါသည္ဆိုသည့္ က်န္းမာေရးစနစ္ၾကီးထဲမွာ အလုပ္လုပ္ေနရင္း၊ အလြယ္တကူ ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည့္ လူတစ္ဖက္သားအေပၚ နားလည္ေပးႏိုင္မွဳ၊ သနားစိတ္၊ ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ႏွင့္ သဒၵါစိတ္ေတြကို ပိုင္ဆိုင္ပါသည္။

Reference:

Oxford Handbook of Clinical Medicine 7th Edition တြင္ပါ၀င္ေသာ Ideals and less than ideal methods of care ကို တိုက္ရိုက္ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၃)

(၂)ကို ေရးတံုးက (ကြန္မင့္)မွာ ေရးလာတဲ့ အေမးတခုကို ေျဖတဲ့သေဘာနဲ႔ (၃)ကို ေရးပါတယ္။

ေယာက္်ားအဂၤါရဲ႕အေပၚဖံုးအေရျပား Foreskin ေအာက္မွာ အညစ္အေၾကး ရွိတာဟာ ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာက နည္းပါတယ္။ ငယ္ရြယ္သူမ်ားမွာ ဒီအေရျပားကို အဖြင့္-အပိတ္ သိပ္မလုပ္တာမို႔႔၊ သန္႔ရွင္းေပးဘို႔လဲ လိုလို႔ အေရျပားက ထြက္တဲ့ ေခြ်း-အဆီေတြက အညစ္အေၾကးျဖစ္လာရတယ္။ အဲလိုသာဆိုရင္ သာမန္သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ေပးတာနဲ႔ ေကာင္းႏိုင္ပါတယ္။ အညစ္အေၾကးကုိ ဖယ္ထုတ္၊ ဆပ္ျပာနဲ႔ေရသံုးျပီး၊ ေဆးေၾကာသင့္တယ္။ ေရခ်ိဳးတိုင္း သန္႔ေပးပါ။ လူပ်ိဳကေလးမ်ားမွာ အျဖစ္မ်ားတာမို႔ အေဖ၊ ဦးေလးတို႔ကေန ပညာေပးသင့္တယ္။ မေကာင္းတာေတြ ဖယ္ျပီးရင္၊ Glans penis ပန္းထိပ္အသားက သိပ္ႏုတာမို႔၊ အထိအခိုက္ ဂရုစိုက္ရပါမယ္။ ပုဆိုးဝတ္တာေတာင္မွ သတိထားရမွာပါ။ လူပ်ိဳ မေပါက္ တေပါက္အရြယ္မွာ ကြမ္းသီးေခါင္းအထိ အေရျပား လွန္ေပးတာကို ခံႏိုင္သေလာက္ ေျဖးေျဖးခ်င္း၊ လုပ္ေပးသင့္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကေလးဘဝမွာ အေပၚအေရျပားကို တခါတည္းနဲ႔ အတင္းဆြဲလွန္ေပးတာ မလုပ္သင့္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ ကာလသားၾကီးေတြက လုပ္တတ္ၾကတယ္။

အဲဒီေနရာမွာ ယားတာကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္လို႔မွ မေပ်ာက္ေသးရင္ ၂ ခု စဥ္းစားရပါမယ္။ ပိုးဝင္ေနသလား။ ပိုးမဝင္တာက ပိုမ်ားပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အယားသက္သာမဲ့ မျပင္းတဲ့ေဆးသံုးသင့္တယ္။ Calamine lotion လိမ္းေဆး။ လိုအပ္ရင္ Xylocaine 2% ထံုေဆး။

အရြယ္ၾကီးသူမ်ားမွာ ပိုးဝင္တာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ STDs/STIs ေတြဆိုရင္ သူ႔နည္းအတိုင္း ကုရမွာပါ။ မဟုတ္ရင္ အနာ-အဆာလိမ္းေဆး Antiseptic တခုခုသံုးပါ။ Cortisone မပါတာသံုးပါ။ ေလာင္ေစတတ္တာမ်ိဳး ေရွာင္ပါ။ Dettol, Savlon စတာေတြ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ (ဟိုက္ဒရိုဂ်င္-ပါေအာက္ဆိုက္)က အညစ္အေၾကးေတြပါ အျမွဳပ္ထျပီး၊ သန္႔သြားေစမယ္။ အိုင္အိုဒင္း ဆိုရင္ ၂% ထက္ မျပင္းသင့္ပါ။ အနာလိုျဖစ္မွသာ သံုးပါ။ တင္ခ်ာ-အိုင္အိုဒင္း မသံုးသင့္ပါ။ အသားႏုေနခ်ိန္မွာ အရက္ျပန္ Methylated alcohol သံုးတာေတာင္ သိပ္မသင့္ေသးပါ။ ပါးစပ္မွာကို သံုးႏိုင္တဲ့ Gentian violet ကို အဆီျပန္သလို ျဖစ္ေနရင္ သံုးႏိုင္တယ္။ Chloramphenicol, Tetracycline မ်က္စဥ္းမ်ိဳးက အဆီသေဘာလဲပါလို႔ ပိုအဆင္ေျပပါတယ္။ ကပ္လဲမကပ္ဘူး။

ပန္းငံုတာျဖတ္ေပးတဲ့ Circumcision လုပ္တာမွာ အဆန္းထြင္တာေတြရွိတယ္။ ေဆးရံုေတြမွာ လုပ္မေပးပါ။ ဆရာမ်ားကို တိုးတိုးတိတ္တိတ္ အပူကပ္ျပီး၊ တမင္တကာ ပစၥည္းတခုခု ထည့္ခိုင္းတတ္တယ္။ ေဂၚလီလံုး လိုမ်ိဳး။ ဒီလိုလုပ္တာက စိတ္ကူးကေတာ့ လံုးပါတ္ၾကီးေအာင္ေပါ့။ ထူးေအာင္ေနမွာေပါ့။ ခြဲစိတ္တံုး ပိုးမႊား မဝင္ရင္ ကံေကာင္းပါတယ္။ အမွန္က သီအိုရီအရေျပာရရင္ Foreign body ျဖစ္တာမို႔ ကုိယ္ထဲမွာ ၾကာၾကာ လက္မခံပါ။ ေနာက္ၾက ထုတ္ျပစ္ရမွာပါ။ “ေမာင္ေအးႏွစ္ခါနာ”ေပါ့။ အတူေနဖက္က ဘယ္လိုစိတ္ထားမလဲ မေျပာတတ္ပါ။ ထင္တာေတာ့ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက တခါတေလ ဆိုတာမ်ိဳး စိတ္လႈပ္ရွားႏိုင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားစု မိန္းကေလးေတြဆိုရင္ သဘာဝမဟုတ္တာကို လက္ခံဘို႔ ခက္မယ္ထင္ပါတယ္။ ကိုယ္ေတြ႕ပါဘဲ၊ ျပန္ထုတ္ေပးရဘူးတယ္။ သူ႔ဇနီးသေဘာဆႏၵအရေပါ့။

အတို-အရွည္၊ အၾကီး-အေသး၊ ထူးျခားမႈဆိုတာက Orgasm နဲ႔မဆိုင္ပါ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ မွ်တ ညီညြတ္ဘို႔က အဓိကပါ။ တေယာက္က ေနာက္တေယာက္ထက္ ပိုထူးေနတာက ရည္ရြယ္ခ်က္ကို မေပါက္ေရာက္ႏိုင္ပါ။

အရြယ္အစား အတြက္ဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကလိစရာ ပစၥည္းမ်ိဳး ထည့္တာ၊ သံုးတာေတြက ေနာက္ေၾကာင္း မေအးပါ။ ဒီကိစၥမ်ိဳးကို ဗမာျပည္မွာ ခိုးေၾကာင္ခိုးဝွက္သာ လုပ္ရတာမို႔ ပိုျပီး စိတ္မခ်ရပါ။ ေလဟာျပင္ေစ်းလို၊ ညေစ်းလို၊ ေန႔ခင္းလမ္းေဘးေစ်း လိုမွာ လူကဲခပ္ျပီး လက္တို႔ေရာင္းတဲ့ အရာေတြဟာ အညာေတြပါ။ ပရုပ္အမႈံ႕ကို ပီယဆြဲေဆာင္ေဆး လုပ္ေရာင္းတာ ရွိတယ္။ ရာဘာကြင္းမွာ အေမႊးအမ်ဥ္ တပ္ေရာင္းတာလဲ ရွိတယ္။ ကိုယ့္အတြက္လဲ စိတ္မခ်ရသလို အေဖၚကိုလဲ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။

ႏွစ္ေယာက္လံုးရဲ႕ ဒီလိုဆက္ဆံေနရာေတြက အင္မတန္ ႏူးညံ့လွတဲ့ေနရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သုတ္ပိုးသတ္ေဆး Spermicide ေဆးျပားေတြက အက္စစ္ဓါတ္ ပါလို႔ ႏွစ္ေယာက္လံုးကို ပူစပ္ေစတယ္။ ဇနီးမွာ Copper T IUCD ထည့္ထားလို႔ ၁ လကၼေလာက္ခ်န္ ျဖတ္ထားတဲ့ ၾကိဳးစ ၂ ခုကေတာင္ ခင္ပြန္းရဲ႕ အဂၤါထိပ္ကိုထိရင္ နာေစတတ္တယ္။ ႏိုင္လြန္အစား၊ ပိုးၾကိဳးေလးနဲ႔ ထုတ္သင့္တယ္ ထင္ပါတယ္။

ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ကေလးဖြါးရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ သားဦးမွာ စုပ္ျပဲတတ္တယ္။ တဝက္ေက်ာ္က EPI လမ္းေၾကာင္းခ်ဲ႕ ဖြါးေပးခံရမယ္။ ျပန္ခ်ဳပ္တာမွာ ေကာင္းဘို႔လိုပါတယ္။ ခ်ဳပ္ေပးေပမဲ့ ပိုးဝင္လို႔ အနာေနရာက က်ယ္သြားတာလဲရွိတယ္။ အခန္႔မသင့္လို႔ စုပ္ျပဲတာကို မခ်ဳပ္ရသူေတြလဲ မနည္းဘူး။ ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးမ်ားကို အနာ ေကာင္းေကာင္း က်က္ျပီးတဲ့ေနာက္ အသစ္ ျပန္ခ်ဳပ္ဘို႔ လိုတယ္။ Perineal repair ျပန္ခ်ဳပ္ရာမွာလဲ “မအိုေသးတဲ့သူ အပ်ိဳေလးနဲ႔တူ” ျဖစ္ေအာင္ ျပင္ေပးလို႔ ရတယ္။ ဆရာဝန္ေတြက ပါရမီျဖည့္ေပးသင့္ၾကပါတယ္။

ကေလးဖြါးရတာ မ်ားသူေတြကိုလည္း Repair လုပ္ေပးသင့္တယ္။ အဝက်ယ္ေနတာတင္မကဘဲ၊ Vaginal skin အတြင္း ေမြးလမ္းေၾကာင္း အေရျပားနဲ႔ ေအာက္ခံၾကြက္သားေတြက ေခ်ာင္လာ၊ ေပ်ာ့လာလာ၊ တင္းအားေတြ ေလ်ာ့လာတယ္။ ႏွစ္ဦးစလံုး စိတ္အလိုနည္းေစမယ္။ သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြမွာ Colporaphy (vagina thightening) ဆိုတဲ့ ေမြးလမ္းေၾကာင္း အလွျပင္တာကို ေဆးမစားမီပံု၊ ေဆးစားျပီးပံုနဲ႔တကြ ေၾကာ္ညာတာေတြရွိတယ္။ tone, strength, control ၾကြက္သား၊ အရြတ္နဲ႔ အေရျပားေတြရဲ႕ တင္းအား၊ အင္အား၊ ထိန္းအား၊ ေကာင္းေအာင္ ခြဲစိတ္ ျပဳျပင္ေပးတာပါ။ ေစာေစာပိုင္းက ေရးခဲ့တဲ့ ေယာက္်ားေလးေတြကိုျပဳျပင္ နည္းေတြထက္ ဒီလို ျပဳျပင္တာမ်ိဳးက လုပ္သင့္ လုပ္ထိုက္ပါတယ္။ အပိုလုပ္တာလဲ မဟုတ္ဘူး။ ပ်က္သြားတာကို ျပင္ေပးတာ။ မိေမြးတိုင္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးတာပါ။

ကေလး ေမြးရတာမ်ားသူေတြ၊ မမ်ားအံုးေတာ့ အဆင္မသင့္လို႔ ျဖစ္ၾကရတဲ့ Prolapse သားအိမ္က်တဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားလည္း ေမြးလမ္းကို ခြဲစိတ္ ျပဳျပင္ေပးသင့္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ Cystocele ဆီးအိမ္ၾကြံတာပါ။ တခ်ိဳ႕မ်ားဆိုရင္ ဆီးအိမ္၊ အစာေဟာင္းအိမ္၊ သားအိမ္ေတြပါ သံုးပြင့္ဆိုင္ ၾကြံၾကရရွာတယ္။ ကေလးမီးဖြါးျခင္း ဒုတိယအဆင့္မွာ ေကာင္းေကာင္း ဂရုမစိုက္လို႔ ျဖစ္ရတာကမ်ားတယ္။ PN Care ေမြးဖြါးျပီး ေစာင့္ေရွာက္မႈကိုလဲ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္သာ လုပ္ႏိုင္ၾကလို႔ ျဖစ္ၾကရတယ္။ ဒီအသိပညာမ်ိဳးကို ေပးေလ့ေပးထ သိပ္မရွိၾကေသးဘူး။ သိပ္ဆိုးဝါးတဲ့ အေျခအေန ဥပမာ ၾကြံက်ေနတဲ့ သားအိမ္က လမ္းသြားတိုင္း ေပါင္နဲ႔တိုက္ ပြန္းေနမွ၊ အနာအဆာျဖစ္မွ ေဆးရံုေရာက္တာမ်ိဳး။ ထိေရာက္တဲ့ ပညာေပးနည္း တခုကေတာ့ ဆရာမေတြ၊ အမ်ိဳးသမီး လက္ေထာက္ေတြကို ေျပာျပေပးထားျပီး၊ သူတို႔ကေန အမ်ိဳးသမီး အခ်င္းခ်င္း တဆင့္ေျပာေပးရင္ ပိုျပီးေပါက္ေရာက္ ျပန္႔ႏွံ႔ေစတယ္။

Pelvis floor exercise ဆိုတဲ့ တင္ပဆံုတြင္း ၾကြက္ေသားေတြ သန္မာေအာင္ ေလ့က်င္ခန္းလုပ္နည္းကို အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေျပာေပးသင့္တယ္။ ခက္တာလဲ မဟုတ္ဘူး။ ဆီးသြားရင္းနဲ႔ အျပီးမသတ္ခင္ ရပ္ေအာင္ လုပ္တဲ့အခါ ညွစ္ရတဲ့ၾကြက္သား ေတြကို သိေအာင္ေျပာျပပါ။ အဲလိုထိန္းရတဲ့၊ ၾကြက္သားေတြကို တကယ္ဆီးမသြားဘဲနဲ႔ စိတ္ကေန တင္းလိုက္၊ ေလ်ာ့လိုက္ အလုပ္ခိုင္းတာပါဘဲ။ အခ်ိန္မွန္မွန္။ အၾကိမ္မွန္မွန္ဆိုရင္ ပိုစနစ္က်တယ္။ ထမင္းခ်က္ရင္းျဖစ္ျဖစ္၊ ကြန္ျပဴတာေရွ႕ ထိုင္ရင္းျဖစ္ျဖစ္ ရတာဘဲ။

(ပိုတက္ဆီယမ္) က ၾကြက္သားနဲ႔ အာရံုေၾကာေတြကို အားေကာင္းေစတယ္။ ဖရဲသီး၊ ခရမ္းခ်ဥ္းသီး၊ စတာေတြမွာ ဒီဓါတ္ဆား ပါေပမဲ့ အလြယ္ဆံုးကေတာ့ ငွက္ေပ်ာသီးစားပါ၊ ေရေႏြးၾကမ္းေသာက္ပါ။ ေန႔စဥ္ လိုအပ္ခ်က္ အတြက္ပါ။ တကယ္ ၾကြက္သား အားနည္းသူေတြဆိုရင္ Potassium chloride, Potassium Citrate (Potrate 5) ေပးဘို႔ လိုတယ္။ ေသြးတိုးေၾကာင့္ ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး ေပးရသူေတြကိုလည္း ေပးရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဓါတ္ဆားထဲမွာ (ဆိုဒီယံ)က ရန္သူျဖစ္ျပီး (ပိုတက္ဆီယံ)က မိတ္ေဆြျဖစ္တယ္။

လိင္က်န္းမာေရးကို အတိုင္းအတာတခုအထိ ေပးၾက-သင္ၾကဘို႔၊ မွ်ေဝၾကဘို႔ လိုတာ အမွန္ပါ။ သိသေလာက္ေတာ့ မ်ိဳးပြါးပညာအေၾကာင္းနဲ႔ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေလာက္သာ သင္ေလ့ရွိေနေသးတယ္။ HIV/AIDS ကို ပညာေပးတာေတြ ရွိလာတာဟာ ဒီေရာဂါက အသက္ေတြ ေသလြန္း၊ စိတ္ဒုကၡေတြ ပင္လယ္ေဝလြန္းလို႔ ျဖစ္မွာပါ။ အသက္ေတာ့ ေသေအာင္ မလုပ္လို႔ တျခား က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ားက ကိစၥမရွိလွဘူး ထင္ၾကပါသလား။ အိမ္ေထာင္ေရး သာယာမႈ၊ အဆင္ေျပမႈဆိုတာ အင္မတန္ လိုအပ္တာပါ။ အဲလို မလုပ္ရလို႔၊ မျဖစ္သင့္တာေတြျဖစ္၊ စံုေစ့ေအာင္ မလုပ္ၾကလို႔ ျဖစ္သင့္တာေတြ မျဖစ္ရဘူး။ တတ္သိသူမ်ားက ၾကံေဆာင္ၾကဘို႔ လိုပါတယ္။

(ကြန္မင့္)ေရးေပးသူက ေျပာတယ္။ “Circumcision လုပ္ရင္း Silicon ထည့္ေပးတယ္” တဲ့။ (ဆီလီကြန္) ကို ေတာ္မ်ားမ်ား သံုးၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ ရင္သားအတုမွာပါ။ FDA ကေန Silicone breast implants နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး Moratorium ထုတ္ခဲ့ရတယ္။ ၁၉၉၂ ၾကေတာ့ အဆင္မေျပတာေတြက မ်ားလာလို႔ FDA ကဘဲ ဒီ (ပလန္႔) ေတြ general use မလုပ္ဘို႔ ျပန္ရုပ္သိမ္းမိန္႔ ထုတ္ရတယ္။ ဒီေခါင္းစဥ္ မဟုတ္လို႔ ဒါဘဲေရးပါမယ္။

ေျပာခ်င္တာက ရင္သားမွာလုပ္လို႔ တခုခုျဖစ္ရင္ အလွအပအတြက္မို႔ မလွမပတာဘဲျဖစ္မယ္။ သူတို႔မွာက တဖက္ မေကာင္းရင္ ေနာက္တဖက္ရွိေသးတယ္။ ႏွစ္ခုမရွိတာကိုေတာ့ ကိုယ္ေတာ္ေခ်ာမ်ား လက္မေဆာ့သင့္ဘူး။

Dr. တင့္ေဆြ

က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သိသင့္သမွ် (၂)

ကၽြန္ေတာ္ဆက္လက္ေရးသားလိုတာကေတာ့ ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာ့အာမခံလုပ္ငန္းတစ္ခုပဲရိွေပမယ့္ တစ္ျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ Private company ေတြကပါ အာမခံလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ company သည္ အစိုးရထံတြင္ မွတ္ပံုတင္ျပီး အစိုးရက ခ်မွတ္ထားသည့္ အာမခံႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရပါမည္။ က်န္းမာေရးအာမခံတြင္ Plan ႏွစ္မ်ိဳးရိွသည္။ Basic plan ႏွင့္ supplementary plan ဆိုျပီး ျဖစ္သည္။ နာမည္ေခၚပံုကြာသြားေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတိုင္းနည္းပါးတြင္ အဓိပၸါယ္တူညီၾကပါသည္။ Basic plan ဆိုသည္မွာ လူတိုင္းလူတိုင္းအတြက္ အျဖစ္မ်ားေသာေရာဂါမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးေသာ အာမခံလုပ္ငန္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ေတာ့ TB ေရာဂါတို႕၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါတို႕သည္ အျဖစ္မ်ားေသာေၾကာင့္ အာမခံစနစ္သာ လုပ္ျဖစ္ပါက ၎ေရာဂါမ်ားသည္ basic plan တြင္ ပါ၀င္မည္ျဖစ္သည္။ Basic plan က စရိတ္အမ်ားၾကီးကုန္က်မည့္ ခဲြစိတ္မွဳေတြ၊ Investigation ေတြမပါ။ common disease မ်ားႏွင့္ အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားကိုသာေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ၎ Basic plan ကို အစိုးရထံတြင္ေကာ private တြင္ပါ ၀ယ္ယူခြင့္ရိွသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ရိွ Private insurance company အားလံုးနီးပါးသည္ Basic plan တြင္ အျမတ္ယူခြင့္ မရိွေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ Private ၏ basic plan သည္ အစိုးရႏွင့္ ေစ်းမတူသည့္တိုင္ မ်ားစြာ မကြာလွေပ။

Supplementary plan တြင္ေတာ့ ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အျမတ္ယူခြင့္ရိွသည္။ supplementary ဆိုကတည္းက မယူမေနရ မဟုတ္၊ မိမိလိုခ်င္မွသာ ထပ္မံယူႏိုင္သည့္ plan ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေရာဂါမ်ားသည္ အျဖစ္နည္းေသာ္လည္း ျဖစ္ပြားပါက ကုသစရိတ္ၾကီးမားသည္။ ဥပမာ။    ။ ကင္ဆာေရာဂါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူတို႕သည္ ေနာင္ေရးစိတ္ေအးရေအာင္ ယခုကတည္းက မိမိတြင္ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ေရာဂါမ်ားကို ၾကိဳတင္ကာ အာမခံထားလိုက္သည္။ ၎ plan သည္ basic ႏွင့္ယွဥ္လ်င္ မ်ားစြာပိုမိုကုန္က်ပါသည္။ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္လည္း ေပးရသည့္ေငြပမာဏ မတူညီေပ။ Tailor made ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ။    ။ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (cirrhosis) အတြက္ အာမခံထားသည္ဆိုပါစို႕။  အရက္ကို တစ္လေနလို႕မွ တစ္ခါေလာက္မေသာက္တတ္သူ၊ social drink ေလာက္သာေသာက္တတ္သူသည္ ေန႕စဥ္မွီ၀ဲသူေလာက္ အာမခံေၾကးေပးစရာမလိုေခ်။ ထို႕အတူ အဆုတ္ကင္ဆာအတြက္ အာမခံလုပ္လ်င္လည္း တစ္ေန႕ကို ေဆးလိပ္ ၁ ဗူးႏွင့္အထက္ ေသာက္သူသည္ တစ္လိပ္ႏွစ္လိပ္ခန္႕သာေသာက္သူထက္ အာမခံေၾကး ပိုမိုထည့္၀င္ရမည္ျဖစ္သည္။ မိမိ၏ ေရာဂါရာဇ၀င္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေန ႏွင့္ မိမိအာမခံထားလိုသည့္ ေရာဂါအေပၚမူတည္ျပီး အာမခံေၾကး ကြာသြားမည္။ အာမခံ company မွ မိမိအား risk assessment လုပ္ျပီးမွသာ မိမိေပးေဆာင္ရမည့္ အာမခံေၾကးကို သတ္မွတ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားျပားေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရမွာ အာမခံ မေပးေသာ ေရာဂါမ်ားကို အာမခံထားႏိုင္၍လည္းေကာင္း private ၏ supplementary plan မ်ားသည္ လူၾကိဳက္မ်ားၾကသည္။

တဖန္ Private တြင္ အာမခံထားျခင္း၏ ေကာင္းသည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ကား ခဲြစိတ္ကုသမွဳခံယူမည္ ဆိုပါက ေစာင့္ဆိုင္းရေသာအခ်ိန္တိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပိုက္ဆံမရိွရင္ မ်က္ႏွာငယ္တယ္ဆိုသည့္စကားသည္ ဤေနရာတြင္ ေသြးထြက္ေအာင္မွန္ပါသည္။ England လို တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ပင္ Private တြင္ အာမခံ မထားပါက လႏွင့္ခ်ီေအာင္ ေစာင့္ ရသည္မ်ိဳးကို ေတြ႕ရပါသည္။ အစိုးရ၏ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားမွာ အျမဲတမ္း အေရးေပၚလူနာမ်ား၊ ေငြေၾကးခ်ိဳ႕တဲ့သူမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနတတ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ ေရာဂါျဖစ္လိုက္ရင္လည္း ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးသာ ျဖစ္ေလ့ရိွေသာေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းမခဲြလ်င္လည္း ရေသးသည့္ လူနာမ်ားကို ေစာင့္ခိုငး္ရပါသည္။ သို႕ေသာ္ Private အာမခံထားရိွပါက သက္ဆိုင္ရာ အျပင္ private ေဆးရံုတြင္ အခ်ိန္မေရြးခဲြစိတ္လို႕ ရပါသည္။ ျမန္မာျပည္ႏွင့္ England ျပည္ မွာ အဲဒီတစ္ခ်က္ေတာ့ တူပံုရတယ္။ Private ေဆးရံုမ်ားတြင္ လူနာမ်ားကို အခ်ိန္ပိုမိုေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ကုသမွဳလည္း ပိုမိုထိေရာက္သည္။

Private health insurance တြင္လည္း မေကာင္းသည့္ အခ်က္မ်ားရိွပါသည္။ ပထမတစ္ခ်က္ကေတာ့ လစဥ္ လစဥ္ မစားရမေသာက္ရႏွင့္ ေငြေၾကးအမ်ားၾကီးေပးသြင္းရျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ပညာရွင္တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပာသည္မွာကား ဤသို႕ အာမခံေၾကးမ်ားေပးသြင္းေနမည့္အစား အဆိုပါေငြျဖင့္ မိမိ၏ က်န္းမာေရးကို ေကာင္းေအာင္ျပဳလုပ္ပါက ပိုမိုအက်ိဳးရိွႏိုင္သည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ထိုသို႕အာမခံစနစ္ထားရိွေသာေၾကာင့္ ပိုက္ဆံရိွသူတို႕သည္ ေငြလမ္းခင္းျပီးေဆးကုသေပးေၾကာင့္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကို ရရိွျပီး ဆင္းရဲသားေတြကေတာ့ ထိုေလာက္မေကာင္းသည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကိုသာ ရရိွေလသည္။ ထိုအခါ က်န္းမာေရး မညီမွ်မွဳ (health inequality) မ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ပါသည္။

Private ဘက္မွ ျပန္လည္ျငင္းဆိုသည္မွာကား private အာမခံထားရိွေသာေၾကာင့္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူတို႕သည္ အစိုးရေဆးရံုတြင္ မတက္ေတာ့ေခ်။ ထိုအခါ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ မလိုအပ္ဘဲ လူနာေစာင့္ျခင္းမ်ားနည္းပါးသြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အစိုးရကိုပင္ အေထာက္အကူျပဳသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ Private က်န္းမာေရးအာမခံတြင္ မိမိတြင္ မူလကတည္းက ရိွသည့္ ကုသ၍ မေပ်ာက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို အာမခံထားခြင့္ မရိွေခ်။ ဥပမာ။   ။ HIV ေရာဂါပိုးရိွသူမ်ား။ ထိုသူတို႕သည္ HIV ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အာမခံထားလို႕မရပါ။ သို႕ေသာ္အဆိုပါေရာဂါႏွင့္ မသတ္ဆိုင္သည့္ အာမခံမ်ားေတာ့ ထားခြင့္ ရိွသည္။

ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ ဒီမွပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုပါတယ္။ အပိုင္း (၃)တြင္ health system အေၾကာင္း ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။

က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သိသင့္သမွ် (၁)

က်န္းမာေရးအာမခံဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို ဆရာရဲမြန္က Introduction to Health insurance  post မွာ ေရးသားခဲ့ျပီးသြားပါျပီ။ အာမခံစနစ္ရဲ႕အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ကိုယ္ေနမေကာင္းျဖစ္တဲ့အခါမွာ ေဆးကုသစရိတ္ကို သံုးႏိုင္ေအာင္ ေငြစုထားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ တစ္ေယာက္တည္းအတြက္ စုျခင္းမဟုတ္။ စုေပါင္းစပ္ေပါင္း ေငြစုထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ။   ။ လူတစ္ေယာက္က တစ္လကို အာမခံ ၁၀ က်ပ္ထားသည္ဆိုပါစို႕။ တစ္ႏွစ္ၾကာေသာအခါ သူ၏စုေငြသည္ ၁၂၀ က်ပ္ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ သူေနမေကာင္းျဖစ္ေသာအခါ ေဆးကုသစရိတ္သည္ ၂၀၀ က်ပ္ကုန္က်ပါက အာမခံစနစ္က ၂၀၀ က်ပ္ေထာက္ပံ့ေပးပါလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ သူ႕ထံတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံ မထားရိွပါက သူသည္ အိပ္ထဲက ေငြ ၂၀၀ က်ပ္ထြက္ေပေတာ့မည္။ ယခုမူ အာမခံထားေသာေၾကာင့္ ၁၂၀ က်ပ္သာ သူကုန္လိမ့္မည္။ တစ္ဖက္က ျပန္ေတြးၾကည့္ရင္ေတာ့ ကိုယ္ေနမေကာင္းမျဖစ္ပါက အဆိုပါ ေငြ ၁၂၀ က်ပ္သည္ ဆံုးျပီ မဟုတ္ပါေလာ့။ ဤကဲ့သို႕ေတြးပါက မ်က္ခံုးေမႊးတစ္ဆံုးသာ ေတြးျခင္းျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ က်န္းမာေရးအာမခံသည္ မီးအာမခံ၊ အသက္အာမခံတို႕ႏွင့္ မတူသည္ကား လူတိုင္းလူတိုင္းသည္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ေနမေကာင္းျဖစ္မည္သာျဖစ္သည္။ လူတိုင္းသည္ မီးေလာင္ျခင္းကို ၾကံဳေတြ႕ရခ်င္မွ ၾကံဳေတြ႕လိမ့္မည္။ တစ္သက္တြင္ တစ္ခါသာေသလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ ေနမေကာင္းျဖစ္ျခင္း၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းတို႕သည္ကား တစ္ၾကိမ္တစ္ခါထက္ မကၾကံဳေတြ႕ရမည္မွာ လူတိုင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခါမွ ေနမေကာင္းမျဖစ္ေသာသူဟူ၍ မရိွတန္ရာ။

တဖန္ က်န္းမာေရးအာခံစနစ္ထားရိွျခင္းသည္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳေပးေသာ ဌာနမ်ားကို အရည္အေသြး ထိန္းသိမ္းျပီးသားျဖစ္ေစသည္။ အာမခံထားရိွေသာေၾကာင့္ ျပည္သူတို႕၏ အာမခံေငြေၾကးတို႕ အလဟသတ္ မျဖစ္ေစရန္ သက္ဆိုင္ရာ အဖဲြ႕အစည္းမ်ားက အျမဲတမ္း ေဆးရံုမ်ား၊ ေဆး၀န္ထမ္းမ်ားကို အရည္အေသြး စစ္ေဆးေနမည္ ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ ကၽြမ္းက်င္မွဳ အရည္အေသြးကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ျခင္း မရိွပါက ေဆးကုသခြင့္လိုင္စင္ ရုတ္သိမ္းခံရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါဆရာ၀န္သည္ က်န္းမာေရးအာမခံရိွေသာ လူနာမ်ားကို ကုသခြင့္ရေတာ့မည္မဟုတ္။ ထို႕ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားကို မွားယြင္းစြာကုသျခင္းမွ အလိုလိုကာကြယ္ျပီးသားျဖစ္သည္။

က်န္းမာေရးအာမခံမွ ရရိွေသာရန္ပံုေငြ ျဖင့္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕ႏိုင္ေလသည္။ ေရာဂါကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားသာမက ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား (rehabilitation)၊ နာတာရွည္ ေရာဂါသည္မ်ားကို ေထာက္ပံ့သည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း အာမခံေၾကးမ်ားကို အသံုးျပဳပါသည္။ ျပင္သစ္လို တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံထားရိွသူသည္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ကာလၾကာရွည္ေဆးကုသမွဳ ခံယူရပါက အာမခံစနစ္မွ ေဆးဖိုး၀ါးခကို အလံုးစံု တာ၀န္ယူေပးပါသည္။

အာမခံစနစ္တြင္ ျပည္သူမ်ားက ထည့္၀င္ရသလို အစိုးရမွလည္း အမ်ားၾကီး စိုက္ထုတ္ေပးရပါသည္။ တိုင္းျပည္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုမတူညီၾကပါ။ မိမိေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္အေပၚမူတည္၍ အစိုးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးေသာ ပမာဏ ကြာျခားပါသည္။ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် လူတို႕သည္ ပိုမိုက်န္းမာလာျပီး အသက္ရွည္လာၾကသည္။ ထိုအခါ အစိုးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးရေသာပမာဏသည္ တျဖည္းျဖည္းမ်ားျပားလာပါသည္။ ေဆးကုသစရိတ္စက မ်ားကလည္း တျဖည္းျဖည္းတိုး၍ တိုး၍သာ လာေသာေၾကာင့္ အစိုးရအေနျဖင့္ အာမခံေထာက္ပံ့ေသာ ပမာဏကို ေလ်ာ့ခ်လိုလာသည္။ မူလကတည္းက အစိုးရ၏ အာမခံစနစ္သည္ ေရာဂါအားလံုး၊ ကုသမွဳအားလံုး၊ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွဳအားလံုးကို ေထာက္ပံ့သည္မဟုတ္၊ ယခုလို ေလ်ာ့ခ်မည္လုပ္ေသာအခါ ပို၍ ေလ်ာ့နည္းသြားဖို႕သာ ရိွေတာ့သည္။ ထိုအခါ ပုဂၢလိက အာမခံစနစ္၏ အခန္းက႑သည္ အေရးပါလာပါသည္။ Private Insurance ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး အပိုင္း (၂) တြင္ ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။

ေရေသာက္ျခင္း၏ အက်ိဳးမ်ား

ေရသည္ လူတို႕၏ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ေရးအတြက္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္လွပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ေရအသက္ တစ္မနက္လို႕ ေျပာၾကတယ္ထင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ က်န္းမာေရးနဲ႕ ညီညြတ္ဖို႕ ဆိုရင္ေတာ့ ေရကို စနစ္တက် ေသာက္တတ္ဖို႕လိုပါတယ္။ ေသာက္သင့္သည့္ အခ်ိန္တြင္ ေသာက္သင့္သည့္ ပမာဏကို ေသာက္သံုးပါက ခႏၶာကိုယ္ကို အထိေရာက္ဆံုး အက်ိဳးျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရေသာက္သံုးသင့္ေသာ အခ်ိန္မ်ား

• နံနက္အိပ္ယာထထခ်င္းတြင္ ေရ ၂ ဖန္ခြက္ေသာက္ပါ။ ကိုယ္အတြင္းရိွ ကလီစာမ်ားအား ႏိုးရာတြင္ အဆင္ေျပပါသည္။
• အစာမစားမီ မိနစ္ ၃၀ ခန္႕အလိုတြင္ ေရ တစ္ဖန္ခြက္ေသာက္ပါ။ အစာေၾကလြယ္သည္။
• ေရမခ်ိဳးမီ မိနစ္ ၃၀ ခန္႕အလိုတြင္ ေရ တစ္ဖန္ခြက္ ေသာက္ပါ။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ေစပါသည္။
• မအိပ္မီ ေရ တစ္ဖန္ခြက္ေသာက္ပါ။ ေလျဖတ္ျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္းတို႕ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါသည္။

ေရအက်ိဳး ဆယ္ပါး

• ေရသည္ ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ျခင္းအား တားဆီးႏိုင္ပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ ခႏၶာကိုယ္တြင္ ေရဓာတ္နည္းပါးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရေသာက္မ်ားပါက ဆီးတြင္ အနယ္ထိုင္ႏွဳန္း နည္းသြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ေ၀ဒနာသည္မ်ားပါမက ေရာဂါ မျဖစ္ပြားလိုသူမ်ားပါ တစ္ေန႕ကို ေရ ၁၂ ဖန္ခြက္ေလာက္ အနည္းဆံုးေသာက္သင့္ပါသည္။
• ေရသည္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္းကို ကုသေပးႏိုင္ပါသည္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေလေလ ဆီးမ်ားမ်ားသြာေလေလျဖစ္ပါသည္။ ဆီးခဏခဏသြားေနပါက ဆီအိမ္အတြင္းရိွ bacteria ပိုးမ်ား ဆီးႏွင့္အတူပါသြားေသာေၾကာင့္ ျမန္ျမန္သက္သာႏိုင္ပါသည္။
• ေရသည္ ၀မ္းေလ်ာသည့္အခါတြင္ ဆံုးရွဳံးသြားေသာ ေရဓာတ္ကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္းရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ သို႕ေသာ္ ရိုးရိုးေရထက္ ဓာတ္ဆားရည္က ပိုမိုထိေရာက္ပါသည္။
• ေရသည္ အဖ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္လ်င္ ေရဓာတ္ဆံုးရွဳံးမွဳ ပိုမိုမ်ားျပားပါသည္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါက ကိုယ္အပူခ်ိန္က်သည့္အျပင္ ဆီးမ်ားမ်ားသြားေသာေၾကာင့္လည္း ကိုယ္ပူက် ပိုျမန္ပါသည္။
• ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါက တုတ္ေကြးမိေသာအခါ သို႕မဟုတ္ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျဖစ္ေသာအခါ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ ေရဓာတ္မ်ားပါက လည္ေခါင္းအတြင္းရိွ သလိပ္မ်ား ပိုမိုက်ဲသြားျပီး ဟတ္ထုတ္ရာတြင္ လြယ္ကူေစပါသည္။ ထို႕အတူ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္းကိုလည္း သက္သာေစပါသည္။
• ေရသည္ အစာစားေနာက္က်ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ရင္ပူျခင္း (acid ေၾကာင့္ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း) ကိုသက္သာေစပါသည္။ ေရ ၂ ခြက္ႏွင့္ ငွက္ေပ်ာသီး တစ္္လံုးသည္ Antacid တစ္လံုးကဲ့သို႕ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါသည္။
• ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါက ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါသည္။ ေရေသာက္နည္းပါက မစင္တံုးမ်ားသည္ ပိုမိုမာေက်ာသြားျပီး ၀မ္းခ်ဳပ္ေစပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္၍ မရသည့္ လိပ္ေခါင္းႏွင့္ စအို၀ကဲြနာ ေ၀ဒနာသည္မ်ားအတြက္ ေရသည္ ေဆးတစ္ခြက္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
• ေရသည္ လူကို လန္းဆန္းတက္ၾကြ ေစပါသည္။ ေရဓာတ္နည္းပါးလာပါက ေသြးသည္ အလိုလို ေစးပ်စ္လာတတ္သည္။ ထိုအခါ ဦးေႏွာက္သို႕ ေသြးစီးႏွဳန္း နည္းသြားျပီး ေခါင္းေနာက္ျခင္းႏွင့္ ပင္ပန္းျခင္းတို႕ကို ခံစားရႏိုင္ပါသည္။
• အစာမစားမီ ေရေသာက္ေလ့ရိွပါက ဗိုက္ပိုတင္းျပီး အစာသိပ္မစားျဖစ္ေတာ့ေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ရာတြင္ ေရသည္ အေရးၾကီးပါသည္။
• ေရသည္ အေရျပားႏွင့္ အသားအေရကို စိုစြတ္ေအးျမေစပါသည္။ အသားအေရကိုလည္း လွပေစပါသည္။

ေရေသာက္ရာတြင္ လိုက္နာသင့္သည္ အခ်က္ ဆယ္ခ်က္

• အိပ္ယာႏိုးႏိုးခ်င္း ေရေသာက္ပါ။
• တစ္ေန႕ကို အနည္းဆံုး ေရဖန္ခြက္ ၈ ခြက္မွ ၁၂ ခြက္ အထိေသာက္ပါ။
• ေရကို နည္းနည္း ျဖင့္ ခဏခဏ ေသာက္ျခင္းက တစ္ခါတည္း အမ်ားၾကီးေသာက္ျခင္းထက္ ပိုမို အက်ိဳးရိွပါသည္။
• ေရငတ္မွ ေရေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အထူးသျဖင့္ အသက္ၾကီးသူမ်ားတြင္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ေရဓာတ္နည္းပါးေနသည္ကို အာရံုခံစြမ္းအား နည္းသြားပါသည္။
• ေရေသာက္ရာတြင္ ရိုးရိုးေရကိုသာေသာက္ပါ။ အေအး၊ ေကာ္ဖီ၊ ဘီယာ ႏွင့္ အရက္ေသာက္ျခင္းမ်ား ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အဆိုပါ အေရမ်ားေသာက္ပါက ေရဓာတ္ဆံုးရွဳံးမွဳ ပိုမို မ်ားျပားသြားပါလိမ့္မည္။
• ကေလးမ်ားကို ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရန္ က်င့္ေပးပါ။ မိမိကိုယ္တိုင္ စံျပအျဖစ္လုပ္ျပပါ။
• ကစားျပီး ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလုပ္ျပီးပါက ေရပိုေသာက္ပါ။
• ဖ်ားနာျပီး ကိုယ္ပူေနပါက ေရပိုေသာက္ပါ။ ေရဓာတ္ဆံုးရွဳံးမွဳ မ်ားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
• ကိုယ္၀န္ေဆာင္သည္မ်ားအေနျဖင့္ ေရပိုေသာက္ပါ။ ပံုမွန္ေသာက္ေနက်ထက္ ၃-၄ ခြက္ခန္႕ ပို္ေသာက္သင့္သည္။

Health Economics - An Introduction for Health professionals

စာဖတ္သူမ်ားကို Health Economics နဲ႕ ပတ္သတ္တဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္နဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးလိုပါတယ္။ စာအုပ္အဖံုးကို ေဖာ္ျပလိုေပမယ့္ ခုန္ရလႊားရတဲ့ အခက္အခဲေတြေၾကာင့္ မေဖာ္ျပႏုိင္တဲ့အတြက္ ေတာင္းပန္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ က်န္းမာေရးေဘာဂေဗဒ ပညာရပ္ဆိုသည္မွာ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ားသာမက က်န္းမာေရးစနစ္ၾကီး တစ္ခုလံုးမွာ ပါ၀င္တဲ့ လူေတြ အားလံုးနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒီ Health Economics - introduction for health professionals စာအုပ္ေလးဟာ Maths အေျခခံရိွရံုေလာက္နဲ႕ လူတိုင္းေလ့လာလို႕ ရတဲ့စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ health policy ခ်မွတ္မည့္ ေဆးရံုအုပ္ေတြ၊ ညႊန္ၾကားေရးမွဳးေတြ၊ Project Officer ေတြအေနနဲ႕ သိကို သိသင့္တဲ့ ဘာသာရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ေဘာဂေဗဒဘာသာရပ္ အေျခခံမရိွသူေတြအတြက္ ရိုးရွင္းလြယ္ကူေအာင္ အဓိကထားျပီး ေရးထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ က်န္းမာေရးေဘာဂေဗဒ သေဘာတရားမ်ားကို နားလည္ထားျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရးစနစ္အေပၚကို လာျပီးသက္ေရာက္ေနတဲ့ ျပင္ပလႊမ္းမိုးမွဳေတြကို ပိုမိုသိရိွလာျပီး ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ ေရြးခ်ယ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ကဲ့သို႕ တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ health economics သေဘာတရားမ်ားကို ပိုမိုလိုအပ္ပါသည္။


အဆိုပါစာအုပ္ကို Blackwell Publishing မွ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ျပီး စာေရးဆရာကေတာ့   Ceri J. Philips ျဖစ္ပါတယ္။ ISBN No. ကေတာ့ 978-0-7279-1849-9 ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုစာအုပ္ကို ၀ယ္ယူဖတ္ရွဳလိုပါက ေအာက္ပါ link တြင္ ၀ယ္ယူႏိုင္ပါသည္။


http://as.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-0727918494,descCd-description.html

Chikungunya @ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါအတု

အဓိကသိထားရမည့္အခ်က္မ်ား (Key facts)

• Chikungunya သည္ virus ေရာဂါပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ျခင္မွတဆင့္ အဆိုပါ ေရာဂါပိုးကို သယ္ေဆာင္ျပီး လူဆီသို႕ ကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။ ထို ေရာဂါျဖစ္ပါက အဖ်ားတက္ျခင္း ႏွင့္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္အဆစ္အျမစ္ေရာင္ျခင္း တို႕ကို ျဖစ္ေစပါသည္။ တစ္ျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ ၾကြက္သားမ်ားနာက်င္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္းႏွင့္ အေရျပားတြင္ အနီျပင္မ်ားထြက္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ပါသည္။
• Chikunguyna ေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ားသည္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ဆင္တူျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံလို ေနရာမ်ိဳးတြင္ ေရာဂါနာမည္ မွားတတ္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
• အဆိုပါေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ေသာေဆးမရိွေသးပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား သက္သာရံုသာ ကုသေပးႏိုင္ပါသည္။
• မိမိ၏ အနီးအနားပတ္၀န္းက်င္တြင္ ျခင္ေပါက္ပြားရာေနရာမ်ား တည္ရိွပါက ေရာဂါကူးႏိုင္ေျခ မ်ားပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ေတာ့ မည္သူမဆို ကူးစက္ခံရႏိုင္ပါသည္။
• ၎ ေရာဂါသည္ အာဖရိက ႏွင့္ အာရွ တြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရိွျပီး ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေမရိက ႏွင့္ ဥေရာပသို႕လည္း ပ်႕ံႏွ႕ံသြားပါသည္။

Chikungunya ေရာဂါပိုးကို အာဖရိကတိုက္ရိွ တန္ဇီးနီးယား ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းတြင္ ကပ္ေရာဂါအသြင္အျဖစ္ ၁၉၅၂ ခုနွစ္၌ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ သိရိွ သတိထားမိခဲ့ၾကသည္။ ၎သည္ Togaviridae virus မိသားစု၀င္ျဖစ္ျပီး alphavirus အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါသည္။ ၎၏ နာမည္ Chikungunya ကို ေဒသခံ Kimakonde ဘာသာစကားမွ တိုက္ရိုက္ေမြးစားထားျခင္းျဖစ္ျပီး အဓိပၸါယ္အားျဖင့္ "ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ ေကြးေနသည္" ဟု ေခၚရမည္ျဖစ္သည္။ ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေနျဖင့္ အဆစ္အျမစ္မ်ား နာက်င္လြန္းသျဖင့္ ေကြးေနရပံုကို တင္စားထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား (Signs & Symptoms)

အဆိုပါ ေရာဂါျဖစ္ပါက အဖ်ားရုတ္တရက္ ၾကီးတတ္ျပီး အဆစ္အျမစ္မ်ား တျပိဳင္နက္ ေရာင္တတ္သည္။ တစ္ျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ ၾကြက္သားမ်ားနာက်င္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္းႏွင့္ အေရျပားတြင္ အနီျပင္မ်ားထြက္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ပါသည္။ အဆစ္အျမစ္ကိုက္ျခင္းသည္ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးျဖစ္တတ္ေသာ္လည္း ရက္အနည္းငယ္အတြင္းျပန္လည္သက္သာသြားတတ္သည္။ တစ္ခါတစ္ေလတြင္ေတာ့ လအနည္းငယ္တန္ေအာင္အထိ နာေနတတ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ မ်က္စိကိုက္ျခင္း၊ အာရံုေၾကာအားနည္းျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း ႏွင့္ ႏွလံုးခုန္မမွန္ျခင္းတို႕အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဆိုး၀ါးျပင္းထန္သည့္ ေနာက္ဆက္တဲြေရာဂါမ်ား မ၀င္တတ္ေသာ္လည္း အသက္ၾကီးသူမ်ားတြင္ အသက္ေသသည့္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အထက္ပါ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားျဖင့္ ေဆးခန္းသုိ႕ သြားေရာက္ျပသပါက ဆရာ၀န္ ၁၀၀ တြင္ ၁၀၁ ေယာက္က ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ဟု ေရာဂါနာမည္တတ္မည္ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ မိမိဘက္မွလည္း ၾကိဳတင္ သတိထားရမည္ျဖစ္သည္။

ေရာဂါကူးစက္ပ်ံ႕ႏွ႕ံပံု (Transmission)

Chikungunya ေရာဂါသည္ လူအခ်င္းခ်င္း ျခင္ကိုက္ျခင္းမွ တဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါသည္။ ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ေသာ ျခင္မ်ားမွ Aedes aegypti ႏွင့္ Aedes Albopictus တို႕ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ျခင္မ်ိဳးစိတ္မ်ားသည္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါပိုးကိုလည္း သယ္ေဆာင္ႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါျခင္မ်ားသည္ ေန႕အခ်ိန္တြင္ အဓိက ကိုက္ေလ့ရိွျပီး နံနက္ေစာေစာပိုင္းတြင္ အကိုက္ဆံုးျဖစ္ပါသည္။ အိမ္အတြင္းတြင္ ေကာ အိမ္၏ အျပင္ဘက္တြင္ ပါ က်က္စားေနေလ့ရိွျပီး အလင္းေရာင္နည္းသည့္ေနရာမ်ားတြင္ ပုန္းခိုေနေလ့ရိွၾကသည္။ ေရာဂါပိုးကို သယ္ေဆာင္သည့္ ျခင္ အကိုက္ခံရျပီးပါက ေလးရက္မွ ရွစ္ရက္အတြင္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚလာတတ္ပါသည္။

ေရာဂါနာမည္တတ္ျခင္း (Diagnosis)

နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးရိွေသာ္လည္း အေကာင္းဆံုးမွာ ELISA method ျဖင့္ IgM ကို ရွာသည့္နည္းျဖစ္ပါသည္။ IgM ဆိုသည္မွာ ဒီ Chikungunya ေရာဂါပိုး ကို တုိက္ဖ်က္ရန္အတြက္ ခႏၶာကိုယ္မွ ထုတ္လြတ္သည့္ antibody တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ၎ antibody သည္ ေရာဂါပိုး၀င္ျပီး ႏွစ္လအထိ တက္ေနတတ္ေသာေၾကာင့္ အဆိုပါ ႏွစ္လအတြင္း စစ္ေဆးႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အမ်ိဳးသားဓာတ္ခဲြခန္း (National Health Laboratory) ၌ မည္သူမဆို စစ္ေဆးခြင့္ ရိွပါသည္။ ဆရာ၀န္မ်ားမွတဆင့္ ေမးျမန္းစံုစမ္းႏိုင္ပါသည္။

ေရာဂါကုသပံု (Treatment)

Chikungunya ေရာဂါပိုးကို ေသေစႏိုင္သည့္ ေဆး မေပၚေသးပါ။ ကာကြယ္ေဆးလည္း မရိွေသးေသာေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား သက္ေသာေအာင္သာ ေဆးကုသေပးႏိုင္ေသးပါသည္။

ကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (Prevention & control)

ေရာဂါကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ ျခင္မ်ားေပါက္ပြားႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ားကို ရွာေဖြဖ်က္ဆီး ရမည္ျဖစ္သည္။ အိမ္အနီးတ၀ိုက္ရိွ တာယာေဟာင္းမ်ား၊ ခြက္ေဟာင္းမ်ားတြင္ ေရမ်ားတင္က်န္ေနပါက သြန္ပစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးျခင္ႏွင့္ တူေသာေၾကာင့္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးကို ကာကြယ္သကဲ့သို႕သာ လုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ေရေျမာင္းမ်ားပိတ္ဆို႕ေနပါက ေရစီးေရလာေကာင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ အိမ္ရိွ ေရအိုး ေရတိုင္ကီတို႕ကို ဖုံုးအုပ္ထားရမည္။ ဘုရားပန္းအိုးမ်ားကို ပံုမွန္ လဲေပးရမည္ျဖစ္သည္။ အိမ္တြင္ အလင္းေရာင္ ေကာင္းစြာရေအာင္ ျပဳလုပ္ထားရမည္ျဖစ္သည္။
ျခင္ကိုက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္အတြက္ ေဆးမ်ားလိမ္းႏိုင္သလို ေဆးရည္စိမ္ျခင္ေထာင္မ်ားကို အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ၾကီးသူမ်ား ေန႕ခင္းေန႕လည္ အိပ္စက္ပါက ျခင္ေထာင္ျဖင့္ အိပ္သင့္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လက္ရိွအေျခအေန

ရန္ကုန္တြင္ ျပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္လအတြင္း ေရာဂါေတာ္ေတာ္ေလးျဖစ္လိုက္သည္။ NHL သို႕ မေရာက္စဖူး sample ေတြ အေျမာက္အမ်ားေရာက္လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဒါေတာင္ diagnosis မရဘဲ လြတ္သြားသူေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ရိွမလဲမသိရပါ။ ထုိင္း- ျမန္မာနယ္စပ္မွ တဆင့္ ကူးစက္၀င္ေရာက္လာသည္ထင္ပါသည္။ ထိုင္းတြင္လည္း 2009 ခုႏွစ္ ပထမ ေျခာက္လအတြင္း လူ ၂၂,၀၀၀ ေက်ာ္ ကူးစက္ခံရျပီး ေသဆံုးသူအေရအတြက္ကိုေတာ့ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီး႒ာနက မေၾကျငာပါဘူး။ မေလးနဲ႕ ထိုင္းနယ္စပ္မွလည္း အျဖစ္မ်ားေနတယ္။ စင္ကာပူမ်ားလည္း မၾကံဳစဖူး ျဖစ္ပြားေနတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ႏွစ္ကုန္ရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ဘယ္ေလာက္ case အေရအတြက္ရိွလည္း ဆိုတာ သိရမည္ထင္ပါတယ္။

Reference

WHO: Chikungunya

International Scholarships in Japan – SISF Foundation Scholarship 2010

* Students from the Following Countries are Eligible to Apply :
Bangladesh, Bhutan, Brunei, Cambodia, India, Indonesia, Laos, Malaysia, Maldives, Myanmar, Nepal, Pakistan, Philippines, Singapore, Sri Lanka, Thailand, East Timor, Vietnam.

* Amount of Scholarship
Undergraduate students 120,000 yen/month
Graduate students 180,000 yen /month (plus additional support to cover cost for attending conrerences)
* Duration of Scholarship : 2 years
* Number of Scholarships Granted : Around 10 students will be accepted.
* Details : Please check SISF’s website.

http://sisf.or.jp/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=42

* How to apply :
You are required to apply through the Gakumu-gakari (educational affairs section ) of your Faculty/Division. First, please check the application deadline date of your Faculty/Division, then hand in all the application documents by the date.

http://sisf.or.jp/eng/index.php?option=com_content&task=view&id=19&Itemid=36

အဘိုးအို အေဖလိုေကာင္းပါမွ

ေၾသာ္ ေဟမာ ေဟမာ
(တကယ္ရီခ်င္တာပါ မေဟမာ ရန္စတာ မဟုတ္ပါဘူးဗ်ာ)
ေၾကာ္ျငာေကာင္းတာနဲ႔ ၂ ပို႔စ္ေတာင္ ေရးျဖစ္သဗ်ာ။
သို႔ေသာ္လဲ အဲတဲ့ ပထမပို႔စ္မွာ လူနာကို ခ်စ္သူလို သေဘာထားရင္ ဘာျဖစ္လဲဆိုတာကို အခု ျဖစ္ေနတဲ့ အမွဳေလး ၃ ခုနဲ႔ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ေရးျပမိတာ။
ခ်စ္လွစြာေသာ ကိုယ့္ရဲ႕ဆရာကို ျပမိေတာ့ ...

"ညီေလး ညီေလး မင္းဟာၾကီးက လက္ရွိ ဗမာျပည္ၾကီးကို သေရာ္တာလားကြာ" တဲ့

"မွတ္ထား" တဲ့

"ဖ်က္ပလိုက္ မင္းပို႔စ္ကို" တဲ့

အဲနဲ႔ဘဲ တပို႔စ္ဘဲက်န္ပါတယ္ခညာ။

အဲနဲ႔ ဘဲ လူနာကို အေဖလို သေဘာထားကုရင္ ဘာျဖစ္လဲဆိုတာ ဇာတ္ေၾကာင္းေလးလွန္ရပါေတာ့မယ္။

အခ်ိန္သည္ကားဆိုရင္ ၃ နဲ႕ ၄ မွာ ဆရာ ××× ရင္ေခါင္းခြဲစိတ္ကုဌာန ထူေထာင္ျပီးခ်ိန္။
ဆရာၾကီး ××× မေသေသးခ်ိန္ေပတည္း။

ထိုအခါတြင္ လူၾကီးတေယာက္တြင္ Ca E ျဖစ္ပါသည္။
ထိုလူၾကီးကား သူ႔ေခတ္တြင္ အေကာင္တေကာင္ေပတည္း။
သားသမီးမ်ားလဲ ေတာ္ရွာပါသည္။ သားသမီး ၅ေယာက္ ၆ေယာက္သည္ အားလံုး ဆရာ၀န္မ်ား ျဖစ္သည္သာမက ယူလိုက္သည္မွာလဲ ဆရာ၀န္ အင္ဒံုနီယာေတြခ်ည္းပင္။

ထိုေရာအခါ ျပသနာျဖစ္ပါျပီ။
ခြဲခန္းတြင္ သားတေယာက္က အပ္ထားေသာ ဆရာ ××× လက္ေဆးေနခိုက္ ဆရာၾကီး ××× သည္ သမီးတေယာက္က ပင့္လို႔ ့ၾကြလာေလျပီ။ တဖန္တံု သားမက္ေတာ္က ပင့္ေသာ ဆရာၾကီး ေနာက္တေယာက္လဲ ခြဲခန္းထဲ ေရာက္လာေလသတတ္။

ယင္းႏွင့္ဘဲ မင္းလုပ္ပါ။ ငါလုပ္ပါႏွင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ၀ါအၾကီးဆံုး ဆရာၾကီးတေယာက္ ခြဲမိပါေလတည္း။

Ca E ကိုခြဲရာတြင္ကား လက္တို႔သည္ အျမဲေသြးေနရေပသည္ (ယခုအခါ ယူေကတြင္ တႏွစ္ကို လူ ၂၀ ထက္ေလ်ာ့ခြဲေသာ ဆာဂ်င္သည္ ေနာက္ႏွစ္မွစျပီး လုပ္ခြင့္မရွိေတာ့ေပ။) ခ်ဳပ္ရေသာ္ ထိုလူနာသည္ ေနာက္ေန႔တြင္ Anastomosis leakage ရေလသတည္း။

ထိုအခါတြင္ ပြဲေတာ္ၾကီး စေလျပီ။
သမီးက ပင့္လာေသာ သမားေတာ္ၾကီး ×××
သားက ပင့္လာေသာ ဆရာၾကီး ×××
သားမက္က ပင့္လာေသာ ဆရာၾကီး ××× စုစုေပါင္း ဆရာၾကီး ၆ေယာက္ ၾကည့္ေလသတည္း။

ဆရာၾကီး (၂)။ ။ ေဟ့ ေကာင္ေလးလာစမ္း

လက္ေထာက္ဆရာ၀န္။ ။ ခညာ ဆရာ

ဆရာၾကီး (၂)။ ။ ဒီေကာင္ ဆရာၾကီး(၁)က ငါ့လူနာမွတ္တမ္းထဲ ဘာလို႔ေရးရတာလဲကြ။ ေျပာလိုက္ ငါ့ လူနာလို႔

(ဆရာၾကီး ၁ ေရးသည္ကို ဖ်က္ေစ )

ဆရာၾကီး (၁)။ ။ ေဟ့ေကာင္ေလး လာစမ္း ငါ့ လူနာ မွတ္တမ္းကို ဘယ္ေကာင္ဖ်က္လဲကြ

လက္ေထာက္ဆရာ၀န္။ ။ ဆရာၾကီး (၂) ပါခညာ

ဆရာႀကီး (၁)။ ။ အံမာ ရာရာစစ ငါ့လူနာကို

(ဆရာၾကီး ၂ေရးသည္မ်ားကို ဖ်က္ေစ)

ထိုႏွင့္ပင္ ဆရာ၀န္ေလးခမ်ာ လူနာမွတ္တမ္း ၆ခု လုပ္ရေလေတာ့သည္။
လူနာလဲ ကုထံုး ၆ မ်ိဳး ဆရာၾကီး ၆ ေယာက္ကုသည္ႏွင့္ အသက္ေပ်ာက္ေလသတည္း။
(အမွန္ေတာ့ ဘယ္လိုဘဲ ကုကုပါဗ်ာ ။ Ca E anastomosis leak ဆိုၾကြတာပါဘဲ)

ကဲ မေဟမာေရ ဂ်ပန္က ခုထိ နာမည္ေက်ာ္ အသက္ ၉၀ ေက်ာ္ ဆရာ၀န္ၾကီးဆိုလို႔ ေလးေတာ့ေလးစားပါတယ္ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ့ ျမတ္စြာဘုရားနဲ႔ သာ၀ကၾကီးမ်ား စကားကလြဲရင္ က်န္တဲ့သူ စကားေတာ့ လက္ေတြ႔ လုပ္ေနရတာနဲ႔ မကိုက္ရင္ မကိုက္ေၾကာင္း ျပန္ေျပာရမွာဘဲဗ်။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အဘိုးဆရာ ဦးျပည္သိမ္းၾကီး စကားရွိတယ္ "ေဟ့ ... ဘယ္သိုင္းဆရာက ျပတဲ့နည္း ျဖစ္ျဖစ္ လက္ေတြ႔ခ်ၾကည့္။ ရန္သူလဲျပီး ကိုယ္မကြဲမွ နည္းမွန္ကြ" တဲ့။

PS ငယ္နိုင္ရ ဒီစာေရးေတာ့ မင္းေျပာဘူးတာနဲ႔ ကိုယ္သတိထားျပီး မရီမိေအာင္ အတည္ေရးတာဘဲ။ မရပါဘူး။ ကိုယ္ထင္တယ္။ ကိုယ္ဟာ အဘိဓမၼာသေဘာအရ ေသာမနႆသေႏၵထင္တယ္။ ဘာဘဲသတိရရ ရီစရာဘဲ သတိရေနေတာ့တာဘဲ။

PPS မေဟမာ ဒီစာတင္လို႔ မခင္ဘူး မထင္ပါနဲ႔။ ေဟမာဆိုတဲ့ နာမည္ ျမင္ထဲက ခင္ပါတယ္။ ငယ္ထဲက ေဟမာဆိုတဲ့ နာမည္ကို နိမိတ္ပံုေလးနဲ႔ကို မွတ္မိေနတာ။ :P


××× ဘေလာက္ အင္ဒမင္၏ ျဖည့္စြက္ခ်က္ ×××

ခက္ဆစ္။

၃ နဲ႔ ၄ = ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆးရံုႀကီး လူနာေဆာင္ (၃) ႏွင့္ (၄)
Ca E = Cancer Esophagus (လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာ)
Anastomosis leakage = ျပန္ဆက္ခ်ဳပ္ရိုး မလံုျခင္း

Terminologies in health insurance (2)

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား (၂)

လက္က်န္ အသံုးအႏႈန္းေလးေတြ ရွင္းထားလိုက္ပါရေစ။

Social safety net/ Social welfare

အဓိပၸါယ္

အစိုးရက ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္သူ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ စီစဥ္ေပးထားေသာ လူမႈဖူလံုေရး ရန္ပံုေငြမ်ား။

Uninsured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ မရွိသူ။

Underinsured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ရွိေသာ္လည္း ၄င္းအာမခံက ျပန္လည္ထုတ္ေပးမည့္ ေငြေၾကးက ေဆးကုသစရိတ္အတြက္ လံုေလာက္မႈ မရွိသူ။

Managed care

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီႏွင့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူတို႔ ပူးေပါင္းထားေသာ အဖြဲ႔အစည္း။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ေငြကုန္က်ရသည္ႏွင့္ ညီမွ်သည့္ အရည္အေသြးမီ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ျပန္လည္ရရွိေစရန္ ရည္ရြယ္သည္။

Gatekeeper

အဓိပၸါယ္

အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္။ မည္သည့္လူနာမဆို အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ႏွင့္ အရင္ျပသၿပီး ၄င္းဆရာ၀န္က လိုအပ္သည္ဟု ယူဆမွ သက္ဆိုင္ရာ အထူးကု သမားေတာ္မ်ားထံ လႊဲပို႔ေပးသည့္စနစ္ ျဖစ္သည္။ (ဥပမာ - အဂၤလန္ႏိုင္ငံရွိ National Health Service, အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အခ်ိဳ႕ေသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံ)

ရည္ရြယ္ခ်က္

သာမာန္အားျဖင့္ အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္က အထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားထက္ အေရအတြက္ ပိုမ်ားသည္။ ထို႔အျပင္ ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ားကို အေထြအေထြ ေရာဂါကု ဆရာ၀န္မ်ားက အခ်ိန္ေပးကာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသႏိုင္သည္။ တဖန္ အထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားျဖင့္ ျပသျခင္းက ကုန္က်စရိတ္ ပိုမ်ားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စရိတ္ထိန္းႏိုင္ရန္ႏွင့္ လူနာမ်ား ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေတြ႔ခ်ိန္ပိုမို ရရွိေစရန္ ဤစနစ္ကို အသံုးျပဳသည္။

သတိျပဳရန္

အဆင့္ဆင့္ သြားေနရသျဖင့္ အထူးကု ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပမွ ျဖစ္မည့္ ေရာဂါသည္မ်ားအတြက္ ေစာင့္ဆိုင္းခ်ိန္ ၾကာသည္။

Pre-existing medical conditions

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ မ၀ယ္မီကပင္ ရွိႏွင့္ၿပီးေသာ (ရွိေနခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ရဖြယ္ ရွိေသာ) ေရာဂါ။ ထိုသုိ႔ ေရာဂါ ရွိၿပီးသား ျဖစ္ပါက အာမခံကုမၸဏီက အာမခံမေရာင္းပဲ ေနႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ အာမခံေၾကး ပိုၿပီး ေတာင္းႏိုင္သည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းရန္ ျဖစ္သည္။

သတိျပဳရန္

မက်န္းမာသူမ်ား အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအာမခံ မရွိေတာ့လွ်င္ က်န္းမာေရးအာမခံ အသစ္၀ယ္ယူရန္ အခက္အခဲရွိသည္။ ျပည္နယ္ ႏွင့္ ဗဟို အစိုးရတို႔က အာမခံ ကုမၸဏီမ်ားကို အာမခံ မေရာင္းမေနရဟု ဥပေဒျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားေသာ္လည္း ျပည့္စံုမႈ မရွိေသးေခ်။ (စကားခ်ပ္။ ။ ဤကိစၥမွာ အေမရိကန္ က်န္းမာေရးစနစ္၏ အဓိက ေထာက္ကြက္ႀကီး တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ယခုအခါ ပါလီမန္တြင္ အက်ိတ္အနယ္ ေဆြးေႏြးေနၾကသည္။)

Waiting period

အဓိပၸါယ္

Pre-existing medical condition ရွိေနပါက က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္လိုက္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ရွိၿပီးသား ေရာဂါအတြက္ ေဆးကုသစရိတ္ကို အာမခံကုမၸဏီထံမွ အခ်ိန္ကာလ တစ္ခု (ဥပမာ - ၆လ၊ ၁၂ လ) အထိ ေတာင္းခံ၍ မရႏိုင္ေပ။ မိမိဖာသာ အိတ္စိုက္ ကုသရမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းရန္ ျဖစ္သည္။

Fee for service

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ (ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးခန္း၊ ေဆးရံု) တို႔ကို ၀န္ေဆာင္ခေပးပံု စနစ္တစ္မ်ိဳး။ မည္သည့္ ကုသမႈမ်ိဳးဆိုလွ်င္ ၀န္ေဆာင္ခ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ လခစားပံုစံႏွင့္ ကြာျခားသည္။ (စကားခ်ပ္။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အစိုးရေဆးရံုမ်ား၌ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳမ်ားက လူနာ မည္မွ်လာလာ ဒီလစာကိုပဲ ရၾကသည္။ အျပင္ေဆးခန္းမ်ားတြင္မူ လူနာ တစ္ေယာက္ၾကည့္လွ်င္ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။ အေမရိကန္ရွိ Fee for service သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အျပင္ေဆးခန္းမ်ား စရိတ္ေတာင္းခံပံုႏွင့္ ဆင္တူသည္။)

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကုိး။

Lecture notes from the U.S. health care system class

ယခင္ပို႔စ္မ်ား

က်န္းမာေရးအာမခံ-မိတ္ဆက္
က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား

Health insurance in Myanmar

ျမန္မာႏိုင္ငံက က်န္းမာေရးအာမခံ

ျမန္မာ့အာမခံလုပ္ငန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ထားရွိႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေနေၾကာင္း ၁၁-၁၂-၂၀၀၉ ထုတ္ ျမန္မာတိုင္းမ္ သတင္းစာတြင္ ဖတ္ရႈရပါသည္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ခန္႔က က်န္းမာေရးအာမခံကို စမ္းသပ္ခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္မႈ မရရွိခဲ့ပါ။

သတင္းအျပည့္အစံုကို ျမန္မာတိုင္းမ္ ၀က္ဆိုဒ္ တြင္ သြားေရာက္ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

Impotence ဆိုတာ

မိမိသည္ ယခုတေလာ အိပ္မ၀င္စားမေပ်ာ္ျဖစ္ေအာင္ကို ေၾကာက္လန္႔ ေနပါသည္။
မိမိဖါသာလဲေတြးမရ။ ဘာေတြျဖစ္ေနပါလိမ့္။
ငယ္ေလးတုန္းက ေဂြးတန္းလန္း နဲ႔ ေဆာ့တုန္းက သူပုန္ေတြကို ေဘာ္ဖါၾကီးနဲ႔ တဒိန္းဒိန္းနဲ႔ ပစ္ေနတုန္းကလဲ အေဆာ့မပ်က္ခဲ့ (အေမျပန္ေျပာျပတာဘဲ)
ေနာက္တခါ ေဆးရံု၀င္းထဲ ေဗ်ာက္အိုးေတြေဖါက္ ဆရာ၀န္ေဆးေက်ာင္းသားမွ ပစ္ခ်င္တယ္ဆိုျပီး က်ိဳက္ထီးရိုးေတြ တရမ္းရမ္းေခတ္က်ေတာ့လဲ မလန္႔ခဲ့။
တခါ ၀ံၾကီး နဲ႔ ရန္ျဖစ္ရေတာ့လဲ မျဖံဳ ခဲ့။
ကိုယ့္ေသတၱာကိုယ္ဆြဲ တခါမွ မေရာက္ဘူူးေသာ ေတာင္ေပၚျမိဳ ့ ကို တက္လာေတာ့လဲ မတုန္ခဲ့။
ကၽြန္းကေလး၏ ေတာင္ဘက္အစြန္ဆံုး ပင္လယ္ထဲ အေဆာ့လြန္ျပီး ေရထဲေမ်ာေတာ့လဲ သတိကို မထားမိခဲ့။
ခုမွ ဘာေတြ လန္႔ေနရပါလိမ့္။
မျဖစ္ေခ်ဘူး တစ္တီတူး။
သြားေဆးစစ္အံုးမွပါဘဲ။

-------------------------

ဆရာ ကၽြန္ေတာ္ လန္႔လန္႔ေနတယ္ဆရာ

ဟုတ္ျပီ ဆက္ေျပာပါ။ ဘယ္တုန္းက လန္႔ပါသလဲ
လန္႔တာကေတာ့ ၆ပတ္ေလာက္ ရွိပါျပီဆရာ

ခင္ဗ်ား မယုတ္ပတ္နဲ႔ေနာ္
အြန္ ဆရာ 6 weeks ေျပာတာေလ

ေၾသာ္ ေဆာရီး ေဆာရီး
ဒီလိုပါဆရာရယ္။ ကၽြန္ေတာ္ခု အသက္ၾကီးမွ မိန္းမရမွာကို ေၾကာက္ေနပါတယ္။

ဟာ ... ခင္ဗ်ားေၾကာက္တာက အဆန္းဘဲ။ ဘယ္က စလဲ ေျပာပါအံုး။
ဒီလိုပါ ဆရာရယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ လူနာက အသက္ ၆၅ ပါ။ သူ ေနာက္ယူတဲ့ မိန္းမေလးကေလ ၂၆ ဆရာရဲ႕။

အင္း ..
အဲေတာ့ေလ။ သူက ႏွလံုး နဲ႔ ဆီးခ်ိဳ ရွိေတာ့ေလ။ ဟိုဟာက အီၾကာေကြး ျဖစ္ေနတယ္ဆရာ။ အဲမွာ လင္မယား ၂ေယာက္လံုး ကၽြန္ေတာ့ဆီ လာဆူတာေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္လဲ တတ္သမွ် ကုရတာေပါ့ဆရာ။
ပထမ ဆီးခ်ိဳကို ထိန္းၾကည့္တယ္ ... အီၾကာေကြးဘဲ။
ဒါနဲ ့ pump သံုးခိုင္းၾကည့္တယ္ ... အီၾကာေကြးဘဲ။
ထူးပါဘူးဆိုျပီး Viagra ေပးၾကည့္တယ္ ... ... အီၾကာေကြးဘဲ။
ဒါနဲ ့ Cialis softtab

ဟုတ္ပါျပီ။ သေဘာေပါက္ပါျပီ။
အဲနဲ ့ ကၽြန္ေတာ္လဲ နားက ပူလာ။ အန္ကယ္ၾကီးကေတာ္ေတာ္ရယ္ သူ႔ငနဲမေလးက မ်က္ေစာင္း တထိုးထိုးနဲ႔။ အဲနဲ႔
တရက္က်ေတာ့ betablocker ေတြ အကုန္ျဖဳတ္၊ cialis 200mg , caverject double dose and muse တခါတည္း ေပးထည့္လိုက္ေတာ့ ေအာ့ေအာ့ ..

အားးး ေသေရာလား ...
ဟင့္အင္း တန္လန္းၾကီးနဲ ့ CCU ေရာက္သြားေရာ။

အဲေတာ့
ထံုးစံအတိုင္းေပါ့ ဆရာရယ္။ အန္ကယ္ၾကီးက ဘာမွ မေျပာရွာပါဘူး ငနဲ မေလးကသာ သူ တန္းလန္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရသလားဆိုျပီး။

အဲနဲ႔ ခင္ဗ်ားေၾကာက္ေနတာဆိုပါေတာ့။
ဟင့္အင္း ဆရာ အဲကိုေၾကာက္ဘူး။

ဒါဆို ဘာကိုေၾကာက္ေနတာလဲ။
ဟိုေလ ဆရာ အဲ အန္ကယ္ၾကီးကို ၾကည့္ျပီး CCU က နာ့စ္ေလးေတြ စပ္ျဖဲစပ္ျဖဲ ျဖစ္ေနတာၾကည့္ျပီး ငါသာ အဲလို အၾကည့္ခံရင္ဆိုျပီး ေၾကာက္ေနတာပါ ဗ်ာ ...


××× ဘေလာက္ အင္ဒမင္၏ ျဖည့္စြက္ခ်က္ ×××

ခက္ဆစ္။

Viagra, Pump, Cialis, Caverjet, Muse = ပန္းေသ ပန္းညွိဳး ကုသေသာ ေဆး၊ ပစၥည္းမ်ား
Betablocker = ေဆးတစ္မ်ိဳး

The French Health Care System

နိဒန္း

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ကို ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါျပီး ျပည္သူတို႕အတြက္ ၀န္ေဆာင္မႈကို အဆင့္ဆင့္တိုးျမွင့္ကာ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ၎စနစ္၏ အဓိက အားသာခ်က္မွာ တရား၀င္ေနထိုင္သူအားလံုးအတြက္ က်န္းမာေရးအာမခံျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ Universal Health coverage ဟုေခၚေသာ အလံုးစံုုက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ကို အသံုးျပဳပါသည္။ ထိုစနစ္သည္ "က်န္းမာေရးအတြက္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရး" မူကို အေျခခံျပီး လူတိုင္းလူတိုင္းအတြက္ ေရာဂါဘရကင္းေ၀းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ ျပင္သစ္အာမခံစနစ္ကို အဓိကလုပ္ေဆာင္ေပးေနသည္မွာ social security ဟုေခၚေသာ အာမခံအဖဲြ႕အစည္းျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရကလုပ္ကိုင္ေပးျပီး လူဦးေရ၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ၀န္ေဆာင္မႈေပးပါသည္။ က်န္ရိွေနေသးေသာ ၂၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို လူနာတစ္ဦးခ်င္းက်ခံျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ private အာမခံ company မ်ား မွ လည္းေကာင္း က်ခံေပးပါသည္။ အာမခံေၾကးကို ေပးေဆာင္ရာတြင္ ႏွဳန္းထားပံုေသျဖင့္ ေပးေဆာင္ရျပီး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အလုပ္သမားတို႕၏ ထည့္၀င္ေငြမ်ား ႏွင့္ တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြတို႕မွ အဓိက ရရိွပါသည္။ ထို social security စနစ္အတြက္ ျပည္သူတို႕သည္ ၀င္ေငြ၏ ၂၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ထည့္၀င္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထည့္၀င္ရေသာ ပမာဏသည္ တျဖည္းျဖည္းျဖင့္ မ်ားလာပါသည္။

အစိုးရ၏ အခန္းက႑

အစိုးရ၏ တာ၀န္ကား ျပည္သူအားလံုး က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကို ရရိွေရးျဖစ္ပါသည္။ ထည့္၀င္ေသာ အာမခံေၾကးအေပၚမူတည္ျပီး ထိုက္တန္ေသာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကို ရရိွေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ လူနာတို႕၏ အခြင့္အေရး မဆံုးရွဳံးေစေရးႏွင့္ နစ္နာမႈမရိွေစေရးအတြက္လည္း ဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းကာ တည္ျမဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရပါသည္။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ ျပည္သူတို႕၏ လံုျခံဳေရးအတြက္ တာ၀န္ယူရပါသည္။ ဗဟိုအစိုးရမွေန၍ လိုအပ္ေသာ ေဆးရံုႏွင့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းအေရအတြက္ ျပည့္မွီေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးရပါသည္။ လူစြမ္းအား အရင္းအျမစ္မ်ား အျပင္ လိုအပ္သည့္ စက္ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကိုလည္း ေထာက္ပံ့ေပးရပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ားတြင္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားက အာဏာအခ်ိဳ႕ကို ခဲြေ၀ကာ ထမ္းေဆာင္ေပးပါသည္။

ေဆးရံုမ်ား

ေဆးရုံအမ်ိဳးအစား ႏွစ္မ်ိဳးရိွပါသည္။

ျပည္သူပိုင္ေဆးရံုမ်ားသည္ ကုတင္အေရအတြက္ စုစုေပါင္း၏ ၆၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ပိုင္ဆိုင္ျပီး လူနာကုသမႈ၊ သင္ၾကားေရးႏွင့္ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အဓိက လုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ Private ေဆးရံုမ်ားက အက်ိဳးအျမတ္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ၾကျပီး ခဲြစိတ္ကုသမႈမ်ားကို အဓိက လုပ္ေဆာင္ၾကပါသည္။ အစိုးရေဆးရုံမ်ားႏွင့္ Private ေဆးရံုမ်ားအၾကားတြင္ ၀န္ေဆာင္မႈအေရအေသြး ကြာျခားမႈနည္းပါးျပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ လူဦးေရ ၁၀၀၀ ၌ ကုတင္ ၉ လံုးမွ် အခ်ိဳးအစားရိွပါသည္။

က်န္္းမာေရးပညာရွင္မ်ား

က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ဆရာ၀န္မ်ားသည္ private ႏွင့္ public ေဆးရံုႏွစ္ခုလံုးတြင္ လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ ဆရာ၀န္စုစုေပါင္း၏ ၃၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းသည္ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ၾကသည္။ ထိုဆရာ၀န္တို႕သည္ ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းမ်ားျဖစ္ၾကျပီး အစိုးရမွ လစာေပးထားရပါသည္။ သို႕ေသာ္ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ရသည္မွာ ခက္ခဲမွဳမ်ားရိွေသာေၾကာင့္ ၅၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းေသာ ဆရာ၀န္တို႕သည္ private ေဆးရံုမ်ားတြင္သာ အလုပ္လုပ္ၾကသည္။ ဆရာ၀န္မ်ား၏ စမ္းသပ္ခ ႏွင့္ ခဲြစိတ္ခ တို႕ကို ဆရာ၀န္မ်ားသမဂၢ (union) ႏွင့္ အာမခံအဖဲြ႕အစည္းမ်ားျငွိႏွိဳင္းကာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက သတ္မွတ္ေပးပါသည္။ ၉၇ ရာခိုင္ႏွဳန္းေသာ ဆရာ၀န္တို႕သည္ tariff reference ဟုေခၚသည့္ စမ္းသပ္ခသတ္မွတ္သည့္စနစ္ကို လိုက္နာၾကသည္။ ထိုစမ္းသပ္ခမွာ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရိွဆရာ၀န္မ်ား ၏ ညီလာခံမွာ သတ္မွတ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ထိုစနစ္ကို မလိုက္နာပါက ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္သည္ မိမိစမ္းသပ္ခမည္မွ်ယူသည္ကို ၾကိဳတင္၍ လူနာကို အသိေပးရပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ မိမိ၏ ကၽြမ္းက်င္မွဳႏွင့္ ဘဲြ႕အေပၚမူတည္ျပီး စမ္းသပ္ခကို တိုး၍ ယူလို႕ရပါသည္။ ဥပမာ - အထူးကုဆရာ၀န္မ်ား။ လူဦးေရ ၁၀၀၀ တြင္ ဆရာ၀န္ ၃.၃၇ ေယာက္ရိွပါသည္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ စနစ္သစ္တစ္ခုကို ထြင္လိုက္ပါသည္။ စနစ္သစ္အရ လူနာတစ္ေယာက္သည္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပခ်င္ပါက အရင္ဦးစြာ အေထြေထြေရာဂါကုဆရာ၀န္ (GP) ျဖင့္ျပရပါမည္။ အဆိုပါ GP သည္ ေဆးကုသခြင့္လိုင္စင္ ရိွရမည္ျဖစ္ျပီး ျပင္သစ္အာမခံအဖဲြ႕အစည္းတြင္လည္း စာရင္းသြင္းထားသူျဖစ္ရပါမည္။ အကယ္၍ ထိုဆရာ၀န္ မအားပါက သို႕မဟုတ္ မရိွပါက လူနာသည္ အျခားဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ထံတြင္ ေျပာင္းလဲ၍ ျပသပိုင္ခြင့္ရိွသည္။ ထိုသို႕ေျပာင္းလဲသည့္အတြက္ အာမခံေၾကးကို ထိခုိက္မွဳမရိွေခ်။ ေျပာင္းလဲ၍ျပေသာ ဆရာ၀န္သည္လည္း အာမခံစနစ္တြင္ မွတ္ပံုတင္ထားသူျဖစ္ရပါမည္။ GP ဆရာ၀န္မွ လိုအပ္ပါက အထူူးကုထံသို႕ လူနာလဲြေပးရပါမည္။ အထူးကု မွလည္း လိုအပ္ေသာ ကုသမႈျပီးစီးပါက လူနာအား GP ဆရာ၀န္ထံသို႕ ျပန္လည္လႊဲေပးရပါမည္။ အထူးကု မွေန၍ လူနာကို တိုက္ရိုက္ၾကည့္ရွဳခြင့္ မရိွပါေခ်။ သို႕ေသာ္ အခ်ိဳ႕ေသာ အထူးကုမ်ားအား ခၽြင္းခ်က္အေနျဖင့္ လူနာမ်ားအား တုိက္ရိုက္ၾကည့္ရွဳခြင့္ ရိွသည္။ ၎တို႕မွာ OG မ်ား၊ စိတ္ေရာဂါကုဆရာ၀န္မ်ား ႏွင့္ မ်က္စိေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ ထုိအထူးကုဆရာ၀န္တို႕ႏွင့္ ျပသလိုပါက GP ဆရာ၀န္မ်ားထံသြားစရာမလိုေခ်။ တိုက္ရိုက္ျပသခြင့္ ရိွသည္။

လူနာသည္ ေဆးရံု ေဆးခန္းကို သြားေရာက္ျပသပါက အာမခံကဒ္ျပားကို အျမဲတမ္းယူေဆာင္သြားရသည္။ ထိုကဒ္ျပားျဖင့္ ကုသမႈ ကုန္က်စရိတ္မွန္သမွ်ကို မွတ္တမ္းတင္ထားရပါသည္။ အာမခံစနစ္ျဖင့္ ေဆးကုသလိုပါက မိမိမွတ္ပံုတင္ထားရာ ေဒသရိွ အာမခံအဖဲြ႕အစည္းမွ အသိအမွတ္ျပဳေသာ ေဆးရံုေဆးခန္းတြင္သာ ခဲြစိတ္ျခင္း၊ ကုသမႈခံယူျခင္း တို႕ကို ျပဳလုပ္ရပါမည္။ သို႕ေသာ္ ေသာက္ေဆး၀ယ္လိုပါက ျပင္သစ္တစ္ႏိုင္ငံလံုးတြင္ ၀ယ္ခြင့္ ရိွပါသည္။ အာမခံေငြေၾကးျပန္လည္ေပးေခ်မွဳ (reimbursement) သည္ အၾကီးစားခဲြစိတ္မႈမ်ား၏ ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္း၊ အေသးစားခဲြစိတ္မွဳမ်ား၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကေလးေမြးျခင္းအတြက္ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း၊ ႏွင့္ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္းတို႕အတြက္ ၇၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း တို႕အတြက္ ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။ က်န္ရိွေနေသးသည့္ ရာႏွဳန္းအနည္းငယ္ေသာ ကုသမွဳမ်ားအတြက္ လူနာမ်ားမွ အလံုးစံု ကုန္က်ခံရပါသည္။ ေဆး၀ါးမ်ားအတြက္ မူ အမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္ျပီး ၁၆ မွ ၆၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။

တခ်ိဳ႕ေသာ ေ၀ဒနာသည္မ်ားအတြက္ အာမခံစနစ္က ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။ ၎တို႕မွာ အေရးေပၚလူနာမ်ားႏွင့္ ဆီးခ်ိဳ ကင္ဆာ အစရိွသည့္ နာတာရွည္ေ၀ဒနာသည္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ အဆိုပါလူနာမ်ားသည္ ေရရွည္ကုသမႈခံယူရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေဆးရံုတြင္ ရက္ ၃၀ အထက္ေနသည့္တိုင္ အာမခံစနစ္က ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။

ျပင္သစ္ျပည္တြင္ Minimum revenue of introduction ဟုေခၚေသာ ၀င္ေငြနည္းပါးသူမ်ားကို အာမခံကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးသည့္ စနစ္တစ္ခုရိွပါသည္။ ထိုစနစ္တြင္ အက်ံဳး၀င္ေစရန္အတြက္ လိုအပ္သည့္ အခ်က္ အမ်ားအျပားရိွေသာ္လည္း အဓိကအခ်က္မွာ တရား၀င္ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္ျဖစ္ျပီး သတ္မွတ္ထားေသာ ၀င္ေငြပမာဏထက္ ေလ်ာ့နည္းသူျဖစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ အာမခံေၾကးကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳထားျပီး ေနမေကာင္းပါက ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း ေထာက္ပံေၾကးရရိွမည္ျဖစ္သည္။

Complementary insurance ( ျဖည့္စြက္အာမခံစနစ္)

ျပင္သစ္ျပည္တြင္ က်န္းမာေရး စရိတ္စက တို႕ၾကီးျမင့္လာမွဳေၾကာင့္ အစိုးရသည္ အာမခံေထာက္ပံ့ေပးေသာ ပမာဏကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕ ၾကိဳးစားလာသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ အစိုးရ၏ က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္အျပင္ ျဖည့္စြက္ အာမခံဟုေခၚေသာ စနစ္တစ္ခုျဖင့္ပါ အာမခံထားလာၾကသည္။ ၎စနစ္သည္ အစိုးရအာမခံစနစ္မွ မေထာက္ပံ့ေပးေသာ ကုသမႈမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးမည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတို႕သည္ မိမိ၏ ၀င္ေငြ၊ ေရာဂါရာဇ၀င္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေနတို႕အေပၚမူတည္ျပီး သင့္ေတာ္ရာ package ကို ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရိွပါသည္။

နိဂံုး

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ ပ်မ္းမွ်သက္တမ္း ၈၀ ႏွစ္ ရိွပါသည္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရးစနစ္သည္ ထိန္းသိမ္းခ ၾကီးမားေသာ္လည္း ကမာၻေပၚတြင္ အေကာင္းဆံုး က်န္းမာေရးစနစ္မ်ားထဲတြင္ တစ္ခုအေနျဖင့္ ပါ၀င္ပါသည္။ လူနာမ်ားအတြက္ ေကာ ဆရာ၀န္မ်ားအတြက္ပါ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားျပားေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။

Ref: www.medicalnewstoday.com/articles/9994.php

Terminologies in health insurance

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွင္းလင္းထားမွ က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံကြဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကို ေျပာတဲ့အခါက်ရင္ အဆင္ေျပပါမယ္။ ၀ီကီမွာ ေရးသားထားတဲ့ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကို အဓိကထား ဘာသာျပန္ၿပီး ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ထားရတာလဲ၊ ဘယ္လို သတိထားစရာေတြရွိလဲ ဆိုတာကို စာေရးသူရဲ႕ ေလ့လာမႈနဲ႔ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားအရ ျဖည့္စြက္ ေျပာသြားပါမယ္။ အသံုးအႏႈန္းအမ်ားစုဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ က်င့္သံုးေနတဲ့ က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္နဲ႔ သက္ဆိုင္တာေတြျဖစ္လို႔ အျခားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက က်န္းမာေရးအာမခံ အသံုးအႏႈန္းမ်ားနဲ႔ အဓိပၸါယ္ ကြဲလြဲေကာင္း ကြဲလြဲႏိုင္တာကို သတိခ်ပ္ပါ။

Insured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ။

Insurer

အဓိပၸါယ္

အာမခံသူ။ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ။

Health care provider

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူ။ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း အစရွိသည္။

Health insurance policy

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ စာခ်ဳပ္။ က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ ႏွင့္ အာမခံ ကုမၸဏီအၾကား ထားရွိေသာ ပဋိညာဥ္။ မည္သူက မည္သည့္ တာ၀န္ရွိသည္ မည္သည့္ကိစၥအတြက္ မည္မွ် ေငြအကုန္အက်ခံမည္ စသည္ျဖင့္ အေသးစိတ္ ေရးသားထားေသာ စာခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ေနာင္တြင္ အျငင္းပြားမႈမ်ား ျဖစ္လာပါက ဤစာခ်ဳပ္က သက္ေသ အေထာက္အထား ျဖစ္ေပမည္။

Premium

အဓိပၸါယ္

အာမခံေၾကး။ အာမခံ ထားသူက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ ေပးသြင္းရေငြ။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ဤအာမခံေၾကးမ်ားကို စုေပါင္းၿပီး ေနမေကာင္းသူမ်ားကို ေဆးကုသစရိတ္ ျပန္လည္ထုတ္ေပးသည္။ အာမခံေၾကး ေကာက္ခံျခင္း၊ ေဆးကုသစရိတ္ စိစစ္ ထုတ္ေပးျခင္း၊ ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း တို႔အတြက္ အာမခံကုမၸဏီက ၀န္ေဆာင္ခ ရေလသည္။ အာမခံကုမၸဏီက အစိုးရ သို႔မဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ပါက ရရွိလာေသာ ၀န္ေဆာင္ခမ်ားသည္ လုပ္ငန္း လည္ပတ္ရန္ႏွင့္ တိုးခ်ဲ႕ရန္အတြက္ အသံုးျပဳသြားမည္ ျဖစ္ၿပီး ပုဂၢလိက အာမခံကုမၸဏီ ျဖစ္ပါက ကုမၸဏီ၏ အစုရွယ္ယာ၀င္မ်ားကို အျမတ္ေငြ ခြဲေ၀ေပးသြားမည္ ျဖစ္သည္။

Deductible

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူက ကနဦး စိုက္ထုတ္ရမည့္ ေငြပမာဏ။ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာပါက ေဆးကုသစရိတ္ ရွိလာပါမယ္။ ဒီစရိတ္ေတြကို အာမခံကုမၸဏီက ေငြခ်က္ခ်င္း ထုတ္မေပးေသးပါ။ အာမခံကုမၸဏီနဲ႔ အာမခံထားသူ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ သေဘာတူညီထားတဲ့ ေငြပမာဏ အထိကို အာမခံ ထားသူကေပးရပါမည္။ ဥပမာ - deductible က ေဒၚလာ ၅၀၀ ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသစရိတ္ ကုန္က်ေငြက ေဒၚလာ ၁၅၀၀ ဆိုပါက အာမခံထားသူ က ၅၀၀ ေပးရၿပီး အာမခံကုမၸဏီက ၁၀၀၀ ေပးပါမည္။ Deductible ကို အခ်ိန္ကာလ တစ္ႏွစ္အတြင္း ပမာဏ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုအခ်ိန္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္သြားပါက deductible ပမာဏမွာ တစ္က ျပန္စပါမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ တစ္ဦးအေနျဖင့္ အမွန္တကယ္ လိုအပ္မွသာ ေဆးရံုေဆးခန္းသို႔ သြားေစရန္အတြက္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ မသတ္မွတ္ထားပါက အာမခံကုမၸဏီက ေငြျပန္ေပးမွာပဲ ဆိုၿပီး အနည္းငယ္ ေနထိုင္မေကာင္းဟု ထင္သည္ႏွင့္ ထစ္ခနဲဆို ေဆးရံုေဆးခန္း သြားျပတာမ်ိဳး ျပဳလုပ္လာႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္သူ အေရအတြက္ မ်ားလာလွ်င္ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးကုသစရိတ္ စိုက္ထုတ္ရေငြ ပမာဏ မ်ားလာၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာမခံထားသူမ်ား၏ လစဥ္ေပးသြင္းေနရေသာ အာမခံေၾကး ျမင့္တက္လာမႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္။

သတိျပဳရန္

ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္ပါက က်န္းမာေရးအာမခံ ရွိေနေသာ္ညား deductible ေငြပမာဏကို မေပးႏိုင္သည့္ အတြက္ ေဆးသြားမကုျခင္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း အေရာက္ ေနာက္က်ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္။

Co-payment

အဓိပၸါယ္

စရိတ္မွ်ေပး။ စမ္းသပ္ခ နဲ႔ ေဆးဖိုး ကုန္က်စရိတ္ေတြ အတြက္ အာမခံထားသူက ဘယ္ေလာက္ အာမခံ ကုမၸဏီက ဘယ္ေလာက္ ေပးရမယ္ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ (၁) - စမ္းသပ္ခအတြက္ co-payment က ေဒၚလာ ၄၀ ႏွင့္ ဆရာ၀န္က စမ္းသပ္ခ ေဒၚလာ ၁၂၀ ေတာင္းသည္ ဆိုပါက အာမခံထားသူက ေဒၚလာ ၄၀ ေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး အာမခံ ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၈၀ ေပးမည္။ ဥပမာ (၂) - ေဆးဖိုးအတြက္ co-payment က ၁၀ ေဒၚလာ ျဖစ္ၿပီး ေဆးဖိုးစုစုေပါင္းက ေဒၚလာ ၂၀၀ က်သည္ဆိုပါက အာမခံထားသူက ၁၀ ေဒၚလာ ေပးရၿပီး အာမခံကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၁၉၀ ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

Deductible ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူသည္။

Coinsurance

အဓိပၸါယ္

စရိတ္မွ်ေပး မူကြဲ။ ဒီနည္းမွာေတာ့ အာမခံထားသူနဲ႔ အာမခံကုမၸဏီတို႔ အသီးသီး ေပးရမယ့္ ေငြပမာဏကို ရာခိုင္ႏႈန္း သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဥပမာ - coinsurance ရာခိုင္ႏႈန္းက ၂၀/၈၀ ဆိုလွ်င္ ေဆးကုသစရိတ္ ကုန္က်ေငြ၏ ၂၀% ကို အာမခံထားသူက ေပးရၿပီး ၈၀% ကို အာမခံကုမၸဏီက ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

Deductible ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူသည္။

Exclusions

အဓိပၸါယ္

ခြ်င္းခ်က္မ်ား။ က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုေသာ္လည္း ရွိရွိသမွ် ၉၆ ပါး ေရာဂါ အားလံုး အက်ံဳး၀င္ခ်င္မွ အက်ံဳး၀င္မည္။ မည္သည့္ေရာဂါမ်ား သို႔မဟုတ္ ကုသမႈမ်ား အက်ံဳးမ၀င္ပါ ဆိုသည္ကို အာမခံစာခ်ဳပ္တြင္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ plastic surgery (မ်က္ႏွာ ခြဲစိတ္ အလွျပင္ျခင္း) ကို exclusion ထဲ ထည့္ထားပါက ၄င္းကုသမႈအတြက္ အာမခံထားသူက ၁၀၀% ေပးရေပမည္။ အာမခံကုမၸဏီက လံုး၀ ေပးမည္ မဟုတ္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားေသာ ကုသမႈမ်ားအပ အျခားေသာ ကုသမႈမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ထားျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရးစရိတ္ ႏွင့္ အာမခံေၾကးတို႔ကို ထိန္းထားႏိုင္သည္္။

Coverage limits

အဓိပၸါယ္

အာမခံကုမၸဏီက အမ်ားဆံုး ေငြမည္မွ်အထိ ေပးမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။ ဥပမာ - coverage limit က ေဒၚလာ ၁ သိန္းခြဲ ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသစရိတ္က ေဒၚလာ ၂ သိန္း ကုန္က်ေနပါက အာမခံ ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၁ သိန္းခြဲ ေပးၿပီး က်န္ေငြ ေဒၚလာ ၅ ေသာင္းကို အာမခံထားသူက ေပးရမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ ကုမၸဏီ တစ္ခု သို႔မဟုတ္ အစိုးရ တစ္ရပ္ အေနျဖင့္ လူနာတစ္ဦးအတြက္ “ေငြမည္မွ်ကုန္ကုန္” ဟု မိုးမဆံုး ေျမမဆံုး အတိုင္းအဆမရွိ အကုန္အက်မခံႏိုင္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ေတြ႔က်ေသာ အမ်ားဆံုး ေပးမည့္ ေငြပမာဏကို သတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။

Out-of-pocket maximums

အဓိပၸါယ္

အာမခံထားသူက အမ်ားဆံုး ေငြမည္မွ်အထိ ေပးရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။ (coverage limit ႏွင့္ တူသည္။ သို႔ရာတြင္ out-of-pocket maximum က အာမခံထားသူ အတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။) ဥပမာ - out-of-pocket maximum က ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ျဖစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း ေဆးကုသစရိတ္ စုစုေပါင္းက ေဒၚလာ ၉ ေထာင္ ဆိုပါက အာမခံထားသူက ေဒၚလာ ၂ ေထာင္ အထိ ေပးရၿပီး က်န္စရိတ္ ေဒၚလာ ၇ ေထာင္ကို အာမခံကုမၸဏီက ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ေၾကာင့္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ ဘ၀ပ်က္သြားသည္မ်ိဳး ေဒ၀ါလီ ခံလိုက္ရတာမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ အကာအကြယ္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။

In-network provider

အဓိပၸါယ္

အာမခံကုမၸဏီႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူ (နက္၀ပ္ ဆရာ၀န္)။ အခ်ိဳ႕ က်န္းမာေရးအာမခံမ်ားတြင္ အာမခံကုမၸဏီႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည့္ နက္၀ပ္ဆရာ၀န္ ႏွင့္သာ ျပသခြင့္ရွိသည္။ အျခား ဆရာ၀န္ ႏွင့္ ျပသပါက မိမိဖာသာ အစအဆံုး အကုန္အက်ခံရသည္။ အခ်ိဳ႕အာမခံကမူ နက္၀ပ္ထဲက မဟုတ္ေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပလွ်င္ လူနာက စိုက္ေပးရသည့္ ေငြပမာဏ ပိုမ်ားသည္။ ဤသည္ကို coinsurance ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားတတ္သည္။ ဥပမာ - နက္၀ပ္ဆရာ၀န္ ႏွင့္ ျပလွ်င္ coinsurance က ၂၀/၈၀ ျဖစ္ၿပီး နက္၀ပ္ထဲက မဟုတ္ေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပလွ်င္ coinsurance က ၅၀/၅၀ ျဖစ္မည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

Capitation

အာမခံကုမၸဏီက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ (ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း) ကို လူနာတစ္ေယာက္လွ်င္ ေငြမည္မွ် ေပးမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။

Prior authorization

အဓိပၸါယ္

ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေစ်းႀကီးသည့္ ကုသမႈမ်ား (ဥပမာ - magnetic resonance imaging သံလိုက္ဓာတ္မွန္) မျပဳလုပ္မီ အာမခံကုမၸဏီကို ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔မွသာ အဆိုပါ ကုသမႈအတြက္ အာမခံကုမၸဏီက ေငြေပးေခ်လိမ့္မည္။ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ မေတာင္းပါက သို႔မဟုတ္ အာမခံကုမၸဏီက ခြင့္မျပဳဟုေျပာပါက အဆိုပါ ကုသမႈအတြက္ စရိတ္ကို အာမခံထားသူက အိတ္စိုက္ေပးရေပမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

Risk

အဓိပၸါယ္

Risk ကို Juan က “ေရာဂါရႏိုင္ေခ်” ဟု ဘာသာျပန္သည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး က်ား၊မ၊ အသက္အရြယ္၊ အေနအထိုင္ေပၚမူတည္၍ ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မတူေပ။ အခ်ိဳ႕က ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မ်ားၿပီး အခ်ိဳ႕က နည္းသည္။

Risk distribution

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ၏ အႏွစ္သာရပင္ျဖစ္သည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မတူညီၾကေသာ္လည္း လူအားလံုး စုေပါင္း၍ ေငြေၾကး သာတူညီမွ် ထည့္၀င္ျခင္းျဖင့္ ေနမေကာင္းသူမ်ား ေဆးကုသစရိတ္ မေထာင္းေစရန္ အကာအကြယ္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရလွ်င္ ေရာဂါရႏိုင္ေခ် တန္းညွိေပးလိုက္ျခင္းပင္။

Moral hazard

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရး အာမခံစနစ္ မရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္ လူနာက ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကို ကုန္က်စရိတ္ တိုက္ရိုက္ ေပးေခ်ရေသာ္လည္း က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္တြင္ သာမာန္အားျဖင့္ အာမခံကုမၸဏီက ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကုိ ကုန္က်ေငြ တိုက္ရိုက္ ေပးေခ်ေလသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အာမခံကုမၸဏီက လူနာကို ေက်ာ္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူကို တိုက္ရိုက္ ေငြေပးေခ်ျခင္းကို တတိယလူက ေငြေပးေခ်ျခင္း (Third party payer system) ဟု ေခၚဆိုသည္။ မိမိကိုယ္တိုင္ ေငြမေပးေခ်ရျခင္းေၾကာင့္၄င္း အာမခံေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ မိမိ၏ ရပိုင္ခြင့္ဟု ယူဆေသာေၾကာင့္၄င္း အာမခံထားသူက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မ်ားကို မၾကာခဏ သြားေရာက္ၿပီး ကုသခံျခင္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။ မိမိဖာသာ ေငြေပးေခ်ရမည္ဆိုလွ်င္ ထိုကဲ့သို႔ အႀကိမ္ေရ မ်ားမ်ား သြားေရာက္ အကုသခံခ်င္မွ ခံေပမည္။ ဤကဲ့သို႔ ပံုမွန္အေနအထားထက္ ပို၍ ေဆးကုသခံယူျခင္းကို moral hazard ဟု ေခၚသည္။

သတိျပဳရန္

က်န္းမာေရး အာမခံထားသူ အေတာ္မ်ားမ်ားက Moral hazard ကို က်င့္သံုးေနလွ်င္ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္ တက္လာၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာမခံေၾကး တက္လာႏိုင္သည္။

Adverse selection

အဓိပၸါယ္

လူတစ္ဦးသည္ မိမိ၏ က်န္းမာေရး ဆိုးလာစရာ ရွိသည္ဟု သံသယ ရွိေသာ အခါမွ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္ျခင္းမ်ိဳးကို ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ - ေဆးလိပ္ေသာက္သူသည္ မေသာက္သူထက္ က်န္းမာေရး ပိုၿပီး ဆိုးႏိုင္သည္။ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးလိပ္ေသာက္ေသာက္ မေသာက္ေသာက္ အာမခံေၾကးကို အတူတူ ေတာင္းလွ်င္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားက မေသာက္သူမ်ားထက္ က်န္းမာေရးအာမခံ ပိုၿပီး ၀ယ္လာၾကစရာရွိသည္။ တဖန္ ထိုေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားကပင္ ပိုၿပီး ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္ၾကသျဖင့္ အာမခံကုမၸဏီ အေနျဖင့္ အာမခံေၾကးရသည္ႏွင့္ မကာမိေအာင္ ေဆးကုသစရိတ္ ျပန္ထုတ္ေပးရဖြယ္ရွိသည္။

သတိျပဳရန္

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္ မွာတုန္းက “လူတိုင္း” ဆိုသည့္ စကားလံုးကို စာလံုးနက္ (Bold type) ျဖင့္ ျပထားခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ က်န္းမာေရးအာမခံသည္ လူတိုင္း ၀ယ္မွသာ ေကာင္းမြန္ေသာ စနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေပမည္။ ေနမေကာင္းသူမ်ားကသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္ၿပီး က်န္းမာေရး ေဒါင္ေဒါင္မည္ေနသူမ်ားက မ၀ယ္လွ်င္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေစ်းကြက္ ပ်က္သြားႏိုင္သည္။ Death spiral တြင္ အေသးစိတ္ ဆက္ဖတ္ပါ။

Death spiral

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ၏ ေန၀င္ခ်ိန္။ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္သူ သို႔မဟုတ္ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာစရာရွိသည္ဟု မိမိကိုယ္မိမိ သိေနသူမ်ားကသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္လွ်င္ အာမခံကုမၸဏီ အေနျဖင့္ တြက္ေခ်မကိုက္ေတာ့။ အာမခံေၾကး ပိုေတာင္းေတာ့မည္။ အာမခံေၾကး ေစ်းတက္လာေသာေၾကာင့္ ေရာဂါႀကီးႀကီးမားမား ရွိသူမ်ားေလာက္သာ အာမခံ၀ယ္ေတာ့မည္။ ထိုအခါ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးကုသစရိတ္ ပိုၿပီးမ်ားမ်ား ထုတ္ေပးရဦးမည္။ အာမခံေၾကး ထပ္တက္လာမည္။ ထိုသို႔ သံသရာလည္ၿပီး အာမခံကုမၸဏီ ျပဳတ္သြားေပမည္။

က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံကြဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။

စာရႈသူမ်ားသို႔ ပန္ၾကားခ်က္။ ။ ပိုမိုသင့္ေလ်ာ္ေသာ ဘာသာျပန္ စကားလံုးမ်ား အႀကံေပးလိုပါက မွတ္ခ်က္တြင္ ေရးသားသြားေစလိုပါသည္။

၀န္ခံခ်က္။ ။ စာေရးသူသည္ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ မပိုင္ပါ။ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ အစုရွယ္ယာလည္း ၀ယ္မထားပါ။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

Lecture notes from the U.S. health care system class
http://en.wikipedia.org/wiki/Health_insurance
http://en.wikipedia.org/wiki/Moral_hazard
http://en.wikipedia.org/wiki/Adverse_selection
http://www.hiriautatpa.com/2008/08/12/life-cycle-7/

ယခင္ပို႔စ္

က်န္းမာေရးအာမခံ-မိတ္ဆက္

Iraq and depleted uranium shells

Baghdad တြင္ ေသနတ္သံမ်ား တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့နည္းလာျပီး လွဳပ္လီလွဳပ္လဲ့ ယာယီတည္ျငိမ္မႈကေလးက စိုးမိုးလာပါသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ လက္နက္ ခဲယမ္းတို႕ထက္ ပိုျပီးလ်ိဳ႕၀ွက္ေသာ ရန္သူသည္ Iraq ႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဒုကၡေပးအံုးမည္ျဖစ္သည္။

Iraq တြင္ စစ္မျဖစ္မီကထက္ ကင္ဆာေ၀ဒနာသည္မ်ား၊ ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ကေလးငယ္မ်ား ႏွင့္ အျခားေသာ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ပိုမိုမ်ားျပားလာသည္ဟု အာဏာပိုင္တို႕ကဆိုသည္။ စစ္ပဲြအတြင္း သံုးခဲ့ေသာ လက္နက္တို႕၏ ပတ္၀န္းက်င္ကို ညစ္ညမ္းေစမႈမ်ား (contamination) ႏွင့္ စစ္ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ သတိမထားမိခဲ့ေသာ ေလထုႏွင့္ ေရထု ညစ္ညမ္းမႈမ်ား (pollution) ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု လူအမ်ားကေတာ့ ယူဆၾကပါသည္။

"၂၀၀၃ ခုႏွစ္ စစ္ပဲြမတိုင္မီတုန္းက တစ္ခါမွ မျမင္ဘူးတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါအသစ္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ႕ျမင္ေနရပါတယ္။ အသားမွျဖစ္ေသာကင္ဆာ (fibrous cancer) ႏွင့္ အရိုးကင္ဆာတို႕ဟာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္မႈက ေနျဖစ္လာတဲ့ ကင္ဆာေတြျဖစ္ၾကပါတယ္" လို႕ Basra ျမိဳ႕ မွာ ရိွတဲ့ ကင္ဆာအထူးကု ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္က ေျပာပါတယ္။

Iraq အေနာက္ပိုင္းရိွ Falluja ျမိဳ႕သည္ American နဲ႕ Iraq စစ္သားေတြ၏ အျပင္းအထန္ဆံုးတိုက္ပဲြမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ ထိုျမိဳ႕တြင္ ကေလးအေသေမြးမႈမ်ား၊ ကိုယ္လက္အဂႍါမစံုေသာ ကေလးေမြးျခင္းမ်ား တဟုန္ထိုး မ်ားျပားလာေသာေၾကာင့္ ဆရာ၀န္တို႕ စိတ္ပူေနၾကသည္။

မဟာမိတ္တို႕သည္ Uranium ကုန္ခမ္းသြားေသာ က်ည္ဆန္တို႕ကို ၁၉၉၁ Kuwait စစ္ပဲြ ႏွင့္ ၂၀၀၃ Iraq စစ္ပဲြတို႕တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ က်ည္ဆန္မ်ား အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ Iraq ရိွ က်န္းမာေရးျပႆနာတို႕ကို ဆက္စပ္ျပရန္ကား တကယ္တမ္းေတာ့ မလြယ္ကူေခ်။

Iraq ရိွ က်န္းမာေရး အေဆာက္အအံုတို႕မွာ အနည္းငယ္မွ်သာရိွျပီး စစ္ပဲြ စတင္သည့္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၉ အထိ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စာရင္းဇယားမ်ားကို အတိအက်ေကာက္ယူထားရန္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။

အထူးသျဖင့္ Basra ျမိဳ႕တြင္ စစ္၏ ဖ်က္ဆီးမႈမ်ား၊စက္ရံုအလုပ္ရံု ႏွင့္ လယ္ယာစိုက္ခင္းတို႕မွထြက္ေသာ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈမ်ားေၾကာင့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ ကင္ဆာေရာဂါတို႕၏ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းရင္းကို ရွာရန္ ခက္ခဲလွပါသည္။

ျပည္သူတို႕သည္ အဆိုပါႏွစ္မ်ားအတြင္း စစ္ပဲြ၏ အၾကြင္းအက်န္ သံတိုသံစမ်ား အၾကားတြင္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရျပီး ၎တို႕မွ ထြက္ေသာ ဖုန္မ်ား၊ အမွဳန္႕မ်ားသည္ လူတို႕၏ အိမ္မ်ား အစားအေသာက္မ်ားႏွင့္ အသက္ရွဳလမ္းေၾကာင္းမ်ားအတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႕လ်က္ရိွပါသည္။

Basra ျမိဳ႕တြင္ စတုရန္းကီလိုမီတာ ၂၀၀ ခန္႕ေသာေျမသည္ စစ္ပဲြအၾကြင္းအက်န္ သံတိုသံစမ်ားျဖင့္ ျပည့္ေနျပီး အဆိုပါအၾကြင္းအက်န္တို႕သည္ Uranium ဓာတ္မ်ား ပါ၀င္ပါသည္။ Basra ျမိဳ႕တြင္ ကင္ဆာေၾကာင့္ ကေလးမ်ားေသႏွဳန္းသည္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ထက္စာလွ်င္ ၆၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းမွ် ျမင့္တက္လာပါသည္။

Depleted Uranium သည္ သိပ္သည္းသည့္ သတၱဳတစ္မ်ိဳးျဖစ္ျပီး Tank စသည့္ သံခ်ပ္ကာ ယာဥ္တို႕ကို ထိုးေဖာက္ႏိုင္ရန္အတြက္ က်ည္ဆန္တြင္ သုတ္လိမ္း၍ သံုးပါသည္။ British ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးကေတာ့ uranium က်ည္ဆန္မ်ား အသံုးျပဳျခင္း နဲ႕ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ျခင္းသည္ ဆက္စပ္မႈမရိွဟု ဆိုပါသည္။

ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပဲြတုန္းက Basra ျမိဳ႕ တိုက္ပဲြတြင္ depleted uranium ပါ၀င္သည့္ က်ည္ဆန္မ်ားကို အသံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ သို႕ေသာ္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ Falluja တိုက္ပဲြတြင္ American စစ္တပ္သည္ အဆိုပါ က်ည္ဆန္တို႕ကို သံုးခဲ့ မသံုးခဲ့ကို American စစ္တပ္မွ လဲြ၍ မည္သူမွ် ေသခ်ာ မသိေခ်။ တရား၀င္ေၾကျငာထားသည္ကား white phosphorus ပါ၀င္သည့္ က်ည္မ်ားကို ေတာ့ သံုးခဲ့ေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။ ၎က်ည္ဆန္သည္ ညဘက္တြင္ က်ည္လမ္းေၾကာင္းကို ေကာင္းစြာျမင္ႏိုင္ရန္ျဖစ္ျပီး က်ည္ဆန္ထိမွန္ပါက အသားကို မီးစဲြေလာင္ႏိုင္သည္။ သို႕ေသာ္ phosphorus သည္ carcinogen မဟုတ္ပါ။

၂၀၀၉ ခုႏွစ္္ Falluja တြင္ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားႏွင့္ အာရံုေၾကာ အားနည္းေသာ ေ၀ဒနာရွင္ ကေလးငယ္မ်ား ေမြးဖြားႏွဳန္းသည္ ေထာင္တက္လ်က္ရိွပါသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ အဆိုပါ ျဖစ္ရပ္ႏွင့္ က်ည္ဆန္မ်ားအၾကား ဆက္စပ္မႈကို ရွာေဖြရန္ ေကာ္မတီ တစ္ရပ္ကို ဖဲြ႕စည္းကာ စံုစမ္းလ်က္ရိွပါသည္။

Ref:

http://www.medscape.com/viewarticle/713235sssdmh=dm1.563865&src=nldne&uac=140996MN

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္မွ ဖတ္ပါ (၂)

ေယာက္်ားတခ်ိဳ႕ကို အင္မတန္ စိတ္ဒုကၡေပးတဲ့ သုတ္လႊတ္ျမန္ျခင္း အေၾကာင္းကေလး ေရးပါရေစ။ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ျပည့္မွဖတ္ပါ (၁)ကို ေရးျပီး၊ ဒီၾကားထဲ တျခားအေၾကာင္းေတြ ေရးခဲ့ပါတယ္။ (၂)ကို ဆက္ေရးရင္၊ ဒီေရာဂါ အထူးကု ထင္မွာစိုးလို႔ပါ။ မဟုတ္ရင္ေတာင္ အထူး စိတ္ဝင္စားသူလို႔ ျမင္ႏိုင္တယ္ေလ။

“စိတ္ဝင္စားသူ” ဆိုတာေလး ခ်ဲ႕ေျပာရရင္ ဖို-မ ဆက္ဆံေရးကို စိတ္မဝင္စားပါဘူးလို႔ ေျပာလိုက္တာဟာ ဖံုးကြယ္ ေျပာတာပါ။ ဒီကိစၥမ်ိဳးက လူပ်ိဳေပါက္ မေရာက္ေသးတဲ့ အရြယ္ကစျပီး၊ ေသြးဆံုးခ်ိန္လို႔ ေျပာေလ့ရွိတဲ့ အသက္ ေက်ာ္တာေတာင္ စိတ္ထဲမယ္ ရွိေနတာမ်ိဳးပါ။ စိတ္ရွိတိုင္း ထုတ္ေျပာခ်င္မွ ေျပာမယ္။ ကာယကံ ေျမာက္လဲ လုပ္ခ်င္မွ လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ လိမ္မာရင္ လိမ္မာသေလာက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ရွိၾကရတယ္ မဟုတ္လား။

ဆန္႔က်င္ဖက္လိင္ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ဟာ ဆြဲေဆာင္စြမ္းအား အင္မတန္ ၾကီးမားလွတာပါ။ ဇတ္ေတာ္ တခုထဲမယ္ “ဆိတ္ကြယ္ရာဆိုရင္ မေအမွန္း၊ သားမွန္း မသိရင္၊ ေဖါက္ျပန္ခ်စ္စိတ္ ဝင္တတ္ေၾကာင္း” မိခင္ျဖစ္သူက သားကို ပညာေပးဘူးတယ္။ ဆန္႔က်င္ဖက္လိင္လို႔ ေျပာတာလဲ သိပ္ မတိက်ေသးျပန္ဘူး။ လိင္တူခ်င္း စိတ္ဝင္စားမႈ ဆိုတာလဲ ရွိတာကိုး။ မေန႔တေန႔ကေတာင္ Gay တေယာက္ကို Bishop ခန္႔လို႔ စကားေတြ မ်ားေနၾကတယ္ေလ။

အသက္အရြယ္ၾကီးသူမ်ား ဆိုပါေတာ့။ “ဖြဲတဆုပ္ ႏိုင္ေသးရင္ေတာင္မွ ဒီစိတ္က ရွိေနေသးတယ္။” လို႔ ေျပာၾကတယ္။ တခ်ိန္က လူၾကီးတဦး၊ အသက္လဲၾကီးတယ္၊ ရာထူးလဲၾကီးတယ္။ နယ္ကို တိုင္းခန္း လွည့္လည္တယ္ဆိုရင္ (တိုင္းမွဴး အစစ္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။) (ဗီဒီယို) ေခတ္ေကာင္းခ်ိန္ကေပါ့။ ညမအိပ္ခင္ ဗိုလ္တဲေပၚမွာ ဒီဇာတ္ကားမ်ိဳးကို တင္ဆက္ ေပးရတယ္။ ေဆးပညာအရ (ေနာ္မယ္လ္)ပါဘဲ။ လူမႈေရး အရေတာ့ ေနရာအေရြး မွားတယ္။

“ဆြဲေဆာင္ႏိုင္စြမ္း” ဆိုတာ လိင္ဆိုင္ရာေဟာ္မုန္း Sex hormones ေတြေၾကာင့္ပါ။ Estrogen နဲ႔ Androgen ေတြက မ်ိဳးပြါးျခင္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အဂၤါေတြ ၾကီးထြားလာေအာင္၊ အလုပ္လုပ္လာၾကေအာင္အျပင္ အမူအယာေတြပါ အံဝင္ဂြင္က် ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးၾကတယ္။ လိင္တူစိတ္ဝင္စားသူမ်ား ျဖစ္ရတာကလည္း ဒီေဟာ္မုန္းမ်ား တန္ခိုးပါဘဲ။ က်ားက်ား မမ၊ ဒီအမ်ိဳးတူ ေဟာ္မုန္းေတြရွိတယ္။ အနည္းနဲ႔ အမ်ားေတာ့ ကြာတယ္။ ေယာက္်ား တေယာက္က တေန႔ကို Testosterone ၆-၈ မီလီဂရမ္ ထုတ္ရင္ မိန္းမ တေယာက္က ဝ႕၅ မီလီဂရမ္သာ ထုတ္တယ္။ မိန္းမေဟာ္မုန္းဆိုတာလဲ ေယာက္်ားေတြမွာလဲ ရွိလို႔ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္ရင္၊ အေတာင္ ၂ဝ ဝတ္မ်ားလဲ ရင္သား ထြက္လာၾကတာ ဒါ့ေၾကာင့္။ အခ်ိဳးအဆ ေျပာင္းသြားလို႔ပါ။

“ေျခဆင္း” ေလးျပီးေတာ့ ေရးမဲ့အေၾကာင္း ဆက္ပါမယ္။ လိင္ျပႆနာေတြထဲမွာ အေတြ႔ရဆံုးကေတာ့ လိင္ဆႏၵ ျပည့္ဝျခင္းဆိုတဲ့ Orgasm ဟာ အမ်ိဳးသားေတြမွာ အခ်ိန္ေစာျပီး ျဖစ္တာနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အျဖစ္နည္းတာပါ။ Orgasm စကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ မွန္ကေတာ့ ရုပ္ (အဂၤါအစိတ္အပိုင္း ရင့္ထြား ျပည့္စံုျခင္း၊) နဲ႔ စိတ္ (လိုအင္ဆႏၵ ျပည့္ဝျခင္း) လို႔ ႏွစ္မ်ိဳးပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ Orgasm အျဖစ္နည္းတာနဲ႔ အသက္ရွည္မႈ ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ British Medical Journal မွာ ၁၉၉၇ တံုးက ေရးဘူးတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါ နဲ႔လဲ ဆက္စပ္တယ္လို႔ ၂ဝဝ၁ မွာ ထပ္ေရး ေသးတယ္။ ဒီစာက Orgasm အေၾကာင္းေရးတာ မဟုတ္လို႔ ဒီမွာဘဲ ရပ္ပါရေစ။

သုတ္လႊတ္တာ ေစာတယ္၊ ျမန္တယ္ဆိုတာ အျဖစ္မ်ားဆံုးက လူပ်ိဳမ်ားနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ခါစ ေယာက္်ားမ်ား ျဖစ္တယ္။ အေတြ႔အၾကံဳ နည္းေသးသူေတြေပါ့။ အေတြ႔အၾကံဳဆိုတာကို တိတိက်က် ေျပာရရင္ လိင္ ဆက္ဆံဘူးတဲ့ အၾကိမ္ အေရအတြက္ ေျပာတာ။ ကာလသားမ်ား ေျပာၾကတာရွိတယ္ “အသက္ၾကီးေတာ့ တနည္းသာတယ္။” ဆိုတာ။ ဒီေတာ့ အားေပးခ်င္ပါတယ္၊ အေတြ႔အၾကံဳက သင္ေပးပါလိမ့္မယ္။

လိင္ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာ စာသင္သလို အဆင့္ခြဲ ေျပာရရင္ Foreplay ဆိုတဲ့ အရွိန္ယူ၊ ျပင္ဆင္တဲ့ အဆင့္၊ ေနာက္မွ အဂၤါႏွစ္ခု ထိစပ္မႈ။ ျပီးမွ Orgasm ဆိုတဲ့ ေက်နပ္ျပည့္စံုမႈကို တေယာက္ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွစ္ေယာက္လံုး ျဖစ္ျဖစ္ ရတဲ့အဆင့္။ ဒီေနာက္မွာလဲ ဖုတ္ဖက္ခါ ထသြားသလို မဟုတ္ဘဲ Relaxing experience အခ်ိန္ယူမွ ျပီးျပည့္စံုပါတယ္။

လိင္အဂၤါ ႏွစ္ခုမဟုတ္ဘဲ တခုထဲကို သံုးတာနဲ႔လဲ Orgasm ရေအာင္လုပ္ႏိုင္တယ္။ Masturbation ေခၚတာေပါ့။ အခ်ိန္ပိုၾကာခ်င္ရင္ ၾကာေအာင္ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ စျပီး ဆက္ဆံရာကေန အရွိန္ တက္လာျပီး၊ ေနာက္ဆံုး Orgasm မရခင္၊ အတက္အက် သိပ္မရွိဘဲ တန္းေနတဲ့ Plateau အဆင့္မွာ ထိန္းျပီး၊ အခ်ိန္ဆြဲထားရမွာပါ။

က်ား လိင္အဂၤါ ေခါင္းပိုင္းအျပင္က ဖံုးေပးထားတာကို Foreskin (Prepuce) ေခၚတယ္။ ရွံဳ႕လို႔ ဆန္႔လို႔ရတဲ့ အေရျပား ၂ ထပ္ပါတယ္။ အျပင္က သာမန္ အေရျပားလိုျဖစ္ျပီး၊ အထဲကေတာ့ ပါးစပ္တို႔ မ်က္ခြံ အတြင္းပိုင္း တို႔မွာရွိတဲ့ အေရျပား အႏုစားမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ငယ္တံုးမွာ အတြင္းက လိင္တံအဖ်ားပိုင္းကို ကပ္ေနတယ္။ ဖံုးခ်ီ-ဖြင့္ခ်ီ လုပ္လာႏိုင္တာက တေယာက္နဲ႔ တေယာက္၊ တခ်ိန္နဲ႔ တခ်ိန္ မတူၾကဘူး။ အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ဆြဲဖြင့္ရင္ ပြင့္လာမွ ေကာင္းတယ္။ မဟုတ္ရင္ အထဲမွာ အညစ္အေၾကး ေအာင္းေနမယ္။ ကေလးငယ္ငယ္ ဆိုရင္ အဆီဥေလးေတြ စျဖစ္တယ္။ အားသံုးျပီး ဆြဲလွန္ေပးတာ မလုပ္သင့္ဘူး။ နာက်င္မယ္။ ပိုးဝင္မယ္။ ထံုေဆးေလးနဲ႔ အသာအယာ သန္႔ရွင္း၊ ကပ္ေနတဲ့ အေပၚဖံုး အေရျပားကုိ ခြါေပးသင့္တယ္။

ဆြဲလွန္လို႔ေတာ့ရျပီး အတိုင္းတိုင္းေနရင္ အေရျပားဟာ လံုးလံုးဖံုးေနတဲ့ ေယာက္်ား ၅ဝ%၊ တဝက္တပ်က္ ဖံုးေနသူ ၄၂% ရွိျပီး၊ ၈% ကေတာ့ ဖံုးမေနဘူး။ ကိုရီးယား လူမ်ိဳးေတြဟာ အေပၚယံအေရျပား ရွည္လွတယ္ လို႔ဆိုတယ္။ အေရျပားကို ဆြဲလွန္ေပးလို႔ မရတဲ့ ေမြးရာပါ Phimosis “ပန္းငံု” တာဆိုရင္ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးမွ ေကာင္းတယ္။ Islam နဲ႔ Judaism ဘာသာဝင္ ေယာက္်ားတိုင္း လုပ္ၾကရတယ္။ Male circumcision ကို “ရွင္ျပဳေပးတယ္” လို႔ ေျပာင္ ေခၚေလ့ရွိတယ္။ လုပ္တဲ့အခါ အေရျပားကို အကုန္ သြားျဖတ္မိရင္ ကာကြယ္မႈနဲ႔ စိုစြပ္ေစတဲ့ အလုပ္ကို အနည္းနဲ႔အမ်ား ထိခိုက္မယ္။ ပိုဆိုးေစတဲ့ ေနာက္တခုကို ဆက္ေျပာမယ္။ ပန္းငံုလို႔ေတာ့ သုတ္လႊတ္ကိစၥ ေၾကာင့္ၾကဘို႔ မလိုပါ။

က်ားလိင္အဂၤါရဲ႕ ထိပ္ဆံုး (အဖ်ား)ပိုင္းက အာရံုခံစားမႈ Sensitivity အျဖစ္ဆံုးဘဲ။ က်န္ေနရာ (အတံ)က ရိုးရိုး အေရျပားနဲ႕ ဖံုးထားတာမို႔ သာမန္ အာရံုခံစားမႈသာရွိတယ္။ သုတ္လႊတ္တာနဲ႔ အမ်ားၾကီးဆိုင္တဲ့ ေယာက္်ား လိင္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္း ၂ ေနရာရွိပါတယ္။

(၁) Glans penis (Glans) ေခၚတဲ့ ေခါင္း (ထိပ္-အဖ်ား)ပိုင္းဟာ Mucocutaneous (တစ္ရွဴး)နဲ႕ လုပ္ထားတယ္။ ဆိုလိုတာက ဖံုးေပးတဲ့ အလုပ္ေရာ စိုစြပ္ေအာင္ အရည္ထုတ္ေပးတာပါ လုပ္ေပးတယ္။ ပိုအေရးၾကီးတာက အာရံုခံစားမႈ သိပ္ေကာင္းတယ္။ က်ားလိင္အဂၤါ ေခါင္း နဲ႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ Clitoral glans (Clitoris) (မ-အစိ) ဟာ သဘာဝျခင္း အတူတူဘဲ။ ၂ ခုလံုးက အာရံုခံစြမ္း အရွိဆံုး ေနရာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ အာရံုေၾကာ အေရအတြက္ေပါင္း က်ားမွာ ၄ဝဝဝ၊ မမွာ ၈ဝဝဝ ရွိတယ္လို႔ မ်က္စိ ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေရတြက္ထားပါတယ္။

Corona glandis ဆိုတာက က်ားလိင္အဂၤါ ေခါင္းပိုင္းရဲ႕ အကားဆံုးေနရာပါ။ ဒီေနရာက Sensitivity အာရံုခံမႈ အကဲဆံုး ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေနရာေတြကို ထိမိေအာင္လုပ္ေလ ျမန္ျမန္ ျပီးစီးေလျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သုတ္လႊတ္ ေႏွးေစခ်င္ရင္ အဲဒီ ၂ ေနရာ Sources of distinct pleasure ေတြကို မထိမိေအာင္ လုပ္ပါေလ။ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ၊ ဆက္ဖတ္ပါ။

(၂) ေနာက္ထပ္ အေရးၾကီးတဲ့ေနရာ တခုကေတာ့ အေပၚဖံုးအေရျပား Foreskin ရဲ႕ေအာက္ပိုင္း။ အလယ္ တည့္တည့္မွာ လိင္တံရဲ႕ ေခါင္းကို လာဆက္ထားတဲ့ေနရာ၊ Frenulum လို႔ေခၚတယ္။ ဒီေနရာမွာ Meissner's corpuscles ေခၚတဲ့ စပါယ္ရွယ္ အာရံုေၾကာေတြ Thousands of fine touch receptors and other highly erogenous nerve endings ေထာင္နဲ႔ခ်ီ ရွိတယ္။ အေရျပား ျဖတ္ေပးတာ လုပ္လိုက္ရင္ ဒါမ်ိဳးေတြ အေတာ္ ပါသြားတတ္တယ္။ Frenulum ကို ဆြေပးရင္ ေျပာ့ေနတဲ့ က်ားအဂၤါက သန္မာလာေစသလို သုတ္လႊတ္တာလည္း ျမန္ေစတယ္။ အဲဒီခ်က္ေကာင္း ၂ ေနရာကုိ အထိအေတြ႔ နည္းေအာင္ သတိထားရင္ သုတ္လႊတ္ေႏွးေစတယ္။ ဘယ္လို သတိထားရမလဲ ဆိုေတာ့ ႕႕႕။

ဖတ္ေနတဲ့သူကို အားေတာ့နာပါတယ္။ ရွင္းကနဲေနေအာင္ ေရးမွ ရမွာမို႔ ေရးခြင့္ျပဳပါ။ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕အဂၤါ ဆိုတာ အဝေနရာက အက်ဥ္းဆံုး ျဖစ္ျပီး၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲကေတာ့ အတြင္းေရာက္ေလ က်ယ္ေလျဖစ္တယ္။ အဝမွာ ၾကြက္သားရွိလို႔လဲ အက်ဥ္း-အက်ယ္ လုပ္ေပးတတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးလို႔ရတယ္။ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ကေလးမဖြါးဘူးသူဆိုရင္ အဝေအာက္ႏုတ္ခမ္း အလည္ေနရာက မိေမြးတိုင္းရွိလို႔ ဆက္ဆံသူ က်ားအဂၤါကို ပိုျပီး ထိမိေစတာမို႔ အာရံုခံစားမႈ ေကာင္းေစသလို အျပီးလဲ ျမန္ေစႏိုင္တယ္။ Frenulum of the labia or Fourchette လို႔ ေခၚတဲ့ေနရာ ျဖစ္တယ္။ “ေလွၾကီးထိုး ရိုးရိုး” ဆိုတဲ့ သမားရိုးက် ဆက္ဆံပံု အေနအထားမွာ က်ားရဲ႕ Frenulum နဲ႔ မရဲ႕ Frenulum တို႔ ထိမိေနၾကတယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဝ အာရံုခံစားမႈ တူၾကေစတယ္။ ေႏွးေစခ်င္ရင္ မထိမိေအာင္ ဆင္ျခင္ျပီး၊ ကိုယ္က အနစ္နာခံလိုက္ပါ။

ေနာက္ျပီး အဝက်ဥ္းက်ဥ္းကို က်ားအဂၤါ စဝင္ခ်ိန္မွာ ေကာင္းလြန္းတဲ့ခံစားမႈကို မသိခ်င္ေယာင္ ေဆာင္လိုက္ပါ။ ဆက္ျပီး အႏုတ္အသြင္း လုပ္တဲ့အခါမွာလဲ အေဖၚရဲ႕ အက်ဥ္းဆံုး အဂၤါအဝနဲ႔ ကိုယ့္ရဲ႕ ေခါင္း Glans နဲ႔ေရာ အကားဆံုးေနရာ Corona နဲ႔ပါ မထိေစမွသာ ၾကာၾကာ ထိန္းႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အကုန္ဆြဲႏုတ္၊ အကုန္ျပန္သြင္း လုပ္တာမ်ိဳး အတတ္ႏိုင္ဆံုး မလုပ္ပါနဲ႔။ တခါ အေနအထားနဲ႔ (ဒါရိုက္ရွင္)လဲ ဘယ္လိုဆိုရင္ ျမန္ျမန္ျပီးခ်င္တယ္ဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ သိပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ အေနအထားနဲ႔ လားရာ ထက္-ေအာက္၊ ဘယ္-ညာ ဆိုတာမ်ိဳးကို ဆက္ဆံေနစဥ္ ေရွာင္က်ဥ္ပါေလ။ သုတ္လႊတ္ေနတံုးမွာ လိင္တံကို အဆံုးထိ သာမကဘဲ၊ ထိုးသြင္းႏိုင္သမွ် အစြမ္းကုန္ ဆိုပါေတာ့ ထိုးသြင္းထားၾကတယ္။ အဲလိုလုပ္ရင္ ကိုယ့္ Frenulum ကို ဆြဲတင္း ေပးလိုက္တာမို႔ သူ႔မွာရွိေနတဲ့ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ အာရံုေၾကာေတြ အလုပ္မ်ားေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေႏွးေစခ်င္ရင္ ဆက္ဆံေနတံုးမွာ အဲလို မလုပ္ပါနဲ႔။

တခ်ိဳ႕ေသာ အခေၾကးေငြ ယူျပီး ဆက္ဆံတာ လက္ခံသူ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ လိင္အထူးကု ဆရာဝန္ေတြထက္ ေတာ္တယ္ ေျပာရမလား။ ဆက္ဆံေနတံုး ခါးေအာက္ပိုင္း အေနအထား တခ်က္ျပင္လိုက္တာနဲ႔ ေဖါက္သည္ကို ျမန္ျမန္ ကိစၥျပီးေအာင္ လုပ္ေပးရာ ေရာက္ေစတယ္။ Frenulum ဆိုတာေတာ့ ေျပာတတ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီေနရာကို ထိထိမိမိ ျဖစ္သြားေအာင္ ေဆာင္က်ဥ္း လိုက္တာပါဘဲ။ ဒီေတာ့ သူမတို႔ကို ဆရာတင္ျပီးသကာလ ကိုယ့္ပါတနာကို ျငိမ္ျငိမ္ေနပါေစ။ ကုိယ္ကလည္း ဒီအပိုင္းနဲ႔ အထိအေတြ႕ နည္းေအာင္ ဂရုစိုက္ပါေလ။

အေတြ႔အၾကံဳမ်ားရင္ ၾကာၾကာ ထိန္းႏိုင္တယ္ဆိုတာ အာရံုခံ ေကာင္းလွတဲ့ ေနရာေတြဟာ ၾကာေတာ့ ထံုသလို ထူသလို ျဖစ္လာလို႔ဘဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေတြ႔အၾကံဳ မ်ားသူမ်ားကို ျဖတ္လမ္းက လိုက္ခ်င္ရင္ ထံုေဆး သံုးႏိုင္တယ္။ နာမွန္း-က်င္မွန္း၊ ပူမွန္း-ေအးမွန္၊ ထိမွန္း-ကိုင္မွန္း၊ ေကာင္းမွန္း-မေကာင္းမွန္း မသိေတာ့ဘူး။ Sensitivity အမ်ားဆံုး ရွိတဲ့ က်ားလိင္အဂၤါ ထိပ္ဖ်ားပိုင္းကို ထံုေဆး (လိမ္းေဆး၊ ပန္းေဆး) တခုခု သံုးႏိုင္တယ္။ ထိုးတာကေတာ့ မေကာင္းလွပါ။ လိင္ဆက္ဆံလို႔ နာသူမ်ားသံုးတဲ့ Xylocaine 2%, 5% (ဂ်ယ္လီ) ကို ဒီေနရာမွာလဲ သုံးႏိုင္တယ္။ ၅-၁ဝ မိနစ္ ၾကိဳတင္ပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ မိနစ္ ၃ဝ ေလာက္ခံတယ္။ အသန္႔ထားပါ။ ျပီးရင္ ေဆးျပစ္ပါ။ ေနာက္ဆို ေဆးသံုး စရာလိုမွာ မဟုတ္ပါ။

(ကြန္ဒြန္) ဆိုတာ လိင္ေရာဂါ ၉၆ ပါး ကာကြယ္တယ္လို႔ တင့္စားႏိုင္ပါတယ္။ အဲ တခ်ိဳ႕ ေယာက္်ားမ်ားဟာ လိင္အဂၤါကို (ကြန္ဒြန္) စြပ္ထားရင္ အဂၤါခ်င္း တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႕မႈ မရွိတဲ့အတြက္ ေႏွးေစတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ (ကြန္ဒြန္) ေၾကာင့္ ျမန္ျမန္ ကိစၥျပီးခ်င္တယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူဘူး။ ေနာက္ဟာမ်ိဳးဆိုရင္ ႏွစ္ေယာက္လံုးကလဲ သန္႔ရွင္းတာ ေသျခာေနရင္၊ (ကြန္ဒြန္) ကို သုတ္လႊတ္ခါနီးမွ စြပ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ေရာဂါနဲ႔ စိတ္အလို ေရြးရတာမ်ိဳးေတာ့ မစြန္႔စားေလနဲ႔။

စိတ္ပိုင္းကေတာ့ အေရးပါတဲ့ ေနာက္အခ်က္ပါ။ ဒါေပမဲ့ စိတ္အထူးကုေတြနဲ႔ ကုစရာမလိုပါ။ ကာမဂုဏ္ ခံစားမႈ ဆိုတာ အာရံုစိတ္ ရွိသမွ်ထဲမွာ အျပင္းထန္ဆံုးပါ။ ဆက္ဆံမႈျဖစ္စဥ္ မစရေသးခင္ကတည္းက စိတ္အား သိပ္ ျပင္းျပေနရင္ ျပီးတာ ျမန္ေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စိတ္ကို တတ္ႏိုင္သ၍ ထိန္းပါေလ။ အေတြ႕အၾကံဳ မ်ားသူေတြလဲ အေဖၚသစ္နဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့အခါ ျမန္တတ္တယ္။ စိတ္ရဲ႕ အေျခအေနေၾကာင့္ပါ။

သုတ္လႊတ္ ျမန္သူေတြမွာ (ဖိုး-ပေလး) ကို ကိုယ့္အတြက္ မဟုတ္ဘဲ၊ အေဖၚမိန္းကေလးအတြက္သာ ရည္ရြယ္ လုပ္သင့္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဦးစားေပးပါ။ သူမက အဆင့္သင့္ခ်ိန္ (သူ႔အဂၤါ စိုစြတ္လာခ်ိန္) မွာ ထည့္သြင္း ရတာက လြယ္တဲ့အျပင္ ပြတ္တိုက္မႈလဲ နည္းမယ္။ သုတ္လႊတ္ ေႏွးေစမယ္။ လိုအပ္မယ္ထင္ရင္ (KY Jelley) ကို သံုးပါ။ စပ္မိလို႔ လွ်ာရွည္ရရင္ KY ဆိုတာ Kentucky ကလာတယ္လို႔ တခ်ိဳ႕က ေျပာၾကတယ္။

Orgasm ရရင္ ေက်နပ္ အားရသြားျပီျဖစ္လို႔ ဒီစိတ္က ကုန္သြားတယ္။ ျပီးတာနဲ႔ လွည့္မၾကည့္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ဒါေပမဲ့ အခိုက္အတန္႔ပါ။ ျပန္ေပၚလာတာဘဲ။ ဘယ္ေတာ့ စိတ္ျပန္ေပၚလဲဆိုတာ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္၊ အေျခအေန တခုနဲ႔တခု မတူဘူး။ ေစာေစာက ေရးခဲ့တဲ့အတိုင္း အသက္ငယ္တံုး၊ အေတြ႔အၾကံဳ ႏုတံုးမွာ သုတ္လႊတ္တာ ျမန္သလို၊ စိတ္ျဖစ္တာလဲ မ်ားတယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ဘဲ။ လူပ်ိဳစစ္စစ္မ်ားဟာ မိန္းကေလးရဲ႕ အဂၤါစပ္နဲ႔ ထိတယ္ ဆိုရင္ဘဲ သုတ္လႊတ္ခ်င္လွျပီ။ ဒါ ပံုမွန္ဘဲ။ ဒီေတာ့ သုတ္လႊတ္ျပီးတာနဲ႔ မၾကာခင္ ေနာက္တၾကိမ္ ဆက္ဆံလိုက္ပါ။ အခ်ိန္ပိုၾကာပါမယ္။ ဒီေနာက္ တၾကိမ္ဆို ပိုပို ၾကာပါလိမ့္မယ္။ “ငါ ေယာက္်ားေကာင္း ပီသျပီ” လို႔ ဝင့္ၾကြားလိုက္ပါ။

အရက္ဆိုတာက လိင္အဂၤါ ေတာင့္တင္းလာေအာင္ လုပ္ေပးဘို႔မွာ ေျပာင္းျပန္ သတၲိရွိေပမဲ့ “ေသာက္တာ မမ်ားရင္” ဆက္ဆံခ်ိန္ကို ၾကာေစႏိုင္တယ္။ ဆီးအိမ္တင္းေနခ်ိန္မွာ ဆက္ဆံရင္ေတာ့ အခ်ိန္တိုတတ္တယ္။ ပန္းေသ-ပန္းညွိဳး ေတြအတြက္ သံုးတဲ့ Viagra ေဆးဟာ က်ားအဂၤါကို သန္မာလာေစတာ မွန္သလို ေဆးရွိန္ ရွိေနတံုး ဆက္ဆံခ်င္စိတ္လဲ ေပၚေစတယ္။ သုတ္လႊတ္ျမန္ေနသူမ်ားလဲ ျမန္ျမန္ တခါျပီး ၾကာမဲ့ ေနာက္တခါအတြက္ ဆက္ဆံခ်င္စိတ္ ေပၚဘို႔ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ Viagra ေဆးလိုစြမ္းတဲ့ တျခား ေဆးေတြလဲ ရွိပါတယ္။ Vigora-50, 100 ေစ်းခ်ိဳျပီး ဝယ္ရတာလဲ လြယ္တယ္။

စံုတြဲတခုဟာ “ဝါ” တူေနရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ အပ်ိဳစစ္ နဲ႔ လူပ်ိဳစစ္။ အေတြ႕အၾကံဳ နည္းသူခ်င္း၊ မ်ားသူခ်င္း ဆိုတာမ်ိဳး။ ဖူးစာအရ မတူသူေတြ ျဖစ္ေနလဲ နားလည္မႈေပးၾကရင္ ျပႆနာ မၾကီးႏိုင္ဘူး။ သူမ်ားေတြ ဘယ့္ေလာက္ ၾကာတယ္၊ ဘာရယ္ ေဘးခ်ိတ္ထားပါ။ (အင္တာနက္)က ျပတာေတြကိုလဲ အဟုတ္ မထင္ပါနဲ႔။ ကိုယ့္အေဖၚနဲ႔ အတူေနတာဟာ သုတ္လႊတ္ ျပိဳင္ပြဲဝင္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ဆရာဝန္က အၾကံေပးပါတယ္ “အေရအတြက္မွသည္ အရည္အခ်င္းသို႔ ႕႕႕။”

Dr. တင့္ေဆြ
၁၁-၁၂-ဝ၉

just a few samples

(မေရးေတာ့ဘူး ေနတာပါဘဲ။ zambizi က မင္းတို႔ ေကာင္ေတြ နိုင္ငံတကာအဆင့္မီ ဘာေတြလုပ္ဘူးလဲ ေမးတာနဲ႔။ လုပ္ဘူးတာထဲက ထဲထဲ၀င္၀င္ သိတာေလး ေရးျပတာပါ။)

(၁)

ေျပာရရင္ေတာ့ ဗမာျပည္မွာ trauma unit မရွိတာဘာေၾကာင့္လဲဆိုတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းေလး ေျပာရမွာဘဲ။

တခ်ိန္က ေဆးရံုၾကီးမွာ တာ၀န္ခံဆရာ၀န္ၾကီးေတြ ေတာ္ေတာ္ေလး ညီညြတ္ျပီး လုပ္ခ်င္ကိုင္ခ်င္စိတ္ရွိတဲ့ အခ်ိန္တခ်ိန္မွာ trauma multidisciplinary team ဆိုျပီး ဖြဲ ့ ဘူးတယ္ေလ။ အေထြေထြ ခြဲစိတ္၊ ရင္ေခါင္းခြဲစိတ္ နဲ႔ အရိုးကုတို႔ ပါျပီး ေမ့ေဆးဆရာ၀န္ၾကီးက ဦးေဆာင္ပါ။ သူတို႔စုထိုင္တာက ေဆးရံုၾကီး အေရးေပၚေဘးနားက အခန္းေလးမွာ။

အဲ တေန႔က်ေတာ့ လူၾကီးသားတေယာက္ ကားတိုက္ပါေရာ။ ဒီတင္ ခုနအဖြဲ႔ အသစ္စက္စက္က ၀ိုင္းၾကည့္ၾကေရာ အဲနဲ႔ အားမရလို႔ အေရးေပၚက medicine team က တေယာက္ပါ လာၾကည့္ေသး ပြဲေတာ္ၾကီးေပါ့။ လူနာက တေယာက္။ ၀ိုင္းၾကည့္တဲ့ ဆရာ၀န္ၾကီးက ၅ေယာက္မက။ (အမွန္ကေတာ့ လူၾကီးသားမွန္းသိလုိ႔ ဟုတ္ဘူး။ အဖြဲ႔ ေလးက အသစ္ဆိုေတာ့ အသစ္ဆို စမ္းခ်င္တဲ့ လူ ့သဘာ၀ကိုး) အဲတင္ ခုန လူၾကီးက သူ႔သား ေဆးရံုၾကီးေရာက္ေနတယ္ဆိုလို႔ ဖုန္းဆက္ေရာ။ 5 and 6 ကို။ ဟိုက မသိဘူးျဖစ္ေနေရာ။ ဘယ္သိမလဲ ငနဲသားက အဲအခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္ၾကီးေတြ ၾကားထဲမွာ နားရြက္ေတာင္မခတ္နိုင္ဘူး ေအာက္ထပ္မွာေလ။

အဲတင္ လူၾကီးေဒါေဖါင္းေရာ ။ ငါ့ကဲ့သို႔ေသာ ဆင္ထက္ၾကီးတဲ့ ဟာၾကီးရဲ႕သားကို ေဆးရံုၾကီးက ပစ္ထားတယ္ေပါ့။ ဒီတင္ တိုင္ေရာ။ တိုင္ေတာ့ လူၾကီးက တိုင္တာကလား DEPE ၀င္ေစ စစ္ေရာ။ စစ္ေတာ့ ငနဲသားရထားတဲ့ treatment က အဲအခ်ိန္ ဗမာျပည္ ဘယ္သူမွ မၾကားဘူးေသးတဲ့ ဂရုစိုက္မွဳမ်ိဳးေလး။ အျပစ္မရွိပါခင္ဗ်ားေပါ့။ ရဘူးတဲ့။ လူၾကီးကတိုင္တာမို႔ အျပစ္မရွိလို႔ မရဘူးတဲ့ ရေအာင္အျပစ္ရွာတဲ့ ဒါနဲ႔ ျပန္စစ္ေရာ အဲတင္ မဆိုင္ဘဲ ၀င္ၾကည့္မိတဲ့ medicine team က MSc student က ရင္ဘတ္ကို နၾကပ္နဲ႔ မေထာက္ဘူးဆိုတာ စစ္ေဆးေပၚေပါက္ေရာ ဟုတ္ပဟ အျပစ္ေတာ့ေတြ႔ျပီေပါ့။ ကဲ အျပစ္ေပးေစ။ အဲ မရဘူးတဲ့ခညာ အဲဆရာေလးက ၀န္ၾကီးသားတဲ့ ဘယ္ရမလဲ ဒါဆို သူ႔အျပစ္ေပးမရ သူ႔ဆရာ တာ၀န္ခံ သမားေတာ္ၾကီးကိုခ်။ အဲ မရဘူးတဲ့ခညာ။ သူက သမၼတ သမက္တဲ့။

ကဲ ဒါျဖင့္ ၾကားထဲက အဲေန႔မွာ တာ၀န္ေတာင္မက်တဲ့ 1st assistant assistant lecturer ကို အျပစ္ေပးေစ။ အဲနဲ႔ဘဲ အဲလူေခၚ အျပစ္ေပးမယ္ေပါ့။ increment ႏွစ္တိုးလစာ ၃ႏွစ္ျဖတ္ေစ။ အဲ မရဘူးတဲ့ခညာ။ အဲဆရာက လုပ္သက္ၾကီး ဆရာ၀န္ဆိုေတာ့ increment က ဘားဆံုးေနျပီ။ အဲနဲ႔ အို အျပစ္မရရေအာင္ေပးဆိုေတာ့ နိုင္ငံျခားကို ပညာေတာ္သင္သြားခြင့္ ပိတ္ေစ။ အဲ မရဘူးတဲ့ခညာ အဲဆရာက ခုလို assistant lecturer မွာတစ္ေနတာ ယူေကကို MRCP လႊတ္ရာမွာ စာေမးပြဲ က်က်ေနလို႔(၆ခါထက္ပိုေျဖမရပါ)။ ျပန္လာတာ ၁၀ႏွစ္ကေတာ့ဘူးတဲ့။ အဲနဲ႔ ကဲ တတ္နိုင္ပါဘူး ဆိုျပီး ကိုယ့္ဆရာၾကီး ျပန္ေခၚေရာ။

ကဲ ဆရာသမား ခင္ဗ်ားကိုု အျပစ္ကေတာ့ ေပးကိုေပးရမယ္။ ဘယ္လိ္ု အျပစ္လိုခ်င္လဲ ေျပာပါ ဆိုေတာ့။ ဆရာက ကၽြန္ေတာ္ပင္စင္လဲနီးပါျပီ အျပစ္နဲ႔ နယ္ေျပာင္းဆိုျပီး ကၽြန္ေတာ့ ေမြးရပ္ေျမဘဲ ျပန္ပို ့ၾကပါဗ်ာဆိုျပီး လုပ္ရေရာ။ အဲနဲ႔ဘဲ ဆရာၾကီးေတြလဲ ဆယ္တက်ပ္က်ျပီး အဲ trauma team ၾကီးလဲ ပ်က္ကေရာ ေဟာေဟာ။

(၂)

အဲနဲ႔ ၁၉၈၀ေလာက္က သတင္းစာေတြထဲ ေခါင္းစည္းစာလံုးမဲၾကီးေတြနဲ႔ လာပါျပီ ဗမာဆရာ၀န္ၾကီးမ်ား ေအာင္ျမင္မွဳ။ ေျချပတ္ လက္ျပတ္မ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာဆက္ေပး။ ေလဒအိုၾကီးကေတာင္ ေအာ္လိုက္ေသး။ အဲနဲ႔ အဲနဲ႔ အဲနဲ႔ ဘယ္နွယ့္ ေနာက္ထပ္ ဘာသံမွမၾကားရေတာ့ပါလား။ ဟုတ္ကဲ့ မၾကားဆို အျဖစ္က မႏွစ္ကနဲ႔ မတူပါခညာ။ ဆရာၾကီးေတြ ခမ်ာ လုပ္ခ်င္တာဘဲသိေတာ့ microsurgery အတြက္ လိုတဲ့ ကရိယာေလးေတြ အိပ္စိုက္၀ယ္ျပီး စလုပ္တာပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ ၾကာေတာ့လဲ စိုက္ရပါမ်ားေတာ့ အိမ္က မိန္းမက ေျခေဆာင့္ေရာ။

"ဒီမွာ ကိုဟ၀ွာ ရွင့္ဟာၾကီးက အခ်ိန္မရွိလဲေခၚ က်ဳပ္အခ်ိန္လဲ ရွင္ထထေျပးရ က်ဳပ္လဲ တန္းလန္းျဖစ္ ခုတခါ အိပ္စိုက္ျပီး ဟိုဒင္းဒီဒင္း၀ယ္ရဆို က်ဳပ္မေအ့အိမ္ျပန္ေတာ့မယ္" ျဖစ္ေရာ

အဲနဲ႔ ကဲေလ လုပ္လဲ လုပ္ခ်င္ဆိုေတာ့ လူနာလာေတာ့ ညွိေရာ။

"ဒီမွာ ကိုဟ၀ွာ ခင္ဗ်ား အေခ်ာင္းၾကီး (လက္ေခ်ာင္းေျပာတာေနာ္)ကို ျပန္ဆက္ေပးမယ္ ဒါေပမဲ ့ 6/0 prelene ေလးေတာ့ ၀ယ္ေပး" ဆိုျပီး ညွိေရာ

အဲတင္ ကိုေရႊလူနာက တိုင္ပါေလေရာ "ဆရာ၀န္က က်ဳပ္ကို ပိုက္ဆံေတာင္းပါတယ္။ မရ က်ဳပ္ဟာၾကီး ျဖတ္မယ္ျခိမ္းေခ်ာက္ပါတယ္" နဲ႔

ဆရာၾကီးခမ်ာ ဟိုေျဖရွင္းရ ဒီေျဖရွင္းရနဲ႔။ အိမ္က မိန္းမ အဲေတာ့ ဘီဒိုအာဏာေရာ ေၾကာင္အိမ္အာဏာပါ သံုးေရာ

"ရွင့္ဟာၾကီးေတြ ဆက္မလား က်ဳပ္ျဖတ္မလား" ဆိုေတာ့ အဲနဲ႔ အဲနဲ႔။

(၃)

မထူးေတာ့ဘူးေနာ္ ေဖၚလက္စနဲ႔ ဆက္ေဖၚေတာ့မယ္။

၁၉၈၅ ေလာက္မွာ ဗမာျပည္ကို အေမရိကက board certified thoracic surgeon တေယာက္ ျပန္ေရာက္လာတယ္။ အေမရိကနဲ႔ ယူရုတ္မွာေတာင္ ရွားပါလွတဲ့ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္တေယာက္ပါ။ သူခမ်ာ အားကိုးမာန္တက္နဲ႔ unit ၾကီး စေထာင္ေရာ။

အဲမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ မလုပ္နိုင္ေသးတဲ့ decortication surgery အပါအ၀င္ အစာမ်ိဳျပြန္ကင္ဆာ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ မ်ိဳးစံု ကုေပးနိုင္ခဲ့တယ္။

ကုရံုကုလားဆိုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုသမွွ်ကို card index system နဲ႔ မွတ္တမ္းေတြ ထားခဲ့တယ္။ ဌာနမွာလဲ FRCS ၂ေယာက္၊ M Med Sc တေယာက္ ေသြးသစ္အေနနဲ႔ ေမြးခဲ့တယ္။

အဲလို ဌာနၾကီး တိုးတက္ေနတုန္းမွာ။ တေန႔ေသာအခါမွာေပါ့ဗ်ာ။

အလုပ္လုပ္ေကာင္းေနတုန္း ဖုန္းထိုင္း အုန္းခြမ္းဆိုတဲ့ အသံေတြၾကားလိုက္ရလို ့ ထြက္ၾကည့္ေတာ့ ဘာမွမဟုတ္ပါဘူးတဲ့။
Nissan ၃တန္ကား ၂စီးေဆးရံုၾကီးထဲ ေမာင္း၀င္လာျပီး ေဗ်ာက္ေဖါက္တာပါတဲ့။

အဲနဲ႔ အဲဆရာေတြ ေဗ်ာက္ေဖါက္ျပီး ျပန္အထြက္မွာ ေဘးနားရပ္ကြက္က အပိုင္ေကာင္စီ ၂ေယာက္က ေဗ်ာက္ဆရာေတြကို ဘာကူညီရမလဲလို႔ ေျပးေမးၾကဆိုကိုး။

အဲမွာ တိုက္ပံုးကိုယ္စီနဲ႔ ေကာင္စီဆရာေတြကို ေဗ်ာက္ဆရာေတြက က်ည္စားလိုက္တာ တေယာက္ကေတာ့ ပြဲခ်င္းျပီးသကိုး။
ေနာက္တေယာက္ကိုေတာ့ လည္ပင္းကို မနာမက်င္ေလးနင္းျပီး အခၽြန္ေလး ၁၁လက္မနဲ႔ ေထာက္ျပီး ေမးသတဲ့

"ေဟ့ေကာင္ မင္းဆရာ၀န္မဟုတ္လား ေသေပေတာ့" တဲ့

အဲတင္ ခုန ဆရာေလးက "ဟုတ္ပါဘူးခညာ။ အေနာ္ေကာင္စီပါ" ဆိုေတာ့

"ေၾသာ္ ေဆာရီးပါကြာ" တဲ့

"ငါက ဆရာ၀န္မွတ္လို ့ 7.62 နဲ ့ က်ည္စားလိုက္တာပါ" တဲ့။

အဲနဲ႔ ကားေပၚမတင္ သူတို႔ က်ည္စားလိုက္တဲ့ ရင္ဘတ္ေပါက္ေနတာၾကီးနဲ ့ ေဆးရံုၾကီးေရွ ့ကန္ခ်ထားခဲ့ကိုး။
အဲနဲ႔ ရင္ဘတ္ေပါက္ဆိုေတာ့ ခုန ဆရာၾကီးနဲ႔ သူ ့လက္ေထာက္ M Med Sc က ဆင္းလာေရာ။

မ်က္ေစ့ထဲ ျမင္ၾကည့္ေနာ္

လူနာၾကီးက ခုတင္ေပၚမွာ
သူ႔ေဘးမွာ ဆရာၾကီး ျပတင္းေပါက္ မ်က္နွာမူလို႔
ျပတင္းေပါက္ေက်ာေပးလ်က္က သူ႔လက္ေထာက္
လူနာ ေခါင္းရင္းစားပြဲေပၚမွာ ထိုင္ေနတာက ခု professor လုပ္ေနတဲ့ မင္းသား၀င္းဦးနဲ႔ မ်က္နွာနဲ႔ အရပ္အေမာင္းကလြဲ အကုန္တူတဲ့ ဆရာတေယာက္
အဲနဲ႔ ၾကည့္ေနတန္းရွိေသး
ေဘးနားက ျပတင္းေပါက္ေပၚကို အစိမ္းေရာင္ ပုတ္သင္ညိဳေလးတေကာင္ တက္လာေရာ။
တက္လာျပီးတဲ ့ေနာက္ ျပတင္းေဘာင္ေပၚ က်ိဳက္ထီးရိုးက ၀ါးေသနတ္ တင္ျပီး ေဒါက္ၾကီးပါေထာက္ျပီး ေအာ္ပါေလေရာ

"ေဟ့ေကာင္ေတြေမွာက္" တဲ့

အဲနဲ႔ ဆရာၾကီးနဲ႔ သူ့လက္ေထာက္ခမ်ာ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ေလးေမွာက္လို႔။ (သူ႔လက္ေထာက္က ခုန က်ိဳက္ထီးရိုးၾကီး အ၀နဲ႔ ဖင္တည့္တည့္ေပးလို႔)
ဆရာ၀င္းဦးက စားပြဲခံုေအာက္မွာ ပက္လက္။
အဲဆရာေလးက ျပတင္းေပၚကေနေအာ္ပါေလေရာ

"ဒီမွာဆရာ၀န္ေတြဗ် အမ်ားၾကီးဘဲ" တဲ့

"အေနာ္ ကုတ္လိုက္ေတာ့မယ္ေနာ္" တဲ့

အဲတင္ေအာက္ကေန တသံက "ေအးကြ ခ်သာခ်တဲ့"။ ေနာက္တသံက "ေဟ့ေကာင္ေသာက္ရမ္းမလုပ္နဲ႔တဲ့"

ေတာ္ေတာ္ေလးၾကာေတာ့ အေပၚက ခ်ိန္ထားရတဲ့လူလဲ ျငီးေငြ႔လာ။
ဆရာၾကီးက ေလးဘက္ေလးကုန္းျပီး အဲအခန္းထဲက လစ္လာရေရာ
ရံုးခန္းထဲလဲ ျပန္ေရာက္ေရာ ဆရာၾကီးလဲ ထြက္စာေလး ကမန္းကတန္းေကာက္ေရးျပီး ျပန္လစ္သြားေရာ
အဲနဲ႔ အဲနဲ႔

ေဆးပညာ ျပန္လည္သင္ယူျခင္း Reeducating medicine

ဆရာဝန္၊ က်န္းမာေရးမွဴး၊ သူနာျပဳနဲ႔ သားဖြါးဆရာမေတြဟာ ေဆးပညာကို ၁ ႏွစ္ခြဲ ကေန ၇ ႏွစ္၊ စာသင္ခန္းေတြ၊ ဓါတ္ခြဲခန္းေတြနဲ႔ ေဆးရံုေတြမွာ သင္ယူၾကရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ အခု “အေတာ္ေလး” အဆင့္အတန္း က်လာတယ္လို႔ ၾကားရ၊ ဖတ္ရ၊ သိေနရတာ “အေတာ္ၾကီး” စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ရတယ္။

၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ ရြက္ႏုေဝမဂၢဇင္းက ဆရာေအာင္ၾကီးရဲ့ ေဆာင္းပါး ဖတ္ရျပီးေတာ့၊ “ဆရာဝန္၊ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားသည္ သားေကာင္မ်ားျဖစ္သည္။” ဆိုတဲ့ စာတပုဒ္ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္လဲ ေရဒီယို ေတြကေနပါ ၾကားၾကားေနရတာေတြ ရွိတယ္။ ကိုယ္ေတြ႔ ေတြ႔တာလဲ ရွိပါတယ္။ မၾကာခင္က သူနာျပဳဆရာမ တေယာက္ ျပည္နယ္ တခုကေန ေအာင္လာတယ္။ လက္ေတြ႔ မေတြ႔ရတာေတြ အမ်ားၾကီးတဲ့။ ကေလး မီးဖြါးတာေတာင္ သိပ္ မသင္ခဲ့ရဘူးတဲ့။ သူ႔ေနာက္ ေရာက္လာတဲ့ အရံသားဖြါးဆရာမ တေယာက္ကလဲ ျပည္နယ္ တခုကပါဘဲ။ ၆ လ သင္ခန္းစာကို တပါတ္ထဲနဲ႔ သင္ေပးလိုက္သတဲ့။ ခနဲ႔ျပီး ခ်ီးက်ဴးခ်င္စိတ္ေတာင္ မရွိပါ။

“(တီဘီ) ေရာဂါကို သူမ်ား တိုင္းျပည္ေတြမွာ မျဖစ္ေတာ့တာနဲ႔ ေနာက္ေပါက္ ဆရာဝန္ေတြကို သင္ေပးတာ သိပ္ မရွိေတာ့ဘူး။” ဆိုတဲ့သတင္း ထြက္လာေတာ့ စာတပုဒ္ ေရးလိုက္ေသးတယ္။ အထဲက ဆရာဝန္တဦးကေန (ကြန္မင့္) ေပးတာက “ဗမာျပည္မွာ တီဘီ ေတြကမ်ား” ဆိုသလို ေပါလြန္လြန္းလို႔၊ ျမန္မာဆရာဝန္ေတြအဖို႔ “ဘယ္က စမ္းမလား၊ ညာက စမ္းမလား” တဲ့။

ေဆးပညာဟာ တျခားတျခား ပညာေတြလိုဘဲ အသစ္ေတြ၊ ပိုေကာင္းတာေတြက ေပၚေနတယ္။ ေရာဂါပိုး ေတြကလည္း ေဆးအေဟာင္းဆိုရင္ “ဖုတ္ေလတဲ့ငါးပိ၊ ရွိတယ္လို႔မထင္” ဆိုသလို “ပိုးစြမ္းေကာင္းေတြ” ျဖစ္လာေနၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးပညာသင္တာမွာ စဥ္တိုက္-ဆက္တိုက္ သင္ယူေနဘို႔ဆိုတာ ျဖစ္လာရတယ္။

က်န္းမာေရးကိစၥ ေရာက္ရာအရပ္မွာ လစာမရေပမဲ့ လုပ္ေပးရမယ္လို႔ ကိုယ့္ဖါသာ တာဝန္ေပးမိလို႔ အဲဒီအျဖစ္မ်ိဳး အလိုလို ရလာတယ္။ သူမ်ားကို သင္ဘို႔ ျပင္တာနဲ႔ ကိုယ္ပါ ပညာေတြ တိုးရတာမို႔ လက္ငင္း အက်ိဳးေပးတာ ေခၚမယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ေက်ာင္းမွာတံုးက မသင္ခဲ့ရတာေတြ၊ အသစ္ေတြ႔ရ။ သင္ခဲ့တာေတြ တခ်ိဳ႕က “ေအာက္” သြားတာတို႔ အမ်ားၾကီး ေတြ႔လာရတယ္။

နာမယ္ၾကီး ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ ဝက္တုပ္ေကြး၊ AIDS ဆိုတာေတြက ဟုိအရင္က ဘယ္ သင္ခဲ့ ဖတ္ခဲ့ရမလဲ။ စာအုပ္ထဲမွာေတာင္ ပါတာမဟုတ္ဘူး။ နာမယ္ၾကီး မဆိုႏိုင္တဲ့ (ပါရာစီတေမာ) ၾကေတာ့ ခုေခတ္မွာ သူမပါ ဘယ္ေနရာမွမျပီး ျဖစ္ေနတယ္။ ကေလးေတြေပးခ်င္ရင္၊ အစာအိမ္နာ ေၾကာက္ရင္၊ ေသြးထြက္မွာ စိုးရိမ္ရင္၊ သူကမွ စိတ္ခ်ရတယ္ မဟုတ္လား။ အရင္ အႏွစ္ ၂ဝ ေလာက္က ေဆးဝါးေဗဒမွာ တပိုဒ္စာေလာက္ သာပါျပီး၊ သိပ္မစြမ္းပါဘူး သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေျပာခ်င္တာက မတူေတာ့တာေတြ၊ အရင္လို မဟုတ္ေတာ့တာေတြပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးပညာကို စဥ္တိုက္-ဆက္တိုက္ သင္ယူေနဘို႔ လိုတယ္ဆိုတာ အတိအက်ဘဲေပါ့။

ဒုကၡသည္ေတြကို ေဆးကုေပးဘို႔ ကိုယ့္ကို ကူေပးမဲ့ ဒုကၡသည္ေတြထဲက ဒုကၡခံႏိုင္သူေတြ လိုက္ရွာရတယ္။ ေတြ႔ရင္ အရင္ဆံုး စာသင္ေပးရေရာ။ စာသင္ရေတာ့ ဟိုအရင္ “အသံုးလံုး” သင္တာ သြားအမွတ္ရတယ္။ သင္တန္းသား၊ သင္တန္းသူ အရြယ္ဆိုတာ ဘယ္ငယ္မလဲ။ စာသင္ခန္းလဲ ရွိတာမဟုတ္။ စာသင္ခ်ိန္ကိုလဲ အဆင္ေျပသလို။ (ပေရာဂ်က္) ေပးသူမ်ားက ေရာဂါကုေပးတာမ်ိဳး စိတ္မဝင္စားၾကဘူး။ ထိေရာက္တာ မထိေရာက္တာ ေဘးခ်ိတ္၊ ကာကြယ္ေရးတို႔၊ ပညာေပးတို႔၊ ေခတ္ေပၚေရာဂါ (ဆီမီနာ)တို႔ကိုမွ မ်က္စိက်တယ္။ သင္တန္းေပးဘို႔ ႏိုင္ငံေတာ္က က်ခံတယ္ဆိုျပီး၊ အရပ္က ေငြေကာက္သလိုလဲ လုပ္မရ။ ကုိယ္ထူ ကုိယ္ထဆိုတာ ဒီဟာမွအစစ္။ “ညည္းတို႔ ဘယ္အခ်ိန္အားလဲ၊ ငါေတာ့ တပါတ္ကို ဘယ္ႏွစ္ရက္၊ တေန႔ ဘယ္ႏွစ္နာရီ။ ဆိုက္ကားခလဲ မေပးႏိုင္ဘူး။ လက္ဖက္ရည္ တခြက္စီ အတူတူ ေသာက္ၾကတာေပါ့။”

ဒါေတာ့ အဆင္ေျပသေလာက္ရွိျပီ။ ေနာက္တမ်ိဳး တိုးလာတယ္။ ကုိယ့္ ဒုကၡသည္ အမ်ားစုက ဗမာလို မတတ္ၾကဘူး။ အစိုးရဆရာဝန္ လုပ္ခဲ့ရတံုးက သူငယ္ခ်င္းေတြ နယ္စြန္နယ္ဖ်ား ျပည္နယ္မ်ား ေရာက္ၾကတာကို၊ သြားေရးလာေရး ေဝးတဲ့ အခက္အခဲ ေလာက္သာ ထင္ခဲ့မိတယ္။ အမွန္က ဘာသာစကား၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ရာသီဥတု စတာ စတာေတြကလဲ တကယ့္ အခက္အခဲေတြပါလားလို႔ ေနာက္ၾကမွ ကိုယ္ခ်င္းစာမိလာတယ္။ တေယာက္ဆိုရင္ သူ႔အိမ္ေရွ႕ ၾကက္ကို လည္လွီးျပီး၊ လာခ်တာမ်ိဳး ၾကံဳရဆိုဘဲ။ သူငယ္ခ်င္းတို႔ေရ အခုမွသိတာ “ေဆာရီး”ေနာ္။

ဘာသာစကားကိစၥ ဘယ္လိုလုပ္ရရင္ ေကာင္းမလဲ။ ေဆးစာဆိုေတာ့ ဗိုလ္လုိ နဲနဲအေျခခံရွိတဲ့သူမ်ိဳးျဖစ္မွ အဆင္ေျပတယ္။ ဗမာလိုနဲ႔ ဗိုလ္လို ေရာမယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး “ေတာ့” ႏိုင္သူကို ဦးစားေပးရွာရတယ္။ ရပါျပီတဲ့ တေယာက္စ၊ ႏွစ္ေယာက္စ။ ခက္ျပန္တာက သင္ေပး၊ တတ္သြားျပီး၊ မၾကာခင္ ထြက္သြားၾကရေရာ့။ လူသစ္ ထပ္ရွာရျပန္ျပီေပါ့။ သူတို႔ကိုလဲ အျပစ္တင္ မျဖစ္။ သြားဘို႔ဆိုတာ ထြက္လာကတည္းက ရည္ရြယ္ခ်က္ကိုး။ (ေဘာ္လန္တီယာ)လုပ္ဘို႔ အိုးပစ္၊ အိမ္ပစ္၊ တိုင္းျပည္ပစ္ ထြက္လာတာ မဟုတ္ဘူးေလ။ ထပ္ထပ္သင္ေတာ့ “စာသင္ေပးသူ စာေက်တာေပါ့” လို႔ အေကာင္းဘက္က ေတြးယူရတယ္။ “ကဲ ေဆးပညာသင္မယ္၊ လာၾက။”

“ဟာ မလာေသးနဲ႔အံုး။” မရေသးဘူးဗ်။ ေဆးစာမွန္သမွ် ဗမာလိုက ရွိတာမဟုတ္။ ဒီေတာ့ အကုန္လံုးကို ဗမာလိုျပန္ရမယ္။ ဗမာလို ျပန္တာေတြက တေယာက္ တမ်ိဳးက မ်ားတယ္။ ဆိုပါေတာ့ အသဲ၊ အဆုပ္၊ အစာအိမ္၊ ေလာက္ကေတာ့ တူတယ္။ ေဘလံုးတို႔၊ သရက္ရြက္တို႔ဆိုရင္ မတူခ်င္ေတာ့ဘူး။ သားအိမ္ဆိုတာအထိ တူေပမဲ့၊ “သားအိမ္အဝ”လား၊ “သားအိမ္ဝ” လား။ “သားအိမ္ေခါင္း”လား။ တျခားဆရာေတြ ဘာသာျပန္တာေတြ လိုက္ၾကည့္၊ အတုယူ၊ မေတြ႔ရင္ ကုိယ္ဖါသာ တီထြင္။ အားလံုးကို ဗမာလိုျပန္ထားဘို႔ ဘာသာျပန္ဆရာ အရင္စလုပ္ရျပီ။

ခႏၶာေဗဒ ဇီဝကမၼေဗဒ ကစျပီး ေဗဒေတြ စံုသေလာက္ကို ဗမာမႈျပဳရတယ္။ စု-တု-ျပဳတာ မွန္သမွ် (ဘေလာ့ခ္) ထဲ သြင္းထားရေသးတယ္။ ဒီေခတ္ကိုး။ ကိုယ့္သင္တန္းက လူေတြလဲ (အင္တာနက္)ဆိုင္ ထိုင္တတ္ၾကသူေတြပါသလို၊ ေနာက္ဆိုရင္ သူတို႔ေတြက တျခားတိုင္းျပည္ ဟုိဟိုဒီဒီ ေရာက္ရင္လဲ ျပန္ၾကည္ႏိုင္ေအာင္ေပါ့။ စာသင္ေပးတဲ့ဆရာ မျဖစ္ခင္ (ဘေလာ့ကာ) အရင္ျဖစ္တယ္။ (ဘေလာ့ခ္) မွာ (ပို႔စ္) ေပါင္း ၂ဝဝ ေက်ာ္သြားျပီ။

စာသင္တာကို စိတ္ဝင္စားေအာင္ (မာလ္တီမီဒီယာ)လဲ လုပ္ထားရေသးတယ္။ ဗမာလိုဆိုတာက မရွိသေလာက္ ရွားတယ္။ တေန႕ကမွ အမ်ိဳးသမီး (ကြန္ဒြန္)အသံုးျပဳနည္း (ဗီဒီယို-ဖိုင္) တခု ရဘူးတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံက (ဗီဒီယို) ေတြကလဲ ကိုယ့္ လူမ်ိဳးေတြ မ်က္စိနဲ႔ သိပ္ကိုက္လွတာ မဟုတ္ဘူး။ အေတာ္ၾကီး ေရြးရေသးတာ။ (ဆင္ဆာ)လူၾကီးပါ ျဖစ္သြားေရာ။

သင္ေထာက္ကူေတြ အဆင္သင့္ေပမဲ့ မရေသးျပန္ဘူး။ စကားအသံုးအႏွဳန္း။ ဆန္ကာတင္ ေရြးထားသူေတြေပမဲ့ ဗမာစကားကို ဗမာဆန္ရင္ နားမလည္ၾကတာက မ်ားတယ္။ ဆိုပါေတာ့ ခ်မ္းတယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးတယ္၊ ဆုိတာမ်ိဳးက ျပႆနာမရွိဘူး။ ဗိုက္က “ရစ္နာတာလား” ဆိုတာမ်ိဳး၊ “ရင္တုန္တာလား-ရင္ခုန္တာလား” ခြဲျခား နားမလည္ဘူး။ “ကိုယ္ဝန္” လို႔ မယဥ္ေက်းေလနဲ႔၊ “မီးဖြားခ်င္လို႔လား” ေမးရင္ မ်က္ခံုးပင့္ ၾကည္မယ္။ က်င္ၾကီး၊ က်င္ငယ္ မေျပာနဲ႔ ဆီးတို႔၊ ဝမ္းတို႔ဆိုတာေတာင္ မရေလ။ အခက္ဆံုးေျပာရမလား။ မ်ိဳးပြါးလမ္းေၾကာင္းကို သင္ေပးရတာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ထဲက ဗမာစကား အတတ္ဆံုးကို နားလည္ေအာင္ ေဝ့ဝိုက္ ေျပာေပးျပီး၊ လက္ေထာက္ကထိက အလုပ္ခိုင္းရတယ္။

ဆရာပါးဝလာေတာ့ သူတို႔စကား၊ တစ္၊ ႏွစ္၊ သံုးေလာက္ ကိုယ္ကလည္း သင္ထားရေသးတယ္။ “ထိုင္ပါ၊” “မနာဘူးေနာ္” ေလာက္ေတာ့ သိထားမွ။ လူနာျပန္ရင္ ကိုယ္ကေန “မန္းထာ”လို႔ ႏုတ္ဆက္လိုက္ရင္ ေရာဂါတဝက္ သက္သာေရာ မဟုတ္လား။

ဒါနဲ႔ မရေသးရင္ “ေဘာ္ဒီ-လင္းေဂြ႔ခ်္” ပါရတယ္။ ၁ ရက္၊ ၂ ရက္၊ လက္ေခ်ာင္းေထာင္ ေမး။ ဗိုက္ဆိုရင္ ကိုယ့္ဗိုက္ဖိျပ။ အိႏၵိယလူမ်ိဳးမ်ား စကားေျပာရင္ မ်က္လံုး-မ်က္ခံုး-လက္-ေခါင္း-ေမး၊ လႈပ္လို႔ရတာ မွန္သမွ် လႈပ္ေျပာတာမ်ိဳးလို လုပ္ေပတာ့။ (မြန္ဘိုင္) သြားစရာမလိုဘဲ၊ “ေဘာလိဝုဒ္” ဆရာဝန္ျဖစ္ေရာ။ အိႏၵိယလူမ်ိဳးမ်ား လႈတ္သလား မေမးနဲ႔။ ကားေမာင္းေနရင္ စကားေျပာေတာ့ လက္တဖက္ကို တံခါးကထုတ္ လႈပ္စကားေျပာတာ။ ေနာက္ကားကေန ၾကည့္ျပီး၊ အဲဒီဖက္ေကြ႔မွာကို လက္ျပေနတယ္ သြားမထင္နဲ႔။

ကုန္ကုန္ ေျပာရရင္ ေဆးပညာ သင္ေပးရတာက တျခားစာမ်ိဳးနဲ႔ မတူဘူး။ ဆိုပါေတာ့ အဂၤလိပ္စာကို သင္ရင္ Comprehensive ျခံဳငံု နားလည္ေစတာနဲ႔ အလုပ္ျဖစ္တယ္။ Choice တို႔ Quiz တို႔လို ထင္တာကို မွန္းျပီး၊ အမွန္ျခစ္ ျခစ္ေပးတာမ်ိဳးနဲ႔လဲ မလံုေလာက္ဘူး။ တကယ္ကိုသိ၊ အမွန္အတိုင္းနားလည္၊ အဟုတ္ကုိ ျပန္လုပ္တတ္မွ လက္လႊဲလို႔ ရမွာကိုး။ ဒါ့ေၾကာင့္ သင္ရတာ လက္ဝင္ပါတယ္။ “တပည့္မေကာင္း ဆရာ့ေခါင္း” ဆိုတာ ေဆးပညာ သင္တဲ့ေနရာမွာ ရာႏွဳန္းျပည့္ မွန္တယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၇-၁၂-ဝ၉